DIŞ TİCARET BELGELERİ

Transkript

1 T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2932 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1888 DIŞ TİCARET BELGELERİ Yazarlar Yrd.Doç.Dr. Nuray İSLATİNCE (Ünite 1, 2) Yrd.Doç.Dr. Fatih TEMİZEL (Ünite 3, 4) Öğr.Gör. Tufan YAYLA (Ünite 5) Yrd.Doç.Dr. Çetin POLAT (Ünite 6) Yrd.Doç.Dr. Hasan İSLATİNCE (Ünite 7) Doç.Dr. Adnan SEVİM (Ünite 8) Editör Yrd.Doç.Dr. Hasan İSLATİNCE ANADOLU ÜNİVERSİTESİ i

2 Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Anadolu Üniversitesine aittir. Uzaktan Öğretim tekniğine uygun olarak hazırlanan bu kitabın bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan kitabın tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Copyright 2013 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without permission in writing from the University. UZAKTAN ÖĞRETİM TASARIM BİRİMİ Genel Koordinatör Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Genel Koordinatör Yardımcısı Doç.Dr. Hasan Çalışkan Öğretim Tasarımcıları Yrd.Doç.Dr. Seçil Banar Öğr.Gör.Dr. Mediha Tezcan Grafik Tasarım Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Öğr.Gör. Cemalettin Yıldız Öğr.Gör. Nilgün Salur Kitap Koordinasyon Birimi Uzm. Nermin Özgür Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar Öğr.Gör. Cemalettin Yıldız Grafikerler Gülşah Karabulut Özlem Ceylan Kenan Çetinkaya Dizgi Açıköğretim Fakültesi Dizgi Ekibi Dış Ticaret Belgeleri ISBN Baskı Bu kitap ANADOLU ÜNİVERSİTESİ Web-Ofset Tesislerinde adet basılmıştır. ESKİŞEHİR, Ocak 2013 ii

3 İçindekiler Önsöz... iv 1. Ticari Belgeler Resmi Belgeler Taşıma Belgeleri Sigorta Belgeleri Finansman Belgeleri ve Gümrük Beyannamesi Teşvik Belgeleri Dış Ticarette E-Belge Kullanımı Dış Ticarette Belge Düzeni 180 iii

4 Önsöz Dünya ekonomisine bakıldığında pek çok ülkenin karşı karşıya kaldığı ve ülkemizin de süre gelen problemlerinden belki de en önemlisi ödemeler dengesi cari açığının nasıl kapatılacağına yönelik soruya verilecek cevabın ne olacağıdır. Bu problemin çözümünde en çok döviz getiren sektör özelliği nedeniyle en büyük katkıyı dış ticaretin sağlayacağı beklentisi hakimdir. Dış ticaret ülkemiz açısından da bakıldığında 1980 li yıllardan sonra daha fazla ilgi duyulan ve büyümesine her geçen gün devam eden bir alan olmuştur. Ancak, uluslararası ekonomik ve ticari ilişkiler oldukça karışık bir yapı sergilemektedir. Özellikle uluslararası ticarette tarafların karşılıklı olarak emtia, ürün, hizmet alış-verişlerinde bulunabilmek için ne kadar çok sayıda belge kullanmaları gerektiği düşünüldüğünde bu konu daha açık anlaşılabilir. Dış ticarette kullanılan belgeler ülkelerin kendi iç yönetim ilke ve kurallarına göre çeşitlilik gösterir. Ancak, bu belgelerin tüm ülkeler bazında standartlaştırılmasına yönelik çalışmalar sürdürülmektedir. Dış ticarette kullanılan belgelerin neler olduğunun, nerede ve ne zaman kullanılacağının bilinmesi daha da önemlisi bu belgelerin doldurulması sırasında hata yapılmaması çok önemlidir. Belgeler doldurulurken yapılacak yanlışlıklar öncelikle zaman kayıplarına ve katlanılması gereken ek maliyetlere sebebiyet verecektir. Bu kayıplara katlanması gereken kişiler ilk anda firmalar gibi gözükse de esas zarar ülke ekonomisinde hissedilecektedir. Bu kayıpların önüne geçilebilmesi, dış ticarette karşılıklı güvenin oluşturulabilmesi ve devamlılığının sağlanabilmesi için dış ticarette kullanılacak belgelerin eksiksiz ve hatasız olarak düzenlenmesine gereken özenin gösterilmesi çok önemlidir. Dış ticarette kullanılacak uluslararası belgelerin öğrenilmesinde yol gösterici olacağına inandığımız bu kitabımız kapsamında Ticari Belgeler, Resmi Belgeler, Taşıma Belgeleri, Sigorta Belgeleri, Finansman ve Gümrük Beyannamesi ile E-Belgeler ve Dış Ticarette Belge Düzeni konuları incelenmiştir. Kitabımız içindeki her ünitede ilgili belgelere ilişkin genel bilgiler, örnek formlar, öğrenmeniz gerektiğine inandığımız ve dikkat edilmesi gereken hususlara ilişkin detaylı açıklamalar yapılmıştır. Kitabımızın ön lisans düzeyinde eğitim gören siz öğrencilerimize Dış Ticarette Kullanılan Belgeleri en iyi şekilde öğretebilmek için sade bir dil ile kaleme alınmasına özen gösterilmiştir. Siz değerli öğrencilerimizin de konuları daha iyi kavrayabilmeniz açısından sıra sizde sorularına dikkat etmeniz ve ünite sonundaki sıra sizde sorularını cevaplandırmanız başarılı olmanızda önemli bir gerekliliktir. Bu kitabın hazırlanması aşamasında gayretle ve özenle çalışan yazarlara ve emek harcayan tüm üniversite personeline teşekkür eder, öğrencilerimize başarılar dilerim. Editör Yrd.Doç.Dr. Hasan İSLATİNCE iv

5

6 1 Amaçlarımız Bu üniteyi tamamladıktan sonra; Uluslararası ticarette kullanılan belgeleri sıralayabilecek, Proforma faturayı tanımlayabilecek, Koli ambalaj listesini açıklayabilecek, İmalatçı nın analiz belgesini anlatabilecek bilgi ve becerilere sahip olabilirsiniz. Anahtar Kavramlar Fatura Koli Çeki Ambalaj Navlun Depolama Maliyetleri Akreditif İthalatçı İhracatçı Mal Alım-Satım Sözleşmesi İçindekiler Giriş Uluslararası Ticarette Kullanılan Belgeler Ticari Belgeler 2

7 Ticari Belgeler GİRİŞ Günümüzde hızla globalleşen dünya üzerinde hiç bir ülkenin, kendi başına olma ve hareket etme durumu söz konusu değildir. Aralarında değişik ölçülerde siyasi, askeri, sosyal, ekonomik ve kültürel ilişkiler bulunan milli devletler az ya da çok birbirlerine bağımlıdırlar. Bu ilişkileri, bir ülkenin kendi içindeki ekonomik ilişkilerinden ayırmak gereklidir. Dünyadaki pek çok bağımsız ülke, kendi üretemediği çeşitli mal, hizmet ve üretim faktörlerini başka ülkelerden ithal etmektedir. Buna karşın kendi ürettiği ya da doğal olarak sahip olduğu çeşitli mal, hizmet ve üretim faktörlerini de ihraç etmektedirler. Örneğin, Türkiye petrolü, İngiltere pamuğu, Japonya demir ve kömürü ithal etmektedir. Çünkü bu ülkelerde bu mallar ya hiç üretilmemekte ya da diğer ülkelere göre göreceli olarak daha pahalıya üretilmektedir. Yukarıda bahsettiğimiz ülkelerin birbirlerine bağımlı hale gelmeleri bu şekilde gerçekleşmektedir. Bu bağlamda söyleyebileceğimiz dış ticaretin günümüz dünyasında ülkelerarası iktisadi ilişkilerin en belirleyici unsuru olduğudur. Yani dış ticaret uluslararası iktisadi ilişkilerin, para karşılığı tüm mal ve hizmet alışverişini ifade eder. Bu mal ve hizmet alışverişinin iki tarafı sözkonusudur ki, bunlar ithalat ve ihracat branşlarıdır. Kısaca ihracat, dış ticaret faaliyetlerine sahip ülke ekonomisinde yurtiçinde üretilen mal ve hizmetlerin bir kısmı yurtiçinde tüketilirken, diğer bir kısmı gümrük sınırlarından dışarı çıkarılarak yabancı ülkelere para veya başka bir mal/hizmet karşılığında satılmasıdır. Karşı taraftaki yabancı ülkelerin adı geçen bu mal ve hizmetleri para veya başka bir mal/hizmet karşılığında satın alarak kendi gümrük sınırından içeriye sokmasına da ithalat denir. Bütün bu işlemlerin gerçekleşmesi için uluslararası ticarette karşılıklı mal alış verişinde bulunabilmek için pek çok sayıda belge kullanılmaktadır. Bu belgeler ülkeler bazında farklılık gösterebilir. Ancak, bu belgelerin uluslararası arenada standartlaştırılmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Dış ticaret işlemlerinde mutlaka kullanılması gereken ve "demirbaş" olarak nitelendirilebilecek pek çok belge vardır. Bunlar arasında fatura, çeki/koli/spesifikasyon listesi, gümrük beyannamesi, menşe şehadetnamesi ve taşıma belgeleri gibi belgeler yer almasına rağmen bu ünitede ticari belgelerin neler olduğu ile ilgili açıklamalara yer verilecektir. ULUSLARARASI TİCARETTE KULLANILAN BELGELER Temelde dış ticaret, ülkelerin ekonomik birimlerin faydalarının en yüksek seviyede gerçekleşmesi, servet sahibi olma ve ekonomik iyileşme bakımından çok önemlidir. Bir başka şekilde ifade edersek, ülkeler dünyada hem iktisadi hem de siyasi açıdan söz sahibi olmak amacıyla dünya dış ticaret hacminden daha fazla pay alıp iktisadi menfaatlerini gerçekleştirmek için büyük bir rekabet ortamı oluştururlar. Eksiksiz hukuki altyapı ile yeni teknoloji üretimleri ile desteklenen istikrarlı makroekonomik yapıların varlığı dünya dış ticaret hacminde o ülkenin büyük bir avantaja sahip olması anlamına gelir. Dış ticaretin gerçekleştirilmesinde rol alan temel kurumları; Dış Ticaret Müsteşarlığı, Gümrük Müsteşarlığı ve Uluslararası Ticaret Odaları olarak sayabiliriz. İhracatçı, ithalatçı ve bunlara aracılık eden bankalar ise Dış ticaret faaliyetlerinin yürütülmesinde yer alan ana unsurlardır. Dış ticaret faaliyetinin gerçekleştirilmesin de pek çok belgeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu belgelerin doğru olarak dikkatle ve itina edilerek düzenlenmesi dış ticarete ilişkin işlemlerin daha hızlı, problemsiz yürütülmesinde büyük öneme sahiptir. Ancak bu şekilde kayıplar önlenebilir, gecikmelerin önüne geçilebilir ve müşteriler açısından birbirlerine duyulan güven unsurunun devamlılığı sağlanabilir. Dış ticaret işlemlerinde 3

8 kullanılan uluslararası belgelerdeki eksiklikler ve hatalar özellikle ihracatta, ihracatçının ekstra ödemeler yapmasına ya da gecikmelere yol açabilmektedir. İhracat penceresinden bakarak bir değerlendirme yapmamız durumunda karşımıza çıkabilecek eksik ve kusurlu belgelerin neden olabileceği negatif haller aşağıda verilmiştir. Eksik ve hatalı doldurulmuş belgeler yüzünden ortaya çıkan sorunların çözülmesi için harcanan zaman kaybı ve maddi zarar; Vesaiklerin belki de yeniden düzenlenerek ve tekrar kurye ile gönderilmesi, bankalarda işlemlerin yenilenmesinde alınan komisyon ve masraflar ya da telefon görüşmeleri nedeniyle kabaran faturaların sebep olduğu ek maliyetler, Ödemenin gecikmesi; İhracat bedelinin geç tahsil edilmesinden dolayı ortaya çıkabilecek gecikmelerde katlanılması gereken faiz ödemeleri, Maddi olarak ölçülmesi mümkün olmayan ve paradan daha ciddi daha önemli bir zarar kabul edebileceğimiz ticaretin tarafları arasındaki ilişkilerin özellikle güvenin olumsuz etkilenmesi; Doğru düzenlenmeyen veya hatalı belgeler nedeniyle ödemelerde gecikme yaşanması ve diğer sıkıntılar ihracatçı ile ithalatçının iş ilişkilerini bozmaya yetecektir. Bu sorunların ortaya çıkmaması için ticarette gerekecek bilgiler hazır olsa da, belgeler kısa sürede hazırlansa da ve bütün bunlar çok basitmiş gibi görünse de belgelerin mutlaka işletme adına imza yetkisi olan şahıslar tarafından doldurulması, işletmenin kendisine ait standart kabul gören formlardaki bilgilerin doğru olması ve bu işten sorumlu olan şahısların azami özen ve dikkat göstermesi gereklidir. Dış ticarette kullanılan belgeler ve terimlerle ilgili olarak Birleşmiş Milletler (BM) ve Uluslararası Ticaret Odası, (ICC-International Chamber of Commerce) uluslararası kabul gören kural ve düzenlemeleri açıklayan simgeler takımını oluşturmuştur. Uluslararası ticarette kullanılan belgelerin anlaşılması kolay bir hale getirilmesi ve standartlaştırılmasına yönelik çalışmalar vardır. Dahası BM ve Dünya Ticaret Örgütünün (DTO) liderliğinde bu belgelere ilişkin bilişim teknolojisinin olağanüstü imkânları ile elektronik ortamlarda hem yer hem de zamanın olumsuz etkilerini aşarak çok daha hızlı işlemler gerçekleştirmeyi sağlayabilecek çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar sonucunda uzun vadede bireysel hatalar minimum indirilerek otomasyonun avantajları ve önemi ortaya konabilecektir. DTO; a) ithalat ve ihracat işlemlerinde kullanılan belgelerin kolaylaştırılması ve standardizasyonun sağlanması b) Elektronik olarak bilgi aktarımı için bağlayıcı ve bütün terimleri aynı derecede olan standartların kabul edilmesi hususlarını, uluslararası ticaretin daha da kolaylaşmasına ilişkin çalışma programına dahil etmiştir. Ayrıca ülkemiz açısından bakıldığında uluslararası ticarette ıslak imzalı olma şartı aranan 200 den fazla belgenin gümrüklere gösterilmesi gerektiğini söyleyebiliriz. Ancak, Dış Ticaret Müsteşarlığının başkanlık ettiği ve Gümrük Müsteşarlığının koordine ettiği Dış Ticarette e-belge Projesi ve e-dış Ticaret İşlemleri Projesi dahilinde dış ticaret işlemlerinde kullanılan bilgi ve belgelerin elektronik ortamda paylaşılabilen ortak belge sayısının 15 e indirilerek ve sadeleştirilerek uluslararası ticaretin kolaylaştırılması hedeflenmektedir. Bununla ilgili olarak daha sonraki ünitemizde ayrıntılı bilgi verilecektir. Uluslararası ticarette kullanılan belgeler genel olarak aşağıda gösterildiği şekildedir; a. Ticari Belgeler, b. Resmi Belgeler, c. Taşıma Belgeleri, d. Sigorta Belgeleri, e. Finansman Belgeleri. Bu belgeler arasından ticari belgeler bu ünitemiz kapsamında incelenecektir. 4

9 TİCARİ BELGELER Faturalar Fatura, satılan mal ve yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı tutarı göstermek üzere ticari malı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır. Türk Ticaret Kanunu nda Ticari işletmesi icabı bir mal satmış veya imal etmiş veyahut bir iş görmüş yahut bir menfaat temin etmiş olan tacirden, diğer taraf, kendisine bir fatura verilmesini ve bedeli ödenmiş ise bunun da faturada gösterilmesini isteyebilir. Bir faturayı alan kimse, aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde münderecatı (içindekiler) hakkında bir itirazda bulunmamış ise münderecatını kabul etmiş sayılır denilmektedir. Diğer taraftan Vergi Usul Kanunu ise faturayı Satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen bir ticari vesikadır. olarak ifade etmiştir. Yani fatura, malların türünün, niteliklerinin, ambalajının miktarının, yükleme şeklinin ve zamanının, markalarının belirlenmesine ve böylece ayırt edilmesine yararken, diğer yandan ödenecek meblağın, ödeme şeklinin zamanının, yerinin ve ödemenin yapılıp yapılmadığının tespitine yarar. Dış ticaret işlemlerinde kullanılan fatura çeşitleri, kapsamları ve özellikleri aşağıda açıklanacaktır. Yerli Fatura (Domestic İnvoice, İnternal İnvoice) Katma Değer Vergisi (KDV) iadesi veya mahsubunda önem taşıyan bir belge olup, bir nüshası gümrük beyannamesine eklenir. Yerli faturanın taşıması gereken ögeler; İhracatçının adı, ünvanı ve adresi, Faturanın numarası ve düzenlenme tarihi, Malın Türk Menşeli olduğu ibaresi, Malın brüt ağırlığı, Teslim ve ödeme şekli, Aracı ve muhabir bankanın isimleri, Toplam mal adedinin ve toplam mal değerinin yalnızca veya kısaltılmış olarak y ile başlamak üzere yazıyla yazılması, Satış sözleşmesi uyarınca, ihracatçılar iç piyasadan sağlayacakları girdiler ve mallar için Katma Değer Vergisi ni ödeyecekler, ancak, malı ihraç ettikleri anda yabancı alıcı için düzenledikleri faturada (ticari fatura) ise bu vergiyi faturaya dahil etmeyeceklerdir. Çünkü, yabancı alıcı ithalat esnasında kendi ülkesinde zaten Katma Değer Vergisi ödemektedir. Fiili ihracatın ardı sıra, satıcı yurt dışına sevk ettiği mallar ile ilgili olarak bu malların tedariki anında yurt içinde ödediği Katma Değer Vergisi ni, o dönemde ödeyeceği vergilerden indirilmesini veya iadesini istemek üzere ilgili vergi dairesinden talepte bulunur. Proforma Fatura (Proforma İnvoice) Günümüz piyasalarında ticari hayatın çeşitlenmesi nedeniyle pek çok satış yöntemi gündeme gelmiştir. Müşterilere daha iyi hizmet vermenin yanısıra onların anlayabileceği şekillerde ve koşullarda anlaşma yapılabilmesi için fatura, teklifname, sözleşme ve fatura benzeri belgeler düzenlenmektedir. İşte bu belgelerden bir tanesi de proforma faturadır. Bir mal veya hizmetin hangi fiyat, bedel ve koşullarla satılabileceğini gösteren teklifname niteliğindeki ticari mektup proforma fatura olarak adlandırılmaktadır. Proforma fatura satıcı tarafından malların sevkinden önce düzenlenir. Bu fatura Offer Form-Teklif Formu yerine geçer ve proforma faturayı ticari faturadan ayırmak için üzerinde mutlaka proforma ibaresi yazılı olmalıdır. Proforma fatura, alıcı sipariş verdikten sonra satıcının fiyat teklifini sunduğu ticari bir belgedir. Proforma faturada yazan satıcının teklifi belirli bir süre için geçerli olup, geçerlilik süresi de 5

10 proforma faturada belirtilmelidir. Eğer ticari işlem akreditifli ise akretiditif proforma fatura üzerindeki meblağ esas alınarak açılacağından, proforma faturadaki fiyat, miktar ve toplam meblağ ihracatçıyı bağlayıcı özelliktedir. Bu sebepten proforma fatura ihracatçı tarafından özenle hazırlanmalıdır. Kısaca proforma fatura satılacak malın satılmasından ve tesliminden önce, satıcı tarafından hazırlanan malın cinsini ve miktarını, tahmini birim fiyatını, teslim ve ödeme şeklini, malın tutarını gösteren ve bazı hallerde de opsiyon taşıyan, diğer unsurların (taşıma, yükleme ve boşaltma, sigorta vb.) bulunduğu ve teklif niteliğinde üzerinde proforma fatura kaydını taşıyan bir belgedir. Proforma fatura üzerindeki fiyatın kesin satış fiyatı olmadığını bir kez daha hatırlayalım. Kesin fiyat, satış anındaki veya satış sözleşmesinde belirtilen fiyattır. Proforma fatura üzerindeki fiyat daha çok bir ön bilgi verme amacına yöneliktir. Bu nedenle proforma fatura için ön faturadır diyebiliriz. Proforma fatura, ihracatçının, sipariş almadan önce üzerinde ihracatçı ve ithalatçının kimlik bilgileri, ihracatçının ithalatçıya teklif ettiği fiyat, malın cinsi ve teslim şekli yazılı olan ve teklif edilen fiyatın hangi tarihe kadar geçerli olduğu belirtilerek ithalatçıya gönderdiği teklif faturasıdır. Bu faturanın hukuki ve ticari bir değeri yoktur. Hiçbir mali yükümlülük yaratmadığı için ihracatçının vermiş olduğu bu fatura karşılığında ithalatçı herhangi bir ödeme yükümlülüğü altına girmemektedir. Yani ihracatçının vermiş olduğu bu fatura karşılığında ithalatçı için herhangi bir ödeme veya KDV söz konusu olamaz. Ancak, proforma faturanın gönderilmesinden sonra ithalatçının kesin sipariş vermesi ve özellikle akredetif açılması halinde, akredetif metninde proforma fatura tarih ve sayısı bildirilmiş ise, bu taktirde ihracatçı gönderdiği proforma faturadaki bilgilerle kendini bağlamış ve bu kapsamda yükleme sorumluluğuna girmiş olacaktır. Ayrıca ithalatçı, açtığı akredetif metninde, ihracatçının malları sevk edip yükleme belgelerini kendisine göndermesi sırasında ticari fatura ile birlikte proforma faturanın da kendisine gönderilmesini isteyebilir. Böyle bir talep de bulunmasındaki amaç, anlaşma konusu mal detayları ile fiili ihracı yapılan ve fiili ihracat sırasında düzenlenen ticari faturanın proforma fatura ile karşılıklı olduğunu görmek istemesinden kaynaklanır. İhracatçının verdiği proforma fatura karşılığında ithalatçının herhangi bir yükümlülüğü söz konusumudur. Sipariş almak üzere posta ile numune gönderilmesi gerektiğinde ithalatçı ülkenin gümrük idaresi içinde proforma fatura tanzim edilmesi zorunlu bulunmaktadır. Akreditifli işlemlerde bazen akreditif ile proforma faturanın ilişkilendirildiği gözlenmekte ise de; uluslararası ticari kurallara göre satış sözleşmeleri ile akreditifler birbirinden tamamen farklı ve bağımsız işlemlerdir. Proforma faturaların vergi kanunları yönünden düzenlenmesi gereken bir belge olup olmadığı, damga vergisine tabi olup olmadığı özellik arz eder. Vergi kanunlarımızda, proforma faturalara ilişkin bir hükme yer verilmemiştir. Ayrıca proforma faturalar damga vergisine tabi olmamaktadır. Proforma fatura Maliye Bakanlığı tarafından düzenlenen, belge basımı ile ilgili usullere de tabi değildir. 6

11 Şekil 1.1: Proforma fatura örneği Kaynak: sdu.edu.tr/diger/ugik/sunumlar/bosgelmezsunum.ppt2012 Orjinal (Ticari) Fatura (Original İnvoice, Commercial İnvoice) Orjinal fatura, kesin satışlarda, proforma faturaya, siparişe veya satış sözleşmesine istinaden satıcı tarafından, diğer hallerde malı gönderen firma tarafından alıcı adına düzenlenen, malın cinsini ve miktarını, niteliğini, birim fiyatını ve satış bedeli tutarını içeren ve satışın yapılmış olduğunu gösteren bir hesap belgesidir. 7

12 Proforma fatura üzerindeki şartlar ithalatçı tarafından kabul edildiğinde, ihraç mallarının üretilip ihracat için hazırlanma aşaması başlar. Mallar ihracata hazır hale getirildikten sonra asıl fatura niteliğini taşıyan ve sevkiyat yapılmadan önce düzenlenecek ilk belge genelde ticari faturadır. Ticari fatura, satıcı tarafından genelde Türkçe (bir adet) ve satış sözleşmesi veya akreditifte belirtilen yabancı dilde (bir adet) düzenlenmektedir. Proforma fatura üzerindeki şartlar ithalatçı tarafından kabul edildiğinde, ticari fatura düzenlenebilir. İhracatçı sözleşme yaptıktan sonra ve eğer varsa akredetif açıldıktan sonra malların fiyat, miktar, tutar, kalite, ambalaj vb. şartlarında değişiklik olmamışsa proforma faturadaki bilgileri aynen, eğer şartlarda bir değişiklik yapılmış ise değişen şartlarda (değişen şartlar için taraflar arasında yazışma yapılmış olmalı veya akredetif için değişiklik talimatının bankalar kanalı ile taraflara iletilmiş olması gereklidir.) ticari fatura düzenlenecektir. Ticari fatura makbuz özelliğine sahip kıymetli bir evrak özelliği taşır. Diğer bir anlatımla, ticari fatura; proforma faturaya, siparişe veya alım satım sözleşmesine istinaden ihracatçı tarafından düzenlenen, malın cinsini, miktarını, birim fiyatını ve toplam tutarını içeren ve satışın yapılmış olduğunu gösteren kıymetli evrak özelliğine sahip bir belgedir. Konşimento, ihracat beyannamesi, sigorta poliçesi, menşe şehadetnamesi ve dolaşım belgesi gibi diğer vesaikler ticari fatura temel alınarak ve ticari faturadaki bilgilerle kesin bir tutarlılık içerisinde hazırlanır. Ticari fatura düzenlenirken karşılaşılabilecek olası problemlerin ortaya çıkmaması için bazı unsurların mutlaka fatura içeriğinde belirtilmesi zorunluluğu vardır. Proformanın aksine ticari fatura ihracatçıya çeşitli mali sorumluluklar yükler. Ticari faturanın aslı Türkçe düzenlenir (Şekil 1.2). Maliye onaylı olan türkçe ticari faturalar gümrükleme sırasında gümrüğe verilir. Ticari faturalar ithalatçının talep ettiği sayıda orjinal ve kopya olarak ve genellikle İngilizce olarakda düzenlenir (Şekil 1.3). İngilizce düzenlenirken ticari faturaların Türkçe aslındaki numaraları taşımasına çok fazla özen gösterilmelidir. İthalatçı için düzenlenen ticari faturalar için maliye ya da gümrük vb. hiçbir kurumun onayına gerek yoktur. Ticari fatura düzenlenirken, fatura üzerinde ihracatçı-ithalatçı ünvan adresleri, dış ticarete konu malın yükleme limanı, malın imal edildiği, üretildiği ülkenin ismi, menşei, yüklenen malların boşaltılacağı son varış, liman veya şehir ismi, malın birim fiyatı, toplam bedeli, incoterms terimleri (teslim şekilleri) yer almalıdır. Ticari faturada yer alan ihraç ürünlerinin değerleri ayrı ayrı gösterilmelidir. Ancak bu şekilde, ithalatçı ülkenin gümrüğünde vergilerin doğru hesaplanması, müşterinin faturayı kontrolü ve ürünün satış fiyatının belirlenmesi kolaylaşır. Ticari bir faturada teslim şekli her ne olursa olsun FOB (Free On Board, satıcının emtiayı nakliye yapılacağı geminin güvertesine taşıyana kadar olan sorumluluğunu içerir.) değer mutlaka ayrı olarak gösterilmelidir. Eğer bu yapılmazsa, ithalatçının ödemesi gerekenden daha fazla ithal gümrük vergisi ödeme olasılığı söz konu olabilir. İthalatçı ülkenin gümrüğünde problem çıkmaması için her bir orijinal fatura ve nüshası ayrı ayrı imzalanıp kontrol edilmelidir. Şekil 1.2: Türkçe ticari fatura örneği 8

13 Şekil 1.3: İngilizce Ticari fatura örneği Kaynak: sdu.edu.tr/diger/ugik/sunumlar/bosgelmezsunum.ppt Ticari fatura düzenlenirken aşağıdaki hususlara dikkat edilmemesi durumunda bazı problemler ile karşılaşılabilir; Fatura üzerinde telefon, faks, teleks, vergi numarası, gibi bilgiler eksiksiz olarak bulunmalıdır. Aksi halde ihracatçı ile bağlantı kurmakta zorluk çekilmesi veya bazı istenmeyen gecikmelere neden olabilir. Adres tam olarak yazılmalıdır. Eksik bir adres söz konusu ise vesaiklerin yanlış bir adrese gitmesine veya vesaiklerin kaybolmasına ya da yerine ulaşmasında gecikmelere neden olacaktır. Eğer farklı bir bilgi yoksa fatura, müşterinin mallarının teslim edileceği adresine gönderilir. Müşteriye ait satın alma referansı (sipariş numarası-order number) yazılmalıdır. Bu olmadığında ödemelerde genellikle gecikmeler yaşanmaktadır. Müşterinin fatura üzerinde belirtilmesini istediği belirli bilgiler olup olmadığı kontrol edilmelidir. Örneğin, bazı ülkelerin gümrük vergileriyle ilgili bazı koşulları olabilmekte ve ithalatçının vergi numarasının veya başka bir bilginin fatura üzerinde gösterilmesi istenmektedir. Faturada yer alan ihraç ürünlerinin değerleri ayrı ayrı gösterilmelidir. Bu ithalatçı ülkenin gümrüğünde vergilerin doğru hesaplanmasında ve müşterinin faturayı kontrolünde ve ürünün satış fiyatının belirlenmesinde kolaylık sağlayacaktır. Dış ticarete konu emtianın miktarı faturada açık olarak belirtilir. Aksi halde ithalatçının ülkesindeki gümrükte görevliler ya da müşteri tarafından emtianın kontrolü zorlaşır. Özellikle dikkat edilmesi gereken nokta miktar belirtilirken, fatura neye karşılık geliyorsa ona uygun birimler kullanılmalıdır. Örneğin; 10 düzine yerine 10 paket yazılmamalıdır. 9

14 Malların tanımı tam yapılmalıdır. Bu şekilde ürünler birbirinden kolaylıkla ayırt edilebilir. İthalatçı ülkenin gümrük tarife numaralarına uygun şekilde malların pozisyon numaraları yazılmalıdır. Bu şekilde gümrük vergilerinin doğru hesaplanmasına imkân tanınmış olur. Örneğin ihraç edilecek mal Nokia N8 serisi 5567 type bir cep telefonu ise, mal tanımında Nokia N8 ya da 5567 type gibi eksik ve doğru olmayan bilgilere yer verilmemelidir. Faturada hangi para birimi kullanılacaksa mutlaka belirtilmelidir.eğer bu belirtilmezse yanlış anlamalar ortaya çıkar ve ihracatçının fazladan ek maliyetlere katlanması gerekebilir. Burada dikkat edilmesi gereken ikinci bir nokta da para biriminin asla kuşku yaratmayacak şekilde belirtilmesi gerekliliğidir. Örneğin; Eğer para birimi Amerikan Doları ise ABD doları yazılmalı dolar olarak belirtilmemelidir. Teslim şekli ne olursa olsun FOB değer ayrı olarak gösterilmelidir. Böyle yapılmazsa ithalatçı ödemesi gerekenden daha fazla ithal gümrük vergisi ödemek zorunda kalabilir. Her bir orijinal fatura ve nüshası ayrı ayrı imzalanmalıdır ve kontrol edilmelidir. Aksi takdirde fatura, ithalatçı ülkenin gümrüğünde kabul edilmeyebilir. Mümkün mertebe, sigorta bedeli de fatura üzerinde gösterilmelidir. Navlun giderinin neleri içerdiği belirtilmediği takdirde yanlış anlaşılmalar olabilir. Buda ithalatçının fazladan ek maliyete katlanacağı anlamına gelir. Taşıyıcı ve yükleme tarihinin belirtilmesi de teslim alma işlemlerinin takibini kolaylaştıracaktır. Orijinal Fatura, gümrük işlemlerinde, döviz transfer ve taahhütlerine esas alınır. Uluslararası ticari kurallara göre, orijinal faturaların aşağıdaki hususları kapsaması zorunludur. Düzenlendiği lisanda Fatura başlığı, Faturanın düzenlenme yeri, tarihi ve sayısı, Kesin satışlarda satıcı firmanın, diğer hallerde ise eşyayı gönderen firmanın adı adresi, Eşyayı satın alanın ve kesin satış dışındaki hallerde gönderilenin adı ve adresi, Ödeme şartları, Satış bedeli ve teslim şartı, Eşyanın cinsi ve nev i satış birimine göre miktarı, Eşyanın birim fiyatı, Eşyanın bulunduğu kapların cins ve nev i, marka ve numarası ve adedi, Eşyanın teslim ve bedelinin ödeme yeri, Eşyanın gönderilme şekli, Alıcının özel isteği üzerine veya ithalatçı ülkenin mevzuatı gereği konacak bilgi ve beyanlar, Düzenleyenin imzası. Navlun Faturası (Freight İnvoice) Bu belgenin tanımını yapmadan önce, dış ticarette taşımacılık ve bunun karşılığında ödenen fiyata ilişkin bir açıklama yapmamız yararlı olacaktır. Navlun, Bir yerden başka yere ulaştırmak amacıyla deniz ve/veya iç su yolu ile taşımacılıkta gemiye alınan eşyanın bütünü için taşıma ücretini ifade eder. Düzensiz sefer yapan Tramp Gemilerinde navlun (tramp navlunu) genellikle taşıma sözleşmesi (Charter Party) ile belirlenir. Bu çeşit navlunlar uygulamada özellikle nispeten düşük değerli dökme malları kapsar. Taşıma şirketleri arasındaki rekabet tramp navlununu belirleyen en önemli kriterdir. Tramp taşımacılığında stabil bir navlun uygulamasından söz edilemez, çünkü aynı ulaşım sağlayan geminin uğradığı yerlerin bütünü için navlunlar gün aşırı değişebilir. Düzenli sefer yapan Liner Gemileri için geçerli Liner Navlunları, ilgili büyük taşıma şirketlerinin (armatörlerin) üye olduğu ulusal veya uluslararası navlun konferansları tarafından belirlenmektedir. Bu tip navlunlar stabildir. Çünkü Navlun Konferansına üye olan taşıma 10

15 şirketleri aynı taşıma hizmeti için aynı navlun bedelini uygulamaktadırlar. Bir navlun ödemesi, dış ticarete konu emtiayı taşıtan tarafından iki değişik şekilde gerçekleştirilebilir. İlki peşin navlun ödemesi (advance freight), ikincisi ise havale navlun ödemesi (freight collect) dir. Taşıtan tarafından fiili ihracat tarihinde taşıma şirketine yapılan şekli peşin navlun ödemesidir. Fiili ihracat başlayıp gemi yola çıktıktan sonra yapılana da havale navlun ödemesi adı verilir. Havale navlun ödemesinde (Freight Collect), taşıma şirketi eğer navlun tamamen ödenmediyse dış ticarete konu emtiayı ithalatçıya teslim etmeme hakkına sahiptir. Navlun neyi ifade eder. Bu aşamada konu ile ilgili olarak navlunu oluşturan maliyet ögelerine de kısaca göz atalım. Bu unsurları 4 farklı grupta toplayabiliriz. Seyir maliyetleri; Amortisman (geminin eskime payı), gemi bakım onarım giderleri, yakıt vs. giderleri içerir. Liman Maliyetleri; Gemi ile ilgili maliyetleri ve elleçleme maliyetlerini içerir. Liman resim ve harçları; Depolama maliyetleri ve Munzam (İlave) maliyetlerden oluşur. Bu bağlamda navlunla ilgili liman ve depolama maliyetlerine ayrıca bir açıklama getirebiliriz. Liman maliyetleri kapsamına dahil edebileceğimiz gemi ile ilgili maliyetler; gemi rıhtıma yanaştıktan sonra dış ticarete konu emtia tamamen yüklenene kadar geçen süre içinde üstlenilen maliyetler olarak açıklanabilir. Taşıma hattı ile ilgisi olmayan bir yer olan limanda gemi ne kadar uzun kalırsa burada katlanılan maliyetler o kadar fazla olacaktır. Liman maliyetlerinin bir diğer kısmını elleçleme maliyetleri oluşturur. Elleçleme maliyetlerini malların gemiye yüklenmesi, gemiden boşaltılması, düzgün bir biçimde üst üste konularak yığın oluşturulması, bağlanması ile denetim ve gözetim faaliyetleri oluşturur. Depolama Maliyetleri; Emtianın limana gelmesinden itibaren geminin güvertesine ya da ambarına yüklenene kadar depolarda bekletilmesi aşamasındaki maliyetleri ifade eder. Emtianın yükleme hızı düşük ve akışı kesintili ise taşımanın yapılacağı geminin limana gelmeden önce bu emtiaların depolarda bekletilmesi maliyeti düşürücü bir etki yaratır. Çünkü mal geldikçe bunları gemiye yüklemek geminin limanda kalış süresini ve dolayısıyla bekleme maliyetlerini artırıcı bir sonuç doğuracaktır. Bu açıklamalarımıza dayanarak dış ticaret uygulamalarında navlun faturası olarak bilinen belgeyi şu şekilde tanımlayabiliriz. İhracatçının navlun ödemesini üstlendiği varış limanına kadar navlun ve sigortasının ödenmiş olarak teslimi (CFR-CIF) durumunda düzenlenen konşimentoya navlun ödenmiştir. (freight prepaid) yazılması için veya konşimentoya bu açık anlatımın konulması için kesilen ve konşimentoya eklenmesi zorunlu olan faturadır. Satış sözleşmesi uyarınca, ihraç edilen malların taşıması satıcı tarafından ödenmesi gerekiyorsa, konşimento üzerine navlun ödenmiştir. Kaydının düşülmesi gerekmektedir. Konşimento üzerinde böyle bir kaydın yer almaması durumunda, taşıyıcı firmaca navlunun ödendiğine dair düzenlenen faturaya Navlun Faturası denilir. Bu faturada, malların teslim alındığı, yüklendiği ve taşınan mala ait navlun borcunun kalmadığı belirtilir. Yinelemek gerekirse bu faturanın, konşimentoya (taşıma belgesine) eklenmesi zorunludur. Çünkü bu fatura alıcının bankası tarafından talep edilmektedir. Anlattıklarımızı özetleyecek olursak, tanımlarını oluşturan kelimelerin baş harflerinden oluşmuş kodlarla tanınan ve dış ticarette teslim şekilleri olarak bilinen, ilki 1936 yılında yayımlandıktan sonra günümüze kadar defalarca güncellenen INCOTERMS (International Commercial Terms) terimlerinden CFR ve CIF teslimlerde navlunu ihracatçı öder. Yine düzenlenen konşimentoların üzerinde navlunun nerede ve kim tarafından ödeneceği yazılıdır. Ancak navlun ödenmiştir şeklinde bir yazı varsa, burada navlunun kim tarafından ödenmiş olduğu belli değildir. İhracatçı, bu haliyle navlunu ödediğini ithalatçıya ispat edemez ve ispat edemediği için bu harcamayı ticari faturasına yazamaz; yazsa bile ithalatçı, faturanın bu kısmını ihracatçıya ödemek zorunda değildir. Bu yüzden ihracatçı, uluslararası taşıma şirketinden, bir makbuz alır. Bu makbuzda, doğal olarak, ihracatçı navlunu ödeyen şahıs olarak yer alacaktır. Bu makbuza navlun faturası denir. Navlun faturasının aynen yükleme belgeleri gibi ithalatçıya gönderilmesi gereklidir. 11

16 Konsolosluk Faturası (Consular İnvoice) İthalatçı ülkenin yasal mevzuatı gereği ya da başka nedenlerle ihracat yapan işletmenin, antetli kağıdına düzenlediği ticari faturanın ithalatçının ihracatçı ülke konsolosluğunda onaylattırılması halinde ilgili faturaya konsolosluk faturası denir. Bazı ülkelerin ithalat mevzuatında konsolosluk faturasının giriş gümrüklerince aranması şartı yer almaktadır. İhracatçı, malı ithal eden ülkenin konsolosluğundan temin edeceği boş fatura formunu doldurarak konsolosluğa tasdik ettirir. Bu şekilde hem malın ihraç fiyatının cari piyasa fiyatlarına uygunluğu ithal ülkesinin konsolosu tarafından kontrol edilmiş olur. Hem de damping yapılmaması ve ithalatçının ihracatçı ile anlaşarak ülkesi dışına döviz kaçırması önlenmiş olur. Ayrıca mal ithal gümrüğünde tam değeri üzerinden vergilendirililebilir. Bu durum özellikle advalorem vergilerde önem taşımaktadır. Konsolosluk faturası, ithalatçı ülke mevzuatına göre dış ticarete konu emtianın gerçekten o ülkeden gelip gelmediğinin saptanması, konsolosluklara gelir sağlanması, gibi nedenlerle gümrük formalitelerine uyum sağlamak için ihracatçıdan istenen belgelerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Fevkâlede nedenler hariç, konsolosluk faturasının en yaygın kullanımı Türkiye den Arap ülkelerine gerçekleştirilen ihracat işlemlerinde görülmektedir. Diğer yandan özellikle Uzakdoğu ülkelerinden gerçekleştirilen ithalat işlemlerinin bazılarında ülkemizde ithalatçı işletmelerden gümrükleme sırasında konsolosluk faturası istenebilmektedir. Bu istek neticesinde ithalatçı işletmelerin yurtdışından ithal edilen emtiayı satan işletmelerin göndereceği faturaların o ülkedeki konsolosluklarımıza onaylattırılması hususuna dikkat etmeleri gereklidir. Aksi takdirde emtia geldikten sonra ithalatının gerçekleştirilememesi, gecikmelere ve ek maliyetlere neden olabilir. Kaynak: htmhttp://han-yu.en.made-in-china.com/custom-detail/qmexenjrmqlnqmexenjrmqln/consular-certificatefor-invoice.html Tasdikli Fatura (Legalized İnvoice-Certified İnvoice-Visaed İnvoice) Basit olarak tanımlayacak olursak, ticari faturanın ithalatçıya gönderilmeden önce ihracatçı firma tarafından ithalatçı ülkenin konsolosluğuna onaylatılması durumunda bu faturaya tasdikli fatura adı verilir. Ticari faturaların, ihracatçının ülkesinde bulunan kendi büyükelçilikleri veya konsolosluklarınca onaylanmasını bazı ithalatçı ülkenin hükümetleri tarafından talep edilir. Böyle bir uygulamada temel amaç, ithalatçı ülkenin vergi tahsilatı ile ilgili endişelerini gidermektir. İhracatçı, önce kendi orijinal faturasını düzenler. Sonra bağlı bulunduğu meslek odasına (ticaret odasına ve/veya sanayi odasına) 12

17 giderek hazırladığı Menşe Şehadetnamesini onaylatır. Daha sonra ithalatçı ülkenin konsolosluğuna orijinal faturası ile menşe Şehadetnamesini ibraz eder ve söz konusu ülkenin büyükelçilik veya konsolosluğuna tasdik ettirdikten sonra diğer belgelerle birlikte gerekli işlem için bankasına verir ya da ithalatçıya gönderir. Konsolosluktan alınan onay, ticari fatura orjinallerin, özellikle emtianın menşe ülkesi için yapılır. Fatura tasdiki isteyen ülkeler; Özellikle İsrail, Cezayir, Fas, İran, Mısır, Suriye, Tunus, Ürdün ve Lübnandır. Bu tür faturalara, vize edilmiş faturalar da denir. Faturanın tasdikinden beklenen yarar konsolosluk faturasında olduğu gibidir. Ülkemizden yurtdışna gerçekleştirilecek ihracatlarda ticarete konu olan ihraç malının kotalı bir ürün olması durumunda tasdikli fatura gündeme gelmektedir. Eğer kota ile yetkilendirilmiş makamlara fatura onaylattırılırsa ticari fatura tasdikli fatura haline gelmektedir.amerika Birleşik Devletleri bazı tekstil ürünlerinde Türkiye ye kota uygulamaktadır. Eğer Türkiye den Amerika ya kotalı bir tekstil ürününün ihracatı söz konusu ise, kota alımı yapmamış bir işletmenin ihracat yapmasına izin verilmemektedir. Eğer işletmenin izni varsa ihracatını gerçekleştirirken faturanın ilgili makama vizelettirilmesi şartı aranır. Türkiyede tasdikli faturanın en fazla kaşılaşıldığı durum budur. Kotalı bir ürüne ilişkin ihracat söz konusu değilse, Türkiye deki işletmelerin bu belgeye ihtiyaçları olmayacaktır. Proforma Fatura (Proforma İnvoice) Proforma fatura, satıştan önce satıcı tarafından hazırlanan, malın cinsini ve miktarını, birim fiyatını, ödeme şeklini, satış tutarını gösteren ve bazı hallerde obsiyon taşıyan teklif niteliğinde bir belgedir. Alıcının teklifi kabul etmesi üzerine, proforma üzerindeki bilgiler, ticari faturaya aktarılır. Proforma fatura ticari faturanın düzenlenmesine esas teşkil eder. Akreditif işlemlerinde bazen akreditif ile proforma faturanın ilişkilendirildiğine rastlanmaktadır. Uluslararası ticari kurallara göre satış sözleşmeleri akreditiflerden tamamen farklı ve bağımsız işlemlerdir. Bu nedenle akreditifte proforma faturaya yapılan bir atıf, koşul olarak değil bilgi olarak kabul edilir. Ticari Fatura (Commercial Invoice) Ticari fatura uluslararası ticarette kullanılan temel belgelerden biridir. Satıcı tarafından alıcı adına düzenlenir. Malın cinsini, miktarını, niteliğini, fiyatını ve satış tutarını içeren satışın yapılmış olduğunu gösteren belgedir. Uluslararası ticari kurallara göre bir ticari faturada bulunması gereken bilgiler vardır. Bunlar; Faturanın tarihi, satıcının ve alıcının ticari ünvanları ve adresleri, malın tanımı, malın birim fiyatı, toplam fiyatı ve satış şekli, teslim şekli, malların ağırlığı ve miktarı, sevk edilen malların ambalajı üzerindeki markalar ve numaralar, sevk şeklinin ve ayrıca düzenleyenin imzasıdır. UCP 500, Md.31 e göre faturaların imzalanması zorunlu değildir. Ancak, ülkemizdeki, mevzuata göre faturaların ıslak imza ile imzalanmış olması ve gümrüğe ibrazı gereklidir. Bu durum akreditiflerde özellikle belirtilmelidir. Ithalatçı ülkenin gümrük ve dış ticaret mevzuatının öngörmesi halinde, malların hangi ülke menşeli olduğu, yükleme ve boşaltma limanlarının ya da teslim yerinin isimleri, navlun ve sigorta primlerinin tutarları faturalar üzerinde ayrı ayrı gösterilebilir. Tasdikli Fatura (Certifed Invoice) Onaylı fatura ihracatçı tarafından ithalatçının ülkesinin konsolosluğuna onaylattırılan ticari faturadır. Bazı ülkeler(özellikle Ortadoğu Ülkeleri) faturası konsolosluklarınca onaylanmamış malların ithaline izin vermemektedirler. Onay genellikle fatura konusu malların orjinine ilişkindir. Ancak, konsolosluk onayının hangi hususları içermesi gerektiği akreditif şartlarında açıkça belirtilmelidir. Kaynak: Durukanoğlu, N. Dış Ticaret Dünyası Örnek olay ve tablolar Beta basım A.Ş Kasım 2006 İstanbul (1.Basım) 13

18 Koli Ambalaj Listesi (The Packing List) Koli listesi, aynen faturadaki gibi olabildiği kadar kapsamlı olması gereken ve faturayı tamamlayıcı nitelikte bir vesaiktir. Yani malın, fatura ve konşimentoda yazılı miktarlarının detaylı bir şekilde belirtilmesini teminen düzenlenen bir belgedir. Koli listesi, ihracata konu emtianın ambalajı, her bir balya, kutu, çuval ya da varil vb. içinde nelerin bulunduğunu ve yüklemeye konu her bir kolinin içerisindeki malın brüt ve net ağırlığını belirten listelerdir. Koli listesi, ayrıca taşıyıcı açısından yüklemenin nasıl yapılması gerektiğine karar verilmesi noktasında önemli bilgileri sağlar ve hangi taşıta ne kadar mal yüklendiğini gösterir. Uluslararası ticarete taraf olan kuruluşlarca istenen detayda düzenlenebilir. Yabancı gümrüklerde malın gümrük makamları tarafından örnekleme yöntemi ile kontrol edilmesine yaramaktadır. Bu belge özellikle bir hasar meydana geldiğinde sigorta şirketleri için çok önemlidir, gümrük idarelerince ve sigorta şirketlerince istenebilir.bu belge gümrük kontrollerinde kolilerin açılmadan içinde ne olduğunun tespiti ve teyidi, emtianın sayılması ve teslimde önemli kolaylık ve fayda sağlar. İhraç edilen emtia için yüklenen bir ürünün içinde olduğu standart bir ambalaj ise, fatura üzerinde paketleme bilgilerinin olması yeterli olacaktır. Ancak belirtmemiz gerekir ki genelde mali konular ve paketlemeye ilişkin bilgiler ayrı ayrı verilmelidir. Yani mali bilgiler fatura üzerine yazılırken, koli listesi ayrı bir belge olarak düzenlenmelidir. ÖRNEK: Koli ebatlarının hesaplanması ve örnek koli listesi Dış ticarete konu ihraç emtianın 3 değişik ölçüde el halısının turuncu ve yeşil zemin renklerinde iki farklı çeşitte olduğu varsayılarak bu örnek düzenlenmiştir. El halısının boyutları: 1,5mt x 1,0mt, her bir halı 8 kg net ağırlığında,50 adet el halısı 2,0mt x 1,5mt her bir halı 10 kg net ağırlığında, 35 adet el halısı 3,2mt x 2,0mt, her bir el halısı 15 kg net ağırlığında, 40 adet el halısı şeklindedir. Fiber sandıklarla koli yapılması halinde: Her sandık 15 adet el halısı alabilmektedir. Sadığın boyutları 100 x 100 x 150 cm Toplam ağırlığı 150 kg dır. Her sandık 20 adet el halısı alabilmektedir. Sadığın boyutları 110 x 110 x 150 cm Toplam ağırlığı 175 kg dır. Her sandık 10 adet el halısı alabilmektedir. Sadığın boyutları 90 x 90 x 100 cm Toplam ağırlığı 120 kg dır. Her kolinin (sandık) üzerinde GOLDEN CARPET CO. BLVD DOUGMAN LONDON ENGLAND adresi bulunmaktadır. 14

19 Bu verdiğimiz bilgilere uygun koli listesi aşağıdaki gibi doldurulmalıdır. Packing List Koli/Ambalaj Listesi This packing list refers to invoice no. Date Fatura no (1) Tarih 13 November 2012 Quantity Numbers Contents each Measure each GR WT each (Miktar) (2) (Koli no) (3) (Muhteviyatı) (4) (Hacim M 3 ) (5) (Toplam brut ağırlık) (6) pieces 1,5mt x1,0mt orange 16 pieces 1,5mt x1,0mt green 100 x 100 x150 cm 100 x 100 x 150 cm 110 x 110 x 150 cm 150 kg 150 kg pieces 2,0mt x 1,5mt orange 10 pieces 2,0mt x 1,5mt green 5 pieces 3,2mt x 2,0mt orange 110 x 110 x 150 cm 5 pieces 3,2mt x 2,0mt orange 5 pieces 3,2mt x 2,0mt orange 175 kg 175 kg 120 kg pieces 3,2mt x 2,0mt green 120 kg Method of packing: Ambalaj şekli (Malların nasıl paketlendiği varsa özel taşıma koşulları belirtilir.) Fiber cases (7) Marks and numbers: İşaret ve sayılar GOLDEN CARPET CO. BLVD DOUGMAN LONDON ENGLAND (8) Total no.of packages: Toplam koli sayısı 12 Cases (9) Total measure: Toplam ağırlık 16,10 cubic metres (10) Total net weight: Ambalaj hariç net ağırlık kg (11) Total gross weight: Toplam brüt ağırlık kg (12) Koli Listesinin İçerdiği Bilgiler 1. Eğer koli listesi ayrı bir belge olarak düzenleniyorsa hangi faturaya karşılık geldiğinin tespit edilebilmesi için, faturanın tarihi ve referans no yazılmalıdır. 2. Her bir çeşit ürün için kaç adet koli bulunduğu yazılmalıdır. 3. Her koli ya da pakete bir numara verilir. Koli listesinde de her bir ürün için kaç kutu bulunuyorsa bunların numaralarıda farklı bir sütuna yazılmalıdır. 4. Her kolinin içerisinde ne bulunduğu açık olarak belirtilmelidir. 5. Her bir kolinin dıştan dışa ölçülerinin ne olduğu koli listesine yazılmalıdır. 6. Her kolinin brüt ağırlığı yazılmalıdır. 7. Emtianın nasıl paketlendiği yazılmalı, eğer emtia paketlenmeden koliye konuldu ise bu durum belirtilmeli ve özel taşıma şartı varsa bu gösterilmelidir. 8. Mutlaka koli üzerine adres ve numaralar yazılmalıdır. 15

20 9. Toplam kaç koli olduğu yazılmalıdır. 10. Yüklenen emtianın toplam ağırlığın metre küp olarak yazılması gereklidir. 11. Yüklenen emtianın ambalaj hariç net ağırlığı belirtilmelidir. 12. İhraca konu yüklenen emtianın toplam brüt ağırlığı yazılmalıdır. Koli listeleri düzenlenirken dikkat edilmesi gereken hususlar ve karşı karşıya kalınan problemler; Fatura ile ilgilendirilebilecek referans no yazılmaz ise tek tek düzenlenen belgelerin hangi birine karşılık geldiğinin bulunması zorlaşacaktır. Bu sebepten dolayı ilgili fatura no ve tarihi kesinlikle koli listesine yazılmalıdır. Aynı çeşit ürünleri içeren paketlerin kaç adet olduğu yazılmazsa, yüklemenin kontrolü zorlaşır. Yanlış olarak numaralandırılmış ya da hiç numaralandırılmamış koliler söz konusu ise bu durum gümrük yetkililerince kabul edilmeyebilir ya da alıcı tarafından itiraza konu olabilir. Bu soruna engel olmak için her koli veya paket tereddüt gerektirmeyecek şekilde numaralandırılmalı ve bu yapılırken de sayıların birbirini takip etmesine çok dikkat edilmelidir. Bu şekilde aralarda numara atlanmadığından emin olunabilir. Bu işlem gerçekleştirilirken nasıl bir numaralama yapılacağı ithalatçı ve ihracatçı arasında kararlaştırılır. Ne kadar basit ve kolay anlaşılabilir bir numaralama sistemi benimsenirse hata payı da o kadar azalacaktır. Kolilerin yanlış numaralandırılması ya da hiç numaralandırılmamasının olumsuz sonuçlarına engel olmak için ne yapılmalıdır. Her paket veya kolinin içine neyin konulduğu açık ve doğru olarak yazılmamış ise ürünlerin tek tek tespiti zorlaşacaktır. Faturada yapılan tanım nasıl ise koli listesindeki tanım aynı olmalıdır. Ancak bu şekilde belirsizliklerin ve itirazların önüne geçilebilir. Paket veya kolilerin boyutları ve ölçü birimleri koli listesine yazılmamış ise pek çok soruna neden olabilir. Aynı şekilde paket ağırlıkları ve ağırlık birimleri de koli listesinde belirtilmemiş ise pek çok gecikmeye neden olabilir. Paketlemenin nasıl yapıldığının ve bu işlem esnasında palet sisteminin kullanılıp kullanılmadığının mutlaka belirtilmesi gerekir. Bu yapılmadığı takdirde buna uygun taşıma aletinin bulunmaması durumu ile karşılaşılabilir ve bazı gecikmeler ortaya çıkabilir.her gecikme ek maliyet demektir. Paketleme çeşidi de yazılmalıdır. Çünkü bazı ülkeler hasır, odun, saman kulanılan paket çeşitlerine kısıtlamalar getirmektedir. Eğer özel bir taşıma şartı varsa mutlaka belirtilmelidir. İşaret ve numaralar nakliye açısından özel bir durumu ifade eder ve kolilerin hangi adrese gideceğinin her bir paket üzerine ayrı ayrı yazılması demektir. Genel olarak her koli üzerinde numaarası ve kimin teslim alacağı belirtilmiştir. Teslim alan kişinin adı ve adresi tam ve doğru olmalıdır. Bunu teyit etmek için fatura üzerine fully addressed ibaresi konulur. Paketlerin toplam sayısı koli listesine yazılmaz ise gümrükte yüklemenin kontrolu aşamasında gecikmelerle karşılaşılabilir. Yüklemeye konu emtianın ambalaj hariç net ağırlığı koli listesinde belirtilmezse bazı yanlış anlamalar neticesinde ek maliyetlere katlanılması gerekebilir. Net ağırlık, toplam yükün ambalajlı olarak brut ağırlığından, ambalaj ağırlığının çıkarılması şekilde bulunur. Bu konuda hasas ve dikkatli olunmalıdır. Çünkü yapılacak bir hata bazı ülkelerin ithalat vergilerini net ağırlık üzerinden belirlemesi nedeniyle fazla ödemeler yapılmasına neden olabilir. 16