ENERJİDE SİBER TEHDİT

Transkript

1 HAZAR STRATEJİ ENSTİTÜSÜ YAYINIDIR PUBLICATION OF CASPIAN STRATEGY INSTITUTE OCAK 2015 SAYI 26 - JANUARY 2015 ISSUE 26 ENERJİDE SİBER TEHDİT CYBER THREAT IN ENERGY FİYAT- PRICE 5 TL КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ

2

3 ÖNSÖZ / EDITORIAL HALDUN YAVAŞ Hazar Strateji Enstitüsü Genel Sekreter HALDUN YAVAŞ Caspian Strategy Institute Secretary General YÖNETİM / MANAGEMENT İMTİYAZ SAHİBİ OWNER Hazar İletişim, Tanıtım ve Yayıncılık A.Ş. Adına Haldun YAVAŞ GENEL YAYIN YÖNETMENİ EDITOR-IN-CHIEF Gökhan ÇAY YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ (SORUMLU) MANAGING EDITOR Merve DAMCI EDİTÖR EDITOR Hande YAŞAR ÜNSAL Enerji, bir ülkenin temel yapı taşıdır ve ekonomiyi bütünüyle etkileyen bir özelliğe sahiptir. Enerji kaynakları, nakil hatları ve santraller gibi enerji altyapıları gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerin en kritik ögeleridir. Doğası gereği enerji sektöründe bulunan zaaflar, politika yapıcıların üzerinde titizlikte durması gereken konuların ilk sıralarında yer almaktadır. Günümüzde terör, sabotaj doğal ya da insan kaynaklı afetlerin güvenliği her anlamda tehdit etmesiyle birlikte kritik altyapılar kavramı birçok ülkenin ajandasına girmiştir. Güvenlik kavramı yeniden ele alınmakta, kritik altyapıların korunması ile ilgili ulusal seviyede kurumlar oluşturulmakta ve konuya ilişkin politikalar üretilmektedir. Bu bağlamda, okuyucularımızı konu ile ilgili kapsamlı olarak bilgilendirmeyi amaçlayarak kritik altyapı güvenliğini bu sayımızda kapak konusu yaptık. Ayrıca dergimizin beraberindeki ek kitapçıkta yine aynı konu ekseninde enerji profesyonellerine geniş kapsamlı bir yol haritası sunduk. 21 Aralık ta parlamento seçimleri yapılan Özbekistan da bizzat bulunup seçim atmosferini Özbek halkıyla birlikte yaşadık. Demokratik ve şeffaf bir ortamda gerçekleşen seçimleri enine boyuna masaya yatırdık. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin in Türkiye ye gerçekleştirdiği resmi ziyareti ve iki ülke ilişkilerini HASEN Uzmanı Doç. Dr. Fatih Özbay analiz etti. Kazakistan ın Ankara Büyükelçisi Sayın Canseyit Tüymebayev, Kazakistan ın gelişim stratejilerine değindiği yazısında Kazakistan ve Türkiye arasındaki stratejik işbirliğini tüm yönleriyle ele aldı. Şubat sayısında görüşmek dileğiyle Energy is a building block for a country and it has an influence on the entire economy of that country. Energy infrastructure such as energy resources, transmission lines and power plants are among the most critical elements of developed or developing countries. Naturally, weaknesses intrinsic to the energy sector must be meticulously addressed by policy makers. Today, the critical infrastructure concept has become a hot issue for many countries due to the threat of terrorism, sabotage, natural or human-induced disasters against security in every sense. The security phenomenon is re-considered, national institutions are established to protect critical infrastructure, and policies are developed for this purpose. In order to give comprehensive information to Hazar World readers in this regard, this month s cover issue is critical infrastructure security. Besides, we prepared a magazine supplement to offer a wide-scale roadmap for energy professionals on the same subject. We went to Uzbekistan to observe the parliamentary elections held on December 21, and to witness the atmosphere together with Uzbek people. We scrutinized Uzbekistan s democratic and transparent elections. HASEN expert Assoc. Prof. Fatih Özbay analyzed Russian President Vladimir Putin s official visit to Turkey and the bilateral relations between Turkey and Russia. Mr. Zhanseit Tuymebayev, Ambassador of Kazakhstan in Ankara, discussed Kazakhstan s development strategies and the strategic cooperation between Kazakhstan and Turkey. Hope to meet you in February... HABER EDİTÖRÜ NEWS EDITOR Figen AYPEK AYVACI İNGİLİZCE EDİTÖRÜ ENGLISH EDITOR Cansu ERTOSUN RUSÇA EDİTÖRÜ RUSSIAN EDITOR Rufat AGHAYEV GRAFİK TASARIM GRAPHIC DESIGN Hülya ÇETİNOK FOTOĞRAF EDİTÖRÜ PHOTO EDITOR Tarık ÜZGÜN YAYIN KURULU PUBLICATION BOARD Prof. Dr. Mesut Hakkı CAŞIN Doç. Dr. Bekir GÜNAY Doç. Dr. Fatih ÖZBAY Doç. Dr. Fatih MACİT Dr. Efgan NİFTİ Emin AKHUNDZADA Zeynep KAPTAN KATKIDA BULUNANLAR CONTRIBUTORS Ayhan GÜCÜYENER BASKI / PRINTING Bilnet Matbaacılık ve Ambalaj San. A.Ş. Dudulu Organize Sanayi Bölgesi 1.Cadde No: 16 Esenkent Ümraniye İSTANBUL Tel: BASKI TARİHİ / PUBLICATION DATE Ocak 2015 / January 2015 Yayın Türü / Publication Type Yaygın Yerel Süreli Yayın Süresi - Dili Publication Period - Language Aylık - Türkçe, İngilizce, Rusça Monthly - Turkish, English, Russian ISSN: İLETİŞİM MAILING ADDRESS Veko Giz Plaza, Maslak Meydan Sok. No:3 Kat:4 Daire 10 Maslak, Şişli / İstanbul - TÜRKİYE Tel: Faks: info@hazarworld.com HAZAR WORLD 1

4 IÇINDEKILER CONTENTS 04 HAZAR A DAİR CASPIAN OVERVIEW 04 AVRASYA GÜMRÜK BİRLİĞİ NE İKİ YENİ ÜLKE EURASIAN CUSTOMS UNION HAS TWO NEW MEMBERS 22 KRİTİK ENERJİ ALTYAPILARI İÇİN YÜKSELEN TEHDİT: SİBER SALDIRILAR THE EMERGING THREAT AGAINST CRITICAL ENERGY INFRASTRUCTURE: CYBER ATTACKS İnternet olmadan yaşamanın hayal dahi edilemediği günümüzde, güvenlik ve tehdit anlayışı hem sivil hem de askeri anlamda boyut değiştiriyor. Tankla ve tüfekle yapılan savaşlar yerini siber saldırılar a bırakıyor. 22 In today s world where life without the Internet is inconceivable, the concepts of security and threat are changing both in military in civilian terms. Traditional warfare with tanks and rifles is yielding to cyber attacks HABER / NEWS KAZAKİSTAN BAĞIMSIZLIK YIL DÖNÜMÜNÜ KUTLADI INDEPENDENCE DAY CELEBRATED IN KAZAKHSTAN HABER / NEWS 09 IN BELGIUM GÜNEY GAZ KORİDORU BELÇİKA DA TARTIŞILDI SOUTHERN GAS CORRIDOR WAS DISCUSSED 10 HABER / NEWS TPAO 60 YILI 10 GERİDE BIRAKTI TPAO S 60 TH ANNIVERSARY 2 OCAK 2015 SAYI 26 - JANUARY 2015 ISSUE 26

5 HABER ANALİZ / IN DEPTH PUTİN İN TÜRKİYE ZİYARETİ VE İKİLİ İLİŞKİLER PUTIN S VISIT TO TURKEY AND BILATERAL RELATIONS 11 HABER / NEWS 11 HAYDAR ALİYEV ÖLÜM YIL DÖNÜMÜNDE ANILDI ANNIVERSARY OF HEYDAR ALIYEV S DEATH COMMEMORATED 50 We compiled cultural activities such 50 KÜLTÜR & SANAT CULTURE & ART Bölge ile ilgili konser, sergi ve tiyatro faaliyetlerini sizin için derledik. as concerts, exhibitions, and plays about the region HABER ANALİZ / IN DEPTH 12 ÖZBEKİSTAN DEMOKRASİ VE ÇEVRE SINAVINDA BATI YA FARK ATTI UZBEKISTAN OUTSCORED THE WEST IN DEMOCRACY AND ENVIRONMENT TEST 40 BLOG / BLOG 40 KAZAKİSTAN-TÜRKİYE: ÖRNEK GÖSTERİLECEK STRATEJİK İŞBİRLİĞİ KAZAKHSTAN AND TURKEY: EXEMPLARY STRATEGIC COOPERATION 44 LIFESTYLE / LIFESTYLE 44 EN BÜYÜK ZENGİNLİĞİMİZ MÜZİĞİMİZ OUR MUSIC IS OUR WEALTH HAZAR WORLD 3

6 HAZAR A DAİR / CASPIAN OVERVIEW AVRASYA GÜMRÜK BİRLİĞİ NE İKİ YENİ ÜLKE Rusya, Belarus ve Kazakistan ın oluşturduğu ve 1 Ocak 2015 tarihinde resmen hayata geçecek olan Avrasya Gümrük Birliği ne Kırgızistan ve Ermenistan resmen kabul edildi. Avrasya Ekonomik Yüksek Konseyi toplantısında konuşan Putin, Kırgızistan ve Ermenistan ın birliğe katılmalarının bu ülkelerin temel ulusal çıkarlarına cevap verdiğine ve sosyoekonomik kalkınmaları için geniş ufuklar açtığına eminiz dedi. EURASIAN CUSTOMS UNION HAS TWO NEW MEMBERS Kyrgyzstan and Armenia have been officially accepted to Eurasian Customs Union which will become effective on January 1, 2015 with its current members Russia, Belarus and Kazakhstan. During his speech at the meeting of Supreme Eurasian Economic Council, Putin said: We believe that accession of Kyrgyzstan and Armenia to the Union meets their primary national benefits and widens the horizon for their socioeconomic development. AZERBAYCAN DA HALK SANDIK BAŞINA GİTTİ Azerbaycanlılar, bağımsızlığın kazanılmasının ardından dördüncüsü düzenlenen yerel seçimlerde meclis üyelerini belirlemek için sandık başına gitti. Seçimlerde 37 bin 77 aday, bin 607 belediyenin 15 bin 35 meclis üyeliği için yarıştı. Kayıtlı 4 milyon 819 bin seçmenden 1 milyon 876 bin seçmenin oy kullandığı, katılım oranının yüzde 38,93 olduğu açıklandı. AZERBAIJANI VOTERS GO TO POLLS Azerbaijani people voted for parliament members in the local election which was held for the fourth time after the independence. 37 thousand 77 candidates competed for the chairs of 15 thousand 35 parliament members of 1 thousand 607 municipalities. 1 million 876 thousand out of 4 million 819 thousand voters participated in the election, and the voter turnout was percent. BM DEN TÜRKMENİSTAN A ULAŞIM DESTEĞİ Türkmenistan ın girişimiyle Birleşmiş Milletler Genel Kurulu nda ulaştırma sektöründe uluslararası işbirliğinin tesis edilmesi yönünde tarihi bir karar kabul edildi. Küresel bazda ulaşım işbirliğinin önünün açılmasına büyük katkı sağlayacak bu anlamlı karar, Türkmenistan da büyük sevinçle karşılandı. UN SUPPORTS TRANSPORT IN TURKMENISTAN A historical decision on establishing international cooperation in transportation was taken in UN General Assembly with Turkmenistan s initiative. This significant decision which will lead the way for global cooperation in transportation was gladly welcomed in Turkmenistan. 4 OCAK 2015 SAYI 26 - JANUARY 2015 ISSUE 26

7 ERDOĞAN- BERUÇAŞVİLİ GÖRÜŞMESİ Gürcistan Dışişleri Bakanı Tamar Beruçaşvili ilk resmi ziyaretini Türkiye ye gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanlığı Sarayı ndaki Erdoğan- Beruçaşvili görüşmesine Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da katıldı. Görüşmeler sonrasında Türkiye-Gürcistan Dışişleri Bakanlıkları Arasında İşbirliği nin Geliştirilmesine Dair Protokol imzalandı. KARS TA TANAP ZİRVESİ Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan dışişleri bakanları, Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye Dışişleri Bakanları Üçlü Toplantısı nda buluştu. Toplantıda Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan ın toprak bütünlüğüne verdiği desteği yineledi. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Mammadyarov, TANAP ve TAP projeleri için Türkiye ye 20 milyar dolar yatırım yapmayı taahhüt ettiklerini, Bakü-Tiflis-Kars projesinin her üç ülkede de 5 bin kişilik istihdam yarattığını belirtti. ERDOĞAN- BERUCHASHVILI MEETING Tamar Beruchashvili, Minister of Foreign Affairs of Georgia paid her first official visit to Turkey. Mevlüt Çavuşoğlu, Minister of Foreign Affairs of Turkey also attended the Erdoğan- Beruchashvili meeting at the Presidential Palace. After the meeting Protocol on the Development of the Cooperation between the Ministries of Foreign Affairs of Turkey and Georgia was signed. TANAP SUMMIT IN KARS GÜRCÜ LİDER MARGVELAŞVİLİ TÜRKMENİSTAN DA Ministers of Foreign Affairs of Turkey, Azerbaijan and Georgia met in the Trilateral Meeting of the Ministers of Foreign Affairs of Azerbaijan, Georgia and Turkey. In the meeting, Turkey once again underlined their support for the territorial integrity of Azerbaijan and Georgia. Azerbaijani Minister Elmar Mammadyarov stated that they are committed to invest $20 billion in Turkey for TANAP and TAP projects, and the Baku- Tbilisi-Kars project offers employment to 5 thousand people in three countries. Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov, Gürcistan Devlet Başkanı Margvelaşvili ile bir araya geldi. Görüşmeler kapsamında taraflar arasında ticaret, turizm ve ulaşım ile ilgili işbirliği anlaşmaları imzalandı. Berdimuhamedov, Hazar ve Karadeniz arasında ulaşım koridoru oluşturmak ile ilgili taraflar arasında mutabakat sağlandığını ve Afganistan- Türkmenistan-Azerbaycan-Gürcistan ulaşım koridorunun da gündemde olduğunu açıkladı. GEORGIAN LEADER MARGVELASHVILI S VISIT TO TURKMENISTAN President of Turkmenistan Gurbanguly Berdimuhamedov met with President of Georgia Margvelashvili. During the meeting, cooperation agreements on trade, tourism and transportation were signed. Berdimuhamedov stated that both parties reached an agreement upon establishing a transportation corridor between the Caspian and Black Sea, and also added that Afghanistan- Turkmenistan-Azerbaijan-Georgia transportation corridor is on the agenda. HAZAR WORLD 5

8 HAZAR A DAİR / CASPIAN OVERVIEW KIRGIZİSTAN MECLİSİNDE 2015 BÜTÇESİNE ONAY Kırgızistan da koalisyon hükümetinin Başbakanı Coomart Otorbayev in kabinesi tarafından hazırlanan ve meclisin ilgili komisyonlarından geçerek genel kurula gelen 2015 yılı devlet bütçesi kabul edildi. Bütçe yasasına göre, 2015 yılı bütçesinde gelirler 102,7 milyar som (1,8 milyar ABD doları), giderler ise 117,4 milyar som (2,6 milyar ABD doları) olacak. Hizmet, inşaat, tarım ve sanayideki gelişme sayesinde büyüme hızının yüzde 6,2 oranında gerçekleşmesi planlanıyor. KYRGYZSTAN PARLIAMENT APPROVED THE 2015 BUDGET The state budget for 2015, which was drafted by the cabinet under the leadership of Prime Minister Djoomart Otorbaev and passed through the relevant commissions of the parliament, was approved. According to the budget law, the income shall be billion Som (1.8 billion USD) and the expenses shall be billion Som (2.6 billion USD). The growth rate is forecasted as 6.2 percent with the developments in the service, construction, agriculture and industry sectors. RUSYA, GÜNEY AKIM PROJESİNİ İPTAL ETTİ Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında gerçekleşen zirvede sürpriz enerji kararları çıktı. Putin, AB ye enerji resti çekerek, AB nin tutumundan ötürü Güney Akım projesinden vazgeçildiğini açıkladı. Türkiye topraklarında Güney Avrupa tüketicileri için yeni bir enerji hattı kurulması konusunda mutabakata varıldı. RUSSIA CANCELLED THE SOUTH STREAM PROJECT Surprising energy decisions were taken in the meeting between President of Turkey Recep Tayyip Erdoğan and President of Russia Vladimir Putin. Putin announced that South Stream is cancelled due to EU s attitude. An agreement was reached for constructing a new energy line that will pass through Turkey for consumers in Southern Europe. ABHAZYA DAN RUSYA İLE ORTAKLIK ANLAŞMASINA ONAY Gürcistan dan tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Abhazya da, Rusya ile 24 Kasım da imzalanan İttifak ve Stratejik Ortaklık Anlaşması onaylandı. Anlaşmaya göre, taraflardan birine herhangi bir devlet ya da gruptan saldırı (silahlı saldırı) olursa diğer taraf bunu kendisine yapılmış kabul edecek ve taraflar birbirlerine askeri güç dahil gereken tüm yardımı sağlayacak. ABKHAZIA RATIFIED THE PARTNERSHIP AGREEMENT WITH RUSSIA Abkhazia, which unilaterally declared independence from Georgia, ratified the Alliance and Strategic Partnership Agreement signed on November 24 with Russia. According to the agreement, should one party of the agreement is under (armed) attack by another state or group, the other party shall deem this attack against itself and the parties shall provide all kind of assistance, including military force, to each other. 6 OCAK 2015 SAYI 26 - JANUARY 2015 ISSUE 26

9 OCAK 2015 JANUARY 2015 KOJENERASYON- TRİJENERASYON İLE ENERJİ VERİMLİLİĞİ 21 OCAK 2015 İSTANBUL - TÜRKİYE Konferans, birbirinden farklı sektörlerde, temiz ve yüksek kalitede enerji üretimi yapmayı, bununla birlikte enerji tasarrufu sağlamayı hedefleyen kurum ve kuruluşların profesyonellerine, sahip olma maliyetleri, verimliliği arttırma, sürdürülebilirlik, bakım-onarım, proje finansmanı gibi konularda üst düzey bilgi alışverişi imkanı sunuyor. ENERGY EFFICIENCY WITH COGENERATION- TRIGENERATION 21 JANUARY 2015 ISTANBUL - TURKEY The conference provides an opportunity to share high level information on topics such as ownership costs, improving efficiency, sustainability, maintenance-repair and project finance among the professionals of different institutions and companies from different sectors which are targeting clean and high quality energy along with energy saving ENERJİ VERİMLİLİĞİ FORUMU VE FUARI OCAK 2015 İSTANBUL - TÜRKİYE Enerji Verimliliği Forumu kapsamında düzenlenecek olan panel ve oturumlar ile enerji verimliliğini içeren tüm konular, politikalar ve stratejiler, uluslararası enerji alanında/sektöründe araştırma yapan akademisyenler, kurumlar, şirketler ve Türkiye nin önde gelen isimleri ile değerlendirilecek. 6 TH ENERGY EFFICIENCY FORUM AND EXHIBITION JANUARY 2015 İSTANBUL - TURKEY The panels and sessions to be held within the scope of the Energy Efficiency Forum will provide a platform for academicians, institutions, companies and leading figures of Turkey from the international energy field/sector to discuss the topics, policies and strategies about energy efficiency YENİLENEBİLİR ENERJİ SİSTEMLERİ KIŞ OKULU OCAK 2015 AFYONKARAHİSAR - TÜRKİYE Kış okulunda Türkiye den ve Avrupa nın çeşitli üniversitelerinden alanında uzman akademisyenlerin yenilenebilir enerji sistemleri konularında lisans üstü eğitim verecek. Eğitimler güncel konulardan oluşacak, dünyanın en önemli meselesi haline gelen enerji üzerine yapılan uluslararası çalışmalar paylaşılacak. 4 TH RENEWABLE ENERGY SYSTEMS WINTER SCHOOL JANUARY 2015 AFYONKARAHİSAR - TURKEY This year, Renewable Energy Systems Winter School will be held for the fourth time. Academicians from various universities of Turkey and Europe will give lectures on renewable energy systems at the postgraduate level. Lectures will focus on current issues, and besides, international studies on energy will be shared, which has become the most important issue of the world. HAZAR TAKVİMİ / CASPIAN CALENDAR OCAK 2015 DÜNYA GELECEK ENERJİ ZİRVESİ 2015 WORLD FUTURE ENERGY SUMMIT Ocak 2015 / January 2015 Abu Dabi, Birleşik Arap Emirlikleri Abu Dhabi, United Arab Emirates CODATU XVI KONFERANSI CODATU XVI CONFERENCE 2-5 Ocak 2015 / 2-5 January 2015 İstanbul, Türkiye / Istanbul, Turkey SOLARTECH EXPO TÜRKİYE 2015 SOLARTECH EXPO TURKEY Ocak 2015 / January 2015 İstanbul, Türkiye / Istanbul, Turkey 2. JEOTERMAL FUARI 2 ND GEOTHERMAL FAIR Ocak January 2015 Ankara, Türkiye / Ankara, Turkey JANUARY 2015 HAZAR WORLD 7

10 HABER / NEWS KAZAKİSTAN BAĞIMSIZLIK YIL DÖNÜMÜNÜ KUTLADI Kazakistan Cumhuriyeti nin 23. bağımsızlık yıl dönümü Shangri-La Bosphorus Otel de düzenlenen resepsiyonda coşkuyla kutlandı. Yıl dönümü etkinliğine İstanbul 1. Ordu Komutanı Zeki Salih Çolak, Harp Akademileri Komutanı Orgeneral Abdullah Recep, İstanbul Vali Yardımcısı Aziz Mercan başta olmak üzere iş adamları, basın mensupları ve bürokratlar katıldı. Ayumi adlı Kazak sanatçılar güzel türkü ve ezgileriyle geceye renk kattı. Türkiye-Kazakistan arasında imzalanan yüksek stratejik işbirliği anlaşmasından sonra iki ülke arasındaki ticaret hacminin 15 milyar dolar olacağını düşündüklerini ifade eden Kazakistan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi Canseyit Tüymebayev, Kazakistan-İran-Türkiye demiryolu hattı projesinin Kazakistan ın dünya denizlerine ulaşmasını sağlayacağını söyledi. Kazakistan Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosu Yerkebulan Sapiyev ise iki ülke arasındaki ilişkilerin her alanda artarak geliştiğine değindi. KAZAKİSTAN- TÜRKİYE ARASINDAKİ TİCARET HACMİ 15 MİLYAR DOLAR OLACAK. TRADE VOLUME BETWEEN KAZAKHSTAN AND TURKEY WILL BE $15 BILLION. INDEPENDENCE DAY CELEBRATED IN KAZAKHSTAN 23 rd anniversary of the Republic of Kazakhstan s independence was celebrated with a reception in Shangri-La Bosphorus Hotel. Istanbul First Army Commander Zeki Salih Çolak, Commandant of Turkish War Colleges General Abdullah Recep, Deputy Governor of Istanbul Aziz Mercan as well as businessmen, press members and bureaucrats attended the anniversary ceremony. Kazakh band Ayumi livened up the ceremony with folk songs. Republic of Kazakhstan s Ambassador in Ankara Canseyit Tüymebayev stated that trade volume between the two countries is expected to increase to $15 billion with the High Level Strategic Cooperation Agreement signed by Turkey and Kazakhstan. Tüymebayev also noted that Kazakhstan-Iran-Turkey railway project will connect Kazakhstan to seas. Kazakhstan s Consul General in Istanbul Yerkebulan Sapiyev underlined that bilateral relations of the two countries are improving in all areas. 8 OCAK 2015 SAYI 26 - JANUARY 2015 ISSUE 26

11 GÜNEY GAZ KORİDORU BELÇİKA DA TARTIŞILDI Avrupa Birliği, iklim ve enerji politikalarıyla ilgili 2030 hedeflerini gündeme taşıdı. Güney Gaz Koridoru: Avrupa Enerji Güvenliğinin Önü Açılıyor başlıklı etkinlik, Avrupa Birliği Konseyi İtalya Dönem Başkanlığı nın himayesinde 9 Aralık ta Brüksel de düzenlendi. Etkinliğe aralarında AB Ekonomik ve Sosyal Komitesi Başkanı Henri Malosse, Yunanistan Enerji Bakanı Ioannis Maniatis, Güney Kıbrıs Enerji Bakanı Yiorgos Lakkotrypis, İtalya Ekonomi Kalkınma Bakanı Yardımcısı Claudio de Vincenti, Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Maros Sefcovic, Azerbaycan ın Belçika, Lüksemburg ve AB Büyükelçisi Fuat İskenderov ve SOCAR Başkan Yardımcısı Elşad Nasirov un da bulunduğu enerji uzmanları ve diplomatlar katıldı. AB nin enerji ihtiyacının gündeme geldiği etkinlikte Vincenti, Güney Gaz Koridoru projesinin küresel enerji yönetimi için büyük bir örnek olduğunu ifade etti. Nasirov ise konuşmasında stratejik partnerlikten ekonomik işbirliğine giden AB ve Azerbaycan ilişkileri açısından Güney Gaz Koridoru nun önemine değindi. AB içinde bir enerji birliği oluşturmayı hedeflediklerini anlatan Malosse ise bu birliğin oluşması için vatandaşlarla diyaloğa geçilmesi ve komşu ülkelerle bir araya gelinip müzakere edilmesi gerektiğini vurguladı. GÜNEY GAZ KORİDORU PROJESİ KÜRESEL ENERJİ YÖNETİMİ İÇİN BÜYÜK BİR ÖRNEK TEŞKİL EDİYOR. SOUTHERN GAS CORRIDOR PROJECT IS A GREAT EXAMPLE FOR GLOBAL ENERGY MANAGEMENT. SOUTHERN GAS CORRIDOR WAS DISCUSSED IN BELGIUM European Union brought up its climate and energy policy objectives for the year The event titled Southern Gas Corridor: Paving the Way to Europe s Energy Security was organized under the auspices of the Italian Presidency of the Council of the European Union on December 9, 2014 in Brussels. The event hosted energy experts and diplomats, including the European Economic and Social Committee President Henri Malosse, Energy Minister of Greece Ioannis Maniatis, Energy Minister of Southern Cyprus Yiorgos Lakkotrypis, Italian Vice Minister for Economic Development Claudio de Vincenti, European Commission Vice President Maros Sefcovic, Azerbaijan s Ambassador to Belgium, Luxemburg and EU Fuad Isgandarov, and SOCAR Vice President Elshad Nasirov. In his speech, Vincenti indicated that Southern Gas Corridor project is a great example for global energy management. Nasirov underlined the importance of Southern Gas Corridor for the relations between Azerbaijan and EU which is evolving from strategic partnership to economic cooperation. Expressing their objective to create an energy union within the EU, Malosse stated that dialogue should be established with citizens, and the issue should be brought to the table with neighbor countries. HAZAR WORLD 9

12 HABER / NEWS TPAO 60 YILI GERİDE BIRAKTI Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı nın (TPAO) 60. kuruluş yılı 10 Aralık ta Ankara da düzenlenen resepsiyonla kutlandı. Atatürk Kültür Merkezi nde düzenlenen Uluslararası Petrol ve Doğalgaz Stratejileri Sempozyumu Galası ve TPAO 60. yıl resepsiyonuna Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ve TPAO Genel Müdür Vekili Besim Şişman ın da aralarında bulunduğu birçok davetli katıldı. Sektörün son 12 yılda ulaştığı ekonomik büyüklüğün yaklaşık 30 milyar dolar olduğunu söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Irak-Türkiye ham petrol boru hattı sistemi ve Bakü- Tiflis-Ceyhan ana ihraç petrol boru hattının, Irak ve Azerbaycan petrollerini Türkiye üzerinden dünya pazarlarına ulaştırdığını anlattı. TPAO nun uluslararası şirketlerle ortaklık kurarak Akdeniz ve Karadeniz deki sondaj faaliyetlerine hız verdiğini belirten Erdoğan, Ocak ayı içerisinde Batı Karadeniz de yeni bir sondaja başlanacağını, bu yüzden yerli bir petrol sondaj platformunun yapılması ihtiyacının ortaya çıkabileceğini söyledi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ise Türkiye nin 12 yıl öncesine göre Gayrisafi Yurt İçi Hasılasını 3 katına ve enerjideki kurulu gücünü de 2 katına çıkarmış bir ülke olduğuna dikkati çekti. Konuşmaların ardından TPAO Genel Müdür Vekili Besim Şişman, ham petrol ile boyanan tabloyu Taner Yıldız a hediye etti. TÜRKİYE, BÖLGEDE BİR ENERJİ ÜSSÜ OLMA YOLUNDA HIZLA İLERLİYOR. TURKEY IS PUSHING AHEAD ON BECOMING A REGIONAL ENERGY HUB. TPAO S 60 TH ANNIVERSARY Turkish Petroleum Corporation (TPAO) celebrated its 60 th anniversary of its foundation on December 10 with a reception in Ankara. President Recep Tayyip Erdoğan, Minister of Energy and Natural Resources Taner Yıldız, TPAO Deputy President Besim Şişman, and many other guests attended the premiere of the International Symposium on Oil and Natural Gas Strategies and the reception marking the 60th anniversary of TPAO s foundation in Atatürk Culture Center. In his address, President Erdoğan implied that the economic growth of the sector in the last 12 years is around $30 billion. He added that Iraq- Turkey crude oil pipeline system and Baku-Tbilisi-Ceyhan main oil export pipeline deliver Iraqi and Azerbaijani oil resources to world markets through Turkey. As underlined by Erdoğan, TPAO has accelerated the drilling activities in the Mediterranean and Black Sea by establishing partnerships with international companies and it will start a new drilling work in West Black Sea within January, thus a local oil drilling platform may be needed. Energy Minister Taner Yıldız emphasized that Turkey has tripled its GDP and doubled its installed capacity for energy in the last 12 years. Following the speeches, TPAO Deputy President Besim Şişman presented a crude oil painting to Minister Taner Yıldız. 10 OCAK 2015 SAYI 26 - JANUARY 2015 ISSUE 26

13 HAYDAR ALİYEV ÖLÜM YIL DÖNÜMÜNDE ANILDI Azerbaycan ın kurucu Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, ölümünün 11. yılında İstanbul da düzenlenen törenle anıldı. Tören, Sarıyer Belediyesi ve Azerbaycan İstanbul Başkonsolosluğu nun ortaklığında düzenlendi. Kireçburnu Mahallesi nde Haydar Aliyev in adını taşıyan parkta düzenlenen törene Azerbaycan ın İstanbul Başkonsolosu Hasan Sultanoğlu Zeynalov, SOCAR Türkiye CEO su Kenan Yavuz, Sarıyer Belediye Başkanı Şükrü Genç, Sarıyer Belediye Başkan Yardımcısı Mustafa Tok, Harp Akademileri Komutanlığı nda eğitim gören Azerbaycanlı subaylar, milletvekilleri ve öğrenciler katıldı. Haydar Aliyev in büstüne karanfil bırakılması ve saygı duruşuyla başlayan tören, iki ülke marşlarının okunmasıyla devam etti. Azerbaycan ın Üçüncü Cumhurbaşkanı ve devletin kurucusu olan Aliyev için gerçekleştirilen anma töreninde Azerbaycan İstanbul Başkonsolosu Hasan Zeynalov bir konuşma yaptı. Başkonsolos Zeynalov, törendeki konuşmasında, Aliyev in, Azerbaycan ve Türkiye ilişkilerine verdiği hizmetlerin anlatmakla bitmeyeceğini belirtti. ALİYEV İN VEFATININ 11. YIL DÖNÜMÜ NEDENİYLE ANMA PROGRAMI DÜZENLENDİ. COMMEMORATION CEREMONY WAS HELD FOR THE 11TH ANNIVERSARY OF ALIYEV S DEATH. ANNIVERSARY OF HEYDAR ALIYEV S DEATH COMMEMORATED Founding President of Azerbaijan Heydar Aliyev was commemorated on the 11 th anniversary of his death with a ceremony in Istanbul. The ceremony was held by the Consulate General of Azerbaijan in Istanbul in partnership with the Sarıyer Municipality. Consul General of Azerbaijan Hasan Sultanoğlu Zeynalov, State Oil Company of Azerbaijan Republic (SOCAR) Turkey CEO Kenan Yavuz, Mayor of Sarıyer Şükrü Genç, Deputy Mayor of Sarıyer Mustafa Tok, Azerbaijani military officers from Turkish War Colleges, parliament members and students attended the ceremony held that was at the park named after Heydar Aliyev in the Kireçburnu district of Sarıyer. The ceremony started with a moment of silence and laying cloves on Heydar Aliyev s bust, and then national anthems of Azerbaijan and Turkey were sung. Consul General of Azerbaijan Hasan Zeynalov gave a speech at the ceremony held for Aliyev, Azerbaijan s Third President and founder of the state. Zeynalov stated that Aliyev s contribution to the relations between Azerbaijan and Turkey is more than we can tell. HAZAR WORLD 11

14 HABER / NEWS ÖZBEKİSTAN / UZBEKISTAN ÖZBEKİSTAN DEMOKRASİ VE ÇEVRE SINAVINDA BATI YA FARK ATTI Özbekistan, parlamento seçimleri için oy kullanmak üzere 21 Aralık ta sandık başındaydı. Uluslararası gözlemciler arasında Türkiye nin de bulunduğu seçimlerde zafer Liberal Demokrat Parti nin (LDP) oldu. 135 seçim bölgesinin 113 ünde 47 milletvekili çıkaran LDP, bu oy oranıyla başbakan belirleme hakkını da elde etmiş oldu. MERVE DAMCI RUFAT AGHAYEV UZBEKISTAN OUTSCORED THE WEST IN DEMOCRACY AND ENVIRONMENT TEST Uzbekistan went to polls on December 21 for parliamentary elections. Liberal Democratic Party (LDP) won the elections in which Turkey was also among international observers. LDP had 47 deputies in 113 out of 135 electoral districts, and therefore earned the right to determine the prime minister with this vote rate. 12 OCAK 2015 SAYI 26 - JANUARY 2015 ISSUE 26

15 Orta Asya nın nüfus yoğunluğu en yüksek olan ülkesi Özbekistan da geçtiğimiz ay seçim heyecanı vardı. Özbek halkı parlamento seçimleri için sabahın erken saatlerinde soluğu seçim bürolarında aldı. Özbekistan Parlamentosu nun alt kanadı Yasama Meclisi ile yerel belediye meclislerine vekillerin belirlendiği seçimde oy kullanma işlemi sabah da başlayıp, akşam ye kadar devam etti. Seçime 4 parti katıldı yılında kurulan ve 102 binden fazla üyesi olan Adalet Sosyal Demokrat Partisi nden 132 aday, 185 binden fazla üyesi olan Milli Diriliş Demokrat Partisi nden 134 aday, 1991 yılında kurulan ve ülkenin en eski, en çok üyeye sahip Halk Demokrat Partisi nden 134 aday ve son seçimleri kazanan 243 bin üyeli Liberal Demokrat Parti den 135 aday yarıştı. Halkın yüzde 89 u seçimlerde oy kullandı. Merkez Seçim Komisyonu ndan yapılan açıklamaya göre seçimde Liberal Demokrat Parti 47, Milli Diriliş Demokrat Partisi 28, Halk Demokrat Partisi 21 ve Adalet Sosyal Demokrat Partisi 17 milletvekilliği kazandı. Adayların hiçbirinin yüzde 50 den fazla oy alamadığı 22 seçim bölgesinde ise en çok oyu alan iki aday ikinci tur seçime kaldı. MECLISTE KADIN Kadınların toplumsal alandaki rollerine verilen önem mecliste de kendini gösterdi. Özbekistan da kadınlar siyasi platformda da aktif rol oynuyor. Özbek yasalarına göre Yasama Meclisi ve yerel temsilcilikler için adayların en az yüzde 30 unun kadın olması gerekiyor. Mevcut parlamentodaki 150 üyeden 33 ü (yüzde 22 si) ise kadın. Bu seçimlerde seçim yasasının 22. maddesine göre kayıt işlemi ÖZBEKİSTAN GENEL SEÇİMLERİNİ TÜRKİYE DEN 4 GÖZLEMCİ TAKİP ETTİ. 4 OBSERVERS FROM TURKEY FOLLOWED THE PARLIAMENTARY ELECTIONS. 01 HASEN Genel Sekreteri Haldun Yavaş resmi gözlemci olarak Özbekistan seçimlerini takip etti. 01 Haldun Yavaş, Caspian Strategy Institute Secretary General, followed the elections as an official observer in Uzbekistan. Last month there was election excitement in Uzbekistan, which has the highest population density in Central Asia. Uzbek people went to polls early in the morning for parliamentary elections that was held between 06:00 am and 08:00 pm for local municipality assemblies and the Legislative Assembly, the lower wing of Uzbekistan Parliament. 4 parties participated in the election. Justice Social Democratic Party, founded in 1995 and currently has more than 102 thousand members, had 132 candidates. With its more than 185 thousand members, National Resurrection Democratic Party had 134 candidates. Peoples Democratic Party, the oldest and most favored party in Uzbekistan, was founded in 1991 and had 134 candidates. And Liberal Democratic Party, which won the last elections with 243 thousand members, had 135 candidates. 89 percent of the population voted. According to the Central Election Commission, Liberal Democratic Party won 47, National Resurrection Democratic Party won 28, Peoples Democratic Party won 21, and Justice Social Democratic Party won 17 seats. In 22 electoral districts where none of the candidates could win more than half of the votes, two candidates with the highest votes went for the second tour. WOMEN IN THE ASSEMBLY The role of women in social area revealed itself in the assembly as well. Women play an active role in political platform in Uzbekistan. According to Uzbek laws, at least 30 percent of candidates for the Legislative Assembly and local assemblies shall be women. 33 out of 150 members of the parliament are women (22 percent). In this election, as per the Article 22 of the Law on Elections, 31.8 percent of 535 candidates 01 HAZAR WORLD 13

16 ÖZBEKİSTAN / UZBEKISTAN tamamlanan 535 adayın yüzde 31,8 ini ise kadın adaylar oluşturdu. Sadece parlamentoda değil oy kullanma merkezlerinde de ebeveynlere yönelik uygulama insana verilen değeri hatırlattı. Tüm seçim noktalarında herhangi bir acil durum halinde sağlık odalarında görevli doktorların hazır bulunması ve bakıcıların bulunduğu çocuk oyun odaları seçmenlere verilen önemi gözler önüne serdi. ÇEVRE KONUSU Seçimde dikkat çeken unsurlardan biri de ekoloji konusuydu. Kamu idarelerinin görevi olduğu kadar bireysel bir sorumluluk olan doğal yaşam alanlarının korunması ve bu çerçevede alınması gereken önlemler hususunda mecliste çevre konusunun da gündemde olması umut vericiydi. 15 milletvekilinin Özbekistan Ekoloji Hareketi ne ayrılan kontenjandan seçilmesi hem çevre sorunlarıyla mücadele eden diğer devletlere örnek olması açısından hem de bölgedeki çevre sorunlarının uluslararası platforma taşınarak çözülmesine katkı sağlanması ve çevre dostu politikaların yürütülmesi açısından örnek oluşturdu. ULUSLARARASI GÖZLEMCILER Seçimleri 40 ı aşkın ülkeden 300 e yakın gözlemci takip etti. AGİT Demokrasi Kurumları ve İnsan Hakları Bürosu sınırlı gözlemci heyeti, Bağımsız Devletler Topluluğu, Şanghay İşbirliği Örgütü ve diğer uluslararası kuruluşların gözlemcileri seçimlerde görev aldı. Ayrıca 340 yerli ve yabancı gazeteci de seçimleri izledi. Türkiye den ise seçim gözlemciliğini HASEN Genel Sekreteri Haldun Yavaş, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol, Marmara Grubu Vakfı Genel Başkanı Akkan Suver, eski milletvekili ve Marmara Grubu Vakfı Mali Genel Sekreteri Şamil Ayrım yaptı. Yerli ve yabancı basın mensuplarını ağırlayan Merkez Seçim Komisyonu Başkan Mirza-Uluğbek Abduselamov, seçimlerin demokratik ve şeffaf olmasında basının önemli katkısı ve rolü olduğunu söyledi. Abduselamov, seçimlerin kamu nezdinde daha yakından takip edilmesi ve halkın kapsamlı bir şekilde haberdar edilmesi amacıyla yerli ve yabancı basına geniş imkanlar sağladıklarını dile getirdi. Ülkedeki yasaları hazırlama ve onay için Senato Genel Kurulu na sunma yetkisi olan meclisin üyelerinin belirlendiği seçimlerde, seçim yasasında yapılan son değişiklik gereği, ilk kez seçimlerde en çok oy alan siyasi parti, başbakan adayını belirleyerek devlet başkanına takdim etme hakkını elde edecek. Özbekistan da bir önceki parlamento seçimleri 27 Aralık 2009 da yapılmıştı. LİBERAL DEMOKRAT PARTİ 47 MİLLİ DİRİLİŞ DEMOKRAT PARTİSİ 28 HALK DEMOKRAT PARTİSİ 21 ADALET SOSYAL DEMOKRAT PARTİSİ 17 LIBERAL DEMOCRATIC PARTY 47 NATIONAL RESURRECTION DEMOCRATIC PARTY 28 PEOPLES DEMOCRATIC PARTY 21 JUSTICE SOCIAL DEMOCRATIC PARTY 17 who completed their registration was women. The importance of parents not only in the parliament but also at the polls reminded us the value of humanity. There were doctors in the health rooms for any emergency at the polls, and there were also play rooms and nurses for children. This showed us the importance given to electors. ENVIRONMENT ISSUE One of the most significant issues in the election was ecology. It was promising to see that the protection of the natural habitat which is a duty for public administrations and also individuals, and the measures to be taken accordingly was on the agenda of the assembly. Election of 15 deputies from the quote allocated for Uzbekistan Ecology Movement was an example for other countries dealing with environmental issues and also important to bring environmental issues of the region to the international platform and to follow environment-friendly policies. INTERNATIONAL OBSERVERS Nearly 300 observers from more than 40 countries followed the elections. AGIT Democracy Institutions and Human Rights Bureau s limited observer delegation, and the observers of the Commonwealth of Independent States, Shanghai Cooperation Organization and other international institutions took part in the elections. Moreover, 340 national and international journalists followed the elections. From Turkey, HASEN Secretary General Haldun Yavaş; Academic Member Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol from Gazi University Economic and Administrative Sciences Faculty International Relations Department; President of Marmara Group Foundation Akkan Suver; Former Deputy and Financial Secretary General of Marmara Group Foundation Şamil Ayrım observed the elections. Head of the Central Election Commission Mirza- Uluğbek Abdusalamov hosted national and international press members. He said that press has an important contribution and role in making the elections democratic and transparent. Abdusalamov stated that they offered great opportunities to national and international press members in order to follow the elections. In the elections held for determining the members of the assembly who have the right to draft the laws and submit them to the Senate, as per the final amendment made in the Law on Elections, the political party which has the highest vote rate in the first tour of elections shall have the right to determine the candidate prime minister and submit the name to the approval of the president. Previous parliamentary elections in Uzbekistan were held on December 27, OCAK 2015 SAYI 26 - JANUARY 2015 ISSUE 26

17 HAZAR WORLD 15

18 GÖRÜŞ / OPINION KAYA GAZI / SHALE GAS KAYA GAZI DEVRİMİ VE LNG NİN GELECEĞİ ABD de kaya gazı konusundaki gelişmeler, enerji piyasalarında son dönemde görülen tartışmasız en önemli devrimlerden birisiydi. Burada ortaya çıkan gelişmeler hiç şüphesiz Amerikalı politikacılar açısından da sürpriz oldu. SHALE GAS REVOLUTION AND PERSPECTIVES ON LNG Shale gas developments in the U.S. have been considered as one of the most important revolutions in energy markets over the last couple of decades. These developments have definitely been a surprise for American politicians as well. DOÇ. DR. FATİH MACİT HASEN ENERJİ VE EKONOMİ ARAŞTIRMALARI MERKEZİ UZMANI ASSOC. PROF. FATIH MACİT SENIOR FELLOW, HASEN CENTER ON ENERGY AND ECONOMY 16 OCAK 2015 SAYI 26 - JANUARY 2015 ISSUE 26

19 ABD Enerji Enformasyon Dairesi nin 2009 yılında yayınladığı rapor, ABD nin doğal gaz ihracatına bağımlılığının önümüzdeki yıllarda artacağını ve fiyatların yükseleceğini ortaya koyuyordu. Raporun yayınlanmasının üstünden yaklaşık beş yıl geçti ve bugün enerji çevreleri ABD nin Avrupa ya ve Asya-Pasifik bölgesine yapacağı potansiyel LNG ihracatından bahsediyor. Kaya gazı üretimindeki artış fiyatları hızla etkiledi ve 2012 yılının ikinci çeyreğinde bin kübik fit doğal gazın fiyatı 2 doların altına indi. Aynı dönemde Asya da LNG spot fiyatı 16,5 dolar civarındayken Almanya daki ortalama fiyat 11 dolardı. Yalnızca bu rakamlar bile kaya gazı konusundaki gelişmelerin neden devrim niteliğinde olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Aslında ABD de kaya gazı üretimi ve kullanılan teknikler 2009 dan önce keşfedilmişti. İlk verimli kaya gazı kuyuları 1821 yılında New York ta açıldı. Bu sığ ve basit kuyulardan genellikle aydınlatma amaçlı kullanılan az miktarda doğal gaz elde edildi. Hidrolik kırma ilk olarak ABD de 1950 li yıllarda geliştirildi. Ancak geniş çaplı kırma ve kaya gazı geliştirme çalışmaları 1980 lerde Teksas taki Barnett sahasında başlatılabildi. Yatay sondaj ve kırma yöntemleri ise 1990 lı yılların başında birlikte kullanıldı. Bu çalışma ABD deki petrol ve gaz sektörünün ilgisini çekti. Barnett ve Bakken sahalarındaki çalışmalar esas alınarak yapılan teknolojik buluşlar, kaya gazı sondajının fizibilitesini ve verimliliğini büyük ölçüde artırdı. HIDROLIK KIRMA ILK OLARAK ABD DE 1950 LI YILLARDA GELIŞTIRILDI. HYDRAULIC FRACTURING WAS FIRST DEVELOPED IN THE U.S. IN THE 1950S. In its report published in 2009, Energy Information Administration stated that the dependence of U.S. on imported natural gas will increase in the coming decades and prices will rise. About five years have passed since the release of the report, and now we are talking about a potential U.S. LNG export to European and Asia- Pacific markets. The boom in shale gas production has immediately showed its impact on prices and the price per thousand cubic feet of gas went below $2 in the second quarter of At that time the LNG spot price in Asia was around $16.5 and the average price in Germany was around $11. Only these numbers can clearly indicate that the developments had a revolution potential in the U.S. Actually shale gas and the techniques used for shale gas production were explored in the U.S. before First productive shale gas wells were drilled in New York in These shallow and simple wells provided small amounts of natural gas which were used mainly for lighting purposes. Hydraulic fracturing was first developed in the U.S. in the 1950s. However, it was not until the 1980s that large-scale fracking and shale development began in the Barnett Shale in Texas. Horizontal drilling and fracking began to be used in tandem in the early 1990s and attracted the attention of the oil and gas sector in the U.S. From there, technological innovations and adaptations through work on the Barnett and Bakken plays have greatly improved the HAZAR WORLD 17

20 KAYA GAZI / SHALE GAS Dünyada zengin kaya gazı rezervlerine sahip tek ülke ABD değildir. Çin, Kanada, Meksika, Arjantin ve Güney Afrika gibi ülkelerde de önemli kaya gazı rezervleri bulunuyor. Fakat kaya gazının bu ülkelerde değil de ABD de bir devrim niteliğine bürünmüş olmasında ABD ye ait yerel koşulların önemli etkisi oldu. Amerika daki eşsiz mülkiyet hakları rejimi, kaya gazı devriminin ilerleyişine büyük katkı sağladı. Diğer ülkelerin aksine ABD de bir ev sahibi, söz konusu evin ve arazisinin, arazinin altındaki toprağın ve burada bulunan yeraltı kaynaklarının da sahibidir. Diğer ülkelerde ise bu arazi, devlet kontrolünde veya devletin sıkı denetimi altında olabilir. Devlet müdahalesinin olmadığı durumlarda şirketler, ev sahipleriyle anlaşma yaparak o arazide sondaj çalışmaları başlatabilir. Bu da ev sahiplerinin arazilerinde sondaja izin vermeleri için mali bir teşvik niteliğindedir. Ayrıca analistler, ABD de petrol ve gaz sondaj çalışmalarının onlarca yıldır yürütüldüğünü, vatandaşların sondaj kulelerine, tankerlere aşina hale geldiğini belirtiyor. Avrupa gibi diğer bölgelerde, büyük enerji şirketlerinin üretimin büyük bir kısmını KAYA GAZI ÜRETİMİNDEKİ ARTIŞ FİYATLARI HIZLA ETKİLEDİ. THE BOOM IN SHALE GAS PRODUCTION HAS IMMEDIATELY SHOWED ITS IMPACT ON PRICES. feasibility and effectiveness of shale gas drilling. There are other countries like the U.S. that have rich shale gas reserves. China, Canada, Mexico, Argentina and South Africa have significant shale gas reserves. However, domestic conditions in the U.S. have a great effect on the rise of shale gas revolution in the U.S. rather than those countries. The unique property rights regime in America is credited with helping spur the shale revolution. Unlike other countries, in the U.S. a homeowner owns their home, the land it sits on as well as the ground below and any resources contained therein. In other countries, this land would be controlled or heavily regulated by the state. Without state involvement, any company able to procure an agreement with a homeowner can begin drilling on their land. This provides financial incentives for landowners to permit drilling on their land. Additionally, analysts note that oil and gas drilling has taken place around the U.S. for decades, acquainting the population to drilling rigs, tankers, etc. In other regions, such as Europe, the population is 18 OCAK 2015 SAYI 26 - JANUARY 2015 ISSUE 26