VI. BÖLÜM DELİKLİ BASTONLAR. En dayanıklı kısmında yuvarlak bir delik açılmış, çatallı bir rengeyiği parçasıdır.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "VI. BÖLÜM DELİKLİ BASTONLAR. En dayanıklı kısmında yuvarlak bir delik açılmış, çatallı bir rengeyiği parçasıdır."

Kelebek Hazan Köse
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 VI. BÖLÜM DELİKLİ BASTONLAR Morfoloji: A.Leroi Gourhan ın (1965) delikli baston tanımı: En dayanıklı kısmında yuvarlak bir delik açılmış, çatallı bir rengeyiği parçasıdır. Genel olarak oldukça süslenmiş parçalardır. Aurignacien başında görülmeye başlar. Gravettien ve Solutreen de sık rastlanır. Magdalénien Dönem de de bol olup bu dönemin sonunda kaybolur. C. Leroy Prost (1975) Aurignacien Dönem e ait ilk örnekleri incelemiş ve bu parçaların özelliklerini şöyle belirtmiştir. Genellikle bunlar T formunda ve mm uzunluğa sahiptir. Delik çapları mm arasındadır. Ana dal üzerinde süsleme hiç yoktur ya da birkaç çizgi ile sınırlıdır. A. Leroi Gourhan a göre (1965) Magdalénien Dönem bastonları isteyerek yapılmış phallus formuna sahiptir. Dönemin ikinci yarısında süsleme işçiliği oldukça gelişmiştir. Oyma ya da kabartma tekniğinde at, insan, balık, geyik, rengeyiği, dağkeçisi, ceylan, bizon, mamut, ayı ve aslan (sıklık sırasına göre) tasvirleri kullanılmıştır. Üretimi: Çoğunlukla bastonlar boynuzun alt kısmından yapılmışlardır. Birinci ya da ikinci dalın başlangıcı belirgindir. Delik, ikinci dalın hizasında yapılmıştır. Boynuzun daha uç bir bölgesi de seçilebilir.

Leroy Prost (1975) Aurignacien Dönem e ait ilk örnekleri incelemiş ve bu parçaların özelliklerini şöyle belirtmiştir. Genellikle bunlar T formunda ve 150-200 mm uzunluğa sahiptir.

2 Şekil 1: Delikli baston üretimi (J-L. Pıel-Desruısseux 1986, Outils Préhistoriques: forme, fabrication, utilisation s:225) J. Tixier (1973) deneysel olarak geyik boynuzundan bir baston üretmiştir. Boynuz ıslatılarak yumuşatılmış ve daha sonra bir çakmaktaşı yonga yardımıyla kesilmiştir. Boynuzun alt kısmı taslak olarak hazırlanmıştır. Daha sonra birinci ve ikinci dalların ayrıldığı alanda bir çakmaktaşı delici yardımıyla her iki taraftan delik açılmıştır. Kum saati biçimindeki delik bir taşkalem kullanılarak genişletilmiştir. Daha sonra sap kısmı çakmaktaşı yonga ve taşkalem kullanılarak bezenmiştir. Buna benzer bir baston, G. Chauvet tarafından bulunmuştur. Delik açmada kullanılan farklı teknikler mevcuttur. Birincisi iğne deliği açmada kullanılan baskılama yöntemidir. Bu teknikle derin çizgiler yardımıyla delme işlemi

Daha sonra birinci ve ikinci dalların ayrıldığı alanda bir çakmaktaşı delici yardımıyla her iki taraftan delik açılmıştır. Kum saati biçimindeki delik bir taşkalem kullanılarak genişletilmiştir.

3 gerçekleştirilir. İkinci yöntem ise aynı eksen üzerinde döndürme yöntemidir. Bazı durumlarda her iki teknik bir arada kullanılır. Kullanım İzleri: Bastonlar baş kısımlarında 2 tür kullanım izi taşımaktadır. Cilalanma ve kırılma. G. Chauvet, Placard (Charente) Mağarası nda ele geçen Magdalénien dönem bastonlarını incelemiştir. Bu örneklerde delikler tüm çevreleri boyunca ve özellikle sapın karşısındaki alanda kullanım izleri taşırlar. Sap da aynı zamanda kullanım sonucu cilalanmış ve bazen süslemeler silinmiştir. C. Leroy Prost (1975) kullanım sonucu oluşan cilalanmaların, Aurignacien örneklerde delik çevresinde yer aldığını belirtmiştir. Herhangi bir yüz üzerinde yoğunlaşma mevcut değildir. V. Braun ve G. Chauvet, bastonların genellikle uzun bir kullanım sonucunda kırıldıklarını belirtmiştir. Placard Mağarası örneklerini inceleyen L. Mons, cilalanma ve kullanım sonucu oluşan izlerin iç ve dış delik çevresinde yer aldığını belirtmiştir. Kırılmış üç parçada kırılma, deliğin kenara çok yakın olduğu zayıf bölgelerde gerçekleşmiştir. Kullanım Varsayımları: A. Leroi Gourhan a göre delikli bastonlar, ok sapları ve harponları ısıya maruz bırakarak düzleştirme işleminde kullanılmış olabilir. Çünkü aynı metod, Eskimolar ve Kızılderililer tarafından kullanılmaktadır. Araştırmacı, ince ok saplarının küçük delikli bastonlarla birlikte bulunduğunu da belirtmiştir. A. Glory, bir fırlatıcı sapı olma ihtimaline de dikkat çekmiştir.

Bu örneklerde delikler tüm çevreleri boyunca ve özellikle sapın karşısındaki alanda kullanım izleri taşırlar. Sap da aynı zamanda kullanım sonucu cilalanmış ve bazen süslemeler silinmiştir. C.

4 Şekil 2: Delikli baston (Centre Européen de Recherches Préhistoriques de Tautavel, Produits Pedagogıques mülajları arasındaki, Laugerie Basse, Les Eyzies, Dordogne örneği üzerinden Eşref Erbil tarafından fotoğraflanmıştır.)

mülajları arasındaki, Laugerie Basse, Les Eyzies,

5 Şekil 3: Delikli baston örnekleri (J-L. Pıel-Desruısseux 1986, Outils Préhistoriques: forme, fabrication, utilisation s:224)

Benzer belgeler

VII. BÖLÜM HARPONLAR. tespitine yarayan çeşitli sistemler vardır. Harpon başının özelliği, av hayvanlarına saplandığı

VII. BÖLÜM HARPONLAR. tespitine yarayan çeşitli sistemler vardır. Harpon başının özelliği, av hayvanlarına saplandığı VII. BÖLÜM HARPONLAR Fırlatma aletidir. Kemikten ya da geyik boynuzundan yapılmış uzun bir uç olup iki ya da bir kenarında dişler bulunur. Dip kısımlarına doğru, omuz ya da delik gibi bir sapın tespitine