ÜNİTE 9 ÜNİTE 2 ÖĞRENME ORTAMLARI BİLGİSAYAR II İÇİNDEKİLER HEDEFLER. Giriş E - Öğrenme Ortamları Bireysel Öğrenme Ortamları

Transkript

1 ÜNİTE 2 ÖĞRENME ORTAMLARI İÇİNDEKİLER Giriş E - Öğrenme Ortamları Bireysel Öğrenme Ortamları BAYBURT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ BİLGİSAYAR II HEDEFLER Bu üniteyi çalıştıktan sonra; E-öğrenme ortamlarını sınıflandırabileceksiniz. Bireysel öğrenme ortamları hakkında bilgi sahibi olabileceksiniz. ÜNİTE 9

2 1. GİRİŞ Önceki ünitede mobil öğrenme ortamları hakkında genel bilgi sahibi olmuştuk. Bilgi ve iletişim teknolojisinin çok hızlı gelişimi ve mobil cihazların günlük hayatımızdaki önemli yeri farklı öğrenme yaklaşımlarının gelişmesinde oldukça önemli olmuştur. Özellikle internet teknolojisinde yaşanan gelişimler e-öğrenme ve bireysel öğrenme kavramlarının ortaya çıkmasında etkili görülmektedir. E-öğrenme ortamları bireylerin formal öğrenme ortamlarından uzaklaşarak elektronik ortamdan öğrenme ihtiyaçlarını karşılamaları olarak görülebilir. Bu ortamlar gelişen teknolojik araçlar sayesinde çok fazla çeşitlenmektedir. Bunun yanı sıra bireysel öğrenme ortamları ise öğrenme sorumluluklarından tamamen öğrenenlerin sorumlu olduğu kişisel özelliklere göre şekillendirilen öğrenme ortamlarıdır. Bu ünite kapsamında e-öğrenme ve bireysel öğrenme ortamları ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. Bu ortamların öne çıkan yönleri ve uygulama örneklerine ünite kapsamında yer verilmiştir. Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 2

3 2. E-ÖĞRENME ORTAMLARI Teknolojik gelişmelere paralel olarak e- öğrenme ortamlarına kullanıcı ve üretici bazında çok yoğun talep yaşanmaktadır. E- öğrenme en basit anlamda öğrenme aktivitelerinin elektronik ortamlara aktarılması ve öğretim sürecinin bu ortamlar aracılığıyla şekillendirilip planlanması olarak tanımlanabilir. Bu ortamların gelişimi beraberinde birçok avantajı da getirmektedir. Bu avantajlar aşağıda kısaca özetlenmiştir. E-öğrenme ortamları öğrencileri merkeze alan bir yapıya sahiptir. Öğrenci öğrenme sürecinde pasif değil aktif bir rol üstlenir. Bireysel farklılıkları en aza indirerek öğrencilerin mevcut konuyu anlayana kadar istedikleri kadar çalışmalarına fırsat tanır. Özellikle öğrenme zorluğu çeken bireyler için e-öğrenme ortamları avantajlı görünmektedir. Çalışma için zaman sınırlaması bulunmamaktadır. Öğrenciler istedikleri zaman içeriklere ulaşabilirler. Bu durum ders süresi olarak da öğrencilere avantaj sağlamaktadır. Konuyu iyi bilen öğrenciler daha az çalışabilirken öğrenme eksiği daha fazla olan içerikler üzerinde daha fazla vakit harcayabilirler. Eş zamanlı (senkron) veya eş zamansız (asenkron) iletişim araçları vasıtasıyla öğrenci öğretmen ve öğrenci öğrenci iletişimini destekler. Mekan sınırlaması olmadan kıtalararası çalışma imkanı sunar. Öğretim sınıf ortamına sıkışmadığından dolayı istenildiği zaman istenildiği yerden çalışma aktiviteleri gerçekleştirilebilir. Öğrenenlerin en verimli oldukları zamanda ders çalışmalarına fırsat tanır. Öğrenme açısından hazır olunan zamanda öğrencilerin verimli bir şekilde ders aktivitelerini gerçekleştirmelerini sağlar. Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 3

4 Daha zevkli öğrenme ortamlarının geliştirilmesini sağlar. Eğlenceli öğrenme ortamlarının geliştirilmesi öğrenenlerin derse karşı olan motivasyonlarının artmasında önemli görülmektedir. E-öğrenme ortamları da bu durumu destekler nitelikte geliştirilebilmektedir. Öğretimsel materyallerin hızlı şekilde güncellenmesini ve dağıtılmasını sağlar. İçerikler elektronik ortamda geliştirildiğinden dolayı baskı masrafı en aza indirgenmektedir. Yazarlar yeni içerikleri kolayca güncelleyebilmektedir. Bunun yanı sıra iletişim teknolojilerindeki gelişimden dolayı içeriklerin dünya genelindeki dağıtımı basılı materyallere nazaran oldukça kolaydır. Öğrenenlerin motivasyon ve ilgilerinin artmasını sağlar. Yeni teknolojilerin süreç içine entegre edilebilmesi öğrencilerin derse karşı olan ilgilerinin ve motivasyonlarının artmasına aracılık etmektedir. Anlık geribildirim ve değerlendirme mekanizmaları aracılığıyla öğrenenlerin seviyelerini görmelerine aracılık eder. Kişisel gelişimi izlemek amacıyla sistem üzerinden öğrenenlerin öğretimsel aktivitelerinin takibini sağlayabilir. Bütün öğrenciler için fırsat eşitliği sunar. Eğitimde uzak coğrafyaların yakınlaştırılmasında e-öğrenme ortamları oldukça etkilidir. İnternet teknolojisinin varlığı ve e-öğrenmeye imkan tanıyan ek donanımlar mesafe engelinin ortadan kaldırılmasını sağlar. Tüm bu avantajlarının yanı sıra her süreçte olduğu gibi e-öğrenme ortamlarının da bazı sınırlılıkları bulunmaktadır. Bu sınırlılıklardan kimileri içerik bazlı iken kimileri kullanılan teknolojilerden kaynaklanmaktadır. Ancak gelişen yeni teknolojiler olabildiğince süreç içinde bu sınırlılıkların azalmasına veya ortadan kaybolmasını sağlamaktadır. Aşağıda e-öğrenme ortamlarının sınırlılıkları kısaca özetlenmiştir. Öğretmenler e-öğrenme ortamlarının etkili tasarımı hususunda farklı eğitimler almak durumundadırlar. E-öğrenme ortamlarının geliştirilmesi çok ciddi planlı ve programlı bir süreci beraberinde getirmektedir. Öğretmenlerin özellikle öğretim Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 4

5 ortamlarının tasarımı ve içerik geliştirme hususunda da bazı kişisel donanımlara sahip olmaları gerekmektedir. Geleneksel öğrenmeye yönelik hazırlanan içeriklerin e-öğrenme ortamlarına aktarılması başlangıçta zor ve zahmetli bir süreci gerektirir. Bireysel geri bildirimlerin sağlanması öğreticilerin çok fazla zamanını almaktadır. Çünkü her öğrenciyle tek tek iletişim kurma gerekliliği doğabilmektedir. Bu da iletişim kurmayı güçleştirebilir. Öğrencilerin ve öğretmenlerin ek donanımları ihtiyaçları vardır. Öğrenme süreci içerisinde öğrenciler ve öğretmenler sistemin işleyişine yönelik ve araç gereçlerin kullanımı hususunda sürekli teknik eğitim ve desteğe ihtiyaç duyabilirler. Internet ortamında bilgilerin şüpheye yol açması veya içerik geliştirme aşamasında etik hususlar noktasındaki aksaklıklar akademik anlamdaki dürüstlüğü sekteye uğrayabilir. E-öğrenme etkinlikleri içindeki öğrenciler ölçme ve değerlendirmelerin türleri ve etkililiği açısından bazı sınırlılıklar ile karşı karşıya kalabilirler. Hem hazırlanan ölçme değerlendirme araçları hem de ölçme kabiliyeti öğrenciler için dezavantajlı olabilir. E-öğrenme ortamlarında bazı konularda etkileşim eksikliği yaşanabilmektedir. Bu durum öğrencilerin içeriklere karşı olan tutumlarını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 5

6 2.1. E-öğrenme Yazılımları E - öğrenme ortamları için içerik hazırlamak başlangıçta uğraş verici bir olay olarak görülse de uygun yazılım ve tecrübe ile kolaylıkla içerikler üretilebilmektedir. Ülkemizde de öğretmenlerin ve öğrencilerin kullanımına sunulan EBA (Eğitim Bilişim Ağı) Projesi ile birlikte e-öğrenme ortamlarına yönelik içerik hazırlama ve yayınlama süreci oldukça kolaylaştırılmıştır. Ancak araçların kolaylaşması pedagojik alanın göz ardı edilebileceği anlamına gelmemektedir. Hazırlanan içeriklerin çok fazla kullanıcıya ulaşması dikkatli davranılması gerekliliğini artırmaktadır. Aşağıda son zamanlarda sıklıkla kullanılan e-öğrenme ortamları belirtilmiştir. Bu ortamlar sürekli çeşitlenmekte ve teknolojinin gelişimi ile birlikte yenilenmektedir. Mobil öğrenme ortamları Flash veya HTML Tabanlı İçerikler Videolar Sınav Modülü E-Öğrenme Destek Materyalleri Artırılmış gerçeklik ortamları Sanal Sınıflar Sosyal Öğrenme Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 6

7 3. BİREYSEL ÖĞRENME ORTAMLARI Geleneksel öğrenme ortamlarında öğrenen süreç içinde öğrenme aktivitelerinin planlanmasında pasif rol almaktadır. Ancak bireysel öğrenme ortamları geleneksel öğrenme ortamlarından farklı olarak öğrenenlerin kendi bireysel öğrenme ortamlarını tasarlamalarına fırsat veren öğrenme ortamlarıdır. Bu ortamların en önemli özelliği tamamen öğrenme aktiviteleri içinde bulunan bireyler tarafından tasarlanmasıdır. Yani öğrenenler sürecin en başından en sonuna kadar aktif bir rol almaktadırlar. Bu durum öğrenenlerin kendi öğrenme deneyimlerini geliştirmelerine aracılık etmektedir. Bireysel öğrenme ortamlarında öğrenenler konuların belirlenmesinden süreç içindeki iletişim sağlanmasına, öğretimsel içeriklerin seçiminden değerlendirme süreçlerinin ayarlanmasına kadar bütün planı kendileri yapmak durumundadır. Bu durum bireysel ihtiyaçların giderilebilmesi ve anlamlı öğrenme ortamlarının geliştirilebilmesi için önemli görülmektedir. Bireysel öğrenme ortamları yaşam boyu ve özdüzenlemeli öğrenme yaklaşımlarını temel alarak ortaya çıkmıştır. Ancak bu süreçte öğrenenler okul ortamında edindikleri öğrenme yaşantılarına ek olarak kendi bireysel gelişimi üzerine odaklanmaktadır. Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 7

8 Bireysel öğrenme ortamları Web 2.0 araçlarının sunduğu olanakları da kapsamaktadır. Genellikle bloglar, sosyal paylaşım siteleri, RSS, wiki gibi ortamlar bireysel öğrenme ortamlarında kullanılabilen Web 2.0 teknolojileri arasındadır. Bireysel öğrenme ortamları katılımcılar için birçok faydayı da beraberinde getirmektedir. Bu olumlu yönler aşağıda kısaca özetlenmektedir. Bireysel öğrenme ortamlarında her birey kendi öğrenme yaşantılarından sorumludur. Öğrenenler kendi ilgi ve ihtiyaçlarına göre bu süreçleri organize etmekle yükümlüdür. Öğrenenler ulaşmak istedikleri noktaya göre kendi hedeflerini belirler. Bu durum nereye ulaşmak istediklerini bilen bireyler için oldukça avantajlı bir durumdur. Öğrenenler ihtiyaçlarını belirlediklerinden dolayı kendi öğrenme ortamlarını kurup yönetmekte zorlanmamaktadırlar. Bireyler kendi hızlarında ve istedikleri kadar öğrenme süreçlerinde yer almaktadırlar. Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 8

9 Bireysel öğrenme ortamları yaşam boyu öğrenme aktivitelerini destekler. Öğrenenler süreç içinde serbest olduklarından formal bir öğrenme sürecinde olmak zorunda değildir. Her zaman ve her yerde öğrenmeyi destekleyebilir. Bireysel öğrenme ortamlarının üstün yönlerinin yanı sıra bazı sınırlılıklarının da olduğu söylenebilir. Bu sınırlılıklar aşağıda kısaca özetlenmektedir. Bireysel öğrenme ortamlarının kullanımında belirli teknoloji kullanım becerilerinin olması gerekmektedir. Bu yeterliliklerin eksikliği öğrenme aktivitelerini sekteye uğratabilmektedir. Bireysel öğrenme ortamlarını kullanan öğrenenlerin güven duygularının yüksek olması gerekmektedir. Bireysel öğrenme ortamlarının fazla olması bireylerin karar vermelerini zorlaştırabilmektedir. Öğrenenlerin kendi öğrenme ortamlarını yönetmeye karşı motive olmaları gerekmektedir. Öğrencilerin kendi öğrenme ortamlarını tasarlamaları zor ve zahmetli bir süreci gerektirmektedir. Bireysel öğrenme ortamlarının tasarımında iki farklı yaklaşım bulunmaktadır. Bu yaklaşımlar aslında öğrenenlerin süreç içinde nasıl bir yol izlemesi gerektiği hususunda yardımcı olmaktadır. Temel olarak süreç içinde yalnız kalan öğrenenlerin daha sistematik ilerlemesinde yol göstermektedir. Bunlardan ilki olan hizmet yaklaşımında öğrencilerin kendi öğrenme ortamlarını oluşturmaları için gerekli olan bileşenleri sağlayan bir sunucunun geliştirilmesi gerektiği belirtilmektedir. İkinci yaklaşım olan çerçeve yaklaşımı ise öğrenenlerin Web 2.0 ortamlarından faydalanarak kendi öğrenme ortamlarını oluşturabilmeleri için gerekli iş adımlarını, ağ yapısını ve kullanım önerilerini içermektedir. Bireysel Öğrenme Ortamları Hizmet yaklaşımı Çerçeve yaklaşım Bireysel öğrenme ortamlarında kullanıcıların yaptıkları etkinlikler ve bunların amaçlarına yönelik alanyazında birçok etkinlik listesi belirtilmektedir. Bunlardan Mutlu (2014) tarafından belirtilen etkinlik listesi bireysel öğrenme ortamlarının ve gerçekleştirilen etkinliklerin Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 9

10 anlaşılması açısından önemli görülmektedir. Aşağıda bu etkinlikler ve gerçekleştirilen uygulamalar ayrıntılı olarak gösterilmektedir. Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 10

11 Özet Teknolojik gelişimler ve bunlara ek olarak bilgi - iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler uzun zamandır üzerinde durulan e-öğrenme ortamlarının sürekli çeşitlenmesine ve gelişmesine aracılık etmiştir. E-öğrenme en genel anlamda öğrenme etkinliklerinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesi olarak tanımlanabilmektedir. Bu ortamlarda bireyler esnek çalışma ortamlarında ders çalışma imkanına sahip olmaktadırlar. Özellikle zaman ve mekandan bağımsız öğrenme ortamları sunması e-öğrenme ortamlarının en önemli avantajları arasında gösterilmektedir. E-öğrenme ortamlarının yanı sıra son yıllarda öğrencilerin kendi öğrenme deneyimlerini oluşturduğu ve süreç içinde ihtiyaçlarına göre hareket ettiği bireysel öğrenme ortamları da gelişim göstermektedir. Ancak bu ortamlarda öğrenciler süreç içinde yalnız kaldıklarından ve kendi öğrenme yaşantılarından sorumlu olduklarından dolayı yanlış öğrenme etkinlikleri yaşanabilmektedir. Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 11

12 DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi e-öğrenmenin avantajları arasında değildir? a) Öğrenci merkezlidir. b) Bireysel farklılıkları en aza indirir. c) Sadece asenkron iletişim sağlar. d) Zaman ve mekandan bağımsız öğrenme ortamları sunar. e) Çalışma zamanında sınırlılık yoktur. I. Fırsat eşitliği sunar. II. Öğretmenler için ek çalışmaya ihtiyaç vardır. III. Ek donanımlar gerektirir. 2. Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri e-öğrenme ortamlarının sınırlılıkları arasındadır? a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) I ve III e) II ve III I. Sınav modülü II. mobil öğrenme ortamları III. Destek materyalleri 3. Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri e-öğrenme yazılımlarındandır? a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) I ve III e) I, II ve III ÜNİTE DEĞERLENDİRME SORULARI Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 12

13 4. Yaşam boyu ve özdüzenlemeli öğrenme yaklaşımlarını temel alan öğrenme ortamı türü aşağıdakilerden hangisidir? a) Web destekli b) Bilgisayar destekli c) Bireysel öğrenme d) Mobil öğrenme e) E-öğrenme 5. Aşağıdakilerden hangisi bireysel öğrenme ortamlarının üstün yönlerinden biri değildir? a) Her birey kendi öğrenme yaşantılarından sorumludur. b) Öğrenenler kendi öğrenme ortamlarını kurup yönetmekte zorlanmaktadırlar. c) Öğrenenler ulaşmak istedikleri noktaya göre kendi hedeflerini belirler. d) Bireyler kendi hızlarında ve istedikleri kadar öğrenme süreçlerinde yer almaktadırlar. e) Her zaman ve her yerde öğrenmeyi destekleyebilir. 6. Aşağıdakilerden hangisi bireysel öğrenme ortamlarının sınırlılıklarından biri değildir? a) Teknoloji kullanım becerilerinin olması gerekmektedir. b) Öğrenenlerin güven duygularının yüksek olması gerekmektedir. c) Öğrenenlerin sürekli rehberliğe ihtiyaçları vardır. d) Bireyler karar vermekte zorlanabilir. e) Motive olmak zordur. 7. Öğrenenlerin Web 2.0 ortamlarından faydalanarak kendi öğrenme ortamlarını oluşturabilmeleri için gerekli iş adımlarını, ağ yapısını ve kullanım önerilerini içeren bireysel öğrenme yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir? a) Hizmet yaklaşımı b) Servis yaklaşımı c) Öğrenme yaklaşımı d) Çerçeve yaklaşım e) İş yaklaşımı Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 13

14 8. Öğrencilerin kendi öğrenme ortamlarını oluşturmaları için gerekli olan bileşenleri sağlayan bir sunucunun geliştirilmesi gerektiği belirtilen bireysel öğrenme yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir? a) Hizmet yaklaşımı b) Servis yaklaşımı c) Öğrenme yaklaşımı d) Çerçeve yaklaşım e) İş yaklaşımı 9. Bireysel öğrenme ortamlarında aşağıdaki durumlardan hangisinin yaşanması beklenmez? a) Öğrencinin kendi ihtiyaçlarını belirlemesi b) Öğretmenin sürecin içinde aktif bir rol alması c) Öğrencinin kendi öğrenme ortamını hazırlaması d) Öğrencinin içsel motivasyonunu harekete geçirmesi e) Öğrenme yaşantılarından farklı ancak paralel öğrenme yaşantılarının oluşturulması 10. Bireysel öğrenme ortamlarının en temel özelliği aşağıdakilerden hangisidir? a) Öğrencilerin kendi öğrenme yaşantılarını planlamalarına ve gerçekleştirmelerine fırsat vermesi b) Zamandan ve mekandan bağımsız öğrenme gerçekleştirmesi c) Esnek çalışma ortamları sunması d) Öğrencinin süreç içinde aktif olması e) Bireylerin kendi hızlarında öğrenmelerini sağlaması CEVAPLAR C E E C B C D A B A Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 14

15 KAYNAKLAR Kayabaş, İ., & Mutlu, M. E. Platform Bağımsız Kişisel Öğrenme Ortamlarının Tasarımı. 3. Mutlu, M.E. (2014). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi Öğrencileri İçin Bir Kişisel Öğrenme Ortamı Çerçevesi, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi (Journal of Research in Eduocatin and Teaching) Cilt: 3 Sayı: 3, pp Bayburt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 15