RASYON TANIM, KİMYASAL BİLEŞİM, VE RASYON HAZIRLAMA PROF. DR. AHMET ALÇİÇEK EGE ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ

Transkript

1 RASYON TANIM, KİMYASAL BİLEŞİM, VE RASYON HAZIRLAMA PROF. DR. AHMET ALÇİÇEK EGE ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ

2 (Bağırsaklar) (Kırkbayır) (Yemek borusu) (İşkembe) (Şirden) (Börkenek) Yemin Süt Sığırı Midelerinde Dolaşım Yolları 2

3 Rumenin (İşkembe) Görünüşü 3

4 Retikulumun (Börkenek) Görünüşü 4

5 Omasum (Kırkbayır) Görünüşü 5

6 Abomasumun (Gerçek Mide=Şirden) Görünüşü 6

7 Süt İneklerinde Mide Kapasiteleri (Litre) Rumen (işkembe) Retikulum (Börkenek) Omasum (Kırkbayır) Abomasum (Şirden) SIĞIR KOYUN

8 Yemlerin Niteliklerine Göre Rumendeki Konumları 8

9 Rumenin (İşkembe) Fizyolojik Özellikleri Sindirim sisteminin en büyük bölmesidir, -Ortamda oksijen yok -Sıcaklık = 39 o C, -ph= 6.5 -Karbondioksit (CO2) ve Metan (CH4) Gazları ile asetik, propiyonik ve bütirik asitler oluşmaktadır, -Mikroorganizmalar yaşamaktadır (Selülozu parçalayanlar, proteini parçalayanlar, nişastayı parçalayanlar) 9

10 Rumen (İşkembe) Gazları Besin Maddelerinin İşkembede Mikrobiyal Sindirimi Sonucu Rumen Gazları Oluşmaktadır: Bu gazların oranları: CO 2 : % 65 CH 4 : % 27 N: % 7 İz miktarda (O 2, H 2, H 2 S) Yetişkin bir süt ineğinin rumeninde saatte litre (günde litre) rumen gazı üretilmektedir

11 Rumen (İşkembe) Mikroorganizmaları 1.Rumende büyük miktarda mikroorganizma populasyonu bulunmaktadır (Günde 3-7 kg taze kitle) 2. Rumende Bakteri, Protozoa, Fungus bulunmaktadır. 1. Rumende yaşayan yaklaşık 200 bakteri ve 100 protozoa türü vardır. 2. Her ml rumen sıvısında bakteri; protozoa ve fungus bulunmaktadır. 3. Rumen bakterileri proteinleri parçalayanlar (proteolitik), selülozu parçalayanlar (selülolitik), nişastayı parçalayanlar (amilolitik), yağları parçalayanlar (lipolitik) olarak gruplanmaktadır.

12 RUMENDE UÇUCU YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞUMU Rumen Uçucu Yağ Asitleri Kuru Ot, Saman, Silaj (Selülozca zengin yemleme) Karma Yem, Tahıl (Nişastaca zengin yemleme) Asetik Asit % % Propiyonik Asit % % Bütirik Asit % % Nişastaca zengin yemleme propiyonik asit miktarını artırır 2. Selülozca zengin yemleme asetik asit miktarını artırır. 12

13 SÜT VERİMİNİ ETKİLEYEN 4 FAKTÖR 1.ENERJİ 2.PROTEİN 3.MİNERAL 4. VİTAMİN 13

14 YETERSİZ BESLEME (EKSİKLİK BELİRTİSİ) AŞIRI TÜKETİM (TOKSİK ETKİ) DENGELİ TÜKETİM (VERİME UYGUN) 14

15 ÇAYIT OTU NE İSE SÜT ODUR

16 SÜT SENTEZİ 1 Litre süt sentezi için memeden geçen kan miktarı: 500 L Meme bezlerinden geçen günlük kan miktarı (40 L süt için): ton Kalbin dakikada ortalama hacmi: 64 L/dk Günde kalbin hacmi: Litre 16

17 1 kg Süt Üretimi İle Hayvan Vücudundan Atılan Besin Maddeleri 36 g Yağ 34 g Protein 48 g Laktoz 1.5 g Ca 0.9 g P 750 kcal 17

18 Sütün Kimyasal Yapısı Yağ % Protein % Laktoz % Kül % Enerji Kcal/kg Kuru Madde % 3,0 2,7 4,90 0, ,27 3,5 2,9 4,89 0, ,97 4,0 3,1 4,87 0, ,67 4,5 3,3 4,85 0, ,37 5,0 3,5 4,83 0, ,07 5,5 3,7 4,82 0, , ,0 3,9 4,81 0, ,47

19 Bir Süt İneğinin 24 Saatlik Davranışları 19

20 Bir Süt İneğinin 24 Saatlik Davranışları Süt İneğinin Günlük Aktivitesi Saat Yem Yeme 5-6 Dinlenme ve geviş getirme Yürüme ve Ayakta Durma 2-3 Toplanma yerinde Bekleme 1 Su içme 0.5 Sağım 0.5

21 YEM NEDİR? Hayvanlara sınırlı miktarlarda yedirildiğinde, onların sağlığına zarar vermeyen, yaşamlarını sürdürmeyi ve verim vermelerini sağlayan, hayvanın yararlanabileceği formlarda organik ve inorganik besin maddelerini içeren ve ağız yoluyla alınabilme özelliğinde olan maddelere yem denir.

22 RASYON (DİYET) NEDİR? Hayvanın gereksinim duyduğu tüm besin maddelerini düzgün bir oranda ve yeterli miktarda karşılayan, hayvanın tüketebileceği nitelikte olan ve sağlığına zarar vermeyen, bir günlük yem karışımına rasyon denir.

23 HAYVAN Canlının yaşamını sürdürebilmesi veya solunum, dolaşım, sindirim, istemsiz kas hareketleri, hormonenzim salgılanması gibi yaşamsal olaylar için gereksinim duyulan beslenme düzeyi Büyüme, üreme ve hayvansal ürünler (et, süt, yumurta, yapağı, iş vb) için gereksinim duyulan beslenme düzeyi Yaşama payı ihtiyacı Verim payı ihtiyacı Toplam besin madde gereksinimi Su, protein, karbonhidrat, yağ, vitamin, mineral RASYON (Diyet)

24 RASYON HAZIRLANMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER 1. Hayvanın besin madde gereksinimi ile ilgili faktörler 2. Yem ile ilgili faktörler 3. Sağlık ile ilgili faktörler 4. Ekonomi ile ilgili faktörler

25 RASYON HAZIRLAMADA İZLENEN YOL 1.Hayvanın yaşama ve verim payı için günlük kuru madde, enerji, protein ve diğer besin madde gereksinimlerinin belirlenmesi 2.Rasyonu oluşturacak yem maddeleri ve bunların kuru madde, enerji ve besin madde içeriklerinin belirlenmesi 3.Rasyonun yapılması

26 YEM SU Hayvanın Yemle Tükettiği Besin Maddeleri KURU MADDE Organik Maddeler İnorganik Mad. (Mineraller) Azotlu (N) Bileşikler Yağlar Karbonhidratlar Fenolik Bileşikler Vitamin Esensiyel NPN li Bileşik Protein Basit Bileşik Hücre içi Hücre Duvarı Yağda çözünen Suda çözünen Makro Mikro Muhtemel esensiyel Üre, aminler. Serbes amino asitler Esensiyel olmayan amin a. Esensiyel amino asitler Yağ asitleri, Sterol Trigliseridler Fosfolipitler Mumlar Şekerler Nişasta Pektinler Hemiselüloz Selüloz Lignin, tanen. Provitamin A, Vit. D2,D3, E, K B grubu Vitaminler Vitamin C Ca, P, Mg, K, Cl, Na, S Cr, Co, Cu, F, I, Fe, Mn, Mo, Se, Zn Ba, Br, Ni, Sr, Sn, V

27 KURU MADDE 1. KURU MADDE DE 2. DOĞAL HALDE

28 Rasyon Su Organik madde (C,H,O,N) Kuru Madde İnorganik madde (Mineral) Rasyonun Kimyasal Kompozisyonu Protein Yağlar Karbonhidratlar Fenolik bileşikler Vitaminler Essential Diğer Rumende Parçalanan Protein Rumende Parçalanmayan Protein Doymuş (hayvansal) Yağlar Doymamış (bitkisel) Yağlar Selüloz Dışı Karbonhidratlar (NFC) Neutral Detergent Fiber (NDF) Yağda Çözünen: A, D, E ve K Suda Çözünen: B 1, B 2, B 3, B 5, B 6, B 12, C Makro: Ca, P, Mg, K, Cl, Na, S Mikro: Zn, Cr, Co, Cu, F, I, Fe, Mn, Mo, Se 1 E N E R J İ

29 3-Besin Maddelerinden Yararlanma Rasyon Dengeleme 1-Rasyonda Besin Maddeleri (Su) Enerji-Selüloz Protein (amino asid) Makro-mineraller Vitamin & Mikro-mineral İçme Suyu 2-Yem Analizleri (Besin mad. içeriği) GEBELİK DEPO SÜT YAŞAMA PAYI BÜYÜME İHTİYAÇ TÜKETİM KARŞILAMA Kaba Yemler Karma (süt) Yemler Mineral katkılar Vitamin katkılar 4 Laktasyon Dönemine Göre Değişim

30 YEMLERİN SINIFLANDIRILMASI 1. KABA YEMLER (Saman, silaj,kuruotlar, çayır ve meralar) 2. YOĞUN YEMLER (Arpa, mısır, buğday, yulaf, küspeler) 3. TİCARİ KARMA YEMLER (Sığır süt yemi, besi yemi vb.)

31 MISIR SİLAJI (% 30 KM) ENERJİ: kcal/kg, Protein: g/kg

32 YONCA KURU OTU (% 85 KM) ENERJİ:1700 Kcal/kg, Protein:150 g/kg

33 ÇAYIR KURU OTU (% 85 KM) ENERJİ:1600 Kcal/kg, Protein: g/kg

34 TAZE ÇAYIR OTU (% 15 KM) ENERJİ:280 Kcal/kg, Protein:20 g/kg

35 BUĞDAY SAMANI(% 90 KM) ENERJİ:1500 Kcal/kg, Protein:20-23 g/kg BALYA TOZ

36 ŞEKER PANCARI POSASI (% 20 KM) ENERJİ:500 Kcal/kg, Protein:15 g/kg

37 BİRA POSASI (% 20 KM) ENERJİ:450 Kcal/kg, Protein:45 g/kg

38 MISIR ENERJİ: 3100 Kcal/kg, Protein: 100 g/kg

39 BUĞDAY ENERJİ: 2800 Kcal/kg, Protein: 110 g/kg

40 ARPA ENERJİ: 2700 Kcal/kg, Protein: 100 g/kg

41 PAMUK TOHUMU KÜSPESİ ENERJİ: 2300 Kcal/kg, Protein: 280 g/kg

42 AYÇİÇEĞİ TOHUMU KÜSPESİ ENERJİ: 2300 Kcal/kg, Protein: 300 g/kg

43 Ruminantların beslenmesinde kullanılabilecek bazı yem hammaddeleri Yemler Ham Protein (g/kg TH) ME (kcal/kg) Mısır Arpa Buğday Kepek Pamuk Tohumu Küspesi (PTK) Ayçiçeği Tohumu Küspesi (ATK) Yonca Kuru Otu Çayır Kuru Otu Mısır Silajı (% 30 Kurumadde) Buğday Samanı

44 Silajlar En fazla Verilecek Miktar, kg/gün/inek Mısır silajı 30 (40) Sorgum silajı 25 (30) Fiğ-Arpa silajı 20 (25) Yonca silajı 20 Çim-üçgül silajı 20 (25) Yeşil ve Suca Zengin Yemler Pancar yaprakları 15 Havuç yaprakları 20 Havuç 30 Yulaf hasılı 30 Çavdar hasılı 30 Yemlik lahana 10 Şeker Pancarı Posası 15 Bira posası 15 Turunçgil kabukları 30 44

45 Yemler Rasyonda En yüksek kullanım oranı, % Arpa 60 Mısır 60 Sorgum 50 Buğday 30 Yulaf 50 Pirinç 30 Buğday kepeği 20 Pirinç kepeği 25 Pamuk tohumu küspesi 20 Ayçiçeği tohumu küspesi 20 Soya küspesi 20 Keten tohumu küspesi 25 Pancar posası (kuru) 20 Turunçgil posası (kuru) 20 Melas 15 45