Prostat kanserinin gerçek sebebi bilinmemektedir. Yapılan çalışmalar aşağıdaki faktörlerin prostat kanseri gelişiminde önemli olduğunu göstermiştir:

Transkript

1 PROPSTAT KANSERİ Prostatik kasrisnom; Prostat karsinomu; Prostat kanseri erkeklerde kansere bağlı ölümlerin en büyük sebebidir. Erken teşhis prostat kanserinde hayat kurtarır. Prostat ceviz büyüklüğünde, mesanenin altında yer alan ve içinden idrar kanalı geçen lastik kıvamında salgı bezidir. Esas görevi sperm sıvısına salgı üretmektir. Kanser prostat dokusunun içinden çıkan ve kontrolsüz büyüyen tümör hücreleridir. Normalde doku hücreleri kontrollü olarak büyür, çoğalır ve ölürler. Kontrolsüz büyüdüklerinde doku içinde kitle ( tümör) oluşturur ve etrafa yayılmaya başlar. Kanser kötü huylu tümörlere verilen genel bir ad dır. Çevre dokulara yayılır, uzak dokulara atlar, vücudu istila eder. İyi huylu tümörler genellikle etrafa yayılmazlar. Bütün kanserler gibi prostat kanserinde de erken teşhis hayat kurtarır. Prostat kanseri neden olur? Prostat kanserinin gerçek sebebi bilinmemektedir. Yapılan çalışmalar aşağıdaki faktörlerin prostat kanseri gelişiminde önemli olduğunu göstermiştir: 55 yaş üstü, Ailede prostat kanseri öyküsü olması ( özellikle babada ve erkek kardeşte ), Ailede erken yaşta prostat kanseri öyküsü olması, Yağlı yemek, prostat kanseri gelişme riskini arttırmaktadır. Prostat kanseri ne şikayete sebep olur? Aşağıda yer alan şikayetler sadece prostat kanserine özgü şikayetler değildir. İyi huylu prostat büyümesi ve idrar yolu iltihapları da benzer şikayetlere neden olur. Ancak bu şikayetlerin varlığında doktora başvurmanız tavsiye olunur.

2 Sık idrara gitme, Gece idrara kalkma, İdrara başlamakta güçlük, İdrar çapında azalma, Çatallı işeme, İdrar tutmakta zorluk, Son anda idrar kaçırma, İdrarda yanma veya idrar yaparken ağrı, Ereksiyonda zorluk, impotans, Sperm çıkışında ağrı, İdrarda yada spermde kan, Bel, kalça, bacaklar yada alt karın ağrısı, huzursuzluk hissi. Prostat kanseri nasıl teşhis edilir? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Kesin teşhis patolojik inceleme ile konur. Parmakla muayene prostat hakkında çok değerli bilgiler sunar. İdrar tahlili: idrarda kan ve iltihap varlığı araştırılır, Kan testleri: PSA: prostat bezinden salınan bir maddedir ve prostat kanserinde artar. Çok değerli bir testtir. Prostat kanserlerinin tanısında ve takipte önemlidir. Ultrason: prostat görüntülemesidir. Değerli bilgiler verir, İVP ( İv Piyelogream): üriner organların ilaçlı filmidir, Sistoskopi: ışıklı bir alet ile idrar yolları ve mesanenin incelenmesidir, Biyopsi: kesin teşhis koydurur. Prostat dokusundan, kanser dokusundan iğne ile alınan parçaların incelenmesidir.

3 Prostat kanseri nasıl tedavi edilir? Prostat kanseri tedavisinde önce kanserin prostat dışına yayılıp yayılmadığına bakılır. Etrafa yayılmışsa nereye kadar yayıldığına bakılır. Tedavi şekli yaygınlığa göre değişir. Prostat kanseri tedavisinde ürolog ve onkolog beraber çalışır. Cerrahi tedavi: Cerrahi olarak kanserli dokunun etraf lenf dokusuyla birlikte çıkarılması hedeflenir. Cerrahi tedavi 70 yaş altı ve bu tür ameliyatları kaldırabilecek hastalara yapılır. Bu ameliyat tiplerinden bazıları: Pelvik lenfadenektomi: prostat ile birlikte pelviste bulunan lenf bezleri de çıkartılır, Radikal retropubik prostatektomi: prostatın tamamı ve etraf lenf bezleri karınan girilerek çıkarılır. Radikal perineal prostatektomi: testis ve anüs arasından girilerek prostat ve etraf lenf bezleri çıkartılır. Transuretral prostatektomi ( TURP) penisten girilerek prostat dokusunun çıkarılmasıdır. TURP bir kanser ameliyatı değildir. Fakat şikâyetleri azaltmak amacıyla yapılabilir. Prostat kanser ameliyatları impotans yapabilir. İdrar kaçırmaya, dışkı kaçırmaya neden olabilir. Sinirleri koruyan ameliyatlar büyük ve sinirlere yakın kanserlerin temizlenmesini zorlaştırır. Robotik cerrahi ve laparoskopik cerrahi prostat kanseri ameliyatlarında yeni ve gelişmekte olan yöntemlerdir. Radyasyon tedavisi: Kanser hücrelerinin öldürülmesi ve tümör kitlesinin küçültülmesi amacıyla yapılır. Radyasyon iki şekilde verilebilir:

4 External radyasyon tedavisi: dışarıdan tümörlü alana radyasyon verilir, İnternal radyasyon tedavisi: tümörlü alana radyoaktif madde yerleştirilir. Erken dönem tümörlerde daha çok tercih edilir. Radyasyon tedavisi impotans, idrar kaçırma ve dışkı kaçırmaya neden olabilir. Sistite neden olabilir. İmpotans ve idrar dışkı kaçırma riski sinir koruyan cerrahide en az, prostatektomide yüksek, radyasyon tedavisinde daha yüksektir. Hormon tedavisi: Kanserin prostat dışına yayıldığı yada tedavi sonrası tekrar etmiş hastalarda kullanılan bir tedavi yaklaşımıdır. Hormon tedavisinde amaç erkek hormonlarını düşürmektir. En önemli erkek hormonu( androjen) testosteron dur. Androjen hormonları düşürmek prostat kanserinin küçülmesine ve yayılma hızının yavaşlamasına yol açar, fakat kanseri yok edemez. Hormon tedavi yöntemleri: Orşiektomi: testislerin cerrahi olarak alınmasıdır. Testisler testosteron un ana üreticisidir. Testislerin alınması ile testosteron seviyesi düşer, prostat kanserinin küçülmesini ve ilerlemesinin yavaşlamasını sağlar. LHRH antagonist ( Luteinizan Hormon Releasing Hormon Antagonist): testislerden testosteron üretimini bloke eder. Anti androjen: ( flutamide, bicalutamide) androjen etkisini bloke ederek etki eder. Orşiektomi yada LHRH antagonistleri ile birlikte kullanılır. Böbrek üstü bezlerinden androjen yapılmasını engelleyen ilaçlar (ketokonazol, aminoglutetimid): Östrojen: testislerden testosteron yapılmasını bloke eder. Ciddi yan etkilerinden dolayı kullanılmamaktadır. Prostat kanserinde hormon tedavisi yan etkileri :

5 Sıcak basmalarına, Seksüel isteğin azalmasına, impotansa, Kemiklerde zayıflamaya neden olur. Criyosurgery: Prostat kanserinin dondurularak yok edilmesidir. Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldüren ilaç tedavisidir. Kanser dokusuyla birlikte normal dokuya da zarar verir. Hormon tedavisine dirençli prostat kanserinde yeni kullanılan docetaxel hayat kalitesini ve süresini uzatmaktadır. Hormon tedavisine cevap vermeyen prostat kanserlerinde PSA değeri sürekli artar ve tedaviye rağmen tümör sürekli büyür ve yayılır. Biyolojik tedavi: Vücut direncini arttıran, immün sistemi güçlendiren ilaç ve biyolojik maddelerdir. Prostat kanserlerinde hastanın direncini arttırırlar. Prostat kanserinden korunma: Aşağıdaki önlemler prostat kanseri riskini azaltır: 50 yaşından itibaren düzenli Doktor kontrolü PSA ve prostat muayenesi, Dengeli beslenme, hayvansal yağlardan ve yağlı gıdalardan uzak durmak, Düzenli aspirin almak, Prostat büyümesi tedavisinde kullanılan 5 alfa redüktaz inhibitörü ( finasterid, dutasteride) düzenli olarak kullanılması prostat kanseri gelişimini azaltır. Referanslar: 1. American Cancer Society 2. National Prostate Cancer Coalition 3. The Canadian Prostate Cancer Network

6 4. Prostate Cancer Research Foundation 5. All about prostate cancer. American Cancer Society website. Available at: Berthold DR, Pond G, DeWit R, et al. Docetaxel plus prednisone or mitoxantrone for advanced prostate cancer: updated survival of the TAX 327 study (abstract). J Clin Oncol. 2007;25:236s. 7. Definition of HRPC. Hormone Refractory Prostate Cancer website. Available at: 8. Know your options: a prostate cancer education program. National Cancer Institute website. Available at: /knowyouroptions.pdf. 9. Prostate cancer. EBSCO DynaMed website. Available at: Updated February Prostate cancer. National Cancer Institute website. Available at: Prostate cancer (PDQ): treatment. National Cancer Institute website. Available at: ent. 12. Radiation therapy for cancer: questions and answers. National Cancer Institute website. Available at: Schröder FH, Hugosson J, Roobol MJ, et al. Screening and prostate-cancer mortality in a randomized European study. N Engl J Med. 2009;360:

7 PROSTAT BPH;BPB; İyi Huylu Prostat Büyümesi; Benign Prostat Hipertrofisi; Prostatizm; İyi huylu prostat büyümesi prostat bezinin iyi huylu büyümesi sonucu ortaya çıkan şikayetlerdir. Prostat bezi mesane çıkışında yer alan sadece erkeklerde bulunan ceviz büyüklüğünde ve lastik top kıvamında olan bir salgı bezidir. İçinden idrar kanalı geçer. Sperm sıvısına salgı yapmakla görevlidir. Her prostat büyümesi şikayete neden olmaz. İdrar kanalını tıkarsa şikayete sebep olur. İyi huylu prostat büyümesi kansere bağlı büyüme değildir. İyi huylu prostat büyümesi neden olur? Sebebi tam olarak bilinmemektedir ancak erkek hormonlarının düşmesine bağlı olduğu düşünülmektedir. Yaş ilerledikçe prostat büyür. Büyüyen prostat içinden geçen idrar kanalını daraltır. Kanal daraldıkça şikayetler ortaya çıkar. Prostat büyümesi kimlerde olur? Hastalık 5o yaş üstü erkeklerde görülür. Yaş arttıkça görülme sıklığı da artar yaş gurubunda %8, yaş gurubunda %40 50, 80 yaş üstünde %80 oranına prostat büyümesi görülür ancak her prostat büyümesi şikayete neden olmaz. Prostat belirtileri nelerdir? Prostat büyüdükçe içinden geçen idrar kanalını daraltır. Darlık arttıkça şikayetler ortaya çıkar, en sık görülen

8 şikayetler: İdrara başlamakta güçlük, İdrar akımında zayıflık, Çatallı işeme, İdrar sonunda damlama, İdrar yapınca rahatlayamama, İdrar tutmakta zorluk, Sık idrara gitme, Gece idrara kalkma, İdrar kaçırma ( son anda idrar kaçırma ), Karın alt tarafında huzursuzluk hissi en sık görülen şikayetlerdir. Hastalarda mesane tam olarak boşalamadığından idrar yolu enfeksiyonları da sık görülür. Prostat büyümesi nasıl teşhis edilir? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Hastanın yaşı, şikayetler, parmakla muayene çok değerli bilgiler verir. Benign prostat büyümesinde aşağıdaki testler istenir: İdrar tahlili, İdrar kültürü, PSA ve Serbest PSA : genellikle prostat kanser takibinde kullanılır. Ancak prostat büyümelerinde de PSA artar. Değerlendirme için PSA ve Serbest PSA değerlerine bakılmalıdır. Üroflowmetri, Ultrason, Sistoskopi. PSA: Prostat Spesifik Antijen ( PSA) prostat bezinden salgılanan bir proteindir. Kanda PSA değerinin yüksek olması hem prostat kanseri hemde Benign prostat büyümelerinde görülür.

9 Prostat büyümesi nasıl tedavi edilir? Hafif prostat büyümeleri tedavi gerektirmez. Tedavi tıkanıklığın derecesine ve hasta şikayetlerine bağlı olarak düzenlenir. İlaç tedavisi: 5- alfa redüktaz inhibitörleri: idrara başlamada zorluk, idrar tutmakta zorluk ve sık idrara gitme gibi şikayetleri azaltır ( finasterid, dutasteride), Alfa bloker ilaçlar: tıkanıklığı ve şikayetleri azaltır, idrar akışını arttırır (tamsulosin, alfuzosin, dokzazosin, terazosin), Antimuskarinik ilaçlar: mesane kaslarını gevşetir, sık idrara gitme ve idrara başlamakta zorluk şikayetlerini azaltır (oxybutryn, solifenacin, tolterodin, darifenacin, toruspin, fesoterodin ) en sık kullanılan ilaçlardır. Her bir ilaç gurubunun değişik etkileri vardır. İlaçlardan bir kısmı impotans ve erektil disfonksiyona neden olabilir. Alfa bloker ilaçlar tansiyon düşmesine, baş dönmesine, burun akıntısına sürekli gribal şikayetlere neden olabilir. Antimuskarinik ilaçlar ağız kuruluğuna, kabızlığa, sersemlik haline ve idrar kesesini boşaltmada sıkıntıya sebep olabilirler. Eğer benign prostat büyümesi var ise içinde dekonjesan olan antigribal ilaçlar kullanılmamalıdır. Özellikle içinde PSÖDOEFEDRİN olan ilaçlar kullanılmamalıdır. Şikayetlerin artmasına ve ani tıkanmaya neden olur. Cerrahi tedavi: ilaçların yetmediği durumlarda darlık cerrahi olarak düzeltilir. Küçük cerrahi girişimler: Bunlara minimal invaziv girişimler de denir.

10 Transüretral Mikrodalga Termoterapi (TUMT): Penis ucundan girilerek fazla prostat dokusu yakılarak darlık açılır. Transüretral İğne Ablasyonu ( TUNA) : Penis ucundan girilerek iğne ile prostat küçültülür ve darlık açılır. Küçültmede radyofrekans dalgalar kullanılır. Trasüretral Lazer Tedavisi: Penis ucundan girilerek lazer ile fazla dokunun alınması ve darlığın açılmasıdır. Cerrahi girişimler: Transüretral cerrahi prostat rezeksiyonu ( TURP) : penisten girilerek prostatın büyümüş kısmı cerrahi olarak çıkartılır. Transüretral prostat insizyonu (TUİP): Penisten girilerek mesane prostat bağlantısı ince kesiler ile açılır, üretra girişi genişletilir. Açık cerrahi: karın açılarak prostat çıkarılır. Prostat stent i: prostat içine çelik boru konarak daralması önlenir. Uzun dönemde pek faydalı değildir. Alternatif tedavi yöntemleri: aşağıdaki doğal ilaçlar prostat büyümelerinde en sık kullanılmış olanlardır ilaç değillerdir, herkes de aynı etkiyi yapmazlar: Saw palmetto: sonuçlar farklıdır, kimi hastalar fayda gördüklerini söyler. Beta- Sitosterol: bazı şikayetleri azalltığı bildirilmiştir, herkez de aynı etkiyi yapmaz, Pygeum: bazı şikayetleri azaltır, herkes de aynı etkiyi yapmaz. Prostat büyümesi kanser değildir ve yaş ile birlikte doğal

11 olarak birçok erkekte ortaya çıkar. Her prostat büyümesi şikayete neden olmaz. Referanslar: 1. National Kidney and Urologic Diseases Clearinghouse 2. The Prostate Institute 3. Canadian Urological Association 4. Prostate Centre 5. Berkow R, et al. The Merck Manual of Medical Information. 17th ed. Simon and Schuster, Inc.; Beta-sitosterol. EBSCO Natural and Alternative Treatments website. Available at: Updated August Fagelman E, Lowe FC. Saw palmetto berry as a treatment for BPH. Rev Urol Summer;3(3): Fried NM. New laser treatment approaches for benign prostatic hyperplasia. Curr Urol Rep Jan;8(1): Guideline on the management of benign prostatic hyperplasia. American Urological Association. Available at: Updated Greco KA, McVary KT. The role of combination medical therapy in benign prostatic hyperplasia. Int J Impot Res Dec;20 Suppl 3:S Marberger M. Drug insight: 5-alpha-reductase inhibitors for the treatment of benign prostatic hyperplasia. Nat Clin Pract Urol Sep;3(9): Prostate enlargement: Benign prostatic hyperplasia. National Kidney Urologic Diseases Information Clearinghouse website. Available at: t/. 13. Pygeum. EBSCO Natural and Alternative Treatments website. Available at: Updated

12 August ROTA VİRÜS Rota Enteriti; Rota virüsü ile meydana gelen mide bağırsak enfeksiyonudur, hastalık ishal bulantı kusma ve ateş ile seyreder ve her yaşta görülür. Mide barsak sisteminde enfeksiyona neden olur. Bebekler ve küçük çocuklarda en sık ishal sebebidir. Hızla yayılır, salgınlara neden olur. Birçok çocuk kendi kendine düzelir de Rota virüs aşısı kullanılmaya başlandı. Rota virüs nedir? Rota virüs mide ve bağırsaklarda enfeksiyona neden olabilen bir virüstür. Özellikle bebek ve çocuklarda ishalin en sık sebebidir. Dünya çapında yaygın olarak görülür. Kış aylarında ve ilk baharda salgınlar yapar. Yılda bir milyon çocuğun ölümüne neden olur de aşısı kullanılmaya başlandı. Rota virüs belirtileri nelerdir? Rota virüs çok hızlı yayılır. Hastalık kirli ellerin ağza teması sonucu bulaşır. Hasta kişinin etrafa dokunması, tokalaşma, kirli oyuncaklar, kirli yüzeyler ile temas sonucu kolayca bulaşır. Hasta çocuklar şikayetleri süresince ve iyileştikten sonra bir süre hastalığı yayarlar. Kreşler ve yuvalarda rota virüs salgınları sık görülür. Hastalık virüs bulaştıktan 3 gün sonra başlar.

13 Rota virüs gastro enteriti Ateş Bulantı, Kusma, Kramp tarzında karın ağrıları, Bol sulu kansız sümüksüz ishal ile seyreder. İshal çok ağır değildir ancak 3 ila 9 gün sürer. Birçok hasta bu sürenin sonunda kendi kendine iyileşse de aşırı kusma ve ishal nedeniyle ciddi su kaybı olan bebeklerin ve çocukların hastaneye yatırılmaları gerekir. Hastalık bağışıklık bırakmaz ancak diğer rota vakaları giderek daha hafif seyreder. Hastalık nadiren aşırı sıvı kaybına bağlı koma ve ölümle sonuçlanabilir. Rota enfeksiyonu nasıl teşhis edilir? Hastalık dışkıda rota virüs testi ile teşhis edilir. Rota enfeksiyonu kimlerde görülür? Her çocuk hayatının ilk 5 yılında rota virüs enfeksiyonu geçirir. 3 ila 35 ay arası bebeklerde rota enfeksiyonu ağır seyreder ve şiddetli su kaybına neden olur. Rota virüs enfeksiyonlarına bağlı hastane yatışlarının birçoğu bu yaş gurubunda görülür. Çocuklar çok nadiren ardı ardına rota enfeksiyonları geçirebilir. Büyük çocuklar ve erişkinlerde de rota virüs ishalleri görülür. Çok çocuklu evlerde bebeklerde başlayan rota enfeksiyonunun büyük kardeşlere hatta anne babaya geçtiği görülebilir. Yaşlılarda rota virüs enfeksiyonu nadirdir ancak tehlikeli su kabına ve koma ve ölüme yol açabilir. Rota virüs tedavisi Viral enfeksiyonların tedavisinde antibiyotik kullanılmaz. Rota virüs tedavisi bol sıvı takviyesi, destek tedavisi ve istirahattır. Aşırı su kayıplarında vakit geçirmeden hospitalizasyon gerekir.

14 Rota virüs enfeksiyonu nasıl önlenir Rota virüs aşısı 1998 yılında kullanılmaya başlandı. Aşı etkili ve kullanımı kolay bir aşıdır. Aşılama dışında özellikle bebekli ve küçük çocuklu ailelerin el yıkama, sanitasyon ve hijyen kurallarına dikkat etmesi önerilir. Referanslar : 1. Reduction in Rotavirus After Vaccine Introduction United States, MMWR. 2009; 58(41): Prevention of Rotavirus Gastroenteritis Among Infants and Children Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) MMWR. 2009; 58(RR02): Tate JE, Cortese MM, Payne DC, Curns AT, Yen C, Esposito DH, et al. Uptake, Impact, and Effectiveness of Rotavirus Vaccination in the United States. Pediatr Infect Dis J. 2011;30(1 Suppl):S Yen C, Tate JE, Wenk JD, II Harris JM, Parashar UD. Diarrhea-Associated Hospitalizations Among US Children Over 2 Rotavirus Seasons After Vaccine Introduction. Pediatrics. doi: /peds Cortese MM, Tate JE, Simonsen L, Edelman L, Parashar UD. Reduction in Gastroenteritis in United States Children and Correlation With Early Rotavirus Vaccine Uptake From National Medical Claims Databases. Pediatr Infect Dis J. 2010;29(6): ROMATOİD ARTRİT

15 RA; Artrit; Romatizma: Romatoid artrit vücudun kendi eklemlerine saldırması sonucu (otoimmün) ortaya çıkan bir hastalıktır. Eklemlerde ağrı, şişlik, tutukluk, fonksiyon kaybı ile seyreder. Romatoid artrit kronik, ağrılı, eklem fonksiyonunu, yapısını bozan ve ataklar şeklinde seyreden bir hastalıktır. Vücudun her iki yanında da aynı eklemleri tutar. En sık: Parmaklar, El bileği, Dirsekler, Omuz, Çene, Kalça, Diz, Ayak parmak eklemleri tutulur. Romatoid artrit neden olur? Romatoid artrit genetik bir hastalıktır ancak ortaya çıkması çevresel faktörlere bağlıdır. Uygun ortamlarda tetiklenen hastalık sonucu vücut kendi eklem ve iç organlarına saldırmaya başlar. Romatoid artrit in ortaya çıkması birtakım faktörlere bağlıdır. Genetik faktörler: immün sistemin oluşmasında gerekli bazı genler Romatoid artrit için zemin hazırlar ve çevresel faktörler gerçekleşince hastalık başlar, İmmün sistemde ortaya çıkan bir defekt Romatoid artrit e yol açar. Çevresel faktörler, bazı viral ve bakteriyel hastalıklar genetik yatkınlığı olan kişilerde Romatoid artrit i başlatır. Diğer faktörler: bazı deliller hormonsal faktörlerin de genetik faktörler kadar hastalığın ortaya çıkışını tetiklediğini göstermiş dir.

16 Romatioid artrit kimlerde görülür? Ailesinde Romatoid artrit olan kişilerde, Bayanlarda, Uzun süre sigara içenlerde hastalık daha sık görülür. Romatoid artrit belirtileri nelerdir? Romatoid artrit kronik bir hastalıktır. Hastalık eklem kıkırdaklarının iltihabıdır ve en büyük şikayetler: Eklem ağrısı ve tutukluk, Simetriktir her iki tarafta aynı eklemler simetrik olarak tutulur, En sık sabahları şikayet olur, şikayetler akşama doğru azalır, Şikayetler bir, bir buçuk saat sürer, Eklemlerde kızarık, şiş ve sıcaktır, Eklemlerde deformasyon başlar, eklemler yamulmaya başlar, Hafif ateş ve yorgunluk şikayeti vardır, İştahsızlık olur, Deri altında küçük nodüller görülür. Romatoid artrit ilerledikçe hastalık iç organlara da zarar vermeye başlar. Romatoid artrit komplikasyonları en sık: Kalp, Akciğerler, Gözler, Deri, Karaciğer, Böbrekler, Kan, Sinir sistemi ve Kan damarlarında görülmeye başlar. Romatoid artrit erken dönemde kalp hasarına yol açarak ölüme neden olabilir.

17 Romatoid artrit teşhisi nasıl konur? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur. En az bir eklemde ağrı, şişlik ve ısı artışsı olması, kaç eklemin tutulduğu, şikayetlerin süresi teşhise yardımcı olur. Laboratuar testleri teşhis koydurur: Kan testleri: RF: Romatoid Faktör, CCP: Anti- Citrullinated Protein antikoru ( erken dönemde pozitif olur ), ESR: sedimantasyon hızı (aktif dönemde yükselir), CRP: inflamasyonun şiddetini gösterir. Röntgen incelemeleri ile teşhis konur. Romatoid artrit tedavisi: Romatoid artrit hastalığının kesin tedavisi yoktur. Hastalığın tedavisinde amaç atakları dindirmek ve : Ağrıyı kesmek, İnflamasyonu azaltmak, Eklem hasarını durdurmak, Eklem fonksiyonunu arttırmak tır. İlaçlar: Romatoid artrit tedavisinde kullanılan ve inflamasyonu azaltmaya şikayetleri durdurmaya yönelik birçok ilaç vardır: Anti romatizmal ilaçlar: hastalığı yavaşlatırken dönemde kullanılır ve ileride eklem hasarı gelişmesini önlemeye çalışırlar: Metotreksat, Hidroksiklororkin, Sulfosalazin, Leflunomid, Siklosporin, Penisilamin, Altın,

18 Minosiklin İmmüno süpressif ilaçlar: ilk guruptaki ilaçlar başarısız olursa kullanılırlar. İmmün sistemi baskılayan ve immün sitemi baskılayarak kıkırdaklara karşı savaşmasını durdurmaya çalışan ilaçlardır. Azatioprin, Siklofosfamid, Klorambusil, Hafif ağrıkesici ve antiinflamatuar ilaçlar ( NSAİ ) Parasetamol, İbuprofen, Naproksen ve diğer NSAİ ilaçlar, Biyolojik modifikatör ilaçlar: vücudun otoimmün cevabını bozarak kıkırdaklar ile savaşmasını durduran ilaçlardır. Etanercept, İnfliksimab, Adalimumab, Golimumab, Certolizumab, Steroidler: küçük doz kortizon ilk etapta kullanılır, uzun süre kullanılmazlar. İltihaplı eklem içine kortizon enjeksiyonu uzun süreli rahatlık sağlar. İstirahat ve egzersiz: İstirahat eklemdeki inflamasyonu, ağrıyı, şişliği ve fonksiyon kaybını azaltır. Ataklardan sonra egzersiz kas gücü ve eklem kabiliyetini arttırmak için gereklidir. İltihaplı eklemin atele alınması ağrı ve şişliği azaltır, eklem üstündeki yükü alır ve günlük aktiviteye destek olur. Cerrahi tedavi: İleri vakalarda eklem replasmanı ve tendon rekonstrüksiyonu eklem fonksiyonunu kurtarmaya yarar. Yaşam değişiklikleri: Yaşamda yapılacak küçük değişiklikler inflamasyonu ve eklem hasarını azaltmayı sağlayabilir:

19 İstirahat ve egzersiz arasında bir denge kurulmalıdır, Gerici egzersizler yapılmalıdır, Ağır egzersizler yapılmamalı, yarışmalı mücadeleci sporlar yapılmamalıdır, Sigara içiliyor ise bırakılmalıdır, Kilo kontrolü çok önemlidir fazla kilolar verilmelidir, Gerekir ise fizik tedavi programına katılmalıdır. Romatoid artritten korunma: Romatoid artrit genetik bir hastalıktır. Genetik olarak hastalığa yatkın olan kişilerde sebebini tam olarak bilmediğimiz çevresel faktörler hastalığı başlatmaktadır. Hastalıktan korunmanın bilinen bir yolu yoktur. Romatoid artrit kronik ağrılı bir eklem hastalığıdır, erken teşhis ve tedavi eklemlerin korunmasını, uzun süre ağrısız ve bağımsız yaşamayı sağlayan en önemli faktördür. Referanslar: 1. American College of Rheumatology 2. The Arthritis Foundation 3. Canadian Orthopaedic Association 4. Canadian Rheumatology Association 5. DynaMed Editorial Team. Rheumatoid arthritis (RA). EBSCO DynaMed website. at: Updated September 3, September 10, Rheumatoid arthritis. National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Disorders website. at: Published January Updated May June 18, Tanaka E, Saito A, Kamitsuji S, et al. Impact of shoulder,

20 elbow, and knee joint involvement on assessment of rheumatoid arthritis using the American College of Rheumatology Core Data Set. Arthritis Rheum. 2005;53: Verstappen SM, Bijlsma JW, Verkleij H, et al. Overview of work disability in rheumatoid arthritis patients as observed in cross-sectional and longitudinal surveys. Arthritis Rheum. 2004;51: /16/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Zautra AJ, Davis MC, Reich JW, et al. Comparison of cognitive behavioral and mindfulness meditation interventions on adaptation to rheumatoid arthritis for patients with and without history of recurrent depression. J Consult Clin Psychol. 2008;76: /4/2009 DynaMed Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Tumor necrosis factor (TNF) blockers (marketed as Remicade, Enbrel, Humira, Cimzia, and Simponi). US Food and Drug Administration website. at: rtsforhuman MedicalProducts/ucm htm. Updated August 31, November 4, /31/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Anis A, Zhang W, Emery P, et al. The effect of etanercept on work productivity in patients with early active rheumatoid arthritis: results from the COMET study. Rheumatology (Oxford). 2009;48: /10/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Aletaha D, Neogi T, Silman AJ, Funovits J, et al rheumatoid arthritis classification criteria: an American College of Rheumatology/European League Against Rheumatism collaborative initiative. Ann Rheum Dis. 2010;69(9):

21 REFLÜ Reflü özefajit; Reflü mideden yemek borusuna asit kaçması sonucu göğüste yanma ve ağrı hissi. Reflü neden olur? Yenilen gıdalar yemek borusu ile mideye gider. Yemek borusu ile mide arasında bir kapak bulunur. Bu kapağın zayıfladığı durumlarda midenin asitli içeriği yemek borusuna geri kaçar ve yemek borusunu yakarak şikayetlere neden olur. Reflü kimlerde görülür? Reflü herkes de her yaşta olabilir bebekler, çocuklar dahil her yaşta görülebilir, aşağıdaki durumlar reflü görülme şansını arttırır: Genetik yatkınlık; Ailede olması görülme şansını arttırır, Aşırı mide asidi varsa, Helicobacter pylori varlığı, Bazı ilaçlar, Antikolinerjik ilaçlar, Kalsiyum blokeri antihipertansifler, Teofilin, Ağrı kesici ilaçlar, Kinidin, Tetrasiklin antibiyotik, Demir içeren ilaçlar, Osteoporoz ilaçları, Hormon ilaçları,

22 Yeme alışkanlığı, Obezite, Gebelik, Mide fıtığı ( Hiatus hernisi ), Yemekten kısa süre sonra egzersiz yapmak, Sigara, Alkol, Çikolata, Kahve ve kafeinli içecekler, Gazlı içecekler, Aşırı yağlı gıdalar, Refü için önceden yapılmış cerrahi girişimler; Gastrik reflü cerrahisi, Vagotomi Astım ve astım ilaçları kullanmak, Peptik ülser, Bazı Hastalıklar; Diyabet, Kanser, Silikozis, Kistik fibrozis, Nörolojik hastalıklar, Solunum sistemi rahatsızlıkları, KOAH, Kronik bronşit, Astım, Amfizem, Sindirim sitemi hastalıkları; Gastrit Peptik ülser, Duodenal ülser, Gıda alerjilerinin varlığı reflü gelişme şansını arttırır. Reflü belirtileri nelerdir? Reflü şikayetleri özellikler aşırı yemek, yağlı yemek,

23 yemekten sonra egzersiz yapmak yada yatmak sonucu ortaya çıkar. Küçük çocuklarda uykudan öksürükle kalkma, öğürme, kusma şikayetleri olabilir. Şikayetler birkaç dakika yada saat sürebilir. Şikayetlerin şiddeti ve süresi yutak borusundaki asit yanığının boyuna ve derinliğine bağlıdır. Mide ile yutak borusu arasındaki kas gevşekliğinin derecesi, Mideden yemek borusuna kaçan asit miktarı, Ağızdan mideye akan ve asidi nötralize eden tükürüğün miktarı yanığın boyunu ve derinliğini belirler. Reflüde en sık görülen şikayetler: Göğüsten başlayıp boğaza doğru yayılan yanma tarzında ağrı ( kalp ağrıları ile çok karışır), Ağrı öne eğilmekle, Yatmakla, Egzersizle, Ağır kaldırmakla artar, Yemeklerin ağza gelmesi, Ağızda, boğazda acı, ekşi tat olmasıdır. Ayrıca bu ana şikayetlere ek olarak bazı hastalarda: Boğaz ağrısı, Boğukluk, seste kabalaşma, Kronik öksürük, Boğazda düğümlenme hissi, Astım, Boğulma hissi ile uyanma şikayetleri görülür. Reflü kronik şekilde devam ederse yutak borusunda ülserler oluşur ( özefagus ülserleri ). Özofagus ülserleri var ise Özefagus kanamaları,

24 Yutma güçlüğü, Kanlı kusma, Dışkıda siyahlaşma, Yemek borusunda yanık izleri ve Baret Özefagus denilen kanser başlangıcı, Dişlerde asit yanıkları görülür. Reflü teşhisi nasıl konur? Reflü şikayetleri kalp ağrıları ile karışır. Her atakta bu iki ağrıyı birbirinden ayırmak gerekir. Reflü teşhisinde: Baryumlu mide filmi, 24 saatlik yemek borusu asit takibi, Mide yemek borusu kapak basınç testi, Endoskopi, Biyopsi gerekebilir. Reflü tedavisi : Tedavinin amacı reflüye bağlı ağrı ataklarını ve komplikasyonları önlemektir. Bu nedenle; Mide asidinin yemek borusuna kaçmasını azaltmak, Mide asit salgısını azaltmak için tedavi planlanır. 1- Hayat tarzı değişiklikleri: a. Yemek listesi tutmak i. Hangi yemeklerin ve gıdaların sizde şikayete neden olduğunu yazmanız tedaviyi çok kolaylaştırır. b. En sık reflü sebebi gıdalardan uzak durmak i. Aşırı yağlı gıdalar, ii. Kızartmalar, iii. Baharatlı gıdalar, iv. Soğan ve sarımsak, v. Çikolata, vi. Mentol, vii. Turunçgiller,

25 viii. Domates, ix. Biberler ( acı ve tatlı tüm biberler reflu şikayetini arttırırlar), x. Alkol, xi. Kahve ve kafeinli içecekler, xii. Karbonatlı, gazlı içecekler, c. Küçük porsiyonlarda yemek, d. Yemek ile yatmak arasında en az 2-3 saat olmalıdır, e. Kilo vermek, f. Sigarayı bırakmak, g. Aşırı sıkı giysiler kullanmamak, h. 2 yastıkta yatmak Reflü şikayetlerini kontrol altına almak için yapılabilecek hayat tarzı değişiklikleridir. 2- İlaçlar a. Asit salgısını azaltan ilaçlar, b. Fazla asidi nötralize eden ilaçlar, c. Mide ve yemek borusunu koruyan ilaçlar, d. Mide yemek borusu arsındaki kas sıkılığını arttıran ilaçlar, reflü tedavisinde kullanılır. 3- Cerrahi Prosedürler: hayat tarzı değişiklikleri ve ilaçların yetersiz kaldığı durumlarda cerrahi prosedürlere baş vurulabilir. a. Var ise mide fıtığının düzeltilmesi, b. Funduplikasyon ile midede kapak yapılması cerrahi olarak başvurulabilecek tedavi yöntemleridir. Reflüden korunmak için neler yapmalı? Basit hayat tarzı değişiklikleri ile reflü nün ortaya çıkışını durdurmak ve korunmak mümkündür. Aşırır yemekten kaçınmak, Yemekten sonra 2-3 saat oturur pozisyonda kalmak,

26 Sıkı giysiler kullanmamak, 2 yastıkta yatmak, Sigara içmemek, Alkol, kafein ve gazlı içecekler içmemek, Sizde şikayet yapan gıdalardan uzak durmak, Yemekten sonra dakika şekersiz çiklet çiğnemek, Kilo almamak, Stresinizi azaltmak reflü gelişimini engeller. Referanslar: 1- Alan R. Causes of gastroesophageal reflux disease (GERD)/heartburn. EBSCO Health Library website. Available at: Updated February July 1, Alan R. Gastroesophageal reflux disease (GERD)/heartburn. EBSCO Health Library website. Available at: Updated February July 1, American Gastroenterological Association website. Available at: 4- Conn HF, Rakel RE. Conns Current Therapy rd ed. Philadelphia, PA: WB Saunders Company; EsophyX receives FDA clearance for performing transoral incisionless fundoplication surgery. Medical News Today website. Available at: Published September 24, August 19, Gastroesophageal reflux disease (GERD). EBSCO DynaMed website. Available at: Updated March 04, March 10, Heartburn: hints on dealing with the discomfort. American Academy of Family Physicians website. Available at: Updated April July 1, 2008.

27 8- Heartburn, gastroesophageal reflux (GER), and gastroesophageal reflux disease (GERD). National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases website. Available at: Updated May July 1, Transoral incisionless fundoplication with EsophyX. Endogastric Solutions website. Available at: August 19, Understanding GERD. American College of Gastroenterology website. Available at: Published July 1, /30/2008 DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Jacobson BC, Moy B, Colditz GA, Fuchs CS. Postmenopausal hormone use and symptoms of gastroesophageal reflux. Arch Intern Med. 2008;168: /1/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Maalox Total Relief and Maalox liquid products: medication use errors. US Food and Drug Administration website. Available at: rtsforhumanmedicalproducts/ucm htm. Published February 17, March 2, PROLAKTİNOMA Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz

28 adenomu; Prolaktinoma beyinde yer alan hipofiz bezinin prolaktin salgılayan tümörüdür. Kanserleşmez ancak hormonal dengeyi bozar. Prolaktin hormonu çok artar, birçok organın fonksiyonu bozulur. Prolaktinoma hipofiz bezi tümörlerinin en sık görülenidir. Hipofiz adenomlarının çoğu iyi huyludur ve kanserleşmez. Prolaktinoma 40 yaş altı kadınlarda sık görülür. Genellikle tümörün büyüklüğü 1 cm altındadır ve büyümez. Erkeklerde çok nadirdir. Erkeklerde görülen prolaktinoma lar daha ileri yaşlarda ortaya çıkar, büyük olur ve şikayete sebep olmadan büyümeye devam ederler. Prolaktinoma belirtileri nelerdir? Kadınlarda görülen şikayetler: Normal dışı zamanda göğüsten süt gelmesi (Galaktore), Göğüslerde hassasiyet, Cinsel isteksizlik, Baş ağrısı, Kısırlık, Adet kesilmesi ve düzensizliği, Görme bozuklukları. Erkeklerde görülen şikayetler: Cinsel isteksizlik, Göğüslerde büyüme ( jinekomasti ), Baş ağrısı, Sertleşme zorluğu, Kısırlık, Görme bozuklukları. Hipofiz bezi beynin ortasında yer alan ve 1 cm çapında olan bir hormon bezidir. Beyinden aldığı görevler ile hormon salgılayarak bütün vücuttaki hormon bezlerini kontrol eder. Bir orkestra şefi gibi çalışan hipofiz bezi küçük olmasına

29 rağmen birçok hormon salgılar. Prolaktin hipofiz bezinin salgıladığı hormonlardan sadece bir tanesidir ve gebelikten sonra meme dokusunun gelişmesini ve süt üretimini sağlar. beyin içinde yer alan hipofiz bezi göz sinirlerinin hemen altında bulunur. Büyümüş bir hipofiz tümörü beyin dokusuna baskı yapar ve şu şikayetlere neden olur: Baş ağrısı, Uykuya meyil, Burun akıntısı, Bulantı, kusma, Koku alma zorluğu, Görme bozuklukları, Çift görme, Göz kapaklarında düşme, Görmede kısmi kör bölümler, Özellikle erkeklerde ortaya çıkan prolaktinomalarda çok az şikayet olur. Prolaktinoma Teşhisi: Hastanın şikayetleri ve klinik muayene teşhise yardımcıdır. Kesin teşhis laboratuar testleri ile konur. Prolaktinoma düşünülen hastadan aşağıdaki testler istenir: PROLAKTİN, TESTOSTERON, DHEA- S, FSH, LH, ESTROJEN, PROGESTERON Prolaktin hamilelikte ve doğum sonrasında yükselir. Normalde kadın ve erkeklerde kanda çok az miktarda bulunur. Gün içinde artıp azalır en yüksek olduğu saat sabah saatleridir. En uygunu sabah uyandıktan kısa süre sonra almaktır. Yüksek prolaktin seviyesi prolaktinoma varlığını düşündürür.

30 Erkeklerde Prolaktin artışı ile birlikte Testosteron miktarının da düştüğü görülür. MR ve Tomografi ile tümörün gösterilmesi teşhis koydurur. Prolaktinoma dışında aşağıdaki hastalıklar ve ilaçlar da prolaktin seviyesini arttırır: Anoreksiya nervosa, Polikistik over sendromu, Hipotalamus hastalıkları, Tiroid hastalıkları ( hipotiroidi), Böbrek hastalıkları, Diğer hipofiz tümörleri, İlaçlar; Estrojen, Antidepresan ilaçlar, Opiat, amfetamin, Hipertansiyon ilaçları, Mide ilaçları prokaltin seviyesini arttırır. Prolaktinoma tedavisi: Tüm prolaktinoma vakaları tedavi edilmez. Bazı vakaların tedaviye ihtiyacı olmaz. İlaç ile prolaktinoma adenomları başarılı şekilde tedavi edilebilmektedir. Tümörün görmeyi bozduğu durumlarda ve etrafa bastırarak şikayetlere neden olması durumunda cerrahi olarak çıkarılması önerilir. Kadınlarda tedavi ile prolaktinomanın neden olduğu: Kısırlık Adet kesilmesi ve düzensiz adet görme, Cinsel isteksizlik, Normal dışı süt salgısı ve Baskı nedeniyle ortaya çıka baş ağrısı şikayetleri başarılı bir şekilde tedavi edilir. Erkeklerde tedavi ile prolaktinomanın neden olduğu : Cinsel isteksizlik, Sertleşme güçlüğü,

31 Kısırlık ve Baskı nedeniyle ortaya çıkan baş ağrısı şikayetleri başarılı bir şekilde tedavi edilir. Büyük prolaktinomalar görme problemine yol açabilirler bu nedenle cerrahi olarak alınmaları önerilir. Prolaktinoma tedavisinde Bromokriptin ve Cabergolin kullanılmaktadır. Bu ilaçların hayat boyu alınması gerekir. İlaçların kesilmesi adenomun tekrar büyümesine ve hormon salgılamasına yol açar. Prolaktinoma büyüdükçe ilaçla tedavisi zorlaşır. İlaçların her ikisi de baş dönmesi ve bulantı yapar. bromokriptin tedavisi cerrahi olarak alınan adenomun tekrarlamasını önler. Eğer cerrahi olarak adenomun alınması gerekirse bu işlemin bromokriptin tedavisinin ilk 6 ayı içinde yapılması önerilir. Tedaviye cevap kan prolaktin seviyesi ile yakından izlenmelidir. İlaç ve cerrahi sonrası tekrarlayan vakalarda ise ışın tedavisi veya gamma knife ile tedavi önerilir. Prolaktinoma tehlikeli bir hastalık mıdır? Prolaktinoma tedaviye rağmen büyüyebilir yada cerrahiden sonra yeniden ortaya çıkabilir. Tekrar ortaya çıka adenom hızla büyür ise aynı şikayetlere neden olur. Tümör içine kanama ani ortaya çıkan baskı şikayetlerine neden olur. Körlük, çift görme, şiddetli baş ağrısı ortaya çıkar Referanslar: 1. Melmed S, Kleinberg D. Anterior pituitary. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008:chap Prolactinoma. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Accessed Jan. 7, 2010.

32 3. Schelchte JA. Prolactinoma. New England Journal of Medicine. 200;349: Mancini T, et al. Hyperprolactemia and prolactinomas. Endocrinology Metabolism Clinics of North America. 2008;37: Melmed S, et al. Disorders of the anterior pituitary and hypothalamus. In: Fauci AS, et al. Harrisons Principles of Internal Medicine. 17th ed. New York, N.Y.: McGraw-Hill Medical; Accessed Jan. 7, Nippoldt TB (expert opinion). Mayo Clinic, Rochester, Minn. Jan. 20, 2010 POLİKİSTİK OVER SENDROMU Polikistik Over Hastalığı; PCOS; Stein Leventhal Sendromu; Polifolliküler Over; Hiperandrojenik Anovulasyon; Polikistik over sendromu kronik endokrin bir hastalıktır, kadınlarda görülür, karakteristik olarak hastalarda erkeklik hormonları yüksektir (androjenler), Kısırlık vardır, Obezite vardır, İnsülin direnci vardır, Yüz ve vücutta kıllanma artışı olur, Anovülasyon olur (overlerden olgunlaşmış yumurta salınamaz). Overler yumurtayı tutan ve olgunlaştıran folliküller yapar, olgunlaşan yumurtayı daha sonra döllenmek üzere dışarı salarlar daha sonra follikül ortadan kaybolur. Polikistik over

33 sendromunda overler follikülleri yapar ancak ya yumurta olgunlaşamaz yada dışarı salınamaz. İşini bitiremeyen follikül ise kistleşir ( içi sıvı dolar ). Polikistik over sendromu hastaların overlerinde birçok kist görülür. Overlerde kist gelişmesinin tek sebebi polikistik over hastalığı değildir, birçok hastalık overlerde kist gelişmesine neden olabilir. Polikistik over sendromu bu hastalıklar içinde en sık görülenlerden birisidir. Polikistik over neden olur? Polikistik over sendromunun gerçek sebebi bilinmemektedir. Genetik yapı ve genetik meyil olduğu düşünülmektedir. İnsülin direncinin hastalıkta rol oynadığına dair bulgular vardır. Fazla İnsülin overlerden fazla androjen üretilmesine bununda ovülasyona engel olup kistleşmeye neden olduğu düşünülmektedir. Polikistik over kimlerde görülür? Polikistik over sendromu gelişmesi aşağıdaki durumlarda yükselir: Obezite varlığında, Sedanter ( hareketsiz ) yaşam tarzında, Ailede polikistik over hastası var ise, Polikistik over gelişme şansı yüksektir. Hastalık genellikle yaş arasında başlar. Polikistik over belirtileri nelerdir? Polikistik over hastalığı aşağıdaki şikayetlere neden olur: Adet düzensizliği yada adet yokluğu, Kısırlık, Yüz ve vücutta kıllanma, Kilo alma, Obezite, Akne,

34 Koltuk altı, kasık ve ensede cilt koyulaşması, Nadiren seste boğukluk, Nadiren temporal bölgede saç dökülmesi ( erkek tipi saç dökülmesi ) görülür. Bu şikayetler sadece polikistik over hastalığına özgü şikayetler değildir, birçok sebebe bağlı olabilir. Polikistik over hastalarında aşağıdaki hastalıklar da sık görülür: Tip 2 diyabet ( İnsülin direncine bağlı olarak ortaya çıkar. Diyabet den önce metabolik sendrom gelişir), Hiperlipidemi ( kan yağları ve kolesterolün artması), Uterus iç tabakasının kalınlaşması ( endometriyel hiperplazi: kanserojen bir durumdur), Endometriyel kanser, Hipertansiyon, Kalp hastalıkları, Metabolik sendrom ( Obezite + İnsülin direnci+ yüksek tansiyon + hiperlipidemi ve pıhtılaşma hastalıkları kombinasyonuna metabolik sendrom denir). Polikistik over teşhisi nasıl konur? Hastanın şikayetleri ve fizik muayene teşhise yardımcı olur. Adet düzensizliklerinin detaylı olarak doktora anlatılması gerekir. Ultrason incelemesinde polikistik görünün önemlidir. Kesin teşhis laboratuar testleri ile konur. Polikistik over şüphesinde aşağıdaki testlerin yapılması gerekir: Total testosteron, Serbest testosteron, DHEA-S, Prolaktin, Tiroid fonksiyon testleri; T3, T4, FT3, FT4, TSH,

35 Açlık kan şekeri, Açlık İnsülin seviyesi, OGTT, Lipit profili, HOMA IR Polikistik over tedavisi: Polikistik over tedavisi gebelik isteyip istememeye göre farklılık gösterir. Tedavide ana amaç hastalığa eşlik eden İnsülin direnci ile mücadele etmektir. Tedavinin ana noktaları şunlardır: Şikayetlerin azaltılması, Kilo vermek, Egzersiz, İnsülin rezistansı, glikoz intoleransı ve metabolik sendrom ile mücadele ), Oral anti diyabetiklerin kullanılması Metformin, Glukofaj vb, Oral kontraseptif kullanımı ( adet düzensizlikleri için Ovülasyon indüklemesi ( gebelik için ), Komplikasyonların izlenmesi, Anti androjen ilaçlar. Polikistik over sendromu tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri: Kolesterol ve hiperlipidemi seviyesini düşürmek, tip 2 diyabet gelişimini durdurmak, hipretansiyon gelişimini ve kalp problemlerini engellemek amacıyla polikistik over hastalarının yaşam tarzlarına dikkat etmeleri gereklidir. Özellikle Diyabet, kolesterol ve yüksek tansiyon açından düzenli Check Up ve kontrol, Düzenli egzersiz, Düşük yağlı diyet,

36 İdeal kiloyu sağlamak bu hastalıkların ortaya çıkışını ve kontrolünü sağlamak açısından önemlidir. Polikistik overde hormon tedavisi: Doğum kontrol hapları adet düzensizliklerini ortadan kaldırır ve uterus epitelinin düzenli yenilenmesini sağlayarak kanser gelişme riskini azaltır. Doğum kontrol hapları aynı zamanda aşırı kıllanmayı azaltır, androjeni baskılayarak akne gelişimini engeller. Progestin gibi diğer hormonlarda adet düzensizlikleri için kullanılabilirler. Gebe kalmak isteniyor ise hormonlar ile ovülasyon indüklemesi yapılabilir. Polikistik overden korunma: 10 lu yaşlardan itibaren ailede polikistik over şikayeti olan, obezite ye meyilli olan, adet düzensizliği olan çocukların dikkatle izlenmesi gerekir. Bu çocuklarda kilo alımının engellenmesi, düzenli egzersiz, diyet ve erken teşhis ile polikistik over ve buna bağlı şikayetlerin engellenmesi, azaltılması mümkündür. Referanslar: 1. The American Congress of Obstetricians and Gynecologists 2. The International Council on Infertility Information Dissemination, Inc Polycystic Ovarian Syndrome Association 4. The Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada 5. Womens Health Matters 6. American College of Obstetrics and Gynecologists. American College of Obstetrics and Gynecologists website. Available at: Accessed June 15, American College of Obstetricians and Gynecologists Practice Bulletin: polycystic ovary syndrome. Obstet Gynecol.

37 2002;100: The American Fertility Association. The American Fertility Association website. Available at: Accessed June 15, Baillargeon JP. Use of insulin sensitizers in polycystic ovarian syndrome. Curr Opin Invetig Drugs. 2005:6: Dambro MR, Griffith HW. Griffiths 5-Minute Clinical Consult ed. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; The InterNational Council on Infertility Information Dissemination. The International Council on Infertility Information Dissemination website. Available at: Accessed June 15, Polycystic ovary syndrome. American Academy of Family Physicians website. Available at: e/gynecologic/620.html. Published September Updated June Accessed June 15, Polycystic Ovarian Syndrome Association. Polycystic Ovarian Syndrome Association website. Available at: Accessed June 15, Stadmauer L, Oehninger S. Management of infertility in women with polycystic ovary syndrome: a practical guide. Treat Endocrinology. 2005;4: Stout DL, Fugate SE. Thiazolidinediones for treatment of polycystic ovary syndrome. Pharmacotherapy. 2005;25: Vibikova J, Cibula D. Combined oral contraceptives in the treatment of polycystic ovary syndrome. Hum Reprod Update. 2005;11:

38 PNÖMONİ Zatürre; Bronkopnemoni; Toplumdan kazanılmış pnemoni; Akciğerin iltihabi hastalığına pnömoni yada zatürre denir. Alt solunum yollarını tutan iltihabi hastalıktır. Küçük hava yolları ( bronküs ) ve alveollerde iltihap olur, akciğerin oksijen alışı ve karbondioksiti verişi zorlaşır, hasta nefes alamaz, çok ciddi ve ölümcül bir hastalıktır. Neden Zatüre Oluruz? Akciğer iltihaplarının üç önemli sebebi vardır: 1. BAKTERİLER: bakteriler tarafından oluşan akciğer iltihaplarıdır en sık: Streptococcus pneumonia, Haemophilus influensa Moraxella catharalis adlı bakteriler ile olur, 2. VİRÜSLER: sık görülür en sık grip virüsü ile olur, 3. ATİPİK PNEMONİ SEBEPLERİ: nadir görülen bakteriler ile olur en sık: Chlamidya, Mycoplasma, Legionella ile meydana gelir. Bu üç önemli sebep dışında mantarlar da nadiren pnemoni nedeni olabilir. Pnemoniler nasıl geliştiğine bağlı olarak adlandırılır: 1- Toplumdan kazanılmış pnemoniler: okul, iş yeri, avm, otobüs vb kalabalık alanlardan solunum yolu ile bulaşan mikroplara bağlıdır.

39 2- Nozokomiyal pnemoniler: hastane ortamından bulaşan mikroplar ile ortaya çıkar. Hastane kökenli mikroplar çok dirençli olduklarından bu pnemoniler çok tehlikelidir. 3- Aspirasyon pnemonisi: mide içeriğinin akciğere kaçması sonucu ortaya çıkar, felçli hastalarda, şuur bulanıklığı olanlarda yaşlı ve bebeklerde görülür. Pnemoni kimlerde olur? Aşağıdaki faktörler akciğer enfeksiyonu oluşma şansını arttırır: 65 yaş üstü, Grip ve grip benzeri soğuk algınlıklarını takiben, KOAH ( Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı ) var ise, Kalp Yetmezliği var ise, Felç ve benzeri problemlere bağlı yutma ve öksürme refleksi bozuklukları var ise ( yemeklerin aspirasyonu ve pnemoni gelişme şansı yüksektir) İmmün sistem zayıf ise, Beslenme bozukluğu var ise, Hamilelik, Bebek ve küçük çocuklar, Aşırı alkol tüketimi, Uyuşturucu kullanımı, Sigara, Uçucu ve korozif buharlara uzun süre maruz kalmak, Aşırı tozlu ortamda çalışmak zatürre gelişme şansını arttırır. Pnemoni belirtileri nelerdir? Hastanın şikayetleri pnemoni sebebine bağlı olarak farklılık gösterir:

40 Zatüre teşhisi: Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları pnemoni teşhisine yardımcı olur. Kesin teşhis laboratuar testleri ile konur. Pnemoni düşünülen hastaya aşağıdaki testler yapılmalıdır: Akciğer filmi, Kan sayımı, CRP, Sedimantasyon, Balgam kültürü, Gerek olursa Arter kan gazı, Bronkoskopi, Akciğer tomografisi de istenir. Pnemoni tedavisi: Pnemoni çok ciddi bir enfeksiyon hastalığıdır. Akciğer enfeksiyonu hastanın genel durumunun hızla bozulmasına ve hayatını kaybetmesine neden olabilir. Tedavi pnemoni nin tipine, hastalığın şiddetine, hastanın genel durumuna ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir. Genel olarak pnemonilerin tedavisinde antibiyotikler kullanılır ancak viral pnemonilerin tedavisinde antibiyotiklerin yeri yoktur. Hastaların tedavi sırasında bol sıvı almaları, istirahat etmeleri, dengeli beslenmeleri gerekir. Yüksek ateş için ateş düşürücü ilaçlar, şiddetli öksürükler için öksürük kesici ilaçlar tedaviye eklenir. Hastanın genel durumu müsaade etmiyor ise hastaneye yatırılması gerekebilir. Pnemoniden korunma: Pnemoni ciddi ve hayati tehlikesi yüksek olan bir hastalıktır. Bazı aşılar pnemoniden korunmamızda yardımcı olur. Grip aşısı: hem grip hastalığından hemde gripten sonra gelebilecek olan zatürreden korur. Özellikle riskli

41 hastaların her yıl grip aşısı olması şiddetle önerilmektedir. Pnemokok aşısı: pnemonilerin büyük kısmından sorumlu olan mikrop S. Pneumonia dır. Bu mikroba karşı son yılalrda geliştirilmiş olan aşılar pnemoniden koruyucudur. Bu aşılar küçük yaşlardan itibaren güvenle kullanılabilmektedir. Bebek ve küçük çocukalr ile 65 yaş üstünde pnemokok hastalıkları ve zatürre riski çok yükselmektedir. PCV: çocuklar için Pnemokok aşısı, PPSV: Erişkinler için Pnemokok aşısıdır. Ayrıca pnemoniden korunmak için : Sigaradan uzak durmak, Sigara içilen alanlardan uzak durmak, Sanitasyon ve temizlik kurallarına dikkat etmek, elleri düzenli şekilde yıkamak, Grip, soğuk algınlığı geçiren kişilerden uzak durmak, Tozlu, kirli ve kimyasal buharı olan alanlardan uzak durmak, Dengeli beslenmek, Diyabet var ise sıkı kontrol etmek, Yeterince istirahat etmek, Egzersiz yapmak zatürreden korunmak için önemli adımlardır. Pnemoni aşı ile korunulabilen bir hastalıktır Referanslar: 1- American Academy of Family Physicians 2- American Lung Association 3- The Canadian Lung Association 4- Health Canada