I. BÖLÜM ARGE DESTEKLERÝNÝN GELÝÞTÝRÝLMESÝ VE YAYGINLAÞTIRILMASI AMAÇLI 5746 SAYILI KANUN UYGULAMA YÖNETMELÝÐÝ VE ÝLGÝLÝ DETAYLAR

Transkript

1 I. BÖLÜM ARGE DESTEKLERÝNÝN GELÝÞTÝRÝLMESÝ VE YAYGINLAÞTIRILMASI AMAÇLI 5746 SAYILI KANUN UYGULAMA YÖNETMELÝÐÝ VE ÝLGÝLÝ DETAYLAR

2 A- GÝRÝÞ; Ülkemizdeki mevzuat deðiþiklikleri ve geliþmeleri konularýnda; devletin en önemli fonksiyonunun uluslar arasý rekabet gücünün korunmasý ve geliþtirilmesi ve istihdamý artýrmak olduðu, bunun içinde ARGE faaliyetlerine çok fazla önem vermek gerektiði vurgulanmýþtýr. Bu realitenin ARGE konusundaki mevzuat geliþmelerinde yer almasý son derece sevindirici bir yaklaþýmdýr. Ülke ekonomimizin en önemli sorunlarýndan biri olarak düþünülen cari iþlemler dengesindeki sorunlarýn, ileri teknoloji gerektiren ürünler ile ilgili dýþa baðýmlýlýðýn azaltýlmasý ile mücadele edilebileceði belirtilerek bunun içinde ARGE yatýrýmlarýna ait desteklerin önemsenmesi gereði vurgulanmýþtýr. Bilinçli ve sonuca gidebilecek bu tip teþviklerin sonuna kadar desteklenmesi gerektiðini düþünüyoruz. Ancak; ülke üretim ekonomimizin çok ciddi bir kýsmýný oluþturan KOBÝLERÝN yok farz edilmeden ve hatta büyük ölçekli firmalara göre KOBÝ tipi iþletmelerin ARGE faaliyetlerinin daha fazla desteklenmesi yönünde detaylý analizler ve eklemeler yapýlmasý gerektiðini düþünmekteyiz. ARGE faaliyetlerinin desteklenmesi hakkýndaki kanun 12 Mart 2008 tarih ve sayýlý resmi gazetede yayýmlanmýþ ve uygulama için gerekli detaylar çýkarýlacak yönetmeliðe býrakýlmýþtý sayýlý ARGE destekleri hakkýndaki kanun uygulamasý ile ilgili beklenen yönetmelik 31 Temmuz 2008 tarih ve sayýlý resmi gazete yayýmlanmýþ ve genel olarak 01 Aðustos 2008 tarihinden itibaren yürürlüðe girmiþtir. Bu çalýþmamýz ile mevzuat hükümlerine göre bahse konu kanun detaylarý ve uygulamasý konularý açýklanacaktýr. Seminerimizin giriþ kýsýmda da genel çerçevesinin çizildiði gibi; ARGE faaliyetleri ile ilgili ülkemizde mali mevzuat anlamýnda 3 ana kanunun bulunmaktadýr. Amaç ve konu açýsýndan tek bir yöne iþaret edilmiþ olmakla birlikte özellikle; Tanýmlar ve kapsam açýsýndan 3 kanunda bazý farklýlýklar bulunmaktadýr. Bunun sonucu olarak ise ayný uygulama farklý kanunlar açýsýndan deðiþ sýnýrlarda uygulanabilecektir. Hukuk düzeni açýsýndan tarih olarak son çýkan mevzuatýn esas alýnmasý gereði varsa da özellikle vergisel uygulamalarda bu husus tartýþmalý alanlar meydana getirmekte ve uygulayýcýlarý zor duruma sokmaktadýr. Bu tespitler ýþýðýnda Kavramsal çerçeve açýsýndan tek bir mevzuata dönüþtürme çalýþmalarýnýn yararlý olacaðý görüþündeyiz. B- NE - NEDÝR? ( Tanýmlar ) ; Yapýsý gereði sýnýrlarýnýn tespit edilmesi ve tanýmlanabilmesi çok güç olan ARGE faaliyetlerinin düzenlediði bir kanunun anlamanýn ilk þemasý bahse konu faaliyetle ilgili anlam birliði saðlayan kavramlarýn tanýmlanmasýdýr. Bu amaçla bu kanun ile ilgili hükümlerin yorumlanmasý ve uygulamasýnda kullanmamýz gereken bazý kavramlarýn tanýmlarý aþaðýda bilgilerinize sunulmuþtur. B.1 Araþtýrma ve geliþtirme faaliyeti (ARGE): Araþtýrma ve geliþtirme, kültür, insan ve toplumun bilgisinden oluþan bilgi daðarcýðýnýn artýrýlmasý ve bunun yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlamak üzere kullanýlmasý için sistematik bir temelde yürütülen yaratýcý çalýþmalarý, çevre uyumlu ürün tasarýmý veya yazýlým faaliyetleri ile alanýnda bilimsel ve teknolojik geliþme saðlayan, bilimsel ve teknolojik bir belirsizliðe odaklanan, çýktýlarý özgün, deneysel, bilimsel ve teknik içerik taþýyan faaliyetleri, B.2 ARGE merkezi: Dar mükellef kurumlarýn Türkiye'deki iþyerleri dâhil, kanunî veya iþ merkezi Türkiye'de bulunan sermaye þirketlerinin; organizasyon yapýsý içinde ayrý bir birim þeklinde örgütlenmiþ, münhasýran yurt içinde araþtýrma ve geliþtirme faaliyetlerinde bulunan ve en az 50 tam zaman eþdeðer ARGE personeli istihdam eden, yeterli ARGE birikimi ve yeteneði olan birimleri, B.3 ARGE personeli: ARGE faaliyetlerinde doðrudan görevli araþtýrmacý ve teknisyenleri; 1

3 a. Araþtýrmacý: ARGE faaliyetleri ile yenilik tanýmý kapsamýndaki projelerde, yeni bilgi, ürün, süreç, yöntem ve sistemlerin tasarým veya oluþturulmasý ve ilgili projelerin yönetilmesi süreçlerinde yer alan en az lisans mezunu uzmanlarý, b.teknisyen: Mühendislik, fen ve saðlýk bilimleri alanlarýnda yüksek öðrenim görmüþ ya da meslek lisesi veya meslek yüksek okullarýnýn teknik fen ve saðlýk bölümlerinden mezun, teknik bilgi ve deneyim sahibi kiþileri, B.4 ARGE projesi: Amacý, kapsamý, genel ve teknik tanýmý, süresi, bütçesi, özel þartlarý, diðer kurum, kuruluþ, gerçek ve tüzel kiþilerce saðlanacak aynî ve/veya nakdî destek tutarlarý, sonuçta doðacak fikrî mülkiyet haklarýnýn paylaþým esaslarý tespit edilmiþ ve ARGE faaliyetlerinin her safhasýný belirleyecek mahiyette ve bilimsel esaslar çerçevesinde hazýrlanan projeyi, (TEYDEB - TTGV - AB çerçeve - KOSGEB vs kamu kaynaklý ve/veya destekli projeleri kapsar ) B.5 Destek personeli: ARGE faaliyetlerine katýlan veya bu faaliyetlerle doðrudan iliþkili yönetici, teknik eleman, laborant, sekreter, iþçi ve benzeri personeli, Yukarýda ki tanýmlardan da anlaþýlacaðý üzere ; 1. ARGE merkezi tanýmýn da destek personelleri dikkate alýnmamaktadýr. 2. ARGE personeli tanýmýna teknisyenler dahil edilerek (meslek lisesi mezunlarý dahil) ciddi bir boþluk giderilmiþtir. B.6 Rekabet öncesi iþbirliði projeleri: Birden fazla kuruluþun; ölçek ekonomisinden yararlanmak suretiyle yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlayarak verimliliði artýrmak ve mevcut duruma göre daha yüksek katma deðer saðlamak üzere, rekabet öncesinde ortak parça veya sistem geliþtirmek ya da platform kurabilmek amacýyla yürütecekleri, ARGE faaliyetlerine yönelik olarak yapýlan ve fizibiliteye dayanan iþbirliði anlaþmasý kapsamýnda, bilimsel ve teknolojik niteliði olan projeleri, ( Ýþbirliði yap desteði kap - Ülkemizdeki eksik bir yapý gibi görünen ÝÞBÝRLÝKLERÝNÝ özendirmek için tesis edilmiþtir.) B.7 Teknoloji merkezleri (Teknoloji merkezi iþletmeleri): 12/4/1990 tarihli ve 3624 sayýlý Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliþtirme ve Destekleme Ýdaresi Baþkanlýðý Kurulmasý Hakkýnda Kanun kapsamýnda üniversite ve araþtýrma merkezlerinin imkânlarýndan yararlanarak yeni ve ileri teknolojiye dayalý bilgilerin derlendiði, deðerlendirildiði, geliþtirildiði ve uygulamaya yönelik üretime hazýr hâle getirilerek iþletmelerin kullanýmýna sunulmak için kurulan veya kurdurulan ARGE ve yenilik projesi sahibi iþletmelerin, KOSGEB teknoloji geliþtirme ve yenilik destekleri kapsamýnda desteklendiði teknoloji geliþtirme merkezlerini (TEKMER), B.8 Teknogiriþim sermayesi: Örgün öðrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programýndan bir yýl içinde mezun olabilecek durumdaki öðrenci, yüksek lisans veya doktora öðrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön baþvuru tarihinden en çok 5 yýl önce almýþ kiþilerin, teknoloji ve yenilik odaklý iþ fikirlerini, desteði veren merkezî yönetim kapsamýndaki kamu idareleri tarafýndan desteklenmesi uygun bulunan bir iþ planý çerçevesinde, katma deðer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teþebbüslere dönüþtürebilmelerini teþvik etmek için yapýlan sermaye desteðini, ( GENÇ fikir ve giriþim sahiplerini destekleme teþebbüsüdür.) B.9 Yenilik: Sosyal ve ekonomik ihtiyaçlara cevap verebilen, mevcut pazarlara baþarýyla sunulabilecek ya da yeni pazarlar yaratabilecek; yeni bir ürün, hizmet, uygulama, yöntem veya iþ modeli fikriyle oluþturulan süreçleri ve süreçlerin neticelerini, ifade eder. 2

4 C - KÝM ve HANGÝ FAALÝYETLER? ( Kapsam ve Çerçeve ) ; C.1 - KANUNDAN FAYDALANABÝLECEK YAPILAR / OLUÞUMLAR ; Kanun'un 1 ve 2 maddesi ile yönetmeliðin hükümleri birlikte deðerlendirildiðinde Kanun hükümlerinden faydalanabilecek yapý ve oluþumlarýn 5 ana grupta toplanmýþ olduðu ifade edilebilir. Bu yapý ve oluþumlar; 1. ARGE Merkezleri, 2. ARGE ve Yenilik Projeleri, 3. KOSGEB Kapsamýndaki Teknoloji Merkezleri Ýþletmeleri, 4. Rekabet Öncesi Ýþbirliði Projeleri, 5. Teknogiriþim Sermayesi Giriþimcileri, Þeklinde sýralanmýþtýr. Bu yapý ve oluþumlarý ayrýntýlarý ile deðerlendirecek olursak, sýrasý ile; C.1.1- ARGE Merkezleri ARGE merkezleri, bu kanun kapsamýnda deðerlendirilen en önemli öðelerden biri olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Yukarýdaki bölümde açýklandýðý gibi genel olarak, en az 50 tam zaman eþ deðer ARGE personeli bulunduran firmalarý kapsayan ARGE merkezleri ile ilgili genel iþleyiþi ve denetim esaslarý aþaðýdaki gibidir. 1. Kanunda öngörülen destek ve teþviklerden yararlanmak üzere ARGE Merkezi Belgesi almak için yapýlan baþvurularda aþaðýda belirtilen asgari þartlar aranýr. a. Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanununa göre kurulan teknoloji geliþtirme bölgelerinde fiilen çalýþan personel sayýsý dikkate alýnmaksýzýn, ARGE merkezlerinde en az 50 tam zaman eþdeðer ARGE personeli istihdam edilmesi, (Destek personeli sayýsý 50 tam zamam eþdeðer hesabýnda dikkate alýnmaz ) b. ARGE merkezlerinin Kanun kapsamýndaki ARGE faaliyetlerinin yurt içinde gerçekleþtirilmesi, c. Baþvuru yapan iþletmenin; yeterli ARGE yönetimi ile teknolojik varlýklar, ARGE insan kaynaklarý, fikrî haklar, proje ve bilgi kaynaklarý yönetim yeteneði ve kapasitesinin bulunmasý, ç. ARGE merkezlerinin, ARGE ve destek personelinin ARGE merkezinde çalýþtýðýnýn fiziki kontrolünü yapacak mekanizmalara sahip olmasý, d. ARGE merkezlerinin konusu, süresi, bütçesi ve personel ihtiyacý tanýmlanmýþ ARGE ve yenilik program ve projelerinin bulunmasý, e. ARGE merkezlerinin ayrý bir birim þeklinde örgütlenmiþ ve tek bir yerleþke VEYA fiziki mekân içinde yer almasý, f. ARGE merkezlerinin, Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanununa göre kurulan teknoloji geliþtirme bölgeleri dýþýnda yer almasý, gerekmektedir. 2. Ýþletmelerin, organizasyon yapýsý içinde ayrý bir birim þeklinde örgütlenmiþ birden fazla ARGE merkezinin bulunmasý durumunda, her ARGE merkezi için ayrý baþvuru yapýlýr. 3. Münhasýran ARGE faaliyetinde bulunmak üzere ARGE merkezi kuracak iþletmeler için Türkiye'de ayrýca üretim ya da ticaretle iþtigal eden bir iþyerinin olmasý þartý aranmaz. 3

5 4. Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý, baþvuru dosyasýnýn þekil ve içeriði açýsýndan ön incelemesini yapar, eksik bilgi ve evrak bulunmasý hâlinde, tespit edilen eksiklikleri en geç 15 gün içinde tamamlatýr ve baþvuru dosyasýnýn bir örneðini Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu üyelerine iletir. 5. Baþvuru, Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu tarafýndan en geç 2 ay içinde deðerlendirilip karara baðlanýr. Kararýn olumlu olmasý hâlinde sonuç, Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý tarafýndan Gelir Ýdaresi Baþkanlýðý, Sosyal Güvenlik Kurumu Baþkanlýðý ve baþvuru sahibi iþletmeye 7 gün içinde bildirilir. 6. Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu kararýnýn olumsuz olmasý hâlinde ise sonuç Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý tarafýndan iþletmeye yazýlý olarak bildirilir. 7. Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu tarafýndan ARGE merkezi baþvurusu olumlu olarak deðerlendirilen iþletmenin ARGE Merkezi Belgesi Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý tarafýndan verilir. 8. Baþvurusu uygun bulunarak ARGE Merkezi Belgesi alan iþletme, belgenin düzenlendiði tarihten itibaren Kanunda belirtilen þartlarla Kanunla saðlanan destek ve teþviklerden yararlanýr. 9. ARGE merkezinde çalýþan tam zaman eþdeðer ARGE personeli sayýsý; fiilen çalýþan personelin, çalýþma sürelerine göre üçer aylýk dönemler itibarýyla toplam çalýþma süresinin, bir kiþinin üç aylýk tam zamanlý çalýþma süresine bölünmesi suretiyle hesaplanýr. Bir günde 8, haftada 45 saatin üzerindeki ve ek çalýþma süreleri bu hesaplamada dikkate alýnmaz. Üçer aylýk dönemler, ARGE merkezini bünyesinde bulunduran iþletmenin geçici vergilendirme dönemleridir. 10. Herhangi bir üç aylýk dönemde asgari ARGE personeli çalýþtýrma þartýný ihlal eden iþletmeler, þartlarýn ihlal edildiði tarihten tekrar saðlandýðý tarihe kadar Kanun kapsamýnda saðlanan destek ve teþviklerden yararlanamazlar. 11. ARGE merkezi ve rekabet öncesi iþbirliði projelerinin deðerlendirme ve denetimi, Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu tarafýndan yapýlýr.deðerlendirme ve Denetim Komisyonu aþaðýda belirtilen beþ üyeden oluþur. a) Maliye Bakanlýðý tarafýndan 1 yýl için belirlenecek bir üye, b) Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý Sanayi Araþtýrma ve Geliþtirme Genel Müdürü veya mazereti hâlinde yardýmcýsý, (bir) c) Sanayi ve Ticaret Bakanlýðýnýn talebi üzerine tüm yüksek öðretim kurumlarýnca, bir yýl için önerilecek, teknoloji alanlarýnda uzmanlýðý bulunan en az 20 akademisyen arasýndan, baþvurusu deðerlendirilecek merkezin ya da rekabet öncesi iþbirliði projesinin ilgili olduðu konuya göre ayný Bakanlýk tarafýndan seçilecek iki üye, ç) Sanayi ve Ticaret Bakanlýðýnýn talebi üzerine Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði (TOBB) tarafýndan bir yýl için önerilecek teknoloji alanlarýnda uzmanlýðý olan, tercihen üniversite veya araþtýrma kurumlarýnda görevli en az 10 bilim insaný arasýndan, baþvurusu deðerlendirilecek merkezin ya da rekabet öncesi iþbirliði projesinin ilgili olduðu konuya göre ayný Bakanlýk tarafýndan seçilecek bir üye. 12. Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu, baþvurularýn deðerlendirilmesi veya denetimlerde görevlendirilecek hakemleri belirlemek ve daha önce bu amaçla görevlendirdiði hakemler tarafýndan düzenlenen raporlarý görüþüp karara baðlamak üzere en az 15 günde bir toplanýr. 13. Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu en az dört üyenin katýlýmýyla toplanýr ve üç üyenin ayný yöndeki oyuyla karar alýr. 14. ARGE merkezi bulunan iþletmeler, bu merkezlerde çalýþan personel listesini her bir ay bazýnda ayrý ayrý olmak üzere, geçici vergilendirme dönemlerini izleyen ayýn sonuna kadar baðlý bulunduklarý vergi dairesine ve ilgili Sosyal Güvenlik (Devredilen SSK) Ýl Sigorta Müdürlüðüne verirler. 15. ARGE merkezleri en geç 2 yýlda bir denetlenir. 4

6 16. ARGE merkezi, yürüttüðü faaliyetlere iliþkin faaliyet raporunu her yýl belgenin verildiði takvim ayýný izleyen ay içinde Sanayi ve Ticaret Bakanlýðýna gönderir. 17. Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu deðerlendirmesi sonucunda, denetimde tespit edilen eksiklik ve ihlalin ölçüsüne göre belge iptal edilir veya eksikliklerin giderilmesi için 3 ayý geçmemek üzere ilgili iþletmeye süre verilir. Bu süre içinde iþletme, saðlanan destek ve teþviklerden yararlanamaz. 18. Tespit edilen eksiklikler verilen süre içinde giderilmediði takdirde iþletmeye verilen ARGE Merkezi Belgesi iptal edilir. Ýþletme, þartlarýn ihlal edildiði tarihten itibaren Kanunda öngörülen destek ve teþviklerden yararlanamaz. 19. ARGE Merkezi Belgesi iptal edilen iþletmeler belgenin iptalini müteakip en erken 1 yýl sonra "ARGE Merkezi Belgesi" baþvurusu yapabilirler. C.1.2- ARGE ve Yenilik Projeleri Kamu destek ve hibe projeleri olarak da pratik olarak adlandýrabileceðimiz ARGE ve Yenilik projeleri bu kanun kapsamýnda deðerlendirilen bir yapý olarak ; büyük ölçekli firma ve/veya yatýrýmlar için öngörülen ARGE merkezi tanýmý ve þartlarýnýn tam tersi olarak daha tabana yaygýn bir biçimde karþýmýza çýkmaktadýr. Güncel uygulamalar açýsýndan meseleye bakýldýðýnda ; TUBÝTAK- TEYDEB, TTGV ve AB projeleri, bu kapsamda düþünülen pratik taným ve projeler olarak karþýmýza çýkmaktadýr. 1. ARGE ve yenilik projeleri, baþvuru yapýlan kamu kurumu veya kuruluþu ile kanunla kurulan vakýflar tarafýndan kendi mevzuatýna göre deðerlendirilir. Teknoloji merkezi iþletmeleri ile ARGE merkezlerinde yürütülen, kamu kurum ve kuruluþlarý ile kanunla kurulan vakýflar tarafýndan desteklenen veya TÜBÝTAK tarafýndan yürütülen ARGE ve yenilik projeleri yeniden incelemeye tabi tutulmaksýzýn, ARGE ve yenilik projelerine yönelik destek karar yazýsýnýn düzenlendiði veya proje sözleþmesinin yürürlüðe girdiði tarih itibarýyla Kanunla saðlanan destek ve teþvik unsurlarýndan yararlanabilir. 2. Birinci fýkraya girmeyen, Türkiye'nin antlaþmalarla taraf olduðu ikili ya da çok taraflý uluslararasý ARGE iþbirliði programlarý fonlarýndan malî olarak desteklenen ARGE ve yenilik projelerini yürüten iþletmeler de Kanun kapsamýndaki destek ve teþviklerden söz konusu proje kapsamýnda ve proje destek süresince yararlanýrlar. Uluslararasý ARGE iþbirliði programlarýnca desteklenen ARGE projelerinin Kanunla saðlanan destek ve teþvik unsurlarýndan yararlanabilmesi için uluslararasý programa yapýlan proje baþvurusu, baþvurulan programa ait bilgiler, destek yazýsý veya sözleþmesi ve teþvikten yararlanacak iþletmenin projedeki katkýsýný içeren bilgilerle birlikte TÜBÝTAK'ýn incelemesine sunulur. 3. Ýkinci fýkra kapsamýnda destek ve teþviklerden yararlanacak iþletmeler, TÜBÝTAK'ýn onay yazýsýnýn düzenlendiði tarih itibarýyla Kanunla saðlanan destek ve teþviklerden yararlanýrlar. 4. Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanunu kapsamýnda Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri içerisinde gerçekleþtirilen ARGE faaliyetlerine yönelik olarak kamu kurum ve kuruluþlarý ile kanunla kurulan vakýflar veya uluslararasý fonlarca desteklenen ARGE ve yenilik projeleri için Kanunla saðlanýlan destek ve teþviklerden bütün hâlinde yararlanýlabilir. Bu durumda, Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanununa göre saðlanan destek ve teþviklerden ayrýca yararlanýlamaz. 5. ARGE ve yenilik projelerinde, projenin herhangi bir sebeple sona ermesi veya projeye verilen desteðin son bulmasý hâllerinde, ARGE ve yenilik faaliyeti bitmiþ sayýlýr ve bu tarihten itibaren Kanunla saðlanan destek ve teþvik unsurlarýndan yararlanýlamaz. 5

7 C.1.3- KOSGEB Kapsamýndaki Teknoloji Merkezleri Ýþletmeleri (TEKMER) Bu kapsamda faaliyette bulunabilecek firmalar aþaðýdaki süreçlerde ve içerikte faaliyette bulunmalýdýr. 1. Ýþletmeler, KOSGEB destek mevzuatý kapsamýnda saðlanan desteklerden yararlanmak üzere, ARGE ve yenilik projeleriyle teknoloji merkezlerine ( TEKMER ler bünyesinde ki ) baþvuru yaparlar. 2. Ýþletme baþvurularý, KOSGEB Destekleri Yönetmeliði hükümleri çerçevesinde, Tekmerlerce inceleme ve deðerlendirmeye tabi tutularak desteklenip desteklenmeyeceðine karar verilir. 3. Ýlgili mevzuat uyarýnca desteklenmesi uygun bulunan iþletmeler, Kanunla saðlanan destek ve teþvik uygulamalarýndan, ARGE ve yenilik projesinin onaylandýðý tarihten itibaren ve proje süresince yararlanýr. 4. KOSGEB teknoloji merkezi iþletmelerinde yürütülen projelerin herhangi bir sebeple sona ermesi veya projeye verilen desteðin son bulmasý hâllerinde, ARGE ve yenilik faaliyeti bitmiþ sayýlýr ve bu tarihten itibaren Kanunla saðlanan destek ve teþvik unsurlarýndan yararlanýlamaz. Bu durum, teknoloji merkez kurullarýnca 10 gün içinde iþletmenin baðlý bulunduðu vergi dairesine ve Sosyal Güvenlik (Devredilen SSK) Ýl Sigorta Müdürlüðüne bildirilir. C.1.4- Rekabet Öncesi Ýþbirliði Projeleri 1. Rekabet öncesi iþbirliði projelerinde birden fazla kuruluþun yer almasý zorunludur. 2. Kanun kapsamýnda rekabet öncesi iþbirliði projelerine tanýnan destek ve teþviklerden yararlanýlabilmesi için yürütücü iþletme, protokolün düzenlenme tarihini takip eden 3 ay içinde hazýrladýðý proje baþvurusunu Sanayi ve Ticaret Bakanlýðýna elden veya posta yoluyla teslim eder. 3. Baþvuru dosyasýnýn þekil ve içerik açýsýndan ön incelemesi Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý tarafýndan yapýlýr, eksik bilgi ve evrak bulunmasý halinde eksikliklerin en geç 15 gün içinde tamamlanmasý istenir. 4. Baþvurunun deðerlendirilmesi, Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu tarafýndan en fazla 2 ayda tamamlanýr. 5. Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu kararýnýn olumlu olmasý halinde, Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý ile iþletme arasýnda proje sözleþmesi imzalanýr. Ýþletmeler, rekabet öncesi iþbirliði projesi sözleþmesinin yürürlüðe girdiði tarih itibarýyla ve proje süresince Kanunla saðlanan destek ve teþvik unsurlarýndan yararlanabilir. 6. Proje sözleþmesinin bir örneði; Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý tarafýndan, 7 gün içinde Gelir Ýdaresi Baþkanlýðý, Sosyal Güvenlik Kurumu Baþkanlýðý ve baþvuru sahibi iþletmeye bildirilir. 7. Rekabet öncesi iþbirliði proje süresi en fazla 36 ay olup, en fazla 12 ay ek süre verilebilir 8. Projeyi yürüten iþletmenin 12 aylýk dönemler itibarýyla hazýrlayacaðý geliþme raporunu, bu dönemi izleyen ay sonuna kadar Sanayi ve Ticaret Bakanlýðýna sunmasýyla baþlatýlýr. Bu süre içinde, geliþme raporu ile denetim sürecini baþlatmayan iþletmeler izleyen aydan itibaren, Kanun kapsamýnda indirim, istisna, destek ve teþviklerden faydalanamaz. 9. Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý, þekil ve içeriði açýsýndan geliþme raporunun ön incelemesini yapar, eksik bilgi ve belge bulunmasý halinde, tespit edilen eksiklikleri en geç 15 gün içinde tamamlatýr ve bir örneðini Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu üyelerine iletir. 10. Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu, geliþme raporunu en fazla 45 gün içinde inceleyerek projenin devamý ya da iptali yönünde karar verir. 6

8 11. Rekabet öncesi iþbirliði projesinde yer alan iþletmeler, projenin herhangi bir sebeple sona ermesi halinde bu tarihten itibaren, proje sözleþmesinin iptal edilmesi halinde ise denetimin baþlama tarihi itibarýyla Kanunla saðlanan destek ve teþviklerden yararlanamaz. 12. Rekabet öncesi iþbirliði projelerinde, iþbirliðini oluþturan iþletmelerin bu iþbirliðine yaptýklarý katkýlar, iþbirliði protokolünde belirlenen iþletmelerden birisi adýna açýlacak özel bir hesapta izlenir. Özel hesaba aktarýlan tutarlar, baþka bir amaç için kullanýlamaz. Proje hesabýnda toplanan tutarlar, özel hesabý açan iþletmenin kazancýnýn tespitinde gelir olarak dikkate alýnmaz. C.1.5- Teknogiriþim Sermayesi Giriþimcileri 1. Teknogiriþim sermayesi desteðine, örgün öðrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programýndan bir yýl içinde mezun olabilecek durumdaki öðrenci, yüksek lisans veya doktora öðrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön baþvuru tarihinden en çok beþ yýl önce almýþ kiþiler baþvurabilir. 2. Birinci fýkrada belirtilen "bir yýl içinde mezun olabilme" þartýnýn; ilgili üniversitenin yetkili birimlerince teknogiriþim sermayesi desteði için talepte bulunulan merkezî yönetim kapsamýndaki kamu idaresi adýna düzenlenen bir yazýyla "ön baþvuru tarihinden en çok beþ yýl önce alma" þartýnýn ise ilgili üniversitelerce verilen çýkýþ belgesiyle veya diplomayla tevsik edilmesi gerekir. 3. Destekten, merkezî yönetim kapsamýndaki kamu idaresi tarafýndan kabul edilmiþ iþ planýna uygun biçimde ve destek baþvurusundan sonra ihdas edilmiþ ve giriþimcinin tek baþýna temsil ve ilzama yetkili olduðu iþletme yararlanabilir. 4. Ýþletme yetkilisi, iþletme düzeyinde katma deðer yaratan, bir veya birden çok gerçek veya tüzel kiþiye ait olan iþletmeyi tek baþýna ve en geniþ þekilde temsil ve ilzama yetkili olan kiþidir. 5. Merkezî yönetim kapsamýndaki kamu idarelerince, üçüncü fýkrada belirtilen þartlarý taþýyan iþletmelere bir defaya mahsus olmak üzere, teminat alýnmaksýzýn ve hibe olarak Yeni Türk Lirasýna kadar teknogiriþim sermayesi desteði verilebilir. 6. Teknogiriþim sermaye desteðinden yararlanan iþletmelere ait ARGE ve yenilik projelerinin kamu kurum ve kuruluþlarýnca desteklenmesi durumunda, teknogiriþim sermayesi olarak verilen destek tutarý, ARGE ve yenilik projesi harcamalarýndan veya desteðinden indirilmez. C.2 - KANUN KAPSAMINDA KÝ FAALÝYETLER ( Çerçeve - Kapsam ) C.2.1- ARGE Faaliyetlerinin Çerçevesi Yukarýda ki bölümlerde de açýklandýðý gibi 5746 sayýlý kanun ile ARGE faaliyetleri genel olarak tanýmlanmýþtýr. ARGE faaliyetinin sýnýrlarýný belirlemek ve mahiyet tespiti yapmak iþin ruhu gereði çok zor bir mesele olarak karþýmýza çýkmaktadýr sayýlý kanun uygulamasý açýsýndan kanun koyucu ; ARGE faaliyetlerinin çok genel bir tanýmsal çerçevesini yapmýþ ANCAK menfinin gayrisi müspettir prensibinden hareketle ARGE SAYILMAYAN faaliyetleri daha geniþ tutarak bir netleþme saðlanmaya çalýþýlmýþtýr. Daha önce 5520 sayýlý kurumlar vergisinin 1 nolu tebliðin ARGE indirimi konulu bölümünde yine bu prensip belirlenmiþ olmakla birlikte ÖZELLÝKLE YAZILIM faaliyetleri ile ilgili kýsýmda 5746 sayýlý kanun kendine münhasýr bir taným ve çerçeve belirlemiþ bulunmaktadýr. Bu tanýmsal çerçeveleri birlikte deðerlendirecek olursak ; a. ARGE ve Yenilik Faliyetleri ; Yapýlan bir harcamanýn ARGE indirimine konu edilebilmesi için bu harcamanýn ARGE ve yenilik faaliyeti kapsamýnda yapýlmýþ olmasý gerekir. ARGE ve yenilik faaliyetleri; kültür, insan ve toplumun bilgisinden oluþan bilgi daðarcýðýnýn artýrýlmasý ve bunun yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlamak üzere kullanýlmasý amacýyla sistematik bir temelde yaratýcý çalýþmalar yürütmek suretiyle alanýnda bilimsel ve teknolojik geliþme saðlayan, bilimsel ve teknolojik bir 7

9 belirsizliðe odaklanan, çýktýlarý özgün, deneysel, bilimsel ve teknik içerik taþýyan çevre uyumlu ürün tasarýmý ve yazýlým faaliyetleri dâhil olmak üzere yenilik süreçlerini de içeren faaliyetlerdir. b. ARGE ve Yenilik SAYILMAYAN Faaliyetler ; Aþaðýda sayýlan faaliyetler, bu Yönetmeliðin uygulanmasýnda ARGE ve yenilik faaliyeti kapsamýnda deðerlendirilmez; a) Pazarlama faaliyetleri, piyasa taramalarý, pazar araþtýrmasý ya da satýþ promosyonu, b) Kalite kontrol, c) Sosyal bilimlerdeki araþtýrmalar, ç) Petrol, doðalgaz, maden rezervleri arama ve sondaj faaliyetleri, d) Ýlaç üretim izni öncesinde en az 2 aþamasý yurt içinde gerçekleþtirilmeyen klinik çalýþmalar ile üretim izni sonrasýnda gerçekleþtirilen klinik çalýþmalar, e) Bir ARGE projesi kapsamýnda olmaksýzýn icat edilmiþ ya da mevcut geliþtirilmiþ süreçlerin kullanýmý, f) 5 inci maddede sayýlan amaçlara yönelik olmayan þekil, renk, dekorasyon ve benzeri estetik ve görsel deðiþiklikleri içeren biçimsel deðiþiklikler, g) Programlama dilleri ile iþletim sistemleri hariç olmak üzere internet sitelerinin ve benzerlerinin hazýrlanmasýna yardýmcý mevcut yazýlýmlarýn kullanýlmasý suretiyle yapýlan yazýlým geliþtirme faaliyetleri, ð) Yazýlýmlara iliþkin, bilimsel ve/veya teknolojik ilerlemeler veya teknolojik belirsizliklerin çözülmesini içermeyen olaðan ve tekrarlanan faaliyetler, h) Ýlk kuruluþ aþamasýnda kuruluþ ve örgütlenmeyle ilgili araþtýrma giderleri, ý) ARGE ve yenilik faaliyetleriyle geliþtirilen ürüne veya sürece iliþkin fikrî mülkiyet haklarýnýn edinimi dýþýnda bu haklarýn korunmasýna yönelik çalýþmalar, i) Numune verilmek amacýyla prototiplerden kopyalar çýkarýlýp daðýtýlmasý ve reklam amaçlý tüketici testleri, j) Üretim ve üretim altyapýsýna yönelik yapýlan yatýrým faaliyetleri, ticari üretimin planlanmasý ve seri üretim sürecine iliþkin harcamalar, k) Bir ARGE projesi kapsamýnda olmaksýzýn yeni süreç, sistem veya ürün ortaya konulmasýna hizmet etmeyen doðrudan veya gömülü teknoloji transferi. C.2.2- ARGE ve Yenilik Harcamalarýnýn Kapsamý Yukarýda ki bölümlerde açýklanan ARGE ve Yenilik taným ve faaliyet sýnýrlarý çerçevesinde genel olarak aþaðýdaki kapsamda ki harcamalar, bu kanun uygulamasý açýsýndan ARGE ve yenilik harcamasý olarak kabul edilecektir. Bu konulardaki detaylar tüm ARGE faaliyetleri için bütünlük arz edeceðinden, çalýþmamýzýn ilerdeki ARGE ÝNDÝRÝMÝ ve ARGE faaliyetlerinin muhasebeleþtirilmesi kýsýmlarýnda çok detaylý bir þeklide irdelenecektir. Burada özellikle tekrar belirtmek istediðimiz konu ; farklý ARGE mevzuatý (4691 sayýlý kanun sayýlý kanun ve 5520 sayýlý kanun) uygulamalarý açýsýndan bazý taným ve içeriklerin detayda farklý uygulamalara yol açabileceðidir. 1. Ýlk Madde ve Malzeme Giderleri, 2. Amortismanlar 3. Personel Giderleri 4. Genel Giderler 5. Dýþardan Saðlanan Fayda ve Hizmetler 6. Vergi Resim ve Harçlar 8

10 D - NELER GETÝRÝYOR? ( Destekler ve Saðlanan Ýmkanlar ) Yukarýda kapsam, içerik ve çerçevesi açýklanan 5746 sayýlý ARGE destekleri kanunun ve ilgili yönetmelik hükümleri, yukarýda belirtilen kiþi ve kurumlara, aþaðýda detaylarý belirtilen destek ve imkanlarý saðlamaktadýr. 1. Arge Ýndirimi 2. Gelir Vergisi Stopaj Teþviki 3. Sigorta Prim Desteði 4. Teknogiriþim Sermaye Desteði 5. Damga Vergisi Ýstisnasý D.1 - ARGE ÝNDÝRÝMÝ ; Bu konuda ki detay ve tartýþmalý konular tüm ilgili mevzuat karþýlaþtýrmalarýna göre kapsamlý bir þeklide, bu çalýþmamýzýn ilerdeki ARGE ÝNDÝRÝMÝ ana kýsmýnda açýklanmýþtýr. Bu kýsýmda sadece 5746 sayýlý kanun açýsýndan genel bilgiler sunulmuþtur. 1. Yukarýdaki kapsam bölümünde açýklanan kiþi- kurum ve yapýlara ait iþletmelerce gerçekleþtirilen ARGE ve yenilik harcamalarýnýn tamamý 31/12/2023 tarihine kadar Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesine göre kurum kazancýnýn ve Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesi uyarýnca ticari kazancýn tespitinde indirim konusu yapýlýr. ( %100 ARGE indirimi ) ve üzerinde tam zaman eþdeðer ARGE personeli istihdam eden ARGE merkezlerinde o yýl yapýlan ARGE ve yenilik harcamasýnýn bir önceki yýla göre artýþýnýn yarýsý kurum kazancý veya ticari kazancýn tespitinde ayrýca indirim konusu yapýlýr. Bir iþletmenin ayrý yerleþkelerde kurulmuþ birden çok ARGE merkezi bulunmasý hâlinde, iþletmenin toplam ARGE personeli sayýsý, bu merkezlerde çalýþan ARGE personelinin toplamý olarak dikkate alýnýr. 3. Ýlgili dönemde kazancýn yetersizliði nedeniyle indirim konusu yapýlamayan ARGE indirimi tutarý sonraki hesap dönemlerine devredilir. Devredilen tutarlardan Kanunun yürürlüðe girdiði tarihten sonraki dönemlere ait olanlar, takip eden yýllarda Vergi Usul Kanununa göre her yýl belirlenen yeniden deðerleme oranýnda artýrýlarak dikkate alýnýr. 4. ARGE ve yenilik faaliyeti kapsamýndaki harcamalar ayrýca, Vergi Usul Kanununa göre aktifleþtirilmek suretiyle amortisman yoluyla itfa edilir. Bu husus çok farklý uygulama ve tartýþmalara gebedir. Bu konudaki görüþlerimiz çalýþmamýzýn ilerli bölümlerinde sunulan ARGE FAALÝYETLERÝNÝN MUHASEBELEÞTÝRÝLMESÝ kýsmýnda detaylý belirtilmiþtir. 5. Projelerin tamamlanmasýna zorunlu nedenlerle imkân kalmamasý veya projenin baþarýsýzlýkla sonuçlanmasý nedeniyle iktisadi kýymet oluþmamasý hâllerinde, ARGE ve yenilik faaliyeti kapsamýnda yapýlan ve önceki yýllarda aktifleþtirilmiþ olan tutarlar doðrudan gider yazýlýr. 6. Tamamlanmamýþ ARGE ve yenilik projesinin devredilmesi hâlinde, devri gerçekleþtiren iþletmelerce aktifleþtirilen tutarlar kazanç tutarýnýn tespitinde maliyet unsuru olarak dikkate alýnýr. ARGE ve yenilik projesini devralan iþletmelerce devir tarihinden sonra proje kapsamýnda yapýlan harcamalar ARGE indirimine konu olur. Projenin devri için ayrýca bir bedel ödenmiþse, bu bedel ARGE indirimine konu edilemez. 7. Tamamlanmýþ bir ARGE ve yenilik projesinin devredilmesi durumunda, ARGE ve yenilik projesini devralan iþletme ARGE indiriminden yararlanamaz. 8. ARGE ve yenilik faaliyetlerine iliþkin olarak kamu kurum ve kuruluþlarý, kanunla kurulan vakýflar ile uluslararasý fonlardan alýnan destekler özel bir fon hesabýnda tutulur. Bu fonda yer alan tutarlar, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununa göre vergiye tabi kazancýn tespitinde gelir, ARGE indirimi tutarýnýn tespitinde ARGE harcamasý olarak dikkate alýnmaz. Bu þekilde saðlanan karþýlýksýz 9

11 fonlardan yapýlan harcamalar, yapýldýðý yere göre doðrudan gider ya da amortismana tabi iktisadi kýymet olarak muhasebeleþtirilir. 9. ARGE indiriminden yararlanacak iþletmeler, yýllýk gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi ekinde aþaðýda belirtilen belgeleri baðlý bulunulan vergi dairesine verirler. Bu belgelerin, ARGE ve yenilik projeleriyle teknogiriþim sermayesi desteðinden yararlanan iþletmeler için destek veren kamu kurumu, kuruluþu, idaresi veya kanunla kurulan vakýf; ARGE merkezleri ile rekabet öncesi iþbirliði projeleri için baþvuru yapýlan kamu kurumu; teknoloji merkezi iþletmeleri için Teknoloji Merkezi Müdürlüðü; Türkiye'nin antlaþmalarla taraf olduðu ikili ya da çok taraflý uluslararasý ARGE iþbirliði programlarý fonlarýndan malî olarak desteklenen ARGE ve yenilik projeleri için ise TÜBÝTAK tarafýndan onaylanmýþ olmasý gerekir. a. Kanun kapsamýnda ilk defa ARGE indiriminden yararlanacak olan ARGE merkezlerinden "ARGE Merkezi Belgesi"; proje esaslý ARGE indiriminden yararlanacak olanlardan ise teknik kuruluþlarca düzenlenmiþ olan "ARGE ve Yenilik Projesi Deðerlendirme Raporu" veya "Rekabet Öncesi Ýþbirliði Projesi Deðerlendirme ve Denetim Komisyonu Kararý" veyahut proje sözleþmesi istenir. Ancak, ARGE Merkezi Belgesini veya ARGE ve Yenilik Projesi Deðerlendirme Raporunu daha önce vergi dairesine vermiþ olup ayný kapsamda ARGE indirimine devam eden iþletmelerden, izleyen vergilendirme dönemlerinde bu belgelerin yeniden ibrazý istenmez. b. ARGE ve yenilik projesi veya projeleri ile rekabet öncesi iþbirliði projesi veya projelerinin, teknogiriþim sermayesinden yararlanan iþletmeler için desteði veren merkezî yönetim kapsamýndaki kamu idaresince onaylanmýþ bulunan proje sözleþmesi ve eki iþ planýnýn, ARGE merkezleri ile teknoloji merkezi iþletmelerinde yürütülen ARGE ve yenilik projelerinin hangi aþamada bulunduðu, bu projelerin veya iþ planýnýn uygulama durumuna iliþkin belgeler, c. ARGE indirimine konu olan harcamalarýn ana gruplar itibarýyla yýllýk tutarlarý ve ayrýntýlý dökümünü gösteren liste, d. ARGE merkezleri, teknoloji merkezi iþletmeleri, ARGE ve yenilik projeleri ile rekabet öncesi iþbirliði projeleri ve teknogiriþim sermaye desteðinden yararlanan iþletmelerde çalýþanlarýn projeler itibarýyla sayýlarý ve nitelikleri, bu personelin projelerde görev aldýðý süreler, ücretleri, kesilen ve istisna edilen vergi tutarlarýný gösteren liste, e. Dýþarýdan alýnan danýþmanlýk, ekspertiz ve benzeri hizmetlere iliþkin olarak, hizmet saðlayan kiþi/kurum adý, T.C. kimlik no/vergi kimlik numarasý, alýnan hizmetin mahiyeti, fatura tarihi ve numarasý, tutarý, stopaj ve KDV tutarýna iliþkin liste. D.2 - GELÝR VERGÝSÝ STOPAJ TEÞVÝKÝ ; 1. Yukarýdaki kapsam bölümünde açýklanan kiþi- kurum ve yapýlara ait iþletmelerde çalýþan ARGE ve destek personelinin; bu çalýþmalarý karþýlýðýnda elde ettikleri ücretlerinin doktoralý olanlar için %90'ý, diðerleri için %80'i gelir vergisinden müstesnadýr. Bu istisnanýn hesaplanmasýnda, bu kapsamdaki personelin fiilen ARGE ve yenilik faaliyetlerine ayýrdýklarý zamanýn toplam çalýþma zamanýna oraný dikkate sayýlý Kanun uyarýnca ARGE Merkezi belgesi alabilmek için ARGE merkezlerinde en az 50 (elli) tam zaman eþdeðer ARGE personeli istihdam edilmesi zorunludur. Bu nedenle, gelir vergisi stopajý teþvikinden yararlanmak için ARGE merkezlerinde en az 50 tam zaman eþdeðer ARGE personeli istihdam edilmesi gerekmektedir. 3. ARGE merkezleri dýþýnda, teknoloji merkezi iþletmelerinde ARGE ve yenilik projelerinde, teknogiriþim sermaye desteklerinden yararlanan iþletmelerde ve rekabet öncesi iþbirliði projelerinde gelir vergisi stopajý teþvikinden yararlanmak için personel sýnýrlamasý bulunmamaktadýr. 4. Gelir vergisi stopajý teþvikinin hesaplanmasýnda kapsama giren personelin fiilen ARGE ve yenilik faaliyetlerine ayýrdýklarý zamanýn, toplam çalýþma zamanýna oraný esas alýnacaktýr. Kanun kapsamýnda faaliyette bulunan personelin, ay içindeki çalýþmalarýnýn tamamýnýn ARGE ve yenilik faaliyetleri ile ilgili olmasý halinde hak kazanýlmýþ hafta tatili ve yýllýk ücretli izin süreleri de 50 (elli) tam zaman 10

12 eþdeðerin hesabýnda bu kapsamda deðerlendirilerek gelir vergisi stopajý teþviki uygulamasýnda dikkate alýnacaktýr. Ancak, bir günde 8, haftada 45 saatin üzerindeki çalýþma süreleri ile ek çalýþma süreleri 50 (elli) tam zaman eþdeðerin hesabýnda dikkate alýnmaz. 5. Ancak kýsmî çalýþma halinde ise, personelin ARGE ve yenilik faaliyetlerine ayýrdýðý zamanýn toplam çalýþma zamanýna oraný dikkate alýnmak suretiyle bulunan ücret tutarlarý ARGE ve yenilik harcamasý olarak dikkate alýnacaktýr. Kýsmî çalýþan personelin hafta tatili ve yýllýk ücretli izin süreleri dikkate alýnmaz. 6. Teþvik uygulamasýnda istisna, ARGE ve destek personelinin ARGE ve yenilik faaliyeti kapsamýnda fazla mesai dahil çalýþtýðý süreye iliþkin ücret matrahýna uygulanacaktýr. Ücret matrahýna söz konusu istisnanýn uygulanmasý sonucu vergiye tabi ücret ile bu ücret üzerinden yapýlan stopaj tutarý muhtasar beyannameye yansýtýlacaktýr. 7. Gelir vergisi stopajýna iliþkin teþviklerden yararlanacak olan destek personelinin tam zaman eþdeðeri sayýsý, toplam tam zamanlý ARGE personeli sayýsýnýn yüzde onunu geçemez. Destek personelinin tam zaman eþdeðeri sayýsý, toplam tam zamanlý ARGE personeli sayýsýnýn yüzde onunu geçmesi halinde düþük ücretlerden baþlanýlarak hangi personelin faydalanacaðý belirlenir. Yararlanacaklar kapsamýnda olanlarýn ücretleri eþit ise iþverenlerce belirleme yapýlýr. Hesaplamalarda çýkan kesirler tama tamamlanýr. 8. Hesaplama Þekilleri ; Kanun - yönetmelik ve ilgili teblið de ki örnekler bir arada deðerlendirildiðinde, gelir vergisi stopaj desteðinin hesaplanmasý ile ilgili tespitler yapýlmaktadýr ; a. Bu istisna PERSONELE tanýnmýþ bir istisna gibi görülebilmektedir. Ancak bakanlýkla yaptýðýmýz görüþmelerde bu istisnanýn ÝÞVERENE ait olacaðý ile ilgili NET bir kanun deðiþikliðinin Meclise gönderildiði belirtilmiþtir. AKSÝ takdirde ; ayný firmada ki teknik personellerin ücretlerinde ciddi dengesizlikler olacaðý bunun da çalýþma huzurunu zedeleyebileceði tarafýmýzca da deðerlendirilmektedir. b. Brüt anlaþma ve hesaplama yapýlan durumlarda tereddütlü bir husus bulunmamaktadýr. c.ücretin net anlaþýldýðý durumlarda ise ; i. Normal vergi varmýþ gibi reel brütü hesaplamak ii. Sonrasýnda matrahý bölerek istisna edilen ve edilmeyen vergiyi hesaplamak bizce uygun olacaktýr. d.ücretin net anlaþýldýðý durumlarda aksi takdirde; i. Hem SSK matrahý yanlýþ ( eksik ) hesaplanmakta ii.hem de vergi kýsmý nete eklenememektedir. 9. Ýstisna Baþlama Süreleri; Yukarýdaki kapsam bölümünde açýklanan kiþi- kurum ve yapýlara ait iþletmelerde çalýþan personellerin gelir vergisi teþviki uygulamasý yapýlanma türlerine göre farklýlýk arz etmektedir; a. ARGE merkezlerinde, ARGE merkezi belgesinin düzenlendiði, b. Rekabet öncesi iþbirliði projelerinde, proje sözleþmesinin yürürlüðe girdiði, c. Teknoloji merkezi iþletmelerinde, ARGE ve yenilik projesinin onaylandýðý, d.teknogiriþim sermaye desteklerinde, kamu idaresi tarafýndan iþ planýnýn onaylandýðý, e. Kamu kurum ve kuruluþlarý ile kanunla kurulan vakýflar tarafýndan veya uluslararasý fonlarca desteklenen yada TÜBÝTAK tarafýndan yürütülen ARGE ve yenilik projelerinde, destek karar yazýsýnýn düzenlendiði veya proje sözleþmesinin yürürlüðe girdiði, tarihten itibaren gelir vergisi stopajý teþvikinden yararlanýlabilecektir. Öte yandan, 5746 sayýlý Kanunun yürürlüðe girdiði tarihten önce ( ) baþlanýlmýþ olan ARGE ve yenilik projelerinde; f. Kamu kurum ve kuruluþlarý ile kanunla kurulan vakýflar tarafýndan veya uluslararasý fonlarca desteklenen ya da TÜBÝTAK tarafýndan yürütülen ARGE ve yenilik projelerine iliþkin destek karar yazýsý veya proje sözleþmesinin 01/04/2008 tarihinden önce yürürlüðe girmesi halinde 01/04/2008, 11

13 g. ARGE merkezlerinde yürütülen ARGE ve yenilik projelerinde, ARGE merkezi belgesinin düzenlendiði, tarih itibarýyla gelir vergisi stopajý teþviki hükümlerinden yararlanýlacaktýr. Geriye dönük ( Nisan - Haziran) dönemi için istisna uygulanmasý gereken durumlarda VUK ilgili hükümlerine göre düzeltme iþlemi yapýlarak istisna geriye doðru iþletilebilecektir. 10.Teþvik dýþýnda kalan personel ödemeleri ; Aþaðýda belirtilen ödemeler için gelir vergisi stopaj teþviki uygulamasýndan yararlanýlamayacaktýr. a. ARGE ve yenilik faaliyeti kapsamý dýþýndaki çalýþmalara ait ücret ödemeleri, b. ARGE ve yenilik projelerinde görev alan ve/veya iþletmelerde çalýþan kamu personeline yapýlan ücret ödemeleri, c. ARGE ve yenilik faaliyeti kapsamýnda ay içinde kýsmî zamanlý olarak çalýþan personelin hak kazanýlmýþ hafta tatili, yýllýk ücretli izin ve mazeret izni gibi sürelere isabet eden ücret ödemeleri. 11.Teþvik Uygulamasýnýn Sona Erdiði Haller; Aþaðýda belirtilen hallerde gelir vergisi stopaj teþviki uygulanmaz: a sayýlý Kanuna göre ARGE merkezi olabilme niteliði, geçici verilendirme dönemini içeren üçer aylýk dönemlerde en az 50 (elli) tam zaman eþdeðer personel istihdam þartýna baðlanmýþtýr. Kanunda belirtilen sayýda personel istihdam þartýnýn ihlal edildiði geçici vergilendirme dönemi itibarýyla, b. ARGE ve yenilik projelerinde, projenin herhangi bir nedenle sona ermesi veya projeye verilen desteðin son bulmasý hallerinde, ARGE ve yenilik faaliyeti bitmiþ sayýlacaðýndan bu tarihten itibaren, c. KOSGEB teknoloji merkezi iþletmelerinde yürütülen projelerin herhangi bir nedenle sona ermesi veya projeye verilen desteðin son bulmasý hallerinde, ARGE ve yenilik faaliyeti de son bulacaðýndan bu tarihten itibaren, d. Rekabet öncesi iþbirliði projesinde yer alan iþletmeler, projenin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde bu tarihten itibaren, proje sözleþmesinin iptal edilmesi halinde ise denetimin baþlama tarihi itibarýyla, gelir vergisi stopajý teþvikinden yararlanýlamayacaktýr. 12.Devir Durumunda ; Tamamlanmamýþ bir ARGE ve yenilik projesinin devredilmesi durumunda, ARGE ve yenilik projesini devralan iþletme, Tebliðin 3 üncü bölümünde belirtilen esaslar çerçevesinde gelir vergisi stopajý teþvikinden yararlanýr. D.3 - SÝGORTA PRÝMÝ DESTEÐÝ ; Bu güne kadar ki ARGE mevzuat uygulamalarýna bakýldýðýnda 5746 sayýlý kanun ile getirilen SSK desteði bir ilk uygulama þeklinde ortaya çýkmaktadýr. En az gelir vergisi desteði kadar etkili sonuçlar doðuracak bu SSK desteði kanaatimizce çok yerinde ve etkili olmuþtur. Konuyla ilgili tarihinde yayýnlanan 85 nolu SGK genelgesi ile SSK desteðinin Nisan 2008 tarihinden itibaren geçerli olacaðý hükme baðlanmýþtýr. SSK uygulamalarý açýsýndan geriye dönük uygulama çok nadir bir nitelik taþýdýðý malum olduðundan, idari iradenin ARGE desteklerine çok olumlu baktýðýný tespit etmek çok iddialý olmayacaktýr. Bu destek ile ilgili çerçeve sistem 5746 sayýlý kanun yönetmeliðinde detaylý olarak belirtilmiþtir. Ayrýca Bu uygulama ile ilgili teknik, operasyonel ve pratik detaylar da SGK nolu genelgesinde belirtilmiþtir. 1. Yukarýdaki kapsam bölümünde açýklanan kiþi- kurum ve yapýlara ait iþletmelerde çalýþan ARGE personeli ile destek personelinin, 5 inci madde kapsamýndaki çalýþmalarý nedeniyle elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi iþveren hissesinin yarýsý; 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayýlý Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanununun geçici ikinci maddesi uyarýnca ücreti gelir vergisinden istisna tutulmuþ fiilen çalýþan personelin gelir vergisi istisnasýnýn uygulandýðý sürece gelir vergisinden istisna 12

14 tutulan ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi iþveren hissesinin yarýsý, beþ yýlý aþmamak üzere Maliye Bakanlýðý bütçesine konulacak ödenekten karþýlanýr. 2. Ýþveren hissesi sigorta primi desteðinden yararlanacak olan destek personelinin tam zaman eþdeðer sayýsý toplam tam zamanlý ARGE personeli sayýsýnýn %10'unu aþamaz. Küsuratlý sayýlar tama iblað edilir. Destek personelinin toplam tam zamanlý ARGE personeli sayýsýnýn %10'unu aþmasý hâlinde, brüt ücreti en az olan destek personelinin ücretinden baþlamak üzere sigorta primi iþveren hissesi teþviki uygulanýr. Brüt ücretlerin ayný olmasý hâlinde, sigorta primi iþveren hissesi teþviki uygulanacak destek personeli iþverence belirlenir. 3. Sigorta primi iþveren hissesi desteðinden yararlanýlabilmesi için teknoloji merkezi iþletmelerinin TEKMER müdürlüðünden, kamu kurum ve kuruluþlarý ile kanunla kurulan vakýflar tarafýndan desteklenen ARGE ve yenilik projelerinde desteði veren kamu kurum/kuruluþu veya kanunla kurulan vakýftan, uluslararasý fonlarca desteklenen ya da TÜBÝTAK tarafýndan yürütülen ARGE ve yenilik projeleri için TÜBÝTAK'tan, ARGE merkezleri ile rekabet öncesi iþbirliði projeleri için Sanayi ve Ticaret Bakanlýðýndan, teknogiriþim sermaye desteði alan iþletmeler için merkezî yönetim kapsamýndaki kamu idarelerinden, Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanunu kapsamýnda ücreti gelir vergisinden istisna tutulan personel çalýþtýran iþverenlerin, sigortalýnýn bölgede fiilen çalýþýp çalýþmadýðýný denetlemekle yükümlü yönetici þirketten alacaklarý belgeyle iþyerinin baðlý bulunduðu Sosyal Güvenlik (Devredilen SSK) Ýl Sigorta Müdürlüðüne yazýlý olarak müracaat etmeleri þarttýr. 4. Ýþveren hissesi sigorta prim desteðinden, Kanunda aranýlan þartlarýn taþýndýðýna ve bu Yönetmeliðin ilgili maddeleri gereðince destekten yararlanmaya hak kazanýldýðýna iliþkin ilgili kurum, kuruluþ veya denetimle görevli þirket tarafýndan düzenlenen belgenin alýndýðý tarihten itibaren yararlanýlýr. 5. Ýþverenlerin, iþveren hissesi sigorta prim desteðinden yararlanabilmeleri için kapsama giren sigortalýlarýn çalýþmalarýna iliþkin aylýk prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik (Devredilen SSK) Ýl Sigorta Müdürlüðüne vermeleri zorunludur. Söz konusu belgenin yasal süresi dýþýnda verilmesi hâlinde, Kanunda belirtilen sigorta primi iþveren hissesi desteðinden yararlanýlamaz ve bu belgelerdeki sigorta primlerinin sigortalý ve iþveren hisselerinin tümü iþverenlerden tahsil edilir. 6. Kapsama giren sigortalýlara iliþkin aylýk prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde verilmesi hâlinde, tahakkuk eden sigorta primi iþveren hissesinin yarýsý ile sigortalý hissesinin iþverenlerce ödenip ödenmediðine bakýlmaksýzýn, sigorta primi iþveren hissesinin diðer yarýsý Maliye Bakanlýðý bütçesine konulacak ödenekten karþýlanýr. 7. Sigorta primi iþveren hissesi desteðinin hesaplanmasýnda, bu kapsamdaki personelin fiilen ARGE ve yenilik faaliyetlerine ayýrdýklarý zamanýn, toplam çalýþma zamanýna oraný dikkate alýnýr. 8. Kapsama giren personelin ay içindeki çalýþmalarýnýn tamamýnýn ARGE ve yenilik faaliyetleriyle ilgili olmasý hâlinde hak kazanýlmýþ hafta tatili ve yýllýk ücretli izin süreleri de bu kapsamda deðerlendirilir. ARGE ve yenilik faaliyetlerinde kýsmi zamanlý olarak çalýþan personelin hak kazanýlmýþ hafta tatili ve yýllýk ücretli izin süreleri sigorta primi iþveren hissesi desteði uygulamasýnda dikkate alýnmaz. 9. Ýþveren hissesi sigorta prim desteði, kapsama giren her bir personel için Kanunda sayýlan þartlarý taþýmalarý kaydýyla, Kanuna göre Sosyal Güvenlik Kurumuna ilk defa bildirilmeye baþlanýlan tarihten itibaren beþ yýlý aþmamak üzere uygulanýr. Destekten yararlanýlmaya baþlanýldýktan sonra herhangi bir sebeple çalýþmaya ara verilmesi veya destekten yararlanýlmaya baþlanýldýktan sonra iþten ayrýlýp ayný iþe tekrar baþlanýlmasý ya da Kanun kapsamýna giren baþka bir iþyerinde çalýþmaya baþlanýlmasý bu süreyi uzatmaz. 10. Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanununun geçici 2 nci maddesi uyarýnca ücreti gelir vergisinden istisna tutulmuþ ve bölgede fiilen çalýþan personelin ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi iþveren hissesi desteði uygulamasýnda, Yönetmeliðin bu maddesi dýþýndaki diðer þartlar aranmaz. Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanunu kapsamýndaki yönetici þirketler bu destekten yararlanan iþverenlerin ilgili mevzuata göre gerekli þartlarý taþýyýp taþýmadýðýný denetlemek, þartlarýn taþýnmadýðýnýn tespiti hâlinde durumu iþyerinin baðlý bulunduðu Sosyal Güvenlik (Devredilen SSK) Ýl Sigorta Müdürlüðüne 10 gün içinde bildirmekle yükümlüdür. 13

15 11. Birinci fýkra kapsamýna giren iþverenlerin ARGE ve yenilik faaliyetleriyle ilgili birden fazla iþyerinin olmasý durumunda, kapsama giren her bir iþyeri için ayrý baþvuru yapýlýr ve her bir iþyeri ayrý ayrý deðerlendirilir. Ýþyerlerinin, ayný organizasyon yapýsý içinde ayrý bir birim þeklinde örgütlenmiþ birden fazla ARGE merkezinin bulunmasý durumunda, her bir ARGE merkezi için yeni iþyeri dosyasý tescil edilmek suretiyle ayrý baþvuru yapýlýr. 12. Tamamlanmamýþ bir ARGE ve yenilik projesinin devredilmesi durumunda, ARGE ve yenilik projesini devralan iþletme, gerekli þartlarý taþýmasý hâlinde iþveren hissesi sigorta primi desteðinden yararlanýr. Buna karþýn, tamamlanmýþ bir ARGE ve yenilik projesinin devredilmesi durumunda, ARGE ve yenilik projesini devralan iþletme, iþveren hissesi sigorta primi desteðinden yararlanamaz. 13. Kanun kapsamýna giren sigortalýlara ücret dýþýnda yapýlan ödemeler, Kanun kapsamýnda düzenlenen aylýk prim ve hizmet belgesinde yer alan prime esas kazanca dâhil edilmez. Bu ödemeler, destek kapsamýna girmeyen aylýk prim ve hizmet belgesiyle Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilir. 14. Kanun kapsamýnda düzenlenen aylýk prim ve hizmet belgelerinden dolayý tahakkuk eden iþsizlik sigortasý primleri hakkýnda iþveren hissesi sigorta primi desteði uygulanmaz. 15. Kanun kapsamýna giren sigortalýlar için düzenlenecek aylýk prim ve hizmet belgeleri için damga vergisi alýnmaz. 16. SSK desteðinden yararlanmalarý gerektiði halde, genelgenin yayýmlandýðý tarihten önceki dönemlere iliþkin (2008 / Nisan Mayýs, Haziran, Temmuz, Aðustos dönemleri) anýlan Kanunda aranýlan þartlarýn taþýndýðýna ve destekten yararlanmaya hak kazanýldýðýna iliþkin belgelerini Sosyal Güvenlik Ýl/Merkez Müdürlüklerine ibraz edememiþ olmalarý nedeniyle sigorta primi iþveren hissesi desteðinden yararlanamamýþ olan iþverenlerin yasal süresi içinde Kuruma verilmiþ asýl veya ek nitelikteki aylýk prim ve hizmet belgeleri için iptal nitelikte, ayný sigortalýlar için 5746 sayýlý Kanun türü seçilmek suretiyle asýl nitelikte aylýk prim ve hizmet belgesi vermeleri halinde, bu süreler için de sigorta primi iþveren hissesi desteðinden yararlanýlabilecektir. Buna karþýn, 2008/Eylül ve sonrasý aylardan dolayý 5746 sayýlý Kanun türü seçilmek suretiyle yasal süresi dýþýnda verilen aylýk prim ve hizmet belgelerinden dolayý bahse konu destekten yararlanýlmasý mümkün bulunmamaktadýr. 17. Ýþverenlerce ayný dönem içinde ayný sigortalý için iki ayrý aylýk prim ve hizmet belgesi düzenlenmesi gerektiði durumlarda her iki belgede de eksik gün nedeni olarak "Diðer Nedenler" seçeneði iþaretlenecek ve Ek8 Sigortalýlarýn Eksik Gün Bildirim Formlarý ekine, sigortalýlarýn bildirildiði diðer prim belgesinin sureti eklenerek baðlý olunan SSK Müdürlüklerine ibraz edilecektir. 18. Diðer teþvik kanunlarýna istinaden sigorta primi iþveren hissesi desteðinden yararlanan iþverenlerin, ilgili sigortalýlar için ayný dönemde 5746 sayýlý kanun kapsamýndan saðlanan ssk desteðinden yararlanmasý mümkün bulunmamaktadýr. D.4 - TEKNOGÝRÝÞÝM DESTEÐÝ ; Bu destek çalýþmamýzýn C.1.5 bölümde detaylý bir þeklide açýklanmýþtýr. D.5 - DAMGA VERGÝSÝ ÝSTÝSNASI ; Bu istisnanýn etkilerinin yine çok yerinde ve uygun olacaðý görüþündeyiz. Ancak bu istisnanýn vergiyi alan kurumlar nezdinde pratik ve zamanlý uygulanabilmesi için Gelir Ýdaresi Baþkanlýðýnýn bir teblið ile uygulamalara yön vermesi gerektiði kanaatindeyiz. 1. Kanun kapsamýndaki her türlü ARGE ve yenilik faaliyetleriyle ilgili olarak düzenlenen kâðýtlar damga vergisinden müstesnadýr. 2. Damga vergisi istisnasýnýn uygulanabilmesi için ARGE ve yenilik faaliyeti kapsamýnda yapýlacak iþlemleri belirten ve desteði veren kamu kurum ve kuruluþu, ARGE merkezleri ile rekabet öncesi iþbirliði projeleri için baþvuru yapýlan kamu kurumu, teknoloji merkezi iþletmeleri için TEKMER 14

16 müdürlüðü, uluslararasý fonlarca desteklenen ya da TÜBÝTAK tarafýndan yürütülen ARGE ve yenilik projeleri için TÜBÝTAK tarafýndan onaylý listenin, iþlem esnasýnda noter, resmî daireler, diðer kamu kurum ve kuruluþlarý gibi iþlem yapan kurum ve kuruluþlara ibraz edilmesi yeterli olup, iþlem yapan kurum veya kuruluþlarca baþka belge aranmaz. 3. Ýþlem esnasýnda, söz konusu onaylý listenin herhangi bir sebeple ibraz edilememesi durumunda, kâðýtlara iliþkin damga vergisi ilgililerce ödenir. E - UYGULAMA VE YÜRÜRLÜK 5746 SAYILI KANUN'LA SAÐLANAN ÝNDÝRÝM VE TEÞVÝKLERÝN YÜRÜRLÜK TARÝHLERÝ ÝNDÝRÝM VE TEÞVÝKLER ARGE MERKEZÝ ARGE VE YENÝLÝK PROJELERÝ REKABET ÖNCESÝ ÝÞBÝRLÝÐÝ PROJELERÝ TEKNOGÝRÝÞÝM SERMAYE GÝRÝÞÝMCÝLERÝ ARGE ÝNDÝRÝMÝ ARGE merkezi belgesinin onaylandýðý tarih itibariyle ARGE ve yenilik projesinin destek karar yazýsý veya proje sözleþmesinin yürürlüðe girdiði tarihi itibari ile ( Bu kanunda belirtilen Tübitak vb Kuruluþlar ile daha öncesinden baþlanmýþ projelerde Ýtibari ile) San. Bak. ile Firma arasýnda imzalanacak olan proje sözleþmesi yürürlük tarihinden itibaren Ýþ Planýnýn onaylandýðý tarihten itibaren. (Bu kanunda belirtilen kuruluþlar ile daha öncesinden baþlanmýþ projelerde Ýtibari ile) GELÝR VERGÝSÝ TEÞVÝKÝ ARGE merkezi belgesinin onaylandýðý tarih itibariyle ARGE ve yenilik projesinin destek karar yazýsý veya proje sözleþmesinin yürürlüðe girdiði tarihi itibari ile ( Bu kanunda belirtilen Tübitak vb Kuruluþlar ile daha öncesinden baþlanmýþ projelerde Ýtibari ile) San. Bak. ile Firma arasýnda imzalanacak olan proje sözleþmesi yürürlük tarihinden itibaren Ýþ Planýnýn onaylandýðý tarihten itibaren. (Bu kanunda belirtilen kuruluþlar ile daha öncesinden baþlanmýþ projelerde Ýtibari ile) 15

17 SGK ÝÞVEREN PRÝM TEÞVÝKÝ ARGE merkezi belgesinin onaylandýðý tarih itibariyle ARGE ve yenilik projesinin destek karar yazýsý veya proje sözleþmesinin yürürlüðe girdiði tarihi itibari ile ( Bu kanunda belirtilen Tübitak vb Kuruluþlar ile daha öncesinden baþlanmýþ projelerde Ýtibari ile) San. Bak. ile Firma arasýnda imzalanacak olan proje sözleþmesi yürürlük tarihinden itibaren Ýþ Planýnýn onaylandýðý tarihten itibaren. (Bu kanunda belirtilen kuruluþlar ile daha öncesinden baþlanmýþ projelerde Ýtibari ile) ARGE merkezi belgesinin onaylandýðý tarih itibariyle ARGE ve yenilik projesinin destek karar yazýsý veya proje sözleþmesinin yürürlüðe girdiði tarihi itibari ile San. Bak. ile Firma arasýnda imzalanacak olan proje sözleþmesi yürürlük tarihinden itibaren Ýþ Planýnýn onaylandýðý tarihten itibaren. DAMGA VERGÝSÝ TEÞVÝKÝ 16

18 1. ARGE ve yenilik faaliyetlerinde bulunanlarýn, kamu kurum ve kuruluþlarý, kanunla kurulan vakýflar ile uluslararasý fonlardan aldýklarý hibe destekler, desteðin tabi olduðu mevzuat hükümlerine uygun olarak özel bir hesapta izlenir. 2. Bu hesapta yer alan tutarlar, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununa göre vergiye tabi kazancýn tespitinde gelir, ARGE indirimi tutarýnýn tespitinde ARGE harcamasý olarak dikkate alýnmaz. Bu þekilde saðlanan karþýlýksýz fonlardan yapýlan harcamalar yapýldýðý yere göre doðrudan gider ya da amortismana tabi iktisadi kýymet olarak muhasebeleþtirilir. 3. Bu hesabýn elde edildiði hesap dönemini izleyen 5 yýl içinde sermayeye ilave dýþýnda herhangi bir þekilde baþka bir hesaba nakledilmesi veya iþletmeden çekilmesi hâlinde, zamanýnda tahakkuk ettirilmeyen vergiler vergi zýyaý cezasý ve gecikme faiziyle birlikte iþletmeden tahsil edilir. 4. ARGE ve yenilik faaliyetlerinde bulunanlarýn, kamu kurum ve kuruluþlarý, kanunla kurulan vakýflar ile uluslararasý fonlardan aldýklarý geri dönüþlü destekler bu kapsamda deðerlendirilmez. 5. Sayýþtay'ýn görüþü alýnarak hazýrlanan bu Yönetmelik, 1/8/2008 tarihinde yürürlüðe girer. 17