Sağlığın Geleceği Geleceğin Sağlığı. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FRCP, FIDSA Hacettepe Üniversitesi emekli Öğretim Üyesi

Transkript

1 Sağlığın Geleceği Geleceğin Sağlığı Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FRCP, FIDSA Hacettepe Üniversitesi emekli Öğretim Üyesi

2 Global Değişim

3 Yıl 2031 Global Köy Global Vizyon Global Strateji William Schaffner, MD Chair, Department of Preventive Medicine Vanderbilt University School of Medicine, Nov. 1, 2006.

4 Sağlık Hizmetleri Sunumu Institute of Medicine Kronik Bakım Hastalıkla Yaşama Akut Bakım İyileşme Paliatif Bakım Yaşam Sonu Sorunlarla Başetme Koruyucu Bakım Sağlıklı Kalma K Adams, JM Corrigan, Editors, Priority areas for national action, Transforming health care quality, IoM, 2003

5 Global Culture of Science Küresel Bilim Kültürü Akut sorunlardan kronik sorunlara yöneliş Yaşlanan nüfusu ön plana alan bir yaklaşım Sağlıkta uçurumları azaltmaya yönelik girişimler Emerging and re-emerging infeksiyon hastalıklarına yönelik araştırmalar Bulaşıcı olmayan emerging hastalıkları (obesite gibi) yönetmeye hazırlanma Ellias Zarhouni, M.D. Director, NIH, September 13, 2006

6 Sağlık Hizmet Sunumunda Değişen İhtiyaçlar İnfeksiyon Hastalıkları Episotik bakım sunumu Kronik bakım sunumu

7 Değişen Paradigma DÜN BUGÜN GELECEK Tanı koy ve sonucu tahmin et (diagnose and predict outcome) Tanı koy ve tedavi et (diagnose and treat) Tahmin et ve önle (predict and prevent)

8 Neler Oluyor? Biomedikal gelişmeler Geleceğin tıp uygulamalarında öne çıkabilecek konular Tıp ve inovasyon Sağlık sistemlerinde değişim Geleceğin hekimlerini bekleyenler ve tıp eğitimi

9 Biyomedikal Gelişmeler

10 Akalın

11 Geleceğin Tıbbi Uygulamalarından Ne Beklenmeli? Personalized medicine -Kişisel tıp/tedavi Koruyucu/önleyici tıbbi uygulamalar Hücre, doku, organ yenileme Elektronik hasta kaydı/teknoloji Hasta güvenliği ve kalite iyileştirme

12 Biomedikal Araştırma Laboratuvarlarından Genomiks Kök hücre ve rejeneratif tıp Aşılar

13 Genomiks Sequence 30,000 genes Fonksiyonların belirlenmesi uzun zamanda Neler üzerinde çalışılıyor? Önceden belirlemek- Önlemek- Spesifik tedavi- Fonksiyonu bloke edici veya indükleyici ilaç geliştirme İleriye dönük amaçlar Defektif genin değiştirilmesi Hücresel reseptörlerin anlaşılması Kişiye veya olaya yönelik aşı geliştirilmesi Farmakogenomiks Daha güvenli ve etkin ilaç geliştirilmesi Hedefe yönelik tedavi

14 Kök Hücre ve Rejeneratif Tıp, Aşılar Kök hücre teknolojisi ile Organ, doku ve hücre tamiri, yenilemesi ve yerine konması gerçekleşebilecek, öncelik DM, kalp, parkinson hastalığı nda Aşılar Kanser önleyici aşılar Hepatoma, servikal kanser, lenfoma ve lösemiler, mide kanseri Tedavi edici aşılar Mikroskopik düzeyde kalmış kanserlere yönelik (prostat) İmmün toleransla giden kronik hastalıklara yönelik aşılar Tip 1 Diabetes mellitus, Romatoid artrit, Multiple skleroz

15

16 Bilgisayar ve Elektronik Araştırma Laboratuvarlarından Modern medikal görüntüleme BT, MRI, PET MRI spektroskopi ve fonksiyonel MRI Tıbbi cihazlar Küçük, güçlü, non-invasif, nanoteknoloji, Örnekler: pacemaker, epilepsi tedavisinde kullanılabilecek cihazlar, ilaç uygulama sistemleri Cerrahi ve ameliyathane Daha az invasif, daha etkili cerrahi girişimler Robot kullanımın yaygınlaşması Ameliyathane ihtiyacı duyulan girişim sayısında azalma Simulator eğitiminin yaygınlaşması

17

18 Bilgisayar ve Elektronik Araştırma Laboratuvarlarından Simulator kullanımı (%32 daha az hata, %24 daha hızlı, %26 daha iyi sonuç) Laporaskopik cerrahi Endoskopi Robotik cerrahi Telesurgery Nanomedicine nanotube, nanoparticles, nanowire Elektronik sağlık kaydı (EHR) İntegre sağlık sistemi uygulaması Elektronik sağlık kaydı ile hem hastanın sorumluluğunun artması, hem de daha güvenli ve etkili sağlık hizmeti sunumunun sağlanması (karar destek sistemleri, uyarılar)

19 Digital tıp uygulamaları

20

21 Description of Trends 3D Printed Biomaterials and Drugs Adherence Control Artificial Intelligence in Medical Decision Support Artificial Organs Augmented Reality Augmenting Human Capabilities Curated Online Information Customized Mobile Apps Digestible Sensors Digital Literacy in Medical Education DIY Biotechnology Embedded Sensors Evidence-based Mobile Health Full Physiological Simulation Gamification Based Wellness Holographic Data Input Home Diagnostics Humanoid Robots Inter-disciplinary Therapies Meaningful use of social media Medical Tricorder Microchips Modeling Clinical Trials Multi-functional Radiology Nanorobots in Blood Optogenetics Personalized Genomics Real-time Diagnostics in the OR (iknife) Remote Touch Robotic Interventions Robotic Nurse Assistant Semantic Health Records Smartwatch Telemedicine Virtual trials Virtual Dissection Wearable e-skins

22 Erdal Akalın

23 Sağlık Sistemlerinde Değişim

24 Geleceğin Sağlık Sistemlerinin Evrimini Şekillendirecek Faktörler Moleküler ve kişisel (personalized) tıp uygulamaları Yeni teknolojiler Sağlık politikaları Erişim, Kalite ve Maliyet İnsan gücü Süreçler

25 Gelişmiş Ülkelerde Sağlık Sistemlerini Zorlayan Sosyal Gelişmeler Demografik değişim, yaşlanan nüfus, Teknolojik inovasyonun hızı, Değişen sağlık hizmeti kullanıcısı beklentileri, Global ekonomik durgunluğa rağmen artan sağlık harcamaları. J Smith and Kieren Walshe, The Current and Future Challenges of Healthcare, 2007

26 Sağlık Sistemlerinde Değişimi Zorlayan Nedenler Global ekonomik zorluklar (underperforming economy) Yaşlı nüfus ve kronik hastalıklarda artış Hızla ilerleyen biomedikal teknoloji Artan sağlık hizmeti ihtiyacı Sağlık sistemlerinin bu zorlamalara ayak uyduramaması (underperforming health systems) Geleceğe Yönelik Sorular: Sağlık sistemi ve harcamaları sürdürülebilir mi? İhtiyaç içinde olanlara sağlık hizmeti nasıl verilebilecek? David Blumenthal, Driving Health System Transformation, The Commonwealth Fund 2011 International Symposium on Health Care Policy, 5 December 2011

27

28 Meeting future challenges-europe Geleceğin Sorunları ile Yüzleşmek Yaşlanan nüfus ve kronik hastalıklar, (sağlık okuryazarlığı, sağlıklı kalma programları) Sağlık hizmeti kalitesi, yeni sağlık hizmeti sunum modelleri, (EB tıp uygulamaları, karar destek sistemleri) Sağlık hizmetine erişimde sorunlar, eşit ve erken erişim modelleri, (e-ziyaret, mobilsağlık) Sağlık harcamalarının sürdürülebilirliği, israfın önlenmesi, yeni teknolojilerin maliyeti.

29 Yaşlanan nüfusa, gittikçe artan karmaşık ve kompleks klinik sorunlara yetersiz kalan bir sağlık sistemi, Klinik talebe cevap vermekte zorlanan bir hastane sistemi, Koordine hizmet sunumunda yetersiz, hasta-odaklı yaklaşımı benimsememiş, iletişim yetersizliği yüksek, bilgi paylaşımı yetersiz bir yapı ile sistematik çöküntü içinde olan bir sağlık sistemi, 7/24 yüksek-kaliteli sağlık hizmeti sunumunda güçlükler, Sağlık insan gücü eğitiminde, sayısında ve kalitesinde büyük olumsuzluklar.

30 Erdal Akalın

31 Geleceğin Hekimleri ve Sağlık Çalışanlarını Bekleyenler

32 Geleceğin Hekimlerini Etkileyecek Eğilimler Hasta beklentileri: Araştırmacı tüketici Klinik mükemmellik, çözüm ortaklığı, iletişim, hasta ve toplum eğitimi, hastalık yönetiminde sorumluluk Sağlık sisteminin beklentileri: Önemli olan kalite Kalite iyileştirme, değer bazlı performans iyileştirme, kanıta dayalı klinik uygulamalar, kronik hastalık yönetimi Sağlık hizmeti sunumu takımları Sağlık hizmeti sunumunda takım kavramı, takım oyuncusu ve takım lideri rolleri Duygusal sahiplenme ve liderlik Duygusal sahiplenme, mesleki doyum, sağlık hizmeti yönetiminde liderlik rolünü yeniden üstlenme savaşı The future for physicians, Greg Hart, Health Care, Spring 2006

33 Nasıl Bir Eğitim Gerekli? Geleceğin hekimlerini araştırıcı/sorgulayıcı olmalarını sağlayacak şekilde eğitin. Geleceğin tıbbi uygulamalarına temel olacak, altyapı sağlayacak temel bilim ağırlıklı, güçlü bilimsel eğitimi almalarını sağlayın. Yeni bilimsel buluşları klinik uygulamalarına integre edebilmelerini sağlayacak, bu bilgileri diğer sağlık çalışanları ve hastaları ile paylaşacak bilgi, beceri ve alışkanlıklara sahip kılın. Scientific Foundations for Future Physicians, AAMC HHMI, 2009.

34 Yeni Hekimin Eğitiminde Yer Alması Gereken Konular Yeni digital tekonoloji- Koordinasyon ve kalite Sonuç-bazlı (değer-bazlı) hasta bakımı- Liderlik, değişimin yönetimi, yeni kültür Hasta güvenliği- Simülasyon, problem-bazlı öğrenim, klinik beceriler Humaniti- Treat the patient, not the CT scan, Abraham Verghese, Stanford Global işbirliği Stanford, Michigan, NYU, Cleveland Clinic Tıp Fakülteleri programları, 2015

35 Yeni Eğitim Programları İçin Öneriler Yüksek-değerli sağlık hizmeti sunumu (kanıta-dayalı, sonuçları ölçen, değeri ön plana çıkaran hizmet) Toplum merkezli sağlık hizmeti (Populationcentered care) Takım-çalışması Liderlik Kişi-merkezli hizmet (Person-centered care) Sağlık politikaları, ekonomisi ve teknolojisi AMA, Mayo Clinic ve 10 tıp fakültesi ile birlikte yürütülen proje, 2015

36 Sağlık Hizmetinde Hedefler Hasta güvenliği Etkili/etkin klinik hizmet Hasta-odaklı yaklaşım Zamanında hizmet Verimli sağlık hizmeti sunumu Öğrenen bir kurum olma (Herkese eşit sağlık hizmeti) Institute of Medicine, 2001

37 Nasıl Bir Sağlık Hizmeti Bekleniyor? Sağlık hizmeti sunumu Kanıta dayalı karar verme ve klinik uygulama Güvenli sağlık hizmeti sunumu Şeffaflık Hasta ihtiyaçlarının karşılanması önceliği (hasta-odaklılık) Sağlık hizmetinin koordinasyonu İnformasyonun paylaşımı Sık karşılaşılan klinik durumlarda kanıta dayalı yaklaşım Kolay uygulanabilir işlem ve süreçler Hizmet sunan ve alanlara (hastalar ve toplum) sürekli bilgi akımı Institute of Medicine, 2001

38 The future of healthcare Ne Yapılması Gerekir? Politika Değişikliği! Sağlık harcamaları artmaya devam edecektir, politika üreticilerinin ulusal refahı, zenginliği arttırması için yollar bulması gerekir. Universal sağlık hizmeti modelini sürdürebilir kılmak için ya bazı hizmetleri azaltmak veya kaynakları daha iyi kullanmanın yollarını bulmak gerekmektedir. Bugün çoğu Avrupa ülkesinde uygulanan universal sağlık hizmeti modelinin başarılı olabilmesi için, özellikle birden fazla sorunu olan kronik hastalıklı kişilerde, genel pratisyen/aile hekimi/iç hastalıkları uzmanlarının gatekeeper ve koordinatör görevlerini üstlenmeleri gerekmektedir.

39 Ne Yapılması Gerekir? (2) Daha etkili koruyucu sağlık hizmetleri sunumu ve kişilere temel yaşam şekli değişimi etkinlikleri sunulmalı ve davranış değişikliği teşvik edilmelidir. Tüm ülkeler sağlık verilerinin toplanmasını, şeffaflığını, elektronik kayıt sistemlerini öncelikleri arasına almalı ve bu konuya yatırım yapmalıdırlar. Hastaların kendi sağlıklarını ve hastalıklarını yönetmelerinin sorumluluğunu almaları gerekmektedir. Bunun için de sağlık okuryazarlığı öncelikler arasına alınmalıdır. Sağlık hizmeti sunumunda sağlık çalışanlarının karşılaştığı bürokratik zorluklar ve engeller aşılmalıdır.

40 Değişimin Ana Konuları Performans değerlendirilmesinde hacim (volume) değil, değer (value) ön plana alınmalı, Birinci basamak sağlık hizmetinin ( primary care, general practice veya aile hekimliği) yeniden yapılandırılması, Kalite, koordinasyon ve hasta mutluluğu Kültür değişimi (hesap verebilirlilik, hasta güvenliği, high performing healthcare system olma özellikleri) IT (integre elektronik sağlık kayıt sistemleri, meaningful use kavramı) David Blumenthal, Driving Health System Transformation, The CommonWealth Fund 2011 International Symposium on Health Care Policy, 5 December 2011

41 Anlamlı Sağlık Reformunun Dört Temel Direği The four essential pillars of meaningful health reform Create value in the system, Sistemin içine değeri koyun, Cover everyone, Tüm toplumu içine alın, Coordinate care, and Hizmeti koordine edin, Promote prevention and wellness. Koruyucu, önleyici uygulamaları ve sağlıklı kalmayı destekleyin. David Nash, Nash on Health Policy, Posted: 22 July 2013

42 Özetle; Klinik kalite, İletişim, Şeffaflık, Kaliteye dayalı ödeme, sayıya/volüme değil, Cezalandırmadan kaçınılmalı, amaç iyileştirme, Çalışanlara kulak verilmeli, Takım oyunu, Bürokrasi azaltılmalı, En önemli hedef kar olmamalı!

43 UZUN, İNCE BİR YOL! Erdal Akalın

44 Erdal Akalın TEŞEKKÜR EDERİM