HUKUKDA BİLGİSAYAR KULLANIMI ile ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR VE TÜRK HUKUKU

Transkript

1 HUKUKDA BİLGİSAYAR KULLANIMI ile ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR VE TÜRK HUKUKU Prof. Dr. Duygun YARSUVAT GİRİŞ: Topluma yeni bir tekniğin girmesi, yeni hukuki problemlerin de ortaya çıkmasına sebep olur. Hukuki problemleri, hukukun muhtelif dallarında çözebilmek için yargı mekanizması çalışmaya başlar. Yargının hal edemediği, kanunda boşluklar bulunduğu hallerde yasama, sorunları çözmek için yeni kanunlar yapmak zorunda kalır. Yeni bir tekniğin uygulaması sonucu ortaya çıkan problemlere, Medeni Hukuk veya İdare Hukuku kapsamında kaldığı sürece hal çareleri bulmak kolaydır. Gerek Medeni Hukuk, gerekse İdare Hukuku nda Hakimin geniş takdir yetkisi bulunup, kanunda boşluk bulunduğu hallerde, Hakim kendini kanun koyucu yerine koyarak problemleri çözmek yetkisi ile donatılmıştır. Buna karşılık, teknolojiler, yeni suç türlerinin ortaya çıkmasına sebep oldukları zaman Ceza Hakimi, Hukuk Hakimi kadar, serbestiye tabi değildir. Ceza Hakimi suçta ve cezada kanunilik prensibinin sonucu olarak kanunda suç olarak tarif edilmeyen eylemleri, cezalandırması mümkün değildir. Bu sebeple, Ceza Kanunları nda değişiklikler yapmak ve yeni teknolojinin beraberinde getirdiği sapmaları tespit ederek önlemek, ceza tehdidi altına almak gerekli olmaktadır. Bilişim alanında meydana gelen ve soluksuz devam etmekte olan devrim, bütün ülkelerde, sosyal, siyasal ve finans alanlarında köklü değişikliklere neden olmuştur. Uluslararası finans alanında, ticaretin büyük bir bölümü bilgisayarlarla kısa bir sürede gerçekleştirilmektedir. Diğer yandan, PC ler, kişisel bilgisayarlar, modern hayatın vazgeçilmez bir parçası, eşyası haline gelmiştir.

2 Kuşkusuz, bu Bilişim Devrimi yeni normdan sapmalara ve yeni suçluluklara da sebebiyet vermiştir. Uzayda bulunan bilişim ağına korsan olarak adlandırılan kişilerce bilerek girilmekte ve bu kişilere hiç birşey yapılamamaktadır. Teknik alanda bir Etik in (Techno-ethiqe) mevcut olmaması, çağdaş suçluların, kanun boşluklarından yararlanarak, adaletten kaçabilmelerine olanak sağlayabilmektedir. Bilgisayar, endüstri ötesi toplumun mihenk taşı olduğu açıktır. Uluslararası toplumda, bilgisayar gelecekte derinlemesine değişiklikler yaparak her alanda yeni kavramları ortaya çıkacaktır. Bilişim alanında üstün teknolojiye sahip olanın savaşları kazanabileceği 1991 Körfez Savaşı sırasında ispat edilmiştir. Uluslararası alanda etkili olan bu korkunç teknik yine uluslararası teröründe ilgisini çekeceği şüpheden uzaktır. Diğer yandan, globalleşen dünyada küçük bir grup teknoratınhakimiyeti ortaya çıkacaktır. Bu küçük grup bilgi akışı üzerinde bir tekel kurabilecek, bilgi bankalarına hakim olarak toplumda her şeye hakim bir elit tabaka yaratabilecektir. Bütün bunlar bizi, futuroloji bakımından şu sonuçlara götürebilmektedir: i- Bilişim devrimi, geliştirdiği bir alet ile, milyonlarca insanın düşünce ve davranışlarını kontrol edebilen ve onları istenilen yöne itebilen, cezalandırılmadan devamlı suç işletebilen, tüm toplumu rehin alabilen bir ortam yaratabilir. ii- Bilişim devriminin yarattığı bu alet iyi yönde kullanıldığı takdirde, dünyamızdaki milyarlarca insanın hayatını iyiye, fevkalade iyiye götürebilecektir. (Auqust Bequai, Computer-related Crime, Europeen Concil, Starsbourg 1990, page 2) Meseleye hukuk açısından yaklaşıldığında, özellikle Ceza Hukuku ve Fikri Hukuk alanında, bilgisayar programlarının korunmasının düzenlenmesi ve suç teşkil eden eylem tanımlarının yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu konuda özellikle Avrupa Hukuku nda mesele Avrupa Konseyi çerçevesi içinde her iki hukuk dalı açısından ele alınmış ve değerlendirilmiştir. En son olarak, Avrupa Konseyi tarihinde

3 üye ülkelere gönderdiği bir direktif ile bilgisayar programlarının Fikri Hukuk alanında korunması ile ilgili olarak Üye Devletlerin Mevzuatlarında yapılması gereken değişiklikleri belirtmiştir. I- Ceza Hukukunda Bilgisayar Programlarının Korunması Bilişim Suçları: Bilişim teknolojisinin gelişmesi uluslararası alanda, yalnızca teknoratların değil, hukukçuların ve kriminologların da derhal dikkatini çekmiş ve olay üzerine eğilinmiştir. Mesele ilk defa Avrupa Konseyi çerçevesi içinde ele alınmıştır. 12. Kriminoloji Enstitüsü Direktörleri Konferansında Prof. Tiedemann tarafından ortaya atılarak incelenmiştir (K. Tiedemann, Etude Relative a la Recherhe Criminologigue, volume 15 p ). Daha sonraki yıllarda konu çeşitli vesilelerle Avrupa Konseyi Suç Problemleri Komitesince ele alınmış, Ekonomik Suçlar arasında incelenmiş ve Bakanlar Komitesinin 1981 yılında yaptığı tavsiye kararında vurgulanmıştır. (Comite des Ministres, Recommandation n:r. (81) 12) Diğer yandan Uluslararası Ticaret Odası, uluslararası ticaret açısından Bilişim Suçluluğu ve Ceza Hukuku arasındaki ilişkiyi ortaya koyan bir rapor hazırlayarak (Le rapport de CCI) uluslararası kamu oyunun dikkatine sunmuştur. (Le rapport de CCI, Document 373/6. Juillet 1988) Son olarak Avrupa Konseyi Suç Problemleri Komitesi, bir çalışma grubu teşkil ederek konuyu derinlemesine incelemiş ve Avrupa Konseyine üye ülkelerin yasama organlarınca gözönüne alınmak üzere bir grup suç tanımı hazırlanmış ve yapılacak konularda bu suç tanımlarına yer verilmesi tavsiye edilmiştir. A) Bilişim Suçu Kavramı: Bilişim Suçu tanımı vermek, çözümü oldukça güç bir takım sonuçlar doğurmuştur. Bu nedenledir ki, doktrinde bir tanım vermek isteyen hukukçular her zaman başarısız olmuş ve eleştiriye maruz kalmışlardır. Bazı yazarlar, izinsiz, ahlak kurallarına ve hukuka aykırı olarak yapılan fiillerle, verilerin elde edilmesi şeklinde bir tanım yapmışlardır.

4 Diğer yandan bazı yazarlar, Bilgisayar vasıtası ile işlenen her türlü hukuka aykırı eylemler şeklinde bir tanım vermiştir. Bir yazar ise, suç mağdurunun bir zarara uğradığı veya zarar tehlikesi altında bulunduğu ve failin de bir haksız menfaat temin etmek üzere giriştiği bu türlü bilişimin suistimalini bilişim suçu olarak tanımlamıştır. Bütün bu tarifler ve burada yer almayan doktrinde ortaya atılmış bulunan bütün tanımlar, olayın büyüklüğünü, tehlikeyi anlatmaktan uzat kalmaktadır. Belirtelim ki, bilişim suçluluğu tabiri birbirinden farklı suçları ifade etmektedir. Bu suçlardan bazıları zaten klasik ceza normları ile karşılanabilmektedir. Diğer bazıları ise ceza tehdidi karşısında kalmamaktadır. Be sebeple tam bir tarif vermek birçok çözümü güç problemler ortaya çıkacağından tarif yerine belli suçların sıralanması karşılaştırmalı hukukta kanun koyucular tarafından tercih edilmiştir. B) Bilişim Suçluluğunun Genel Görünüşü: Bilişim suçlarının ortaya çıkarttığı tablo sonuçları itibariyle toplumda büyük kayıplara sebep olduğunu sergilemektedir. Bu konuda problemin yarattığı zararları göstermek açısından gösterilen ilk örnek Equity Funding olayıdır: Bu sigorta şirketinin yöneticileri bilgisayar aracılığı ile sahte hayat poliçesini, şirketin hesaplarına geçirmişlerdir. 30 Milyon Dolar kıymetinde olan bu sahtekarlık şirketin bilançosuna da geçirilmiş ve böylece bilançonun 2/3 si sahte olarak gerçekleştirilmiştir. Yine Almanya da bir banka memuru 1.3 Milyon DM. dostu olan bir hanımın hesabına geçirmiştir. ABD bir öğrenci Pacific Telephone Corporation un merkezde bulunan bilgisayarına, telefon bağlantısı ile girmiş ve aşağı yukarı 1 Milyon Dolarlık malın kendisine yollanmasını sağlamıştır. Ülkemizde de büyük bir firmanın muhasebesinde çalışan bir kişi bilgisayar vasıtası ile aynı yerde çalışan birçok kişiye avans ödeme göstererek milyonlarca lirayı zimmetine geçirmiştir. Olaylar heyecan verici olmakla birlikte, adalet mekanizmasına pek yansıtılmamaktadır. Bilgisayar programlarının çalınması (irtihali), banka

5 ve benzeri kuruluşlarda bulunan otomatik para veya bilet veren aletlerin kötüye kullanılması gibi olaylar dışında, polise ihbar edilen bilişim suçlarının sayısı, bu alanda işlenen suçlara nazaran oldukça azdır; Diyebiliriz ki, siyah sayılar bu suçluluk türünde oldukça önemli yer tutmaktadır. Bilgisayarın yaygın bir şekilde kullanıldığı ABD de siyah sayıların % civarında olduğu, bu suçlardan dolayı ortaya çıkan yıllık zararın 730 Milyon Dolar civarında olduğu ifade edilmektedir. Federal Almanya da resmi istatistiklere göre 1987 yılında 3067 bilişim suçu ihbarı alınmış, bunlardan 2777 sinin bilgisayar vasıtası ile işlenen sahtecilik suçunu oluşturduğu (otomatik bilet makinalarında yapılan sahtecilikler. ACK. 263 a); bunlardan 150 si 1987 yılı içinde yargılanarak mahkum oldukları; 169 olayda verilerde sahtecilik yapıldığı (17 sinin mahkum olduğu) 72 olayda verilerde sabotaj yapıldığı (8 i mahkum olmuştur) ve 49 olayda ise bilişim casusluğu iddiasının yapıldığı, bunlardan 1 inin mahkum olduğu belirtilmektedir. Bilişim Suçları: Bilişim Suçluluğunun fiekil ve Özellikleri: 1- Suçlular açısından bakıldığında, değişik yaş ve sosyal sınıfta faillere rastlanmaktadır. Bilişim suçlarının işlenmesi haksız ekonomik çıkar sağlamak yanında, intikam saiki, ve eğlenmek gibi birbirinden tamamen farklı motiflerin etkili olduğu gözlenebilmektedir. Öğretide, bazı suçların kısa pantolonlular tarafından tesadüfi veya bilerek isteyerek işlendiği ifade edilmektedir; harp oyunları, uzay oyunları gibi bilgisayar oyunlarını sürekli oynayarak adeta bilgisayara bağımlı hale gelen bu gibi küçükler, kontrol şifrelerini nasıl keşfederek, code lara gireceklerini öğrenmekte ve sistemlere girmektedirler. Diğer yandan, ağır sonuçlar doğuran suçların, bilgisayar konusunda teknik bilgisi olan yüksek tahsilli kişilerce işlendiği bilinmektedir. Genelde, mağdurun yanında çalışan kişiler, işyerinden ayrıldıktan sonra, eski işyerlerinin codelarına girerek maddi çıkar sağlamakta oldukları görülmüştür. Bilgisayar programlarına karşı yapılan sabotaj eylemleri daha ziyade işyerinden intikam almak amacıyla işlenmektedir.

6 2- Belirtmek gerekir ki, bu suçlar daha ziyade Beyaz Yaka Suçları olarak nitelendirilmektedir. Suçların mağdurları genelde ekonomik ortamda faaliyet gösteren kurumlardan oluşmaktadır. Sözgelimi, bankalar, büyük ve küçük sanayi ve ticari kuruluşlar gibi. Diğer yandan sınırlar ötesinde de bilişim suçlarının işlenebilmesi mümkündür. Özellikle hayli gizli bilgilerin, yüklenilmesinden sonra güvenlik önlemlerinin yetersiz olması veya güvenlik sistemine girilmesi sonucu bu fevkalade gizli bilgilere ulaşmak mümkün olabilmektedir. Devletin menfaati zarar görebilmektedir. Nato nun Norveç deki sistemine, ABD nden girilebildiği gibi, NASA nın dünya veri ağına, Japon Tsukuba Yüksek Enstitüsü Bilgisayarı tarafından girilebilmiş ve bu casusluk olayı 1989 yılında ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca New York taki Dalton Scholl öğrencileri Canada da bulunan yirmi kadar bankanın hesaplarına girdikleri gibi, resmi kayıtları da ele geçirebilmiştir. Bu konuda örnekleri çoğaltmak mümkündür. Olayın sınırlar ötesi niteliğine bakarken virus informatiques bilişim viruslerine de temas etmek gerekir. Bilindiği gibi virüs, küçük bir bilişim programı olup, kendi kendine çoğalmakta ve diğer programlara sirayet etmektedir. Böylece, programın işlemesinde bozukluklar çıkarılmak, veriler silinmek suretiyle zarar vermektedir. Virus İsraelien Virus Palestinien örnek olarak verilmektedir. Son yıllarda İnternet aracılığı ile müstehcen yayınların gönderilmesi dünya kamu oyunu harekete geçirmiştir. II- Karşılaştırmalı Hukukta Bilişim Suçluluğu: Avrupa Konseyi nin Bu Konudaki Model Normları: Bilişim suçluluğunun yukarıda kısaca belirtildiği üzere çok kısa zamanda büyük boyutlara ulaşması sonucu kanun koyucular gerekli yasal önlemleri almak zorunda kalmışlardır. i- Önce belirtelim ki, bilişim suçları bazı hallerde, ceza kanunlarında yer alan hükümlerle karşılanabilmiştir. Söz gelimi, bilgisayar aracılığı ile işlenen emniyeti suistimal, dolandırıcılık gibi suçlar Ceza Kanunu hükümlerine göre karşılanmaktadır. Bunun yanında sahtecilik teşkil eden

7 ve bilgisayar aracılığı ile yapılan bazı eylemler, Ceza Hukuku nun geleneksel suçta ve cezada kanunilik prensibi sonucu ceza kanunlarında yer alan sahteciliği cezalandırılan hükümlerin kapsamı içinde görmek mümkün değildir. Zira, bir belgenin sahteciliğini cezalandıran bu hükümler, elde tutulan bir veride yapılan sahtekarlığın unsurlarını muhtevi bulunmamaktadır. Türk uygulamasında bir bankanın otomatik para makinesine, gazete kağıtlarını zarfa koyarak yatıran, bilgisayara işlendikten sonra makinenin içine benzin dökerek yakmak isteyen kişi, yangın çıkarmak suçundan yargılanmıştır. Öte yandan, bilgisayar aracılığı ile işlenen suçlar, diğer klasik yöntemlerle işlenen suçlara nazaran daha ağır sonuçlar doğurabilmektedir. ii- Ceza Kanunlarının klasik normlarını tanımlamadığı hallerde ortaya çıkan boşlukları kapatabilmek için bilişim suçları konusunda yeni normların yapılması zorunlu olmuştur. Örnek olarak, verilerin izinsiz olarak değiştirilmesi veya silinmesi, bilişim sisteminin işlemesine müdahale etmek, izinsiz olarak verileri kullanmak, elde etmek halleri gösterilebilir. Klasik casusluk olayları yanında bilgisayar ile işlenen casusluk eylemleri önem kazanmıştır. Haksız rekabet, fikri haklar, özel hayatın korunması gibi konularda klasik ceza normları uygulanabilirliğini sürdürmektedir. Bilişim Suçları Konusunda Yapılması Tavsiye Edilen Normlar: Avrupa Konseyi üye ülkeler arasında söz konusu suçluluk konusunda bir takım örnek normlar önermiş bulunmaktadır. Bu normlar bir liste halinde sunulmuş, bazılarının kanunlaşmaları devletlerin ihtiyacına bırakılmıştır. Bilişim Hilesi: Bilişim programı ve verilerine haksız surette girmek, tahrip etmek, bozmak, silmek veya yok etmek ve her ne surette olursa olsun sonuçları etkilemek suretiyle üçüncü şahıslara iktisadi veya mali bir zararın verilmesine kendi veya bir başkası lehine iktisadi bir yarar sağlamak veya bir şahsın haksız bir şekilde mal varlığına zarar vermek amacı ile yapılan fiillerdir.

8 Bilgisayar hilesi, klasik Ceza Kanunlarının boşlukları dolayısıyla cezalandırılmayan eylemlerdendir. Oysa, bu suçların topluma verdikleri zarar çok büyük boyutlara ulaşmaktadır. Bir banka makinesinden yanlış bilgi vererek para çekmek, kredi kartları vasıtası ile para çekmek gibi fiilleri önlemek için bu hüküm önerilmektedir. Burada korunmak istenen kuşkusuz mülkiyet hakkıdır. Diğer yandan, başka bir menfaat olarak, sisteme güvenliğin sağlanması da korunan hukuki yarar teşkil etmektedir. Genelde bu suç Ceza Kanunlarında yer alan dolandırıcılık suçunun bilgisayar aracılığı ile işlenmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bilgisayar programları ve verilerindeki değişiklik hileyi oluşturmaktadır. Maddede sayılmış olan fiillerin herhangi birinin yapılması, suçun teşekkülü için yeterlidir. Karşılaştırmalı hukuka baktığımızda 1984 yılında Amerika da kredi kartları üzerinde hile yapmanın bu şekilde bir norm ile cezalandırıldığı görülmektedir (the United States Credit Card Fraud Act of 1084). Bu suçun cezalandırılması için ekonomik bir zararın ortaya çıkması da gerekmektedir. Bilişim Sahtekarlığı: Bilişim programı ve verilerine girmek, bozmak ve silmek veya programları yok etmek veya her ne surette ve şartta olursa olsun bir müdahale ile iç hukukta bu tip suçlarını tipik hukuki mevzuunu teşkil eden bir sahtecilik suçunun işlenmesidir. Bilişim sahtekarlığının söz konusu olması için, bir zararın mutlaka meydana gelmesi gerekli görülmemektedir. Genelde hukuki ilişkilerde aldatıcı hareketlerin yapılmış olması yeterli görülmektedir. Kanuna aykırı olarak verilerin değiştirilmesi sahtecilik olarak değerlendirilmektedir. Bazı hukuk sistemlerinde Norveç, Hollanda, İsviçre sistemlerinde olduğu gibi bilişim sahteciliği, belgeli sahtecilik olarak kabul edilmekte ve yürürlükte bulunan ceza normlarına göre cezalandırılmaktadır. Bununla beraber birçok ülkede Ceza Kanunu ndaki bir boşluk olarak kabul edilmektedir. Türk Hukuku açısından da meseleye baktığımızda Ceza Kanununda yer alan sahtecilik normları ile bu gibi eylemlerin cezalandırılması mümkün değildir. Bu konuda da Türk Ceza Kanununun 525 c maddesinde yeni bir suç tarifi getirilmiştir.

9 Burada korunmak istenen hukuki menfaat, yürürlükte bulunan Ceza Kanunlarında sahtecilikte korunmak istenen hukuki menfaatin eşidir, yani amme itimadının korunması söz konusudur. Özellikle bilişim sahtekarlığında, failin tespit edilmesinde güçlükler ortaya çıkmaktadır. Bilgisayarı kullanan kişinin veya bilgisayar programından sorumlu olanın mı? fail olabileceği meselesi ortaya çıkmaktadır. Bilişim Program ve Verilerini Etkileyen Zararlar: Bilişim program ve verilerini haksız surette silmek, zarar vermek, tahrip etmek veya ortadan kaldırmaktır. Ekonomik nedenlerle bilişim programları ve verilerde oynamalar yapılması, ticari şirketlerde büyük zararlara sebep olabilmektedir. Bilişim sabotajları, verilerin silinmesi, verilerin tahrip edilmesi, iş hayatında önemli zararlara neden olabilmektedir. Tabii bunun yanında failin kazanç amacıyla hareket ettiği haller de mevcuttur. Siyasi veya ideolojik amaçla hareket etmek de bu suçta söz konusu olabilmektedir. Sözgelimi terörist faaliyetler, bilişim programlarına tahribat yapmak suretiyle kamu oyunun dikkatini çekmeyi amaçlamaktadırlar. Bunun yanında bazı kişilerce sırf eğlence maksadıyla bilişim programlarına girilmekte ve programı bozmak amaçlanmaktadır. Özellikle, Amerika Birleşik Devletleri nde meydana gelen bir olayda hastane kayıtlarına girilmiş ve hastaların bilgisayara yüklenmiş bulunan hasta tabelaları, ilaçları karıştırılmıştır. Burada korunmak istenen hukuki menfaat bilişim programının iyi işlemesini sağlayabilmektir. Kuşkusuz yukarıdaki örnekte olduğu gibi zararlı neticelerde doğabilecektir.

10 Bilişim Sabotajları: Bilişim programı ve verilerine girmek, bozmak, silmek veya yok etmek yahut bilişim sistemine, bilişim sisteminin veya telekomünikasyon sisteminin işleme yöntemini bozmak amacı ile sisteme müdahale etmek. Bu eylemin suç hale getirilmesi önleyici bir nitelik taşımaktadır. Birçok hukuk sistemi bu eylemi suç haline getirmiştir. Korunmak istenen hukuki menfaat, bilişim sistemini ya da telekomünikasyon sistemini kullanan veya maliki bulunan kişinin korunmasıdır. İzinsiz Girmeler: Güvenlik kurallarını ihlal ederek bir sistem veya bilişim ağına haksız surette girmek. Bu gibi eylemler özellikle genç kişiler kısa pantolonlu kişiler tarafından yapılan eylemlerdir. Bunlar bir müessesenin güvenlik sistemini tehlikeye sokabilmektedirler. Zevk için banka hesaplarına sızmaktadırlar, ve basında da yapmış oldukları bu eylem ile kendi tanıtımlarını gerçekleştirmek, kamu oyuna isimlerini duyurmak istemektedirler. Gerçekte bu gibi eylemlerin menfi etkisi yanında, bilişim sistemlerinin kontrolu bakımından pozitif bir etkisi de olmaktadır. Bununla beraber bu gibi işlemler, hatalara sebebiyet vermesi, sistemi bozması, bloke etmesi bakımından tehlikeli sonuçlar doğurabilmektedir. Burada korunan hukuki menfaat ilk önce bilişim sisteminin güvenliğidir. Başka bir ifade ile bilişim dokunulmazlığı diyebiliriz. Burada konut dokunulmazlığı açısından bir paralellik kurmak mümkündür. İzinsiz Program Almak: Teknik imkanları kullanarak, haksız bir şekilde bilişim ağı veya sisteminde yer alan bir bilgiyi elde etmek. Klasik casusluk faaliyetlerine bilişim casusluğu yeni bir görünüm getirmektedir. İzinsiz verilere girmenin yanında uzun mesafelerden kontrol etmek ve verileri ele geçirmek mümkün olabilmektedir. Haberleşmenin izinsiz olarak alınması özel olarak haberleşme özgürlüğü açısından ağır sonuçlar doğurabilmektedir. Gene bunun yanında gizli bir

11 şekilde ekranlara bir terminat vasıtasıyla konuşmalar ve görüşmeler alınabilmektedir. Bu nedenledir ki, gayri maddi bir mal teşkil eden bu bilgilerin özellikle korunması gerekmektedir. Burada korunan hukuki menfaat Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin 8. maddesinde yer aldığı gibi özel hayatın korunması olarak görülmektedir. Korunmakta Olan Bir Programın Haksız Surette Çoğaltılması: Kanun tarafından himaye edilen bir bilişim programının haksız surette çoğaltılarak kamuya dağıtılması. Endüstrileşmiş olan birçok ülkede bilgisayar programlarının çalınması gün geçtikçe artan bir suçluluk türü olarak gözükmektedir. Hukuki korunma yanında etkin bir cezai korunmada bilişim programlarının izinsiz kullanılmasında da gündeme gelmektedir. Özellikle telif hakkı konusunda hukuki müeyyideler uygulanabilmektedir. Birçok gelişmiş ülke fikri hukuk hükümlerini geniş bir şekilde yorumlamak suretiyle bilgisayar programlarının korunmasını gerçekleştirmektedirler. Bununla beraber meseleyi daha açık bir şekilde koruyabilmek için yeni bir hükmün yapılmasında sayısız yararlar vardır. Korunan hukuki menfaat program yapımcısının, eser sahibi olarak eseri üzerinde hakkın korunması demektir. Bilindiği gibi iyi bir bilişim programının yapılması uzun zamana ve araştırmalara, maddi imkanların seferber edilmesine bağlı bulunmaktadır. Topografik Bir Verinin İzinsiz Çoğaltılması: Kanun tarafından himaye edilen bir topografinin veya yaniletken bir madde topografisinin ya da topografi sayesinde üretilen yarı iletken bir madde topografisinin haksız surette ticari amaçla kullanılmaz veya bu topografi sayesinde elde edilmiş yan-iletken bir madde ithal edilemez.

12 İzinsiz Bilgisayar Kullanımı: Bilişim ağının veya sistemin haksız surette kullanılmasıdır. i- Sistemi kullanmaya yetkili şahsa veya sisteme, yahut sistemin işlerliğine önemli ölçüde zarar vermek rizikosunu üstlenerek kullanma veya, ii- Sistemi kullanmaya yetkili olan şahsa zarar vermek veya sisteme, yahut da sistemin işlerliğine zarar vermek maksadı ile kullanma veya, iii- Haksız surette kullanma ile sistemi kullanmaya yetkili olan şahsa veya sisteme veya sistemin işlerliğine zarar vermektir. Bütün bu eylemler bilişim sisteminin gizli olarak kullanılmasını oluşturmaktadır. Burada zaman kaybı, hizmet kaybı söz konusudur. Bu eylemlerin çoklukla ika edilmesine karşın bildirilen suç oranı oldukça azdır. Memurlar, üniversite hocaları, öğrenciler bu fiillerin başlıca failleridir. Bu kimselerin eylemleri gerçekte bilişim servislerinin kullanılması ile sınırlıdır. Burada korunan hukuki menfaat sistemin iyi işlemesinin sağlanması ve ayrıca ekonomik yarardır. Korunmalı Bir Bilişim Programının İzinsiz Surette Kullanılması: Kanun himayesinde bir bilişim programının, haksız surette çoğaltılarak, çoğaltan şahsına veya bir üçüncü şahsa iktisadi bir yarar sağlamak amacı ile veya bu hakkın hamiline bir zarar ika etmek maksadı ile, haksız surette kullanılmasıdır. Genelde hukuken himaye gören bir bilişim programının izinsiz olarak bir başka şahıs tarafından kullanılması eser sahibinin haklarına tecavüz teşkil eder. Bu gibi eylemlerin Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu nun kapsamı içinde karşılanması mümkündür. Korunan hukuki menfaat fikri mülkiyettir.

13 Karşılaştırmalı Hukuk: Karşılaştırmalı hukuka bakıldığında iki sistemin uygulandığı görülmektedir. Bir grup hukuk sistemi, Kanada, Birleşik Krallık örneğinde olduğu gibi, mevcut normlardaki tarifleri değiştirmekte ve boşlukları kapatmaya çalışmaktadır. Söz gelimi, belge sözcüğünün, magnetik bant veya disketlere alınan verileri de kapsadığı kabul edilmektedir. Böylece sahtekarlık eylemleri klasik ceza normları ile cezalandırılmaktadır. Fransız ve İtalyan kanun koyucusu, Ceza Kanunu na tamamen ayrı bir bölümü, bilişim suçları olarak getirmiştir. Fransa da 6 Ocak 1978 tarih ve sayılı Kanunla, Ceza Kanunu nun 378. maddesine ilaveler yapılmıştır. Kanunun 1. maddesinde bilişimin her vatandaşın emrinde olduğu belirtildikten sonra, gelişmesinin ve çalışmasının uluslararası yardımlaşma normlarına uygun olacağı kişi hüvviyeti ve kamu haklarına, özel hayata saldırı teşkil etmeyecek şekilde kullanılacağı ifade edilmektedir. Hileli yoldan, haksız rekabet sonucu veya kanuna aykırı bir şekilde verilerin elde edilmesi yasaklanmıştır. Kanunun 31. maddesinde bilişim aracılığı ile kişilerin açık rızaları dışında, ırkçı, politik, dini, felsefi ve sendikalist görüşlerin hafızalara alınması ve saklanması yasaklanmıştır. Bu suçlar karşılığında 1 yıldan 5 yıla kadar hapis, FF den FF ye kadar para cezası öngörülmüştür. Türk Hukuku: Türkiye de 1989 yılında hazırlanmış bulunan Ceza Kanunu Tasarısında ayrı bir bölüm bilişim suçlarının tanımı ve karşılığında öngörülen cezalara ayrılmıştır. (Türk Ceza Kanunu Öntasarısı, İkinci Komisyon Tarafından Yapılan Değerlendirme Sonunda Hazırlanan Metin, Ankara, Mart 1989) Öntasarının ikinci kitabının ikinci kısmının dokuzuncu bölümünde Bilişim Alanında Suçlar yer almaktadır. Tasarı suçları 342 ila 346. maddelerinde toplamış ve cezalandırmış bulunmaktadır. Tasarının bu

14 bölümü daha sonra ayrı gerekçe ve metinler ile Kanun taslağı olarak TBMM ne sunulmuş ve aynen Kanunlaşmıştır tarihli Resmi Gazete de yayınlanan 3756 sayılı Kanun ile Türk Ceza Kanunu nun 525. maddesinden sonra gelmek üzere Bilişim alanında suçlar başlığı altında 11. bab eklenmiştir. Kanuna ilave edilen 525/a maddesinde bilgileri otomatik olarak işleme tâbi tutmuş bir sistemden programları, verileri veya diğer herhangi bir unsuru hukuka aykırı olarak ele geçiren kişiler 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve TL dan TL ya kadar ağır para cezası ile cezalandırılmıştır. Maddenin ikinci fıkrasında ise, böyle bir sistemde yer alan program, veri ve diğer unsurları başkasına zarar vermek maksadıyla hukuka aykırı olarak kullanmayı, nakletmeyi veya çoğaltmayı aynı suretle cezalandırmaktadır. Birinci ve ikinci fıkralarda yer alan suçların teşekkülü için failin bir yarar elde etmesi veya başkası için fiilen bir zararın meydana gelmiş bulunması şartı yoktur, fiile teşebbüs etmiş olması suçun oluşması için yeterlidir. Esasen 325/e madde bu suçlara teşebbüsü, tamamlanmış suç gibi cezalandırmaktadır. Tasarının gerekçesinde bilişim tekniği çağdaş hayatta büyük süratle yaygınlaştığı için, yerleştirilmiş program, veri ve diğer bütün unsurları en büyük hassasiyetle korumak zarureti bu hükümlerin getirilmesini gerektirmiştir denmektedir. 525/a maddenin birinci fıkrasında bir bakıma bilgilerin otomatik işleme tâbi tutmuş sistemlere karşı işlenen suçları ve sistemlere yöneltilen zarar doğurucu fiilleri özellikle cezalandırmaktadır. Bu hükümde, seçimlik hareketli bir suç ihdas edilmiş bulunmaktadır. Bu madde hükmü bilgileri otomatik olarak işleme tâbi tutmuş bir sisteme yerleştirilmiş programları, verileri veya diğer herhangi bir unsuru hukuka aykırı olarak ele geçirmeyi cezalandırmaktadır. Maddenin ikinci fıkrasında ise böyle bir sistemde yer alan program, veri ve diğer unsurları başkasına zarar vermek maksadıyla hukuka aykırı olarak kullanmayı, nakletmeyi veya çoğaltmayı aynı suretle cezalandırmaktadır.

15 Bu hükmün 5486 sayılı Kanunda değişiklik yapan 4110 sayılı Kanunun getirdiği hükümler arasında bir çelişki doğmaktadır. Aşağıda da belirtileceği üzere, bilgisayar programları, fikri eser olarak görülmekte ve bunların haksız olarak kullanılması çoğaltılması mali haklara tecavüz olarak anılan Kanun ile değerlendirilmektedir sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonucu Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu nun 72. maddesinde yer alan hükümlere göre hak sahibinin yazılı izni olmaksızın ve hukuka aykırı olarak bir eseri herhangi bir şekilde işleyen, çoğaltan, çoğaltılmış nüshalarını satan, satışa ya da tedavüle arz eden, kiralayan ve eser sahibinin izni olmadan yapılan nüshaları ithal eden kişiler hakkında 3 aydan 1 yıla kadar hapis ve TL dan TL ya kadar para cezasına hükmolunur hükmü yer almaktadır. Böylece, haksız olarak bir bilgisayar programını ele geçiren kimsenin bu programları çoğaltarak satışa sunması halinde Türk Ceza Kanunu nun 525/a maddesi hükmünün mü yoksa Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu nun 72 inci maddesinin mi uygulanabileceği meselesi ortaya çıkmaktadır. (Bu konuda fikrine katılmadığımız Çetin Erol, Malkoç İsmail, Sahtekarlık Suçları, Ankara 1995, Sayfa ) TCK nun 525/b maddesinde başkasına zarar vermek veya kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bilgileri otomatik işleme tabi tutmuş bir sistemi veya verileri veya diğer herhangi bir unsuru tamamen veya kısmen tahrip edilmesi, değiştirilmesi ve silinmesi ya da sistemin işlenmesine engel olunması ya da yanlış biçimde işlenmesi cezalandırılan nitelikte bir fiil olarak öngörülmüştür. Bu eylem karşısında, 2 yıldan 6 yıla kadar hapis ve TL dan TL ya kadar ağır para cezası öngörülmüştür. 525/b maddesinin 2. fıkrasında da bilgileri otomatik işleme tâbi tutmuş bir sistemin kullanılmak suretiyle kendi veya başkası lehine hukuki yarar sağlayan kişiler, 1 yıldan 5 yıla kadar hapis, TL dan TL ya kadar ağır para cezası ile cezalandırılacakları öngörülmüştür. Değişiklik yapan Kanunun gerekçesinde belirtildiği gibi bilgileri otomatik işleme tabi tutmuş sistemlere karşı işlenen suçlar cezalandırılmakta ve sistemlere yönetilen ızrar fiilleri ceza yaptırımına bağlanmaktadır. Maddenin metninden de anlaşılacağı gibi, seçimlik hareketli bir suç ihdas edilmiştir. Suçun maddi unsurları sistemin

16 kendisini veya sisteme yerleştirilmiş verileri veya diğer bir unsuru kısmen veya tamamen tahrip etmek, değiştirmek, silmek, sistemin işlemesine engel olmak veya yanlış biçimde işlenmesini sağlamaktır. Maddenin 2. fıkrasında ise bilgisayar sistemi marifeti ile bir tür dolandırıcılık eylemi cezalandırılmıştır. Kanunun gerekçesinde yabancı kanunlardan bir kısmı, bilişim alanındaki suçları ayrı bir bölümde toplamayarak, ilgili suç bölümlerine yerleştirmektedirler. Kanunda ise bu suçların uygulamada kolaylık sağlamak üzere ayrı bir bölümde toplanması tercih edilmiştir denmektedir. Madde metninden de anlaşılacağı üzere, bu suçun işlenebilmesi için failde, başkasına zarar vermek veya kendisine veya başkasına yarar sağlamak saikinin bulunması gerekmektedir. Böylece suçun oluşması için özel bir kastın varlığı zorunludur. TCK 525/c maddesi hükmü, bilgileri otomatik olarak işleme tâbi tutan bir sistem aracılığı ile sahtecilik yapılmasını cezalandırmaktadır. Yani, bilişim sahtekarlığı cezalandırılmak istenmiştir. Fail bu eylemi sahte bir belgeyi oluşturmak üzere gerçekleştirecek, yani kendisinde özel bir kast bulunacaktır. Suçun oluşması için gerçeğe aykırı bilgi ve unsurları sisteme yerleştirmek veya var olan veri veya unsurları tahrif etmek yeterlidir. Tahrif edilmiş bilgi ve unsurları kullanmak da ayrıca suç olarak düzenlenmiştir. TCK 525/d de ise yukarıdaki hükümleri ihlal eden kişiler hakkında hükmedilecek fer i cezaları göstermektedir. Bu cezalar arasında, 6 aydan 3 yıla kadar kamu hizmetinden veya meslek veya sanat veya ticaretten yasaklanma cezası yer almaktadır. Yukarıdaki maddelerde gösterilen suçlardan dolayı tüzel kişilerin sorumlu olduklarını ve bu suçlarda failin teşebbüs halinde de tamamlanmış suç faili gibi cezalandırılacaklarına dair TCK nun Ön Tasarısının 145. maddesinde yer alan hüküm TCK nda değişiklik yapan 3756 sayılı Kanunda yer almamıştır. Her ne kadar Bakanlık Tasarısında bu yolda bir hüküm bulunmakla beraber, Kanunun hazırlık çalışmaları sırasında Meclis Alt Komisyonunda tüzel kişilerin sorumluluğuna ilişkin hüküm kaldırılmıştır. Öntasarı ile 3756 sayılı Kanun arasında yegane fark bu ve müsadereye dair hükümdür.

17 Bize göre, Ceza Kanunu nun ön tasarısında yer alan, ayrıca değişiklik yapılan Kanunun tasarısında yer alan tüzel kişilerin sorumluluğunun Kanunda kabul edilmemesi, Ceza Hukuku prensiplerine uygun düşmektedir. Hükmü şahısların cezalandırılmaları, cezaların şahsiliği prensibine aykırıdır. Bu nedenle bazı yazarların aksine, hükmü şahısların ceza sorumluluklarından kabul edilmemesinin Kanunda bir boşluk olarak görülmemesi gerekir. Kaldı ki tüzel kişi, gerçek kişiler ile faaliyet gösterebildiğine göre, gerçek kişilerin cezalandırılması amaca ulaşılabilecektir sayılı Kanunun tasarısında müsadere ile ilgili hükümler Kanunda yer almamıştır. TCK 36. maddesinde yer alan genel müsaade hükmünün konuyu düzenlemesi bakımından yeterlidir. Türk Hukuk Sistemi gibi, yeni düzenleme yapan hukuk sistemleri arasında Fransa, Avusturya, Federal Almanya, Yunanistan, Norveç, İsveç hukuk sistemlerini gösterebiliriz. İsviçre, Hollanda, Finlandiya gibi ülkelerde bu konuda tasarılar hazırlanmıştır. Bu değişiklikler, benzer mevcut ceza normlarının yanına konularak gerçekleştirilmektedir. Bununla beraber bilgisayarın kötüye kullanılması ile birlikte ortaya yeni korunacak hukuki menfaatler çıktığından yeni normlara ihtiyaç duyulduğu açıktır. Bilgisayar vasıtası ile işlenen suçlar veya Bilişim Sistemine karşı işlenen suçlar için yeni düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Özellikle, yalnızca kasten değil taksir ile bu fiillerin işlenmesi halinde faillerin cezalandırılması da bu konuda uygulamayı oluşturmaktadır. Fransız Ceza Kanunu /2. fıkrası fiilin taksirle işlenmesi halinde 2000 FF den FF ye kadar para cezası öngörmüştür. Yeni bir düzenleme yapılması halinde, suç tanımlarının teknik olmaktan çok, fonksiyonel olarak verilmesinde yarar vardır. Bu sebepledir ki, kanunda yer alacak suç tariflerinin genel sözcüklerle yapılmış, kısa ve açıklayıcı nitelikte olmaları gerekmektedir. Yeni normlarla ortaya çıkan bilişim suçluluğu, Ceza Usul Kanunu nda yenilikler yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Söz gelimi, verilere el konulması, zabtı mümkün olabilecek midir?

18 Telefonların dinlenmesine dair normların, telecomunicasion un alıntısında da uygulanacak mıdır? Bu gibi yolarla elde edilen delillerin mahkemelerde geçerli delil olup olmayacağı da keza hukukçular arasında tartışılmış ve Ceza Usul Kanunlarında da değişiklik yapılması uygun görülerek kanun koyuculara tavsiye edilmiştir. (Sieber, The International Handbook on Computer Crime, Chichester, 1986, s. 139.) III- Fikri Hukukta Bilgisayar Programlarının Korunması Bilgisayar programlarının ilk ortaya çıktığı 1950 yıllarında bu yeni buluşun fikri haklar kapsamı içinde korunması meselesi pek önemli görülmemiştir. Yazılım (Software) akademik alanda veya diğer araştırmalarda geliştirilmiştir. Bilgisayar programlarının yapılması, akademisyenler ve araştırmacılar arasında yapılan ilişkilerde kullanılmıştır. Bu alış-veriş süresince bir akademisyen tarafından ortaya konmuş olan program, bir başka meslektaşı tarafından genişletilmiş veya geliştirilmiştir lı yılların sonlarına doğru, bilgisayar programları, değişik ve kompleks bir hale getirilmiştir ve bu konuda birçok yatırımcı ortaya çıkmış, programların yapılması için yatırımlar yapılmıştır. Böylece, bir pazar oluşturulmuştur. Pazarın oluşması ile de ortaya çıkan bilgisayar programlarını korunması gerektiği gittikçe hissedilmiş ve düzenlemeler yapılması yolunda çalışılmaya başlanmıştır. Hukuk alanında bilgisayar programlarının Patent Kanunları ile mi, yoksa Fikri Hukuku kapsamı içinde mi korunacağı tartışması başlamıştır. Özellikle ABD de hukukçular ve bilgisayar programları üretenler bu ikilem içinde kalmışlardır. Fikri Hukuk kapsamı içinde bilgisayar programlarının korunabileceğini ileri sürenler, bu konuda bir takım lehe olan noktaların varlığını ileri sürmüşlerdir: Bunlara göre Fikri Hukuk, uzun süreli bir korunmayı sağlayabilmektedir; Fikri Hukuk eseri korumakta, içindeki fikri korumamaktadır. Bu açıdan diğer kişilerde fikirleri geliştirip benzer veya aynı yazılımlarda kullanabilme imkanına sahip bulunmaktadır. Önemli olan, eserin ilk yaratıcısı olan sahibinden izinsiz olarak, o eserin kopyalarının yapılmasına engel olabilmektir yılında ilk olarak ABD Copy Right bürosu bilgisayar programlarının tescil edilmesini kabul etmiştir. Copy Right bürosunun bilgisayar programlarının tescil edilmesi yolundaki uygulamasından kısa bir süre sonra, ABD Patent Bürosu yenilik getiren bilgisayar programlarına patent vermeyi kabul etmiştir. Patent Bürosu, bilgisayar programlarının Fikri Hukuk içinde kalacağı görüşünü de bir kenara itmiştir. Özellikle

19 Patent Bürosu, yenilik getiren bilgisayar programlarına patent verileceğini ısrarla sürdürmüştür. Patent haklarının korunma süresinin kısa olmasına karşın, patent altındaki korumanın daha güçlü olması, böyle bir buluşun kullanılması, satılması, kopya edilmesinin patent sahibinin rızası olmadan gerçekleşmesinin mümkün olmaması bir süre bu görüşün desteklenmesini sonuçlamıştır. Tabii, fikri hak kavramı altında bilgisayar programlarının kullanılması aynı korunmayı sağlayabilecektir. Bu görüşten hareket eden ABD Başkanlık Komisyonu, bilgisayar programlarının patent konusu olamayacağı ve fakat fikri mülkiyet hakkında normlarla korunacağına dair bir yeni politika geliştirmiştir. (Report of the President s Commission on the Patent System, To pomote the Progress of the useful arts in an age of Exploiding Technology 13(1966) yılından sonra ABD Patent Bürosu, bilgisayar programlarının patent konusu olamayacağı gerekçesi ile kendisine yapılan talepleri reddetmiştir. Bu arada ABD Patent Bürosu tarafından reddedilen iki talep hakkında, Yazılım (Sofware) geliştiren şirketler Birleşik Devletler Yüksek Mahkemesi ne meseleyi getirmişler, Yüksek Mahkeme verdiği bu iki dava ile ilgili kararda Algorithms lerin patent himayesinden istifade edemeyeceğini vurgulamıştır. (Gottschalk -Benson, 409 US 63 (1972) ve Parker-Flook 437 US 584 (1978)-(Samuelson, Pamela, A Case Study on Computer Programs, s. 288) li yıllarda ise yazılım endüstrisinin gelişmesi, Fikri Hukuk un yazılımları da koruması gerekip gerekmediği tartışmasını başlatmıştır. Bu yıllarda sözkonusu endüstrinin gelişmesi yeni yöntemlere yol açmıştır. PC kişisel bilgisayarların piyasaya çıkması yazılımların PC lere uygulanmasını sonuçlandırmış ve bilgisayar üreten şirketler, kendi bilgisayarlarında kullanılabilecek programların üçüncü kişilerce gerçekleştirilmesini desteklemekte kendi yararları bulunduğunu keşfetmişlerdir. Dolayısıyla bu gelişme, yazılım piyasasını çok genişletmiş ve yazılım ekonomik açıdan büyük değerler taşıyan bir konuma gelmiştir. ABD de 1980 yılında hukuki alanda ilk önemli gelişme gerçekleşmiş, Copy Right kanununda yapılan bir değişiklikle Copy Right korumasının bilgisayar programlarını da içine aldığı açık ve kesin bir şekilde vurgulanmıştır. Böylece ABD Hukukunda var olan Patent-Copy Right tartışmasına son verilmiştir. Ancak, software yazılım

20 endüstrisindeki gelişim yazılımların telif hakkı içinde korunması konusunda büyük uğraşı vermiş, dünyanın bu alandaki dev firmaları olan IBM Cop., Apple Computer Cop., Digital Equipment Cop. gibi şirketler görüşlerini değiştirmek zorunda kalmışlardır. Bu görüşe göre, Fikri Hukuk onların çok değerli yazılımlarını koruyacak kapasitede değildir ve yine bu görüşe göre yazılım alanındaki gelişme, yenilik, ve rekabet bu korunmama yüzünden geri kalmaktadır. Böylece, yazılım ve bilgisayar programları ikilemi ortaya çıkmıştır. ABD de bilgisayar programlarının Fikri Hukuk çerçevesinde korunması, bu ülkenin dünyanın diğer ülkeleri üzerinde de etkinliğini sürdürmesi açısından baskılar yapmaya başlamıştır. Bu baskıları ilk hisseden Japon Hukuku dur. Kıta Avrupasında ise, Kara Avrupası Hukuk Geleneği ne uygun olarak 1991 yılından önce de, bilgisayar programlarının Fikri Hukuk içinde korunabileceği görüşü hakim kılınmıştır. Bazı hukuk sistemleri, mevcut Fikri Mülkiyet ile ilgili Kanunlarını geniş bir şekilde yorumlamak suretiyle bilgisayar programlarını da içerdiğini kabul etmişlerdir. Yine bazı Avrupa ülkeleri hukuk sistemleri Kanunlarda değişiklik yaparak yazılımları da telif hakkı içinde görmüşlerdir. Ancak, Avrupa Hukuk Sistemleri arasında bilgisayar yazılımlarının telif hakkı içinde kalması yolunda bazı değişik esaslara yer verildiği görülmüştür. Söz gelimi Fransız Hukuk Sistemi, bilgisayar programlarını telif hakkı içinde korumuş, ancak yazılımları ise endüstri eserleri arasında himaye etmiştir. Alman Mahkemeleri de, bilgisayar programlarının fikri hukuk alanında korunabilmesi için eserin orijinal olmasını aramıştır. İşte bu değişik esaslara dayanması nedeniyle Avrupa Topluluğu 1980 lerin sonlarından itibaren üye ülkelere, bir örnek hukuka sahip olmak için bu gibi programların Fikri Hukuk içinde korunmasını tavsiye etmiştir. Avrupa Konseyi 1991 yılında, bilgisayar programlarının korunmasına dair direktiflerini yayınlamış ve Avrupa Konseyi ne üye olan devletlerin Milli Hukuklarında değişiklik yapılmasını istemiştir. (Councıl Dırectıve of 14 May 1991 on the legal protection of computer programs (91/250/EEC)) Avrupa Konseyi nin bilgisayar programları üzerindeki direktifleri, Avrupa Konseyi ne üye olan ülkeler arasında oldukça yoğun tartışmalara neden olmuştur. Bu arada ABD nin dev firmaları da birçok konuda lobi yapmışlar ve özellikle (decompilation) bilgisayar programlarının