BERKE PLASTİK PVC- U ATIK SU SİSTEMLERİ

Transkript

1 İçindekiler BERKE PLASTİK PVC- U ATIK SU SİSTEMLERİ... 3 GENEL ÖZELLİKLER... 3 PVC- U HAMMADDE FİZİKSEL VE MEKANİKSEL ÖZELLİKLERİ... 4 PVC nin OLUŞUMU... 4 PVC in BOZULMASI... 5 PVC- U FORMÜLASYONU... 5 PVC BORU ÜRETİM ŞEMASI:... 5 PVC- U BORU TEKNİK ÖLÇÜLERİ:... 6 PVC- U ATIKSU BORU VE EKLEME PARÇALARINA UYGULANAN TESTLER:... 7 PVC- U ATIKSU BORU VE EKLEME PARÇALARININ ÖZELLİKLERİ:... 7 PVC- U NUN KİMYASAL MADDELERE DAYANIKLILIK TABLOSU (TS E GÖRE)... 8 BERKE PLASTİK PVC ATIK SU BORULARIN DÖŞENMESİ ÜRÜN KABULÜ: ÜRÜNÜN BOŞALTILMASI: ÜRÜNÜN DEPOLANMASI: ÜRÜNÜN TAŞINMASI: YER ÜSTÜ DÖŞEME: YER ALTI DÖŞEMESİ: SAHADA BORUNUN KESİLMESİ: BORU MONTAJI: BORUNUN GÖMÜLMESİ: İLK DOLGU MALZEMESİ: SON DOLGU: ISI ETKİSİ: KONTROL LİSTESİ:

2 2

3 BERKE PLASTİK PVC- U ATIK SU SİSTEMLERİ GENEL ÖZELLİKLER Berke Atık Su Sistemleri, PVC-U hammaddesinden üretilen boru ve ekleme parçalarından oluşmakta olup, TS EN ,2 standardına göre üretilmekte ve sızdırmazlık contalı olarak tesisatçıların kullanımına sunulmaktadır. PVC-U boru ve ekleme parçaları aşağıda belirtilen amaçlar için kullanılır. - Sıcak ve soğuk evsel atık sular, - Evsel atık su hatları için havalandırma sistemleri, - Bina yağmur suyu tesisatı, Uygulama alan kodu: TS EN a göre, uygulama alan kodu aşağıda belirtilen uygulamalar ile ilgili olarak, boru ve ekleme parçalarının uygulama alanını gösteren koddur. B: Bina içinde toprak üzerinde kullanılacak boru ve ekleme parçaları için veya bina dışında duvara monte edilmiş boru ve ekleme parçaları için uygulama alanı kodu D: Yer altı drenaj ve kanalizasyon sistemlerine bağlantı yapmak için, bina altında ve binadan 1metre mesafede, toprak altına gömülü olarak kullanılan boru ve ekleme parçaları için kullanılan uygulama alan kodu BD: Hem B ve hem de D kodlarında belirtilen kullanım alanlarının her ikisinde de kullanılabilen boru ve ekleme parçaları için uygulama alan kodu. Not: Bina içinde toprak altına gömülü olarak kullanılan elemanların (BD işaretli) anma çapı en az 75 mm olmalıdır. Diğer plastik boru sistem standartlarına uygun olarak üretilen elemanlar, TS EN ,2 standardına uygun PVC-U boru ve ekleme parçaları, bağlantı boyutları ve fonksiyonel özeliklerini sağlamaları durumunda birlikte kullanılabilirler. Berke PVC-U boru ve ekleme parçaları DN 50, DN 75, DN 110, DN 125, DN 160, DN 200 ve DN 250 boyutlarında üretilmektedir. Problemsiz montaj tekniği ile uzun ömürlü ve güvenilir bir sistemdir. Contalı kolay geçme sistemi ile uzun süreli ve rahat bir kullanım sağlar. Berke PVC-U boru ve ekleme parçalarında kullanılan sızdırmazlık contaları özel bir silikon tabakası ile kaplı olduklarından contanın güneş ışınlarına maruz kalması halinde bozulması ve deforme olması önlenmiş olmaktadır. Berke PVC-U boru ve ek parçaları pürüzsüz ve parlak iç ve dış yüzeyleri ile kalıntı ve kireç birikimlerini en alt seviyede tutarak tesisatın tıkanmasını önler, hızlı ve düzgün bir akış sağlar. 3

4 PVC- U HAMMADDE FİZİKSEL VE MEKANİKSEL ÖZELLİKLERİ Vinil Klorür formülü : CH2=CH-Cl Polimer Formül Kristal Yapısı : (CH2-CHCl-CH2-CHCl-CH2-CHCl) n : Amorf, % 5 civarında kristal var Cam Geçiş Sıcaklığı : 80 C Proses Sıcaklığı : C Polivinil klorür, amorf plastiklerin başında gelir ve beyaz veya açık sarı renkli toz bir polimerdir. Isıtıldığında klorlanmış hidrokarbonlar tarafından çözünür. Asitlerin ve bazların etkisine karsı dayanıklıdır. Su, alkol ve benzin PVC ye hiçbir etki göstermez. PVC yüksek elektroliz özelliğine sahiptir ve yanmayan bir polimerdir. PVC; 140ºC de yavaş,170ºc de ise kolaylıkla HCI ayrılmasıyla parçalanır ve polimerde çift bağ meydana gelir. Bu nedenle polimere stabilizatörler katılır. PVC sert ve esnek olarak iki çeşit kullanım alanı vardır. Sert PVC daha çok boru, pencere profili, duvar kaplamaları vb. alanlarda kullanılır. Bunlar hava şartlarına dayanıklı, Mukavemeti yüksek, sert ve kendi kendine yanmayan malzeme özelliklerine sahiptirler. Esnek PVC ise yer döşemelerinde, ayakkabı ve terlik tabanlarında, medikal uygulamalar ve daha pek çok uygulamalarda kullanılmaktadır. PVC nin OLUŞUMU Doğal Gaz Petrol Kraking Etile Tu Elektroli z Klorür Kraking Etilen Polimerizasyon Suspansiyon Emülsiyon Vinil Klorür Monomer Polivinil Klorür(PVC) 4

5 PVC in BOZULMASI PVC İki Yolla Degradasyona (bozunmaya) uğrar. 1. ISI ile 2. IŞIK ile 1- Isı ile degrade olması HCl (Hidrojen Klorür) açığa çıkışı ile olur. Bu gaz çıkışı ile birlikte PVC renginde sararmalar meydana gelir. -CH2-CHCl-CH2-CHCl-CH2-CHCl- ISI -CH=CH-CH=CH- + HCl Bozunma derecesine bağlı olarak PVC renginde sırası ile sararma, kızıllaşma, kahverengi ve siyah renkler görülür. Bununla birlikte ürünün fiziksel ve kimyasal özelliklerinde değişmeler görülür. Proses sırasında meydana çıkan atık gazlar ve nem vakum ile ortamdan uzaklaştırılarak bertaraf edilir. 2 PVC, stabilizatör ve UV katkı maddeleri içermediği zaman, UV ışınına veya gamma ışınına maruz bırakıldığında bozunur. PVC- U FORMÜLASYONU Ham malzeme içine bazı katkı malzemelerinin katıldığı PVC-U dur. PVC-U proseslerinde, ürün tipine bağlı olarak, bazı yardımcı katkı maddelerinin girilmesi zorunludur. Bu da PVC için bir formülasyon hazırlanması anlamına gelmektedir. Buna bağlı olarak formülasyon genel olarak şöyledir: 1. PVC reçinesi, 2. Stabilizatörler, 3. Kaydırıcılar, 4. Mukavemet arttırıcılar, 5. Proses yardımcıları, 6. Pigmentler Yukarıdaki maddelerle birlikte formülasyon da alev önleyiciler, optik beyazlatıcı gibi katkı maddeleri de kullanılmaktadır. PVC BORU ÜRETİM ŞEMASI: silo Muf makinasi kesici çekici soğutma vakum kafa ekstruder 5

6 PVC- U BORU TEKNİK ÖLÇÜLERİ: D Dsm Dsl Ds a b c 50 59,5 50,6 50,6 7,0 8,5 32, ,3 75,6 75,6 8,0 8,5 34, ,3 110,8 110,8 9,5 10,5 38, ,5 125,9 125,9 10,5 11,2 39, ,5 161,0 161,0 12,0 14,0 42, ,5 201,0 201,0 12,5 15,2 57, ,5 251,2 251,2 13,5 21,5 59,0 Tüm ölçüler mm dir. Dış Çap Et kalınlığı 2.2 Et kalınlığı B Et kalınlığı BD 50 1,8 3,0 3,0 75 1,9 3,0 3, ,0 3,2 3, ,1 3,2 3, ,1 3,2 4, ,5 3,9 4, ,9 4,9 6,2 Tüm ölçüler mm dir. Berke PVC U borular tüm çaplarda 150, 250, 500, 1000, 2000, 3000 ve 6000 mm boylarında üretilmektedir. 6

7 PVC- U ATIKSU BORU VE EKLEME PARÇALARINA UYGULANAN TESTLER: Berke PVC-U borular ve ek parçalar üretimin her aşamasında TS EN standardına uygun şekilde aşağıdaki tabloda belirtilen testlerden geçirilmektedir. Testin adı Test Standardı Test şartı Süre Sonuç Sızdırmazlık testi TS EN 1277 P= 0,5 bar T= 23 C 15 dk Sızdırma olmamalı Darbe Testi TS EN 744 T= 0 C - < %10 hasar Diklorometan a Dayanım TS EN 580 T= 15 C 30 dk Yüzeyde bozulma olmamalı Vicat yumaşama sıcaklığı (VST) TS EN 727 T= 79 C - Görsel bozukluk olmamalı %5 Uzunlamasına TS EN 743 T= 150 C 30 dk Boruda çatlama ve kabarma boyut değişikliği Metod B Hava olmamalı Sıcaklık etkisi testi 1 TS EN 763 Metod A Hava T= 150 C 30 dk Ek parçada çatlama ve kabarma olmamalı Vicat yumaşama sıcaklığı (VST) 1 TS EN 727 T= 79 C - Görsel bozukluk olmamalı 1- Bu testler ek parçalara uygulanmaktadır. PVC- U ATIKSU BORU VE EKLEME PARÇALARININ ÖZELLİKLERİ: Dayanıklıdır: Berke PVC-U Atık Su Boru ve Ekleme parçaları 60 C sıcaklığa kadar fiziksel özelliklerini muhafaza eder. İç basınç uygulanmadığı ve dışarıdan herhangi bir mekanik darbe olmadığı durumlarda, 20 C de ph derecesi 2 7 arasındaki asitlere ve Ph derecesi 7-12 arası alkalilere karşı dayanıklıdır. Berke PVC-U Atık Su Boru ve ekleme parçaları birçok mekanik etkiye dayanıklıdır. Darbe mukavemeti, düşen şahmerdan testi ile kontrol edilmektedir. Aşınmaz: Berke PVC-U Atık Su Boru ve ekleme parçaları Sert PVC olmasından dolayı dış etkenlere karşı daha dayanıklıdır. Pürüzsüz İç Yüzey: Berke PVC-U Atık Su Boru ve ekleme parçalarının iç yüzeyinin pürüzsüz ve düz olması ideal akışkanlık özelliği sağlar. Tıkanmaya yol açacak kirliliğin oluşması söz konusu değildir. Alev Almaz: Berke PVC-U Atık Su Boru ve ekleme parçalarının; PVC-U ve katkı maddelerinin yapılarından dolayı kendi başlarına yanma özelliği yoktur. Sadece açık alev devam ettiği sürece yanar, açık alev kesildiğinde kendiliğinden söner. Sert PVC-U dan mamul Berke boru ve ekleme parçaları DIN 4102 standardında ve Ulusal Yangın yönetmeliğinde B1 olarak belirtilen zor alevlenici yapı malzemesi sınıfındandır. 7

8 PVC- U NUN KİMYASAL MADDELERE DAYANIKLILIK TABLOSU (TS E GÖRE) Kimyasal Maddenin Adı Konsantrasyonu (%) Sıcaklık T ( C ) Adipik asit doy. çöz. % 1,4 D YD Alüminyum hidroksit süsp. D D Amonyak, sulu doy. çöz. D D Amonyum klorür doy. çöz. D D Amonyum sülfat doy. çöz. D D Asetik asit 50 D YD Aseton ts- s ZD ZD Bakır (ıı) sülfat doy. çöz. D D Benzen ts- s ZD ZD Benzin ( yakıt ) çal. çöz. D D Bira çal. çöz. D D Civa ts- s D D Demir (ıı) klorür doy. çöz. D D Demir (ııı) klorür doy. çöz. D D Etanol 95 D YD Fenol 90 ZD ZD Formaldehit D D Fosforik asit D - Gliserin ts- s D D Hidrojen peroksit 30 D D Hidroflorik asit, gaz ts- g YD ZD Hidroflorik asit 10 a kadar D D Hidroflorik asit 40 YD ZD İdrar D YD Kalsiyum karbonat süsp. D D Kalsiyum klorür doy. çöz. D D Karbon dioksit, nemli gaz ts- g D D Karbon monoksit, gaz ts- g D D Karbon tetraklorür ts- s ZD ZD Klor, kuru gaz ts- g YD ZD Kloroform ts- s ZD ZD Kükürt dioksit, kuru gaz süsp. D D Metil alkol ts- s D YD Nitrik asit 25 D - Nitrik asit >50 ZD ZD Oksijen, gaz ts- g D D Petrol (alifatik hidrokarbonlar) ZD ZD Potasyum hidroksit çöz. D D Potasyum hidroksit 50 ye kadar D D Sabun çöz. D YD Sirke çal.çöz. D D Sodyum bikarbonat doy.çöz D D Sodyum hidroksit doy.çöz. D D 8

9 Sodyum karbonat doy.çöz. D D Sodyum klorür doy.çöz. D D Sodyum sülfat doy.çöz D D Su, damıtık, deniz D D Su, kullanma, mineral çal.çöz. D D Sülfürik asit 50 D D Sülfürik asit 98 ZD ZD Sülfürik asit dumanlı ZD ZD Süt çal.çöz. D D Şarap çal.çöz. D D Toluen ts- s ZD ZD Trikloretilen ts- s ZD ZD Yağlar bitkisel ve hayvansal ts- s D D Kısaltmalar D: Dayanıklı YD: Yeterli derecede dayanıklı ZD: Zayıf dayanıklılık Çöz. : Çözelti, %10 dan daha derişik fakat doymamış sulu çözelti Doy. Çöz: Doygun sulu çözelti, 20 C da Ts: Teknik saflıkta, en az Ts- k: Teknik saflıkta, katı Ts- s: Teknik saflıkta, sıvı Ts- g: Teknik saflıkta, gaz Çal. Çöz: Çalışma çözeltisi, sanayide en yaygın kullanılan konsantrasyonda Süsp. : Süspansiyon, 20 C da doygun çözeltide hazırlanmış 9

10 BERKE PLASTİK PVC ATIK SU BORULARIN DÖŞENMESİ Bu bölümdeki bilgiler mevcut güncel tavsiyeler niteliğinde olup daha detaylı teknik bilgiler için ilgili standartlara başvurulmalıdır. ÜRÜN KABULÜ: Borular işletmenize ulaştığında, gelen ürünlerin kontrolünün yapılması tamamen sizin sorumluluğunuzdadır. Mümkün olduğunca gelen her bir ürünün zarar görüp görmediğini ve irsaliyedeki adetlerle uygunluğunu kontrol ediniz. Ürünler fabrikadan çıktığı andan itibaren nakliyecinin mülkiyeti ve sorumluluğundadır. Herhangi bir zarar veya eksik ürün varsa, irsaliye ile birlikte gönderilen yandaki Araç Nakil Formu nun ilgili kısmına yazarak nakliyeci ye imzalatınız ve 24 saat içinde fabrikaya faxlayınız. 24 saat içinde Araç nakil Formu gönderilmemişse malın hasarsız ve eksiksiz teslim alındığı kabul edilecektir. Araç Nakil Formu ÜRÜNÜN BOŞALTILMASI: Ürünün hasarsız olarak boşaltılması ürünü teslim alanın sorumluluğundadır. GEREKLİ ÖZENİ GÖSTERİNİZ. Dikkatsiz boşaltma ürüne zarar verebileceği gibi kaza ve yaralanmalara da sebep olabilir. PVC ürünler sağlam ve dayanıklıdırlar, ancak ürünü çarpmalara ve düşmelere karşı koruyunuz. Boşaltma sırasında kamyondan yere atmayınız, elden ele vererek yerde düzgün bir zemin üzerine tek tek veya bağ halinde yerleştiriniz. Boşaltma esnasında kamyondaki ürünlerin kayarak yere düşmemesi için gerekli önlemleri alınız. Doğru Boşaltma Yanlış Boşaltma 10

11 ÜRÜNÜN DEPOLANMASI: Bağ veya çuval şeklinde gönderilen ürünleri geldikleri şekilde depolamanız daha güvenli ve rahat olacaktır. İstif yapacağınız zeminin düz olmasına özen gösteriniz, taşlı çakıllı çamurlu zemin üzerine kesinlikle istif yapmayınız. İstiflerin altına palet koyunuz. Bağ şeklinde gelen ürünler ters yüz olarak bağ yapılmışlardır, bağ bozulduysa veya tek tek istif yapıyorsanız boruların muf bölgelerinin üst üste gelmeyecek şekilde ters yüz olarak istiflenmelidir. Mümkün olduğunca istifleri 2,5 mt den daha fazla yükseltmeyiniz. Farklı kalınlıklarda borular aynı yerde istiflenecekse kalın boruları alta koyunuz. İstifteki boruları 6 aydan fazla direk güneş altında bekletmeyiniz. İstiflerin üzerini güneş geçirmeyen, üzerinden ve etrafından havalandırma sağlayıp ısı yükselmelerini önleyecek şekilde bir örtü ( gölgelik, tente, sundurma v.s ) ile örtünüz. Fabrika alanında boruların istiflenmesi Sahada boruların istiflenmesi ÜRÜNÜN TAŞINMASI: ÜRÜNLERİ KESİNLİKLE DÜŞÜRMEYİNİZ. Ürünlerin kullanılacağı yere kadar düşmeleri önlemek için bağ halinde götürünüz. Soğuk havalarda çok daha dikkatli davranınız. Sahada boruların bağ halinde taşınması 11

12 YER ÜSTÜ DÖŞEME: Bina içi uygulamalarda yeteri kadar kelepçe kullanmaya dikkat ediniz. Kelepçe kullanmak hem hattınızın hizada olmasını sağlar hem de hatta bulunan boru ağırlığına destek olur. Kelepçeden tasarruf etmeğe kalkmak çok daha büyük maddi ve teknik sorunlara yol açabilir. Yatay ve düşey hatlarda 1-1,5 metre arayla kelepçe takmak birçok muhtemel sorunu ortadan kaldıracaktır. Doğru uygulanmış kelepçe Az kullanılmış kelepçe Az kullanılmış kelepçe sonucu Hatta bulunan her bir ayrım noktasında ve hattın yön değiştirmesinde mutlaka kelepçe kullanınız. Kullanacağınız kelepçe ölçüsü boru çapıyla uyumlu olmalıdır. Kullanılacak metal kelepçelerin, boruya fazla baskı, kesme, aşındırma ve deformasyon etkileri yapmamasına dikkat ediniz. Yüksek binalarda metal kelepçe kullanılacaksa içerisinde conta bulunan metal kelepçe kullanılması tavsiye olunur. Dikey inişlerde ( yağmur inişleri gibi) hattın en alt kısmına mutlaka boru ve içindekilerini taşıyabilecek sabit bir destek konulmalıdır. PVC borular güneş ışığına (UV) belli dayanıklılıklarda üretilir. Çok uzun zaman direk güneş ışığına maruz kalacak hatlar UV den korunmak için en ekonomik yol olan, su bazlı açık renk bir boya ile boyanması gerekir. PVC borular 60 0 C sıcaklıklara kadar kullanılabilir. Ancak döşenen hatla temas eden veya çok yakınından geçen başka bir ısı taşıyan hat mevcutsa PVC hattının ısıya karşı izole edilmesi gerekir. Yer Üstü Uygulamalarında Dikkat Edilecek Noktalar: PVC ürünlerin taşınması ve birleştirilmesinde, bilgili ve tecrübeli elemanlar kullanın. PVC ürünleri belirtildiği şekilde taşıyın ve depolayın. Hattın uzama/çekmesine karşı gereken önlemleri alın. Uygun kelepçe miktarı ve kelepçeler arası mesafe kullanın. Hattı basınçlı hava veya gaz ile kesinlikle test etmeyiniz. Hattı dışarıdan gelebilecek darbelere karşı muhafaza altına alın. 12

13 YER ALTI DÖŞEMESİ: Sahada açılan döşeme kanallarının düzgün ve temiz olması zaman ve para tasarrufu sağlayacaktır. Kanaldan çıkan hafriyat toprağının döşeme sırasında engel olmayacak uzaklığa (0,5 mt) konulması rahat çalışma için önemlidir. Döşeme işlemine başlamadan önce kendiniz ve elemanlarınız için gerekli tüm iş güvenliği tedbirlerini alınız ve döşeme işlemi bitene kadar dikkatlice uygulayınız. konmamışsa, kanalda oluşacak su yüzünden boru yüzebilir. Ağırlık olarak konulacak toprak yüksekliği boru çapının 1,5 katı olmalıdır ki boru hareket edip yüzmesin. Kanal içi mümkün olduğunca kuru tutulmalıdır. Döşeme işlemi bitip, üzeri gerekli dolgu maddesi ile kapatılana dek kanal içine su girmemesini temin edecek önlemleri alınız yoksa boru hareket edip sızdırmalara sebep verebilir. PVC borunun içi suyla doldurulmamış veya üzerine belli aralıklarla ağırlıklar (toprak) Düzgün ve temiz kanal Yanlış Kanal Kesiti Kanal içinde su kalmamalı Doğru Kanal Kesiti SAHADA BORUNUN KESİLMESİ: Çok değişik boylarda boru temin etmek mümkün olmasına rağmen, sahada yinede boru kesim uygulaması zorunlu olabilir. Böyle bir durumda boruyu demir testeresi veya kesici taş ile kesmek oldukça kolaydır. Kesimi düzgün ve paralel şekilde yapınız. Boru uçlarını fabrikadan geldiği şekilde açılı olarak pah kırmak için kalın dişli eğe veya zımpara taşı kullanılabilir. Gerekli uygun pah açısı (15 0 ) verilmezse döşeme esnasında boru montajı çok zor olabilir ve contanın yerinden kayması kaçınılmaz olur. PVC borunun sahada kesilmesi PVC boruya pah açılması Pah ın teknik ölçüsü 13

14 BORU MONTAJI: Montaja başlamadan önce muf bölgesi ve conta ile boru ucu, çamur, kum veya başka yabancı malzemeler den titizlikle temizlenmelidir. Contanın üzerinde elinizi gezdirerek hem temizliğinden hem de contanın kanala tam oturduğundan emin olunuz. Temizlik tam olarak yapılmazsa boru montajı çok zor olacağı gibi contanın sızdırmazlığının sağlanması da imkânsız olacaktır. Boru montajının rahat yapılabilmesi ve montaj sırasında contanın yerinden çıkmaması için muf bölgesindeki conta üzeri ve boru ucu tam olarak sıvı sabun ile sabunlanmalıdır. Sabunlama işleminden hemen sonra vakit kaybetmeden montaj işlemi gerçekleştirilmelidir. Boru uç kısmı conta bölgesini geçene kadar boruyu içeriye doğru ittiriniz. Boru ucu conta bölgesini geçince kendi yatağına oturduğunu hissedersiniz, daha fazla içeri doğru ittirmeyiniz. Conta üzerinin sabunlanması Boru ucunun sabunlanması Boruların birbirine montajı Borular birbirine tatlı sıkı şekilde geçmelidir. Montaj sırasında zorlanıyorsanız boruyu dışarı çıkartıp contanın yuvasından kayıp kaymadığını ve pah açısını kontrol ediniz. Eğer conta zedelenmişse değiştiriniz. Montaj işlemini kontrol ederek tekrarlayınız. Zorlanma devam ediyorsa hattınız hizada olmayabilir, kasıntıyı gidermek için hattınızı kontrol edip hizaya getirin. Montaj işlemini temizliğe dikkat ederek tekrarlayınız. Contası yuvadan kaymış boru Hasar görmüş conta kullanılmamalıdır. 14

15 Uzun boy kullanılan hatlarda montaj sırasında itme kuvvetinden dolayı zorluk çekiyorsanız, takoz- manivela yöntemini uygulayabilirsiniz. Montaj elemanı boruya uygulayacağı kuvveti ve borunun conta bölgesinden geçişini hissederek kontrollü bir montaj yapabilir. Bu tür bir uygulamada borunun muf bölgesine çok fazla geçmemesi ve hattaki diğer döşenmiş boruların yerinden oynamaması için azami dikkat gösterilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması şarttır. Her halükarda boru hattının kanal içinde bir hizada düzgün durması doğru ve kolay montaj ve sızdırmazlık için gerekli ana koşuldur. Takoz- Manivela yöntemi BORUNUN GÖMÜLMESİ: Döşenmiş boru hattının gömülmesinde kullanılacak toprak tipi ve cinsi, hattın sağlıklı ve uzun yıllar çalışabilmesi için kritik öneme sahiptir. Gömme bölgesinde kullanılacak toprakta mm den büyük taşların bulunması uygun değildir. destek vermek amacıyla yataklama yapılmalıdır. Yataklama malzemesinin kalınlığı cm arası uygundur. Kanal içinin sehimini ayarlayabilmek ve boruya yan destek sağlamak için yataklama malzemesinin üzerine kum serilmelidir. Kum döşeme, hattın performansını, akışını, sızdırmazlığını ve çökmelere dayanımını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Kanal içine düzgün ve doğru olarak serilen kum, kanal içindeki boşlukları doldurur ve borunun desteklenmesini arttırır. Muf bölgeleri şekildeki gibi yataklanmalıdır. Muf bölgesinin yataklanması. Tipik Kanal Kesiti Eğer kanal içi zemin yeteri kadar sağlam değilse, PVC borunun rijid olarak düzgün bir vaziyette kanal içinde durmasını sağlayacak herhangi basit bir temel yeterli olacaktır. Temel üzerine boruya devamlı ve uniform bir Kum, kürekle kolaylıkla dağıtılarak, düzgün bir şekilde gerekli sehim verilmelidir. Boru çapının yarısını geçene kadar kum kullanılmalıdır. Kum döşenirken gerekli kompaktlamanın yapılması çok önemlidir. Genelde %90 proktor densite sağlanmalıdır. 15

16 İLK DOLGU MALZEMESİ: İlk dolgu malzemesinin taş ve benzeri zarar verebilecek unsurlardan temizlenmiş olması gerekmektedir. İlk dolgu malzemesi boru üzerinden 20 cm yüksekliğe kadar uygulanmalıdır. İlk dolgu, boruya, son dolgudan kaynaklanabilecek olumsuzlukları ortadan kaldırır. İlk dolgu malzemesi boru etrafına ve üzerine 10 cm katmanlar halinde kompaktlama yapılarak uygulanmalıdır. Gerekli ilk dolgu malzemesi kalınlığı oluşmadan motorlu kompakt cihazlarının kullanılması uygun olmayacaktır. Silindirli manüel kompakt cihazı Motorlu kompakt cihazı Yol altında sığ derinliklerden (25-50cm) geçen hatlar için özel dolgu malzemesi ve kompakt değerleri kullanılmalıdır. Özel dolgu malzemesi Sınıf 1 ( öğütülmüş taş ) vaya sınıf 2 ( elenmiş ince kum ) dir. Bu özel malzeme kanalın dibinden en üst noktasına kadar kullanılmalı ve %95 kompakt seviyesi sağlanmalıdır. SON DOLGU: Son dolgu malzemesinde 100 mm den büyük taşlar, topaklanmış toprak yığınları, moloz ve benzeri malzemeler kullanılmamalıdır. Genel kural olarak, kanal kazısından çıkan toprak kullanılabilir ve proje mühendisinin belirleyeceği kompakt seviyesi kullanılmalıdır. Her çalışma günü sonunda döşenmiş hattaki boru uçları kapatılmalıdır ki, boru içine toz, toprak veya hayvan girişi önlensin. Grafikte değişik kompakt tiplerine göre plastik borularda, halka rijitliğine bağlı anlık % deformasyonlar basit şekilde gösterilmiştir. Görüldüğü gibi kompakt seviyesi ne kadar iyi olursa deformasyon miktarı o kadar az olmaktadır. 16

17 DİKKAT ÇOK ÖNEMLİ!!! Kanal açma işleminde kullanılan yan destekler ve diğer donatılar çıkartılırken hattın ve boru etrafındaki kompaktlanmış döşeme malzemesinin hareket ettirilmemesi gerekmektedir. ISI ETKİSİ: PVC borular sıcaklık değişimlerinde fiziksel özelliklerinde değişimler gösterirler. Aşırı soğuklar boru sertliğini ve çekme mukavemetini arttırırken, darbe dayanımını düşürür. Darbe dayanımının soğuklarda azalması taşıma ve döşeme esnasında çok daha dikkatli olunmasını gerektirmektedir. 23 o C nin üzerindeki sıcaklıklarda ise çekme mukavemeti ve boru sertliği düşmekte, darbe dayanımı ise artmaktadır. Boru sertliğindeki düşüş, döşeme sırasında aşırı ovalleşmelere sebep olacağından çok daha dikkatli olunması gerekmektedir. KONTROL LİSTESİ: Çalışanları ve malzemeleri korumak için gerekli olan tüm iş güvenliği ve emniyet tedbirlerini alınız, sürekli uygulandığını denetleyiniz. Ek parçalar için döşemeden önce plan yapınız. Boru döşendikten sonra kesinlikle hattıhareket ettirmeyiniz. Tüm bağlantılarda boru ucunun conta bölgesini geçtiğinden emin olunuz. Kanal tabanını mümkün olduğunca kuru tutunuz. Sıvı sabundan başka kaydırıcı kesinlikle kullanmayınız. Aklınıza takılan her türlü teknik soru ve görüş için firmamızı arayınız. 17