Avrupa Birliği Maddi Hukuku Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı (Genel Konular) İşçilerin Serbest Dolaşımı (Kural)

Transkript

1 Avrupa Birliği Maddi Hukuku Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı (Genel Konular) İşçilerin Serbest Dolaşımı (Kural) -10. Ders- Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Lisans Programı Güz Dönemi Yrd. Doç. Dr. İlke GÖÇMEN

2 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular (1) Kişilerin ve hizmetlerin serbest dolaşımı* Ortak payda** (Gerçek) Kişi / İnsan (ekonomik + sosyal yön) İşçi Serbest çalışan (iş kurma hakkı) Serbest çalışan (hizmet sunan) Hizmet alan» *işçilerin serbest dolaşımı, iş kurma hakkı, hizmetlerin serbest dolaşımı» ** iş kurma hakkı ve hizmetlerin serbest dolaşımı, Birlik tüzel kişilerine de haklar tanır. İlke GÖÇMEN 2

3 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular (2) Kişilerin ve hizmetlerin serbest dolaşımı (Gerçek) kişiler Bir üye devlet vatandaşı = Birlik vatandaşı Öyleyse, Birlik vatandaşı, kimdir? İlke GÖÇMEN 3

4 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular Olay (1992) Bay M., hem Arjantin hem de İtalya vatandaşıdır. Bay M., dişçi olarak çalışmak üzere İspanya da altı aylık ikâmet izni almıştır. Bay M., bu izni uzatarak İspanya ya yerleşmek istemi ile yetkili makamlara başvurmuştur. Yetkili makamlar, Birlik hukukunu uygulamayarak, bu talebi reddetmiştir. Zira İspanyol Medeni Kanunu uyarınca çifte vatandaşlık hâllerinde bir kişinin asıl vatandaşlığı, o kişinin mutat ikâmetgahına göre tespit edilir ve Bay M. bu teste göre Arjantin vatandaşı sayılır. İlke GÖÇMEN 4

5 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular ABAD a göre Üye devletler, vatandaşlığın kazanılması ve kaybı ile ilgili koşulları düzenler. Bir üye devlet, bir başka üye devletçe verilen bir vatandaşlığı tanımak için ek koşullar getiremez. Somut olay yönünden İspanya, Bay M. ye İtalyan vatandaşı sıfatıyla yaklaşacaktır. İlke GÖÇMEN 5

6 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular (3) Birlik vatandaşlığı kavramı (1993) Kişilerin ve hizmetlerin serbest dolaşımı yönünden etki etmektedir. Birtakım konular, ekonomik rasyoneli olmayan Birlik vatandaşlığı kavramı ile yeni bir bakış açısı ile ele alınmıştır. 2004/38 sayılı Direktif Göç ile ilgili haklar --- ortak düzenleme İlke GÖÇMEN 6

7 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular Göç ile ilgili haklar Her Birlik vatandaşı geçerli bir nüfus cüzdanı veya pasaport ile bir başka üye devlete gitmek için bir üye devlet ülkesinden çıkma hakkına sahiptir. İlke GÖÇMEN 7

8 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular Her Birlik vatandaşı geçerli bir nüfus cüzdanı veya pasaport ile bir başka üye devlete girme hakkına sahiptir. İlke GÖÇMEN 8

9 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular Her Birlik vatandaşı geçerli bir nüfus cüzdanı veya pasaport ile bir başka üye devlette üç aya kadar ikamet / oturma hakkına sahiptir. İlke GÖÇMEN 9

10 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular Her Birlik vatandaşı İşçi Serbest çalışan (iş kurma hakkı) bir başka üye devlette üç aydan uzun süreyle ikamet / oturma hakkına sahiptir. Hizmet sunan Hizmet alan bir başka üye devlette hizmet sunumu ve hizmet alımı süresince ikamet / oturma hakkına sahiptir. *Ekonomik olarak etkin olmayan Birlik vatandaşları, 3 ay ila 5 yıl arası ikamet / oturma» Yeterli varlıklar / kaynaklar + kapsamlı sağlık sigortası İlke GÖÇMEN 10

11 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular Her Birlik vatandaşı bir başka üye devlette beş yıl ikamet ettiyse daimi ikamet hakkı na sahiptir.* *Bu kategorideki kişiler İkamet koşulları yönünden» ekonomik olarak etkin olması veya» yeterli varlıklara sahip olması gibi ek koşullar aranmaz. Sınır dışı etme yönünden» yalnızca önemli kamu düzeni ve kamu güvenliği İlke GÖÇMEN 11

12 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular (4) Kişilerin ve hizmetlerin serbest dolaşımından yararlanan kişinin aile üyeleri, belirli haklara sahiptir. Aile üyesi, kimdir? Aile üyesi, hangi haklara sahiptir? İlke GÖÇMEN 12

13 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular Aile üyeleri: Herhangi bir devletin vatandaşı olabilir. Belirli bir dereceye kadarki akrabalıkları içerir: Birlik vatandaşının eşi (evlilik ilişkisi) (bir üye devlet düzenlemesine dayalı olarak) Birlik vatandaşının kayıtlı ortaklık bağıtladığı partneri (ev sahibi üye devlet düzenlemeleri kayıtlı ortaklığı evlilik ile denk sayıyorsa ve ev sahibi üye devletteki ilgili düzenlemelerde öngörülen koşullara uygun olarak); İlke GÖÇMEN 13

14 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular Birlik vatandaşının ve eşinin (aynı zamanda partnerinin) 21 yaşının altındaki altsoyu veya bağımlı altsoyu; Birlik vatandaşının ve eşinin (aynı zamanda partnerinin) bağımlı üstsoyu İlke GÖÇMEN 14

15 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular Aile üyeleri --- Haklar (öz olarak): (Serbest dolaşım hakkından yararlanan) Birlik vatandaşına katılmak üzere bir üye devlete giriş yapma hakkı; o üye devlette, ekonomik bir etkinliğe başlama hakkı her türlü konu yönünden sosyal yardımlar dahil vatandaşlık temelinde ayrımcılığa maruz kalmama hakkı İlke GÖÇMEN 15

16 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular Alman Bay H., Ocak 2010 yılında Meksikalı Bayan M. ile evlenerek, Hollanda ya yerleşmiştir. Bu çift, Mart 2011 ile birlikte yaşadıkları anlaşmazlıklar nedeniyle ayrı yaşamaya başlamıştır. Bayan M. nin ikamet izni, Haziran 2011 ile birlikte dolmuştur. Bayan M., ikamet iznini uzatmak için yetkili makama başvurunca, yetkili makamlar, bu yenilemeyi reddetmiştir. Zira Bayan M., artık bir Birlik vatandaşının eşi sıfatına sahip değildir. Birlik hukuku, bu olaya uygulanacak mıdır? İlke GÖÇMEN 16

17 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular (5) Kişilerin ve hizmetlerin serbest dolaşımı birbirini dışlar niteliktedir. Bir olaya, yalnızca tek bir serbest dolaşım uygulanabilir. Ya işçilerin serbest dolaşımı Ya iş kurma hakkı Ya da hizmetlerin serbest dolaşımı İlke GÖÇMEN 17

18 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular (6) Kişilerin ve hizmetlerin serbest dolaşımı uyarınca tanınan haklar yönünden hakkın kötüye kullanılması yasağı söz konusudur. Üye devletler, Birlik hukukunun uygunsuz veya hileli biçimde kullanılmamasını temin etmek için önlem alabilir. Söz konusu hakkı tanıyan Birlik hükmünün amaçları ve hedefleri çarpıtılıyor mu? İlke GÖÇMEN 18

19 Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Genel Konular Olay (1986) İtalyan vatandaşı Bay B., Almanya ya gelerek, çok kısa süreli bir mesleki etkinlik sürdürmüştür. Bay B., bunu takiben, o ülkedeki öğrenci yardım sisteminden yararlanmak için yetkili Alman makamlarına başvurmuştur. İlgili makamlar, bu başvuruyu reddetmiştir. Onlara göre, Bay B., nesnel kanıtlara göre, çalışmak için değil; yalnızca öğrenim yardımı almak amacıyla Almanya da bulunmaktadır. Birlik hukuku, bu olaya uygulanacak mıdır? İlke GÖÇMEN 19

20 İşçilerin Serbest Dolaşımı Ana Konular İşçilerin serbest dolaşımı --- esaslı hukuki sorunlar: İşçi kavramı geniş yorum iş arayanlar gibi, ara kategorilere verilecek haklar ABİHA md. 45 in kapsamı Ayrımcılık yasağından, pazara erişimin güçleştirilmesi (serbestînin kısıtlanması) yasağına Bu serbest dolaşıma yönelik, haklı gösterilebilir kısıtlamalar İlke GÖÇMEN 20

21 İşçilerin Serbest Dolaşımı Ana Konular İşçilerin serbest dolaşımı --- ekonomik & sosyal yön Ekonomik yön İşçiler = Üretim faktörleri AB içindeki kaynakların optimal dağılımı Sosyal yön Avrupa halkları arasında daha yakın bir birlik kurma hedefi Avrupa dayanışması : Avrupa halklarının bütünleşmesi arzusu İlke GÖÇMEN 21

22 Gerilimler İşçilerin Serbest Dolaşımı Ana Konular Ekonomik yön vs Sosyal yön Üretim birimi vs İnsan (özellikle, eşit muamele ilkesi) Serbest dolaşım vs Ülkeye giriş yönünden üye devlet denetimi (özellikle, üçüncü ülke vatandaşı aile üyeleri yönünden) İlke GÖÇMEN 22

23 İşçilerin Serbest Dolaşımı Ana Konular İşçilerin serbest dolaşımına dair hukuk, Kurucu antlaşma hükümleri AB tasarrufları ABAD içtihat hukuku arasındaki karşılıklı etkileşim ile oluşmaktadır. İlke GÖÇMEN 23

24 Serbestî Hükümlerinin Uygulanma Düzeni Bir durum, kişi ve konu bakımından bir serbest dolaşım hükmünün uygulama alanı içinde kalıyor mu? Somut uyuşmazlıktaki önlem, ilgili serbestî yönünden bir tahdit oluşturuyor mu? (Önlem, vatandaşlık temelinde doğrudan ya da dolaylı ayrımcılık yapıyor ya da serbestîyi kısıtlıyor mu?) Hayır ABĐHA, o duruma uygulanamaz Evet Önlem, doğrudan ayrımcı ise Önlem, dolaylı ayrımcı ise Önlem, serbestîyi kısıtlıyor ise Önlem, serbestîyi tahdit etmiyorsa Kurucu antlaşmadaki istisnalar (+temel haklar) + orantılılık ile haklı gösterilebilir. Kurucu antlaşmadaki istisnalar + kamu yararına ilişkin ağır basan sebepler (+temel haklar) + orantılılık ile haklı gösterilebilir. ABĐHA, ihlâli yoktur. İlke GÖÇMEN 24 Önlem, temel haklar ile uyumlu olmalıdır.

25 İşçilerin Serbest Dolaşımı ABİHA md. 45: Uygulama Alanı Bu hüküm, ne zaman uygulanabilir? Kişi bakımından kapsam Bu hüküm, kim tarafından ileri sürebilir? Birlik vatandaşı + İşçi (sıfatı) Konu bakımından kapsam Bu hüküm, hangi durumlarda ileri sürülebilir? (a) İstihdam pazarına erişim (b) Sınır aşırı unsur İlke GÖÇMEN 25

26 ABİHA md Kişi Bakımından Kapsam --- İşçi İşçi tanımı: AB kavramı Bu tanımı, ulusal hukuk değil; AB hukuku yapacaktır. ABAD a (AB hukukuna) göre, işçi tanımının iki yönü vardır: Biçimsel yön Ekonomik yön İlke GÖÇMEN 26

27 ABİHA md Kişi Bakımından Kapsam --- İşçi Biçimsel yön İşçi: bir başka kişi için ve o kişinin yönetimi altında belirli bir süre bir ücret karşılığında hizmet sunan kişidir. Ekonomik yön İşçi: tamamen marjinal ve tali olarak nitelendirilecek küçük ölçekteki etkinlikler hariç olmak üzere sadece etkili ve hakiki etkinlikler ile uğraşan kişidir. İlke GÖÇMEN 27

28 İşçi Tanımı --- Asgari Gelir ve Çalışma Süresi Gereksinimleri Olay (1982) İngiliz Bayan L., Hollanda da yaşamaktadır. Bayan L., oturma izni başvurusu yapınca, yetkili makamlar bunu reddetmiştir. Bayan L. ye göre, kendisi, kendisine bakacak kadar yeterli gelire sahiptir ve kat hizmetlisi olarak yarızamanlı çalışmaktadır. Yetkili makamlara göre, Bayan L. Birlik işçisi değildir; çünkü iş ilişkisi en azından Hollanda daki asgari ücrete denk düşen yeterli geliri sağlamamaktadır. Bayan L., Birlik işçisi midir? İlke GÖÇMEN 28

29 İşçi Tanımı --- Asgari Gelir ve Çalışma Süresi Gereksinimleri ABAD a göre İşçi tanımı: AB hukuku İşçi tanımı Biçimsel yön Ekonomik yön Somut olay yönünden: Yarı zamanlı çalışma Üye devletteki asgari ücretten az ücret alma Özel gelir (örnek: kira) ile geçimini destekleme Birlik işçisi sayılır.» etkili ve hakiki etkinlik olup olmadığı ulusal mahkeme İlke GÖÇMEN 29

30 İşçi Tanımı --- Asgari Gelir ve Çalışma Süresi Gereksinimleri Olay (1986) Alman Bay K., Hollanda da yaşamakta ve müzik öğretmeni olarak haftada on iki saat ders vermektedir. Bay K., oturma izni başvurusu yapınca, yetkili makamlar bunu reddetmiştir. Yetkili makamlara göre, bir kişi, kamu fonlarından sosyal yardım talep ederse, o kişinin asgari geçim değerinin altında ücretli çalışması, etkili ve hakiki etkinlik sayılmamalıdır. Bay K., Birlik işçisi midir? İlke GÖÇMEN 30

31 İşçi Tanımı --- Asgari Gelir ve Çalışma Süresi Gereksinimleri ABAD a göre İşçi tanımı: AB hukuku İşçi tanımı Biçimsel yön Ekonomik yön Somut olay yönünden: Yarı zamanlı çalışma Üye devletteki asgari ücretten az ücret alma Kamu fonları ile geçimi desteklemek isteme Birlik işçisi sayılır.» etkili ve hakiki etkinlik oldukça İlke GÖÇMEN 31

32 İşçi Tanımı --- Asgari Gelir ve Çalışma Süresi Gereksinimleri Olay (1988) Alman Bay S., dini Bhagwan Topluluğu na katılarak, Hollanda da yaşamaktadır. Bu Topluluk, ücret vermese bile, üyelerinin maddi ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Bay S., tesisat işleri yaparak, Topluluk hayatına katılmaktadır. Bay S., Birlik işçisi sıfatıyla Hollanda da ikamet için başvurunca, bu kişinin bu talebi geri çevrilmiştir. Bay K., Birlik işçisi midir? İlke GÖÇMEN 32

33 İşçi Tanımı --- Asgari Gelir ve Çalışma Süresi Gereksinimleri ABAD a göre İşçi tanımı Biçimsel yön Ekonomik yön Somut olay yönünden: Dini Topluluk üyesi olma (ekonomik etkinlik olduğu müddetçe, Birlik hukukunun kapsamı içinde kalır.) Etkinlikler Bir kişi için ve o kişinin yönetimi altında (Topluluk) belirli bir süre bir ücret karşılığında (maddi ihtiyaçları karşılamak) İlke GÖÇMEN 33

34 İşin amacı, İşçi Tanımı --- İşin Amacı hakiki ve etkili bir etkinlik olduğu müddetçe, kural olarak, göz önüne alınmayacaktır. Olay (1989) Alman Bay B., Hollanda sosyal iş hukuku gereği uyuşturucudan kurtulma programının bir parçası olarak, tedavi amaçlı çalıştırılmaktadır. Bu programın amacı, ilgili kişiyi iyileştirmek veya onun yeniden toplumla bütünleşmesini sağlamaktır. Bay B., Birlik işçisi midir? İlke GÖÇMEN 34

35 İşçi Tanımı --- İşin Amacı ABAD a göre İşçi tanımı Biçimsel yön Ekonomik yön Somut olay yönünden: Biçimsel yön Ekonomik yön X Hakiki etkinlik değil; yalnızca iyileştirme aracı Eğer, etkinlikler, normal istihdam pazarının bir parçası olarak nitelendirilirse işçi sayılır (2002) İlke GÖÇMEN 35

36 Olay (1989) İşçi Tanımı --- İş Arayanlar Belçikalı Bay A., 1984 yılında İngiltere ye girerek, orada iş aramak istemektedir. Bay A., bu nedenle, İngiltere de ikamet için başvurmuştur. İngiliz makamlarına göre, yalnızca bir ilişkisine başlayacak olduğunu belgeleyen Birlik vatandaşlarına ikamet izni verilebilir. Bay B., iş arayan olarak, hangi haklara sahip olacaktır? İlke GÖÇMEN 36

37 İşçi Tanımı --- İş Arayanlar ABAD a göre: ABİHA md. 45 İş arayanlar Bir başka üye devlete giderek İş aramak amacıyla orada kalabilecektir. Bir kişi iş aramaya devam ediyorsa ve iş bulma konusunda ciddi bir şansı varsa buna dair kanıtlar varsa o ülkede kalabilecektir. iş arayanlara yönelik yardımlar yönünden İlgili kişi, ilgili devletin istihdam pazarına gerçekten bağlı ise» eşit muamele ilkesi İlke GÖÇMEN 37

38 İşçi Tanımı --- İş Arayanlar Üye devletler Makul bir süre içinde iş bulamayan kişileri geri gönderebilir. Vergi avantajları ve sosyal avantajlar gibi konular yönünden, eşit muamele hakkı, tanımayabilir. İlke GÖÇMEN 38

39 ABİHA md Konu Bakımından Kapsam --- Sınır Aşırı Unsur Olay (1984) Alman Bay M., hep Almanya da yaşamıştır. Bay M., belirli bir tür mesleki eğitime katılmak istemiştir. Yetkili Alman makamları bu istemi geri çevirmiştir. Bay M. ye göre bu ret kararı, öğretmen olarak eğitimini tamamlamasını imkânsız hâle getirerek, başka üye devlet okullarındaki öğretim işlerine başvurmasının önüne geçmektedir. Burada, ABİHA md. 45, uygulanabilir nitelikte midir? (sınır aşırı unsur, var mıdır?) İlke GÖÇMEN 39

40 ABİHA md Konu Bakımından Kapsam --- Sınır Aşırı Unsur ABAD a göre Bir başka üye devlette istihdam, yalnızca hipotetik bir ihtimal ise, Birlik hukuku ile yeterli bağ kurulmamıştır. Somut olay yönünden Sınır aşırı unsur, yoktur. ABİHA md. 45, uygulanamaz. İlke GÖÇMEN 40

41 ABİHA md Konu Bakımından Kapsam --- Sınır Aşırı Unsur Olay (1984) İngiliz Bayan P., Hintli Bay S. ile 1982 yılında evlenmiştir. Bu çift, yılları arasında Almanya da çalışıp, 1986 yılında bir iş açmak için İngiltere ye dönmüştür. Bay S., İngiltere de ikâmet izni alamamıştır. Burada, ABİHA md. 45, uygulanabilir nitelikte midir? (sınır aşırı unsur, var mıdır?) İlke GÖÇMEN 41

42 İşçiler: Sosyal Avantajlar ve Vergi Avantajları (492/2011 sayılı Tüzük) 492/2011 (eski 1612/68) sayılı Tüzük madde 7(2): [Bir başka üye devlet vatandaşı bir işçi], ulusal işçiler ile aynı sosyal avantaj ve vergi avantajlarından yararlanır. İlke GÖÇMEN 42

43 İşçiler: Sosyal Avantajlar ve Vergi Avantajları (492/2011 sayılı Tüzük) Sosyal avantajlar ve vergi avantajları: geniş yorumlanır. Avantajlar / Yararlar İş sözleşmesine bağlı olanlar veya olmayanlar Nesnel bir statü olarak işçilere verilenler Salt o devlette ikamet etmeleri dolayısıyla ulusal işçilere verilen ve diğer üye devlet vatandaşı işçilere genişletilmesi onların Birlik içindeki dolaşımlarını kolaylaştırmaya elverişli gözükenler İlke GÖÇMEN 43

44 İşçiler: Sosyal Avantajlar ve Vergi Avantajları (492/2011 sayılı Tüzük) Olay (1982) Alman hukukuna göre Alman vatandaşları, faizsiz (çocuk) doğum kredisi alabilmektedir. Bu kural, Alman doğum oranını yükseltmek maksadını taşımaktadır. İtalyan Bay B. ile eşi Bayan T., bir çocuk sahibi olunca, bu doğum kredisi ne başvurmuştur. İlgili makamlar, bu kredinin nüfus politikası ile bağlantılı olması gerekçesiyle, bu başvuruyu reddetmiştir. Bu, Birlik hukuku uyarınca sosyal avantaj sayılır mı? İlke GÖÇMEN 44

45 İşçiler: Sosyal Avantajlar ve Vergi Avantajları (492/2011 sayılı Tüzük) ABAD a göre Sosyal avantaj Salt o devlette ikamet etmeleri dolayısıyla ulusal işçilere verilen ve diğer üye devlet vatandaşı işçilere genişletilmesi onların Birlik içindeki dolaşımlarını kolaylaştırmaya elverişli gözükenler (Amaç: düşük gelirli aileler üzerindeki finansal yükü hafifletmek) Bu bakımdan, bu kredi, aynı anda ulusal nüfus politikasının bir unsuru da olabilir. Eşit muamele ilkesi İlke GÖÇMEN 45

46 İşçiler: Sosyal Avantajlar ve Vergi Avantajları (492/2011 sayılı Tüzük) Olay (1979) Belçika hukukuna göre İkinci Dünya Savaşı nda yer alan Belçika vatandaşları, ayrıcalıklı bir emeklilik maaşına hak kazanmaktadır. Bu kural, Belçika için katlandıkları zorluklar nedeniyle bu savaşa katılanlara bir avantaj sağlamayı amaçlamaktadır. Alman Bay B., Belçika da emekliliği gelince, aynı maaş için başvurmuştur. İlgili makamlar, bu başvuruyu reddetmiştir. Bu, Birlik hukuku uyarınca sosyal avantaj sayılır mı? İlke GÖÇMEN 46

47 İşçiler: Sosyal Avantajlar ve Vergi Avantajları (492/2011 sayılı Tüzük) ABAD a göre Sosyal avantaj Nesnel bir statü olarak işçilere mi veriliyor? Hayır Ulusal işçilere, salt o devlette ikamet etmeleri dolayısıyla mı veriliyor? Hayır Sonuç: sosyal yarar değil İlke GÖÇMEN 47

48 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Serbestînin Tahdidi İşçilerin serbest dolaşımı (ABİHA md. 45) Vatandaşlık temelinde ayrımcılık yasağı Doğrudan ayrımcılık yasağı Dolaylı ayrımcılık yasağı Pazara erişimin güçleştirilmesi / serbestînin kısıtlanması yasağı İlke GÖÇMEN 48

49 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Doğrudan Ayrımcılık Olay (1974) Fransa, denizcilik alanındaki bir kanun ile bir geminin tayfasının belli oranının Fransız vatandaşı olması şartı getirmiştir. Birlik hukuku, bu olaya nasıl uygulanacaktır? İlke GÖÇMEN 49

50 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Doğrudan Ayrımcılık ABAD a göre ABİHA md. 45: Uygulama Alanı Kişi bakımından kapsam İşçi Konu bakımından kapsam İstihdama erişmek Sınır aşırı unsur ABİHA md. 45: Tahdit Vatandaşlık temelinde doğrudan ayrımcılık ABİHA md. 45: Haklı Gösterme Yalnızca kurucu antlaşmadaki istisnalar + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 50

51 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Doğrudan Ayrımcılık Olay (1995) Ulusal Futbol Federasyonları, futbol takımlarının lig maçları yönünden vatandaşlık klozları getirmiştir. Buna göre, her bir takım, lig maçları için, en fazla üç yabancı futbolcu sahaya sürebilecektir. Birlik hukuku, bu olaya nasıl uygulanacaktır? İlke GÖÇMEN 51

52 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Doğrudan Ayrımcılık ABAD a göre ABİHA md. 45: Uygulama Alanı Kişi bakımından kapsam İşçi Konu bakımından kapsam İstihdama erişmek Sınır aşırı unsur ABİHA md. 45: Tahdit Vatandaşlık temelinde doğrudan ayrımcılık ABİHA md. 45: Haklı Gösterme Yalnızca kurucu antlaşmadaki istisnalar + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 52

53 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Dolaylı Ayrımcılık Tanım: ulusal hukuk hükmü, doğası itibariyle ulusal işçilere nazaran göçmen işçileri daha çok etkilemeye elverişliyse ve göçmen işçileri belirli bir dezavantajlı konuma getirme riskini taşıyorsa dolaylı ayrımcı kabul edilmelidir. Örnek kriterler & koşullar: İkametgah Köken yeri (doğum yeri) Öğrenim yeri İlke GÖÇMEN 53

54 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Dolaylı Ayrımcılık Olay (1970) Alman hukukuna göre istihdam süresi hesaplanırken, askerlik hizmeti dönemi de bu süreye eklenmektedir. Bu askerlik hizmeti ise, yalnızca Alman ordusundaki hizmeti içermektedir. Birlik hukuku, bu olaya nasıl uygulanacaktır? İlke GÖÇMEN 54

55 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Dolaylı Ayrımcılık ABAD a göre ABİHA md. 45: Uygulama Alanı Kişi bakımından kapsam İşçi Konu bakımından kapsam İstihdama erişmek Sınır aşırı unsur ABİHA md. 45: Tahdit Vatandaşlık temelinde dolaylı ayrımcılık ABİHA md. 45: Haklı Gösterme Kurucu antlaşmadaki istisnalar + Kamu yararına ilişkin ağır basan gereklilikler + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 55

56 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması Tanım: İki türlü yaklaşım Köken devletine karşı bir kişiyi köken ülkesinden ayrılmaktan alıkoyan veya caydıran önlemler (yasak) bir kişiyi dolaşım serbestîsi hakkını kullanması nedeniyle dezavantajlı konuma getiren önlemler (yasak) Varış devletine karşı bir üye devlet vatandaşı işçinin dolaşım serbestîsini kullanmasını zorlaştırmaya ya da daha az çekici kılmaya elverişli önlemler (yasak) İlke GÖÇMEN 56

57 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması Olay (1995) Ulusal ve uluslararası futbol kuralları uyarınca bir futbolcu, bir kulüp ile sözleşmesi sona erince, bir başka takıma transfer olmak isterse, bu sonraki kulüp, önceki kulübe belirli bir miktar para ödemelidir. Belçikalı Bay Bosman, Belçika birinci ligindeki RC Liège takımı ile sözleşmesi bitince, Fransa ikinci ligi takımı US Dunkerque ile anlaşmıştır. Bununla birlikte, US Dunkerque kulübü, RC Liège kulübüne transfer parasını veremeyince, transfer gerçekleşmemiştir. Bay Bosman, RC Liège kulübünde kalmak zorunda kalmıştır ve bu durumu dava etmiştir. Birlik hukuku, bu olaya nasıl uygulanacaktır? İlke GÖÇMEN 57

58 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması ABAD a göre ABİHA md. 45: Uygulama Alanı Kişi bakımından kapsam İşçi Konu bakımından kapsam İstihdama erişmek Sınır aşırı unsur ABİHA md. 45: Tahdit Serbestînin kısıtlanması: bir kişiyi köken ülkesinden ayrılmaktan alıkoyan veya caydıran önlem ABİHA md. 45: Haklı Gösterme Kurucu antlaşmadaki istisnalar + Kamu yararına ilişkin ağır basan gereklilikler + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 58

59 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması Olay (2009) Alman mevzuatı uyarınca Almanya dışında mukim Alman vatandaşı işçiler, bu devletten aldıkları emeklilik-tasarruf ikramiyelerini geri ödemek zorundadır. Birlik hukuku, bu olaya nasıl uygulanacaktır? İlke GÖÇMEN 59

60 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması ABAD a göre ABİHA md. 45: Uygulama Alanı Kişi bakımından kapsam İşçi Konu bakımından kapsam İstihdama erişmek Sınır aşırı unsur ABİHA md. 45: Tahdit Serbestînin kısıtlanması: bir kişiyi dolaşım serbestîsi hakkını kullanması nedeniyle dezavantajlı konuma getiren önlem ABİHA md. 45: Haklı Gösterme Kurucu antlaşmadaki istisnalar + Kamu yararına ilişkin ağır basan gereklilikler + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 60

61 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması Olay (2003) Fransız hukukuna göre bir kişi, hastane yöneticisi olmak için belirli bir sınavı başarıyla vermelidir. Bay A., çok uzun süredir, Belçika da hastane yöneticisi olarak çalışmaktadır. Fransız X. Hastanesinde yönetici olarak işe başlayacakken; ilgili sınava girmemesi nedeniyle, bu işe başlatılmamıştır. Birlik hukuku, bu olaya nasıl uygulanacaktır? İlke GÖÇMEN 61

62 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Pazara Erişim & Serbestînin Kısıtlanması ABAD a göre ABİHA md. 45: Uygulama Alanı Kişi bakımından kapsam İşçi Konu bakımından kapsam İstihdama erişmek Sınır aşırı unsur ABİHA md. 45: Tahdit Serbestînin kısıtlanması: bir üye devlet vatandaşı işçinin dolaşım serbestîsini kullanmasını zorlaştırmaya ya da daha az çekici kılmaya elverişli önlem ABİHA md. 45: Haklı Gösterme Kurucu antlaşmadaki istisnalar + Kamu yararına ilişkin ağır basan gereklilikler + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 62

63 ABİHA md Kime Karşı İleri Sürülebilir? ABİHA md. 45 Üye devletlere Bir alanı toplu biçimde düzenlemeye yetkili kuruluşlara* Gerçek ve tüzel kişilere** karşı ileri sürülebilir. *Örnek: FIFA, UEFA, Barolar, ** -en azından şimdilik- yalnızca ayrımcılık yasağı açısından İlke GÖÇMEN 63

64 ABİHA md Kime Karşı İleri Sürülebilir? Olay (2000) İtalyan vatandaşı Bay A., 1993 ile 1997 yılları arasında Avusturya da okumuştur. Ağustos 1997 de İtalya nın Bolzano eyaletindeki bir banka, iş ilanı vermiştir. Adaylar, iş için yapılacak sınava katılabilmek için, İtalyanca ve Almanca iki dillilik sertifikası sunmalıdır. Bu sertifika, yalnızca Bolzano daki kamu otoritelerinin yaptığı bir sınav ile alınabilmektedir. Bay A., bu sertifikaya sahip değildir; ancak hem İtalyanca hem de Almanca yı yeterli seviyede bilmektedir. Banka ise, adı geçen sertifikayı sunmayan Bay A. yı sınava kabul etmemiştir. İlke GÖÇMEN 64

65 İşçilerin Serbest Dolaşımı: Kime Karşı İleri Sürülebilir? ABAD a göre ABİHA md. 45: Uygulama Alanı Kişi bakımından kapsam İşçi Konu bakımından kapsam İstihdama erişmek Sınır aşırı unsur ABİHA md. 45: Kime karşı ileri sürülebilir? Tüzel kişi --- ayrımcılık yasağı --- ABİHA md. 45: Tahdit Vatandaşlık temelinde dolaylı ayrımcılık ABİHA md. 45: Haklı Gösterme Kurucu antlaşmadaki istisnalar + Kamu yararına ilişkin ağır basan gereklilikler + Orantılılık ilkesine uyum İlke GÖÇMEN 65

66 ABİHA md Birlik içinde işçilerin serbest dolaşımı sağlanır. 2. İşçilerin serbest dolaşımı, üye devletlerin işçileri arasında istihdam, ücret ve diğer çalışma koşulları bakımından, uyrukluktan kaynaklanan nedenlerle yapılan her türlü ayrımcılığın kaldırılmasını gerektirir. 3. İşçilerin serbest dolaşımı, kamu düzeni, kamu güvenliği ve halk sağlığı gerekçeleriyle getirilen sınırlamalar saklı kalmak kaydıyla, aşağıdaki hakları içerir: a) yapılmış iş tekliflerini kabul etme, b) bu amaçla üye devletlerin topraklarında serbestçe dolaşma, c) bir üye devlette, o devlet uyruklarının istihdamını düzenleyen kanun, ikincil düzenleme ve idari kurallara uygun olarak çalışmak amacıyla ikamet etme, d) Komisyon tarafından hazırlanacak uygulama tüzüklerindeki koşullara uygun olarak, bir üye devlette istihdam edildikten sonra o üye devlet topraklarında kalma. 4. Bu madde hükümleri, kamudaki istihdama uygulanmaz. İlke GÖÇMEN 66