Dr. Arzu SEZER Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Transkript

1 Dr. Arzu SEZER 2016 Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

2 Giriş

3 Fındık Araştırma Enstitüsü

4 Dünya Fındık Üretiminin %75 i 1.8 milyar dolar ihracat geliri 700 bin hektar üretim alanı TÜRKİYE DÜNYANIN FINDIK MERKEZİ 400 bin fındık üreticisi Tarımsal ihracatın %10 u 600 bin ton üretim Kocaeli Düzce Gümüşhan e

5 Fındık Araştırma İstasyonu Fındık Araştırma Enstitüsü 1936 yılında Karadeniz Bölgesi nde fındık üretimini geliştirmek ve sorunlarına çözüm yolları bulmak amacıyla Fındık İstasyonu adı altında kurulmuştur 5

6 Fındık Araştırma İstasyonu 1955 te Bahçe Bitkileri ve Küçük Evcil Hayvanlar İstasyonu 1967 de Fındık Araştırma Enstitüsü ve Ziraat Okulu Müdürlüğü 1987 de Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 2011 de Fındık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü 2015 de Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 6

7 Fındık Araştırma İstasyonu TEKNİK ŞUBELER Islah ve Genetik Yetiştirme Tekniği Bitki Sağlığı Gıda Teknolojileri Ekonomi ve İstatistik Toprak ve Su Kaynakları ARAŞTIRMACILAR 14 Ziraat Mühendisi 2 Gıda Mühendisi

8 Fındık Araştırma İstasyonu Çalışma Konuları FINDIK Karayemiş Kivi Trabzon hurması 8

9 Bitkilerde Külleme Hastalığı

10 Külleme Hastalık Etmenleri Fungi (Mantarlar) Aleminde Erysiphales takımında yer alan, Obligat biotroph parazitlerdir (canlı hücre ve dokuları kullanan patojen). 10

11 Külleme Hastalık Etmenleri Küllemeler birçok bitkide görülür, çok yaygınlardır ve kolayca tanınabilirler. 850 den fazla tür içerir, genellikle konukçuya özelleşmişlerdir. Sadece tek bir bitki türünü ya da akraba türleri hastalandırırlar. Bağ küllemesi (Erysiphe necator) sadece bağda hastalık oluşturur. Fındıkta küllemeye neden olan Phyllactinia guttata ise fındık haricinde antepfıstığı, ceviz, pikan, kestane, meşe, kayın, gürgen, şimşir, huş ağacı, dut, kızılağaç ve bazı otsu bitkiler gibi geniş bir konukçu dizisine sahiptir 11

12 Külleme Hastalık Etmenleri Bitkilerin yaprak, sürgün, çiçek ve meyvelerinde hastalık oluştururlar, Enfekteli kısımlarda karakteristik olarak grimsi beyaz un serpilmiş gibi bir görüntü oluşur, bu görüntü daha sonra koyu gri, kahverengi ve siyaha doğru değişir. 12

13 Külleme Hastalık Etmenleri 13

14 Külleme Hastalık Etmenleri Külleme fungusları genellikle bitkilerde yüzeysel olarak gelişir (epifitik), çok azı hücreler içinde gelişir (endofitik) Bazıları yaprakların her iki yüzeyinde, bazıları ise sadece tek bir yüzeyinde gelişir. Miselleri yüzeyde gelişirken «haustorium» denilen yapıları sayesinde hücre içerisinden besinlerini absorbe ederler. 14

15 15

16 Külleme Hastalık Etmenleri Bitkinin fotosentezini azaltırlar. Bodur gelişim ve dokuların erken yaşlanmasına neden olur. Zamanla dokularda, özellikle yapraklarda bozulma, gelişememe, renk değişimleri, kıvrılma ve vaktinden önce dökülmeler görülür. Tomurcuklar enfekte olmuşsa açmayabilir. Bazı bitkilerde özellikle mücadele yapılmadığında önemli ekonomik kayıplara neden olurlar. Elma ve bağda 16

17 Hastalık Şiddetini Etkileyen Faktörler Bitki Hastalık Üçgeni Duyarlı Konukçu Uygun Çevre Virulens Patojen 17

18 Hastalık Şiddetini Etkileyen Faktörler Bitki çeşidi, yaşı ve durumu Genç, sulu gelişen dokular yaşlı dokulara göre hastalığa daha hassas Çevresel koşullar Diğer fungal hastalıklara nispeten daha sıcak ve kurak hava Orta-yüksek nisbi nem Sıcak ve kurak gündüz, daha serin ve nemli gece koşulları Düşük ışık yoğunluğu, Zayıf hava akımı hastalığı teşvik ederken; Enfeksiyon için yaprak yüzeyinde su varlığına gerek yoktur. Ancak spor çimlenmesi için yüksek neme ihtiyaç vardır. Bu yüzden de hava sirkülasyonunun az olduğu sık ve gölgeliklerde hastalık daha yoğundur. Nemin % 90 a kadar çıkması enfeksiyon oranını artırırken yapraklar ıslak iken enfeksiyon gerçekleşmez. Sporları kuru havalarda rüzgarla yayıldığından yağışlar hastalığın yayılmasının önlenmesi açısından önemlidir. 18

19 Külleme Hastalık Çemberi Bitki dokularında kışlama 19

20 Mücadelesi Kültürel önlemlerle hastalıktan korunma Sanitasyon Dayanıklı çeşitler İyi bir hava sirkülasyonu, güneşlenme Kimyasal Mücadele 20

21 Fındıkta külleme hastalığı

22 Phyllactinia guttata Erysiphe sp. 22

23 Phyllactinia guttata nın neden olduğu külleme hastalığı

24 Tanımı Tüm sert kabuklu meyvelerde tespit edilmiştir. Ülkemizde uzun yıllardır bilinmektedir ve oldukça yaygın olarak görülmektedir. Önemli fındık üreten ülkelerde de (İtalya, İspanya ve ABD) hastalık mevcuttur. 24

25 Konidiler çomak, bazen romboid şekilde, konidioforları diktir. Kleistotesyumlar yayvan olup 3-15 adet tutunucu kol içerir. Tutunucu kolların taban kısmında ayırt edici şekilde bir şişkinlik vardır. Kleistotesyumlar çomak şeklinde 6-30 adet askus; Her bir askus da iki adet eliptik askospor içerir. 25

26 Belirtileri Fındık ağaçlarının genelde yapraklarını hastalandırmaktadır. Yapraklarının genellikle alt yüzeyinde gelişme sezonunun ortasından sonuna doğru olan dönemde fungusun beyaz renkli kolonileri görülür. Başlangıçta küçük (3-6 mm) ve tozlu beyaz olan koloniler sonuçta yaprağın tamamını kaplar. Yaprak yeşil rengini ve parlaklığını kaybederek matlaşır. 26

27 Belirtileri Beyaz kolonilerin içinde hastalık etmeninin gözle görülebilen küçük, yuvarlak, kahverengi, parlak kırmızı ve siyah renkte kleistotesiyumları oluşur Daha sonra yapraklar giderek kahverengileşmeye, gevrekleşmeye ve kıvrılmaya başlar. Bu şekilde hastalığa yakalanan yapraklar vaktinden önce dökülürler. 27

28 Belirtileri Yaprakların vaktinden önce dökülmesine neden olarak, fındık veriminden çok kalitesini olumsuz etkileyebilir. Ayrıca hastalıklı yapraklar, fizyolojik faaliyetlerini sağlıklılar kadar sürdüremeyecekleri için, o yılın sürgünlerinin pişkinleşmesini engelleyebilir. Bu durumun uzun yıllar devam etmesi durumunda, ağaçlarda gelişme geriliği görülebilir. 28

29 MÜCADELESİ Kültürel Önlemler Mücadelesi Enfeksiyon kaynaklarının azaltılması için dökülen yapraklar yok edilmelidir. Budama iyi bir hava sirkülasyonu ve güneşlenme sağlayacak şekilde yapılmalıdır. Kimyasal Mücadele Belirtiler görülür görülmez ya da yapraklar normal büyüklüğünü aldıktan sonra bir ilaçlama yapılabilir. İlaçların etki süresine göre 2. ve diğer ilaçlamalar yapılabilir. 29

30 Erysiphe (section Microsphaera) sp. nin neden olduğu külleme hastalığı

31 2013 den beri gözlenen hastalık etmeni farklı Daha erken dönemde ortaya çıkıyor Yapraklar yanında çotanakları ve genç sürgünleri de hastalandırıyor

32 32

33 Tanımı Erysiphe (section Microsphaera) sp. Konidiler elips veya fıçı şeklinde Kleistotesium uzantıları uçta dikotom dallanma gösterir. 33

34 Belirtileri İlkbaharda gelişme sezonunun nispeten erken döneminde yapraklar, genç sürgünler ve çotanaklar üzerinde belirtiler oluşur. Yapraklardaki belirtiler yaprağın her iki yüzeyinde de oluşabilir. Fungus kolonilerinin yaprakların alt kısımlarında gelişmesi ile ilk başlarda yaprak üst kısmında renk açılmaları, sarımsı beneklenme şeklinde bir belirti oluşur. 34

35 Zamanla lekeler kahverengileşir, yapraklar matlaşmaya başlar ve yine ilerleyen dönemde etmenin kahverengi-siyah kleistotesiyumları lekeler üzerinde rahatça gözlenir Hastalanan yapraklarda kuruma, kıvrılma ve vaktinden önce döküm söz konusudur. 35

36 Belirtileri Genç sürgünlerde ve çotanaklarda zuruf yüzeyinde ilk önce un serpilmiş gibi bir görüntü, ilerleyen dönemde renkte matlaşma, kahverengileşme ve özellikle erken dönemde hastalığa yakalananlarda kurumalar gözlenir. Bu şekilde hastalık hem verim hem de kalite kayıplarına neden olur. 36

37 37

38 38

39 39

40 40

41 41

42 42

43 43

44 44

45 45

46 MÜCADELESİ Kültürel Önlemler Enfeksiyon kaynaklarının azaltılması için yere dökülen yapraklar ile hastalıklı bitki artıkları toplanmalı, bulaşık dip sürgünleri kesilmeli ve imha edilmelidir. Bahçede nemi azaltmak, iyi bir hava sirkülasyonu ve yeterli ışıklanma sağlamak için budama ve yabancı ot mücadelesine önem verilmelidir.

47 Mücadelesi MÜCADELESİ Kimyasal Mücadele Hastalığa karşı Kültürel önlemler yanında ilaçlı mücadele de gerekli olmaktadır. Birinci ilaçlama hastalığın bir yıl önce görüldüğü bahçelerde çotanak bağlama döneminde, diğer bahçelerde ise belirtiler görülür görülmez yapılır, uygun koşullar devam eder ve hastalık tekrarlarsa ürünün etki süresine göre ikinci ve diğer ilaçlamalar yapılır. 47

48 48

49 49

50 MÜCADELESİ Aktif madde adı Fluopyram 200 g/l+ Tebuconazole 200 g/l Triadimenol %50 Kükürt SC 800 g/l Formulasyon Doz (100 l suya) Son İlaçlama ile hasat arasında geçmesi gereken süre * MRL Değ (mg/kg SC 25 ml 14 gün 0.05 EW 100 ml 21 gün 0.2 SC 400 ml 7 gün Gerekli d * Fındıkta çalışma yapılmamıştır, bağdaki değerlerdir. 50

51 Fındık Araştırma İstasyonu Müdürlüğünde Yürütülen Çalışmalar Yeni külleme etmeninin teşhisi Hastalığa karşı geçici bitki koruma ürünü tavsiyesinin yapılması Hastalığın Zirai Mücadele Teknik Talimatının revizyonunun yapılması Eğitim çalışmaları «Fındıkta Külleme Hastalığına Karşı Kimyasal Mücadele Olanaklarının Araştırılması ile Hastalığın Verim, Kalite ve Bitki Gelişimine Olan Etkilerinin Belirlenmesi» isimli bir araştırma projesi Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ile işbirliği halinde yürütülmektedir. «Fındıkta yeni görülen ve tahripkar bir külleme etmenine karşı genomik kaynaklar aracılığıyla dayanıklılık genlerinin belirlenmesi» TÜBİTAK projesi Sabancı Üniversitesi liderliğinde yürütülmektedir. 51

52 52

53 Teşekkürler Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 53