T.C. MALİYE BAKANLIĞI YILLIK EKONOMİK RAPOR

Transkript

1 T.C. MALİYE BAKANLIĞI YILLIK EKONOMİK RAPOR 2005

2 T.C. MALİYE BAKANLIĞI Araştırma Planlama Koordinasyon Kurulu Başkanlığı tarafından hazırlanmıştır. Ekim Adet UYUM AJANS Tel:

3 Yıllık Ekonomik Rapor (2005) III İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİ Sayfa TÜRKİYE EKONOMİSİNİN GENEL GÖRÜNÜMÜ...1 I YILI GENEL EKONOMİK HEDEFLERİ...7 A. BÜYÜME...7 B. KAYNAKLAR-HARCAMALAR DENGESİ...7 II- MİLLİ GELİR...11 A. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA Gayri Safi Milli Hasıladaki Gelişmeler Harcamalar Yöntemine Göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Gelir Yöntemine Göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Kişi Başına Gayri Safi Milli Hasıla...23 B. SABİT SERMAYE YATIRIMLARI...24 C. YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ...27 III- ÜRETİM...31 A. TARIM Bitkisel Üretim Hayvancılık ve Yem Üretimi Su Ürünleri Ormancılık...36 B. SANAYİ İmalat Sanayi Madencilik...43 C. ENERJİ Taşkömürü Linyit Hidrolik Enerji ve Elektrik Ham Petrol Güneş Enerjisi ve Jeotermal Enerji...48

4 IV Yıllık Ekonomik Rapor (2005) D. HİZMETLER Haberleşme Turizm Ulaştırma...51 a) Hava Yolu Ulaştırması...52 b) Deniz Yolu Ulaştırması...52 c) Demir Yolu Ulaştırması...52 d) Kara Yolu Ulaştırması İnşaat Şirketler ve Protesto Edilen Senetler...56 IV- İŞGÜCÜ VE İSTİHDAM...59 A. NÜFUS...59 B. YURT İÇİ İSTİHDAM...60 C. TÜRKİYE İŞ KURUMU ÇALIŞMALARI Yurt İçi Çalışmalar Dış Ülkelere Giden İşgücü...63 D. TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ...63 E. SOSYAL GÜVENLİK...64 F. İŞSİZLİK SİGORTASI...66 V- KAMU MALİYESİ...69 A. KONSOLİDE BÜTÇE UYGULAMALARI Genel Durum Konsolide Bütçe Giderleri Konsolide Bütçe Gelirleri...73 a) Genel Gelişmeler...73 b) Vergiler...75 c) Dolaylı ve Dolaysız Vergiler...76 d) Tahsilat Oranları Konsolide Bütçe Nakit Dengesi...77 B. KATMA BÜTÇE...78 C. VERGİ YÜKÜ VE VERGİ ESNEKLİĞİ Vergi Yükü...79 a) Vergi Gelirlerine Göre...79 b) Vergi ve Benzeri Gelirlere Göre OECD Üyesi Ülkelerde Vergi Yükü Vergi Esnekliği...81 D. ÖZELLEŞTİRME...82

5 Yıllık Ekonomik Rapor (2005) V VI- DEVLET BORÇLARI KONSOLİDE BÜTÇE BORÇLARI...87 A. İç Borç...87 a) İç Borç Stokunun Türlerine Göre Dağılımı ve Yapısı...88 b) Vade ve Faiz Oranları...91 c) Mali Baskınlık Oranı...92 B. Konsolide Bütçe Dış Borçları DIŞ BORÇLAR...94 a) Dış Borç Stoku...94 b) Dış Borçların Dağılımı...94 c) Dış Borç Servisi...96 d) Dış Borçlarla İlgili Göstergeleri...96 e) Taahhüt Bazında Sağlanan Krediler...98 VII- PARA, BANKA VE MALİ PİYASALAR A. GENEL DURUM B. PARA POLİTİKALARI Merkez Bankası Analitik Bilançosu Açık Piyasa İşlemleri (APİ) Para Arzları Bankalararası Para Piyasası (INTERBANK) Döviz ve Efektif Piyasası a) İşlem Hacmi b) Döviz Kurları Mevduat Krediler Mevduat ve Kredi Faizleri a) Tasarruf Mevduatı Faizleri b) Ticari Kredi Faiz Oranları Türk Lirası Referans Faiz Oranı (TRLIBOR) ve İşlem Hacmi Reeskont ve Avans İşlemlerinde Faiz Oranları Zorunlu Karşılık ve Umumi Disponibilite Oranları C. MENKUL KIYMET PİYASALARI D. ALTIN PİYASASI...129

6 VI Yıllık Ekonomik Rapor (2005) VIII- FİYATLAR A. FİYATLARDAKİ GENEL GÖRÜNÜM B. ÜRETİCİ FİYATLARI Genel Olarak Sektörel Fiyat Hareketleri a) Tarım b) İmalat Sanayi c) Madencilik ve Taşocakçılığı d) Elektrik, Gaz ve Su C. TÜKETİCİ FİYATLARI Genel Olarak Özel Kapsamlı Tüketici Fiyatları Göstergeleri D. İÇ TİCARET HADLERİ E. BİNA İNŞAATI MALİYET ENDEKSİ F. ALTIN FİYATLARI IX- ÖDEMELER DENGESİ A. DIŞ TİCARET İhracat İthalat Dış Ticaret Dengesi Dış Ticaret Hacmi İhracatın İthalatı Karşılama Oranı Ülkeler İtibariyle Dış Ticaret a) Ülkelere Göre İhracat b) Ülkelere Göre İthalat Serbest Bölgeler Dış Ticaret Hacmi Dış Ticaret Endeksleri B. ÖDEMELER DENGESİ Cari İşlemler Dengesi a) Dış Ticaret Dengesi b) Hizmetler Dengesi c) Yatırım Geliri Dengesi d) Cari Transferler Sermaye ve Finans Hesabı a) Doğrudan Yatırımlar b) Portföy Yatırımları c) Diğer Yatırımlar d) Vadelerine Göre Finans Hareketleri e) Rezerv Hareketleri...165

7 Yıllık Ekonomik Rapor (2005) VII İKİNCİ BÖLÜM DÜNYADAKİ EKONOMİK GELİŞMELER DÜNYA EKONOMİSİNİN GENEL GÖRÜNÜMÜ A. DÜNYA EKONOMİSİ Gelişmiş Ekonomiler Yükselen Piyasalar ve Gelişmekte Olan Ülkeler B. DÜNYA TİCARETİ Gelişmiş Ekonomiler Yükselen Piyasalar ve Gelişmekte Olan Ülkeler C. CARİ İŞLEMLER DENGESİ D. ÖZEL SERMAYE HAREKETLERİ E. YÜKSELEN PİYASALAR VE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE DIŞ BORÇLAR AVRUPA BİRLİĞİNDEKİ GELİŞMELER VE TÜRKİYE A. AVRUPA BİRLİĞİNDEKİ GELİŞMELER B. TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ BAŞLICA EKONOMİK DÜZENLEMELER...211

8

9 SUNUŞ Bu Rapor, Türkiye ve dünya ekonomisi hakkında bilgi vermek amacıyla, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 18 inci maddesi gereğince hazırlanmıştır. Raporun birinci bölümünde milli gelir, üretim, işgücü ve istihdam, kamu maliyesi, devlet borçları, para, banka, mali piyasalar, fiyatlar ve ödemeler dengesi başlıkları altında Türkiye ekonomisine ilişkin gelişmelere yer verilmiştir. Raporun ikinci bölümü ise dünyadaki ekonomik gelişmelere ayrılmıştır.

10

11 BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİ

12

13 Türkiye Ekonomisinin Genel Görünümü 1 TÜRKİYE EKONOMİSİNİN GENEL GÖRÜNÜMÜ 2003 yılında yüzde 5,9 oranında büyüyen GSMH, büyümenin 2004 yılında da devam etmesiyle yüzde 9,9 oranında yüksek bir reel artış göstermiştir. Sanayide yüzde 9,4, hizmetler sektöründe yüzde 10,2, tarım sektöründe yüzde 2 oranında artış gerçekleşmiştir. Kişi başına GSMH da yüzde 23,3 oranında artarak 4172 dolara yükselmiştir. Harcamalar yöntemiyle yapılan hesaplamalara göre ise, 2004 yılında tüketim harcamalarında yüzde 9, sabit sermaye yatırımlarında ise yüzde 32,4 oranında yüksek artışlar gerçekleşmiş, toplam yurtiçi talep yüzde 14,1 oranında artmıştır. GSYİH büyümesine ihracat 5,4 puan katkı sağlarken, ithalatın eksi 10,3 puan etkisi sonucu net ihracatın GSYİH büyümesine etkisi eksi 4,9 puan olmuştur yılında ihracatın yüzde 33,6 oranında artarak 63,1 milyar dolar olmasına karşılık ithalatın yüzde 40,7 oranında artarak 97,5 milyar dolara yükselmesi ile dış ticaret açığı yüzde 55,8 oranında artarak 34,4 milyar dolara çıkmış; ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 64,7 ye düşmüştür. Dış ticaret hacmi ise yüzde 37,8 oranında artarak 160,7 milyar dolar olmuştur. Aynı yıl net turizm gelirlerinde yüzde 20,5 oranında artış olurken bavul ticaretinde yüzde 1,8 oranında azalma, işçi gelirlerinde ise yüzde 10,3 oranında artış gerçekleşmiştir. Dış ticaret dengesi 23,9 milyar dolar ve yatırımlar dengesi 5,6 milyar dolar açık vermiş; hizmetler dengesinde 12,8 milyar dolar ve cari transferlerde de 1,1 milyar dolar fazla oluşmuştur. Böylece cari işlemler dengesi 15,7 milyar dolar açıkla sonuçlanmıştır yılında sermaye ve finans hesabında rezervler ve IMF kredileri hariç 14,1 milyar dolar giriş gerçekleşmiş; resmi rezervlerde 824 milyon dolar artış meydana gelmiştir yılında tüketici fiyatlarındaki yıllık artış önceki yıla göre 9,1 puan azalarak yüzde 9,3, toptan eşya fiyatlarındaki artış da 0,1 puan azalışla yüzde 13,8 olmuştur. İstihdam edilen kişi sayısı, 2004 yılında bir önceki yıla göre 644 bin kişi artarak 21 milyon 791 bin kişiye ulaşırken, işsizlik oranı ise yüzde 10,5 den 10,3 e gerilemiştir. Konsolide bütçe giderleri 2004 yılında önceki yıla göre yüzde 6,2 oranında artarak 141 milyar YTL, bütçe gelirleri ise yüzde 21,6 oranında artarak 121,9 milyar

14 2 Türkiye Ekonomisinin Genel Görünümü YTL olarak gerçekleşmiştir. Konsolide bütçe açığı yüzde 24,6 oranında gerileyerek 30,3 milyar YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Böylece giderler içinde yer alan faiz ödemelerinde yüzde 3,5 oranında düşüş olurken sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan transferlerdeki artış yüzde 21,4 e çıkmış, faiz hariç bütçe giderlerindeki artış ise yüzde 13,8 düzeyinde olmuştur yılında konsolide bütçe faiz hariç dengede 26,2 katrilyon lira fazla vermiştir yılında bütçe giderlerinin GSMH ya oranı yüzde 32,9 a, bütçe gelirlerinin GSMH a oranı ise yüzde 25,8 e gerilemiştir. Bütçe açığının GSMH ya oranı ise 4,2 puan azalarak yüzde 7,1 olmuştur. Vergi gelirlerinin bütçe giderlerini karşılama oranı 2004 yılında yüzde 63,9 a; bütçe gelirlerinin bütçe giderlerini karşılama oranı ise yüzde 78,5 e yükselmiştir. İç borç stoku 2004 yılında önceki yıla göre yüzde 15,5 oranında artarak 224,5 milyar YTL ye ulaşmış ve GSMH ya oranı da 2003 yılında yüzde 54,5 iken 2004 yılında yüzde 52,3 e gerilemiştir. İç borçlanmada ortalama yıllık bileşik faiz oranı 2004 yılında yüzde 24,93 e düşerken ortalama vade 344 güne yükselmiştir. Kamu ve özel sektör toplam dış borç stoku ise 2004 yılında önceki yıla göre yüzde 11,3 oranında artarak 161,8 milyar dolar olmuştur yılında 23,4 milyar doları anapara ve 7,1 milyar doları faiz olmak üzere toplam 30,5 milyar dolar dış borç ödemesi gerçekleştirilmiştir yılında yaşanan büyüme 2005 yılında da devam etmiş ve GSMH ilk çeyrekte yüzde 5,3 ve ikinci çeyrekte yüzde 3,4 olmak üzere yılın ilk yarısında yüzde 4,3 oranında büyümüştür. İlk altı aylık dönem itibariyle tarımda yüzde 0,2, sanayide yüzde 4,8 ve hizmetler sektöründe yüzde 4,8 oranında büyüme kaydedilmiştir. Bu dönemde tüketimdeki artış yüzde 4,2, sabit sermaye yatırımlarındaki artış da yüzde 13,1 oranında olmuştur yılının ilk yarısında da özel tüketim harcamaları, kamu ve özel sektör yatırımlarının katkısıyla toplam yurt içi talep yüzde 5,4 oranında artmıştır. İhracatın 3,4 puan katkısına karşılık ithalatın etkisinin eksi 4,9 puan olması sonucu net ihracatın etkisi eksi 1,5 puan olmuş, GSYİH da yüzde 4,4 oranında artmıştır. İhracat 2005 yılının Ocak-Ağustos döneminde yüzde 17,4 oranında artarak 46,2 milyar dolara ulaşırken ithalat yüzde 20,7 oranında artışla 74,8 milyar dolar olmuştur. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 61,8 e gerilerken dış ticaret açığı 28,6 milyar dolara, dış ticaret hacmi ise 121 milyar dolara yükselmiştir. Bu dönemde bavul ticareti yüzde 8 oranında azalarak 2,3 milyar dolar, net turizm gelirleri yüzde 16,8 oranında artarak 9,8 milyar dolar olurken, işçi gelirlerinde yüzde 8,3 oranında azalış olmuştur. Dış ticaret dengesi 21,8 milyar dolar, yatırım gelirleri dengesi 4 milyar dolar açık vermiş; hizmetler dengesi 9,1 milyar dolar, cari transferler ise 913 milyon dolar fazla vermiştir. Bu gelişmeler sonucu söz konusu dönemde cari işlemler dengesinde 15,8 milyar dolar açık oluşmuştur. Öte yandan, 2004 yılının ilk sekiz aylık döneminde 11,4 milyar dolarlık sermaye girişi görülürken 2005 yılının aynı döneminde 18,2 milyar dolar giriş olmuş; rezervlerde 7,4 milyar dolar artış kaydedilmiştir.

15 Türkiye Ekonomisinin Genel Görünümü 3 Merkez Bankası döviz rezervleri 2003 yılı sonunda 33,6 milyar dolar iken 2004 yılı sonunda 36 milyar dolara, 2005 yılının Eylül ayı sonunda da 41,8 milyar dolara yükselmiştir Ocak ayından itibaren yayımlanmaya başlayan 2003 bazlı endekslere göre; 2005 yılının Eylül ayında tüketici fiyatlarındaki dokuz aylık kümülatif artış oranı yüzde 3,93 ve yıllık artış da yüzde 7,99 oranında gerçekleşmiştir. Üretici fiyatlarında ise dokuz aylık artış yüzde 2,98, yıllık artış da yüzde 4,38 seviyesinde gerçekleşmiştir. İstihdam edilen kişi sayısı, 2005 yılının ikinci döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 533 bin kişi artarak 22 milyon 721 bin kişiye ulaşırken, işsizlik oranı ise yüzde 9,3 den 9,2 ye gerilemiştir. Konsolide bütçede 2005 yılının dokuz aylık döneminde giderler yüzde 2,8 oranında artarak 103,7 milyar YTL, bütçe gelirleri yüzde 19,7 oranında artarak 95,5 milyar YTL ve bütçe açığı da yüzde 61,1 azalışla 8,2 milyar YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Giderler içinde yer alan faiz ödemelerinde yüzde 22 oranında gerileme olurken sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan transferlerde yüzde 22 artış meydana gelmiştir. Aynı dönemde konsolide bütçe faiz hariç dengede 27 katrilyon lira fazla vermiş, vergi gelirlerinin bütçe giderlerini karşılama oranı yüzde 75 e, bütçe gelirlerinin bütçe giderlerini karşılama oranı ise yüzde 92,1 e yükselmiştir yılında yüzde 4,7 olan kamu kesimi borçlanma gereğinin GSMH ya oranının 2005 yılında yüzde 0,9 a gerileyeceği hesaplanmaktadır. İç borç stoku 2005 yılı Ağustos ayı itibariyle 2004 yılı sonuna göre yüzde 6,7 oranında artarak 239,5 milyar YTL ye yükselmiştir. Devlet iç borçlanma senetlerinde Ocak-Eylül döneminde ortalama bileşik faiz oranı yüzde 16,81 e düşerken ağırlıklı ortalama vade 391 güne çıkmıştır. Dış borç stoku ise 2005 yılının Haziran ayı itibariyle 161,8 milyar dolar olmuştur. Bu dönemde 16,4 milyar doları anapara ve 4,7 milyar doları faiz olmak üzere toplam 21,1 milyar dolar tutarında dış borç ödemesi yapılmıştır. Türkiye ekonomisindeki gelişmelerle ilgili daha ayrıntılı bilgilere izleyen bölümlerde yer verilmiştir.

16 4 Türkiye Ekonomisinin Genel Görünümü BAŞLICA EKONOMİK GÖSTERGELER Gerçekleşme Yılsonu Ger.Tah Program Nüfus (Milyon Kişi, Yıl ortası tahmini) 69,3 70,2 71,2 72,1 73,0 GSMH (Cari Fiyatlarla, Milyon YTL) 275, , , , , ,870 GSMH (Milyar Dolar) Büyüme Hızı (Yüzde) 7,9 5,9 9,9 4,3 5,0 5,0 *Tarım 7,5-2,4 2,0 0,2 1,0 1,5 *Sanayi 9,1 7,8 9,4 4,8 5,0 5,1 *Hizmetler 7,5 6,7 10,2 4,8 5,7 5,7 Kişi Başına GSMH (Dolar) 2,598 3,383 4,172 Ocak-Haziran 4,964 5,216 Konsolide Bütçe Gelirleri (Milyon YTL) 75,592,3 100,250,4 121,869,9 105,224,9 143, ,458 Vergi Gelirleri 59,631,9 84,316,2 90,076,9 87,406,6 119, ,570 Vergi Hariç Gelirler 15,960,5 15,934,3 31,793,1 17,818,3 24,045 25,888 Vergi İadeleri (-) 5,666,0 8,336,0 11,149,1 9,699,9 12,750 14,400 Konsolide Bütçe Gelirleri (Vergi İadeleri Hariç) 69,926,3 91,914,4 110,720,9 95,525,0 130, ,058 Konsolide Bütçe Giderleri (Milyon YTL) 110,576,7 132,821,9 141,020,8 103,718,2 145, ,271 I. Personel ve Sos. Güv. Primleri 21,490,4 28,238,1 32,972,0 27,453,9 36,066 40,527 II. Mal ve Hizmet Alımları 9,939,8 11,053,1 12,683,7 7,393,3 14,120 15,930 III. Faiz Giderleri 51,724,8 58,524,2 56,488,5 35,235,0 46,406 46,260 IV. Cari Transferler 17,918,0 25,001,5 27,682,9 26,374,9 35,651 37,372 V. Sermaye Giderleri 7,200,8 7,464,4 8,050,3 5,005,9 9,807 10,737 VI. Sermaye Transferleri 92,5 100,6 437,3 1,063,5 1,514 2,184 VII. Borç Verme 1,671,6 2,166,9 2,669,0 1,191,8 1,965 3,279 VIII. Yedek Ödenekler 538,8 273,2 37,2 0,0 0,0 983 Konsolide Bütçe Dengesi (Milyon YTL) -40,090,0-40,204,4-30,300,0-8,193,1-14,583-13,213 Faiz Hariç Denge (Milyon YTL) 11,780,6 18,404,7 26,188,5 27,041,8 31,823 33,047 Konsolide Bütçe Dengesi/GSMH (Yüzde) -14,6-11,3-7,1-3,0-2,4 Faiz Hariç Denge/GSMH (Yüzde) 4,3 5,2 6,1 Ocak-Eylül 6.6 6,1 Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (Milyon YTL) -34,937-33,666-20,103-4,230 3,996 Kamu Kesimi Borçlanma Gereği/GSMH (Yüzde) -12,7-9,4-4,7-0,9 0,7 Dış Borç Stoku (Milyar Dolar) 130,2 145,3 161,8 161,8 Haz İç Borç Stoku (Milyar YTL) 149,9 194,4 224,5 239,5 Ağu Emisyon (Milyon YTL) 7,635,6 10,675,5 13,465,2 17,610,8 Rezerv Para (Milyon YTL) 10,668,3 15,010,4 20,327,9 25,831,8 Para Arzı ( M1) (Milyon YTL) 15,827,6 23,014,3 28,793,4 35,457,6 Para Arzı (M2) (Milyon YTL) 61,879,8 82,713,0 108,539,2 135,416,3 Para Arzı (M2Y) (Milyon YTL) 133,664,5 151,001,0 184,403,6 210,940,7 Net Kredi Hacmi (Milyon YTL) 36,630,3 54,046,1 83,380,0 108,627,4 Toplam Mevduat (Milyon YTL) 135,575,2 154,185,1 187,289,5 213,040,1 TEFE (ÜFE) Değişim Yüzdesi (Yıllık ortalama) 50,1 25,6 11,1 9,54 7,1 7,3 TEFE (ÜFE) Değişim Yüzdesi (Yıl sonu) 30,8 13,9 13,8 4,38 8,0 5,0 TÜFE Değişim Yüzdesi (Yıllık ortalama) 45,0 25,3 10,6 8,63 8,4 6,8 TÜFE Değişim Yüzdesi (Yıl sonu) 29,7 18,4 9,3 7,99 Ağustos Ocak-Eylül 8,0 5,0 İhracat (Milyar Dolar) 36,1 47,3 63,1 46,2 72,4 79,0 İthalat (Milyar Dolar) 51,6 69,3 97,5 74,8 115,0 124,4 İhracat / İthalat (Yüzde) 69,9 68,1 64,7 61,8 63,0 63,5 Dış Ticaret Dengesi (Milyar Dolar) -15,5-22,1-34,4-28,6-42,6-45,4 Cari İşlemler Dengesi (Milyar Dolar) -1,5-8,0-15,7-15,8 TCMB Döviz Rezervler (Milyar Dolar) 26,8 33,6 36,0 41,8 Ocak-Ağustos -21,3-22,0 Ortalama Dolar Kuru (YTL/$) 1,5058 1,4930 1,4223 1,3342 1,3559 1,4184 Dönem Sonu Dolar Kuru (YTL/$) 1,6345 1,3958 1,3421 1,3406 Eylül 1,4137 1,4476 Not: - DİE, 1994 bazlı TEFE ve TÜFE endeksleri yerine, 2005 Ocak ayından itibaren 2003 bazlı ÜFE ve TÜFE endekslerini yayınlamaktadır yıl sonu dış ticaret ve cari işlemler dengesi rakamları geçicidir.

17 I 2006 YILI GENEL EKONOMİK HEDEFLERİ

18

19 2006 Yılı Genel Ekonomik Hedefleri YILI GENEL EKONOMİK HEDEFLERİ A. BÜYÜME 2005 yılı GSMH ve GSYİH büyüme hızının yüzde 5 olacağı tahmin edilmektedir. Sektörler itibariyle ise tarımda yüzde 1, sanayide yüzde 5 ve hizmetlerde de yüzde 5,7 düzeyinde bir artış gerçekleşeceği hesaplanmıştır yılında ise GSMH ve GSYİH'nın yüzde 5 oranında artması programlanmış olup, bu büyümenin tarım sektöründe yüzde 1,5 sanayide yüzde 5,1 ve hizmetler sektöründe de yüzde 5,7 oranında olması hedeflenmiştir. MİLLİ GELİR VE BÜYÜME HIZLARI Tablo I-1 Gayri Safi Milli Hasıla Büyüme Hızları (Yüzde) ( Milyon YTL ) ( 1998 Fiyatlarıyla ) Cari 1998 Fiyatlarla Fiyatlarıyla GSMH GSYİH Tarım Sanayi Hizmetler ,9 5,8-2,5 7,8 6, ,9 8,9 2,0 9,4 10,2 2005(1) ,0 5,0 1,0 5,0 5,7 2006(2) ,0 5,0 1,5 5,1 5,7 Kaynak : DPT (1) Gerçekleşme tahmini (2) Program B. KAYNAKLAR-HARCAMALAR DENGESİ 2005 yılında cari fiyatlarla 519,6 milyar YTL olması beklenen toplam kaynakların, 2006 yılında yüzde 11,2 oranında artarak 577,9 milyar YTL olması hedeflenmiştir yılında 98,7 milyar YTL olarak gerçekleşmesi beklenen toplam sabit sermaye yatırımlarının 2006 yılında, 27,2 milyar YTL si kamu kesiminin, 86,4 milyar YTL si da özel kesimin olmak üzere 113,6 milyar YTL ye ulaşması programlanmıştır yılında 386,3 milyar YTL olması beklenen toplam tüketimin ise 2006 yılında 427,1 milyar YTL ye çıkacağı hesaplanmaktadır.

20 Yılı Genel Ekonomik Hedefleri KAYNAKLAR - HARCAMALAR DENGESİ Tablo I-2 CARİ FİYATLARLA 1998 FİYATLARIYLA Değer (Milyon YTL) GSMH İçindeki Payı (%) Değer (Milyon YTL) (2) (3) (2) (3) (2) (3) (2) (3) GSMH ,0 100,0 100, ,9 5,0 5,0 DIŞ KAYNAK (1) ,2 7,1 7, ,6-1,0-0,1 TOPLAM KAYNAKLAR ,2 107,1 107, ,3 5,7 4,9 SABİT SERMAYE YATIRIMI ,4 20,3 21, ,4 14,6 8,7 KAMU ,2 5,1 5, ,5 23,3 4,6 ÖZEL ,2 15,3 16, ,8 12,0 10,0 STOK DEĞİŞMESİ (1) ,1 7,2 6, ,1-0,5 0,0 KAMU ,0 0,3-0, ,1 0,3-0,4 ÖZEL ,2 6,9 7, ,0-0,8 0,4 TOPLAM YATIRIMLAR ,5 27,5 27, ,6 9,0 6,7 KAMU ,2 5,4 4, ,3 29,6-2,2 ÖZEL ,3 22,1 23, ,4 4,7 9,0 TOPLAM TÜKETİM ,7 79,6 79, ,6 4,6 4,2 KAMU ,0 11,8 12, ,8 1,0 5,2 ÖZEL ,7 67,8 67, ,9 5,2 4,1 Kaynak : DPT. (1) 1998 fiyatlarıyla yüzde değişimlerde GSMH büyümesine katkılarını göstermektedir. (2) Gerçekleşme tahmini (3) Program hedefi Değişme (Yüzde)

21 II MİLLİ GELİR

22

23 Milli Gelir 11 MİLLİ GELİR A. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA 1. Gayri Safi Milli Hasıladaki Gelişmeler Ekonomide başlayan canlanmayla birlikte GSMH 2002 ve 2003 yıllarındaki yüzde 7,9 ve yüzde 5,9 luk oranlardan sonra 2004 yılında da yüzde 9,9 gibi rekor bir oranda artmıştır. Sektörler itibariyle bakıldığında 2004 yılında bir önceki yıla göre büyüme oranı sanayi sektöründe yüzde 9,4, hizmet sektöründe yüzde 10,2 ve tarım sektöründe yüzde 2,0 olmuştur. Tablo II-1 TARIM, SANAYİ, HİZMETLER VE GSMH (1987 Üretici Fiyatları ile Bin YTL.) Ana Sektörler ve GSMH Sektör Payları (Yüzde) Büyüme Hızı (Yüzde) Tarım Sanayi Hizm. GSYİH NDAFG GSMH Tarım Sanayi Hizm. Tarım Sanayi Hizm. GSYİH GSMH ,3 25,9 56,7 7,0 9,3 9,9 9,3 9, ,1 26,5 56,8-0,6 2,9 0,5 0,9 0, ,8 26,5 56,7 4,3 6,2 6,3 6,0 6, ,5 26,5 57,9-0,8 8,3 10,4 8,0 8, ,3 26,6 57,6-0,6-5,7-6,6-5,5-6, ,4 27,7 56,7 1,3 12,5 6,3 7,2 8, ,0 27,7 57,1 4,6 6,8 7,7 7,0 7, ,7 28,1 57,2-2,2 10,2 8,6 7,5 8, ,4 27,6 56,4 9,6 1,8 2,3 3,1 3, ,4 27,9 57,4-5,6-5,1-4,3-4,7-6, ,1 27,8 58,7 3,8 6,2 8,8 7,4 6, ,6 28,5 59,8-6,0-7,4-7,9-7,5-9, ,6 28,8 59,6 7,5 9,1 7,5 7,9 7, ,5 29,3 60,1-2,4 7,8 6,7 5,8 5, ,6 29,2 60,2 2,0 9,4 10,2 8,9 9,9 Kaynak : DİE Not : İzafi banka hizmetleri sektörlere dağıtılmıştır. Grafik II-1 ANA SEKTÖRLER İTİBARİYLE BÜYÜME (Yüzde) ,9 6,3 9,9 7,9 5,9 5,3 3,4-6,1-9, /I 2005/II Tarım Sanayi Hizmetler GSMH

24 12 Milli Gelir Alt sektörler itibariyle bakıldığında ise imalat sanayii yüzde 10,1, toptan ve perakende ticaret yüzde 13,5, ulaştırma ve haberleşme yüzde 6,9, serbest meslek ve hizmetler yüzde 7,4, ithalat vergisi yüzde 26,2 oranlarında büyürken, 2003 yılında gerileyen sektörlerden inşaat sanayii yüzde 5,2, mali kuruluşlar yüzde 2,5, madencilik ve taşocakçılığı yüzde 2,6 oranlarında büyümüştür. Son üç yılda yakalanan yüksek büyüme hızı 2005 yılında yavaşlamakla birlikte öngörülere uygun olarak devam etmiş, GSMH ilk çeyrekte yüzde 5,3, ikinci çeyrekte ise yüzde 3,4 büyümüştür. İkinci çeyrekteki bu büyüme ile birlikte ekonomi son 14 çeyrek boyunca büyüme kaydetmiştir. Yılın ilk altı aylık dönemi itibariyle büyüme oranı yüzde 4,3 olarak gerçekleşmiştir. Sanayi sektöründe ilk üç aylık dönemde yüzde 5,6, ikinci üç aylık dönemde yüzde 4,0 büyüme olmuş ve ilk altı aylık dönemde yüzde 4,8 oranında artış kaydedilmiştir. Hizmetler sektörü ise ilk çeyrekteki yüzde 4,7 ve ikinci çeyrekteki yüzde 4,8 oranlarındaki artışlarla ilk yarıda yüzde 4,8 oranında reel büyüme göstermiştir. Tarım sektörü ise ilk altı aylık dönemde yüzde 0,2 oranında büyümüştür. Tablo II-2 Kaynak : DİE Not : İzafi banka hizmetleri sektörlere dağıtılmıştır. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA (Yıllık) ( 1987 Üretici Fiyatlarına Göre ) SEKTÖR GELİŞME HIZI DEĞER (Bin YTL) PAYLARI (Yüzde) KATKI (Puan) A. TARIM ,6 12,5 11,6 7,5-2,4 2,0 1,0-0,3 0,3 a. Çiftçilik ve Hayvancılık ,6 11,7 10,8 7,4-2,2 1,3 0,9-0,3 0,1 b. Ormancılık ,6 0,6 0,6 15,0-9,0 15,0 0,1-0,1 0,1 c. Balıkçılık ,3 0,3 0,3-4,1 0,9 8,1 0,0 0,0 0,0 B. SANAYİ ,8 29,3 29,2 9,1 7,8 9,4 2,6 2,2 2,8 a. Madencilik ve Taşocakçılığı ,2 1,1 1,0-4,4-3,3 2,6-0,1 0,0 0,0 b. İmalat Sanayii ,2 24,8 24,8 10,0 8,5 10,1 2,4 2,1 2,5 c. Elektrik, Gaz, Su ,4 3,4 3,3 7,6 6,5 6,2 0,3 0,2 0,2 C. HİZMETLER TOPLAMI (a-i) ,6 60,1 60,2 7,5 6,7 10,2 4,5 4,0 6,1 a. İnşaat Sanayii ,5 3,8 3,7-6,3-9,3 5,2-0,3-0,4 0,2 b. Ticaret ,6 23,2 23,9 12,8 8,7 13,0 2,8 2,0 3,0 1. Toptan ve Perakende Ticaret ,9 19,8 20,4 15,5 11,0 13,5 2,7 2,1 2,7 2. Otel Lokanta Hizmetleri ,7 3,4 3,4 0,8-3,1 10,4 0,0-0,1 0,4 c. Ulaştırma ve Haberleşme ,4 13,8 13,4 5,8 8,6 6,9 0,8 1,2 0,9 d. Mali Kuruluşlar ,9 1,7 1,6-6,3-5,9 2,5-0,1-0,1 0,0 e. Konut Sahipliği ,0 4,8 4,4 2,1 1,3 1,7 0,1 0,1 0,1 f. Serbest Meslek ve Hizmetler ,2 2,2 2,1 6,2 6,2 7,4 0,1 0,1 0,2 SEKTÖRLER TOPLAMI ,0 91,3 89,9 7,5 5,1 8,2 6,9 4,7 7,5 g. Devlet Hizmetleri ,4 4,2 3,8 0,7 0,8 1,2 0,0 0,0 0,0 h. Kâr Amacı Olmayan Öz.Hiz.Kur ,4 0,3 0,3 0,6-1,0 0,2 0,0 0,0 0,0 i. İthalat Vergisi ,3 6,1 7,0 24,7 22,6 26,2 1,1 1,2 1,6 G.S.Y.İ.H. (Alıcı Fiyatlarıyla) ,0 101,9 101,0 7,9 5,8 8,9 8,1 5,9 9,1 j. Dış Alem Net Faktör Gelirleri ,0-1,9-1, ,2 0,0 0,8 1.Dış Alemden Gelen ,4 3,1 3,1-14,6-2,5 11,4-0,6-0,1 0,4 2.Dış Aleme Giden ( - ) ,3 5,0 4,2-7,4-0,9-8,2-0,5 0,0-0,4 C. HİZMETLER TOPLAMI (a-j) ,6 58,2 59,2 7,5 6,9 11,8 4,3 4,0 6,9 G.S.M.H. (Alıcı Fiyatlarıyla) ,0 100,0 100,0 7,9 5,9 9,9 7,9 5,9 9,9

25 Milli Gelir 13 Tablo II-3 GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA (Dönemsel) ( 1987 Üretici Fiyatlarına Göre ) Değer (Bin YTL) Sektör Payları (Yüzde) Değer (Bin YTL) Sektör Payları (Yüzde) I II 6 Aylık III IV Yıllık I II 6 Aylık III IV Yıllık I II 6 Aylık I II 6 Aylık A. TARIM ,4 7,2 5,9 20,4 10,9 11, ,2 7,0 5,7 a. Çiftçilik ve Hayvancılık ,4 6,3 5,0 19,8 9,9 10, ,2 6,2 4,8 b. Ormancılık ,6 0,7 0,6 0,5 0,6 0, ,7 0,5 0,6 c. Balıkçılık ,3 0,2 0,3 0,2 0,4 0, ,4 0,2 0,3 B. SANAYİ ,8 32,2 32,5 25,3 28,1 29, ,9 32,4 32,6 a. Madencilik ve Taşocakçılığı ,0 1,1 1,0 1,1 1,0 1, ,1 1,2 1,2 b. İmalat Sanayii ,7 27,8 27,8 21,5 23,7 24, ,8 27,8 27,8 c. Elektrik, Gaz, Su ,1 3,3 3,7 2,7 3,5 3, ,0 3,4 3,7 C. HİZMETLER TOPLAMI (a-i) ,6 61,2 62,8 55,0 62,1 60, ,2 62,1 63,0 a. İnşaat Sanayii ,3 3,5 3,4 3,5 4,3 3, ,6 4,2 3,9 b. Ticaret ,7 24,6 24,2 23,3 23,9 23, ,8 24,8 24,4 1. Toptan ve Perakende Ticaret ,8 21,3 21,1 19,6 20,3 20, ,0 21,6 21,3 2. Otel Lokanta Hizmetleri ,9 3,3 3,1 3,7 3,6 3, ,8 3,2 3,1 c. Ulaştırma ve Haberleşme ,8 13,5 14,1 11,8 14,2 13, ,3 13,3 13,8 d. Mali Kuruluşlar ,0 1,6 1,8 1,4 1,6 1, ,9 1,5 1,7 e. Konut Sahipliği ,4 4,6 5,0 3,6 4,6 4, ,2 4,5 4,8 f. Serbest Meslek ve Hizmetler ,1 2,1 2,1 2,2 2,1 2, ,1 2,1 2,1 SEKTÖRLER TOPLAMI ,4 89,3 88,9 91,4 89,7 89, ,9 89,9 89,0 g. Devlet Hizmetleri ,6 3,9 4,3 3,1 4,0 3, ,4 3,8 4,1 h. Kâr Amacı Olmayan Öz.Hiz.Kur ,3 0,3 0,3 0,2 0,3 0, ,3 0,3 0,3 i. İthalat Vergisi ,4 7,1 7,7 6,0 7,1 7, ,7 7,4 8,0 G.S.Y.İ.H. (Alıcı Fiyatlarıyla) ,7 100,6 101,1 100,7 101,2 101, ,2 101,4 101,3 j. Dış Alem Net Faktör Gelirleri ,7-0,6-1,1-0,7-1,2-1, ,2-1,4-1,3 1.Dış Alemden Gelen ,1 3,3 3,7 2,5 3,0 3, ,4 3,0 3,6 2.Dış Aleme Giden ( - ) ,9 3,9 4,8 3,2 4,2 4, ,6 4,4 5,0 C. HİZMETLER TOPLAMI (a-j) ,8 60,6 61,6 54,3 61,0 59, ,0 60,6 61,7 G.S.M.H. (Alıcı Fiyatlarıyla) ,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100, ,0 100,0 100,0 Kaynak: DİE Not: İzafi banka hizmetleri sektörlere dağıtılmıştır.

26 14 Milli Gelir Tablo II-4 GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA (Dönemsel) ( 1987 Üretici Fiyatlarına Göre ) GELİŞME HIZI (Yüzde) KATKI (Puan) I II 6 Aylık III IV Yıllık I II 6 Aylık I II 6 Aylık III IV Yıllık I A. TARIM 2,0 4,3 3,5-1,3 9,3 2,0 0,4 0,1 0,2 0,1 0,3 0,2-0,3 1,0 0,3 0,0 0,0 0,0 a. Çiftçilik ve Hayvancılık 3,4 1,6 2,1-1,6 8,4 1,3-2,0 1,4 0,3 0,1 0,1 0,1-0,3 0,8 0,1-0,1 0,1 0,0 b. Ormancılık -4,6 35,1 13,6 7,0 27,5 15,0 9,3-14,4-3,7 0,0 0,2 0,1 0,0 0,1 0,1 0,1-0,1 0,0 c. Balıkçılık 1,9 14,0 7,1 7,1 9,8 8,1 7,5 7,0 7,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 B. SANAYİ 10,5 15,8 13,3 7,3 4,0 9,4 5,6 4,0 4,8 3,6 5,1 4,4 1,8 1,2 2,8 1,8 1,3 1,5 a. Madencilik ve Taşocakçılığı -6,7 3,4-1,3 6,5 5,3 2,6 18,3 16,2 17,1-0,1 0,0 0,0 0,1 0,1 0,0 0,2 0,2 0,2 b. İmalat Sanayii 11,6 17,2 14,6 7,9 3,9 10,1 5,5 3,3 4,3 3,3 4,7 4,1 1,7 0,9 2,5 1,5 0,9 1,2 c. Elektrik, Gaz, Su 8,1 9,4 8,7 3,2 4,6 6,2 3,5 6,1 4,8 0,3 0,3 0,3 0,1 0,2 0,2 0,1 0,2 0,2 C. HİZMETLER TOPLAMI (a-i) 13,2 14,9 14,1 7,0 6,9 10,2 4,7 4,8 4,8 8,6 9,2 8,9 3,8 4,3 6,1 3,0 2,9 3,0 a. İnşaat Sanayii 14,5 6,7 9,9 4,2 0,0 5,2 16,6 22,7 20,0 0,5 0,3 0,4 0,2 0,0 0,2 0,5 0,8 0,7 b. Ticaret 18,1 20,0 19,1 7,9 9,1 13,0 5,9 4,3 5,0 4,1 4,7 4,5 1,8 2,1 3,0 1,4 1,1 1,2 1. Toptan ve Perakende Ticaret 19,3 20,5 20,0 8,6 8,2 13,5 6,2 4,8 5,4 3,8 4,2 4,0 1,6 1,6 2,7 1,3 1,0 1,1 2. Otel Lokanta Hizmetleri 10,0 16,7 13,8 4,1 14,2 10,4 4,0 1,1 2,3 0,3 0,6 0,4 0,2 0,5 0,4 0,1 0,0 0,1 c. Ulaştırma ve Haberleşme 5,6 12,1 8,9 4,3 6,1 6,9 1,6 2,2 1,9 0,9 1,7 1,3 0,5 0,9 0,9 0,2 0,3 0,3 d. Mali Kuruluşlar 3,0 2,2 2,6 3,0 1,6 2,5-0,6-0,3-0,4 0,1 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 e. Konut Sahipliği 1,8 1,7 1,7 1,7 1,8 1,7 1,5 1,7 1,6 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 f. Serbest Meslek ve Hizmetler 9,7 14,0 12,0 4,6 3,5 7,4 5,6 4,4 5,0 0,2 0,3 0,3 0,1 0,1 0,2 0,1 0,1 0,1 SEKTÖRLER TOPLAMI 10,5 13,8 12,3 4,6 5,9 8,2 4,8 4,1 4,4 9,5 12,5 11,2 4,2 5,3 7,5 4,2 3,6 3,9 g. Devlet Hizmetleri 1,4 1,0 1,2 1,1 1,2 1,2-0,6 0,4-0,1 0,1 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 h. Kâr Amacı Olmayan Öz.Hiz.Kur. 0,9 0,8 0,9-0,7-0,1 0,2-1,3 0,1-0,6 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 i. İthalat Vergisi 38,1 33,2 35,6 20,8 15,7 26,2 8,4 8,7 8,6 2,6 2,0 2,3 1,1 1,0 1,6 0,7 0,6 0,7 G.S.Y.İ.H. (Alıcı Fiyatlarıyla) 11,8 14,4 13,2 5,3 6,3 8,9 4,8 4,2 4,5 12,3 14,6 13,5 5,3 6,4 9,1 4,9 4,3 4,5 j. Dış Alem Net Faktör Gelirleri ,6 1,1 1,3 0,4 0,2 0,8 0,5-0,9-0,3 1.Dış Alemden Gelen 29,5 12,2 20,5 1,0 4,9 11,4 11,6-5,3 3,4 1,1 0,4 0,7 0,0 0,1 0,4 0,5-0,2 0,1 2.Dış Aleme Giden ( - ) -7,8-13,2-10,2-9,8-1,7-8,2 0,5 17,5 8,0-0,6-0,7-0,6-0,4-0,1-0,4 0,0 0,7 0,4 C. HİZMETLER TOPLAMI (a-j) 16,7 17,2 17,0 7,9 7,4 11,8 5,5 3,5 4,4 10,2 10,3 10,3 4,2 4,5 6,9 3,5 2,1 2,7 Kaynak: DİE G.S.M.H. (Alıcı Fiyatlarıyla) 13,9 15,7 14,9 5,7 6,6 9,9 5,3 3,4 4,3 13,9 15,7 14,9 5,7 6,6 9,9 5,3 3,4 4,3 Not: İzafi banka hizmetleri sektörlere dağıtılmıştır. II 6 Aylık