ÜLKE MASALARI II DAİRESİ Asya Pasifik Şubesi

Transkript

1 JAPONYA SU ÜRÜNLERİ YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Hazırlayan Gülay BABADOĞAN Uzman ÜLKE MASALARI II DAİRESİ Asya Pasifik Şubesi Ağustos 2011 EKONOMİ BAKANLIĞI 1

2 İçindekiler ve Tablo Dizini Giriş Japonya da Su Ürünleri Üretimi...3 Tablo 1: Çeşitleri İtibariyle Japonya Su Ürünleri Üretimi (bin ton) Japonya da Su Ürünleri Tüketimi...5 Tablo 2: Japonya Su Ürünleri Tüketimi...6 Tablo 3: Japonya da Yıllar İtibariyle Su Ürünleri Harcamaları (Yen)...7 Tablo 4: Japonya da Hane Halkı Başına En Çok Tercih Edilen 10 Su Ürünü (2010)...8 Tablo 5: Japonya da Su Ürünleri Sezonları...9 Tablo 6: Yıllar İtibariyle Japonya da Gerçekleşen Su Ürünleri Satışları Japonya da Su Ürünlerinin Dağıtımı...12 Tablo 7: Japonya da Büyüklükleri İtibariyle Faaliyet Gösteren Balık Pazarları...12 Tablo 8: Japonya da Yerel Olarak Üretilen Su Ürünlerin Satıldıkları Birimler...14 (M: bin ton, Oran: %)...14 Tablo 9: Japonya da İthal Edilen Su Ürünlerin Satıldıkları Birimler...15 (M: bin ton, Oran: %) Japonya nın Su Ürünleri İhracatı...17 Tablo 10: Yıllar İtibariyle Japonya nın Su Ürünleri İhracatı (000 $)...17 Tablo 11: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Su Ürünleri İhracatı (000 $) Japonya nın Su Ürünleri İthalatı...19 Tablo 12: Yıllar İtibariyle Japonya nın Su Ürünleri İthalatı (000 $)...19 Tablo 12: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Su Ürünleri İhracatı (000 $)...20 Tablo 13: Japonya nın Çin Halk Cumhuriyeti nden Su Ürünleri İthalatı...21 Tablo 15: Japonya nın ABD den Su Ürünleri İthalatı...23 Tablo 16: Japonya nın Rusya Federasyonu ndan Su Ürünleri İthalatı...24 Tablo 17: Japonya nın Şili den Su Ürünleri İthalatı...24 Tablo 18: Japonya nın Hırvatistan dan Su Ürünleri İthalatı...25 Tablo 19: Yıllar İtibariyle Japonya nın Orkinos Balığı İthalat Miktarı (Ton)...25 Tablo 20: Ülkeler İtibariyle Japonya nın Orkinos Balığı İthalat Miktarı (Ton)...27 Tablo 21: Yıllar İtibariyle Japonya nın Karides ve Yengeç İthalat Miktarı (Ton)...27 Tablo 22: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Karides İthalat Miktarı (Ton)...28 Tablo 23: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Yengeç İthalat Miktarı (Ton)...28 Tablo 24: Yıllar İtibariyle Japonya nın Ahtapot İthalat Miktarı (Ton)...28 Tablo 25: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Ahtapot İthalat Miktarı (Ton)...29 Tablo 26: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Balık Yumurtaları İthalat Miktarı (Ton).29 Tablo 27: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Balık Yumurtaları İthalat Miktarı (Ton) Ülkemizin Japonya ya Su Ürünleri İhracatı...31 Tablo 28: Yıllar İtibariyle Ülkemizin Japonya ya Su Ürünleri İhracatı Japonya da Uygulanan Su Ürünleri Mevzuatı

3 Giriş 1964 yılında su ürünleri alanında %164 oranında kendi kendine yeterli konumunda bulunan Japonya da bu oranın nüfusun artması ve doğal kaynakların azalmasıyla hızla düşmüş ve 2006 yılında %59 olarak gerçekleşmiştir. Japonya dünya su ürünleri ithalatında yaklaşık %15 gibi büyük bir paya sahip olup yılda yaklaşık 3 milyon tonluk su ürünleri ithalatı gerçekleştirilmektedir. Dünyanın en önemli su ürünleri tüketicisi (kişi başına yıllık tüketim 32 kg;) konumunda bulunan Japonya ülkemizden özellikle mavi yüzgeçli orkinos ithal etmektedir. Söz konusu ürün ülkemizden ağırlıklı olarak taze/ soğutulmuş olarak ihraç edilmektedir. Japonya da su ürünleri tüketimi hala önemini korumakla birlikte, son yıllarda batı tarzı tüketimi nedeniyle kırmızı et tüketiminde önemli bir artış yaşanmıştır. 1. Japonya da Su Ürünleri Üretimi Çin ve Peru nun ardından dünyanın üçüncü önemli su üreticisi olan Japonya nın 2008 su ürünleri üretimi önceki yıldan %2 oranında azalarak 5592 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Su ürünleri üretiminin önemli bir bölümünü deniz balıkçılığı oluşturmakta olup, denizde gerçekleştirilen kültür balıkçılığı son on yılda önem kazanmaya başlamıştır. Su ürünleri üretiminde ön plana çıkan ürünler orkinos çeşitleri, zargana, uskumru, istavrit ve hamsi çeşitleridir. Tablo 1: Çeşitleri İtibariyle Japonya Su Ürünleri Üretimi (bin ton) Ürün Deniz Balıkçılığı (toplam) Deniz Balıkları (toplam) Kuzey Mavi Yüzgeçli Orkinos Güney Mavi Yüzgeçli Orkinos Yazılı Orkinos Camgöz orkinos Sarı Yüzgeçli Orkinos Diğer Ton Balıkları Kılıçbalıkları Kızıl orkinos Köpek balığı

4 Somon ve Alabalık Ringa Balığı Sardalya Yuvarlak Ringa balığı Hamsi Balıkları İstavrit Uskumru Balıkları Zargana Sarıkuyruk Kalkan ve pisi balıkları Morina balığı Alaska morina balığı Atka morina balığı Levrek Kum mızrak balığı Karides ve Istakozlar Yengeçler Kabuklu Su Ürünleri Midyeler Taraklar Mürekkep Balıkları Ahtapot Deniz Kestanesi Deniz Yosunu Kombu cinsi deniz yosunu Deniz Kültür Balıkçılığı (toplam) Sarı Kuyruk İstiridye Wakame cinsi yosun Nori cinsi deniz bitkisi Tatlısu Kültür Balıkçılığı (toplam) Alabalık Sazan Yılan Balığı Balina Kaynak: MAFF 4

5 Japonya Tarım, Balıkçılık ve Ormancılık Bakanlığı (Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries MAFF) hesaplamalarına göre su ürünlerinde kendi kendine yeterlilik ürün bazında farklılık göstermekte olup, kendi kendine yeterlilik sarıkuyruk balıklarında %68, istavritte %81, morina balıklarında %68, mürekkep balıkları çeşitlerinde %65, ahtapotlarda %51, orkinos balıklarında %43 ve somon ve alabalıkta %41 civarında bulunmaktadır. Kendi kendine yeterliliğin düşük seviyelerde bulunan ürünler ise %5 ile karides, tatlı su yılan balıkları ile %37 ve %28 ile yengeçlerdir. Özellikle 1980 lerden sonra Japonya nın su ürünleri ithalatı artmaya başlamış olup, söz konusu ithalat artışı üç ana nedenden kaynaklanmaktadır: 1 Japonya nın taraf olduğu uluslar arası anlaşmalar dolayısıyla avcılık yoluyla elde edilen üretimin kısıtlanması 2 Özellikle ton balığı ve karidese yönelik talep artışı 3 Japon tüketicilerin somon gibi ithal edilmiş balıklara yönelik ilgisinin artması Ayrıca nakliye koşullarının gelişmesi, uluslararası fiyatların düşmesi ve göreceli olarak daha kolay hazırlanabilen su ürünleri çeşitlerinin rağbet görmesi de ithalatı artıran diğer nedenler olarak öne çıkmaktadır. 2. Japonya da Su Ürünleri Tüketimi Japonya da su tüketimi yıllar itibariyle azalmakta olup, önümüzdeki dönem kırmızı et tüketiminin su ürünleri tüketimini geçmesi beklenmektedir. Söz konusu su ürünleri tüketimindeki azalışın en önemli nedeni çocukların su ürünlerini çok sevmemesi ve ailelerin de su ürünlerini hazırlanmayı çok zahmetli bulmaları olarak görülmektedir. Ayrıca çeşitli su ürünleri yemekleri hazırlama yöntemleri bilgileri de günden güne azalmaktadır. Yine bu olumsuzluklara karşın Japonya su ürünleri tüketimi dünyanın en yüksek kişibaşı tüketim miktarı olarak gerçekleşmekte olup, ortalama olarak bir Japon tüketici günlük yaklaşık 190 kalori su ürünlerinden temin edilmektedir. Eskiden su ürünleri Japonya da ağırlıklı olarak kıyı bölgelerde tüketilirken, ülkenin iç kesimlerinde pirinç ve sebze tüketimi daha yoğun olarak gerçekleştirilmekteydi. Su ürünlerinin bütün bölümleri tüketilmeye çalışılmakta olup, ürünler çiğ, marine veya fermente edilmiş, kurutulmuş, pişirilmiş ve kızartılmış olarak tüketilmektedir. Bu işlemler, ürünün ebadına göre de değişmekte olup, büyük balıklar biftek halinde tuzlanarak kurutulmakta, orta ebattaki balıklar bölünüp tuzlandıktan sonra bütün olarak kurutulmaktadır. Küçük balıklar ise bütün olarak bir ipliğe sıralanmış olarak kurutulmaktadır. Kabuklu ve yumuşakçalar ise çoğunlukla tütsülenmekte veya kurutulmaktadır. 5

6 Taze/ Soğutulmuş Su Ürünleri Yıllık Harcama (Yen) Tablo 2: Japonya Su Ürünleri Tüketimi Miktar (gr) Tuzlanmış ve Kurutulmuş Balıklar Yıllık Harcama (Yen) Miktar (gr) İşlenmiş Balık Ürünleri Yıllık Harcama (Yen) Yıllık Harcama (Yen) Miktar (gr) Yıllık Harcama (Yen) Miktar (gr) Yıllık Harcama (Yen) Yıl Bölge Sapporo Aomori Morioka Sendai Akita Yamagata Fukushima Mito Utsunomiya Maebashi Saitama Chiba Tokyo Yokohama Niigata Toyama Kanazawa Fukui Kofu Nagano Gifu Shizuoka Nagoya Tsu Otsu Kyoto Osaka Kobe Nara Wakayama 6

7 Tottori Matsue Okayama Hiroshima Yamaguchi Tokushima Takamatsu Matsuyama Kochi Fukuoka Saga Nagasaki Kumamoto Oita Miyazaki Kagoshima Naha Kaynak: MAFF Eskiden tüketiciler hemen her köşe başında bulunan balıkçılardan ihtiyaçlarını gidermeye çalışırken, günümüzde bu işlevi süpermarketler üstlenmiştir. Japonya İç İşleri ve İletişim Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen bir çalışmaya göre toplam yıllık harcamalar içindeki payı 2006 yılında % 9,5 iken 2010 yılında %8,6 ya düşmüştür. Su ürünleri arasında en çok tercih edilen taze su ürünleri olmuştur. Yıl Tablo 3: Japonya da Yıllar İtibariyle Su Ürünleri Harcamaları (Yen) Su Ürünleri (toplam) Taze Tuzlanmış/ marine edilmiş Kıyılmış Diğer şekillerde işlenmiş Toplam Harcamalar İçindeki Payı (% ) , , , , ,6 Kaynak: Japonya İç İşleri ve İletişim Bakanlığı Ton balıkları en çok tercih edilen balık çeşitleri olup, ağırlıklı olarak suşi ve saşimi olarak tüketilmektedir. İkinci sırada yer alan somon balıkları, çoğunlukla kültür ortamında yetiştirilmiş olup, ağırlıklı olarak Norveç ve Şili den ithal edilmektedir. Karides tüketim de son yıllarda önemli artış göstermekte olup, özellikle karidesin kırmızıya yakın renginin iyi şans ve bereket getirdiğine inanıldığından, özellikle Yeni Yıl ve Evlilik törenlerinde sıklıkla tüketilmektedir. Yine özel günlerde ıstakoz da tercih edilebilmektedir. Ahtapotlar şaşimi formunda tüketilmekte olup, Japonya da popüler bir kızartılmış atıştırmalık olan yakitori de kullanılmaktadır. 7

8 Tablo 4: Japonya da Hane Halkı Başına En Çok Tercih Edilen 10 Su Ürünü (2010) Sıra No Ürün Adı Yıllık Harcama (Yen) Su Ürünleri Harcamaları İçindeki Payı (%) 1 Ton Balıkları (taze) ,7 2 Somon (taze) ,6 3 Kıyılmış ve buharda ,9 pişirilmiş balık 4 Karides (taze) ,8 5 Sarıkuyruk balıkları ,8 6 Marine Edilmiş ,7 Balıklar 7 Tuzlanmış Morina ,6 Balığı Yumurtaları 8 Kıyılmış ve buharda ,2 pişirilmiş balık, kızartılmış 9 Mürekkep balıkları ,0 10 Konserve Balık ,8 Kaynak: Japonya İç İşleri ve İletişim Bakanlığı Japon geleneklerine göre su ürünleri belirli mevsimlerde tüketilmekte olup, baharda palamut ve kızıl orkinos, yazın tarak, sonbaharda Japonya da avlanan bir cins olan Saury balığı ile kışın sarıkuyruk balıkları tüketilmekte idi. Ancak uluslar arası ticaretin gelişmesi ile yılın her zamanında her çeşit su ürününün bulunması kolaylaşmış; ayrıca Japonya dışından da su ürünleri çeşitleri ithal edilemeye başlanmıştır. Japon aşçılar su ürünlerin tüketiminin zamanlamasının çok önemli olduğunu, söz konusu zamanlamaya uyulmadığı takdirde ürünün belirli özelliklerini kaybedeceğini düşünmektedir. 8

9 Tablo 5: Japonya da Su Ürünleri Sezonları Ürünün İsmi Ürünün Japonca İsmi Sezon (Shun) Fener Balığı anko Kasım Şubat Palamut katsuo Nisan Haziran Morina Balığı tara Kasım Şubat Yılan Balığı hamo Haziran Ekim Pisi Balığı hirame Kasım Şubat Ringa Balığı nishin Nisan Mayıs Uskumru saba Mayıs Haziran; Eylül Ekim İstiridye kaki Kasım Şubat Baltabaş Balığı managatsuo Ekim Ocak Somon sake Kasım Aralık Saury sanma Eylül Ekim Cupra tai Ekim Nisan Deniz kestanesi uni Kasım Ağustos Mürekkep Balığı sumi ika Ekim Şubat Ayu Balığı ayu Haziran Ağustos Alabalık masu Mart Nisan Orkinos maguro Kasım Şubat Sarıkuyruk Balığı (genç) buri Aralık Şubat Sarıkuyruk Balığı (olgun) Hamachi/ inada Mayıs Temmuz Kaynak: Food Culture in Japan Dış ticaretin gelişmesi ile Japon tüketicilerin su ürünleri çeşitleri konusundaki tercihleri önemli değişime uğramıştır. Japonya da yüzyıllar arasında hüküm süren Edo hanedanı zamanında orkinos balıkları düşük kaliteli balıklar olarak algılanırken, bugün orkinos balıkları suşi ve saşimi gibi yemekler için en önemli girdileri oluşturmaktadır. Yine bugün Japonya da önemli ölçüde tüketilen somon balığı, 2. Dünya Savaşı öncesine kadar yüzgeçleri dışında fazla tüketilmeye değer bulunmamakta idi. Bugün Japonya da suşi tüketimi yaygın halde olup, özellikle suşi tüketimi özellikle çocuklar arasında yaygınlık kazanmaktadır. Kılçık içermemesi, kolay tüketilmesi ve güzel görüntüsü nedeniyle tercih edilen suşi, yapılan bir Japonya da gerçekleştirilen bir araştırmaya göre çocuklar tarafından aşağıdaki şekillerde tüketilmeyi tercih edilmektedir: Ton balığı (yağsız) (% 61,5) Somon balığı yumurtaları (%54,9) Somon balığı (%47,7) Ton balığı (yağlı) (% 44,5) Omletli (%41,7) Karides (%35,3) Pembe Alaska Karidesi (%34,9) Negi torro (yağlı ton balığı soğan) (%34,5) Natto (fermente edilmiş soya) (%33) Pişirilmiş Karides (%24,7) 9

10 Japonya da ebeveynlerin daha fazla iş hayatına entegre olmaları dolayısıyla balık pişirmek daha zahmetli olarak algılanmaya başlamıştır. Ayrıca genç insanların bir kısmı nasıl balık temizleyeceklerini tam olarak bilmediklerini de ifade etmişlerdir. Tempura Japonya da en yaygın olarak tüketilen balık yemeği olup, bu yemek Japonya ya Portekiz den gelmiş ve Japonya damak tadına göre uyumlaştırılmıştır. Tempura yemeğinde karides ve balık parçaları çeşitli sebzelerle kızartılmaktadır. İşlenmiş Su Ürünleri Tüketimi Konserve su ürünleri, balık salam ve sosisleri ile balık ezmeleri en çok tercih edilen ürünler konumunda bulunmaktadır. Bu ürünler Japon mutfağına ait ürünler olmakla birlikte ürünlerde kullanılan kıyılmış balık eti genellikle ithal edilmekte, söz konusu ithalat ağırlıklı olarak ABD nin Alaska eyaletinden gerçekleştirilmektedir. Geçmiş yıllarda uluslar arası gıda fiyatlarında yaşanan artış dolayısıyla Japon ithalatçılarını alternatif Pazar arayışlarına itmiştir. Konserve su ürünleri tüketiminde ise, ton balıkları, istavrit ve sardalya pazarın yaklaşık %90 ını oluşturmaktadır. Özellikle bu kategoride bulunan balıkların kolesterolü azaltıcı maddeleri içermesi nedeniyle, Japon pazarında talep artmakta olup, süpermarket zincirleri de özel markalama yolu ile bu ürünleri müşterilerini daha hesaplı yollarla sunmaya çalışmaktadır. İşlenmiş palamut ürünleri de Japon mutfağında önemli olup, pişirilmiş ve kurutulmuş olarak satılan palamut parçaları (katsuo bushi) tüketiciler arasında çok popülerdir. İşlenmiş somon ürünleri arasında en çok tercih edilen ürünler tütsülenmiş somon balıkları ile pirinç ile birlikte tüketilen somon pulları olup; son yıllarda Norveç somonlarından daha hesaplı olan Şili kökenli somon ürünleri pazarda önemli yer tutmaya başlamıştır. Dondurulmuş pişirilmiş ürünler arasında en çok tercih edilen ürünler karidesler, mürekkep balıkları, beyaz balıketleri ve istiridyeler yer almakta olup, bu ürünlerin ithalatı avlanma miktarı ve uluslar arası fiyatlara bağlıdır. Tablo 6: Yıllar İtibariyle Japonya da Gerçekleşen Su Ürünleri Satışları Ürün (tahmin) İşlenmiş balık macunları Konserve mavi derili balıklar Konserve ton balıkları Diğer konserve su ürünleri Balık pastırma ve 10

11 sosisleri Kurutulmuş Palamut Flokonları Tütsülenmiş Somon Kurutulmuş Somon Flokonları Dondurulmuş Beyaz Balık Etleri Dondurulmuş kızartılmış karides Dondurulmuş kızartılmış istiridye Dondurulmuş kızartılmış mürekkep balıkları Soğutulmuş kızartılmış su ürünleri Kaynak: 2011 Food Marketing Handbook No.2, 2011 Food Marketing Handbook No.5, Fuji Keizai 11

12 3. Japonya da Su Ürünlerinin Dağıtımı Japonya da su ürünleri iki önemli alanda dağıtılmaktadır: toptancı pazarları ile tüketim yerleri. Japonya da faaliyet gösteren balık pazarlarının sayısı bine yaklaşmakta olup, kıyı bölgelerde yoğunlaşmıştır. Son yıllarda dağıtım kanallarında su ürünleri kullanan gıda üreticilerinin önemi artmış bulunmaktadır. Tablo 7: Japonya da Büyüklükleri İtibariyle Faaliyet Gösteren Balık Pazarları Toplam Sayı 100 m2 den az m2 arası m2 arası m2 arası m2 arası m2 arası m2 arası 5,000 10,000 m2 arası 10,000 m2 ve üzeri Toplam Bölge Hokkaido Aomori Iwate Miyagi Akita Yamagata Fukushima Ibaraki Tochigi Gunma 1 x x x x x x x x x Saitama 2 x x x x x x x x x Chiba Tokyo Kanagawa Niigata Toyama Ishikawa Fukui Yamanashi Nagano Gifu 2 x x x x x x x x x Shizuoka Aichi Mie Shiga Kyoto Osaka

13 Hyogo Nara 1 x x x x x x x x x Wakayama Tottori Shimane Okayama Hiroshima Yamaguchi Tokushima Kagawa Ehime Kochi Fukuoka Saga Nagasaki Kumamoto Oita Miyazaki Kagoshima Okinawa Kaynak: MAFF Japonya da yerel olarak üretilen su ürünleri ağırlıklı olarak toptancılara satılmakta olup, bu amaçlarla kurulmuş toptancı pazarları dağıtımda önemli yer tutmaktadır. 13

14 Tablo 8: Japonya da Yerel Olarak Üretilen Su Ürünlerin Satıldıkları Birimler (M: bin ton, Oran: %) Oran (%) Gıda Toptancıları İşyeri Tipi Alım Miktarı (ton) Toplam Su ürünleri üreticisi/ nakliyeci / kooperatif Üretim bölgesi toptancısı Tüketim Bölgesi Tüketi m bölgesi Toptan cısı Aracı Diğer Toptancılar Alım Satım Firması Diğer Gıda Toptancıları Gıda Üreticisi Gıda Perakendeci si Gıda İşleyicileri (M) (%) 100,0 10,4 65,2 7,4 1,9 9,7 3,3 2,0 0,0 Su ürünleri üreticileri Dondurulmuş ve hazır gıda üreticileri Diğer gıda üreticileri Gıda Toptancıları (M) ,0 10,7 66,0 7,6 1,2 9,6 3,0 1,9 0, ,0 1,5 55,9 1,1 17,4 4,4 12,2 7,6 0, ,0 0,5 1,4 6,4 44,8 34,9 10,9 1,2 0, (%) 100,0 54,5 12,4 16,9 3,0 4,6 4,6 4,1 0,0 Toptancı pazaryeri Toptan satış pazarındaki toptancılar (üretim bölgeleri) Toptan satış pazarındaki toptancılar (tüketim bölgeleri) Toptan satış pazarındaki aracılar ,0 63,3 9,6 16,8 1,9 2,5 3,4 2,5 0, ,0 94,3 5,1 0,5 0,1 0,0 0, ,0 39,4 21,3 10,4 1,6 8,1 10,8 8, ,0 4,2 4,2 80,2 8,2 0,7 1,8 0,6 0,1 Diğer toptancılar Gıda perakendecile ri toplam ,0 29,5 20,2 17,2 6,1 10,6 7,8 8,6 0,

15 (M) (%) 100,0 3,5 13,3 22,8 42,4 4,5 10,2 2,0 1,3 Süpermarketler / çok katlı ,0 2,6 14,7 24,5 35,8 6,3 13,3 2,9 0,0 mağazalar Diğer gıda perakendecileri ,0 2,8 12,6 22,2 47,3 6,0 6,2 2,3 0,5 Taze Balık Mağazaları ,0 7,9 18,4 21,4 45,9 0,2 4,9 0,9 0,4 Diğerleri Gıda Hizmet Birimleri (M) ,0 1,3 7,1 24,3 31,0 2,1 26,1 1,1 7, (%) 100,0 2,3 1,7 36,9 33,1 1,1 13,4 0,7 10,9 Kaynak: MAFF Toptancıların dağıtım kanalları içindeki önemi ithal edilen su ürünlerinde de devam etmekte olup, özellikle toptancı pazar yerleri toptancı dağıtımının yaklaşık dörtte birini gerçekleştirmektedir. Ayrıca söz konusu toptancılar satışa sundukları su ürünlerinin yaklaşık %40 ını kendileri ithal etmektedir. Tablo 9: Japonya da İthal Edilen Su Ürünlerin Satıldıkları Birimler (M: bin ton, Oran: %) Oran (%) Gıda Toptancıları İş Yeri Tipi Alım Miktarı Topla m Doğru dan ithalat Üretim bölgesi toptancıs ı Toptan cı Tüketim Bölgesi Aracı Diğer Toptancılar Alım Satım Firması Diğer Gıda Toptancı ları Gıda Üretici si Gıda Peraken decisi Gıda İşleyicileri (M) (%) 100,0 12,7 0,9 14,7 1,9 57,4 11,1 1,2 Su ürünleri üreticileri ,0 14,0 0,8 15,5 2,0 57,1 9,7 1,0 Dondurulmuş ve hazır gıda üreticileri ,0 4,7 66,9 27,8 0,5 Diğer gıda üreticileri ,0 4,6 10,1 2,2 56,9 21,7 4,5 Gıda Toptancıları (M) (%) 100,0 39,1 3,8 13,4 2,7 26,9 10,3 3,9 0,0 15

16 Toptancı pazaryeri Toptan satış pazarındaki toptancılar (üretim bölgeleri) Toptan satış pazarındaki toptancılar (tüketim bölgeleri) ,0 3,1 6,0 27,1 5,2 42,2 7,4 9, ,0 0,4 0,0 4,7 0,2 93,5 1, ,0 5,0 9,5 6,2 4,4 48,6 11,1 15,2 Toptan satış pazarındaki aracılar ,0 0,5 1,6 79,1 9,0 6,3 3,2 0,2 Diğer toptancılar ,0 52,5 3,0 8,3 1,7 21,2 11,4 1,9 0,0 Gıda perakendecileri toplam (M) (%) 100,0 1,8 4,2 17,3 31,5 26,5 14,3 3,0 1,5 Süpermarketler/ çok katlı mağazalar ,0 4,8 6,0 9,5 21,5 36,6 19,6 1,9 0,0 Diğer gıda perakendecileri ,0 1,1 3,4 18,6 34,7 25,5 11,9 4,5 0,4 Taze Balık Mağazaları ,0 0,3 4,7 22,7 39,8 25,3 4,0 0,4 2, ,0 2,6 22,3 26,8 6,5 30,8 0,9 10,1 Diğerleri Gıda Hizmet Birimleri (M) (%) 100,0 0,2 1,0 21,7 26,3 4,9 42,8 0,9 2,3 Gıda Üreticileri (%) 100,0 32,8 1,5 21,7 0,9 34,5 4,8 3,7 0,0 Kaynak: MAFF 16

17 4. Japonya nın Su Ürünleri İhracatı Japonya nın düşük de olsa su ürünleri ihracatı mevcut olup, son yıllarda Çin Halk Cumhuriyeti bu alanda Japonya ya önemli bir rakip olarak ortaya çıkmıştır. Tablo 10: Yıllar İtibariyle Japonya nın Su Ürünleri İhracatı (000 $) GTİP Ürün Adı NO 0301 Canlı Balık 72,227 77,880 79,105 68,253 69, Balık, taze, soğutulmuş 139, , , , , Balık, dondurulmuş 480, , , , , Balık Filetoları 86, , , , , Balık, tütsülenmiş, 15,845 14,305 17,241 13,911 16,086 tuzlanmış, marine edilmiş 0306 Kabuklular 40,580 46,855 24,106 24,057 24, Yumuşakçalar 155, , , , , Konserve Balıklar 98, , , , , Konserve Kabuklu ve Yumuşakçalar 299, , , , ,702 Su Ürünleri Toplam 1,389,643 1,645,468 1,620,114 1,570,901 1,939,531 Kaynak: Japonya nın su ürünleri ihracatı ülkeler bazında incelendiğinde Güneydoğu Asya ülkelerinin ve Japon nüfusunun ağırlıkta olduğu ülkeler olduğu görülmektedir. Tablo 11: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Su Ürünleri İhracatı (000 $) Ülke Adı Hong Kong, Çin H.C. 285, , , , ,952 Çin H.C. 314, , , , ,006 A.B.D. 178, , , , ,569 G. Kore 226, , , , ,416 Tayland 99, , , , ,908 Tayvan 49,732 61,228 62,257 61,926 80,143 Viet Nam 10,792 20,496 34,359 32,754 54,594 Rusya Fed. 12,425 14,103 20,135 29,258 52,265 Mısır 8,448 15,623 20,713 27,110 38,739 Singapur 18,747 23,266 25,503 24,619 31,771 Endonezya 9,415 8,840 12,877 8,008 20,206 Filipinler 5,147 14,584 17,026 13,482 19,818 Yeni Zelanda 18,639 18,678 20,719 17,882 16,902 17

18 A.B.D. ye Bağlı Adalar 32,452 43,138 27,395 27,531 15,717 Malezya 6,079 7,414 12,813 8,539 14,127 Avustralya 7,608 9,280 11,353 12,592 11,632 G. Afrika Cum. 10,453 8,900 10,321 11,250 11,093 S. Arabistan 6,000 8,669 10,460 10,175 10,614 Hollanda 6,270 10,168 8,864 10,297 10,459 Kanada 10,360 13,705 14,873 8,889 8,771 Peru 2,074 5,882 11,115 9,314 8,484 Şili 4,048 3, ,706 7,449 Namibya 3,514 5,243 3,290 4,316 6,288 Fransa 16,917 8,505 5,269 8,456 6,058 Almanya 2,997 4,217 6,681 4,165 3,997 Belçika 2,740 3,515 3,853 2,687 2,870 Birleşik Krallık 3,359 4,109 3,717 2,377 2,585 İspanya 1,212 2,222 2,014 2,469 2,488 Toplam (diğ. dahil) 1,389,643 1,645,468 1,620,114 1,570,901 1,939,531 Kaynak: 18

19 5. Japonya nın Su Ürünleri İthalatı Su ürünleri ithalatında önemli bir grup da somon balıkları olup, bu ürünler ağırlıklı olarak Şili ve Norveç ten tedarik edilmektedir. Kültür balıkçılığı alanında önemli bir üretime sahip olan ülkemizin ihracatında komşu ve çevre ülkeler ağırlıktadır. Bununla birlikte Japonya su ürünleri ihracatımızda önemli bir paya sahiptir. İhracatımızın yaklaşık üçte birisi bu pazara yöneliktir. Bu çerçevede orkinos dışındaki çeşitlerde de Japonya ya yönelik ihracat stratejisinin geliştirilmesi ihracatımızda ürün çeşitlendirilmesi bakımında önem arz etmektedir. Tablo 12: Yıllar İtibariyle Japonya nın Su Ürünleri İthalatı (000 $) GTİP Ürün Adı NO 0301 Canlı Balık 439, , , , , Balık, taze, soğutulmuş 709, , , , , Balık, dondurulmuş 3,323,040 3,127,544 3,689,596 3,434,853 3,744, Balık Filetoları 2,117,544 2,079,184 2,634,608 2,227,722 2,434, Balık, tütsülenmiş, tuzlanmış, marine 233, , , , ,245 edilmiş 0306 Kabuklular 2,752,043 2,497,512 2,597,104 2,363,477 2,648, Yumuşakçalar 1,282,118 1,251,725 1,279,258 1,231,800 1,345, Konserve Balıklar 1,430,352 1,382,054 1,232,466 1,205,512 1,413, Konserve Kabuklu ve Yumuşakçalar 1,241,981 1,168,831 1,204,529 1,214,304 1,318,468 Su Ürünleri Toplam 13,528,784 12,768,478 14,030,225 12,944,152 14,385,072 Kaynak: 19

20 6.1. Ülkeler İtibariyle İthalat Japonya nın su ürünleri ithalatında Çin Halk Cumhuriyeti en önemli tedarikçi ülke konumunu korumasına karşın son yıllarda Tayland ve Rusya da ithalatta önem kazanmaya başlamışlardır. Tablo 12: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Su Ürünleri İhracatı (000 $) Ülke Adı Çin Halk Cum. 3,146,627 2,704,204 2,412,292 2,248,104 2,620,321 Tayland 955, ,603 1,110,545 1,101,601 1,270,610 A.B.D. 1,257,218 1,168,254 1,498,543 1,216,878 1,241,438 Rusya Fed. 981,432 1,017,983 1,277,427 1,027,754 1,171,907 Şili 913, , ,958 1,060,646 1,103,198 Viet Nam 789, , , , ,246 G. Kore 568, , , , ,139 Endonezya 697, , , , ,586 Norveç 382, , , , ,562 Tayvan 625, , , , ,536 Kanada 433, , , , ,178 Hindistan 307, , , , ,889 Avustralya 306, , , , ,691 Filipinler 175, , , , ,384 Hong Kong, Çin H.C. 6,636 33,546 84,799 18, ,287 Yeni Zelanda 99, , , , ,293 Fas 99, , , , ,245 İzlanda 114, , , , ,281 Moritanya 97, , , , ,853 İspanya 122, , ,036 99,341 87,718 Arjantin 85,316 67,411 98,935 89,497 87,402 Malezya 65,477 64,423 69,559 65,723 87,013 Grönland 63,339 64,529 82,366 88,656 77,555 Malta 103,645 55, , ,590 68,084 Myanmar 81,525 71,097 64,474 61,040 60,194 Vanatu 27,194 32,072 28,186 24,412 56,038 Fiji 17,417 17,904 26,181 35,367 52,085 Danimarka 53,702 51,269 55,280 52,415 48,825 Meksika 80,642 96,429 75,989 69,395 48,717 Hollanda 25,111 28,708 44,533 40,830 37,529 Hırvatistan 87,526 79,263 44,166 96,953 37,427 Seyşel Adaları 31,621 28,423 31,742 26,159 36,170 Fransa 26,986 30,300 35,120 31,237 34,181 Türkiye 65,658 85,685 82, ,382 31,921 Almanya 10,055 14,476 24,836 22,592 26,353 20

21 Tunus 34,084 42,163 56,969 75,115 23,810 Peru 18,252 20,200 29,306 22,965 23,168 İtalya 67,298 75,810 65,322 37,681 20,209 Portekiz 1,393 4,405 16,203 16,199 19,778 Ekvator 8,494 7,127 14,142 15,835 18,864 G. Afrika Cum. 24,736 31,365 20,941 14,391 18,065 Sri Lanka 40,629 32,139 20,790 20,979 18,033 Bangladeş 21,808 15,394 20,843 16,155 16,845 Cook Adaları 1,960 2,546 5,850 7,861 16,304 Yunanistan 18,442 12,965 16,953 15,543 15,076 Palau 39,183 27,745 25,624 16,920 14,060 S. Arabistan 15,704 17,326 16,999 13,118 13,938 Birleşik Krallık 14,114 15,593 14,121 16,766 13,754 Tanzanya 8,001 9,226 8,913 7,232 13,357 Brezilya 18,814 13,771 17,520 9,011 11,295 Senegal 8,677 13,757 17,241 9,481 10,884 Yemen 9,266 8,029 5,703 5,873 10,702 Marshall Adaları 18,512 7,997 14,600 19,819 10,367 Iran 2,324 5,116 5,163 3,190 8,912 Su Ürünleri Toplam 13,528,784 12,768,478 14,030,225 12,944,152 14,385,072 (diğ. dahil) Kaynak: Japonya nın su ürünleri talebini daha yakından görmek amacıyla aşağıdaki tablolarda başlıca tedarikçi ülkelerden ithal edilen çeşitler daha ayrıntılı olarak verilmiştir. İthalata konu olan ürünlerin çeşit bazında daha yakından incelenmesi amacıyla, söz konusu istatistikler Japonya nın kullanmış olduğu GTİP No ları bazında verilmiştir. Tablo 13: Japonya nın Çin Halk Cumhuriyeti nden Su Ürünleri İthalatı GTİP No. Ürün Adı (000 $) Konserve Yılan Balıkları 203, , , Konserve Diğer Balıklar 269, , , Konserve Mürekkep Balıkları 146, , , Dondurulmuş Camgöz Orkinos (Thunnus 135, , ,621 obesus) Diğer Konserve Yengeçler 190, , , Diğer Konserve Yumuşakçalar 131, , , Canlı diğer Yılan Balıkları 151,370 99, , Dondurulmuş Karidesler, kabuklu veya 121, , ,007 kabuksuz, pişirilmişler dahil Morina Balığı Konservesi (Gadus spp., ,259 Theragra spp. and Merluccius spp.) Diğer donduruluşmuş balık etleri ( kılıçbalıkları hariç) 94,090 66,627 71,658 21

22 Diğer işlenmiş mürekkep balıkları ve 26,642 26,313 66,678 kalamarlar Dondurulmuş diğer balık filetoları 62,137 51,386 65,050 ( kılıçbalıkları hariç) Dondurulmuş ahtapotlar 48,167 36,529 61, Dondurulmuş diğer mürekkep balıkları 56,086 56,900 54, Diğer konserve karidesler 55,685 46,418 46, Diğer konserve somon balıkları, hava 38,691 39,720 46,096 geçirmeye konteynerlarda olanlar ve ufalanmış olanlar hariç Diğer canlı balıklar (Clupea spp., Gadus spp., 29,390 22,015 39,519 Theragra spp., Merluccius spp., Seriola spp., Scomber spp., Etrumeus spp., Sardinops spp., Engraulis spp.,trachurus spp.) Canlı, taze/ soğutulmuş veya dondurulmuş 24,291 25,114 37,743 deniz tarakları İşlenmiş deniz tarakları 18,272 23,769 36, Konserve Uskumru ufalanmış olanlar hariç 27,940 27,114 34, Konserve karidesler 29,394 27,416 25, Sarı yüzgeçli orkinos, dondurulmuş 17,285 25,019 24,218 Kaynak: Tablo 14: Japonya nın Tayland dan Su Ürünleri İthalatı GTİP No. Ürün Adı (000 $) Dondurulmuş karidesler, kabuklu veya 196, , ,439 kabuksuz, pişirilmişler dahil Konserve karidesler (tuzlanmış, marine edilmiş, 131, , ,961 kaynatılmış, dondurulmuş vb.) Diğer konserve karidesler 136, , , Diğer dondurulmuş balık etleri ( kılıçbalıkları 120,822 83, ,317 hariç) Diğer dondurulmuş balık etleri (Itoyori, Surimi 92,465 54,581 76,878 cinsleri) Diğer dondurulmuş köpek balıkları 64,572 62,811 76, Hava geçirmeye ambalajlardaki ton balıkları 84,622 71,859 68, Diğer işlenmiş mürekkep balıkları (Mongo ika 54,134 51,705 52,949 cinsi) Hava geçirmeye ambalajlarda kırmızı ve diğer 32,040 37,844 40,334 orkinoslar Diğer konserve somon balıkları, hava 20,120 26,114 31,756 geçirmeyen konteynerlarda olanlar ve ufalanmış olanlar hariç Diğer konserve balıkları, hava geçirmeyen 24,947 24,787 26,939 konteynerlarda olanlar ve ufalanmış olanlar hariç Taze/ soğutulmuş sarı yüzgeçli orkinoslar 13,155 19,844 24,715 Kaynak: 22

23 GTİP No. Ürün Adı Tablo 15: Japonya nın ABD den Su Ürünleri İthalatı Dondurulmuş balık etleri ( kılıçbalıkları hariç) : (Clupea spp.,gadus spp., Theragra spp., Merluccius spp.,seriola spp., Scomber spp., Etrumeus spp., Sardinops spp., Engraulis spp., Trachurus spp.) dondurulmuş Surimi, (Teragra chalcogramma) Dondurulmuş kırmızı somon (Oncorhynchus nerka cinsi) (000 $) , , ,343 91, , , Dondurulmuş Kılıç Balıkları 120, , , Morina Balığı Yüzgeçleri (Gadus spp., 275, ,708 98,263 Theragra spp. ve Merluccius spp.) Dondurulmuş kral yengeçleri (Paralithodes 82,459 54,426 81,136 spp.) Diğer dondurulmuş balıklar 74,503 86,117 80, Dondurulmuş yassı balıklar 55,696 44,741 51, Diğer dondurulmuş balık filetoları 26,369 35,231 46, Dondurulmuş ringa balıkları (Clupea harengus, 34,656 38,397 40,472 Clupea pallasii cinsleri) Dondurulmuş morina balığı "Gadus morhua, 43,637 35,865 37,549 Gadus ogac, Gadus macrocephalus" cinsleri Livers and roes, dried, smoked, salted or in 23,676 33,166 30,103 brine: Hard roes of Salmonidae Dondurulmuş kaya balıkları Menuke cinsi 18,908 19,106 26,820 (Sebastes spp.) Canlı, taze, soğutulmuş deniz kestaneleri 30,395 31,626 25, İşlenmiş balık yumurtaları, Nishin cinsi 20,903 23,508 21,153 (Clupea spp.) Dondurulmuş balık filetoları (kılıçbalıkları 10,862 18,174 20,492 hariç) : (Clupea spp.,gadus spp., Theragra spp., Merluccius spp.,seriola spp., Scomber spp., Etrumeus spp., Sardinops spp., Engraulis spp., Trachurus spp.) Havyar ve diğer balık yumurtaları Ikura cinsi 44,166 31,329 18, İşlenmiş kar yengeçleri (Chionoecetes spp.) 17,360 19,994 17, Dondurulmuş balık etleri, ufalanmış olanlar 31,531 7,469 15,825 dahil (kılıçbalıkları hariç): (Clupea spp.,gadus spp., Theragra spp., Merluccius spp.,seriola spp., Scomber spp., Etrumeus spp., Sardinops spp., Engraulis spp., Trachurus spp.) dondurulmuş Surimi, (Teragra chalcogramma) Kaynak: 23

24 Tablo 16: Japonya nın Rusya Federasyonu ndan Su Ürünleri İthalatı GTİP No. Ürün Adı (000 $) Dondurulmuş Morina balığı yumurtası (Gadus 237, , ,284 spp., Theragra spp. ve Merluccius spp.) Dondurulmuş kırmızı somon "Oncorhynchus 111, , ,638 nerka" cinsi İşlenmiş kar yengeçleri (Chionoecetes spp.) 143, , , Dondurulmuş Karidesler, kabuklu veya 96,134 90,704 93,927 kabuksuz, pişirilmişler dahil Dondurulmuş kral yengeçleri (Paralithodes 164,556 87,455 88,837 spp.) İşlenmiş kar yengeçleri (Chionoecetes spp.) 90,936 73,677 63, Diğer dondurulmuş işlenmiş yumuşakçalar 46,255 50,281 62, Canlı, taze, soğutulmuş deniz kestaneleri 64,404 57,871 61, Diğer dondurulmuş balıklar 38,375 51,149 59, Diğer dondurulmuş balık filetoları 48,576 36,162 44, Canlı, taze/ soğutulmuş kral yengeçleri 41,083 42,956 38,762 (Paralithodes spp.) Dondurulmuş pisi balıkları 37,083 21,212 33, İşlenmiş at saçı (horsehair) yengeçleri 15,473 13,948 21, Dondurulmuş kaya balıkları Menuke cinsi 19,220 16,255 21,121 (Sebastes spp.) Dondurulmuş balık filetoları ( kılıçbalıkları 29,897 23,357 19,034 hariç) : (Clupea spp.,gadus spp., Theragra spp., Merluccius spp.,seriola spp., Scomber spp., Etrumeus spp., Sardinops spp., Engraulis spp., Trachurus spp.) Kaynak: Tablo 17: Japonya nın Şili den Su Ürünleri İthalatı GTİP No. Ürün Adı (000 $) Dondurulmuş balık filetoları (kılıçbalıkları 268, , ,419 hariç): Salmonidae Dondurulmuş Pasifik Gümüş Somonları 287, , ,645 (Oncorhynchus kisutch) Dondurulmuş alabalıklar 171, , , Dondurulmuş Deniz kestaneleri 59,870 58,320 42, Diğer tütsülenmiş balıklar, filetolar dahil 34,969 39,677 38, Diğer dondurulmuş balık etleri (kılıçbalıkları 40,826 31,610 23,162 hariç) Diğer dondurulmuş balık filetoları 19,478 13,333 10,240 (kılıçbalıkları hariç) Dondurulmuş deniz kulağı 3,100 4,670 7, Hazırlanmış deniz hıyarı ve deniz kestaneleri 11,260 8,823 5,573 24

25 Taze/ soğutulmuş deniz kestaneleri 8,459 5,130 5, Hazırlanmış deniz kulağı 719 1,034 3, Dondurulmuş dişbalığı "Dissostichus spp." 1,462 1,687 3, Diğer Dondurulmuş Pasifik Somonları 118 1,792 3, Tuzlanmış, marine edilmiş, kurutulmuş Somon 1, ,749 cinsi balık filetoları Diğer konserve yumuşakçalar 1, , Diğer dondurulmuş balıklar 1,326 1,952 1, Dondurulmuş dişbalığı filetosu (Dissostichus 3, ,212 spp.) Tütsülenmiş somonlar, filetolar dahil 1, , Dondurulmuş, tuzlanmış, marine edilmiş diğer ,056 mürekkep balıkları Kaynak: Tablo 18: Japonya nın Hırvatistan dan Su Ürünleri İthalatı GTİP No. Ürün Adı (000 $) Dondurulmuş mavi yüzgeçli orkinos filetoları 36,622 46,497 22, Mavi yüzgeçli orkinoslar (Thunnus thynnus) 6,290 45,412 14, Taze/ soğutulmuş Mavi yüzgeçli orkinoslar (Thunnus thynnus) Kaynak: Ürünler İtibariyle İthalat Ton Balıkları Shashimi (ince kesilmiş çiğ balık filetosu) yapımı amacıyla ithal edilen orkinos balıkları, dünyanın çeşitli bölgelerinden ithal edilmektedir. Orkinos balığı çeşidi itibariyle sarı yüzgeçli orkinos balıkları ithal edilen en önemli kategori konumunda bulunmaktadır. Tablo 19: Yıllar İtibariyle Japonya nın Orkinos Balığı İthalat Miktarı (Ton) Ürün Adı Orkinos balıkları, taze/ soğutulmuş Yazılı veya uzun yüzgeçli orkinoslar, taze/ soğutulmuş (Thunnus alalunga) Sarı yüzgeçli orkinoslar, taze/ soğutulmuş (Thunnus albacares)

26 Camgöz orkinoslar, taze/ soğutulmuş (Thunnus obesus) Mavi yüzgeçli orkinoslar, taze/ soğutulmuş (Thunnus thynnus) Güney Mavi Yüzgeçli Orkinoslar, taze/ soğutulmuş (Thunnus maccoyi) Orkinos balıkları, dondurulmuş Yazılı veya uzun yüzgeçli orkinoslar, dondurulmuş (Thunnus alalunga) Sarı yüzgeçli orkinoslar, dondurulmuş (Thunnus albacares) Camgöz orkinoslar, dondurulmuş (Thunnus obesus) Mavi yüzgeçli orkinoslar, dondurulmuş (Thunnus thynnus) Güney Mavi Yüzgeçli Orkinoslar, dondurulmuş (Thunnus maccoyi) Orkinos balıkları filetoları ve diğer etleri Filetolar, taze/ soğutulmuş Filetolar, dondurulmuş Diğer balık etleri, taze/ soğutulmuş Diğer balık etleri, dondurulmuş Toplam Kaynak: JETRO Orkinos balıklarının önemli bir bölümü Tayvan dan ithal edilmekte olup, bu ülkeyi Çin Halk Cumhuriyeti ve G. Kore takip etmektedir. 26

27 Tablo 20: Ülkeler İtibariyle Japonya nın Orkinos Balığı İthalat Miktarı (Ton) Ülke Adı Tayvan Çin H.C G. Kore Tayland Arjantin Diğerleri Toplam Kaynak: JETRO Kabuklu ve Yumuşakçalar Kabuklu ve yumuşakçalar ithalatında, toplam ithalatın yaklaşık %97 ini oluşturan karidesler Japonya gıda hizmetlerinde faaliyet gösteren firmalar için özel bir öneme sahip olup, karidesler canlı, taze/ soğutulmuş, dondurulmuş, tuzlanmış/ marine edilmiş ve konserve edilmiş olarak ithal edilmektedir. Öte tandan bu kategoride bir başka ürün konumunda bulunan yengeç ithalatı da son yıllarda düşmeye başlamış olup, söz konusu düşüş tedarikçi ülkelerde yaşanan arz sorunlarından kaynaklanmaktadır. Tablo 21: Yıllar İtibariyle Japonya nın Karides ve Yengeç İthalat Miktarı (Ton) Ürün Adı Karidesler Kaya ıstakozu Diğer ıstakozlar Karidesler Diğerleri Yengeçler Kral Yengeci (Paralithoes spp.) Kırmızı Kar Yengeçleri Yüzücü Yengeçler (Portnus spp.) Atkılı Yengeçleri Diğerleri Toplam Kaynak: JETRO Karideslerde en önemli tedarikçi ülke Vietnam olup, onu Tayland ve Endonezya takip etmektedir. 27

28 Tablo 22: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Karides İthalat Miktarı (Ton) Ülke Adı Vietnam Tayland Endonezya Hindistan Çin H. C Toplam (diğ. dahil) Kaynak: JETRO Yengeçlerde en önemli tedarikçi Rusya Federasyonu olup, kaçak avcılığı önleme uygulamaları dolayısıyla ithalat geçtiğimiz yıllarda düşmeye başlamıştır. Tablo 23: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Yengeç İthalat Miktarı (Ton) Ülke Adı Rusya Fed Kanada ABD Kuzey Kore Toplam (diğ. dahil) Kaynak: JETRO Ahtapotlar Ahtapotlar ağırlıklı olarak dondurulmuş ithal edilmekle birlikte, küçük bir kısmı canlı, taze / soğultulmuş, dondurulmuş veya işlenmiş olarak da tedarik edilmektedir. Dünya gıda fiyatların arttığı 2008 yılında ahtapot ithalatı düşmüş olmakla birlikte 2009 yılında tekrar artmştır. Tablo 24: Yıllar İtibariyle Japonya nın Ahtapot İthalat Miktarı (Ton) Ürün Adı Ahtapot ( canlı, taze/ soğutulmuş) Ahtapot (dondurulmuş) Ahtapot (işlenmiş) Toplam Kaynak: JETRO Ahtapotlarda başlıca tedarikçi ülke Moritanya olup, onu Fas izlemektedir. 28

29 Tablo 25: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Ahtapot İthalat Miktarı (Ton) Ülke Adı Moritanya Fas Çin H.C Vietnam Kanarya Adaları Toplam (diğ. dahil) Kaynak: JETRO Balık Yumurtaları Japonya çeşitli türde balık yumurtası ithal etmekte olup, morina balığı yumurtalarının yanı sıra özellikle ringa, somon ve alabalık yumurtaları ithal edilmektedir. Morina balığının artan birim fiyatları nedeniyle ithalat son yıllarda azalma göstermiştir. Tablo 26: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Balık Yumurtaları İthalat Miktarı (Ton) Ürün Adı Morina Balığı Yumurtaları (Gadus spp., Theragra spp., Merluccius spp.) Dondurulmuş Tuzlanmış/ marine edilmiş Hazırlanmış Nishin Balığı Yumurtaları (Clupeas spp.) Dondurulmuş Tuzlanmış/ marine edilmiş Hazırlanmış Diğer Balık Yumurtaları Taze/ soğutulmuş Dondurulmuş Tuzlanmış/ marine edilmiş Hazırlanmış Dizilmiş Nishin Balığı Yumurtaları Somon ve Alabalık Yumurtaları (Salmon trutta, Oncorhynchus mykiss, Oncorhynchus clarki,

30 Oncorhynchus aguabonita, Oncorhynchus gilae, Oncorhynchus apache ve Oncorhynchus chrysogaster) İkura (hazırlanmış) Havyar ve havyar benzerleri Toplam (diğ. dahil) Kaynak: JETRO Balık yumurtaları ithalatında 2009 yılına kadar en önemli tedarikçi ülke ABD olmuş, 2010 yılında Rusya Japonya ya balık yumurtası ihracatı yapan en önemli ülke konumuna gelmiştir. Tablo 27: Başlıca Ülkeler İtibariyle Japonya nın Balık Yumurtaları İthalat Miktarı (Ton) Ülke Adı Rusya Fed ABD Çin H.C Kanada İzlanda Toplam (diğ. dahil) Kaynak: JETRO 30

31 6. Ülkemizin Japonya ya Su Ürünleri İhracatı Ülkemiz 2010 yılı itibariyle Japonya nın su ürünleri ithalatında 34. sırada yer almaktadır. İhracatımızdaki ağırlıklı ürün taze soğutulmuş mavi yüzgeçli orkinos balıkları yer almakta olup, önümüzdeki dönemde CİTES çerçevesinde bu ürünün üretiminin azalması söz konusu olabilecektir. Ayrıca orkinos balıklarına yönelik olarak ülkemizin ve Japonya nın da taraf olduğu ICCAT Konvansiyonu çerçevesinde, aşırı avlanmanın önlenmesi amacıyla üretici ülkelere orkinos balık avlanma kotası tahsis edilmekte olup, söz konusu önümüzdeki dönemde kotalarda azalma olması öngörülmektedir. Son yıllarda işlenmiş ve işlenmemiş kabuklu ve yumuşakça ihracatında da artış gerçekleştiği görülmektedir. Tablo 28: Yıllar İtibariyle Ülkemizin Japonya ya Su Ürünleri İhracatı G.T.İ.P. No. Ürün Adı M D M D M D Mavi Yüzgeçli Orkinos; Diğer (Taze/Soğutulmuş) Suda Yaşayan Diğer Omurgasız Hayvanlar (Dondurulmuş) Ton Balıkları Filetoları (Dondurulmuş) Diğer Su Omurgasızları (Hazırlanmış/Konserve Edilmiş) Suda Yaşayan Diğer Omurgasız Hayvanlar (Taze/Soğutulmuş) Sardalyalar; Hazırlanmış Veya Konserve Edilmiş, Kıyılmamış, Diğer Diğer Deniz Balıkları Etleri (Dondurulmuş) Su Omurgasızlarının (Kabuklular Hariç) Un, Ezme Ve Pelletleri (Diğer Hallerde) Yazılı Orkinos; Diğer (Taze/Soğutulmuş) Toplam Kaynak: TUİK 31

32 7. Japonya da Uygulanan Su Ürünleri Mevzuatı Su Ürünleri İthalatı esnasında, bazı ürünlerin ithalatı kota çerçevesinde izin verilmekte olup, konuyla ilgili olarak ile ilgili olarak Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı faaliyet göstermektedir. Kota uygulamasına tabi olan su ürünleri (canlı, taze/ soğutulmuş, dondurulmuş, fileto haline getirilmiş veya kurutulmuş halde) şunlardır: Nishin (Ringa) Balıkları Morina balıları Sarıkuyruk Balıkları İstavrit Saury balıkları Taraklar Tarak gözleri Mürekkep balıkları Söz konusu kotanın dört çeşidi mevcut olup, bunlar geçmiş kayıtlara dayalı olan ticari firma kotası, su ürünleri nakliye kotası, tüketici kotası ve ilk başvuruya dayanan kotadır. İlk defa kotaya başvuracak olan ithalatçı genellikle ilk başvuruya dayanan kotaya başvurmaktadır. Yine aynı Bakanlıktan aşağıdaki ürünler için ithalat izninin alınması gerekmektedir: Mavi yüzgeçli orkinos (Atlantik Okyanusu veya Akdeniz kökenli, taze/ soğutulmuş) Güney mavi yüzgeçli orkinos (Avustralya, Yeni Zelanda, Filipinler, G. Kore ve Tayvan hariç diğer ülkeler, taze/ soğutulmuş) Camgöz orkinos ve hazırlanmış camgöz orkinoslar (Bolivya ve Georgia kökenli) ve bunlardan hazırlanmış diğer su ürünlerinden mamul ürünler Ayrıca ithalat prosedürlerinin başlanmasından önce bazı ürünlere ilişkin ön bildirim yapılması gerekmektedir: Dondurulmuş mavi yüzgeçli orkinos, güney mavi yüzgeçli orkinos, camgöz orkinos ve kılıç balıkları Gemi yolu ile ithal edilen ton balıkları (yazılı orkinos, mavi yüzgeçli orkinos, güney mavi yüzgeçli orkinos ve camgöz orkinos hariç) ve kılıç balıkları Ayrıca gümrükten çekme işlemeleri esnasında aşağıda isimleri verilmiş su ürünleri çeşitleri için istatistik sertifikası, avcılık sertifikası ve re eksport sertifikasının da ibraz edilmesi gerekmektedir: Mavi yüzgeçli orkinos (taze/ soğutulmuş) Güney mavi yüzgeçli orkinos (taze/ soğutulmuş) Kılıç balıkları (taze/ soğutulmuş) Sağlık, İşgücü ve Refah Bakanlığı gıdalarda kullanılan katkı maddelerinden sorumlu olup, ayrıca pestisit kalıntı limitleri, toksinler vb. ürünler de bu birimin görev tanımları arasında yer almaktadır. Zorunlu testlere tabi tutulmakta olan ürünler balık yumurtaları ile kirpi balıkları olup, ayrıca Tayland tan ithal edilen karidesler oksolonik asit, Vietnam dan kloramfenikol ve nitrofuran gibi testlere tabi tutulmaktadır. Japonya da fenitrityon için 0,002 ppm, oksolonik asit ve astoklor için 0,01 ppm üst sınır limiti uygulanırken, triazofos, nitrofuranlar ve kloramfenikol için sınır 0 dır. 32