Hangi hastalıkta nasıl öksürüyoruz?

Transkript

1 On5yirmi5.com Hangi hastalıkta nasıl öksürüyoruz? Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, her hastalıkta farklı özellikte öksürük olduğunu ifade ederek öksürük tiplerini sıraladı. Yayın Tarihi : 9 Kasım 2012 Cuma (oluşturma : 7/8/2016) Gizem Gül'ün haberi Kış aylarının kendini hissettirmeye başladığı şu günlerde birçok insan öksürmeye başladı. Kimisi gripten, kimisi astımdan, kimisi bronşitten öksürüyor. Ancak her öksürük de aynı değil. Öksürüğün de pek çok çeşidi var. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, öksürüğün tek başına bir hastalık olmadığını ifade ediyor. Öksürüğün basit bir soğuk algınlığı ya da bir üst solunum yolları enfeksiyonundan astım, kronik bronşit, zatürree, tüberküloz, akciğer kanserine kadar çok ciddi hastalıkların bir belirtisi olabileceğini belirten Küçükusta, her öksüren kişinin mutlaka hasta olması gerekmediğini de ekliyor. PEKİ ÖKSÜRÜK NASIL ORTAYA ÇIKAR? Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, öksürüğün oluşumunu şöyle anlatıyor: Öksürük, esasında akciğerleri mekanik, kimyasal ve termal etkenlere karşı koruyan karmaşık refleks bir olaydır ve bu yönüyle solunum sisteminin savunma mekanizmalarından biridir. Amacı, yabancı maddelerin havayollarına girmesini önlemek ve bunların ve havayollarındaki salgıların dışarı atılmalarını sağlamaktır." Öksürük refleksi istemli olabileceği gibi bazen isteğimiz dışında da ortaya çıkabileceğini belirten Küçükusta: Öksürüğün ortaya çıkmasına neden olan duyarlı bölgelere öksürük reseptörleri denir. Bunların en çok bulundukları yerler gırtlak, ana nefes borusu ve büyük bronşlardır, ama burun, sinüsler, yutak, kulak zarı, dış kulak yolu, kalp zarı ve hatta midede bile öksürük reseptörleri bulunur. Tüm sağlıklı insanlar, havayollarını tahriş edecek kirli, dumanlı veya soğuk hava solunduklarında ya da solunum yollarına yabancı olan bir madde kaçtığı zaman hemen öksürmeye başlarlar. şeklinde konuştu. ASTIM VE BRONŞİT HASTALARINDA ÖKSÜRÜK ÇOK FAYDALI Astımı ve bronşit olanların öksürüklerinin ilaçlarla kesilmesi doğru olmadığını ifade eden Küçükusta, zatürree, bronşit, astım gibi hastalıklarda solunum yollarında biriken fazla miktardaki salgıların öksürük refleksi sayesinde balgam şeklinde vücuttan uzaklaştırıldığını belirtiyor. ÖKSÜRÜK HAYATINIZI KURTARABİLİR Hatta Küçükusta, öksürüğün çok nadir de olsa, bozulan kalp ritminin tekrar eski düzenine dönmesini

2 sağlayarak, hayat kurtarıcı bir özellik bile taşıyabileceğine dikkat çekiyor. ÖKSÜRÜĞÜN NASIL OLUŞTUĞUNU HİÇ MERAK ETTİNİZ Mİ? Ahmet Rasim Küçükusta, öksürüğün nasıl oluştuğunu şöyle anlatıyor: Beynimizde, solunum merkezi yakınlarında bir öksürük merkezi vardır. Öksürük reseptörlerinden sinirler aracılığıyla gelen uyarılar sayesinde bu merkez aktive olur ve bunun sonucunda da gene sinirler aracılığıyla öksürüğü oluşturacak yapılara gerekli uyarılar gönderilir. Öksürüğün üç dönemi vardır: Birinci dönemde derin bir nefes alınır. İkinci dönemde gırtlak kapanır ve bu kapalı gırtlağa karşı solunum kasları kasılır. 200 milisaniye süren bu dönemde akciğer içindeki basınçlar hızla artar. Üçüncü dönem, ise gırtlak birden açılarak akciğerler ve dış atmosfer arasındaki büyük basınç farkı nedeniyle sıkışmış olan hava şiddetle dışarı atılır. Bu hızlı akımlar sayesinde solunum yollarında biriken salgılar, yabancı maddeler dışarı atılmış olur. Bu sırada havayollarındaki salgıların, bronş duvarlarının ve komşu dokuların titreşimi ile malum öksürük sesi duyulur. ÖKSÜRÜK ÖNEMLİ BİR HASTALIĞIN BELİRTİSİ OLABİLİR Öksürük her zaman bir savunma refleksi olmadığını ifade eden Küçükusta, öksürüğün bazen de patolojik bir refleks olarak da karşımıza çıkabildiğini ifade ediyor ve şunları ekliyor: Meselâ, astım, tüberküloz veya kanser gibi önemli bir hastalığın belirtisi olabilir. Organizmaya ağır fonksiyonel ve yapısal zararlar verebilir. Solunum yoluyla bulaşan enfeksiyonların yayılmasını kolaylaştırır. Şiddetli öksürük hastayı yorgun ve bitkin düşürebilir. HANGİ HASTA NASIL ÖKSÜRÜR? Astım, bronşit, sinüzit, grip, zatürree, tüberküloz, kulak iltihabı gibi öksürüğe neden olabilecek pek çok hastalık var. Ancak, her hastalıkta farklı özellikte öksürük oluyor. Ahmet Rasim Küçükusta, değişik hastalıklarda görülen öksürük tiplerini sıraladı. Üşütme öksürüğü Sebebi, halk arasında daha çok üşütme, soğuk algınlığı gibi isimlerle de bilinen üst solunum yollarının viral enfeksiyonudur. Masum bir öksürük türüdür. Genellikle bir hafta içinde kendiliğinden geçer. Sigara içenlerde ve alerjisi olanlarda daha uzun sürer ve hastayı ciddi şekilde rahatsız edebilir. Grip hastalığında da yüksek ateş, aşırı halsizlik, baş ve kas ağrıları, burunla ilgili belirtilerle beraber öksürük de olur. Sinüzit, farenjit gibi hastalıklarda ise gıcık şeklinde bir öksürük vardır. Hasta, boğazını temizleme gayreti ve boğazına yapışan bir şeyi atma çabası içindedir. Sigara öksürüğü

3 Sigara tiryakileri genellikle öksürdüklerinin ya farkında değillerdir ya da bunu hiç şikayetten saymazlar. Sigara içen birinin öksürmesinden daha doğal bir şey olabilir mi? diye düşünürler. Oysa, sigara içenlerdeki bu öksürük bronş tahrişinin bir belirtisidir. Bu hastalar için iyi ihtimal yeni başlayan bir kronik bronşit, kötü ihtimal ise bronş kanseridir. Hele her zamanki öksürüğün karakterindeki bir değişme kanserin ilk belirtisi bile olabilir. Sigara öksürüğü için tiryaki öksürüğü ismi de kullanılır. Astım öksürüğü Astım krizleri, öksürük, hırıltılı solunum ve nefes darlığı ile karakterizedir. Krizler gece ve sabaha karşı daha fazladır. Hastanın alerjenlerle teması, keskin kokular, sigara dumanı gibi irritanlar da öksürük krizine neden olabilir. Akciğer kanseri Akciğer kanseri çok sinsi bir hastalıktır, çünkü ne erken ve ne de bu akciğer kanserine özgüdür diyebileceğimiz bir belirtisi vardır. İşte bu yüzden de akciğer kanseri teşhisi ancak hastalık çok ilerledikten, komşu ve uzak organlara sıçrama yaptıktan sonra konabilmektedir. İki haftadan fazla süren ve antibiyotik tedavisine cevap vermeyen her öksürüğün sebebi mutlaka araştırılmalıdır. Öksürük tek başına akciğer kanserinin tek belirtisi olabilir. Özellikle de sigara tiryakileri öksürüklerinde artış veya öksürük karakterinde bir değişme hissettiklerinde mutlaka doktorlarına başvurmalıdırlar. İstanbul bronşiti İstanbul bronşitinin esas belirtisi kuru öksürüktür. Bu, özellikle geceleri artan, küçük çocuklarda öğürtü ve kusmaya, hanımlarda ise idrar kaçırmaya neden olabilen kuru bir öksürüktür. Öksürük, nöbetler şeklinde ortaya çıkar ve genellikle geceleri daha fazladır. Birçok hasta gece ya da sabaha karşı öksürükle uykusundan uyanır. Gülme, hatta konuşma öksürük krizlerinin başlamasına neden olabilir. Telefonla konuşurken ortaya çıkan öksürük nöbetleri İstanbul bronşitinin tipik bir özelliğidir. Sigara dumanı, çeşitli boya, cila kokuları, hava kirliliği de öksürüğün başlamasına neden olan faktörlerdir. Şiddetli öksürük çocuklarda karın ağrılarına, erişkinlerde ise sırt ve göğüs ağrılarına yol açabilir. Küçük çocuklardaki İstanbul bronşitinin ilginç bulgularından biri de geceleri, saç dipleri ve boynun terlemesidir. Hastaların çoğunda bu şiddetli öksürüğe karşılık hiç balgam yoktur, ama bazılarında, az miktarda zor çıkan, yapışkan nitelikte balgam olabilir. Bu hastalar, bu küçücük balgamı çıkarmakla çok rahatladıklarını söylerler. Boğmaca öksürüğü

4 Boğmacada, ani, kuvvetli, tekrarlayıcı öksürük krizleri (bir günde kez) vardır. Ağır olgularda boyun damarlarında genişleme, gözlerde dışarıya doğru fırlama, morarma görülebilir. Öksürük krizi sonunda ötme şeklinde tipik bir ses duyulur. Verem öksürüğü Veremli hastaların çok şiddetli olmayan öksürükleri vardır. Bu çoğu zaman kuru bir öksürüktür, ama zaman zaman az miktarda balgamla ya da kanama ile birlikte de olabilir. Halk arasında veremliler için kesik kesik öksürüyor deyimi kullanılır. Psikojenik öksürük Genel olarak, öksürük, organik bir hastalığın işaretidir, ama bazen sinirliliğe bağlı olarak psikolojik etkenler de kuru bir öksürüğe neden olabilirler. Bu öksürük, kişi sinirlenince veya heyecanlanınca daha belirgin olur. Elbette, organik nedenli bir öksürüğün psikolojik etkenlerle artma gösterebileceği de unutulmamalıdır. ÖKSÜRÜK TİPLERİ Sizin öksürüğünüz hangi tip? Ahmet Rasim Küçükusta öksürük çeşitlerini şöyle anlatıyor İnek öksürüğü Ses telleri felci veya solunum kasları zayıflığında, ineklerde rastlandığı gibi, şiddeti fazla olmayan, güçsüz bir öksürük vardır. Havlar gibi öksürük Gırtlak hastalıklarında (iltihap, tümör) köpek havlamasına benzer sert bir öksürük görülür. Metalik öksürük Ana nefes borusunu ve büyük bronşları ilgilendiren hastalıklarda yüksek tonda, metalik tınılı bir öksürük saptanır. Boğmaca öksürüğü Boğmacada, ani, kuvvetli, tekrarlayıcı öksürük krizleri (bir günde kez) vardır. Ağır olgularda boyun damarlarında genişleme, gözlerde dışarıya doğru fırlama, morarma görülebilir. Öksürük krizi sonunda ötme şeklinde tipik bir ses duyulur. Kusturucu öksürük Bazı şiddetli öksürük nöbetleri, örneğin boğmaca, kusma ile sonlanır. Bu duruma çocuklarda sıklıkla,

5 erişkinlerde nadiren rastlanır. Bu tür kusmaların mide hastalıklarıyla hiçbir ilgisi yoktur. İdrar kaçırtan öksürük Daha çok, ileri yaşlardaki kronik astımlı hanımlarda görülür. hasta, öksürükten çok idrar kaçırmaktan şikayetçi olduğu halde bunu doktora söylemeye çoğu zaman çekinir. doktorun bunu sorması üzerine hasta bir taraftan utanmış gibi yapar, ama diğer taraftan da çok memnun olur. Sigara öksürüğü Sigara tiryakileri genellikle öksürdüklerinin ya farkında değillerdir ya da bunu hiç şikayetten saymazlar. Sigara içen birinin öksürmesinden daha doğal bir şey olabilir mi? diye düşünürler. Oysa, sigara içenlerdeki bu öksürük bronş tahrişinin bir belirtisidir. Bu hastalar için iyi ihtimal yeni başlayan bir kronik bronşit, kötü ihtimal ise bronş kanseridir. Hele her zamanki öksürüğün karakterindeki bir değişme kanserin ilk belirtisi bile olabilir. Sigara öksürüğü için tiryaki öksürüğü ismi de kullanılır. Gece öksürüğü Gece hastayı uykusundan kaldıran öksürüğe sol kalp yetersizliğinde, astımda, geniz akıntısı olanlarda ve reflüde rastlanır. Yemeklerle ilgili öksürük Öksürüğün yemeklerle bir ilişkisi varsa, reflü, mide fıtığı, yemek borusu iltihabı akla gelmelidir. Dolu öksürük Halk arasında balgamı olan hastalardaki öksürük dolu öksürük olarak tanımlanır. Öksürük sırasında salgıların hareketi hissedilebilir. Hasta öksürüğünün sonunda ya balgam çıkarır veya bunu yutar. Gıcık şeklindeki öksürük Daha çok üst solunum yolları hastalıklarında rastlanan, boğaza bir şey yapışmış da onu atmak isteme çabasını gösteren bir öksürük tipidir. Tuvalet öksürüğü Tuvaletin kapısı vurulduğunda içerdeki kişinin çıkardığı öksürme sesidir. Sadece tuvaletin dolu olduğu anlamına gelir, üzerinde durulması gerekmez. Konser öksürüğü Ciddi bir öksürük tipi olup, bulaşıcıdır. Konser gibi uzun süre sessizlik gereken ortamlarda parça

6 aralarında iki üç dinleyicinin başlattığı ve tüm salona yayılan, müzik tekrar başladığında sonlanan akut bir öksürük tipidir. on5yirmi5.com Bu dökümanı orjinal adreste göster Hangi hastalıkta nasıl öksürüyoruz?