BÖLÜM : I UÇAK KAÇIRMALAR VE UÇAKLARA KARŞI GİRİŞİLEN SALDIRI VE SABOTAJLARIN GENEL GÖRÜNÜMÜ KESİM : I

Transkript

1 İ Ç İ N D E K İ L E R Sahife No KISALTMALAR G t R İ Ş BÖLÜM : I UÇAK KAÇIRMALAR VE UÇAKLARA KARŞI GİRİŞİLEN SALDIRI VE SABOTAJLARIN GENEL GÖRÜNÜMÜ KESİM : I KAVRAMLAR, UÇAK KAÇIRMALARIN VE UÇAKLARA KARŞI GİRİŞİLEN SALDIRI VE SABOTAJLARIN OLUŞUMU I KAVRAM KARMAŞIKLIĞI I I UÇAK KAÇIRMA OLAYLARININ TARİHÇESİ VE SİYASAL GÖRÜNÜMÜ A Dönemi B< Dönemi C ve Sonrası D' Çeşitli Devletlerin Uçak Kaçırma Olayları Karşısında Tutumları 1- Batılı Devletlerin Tutumu 2. Sovyet Blokunun Tutumu VII

2 3. Küba ve Bazı Arap Devletlerinin Politikaları 12 E. Yeni Sözleşmeler 12 KESİM : II UÇAK KAÇIRMA VE UÇAKLARA KARŞI GİRİŞİLEN SALDIRI VE SABOTAJ OLAYLARININ NEDENLERİ 15 I. PSİKOLOJİK NEDENLER 15 II. SİYASAL NEDENLER 16 III. BAŞKA NEDENLER 17 IV. SOSYALİST HUKUKA GÖRE NEDENLERİ 17 V. UÇAK KAÇIRMALARIN BUGÜNKÜ DURUMU VE GELECEĞİ VI.. TÜRKİYE VE UÇAK KAÇIRMA OLAYLRI 20 A. Tarihsel Gelişim 20 B. Türkiye'nin Tutumu : 21 BÖLÜM : II UÇAK KAÇIRMALAR, UÇAKLARA KARŞI SALDIRI VE SABOTAJ EYLEMLERİ VE ULUSAL ÖNLEMLER 23 KESİM : I UÇAK KAÇIRMALAR, UÇAKLARA KARŞI SALDIRI VE S AB OTA' EYLEMLERİ VE ULUSAL YASALARLA ÖNLENMESİ 23 I. UÇAK KAÇIRMALAR, UÇAKLARA KARŞI SALDIRI VE SABOTAJ EYLEMLERİNİN MUKAYESELİ HUKUKTA DÜZEN LENMESİ 26 A. Suçu Genel Ceza Yasalarının İçine Sokan Devletler Arjantin Avusturya Fransa Meksika Polonya 29 B. Suçu Hava Ulaşımıyla İlgili Yasalarmda Düzenleyen Devletler A. B. D İngiltere 32 VIII

3 3. İsrail 32 4'. İtalya Japonya 34 C. Uçak Kaçırmalarını Çıkardıkları Özel Yasalarla Önleyen Devletler Küba Sovyetler Birlği 35 D. Uçak Kaçırma Suçunu Genel Ceza Yasalarına Göre Cezalandıran Devletler Federal Almanya Cumhuriyet Çekoslovakya İsviçre Yugoslavya 39 E. Türk Ceza Kanununda Uçak Kaçırma ve Uçaklara Karşı Girişilen Saldlrı Eylemlerinin Düzenlenmesi Yeni Madde Yasanın Kapsamına Giren Uçaklar Cezayı Arttıran Nedenler Sabotaj ve Saldırı Eylemleri Maddenin Üzerinde Bazı Öneriler 44 KESİM : II UÇAK KAÇIRMA VE UÇAKLARA KARŞI GİRİŞİLEN SABOTAJ VE SALDIRI EYLEMLERİNİ TEKNİK AÇIDAN ÖNLEME 45 I. ULUSLARARASI SİVİL HAVACILIK ÖRGÜTÜNÜN ÖNGÖRDÜĞÜ TEKNİK ÖNLEMLER 45 A. Uçak Kaçırmaların Önlenmesi 46 B. Sabotajların Önlenmesi 46 C. Silâhlı Saldırıların Önlenmesi 46 D. Devletler Arasında Dayanışma 47 H. TEKNİK ÖNLEMLERİN UYGULANMASI 4-, A. Psikolojik Araştırma 48 B. Teknik Araştırma 48 Cl Yerde Önlıeme 48 1(. Yöneylem Profili Manystometre Denetimi 49 D Yolcuların Dışarıyla İlgisinin Kesilmesi 50 E. Havaalanlarına Karşı Saldırılan Önleme 51 IX

4 F. Uçuş Durumunda ve Uçakta Önleme 5 2 G. Yeni Önleme Sistemlerinin Geliştirilmesi Hava Yolları Personeli Üzerinde Denetim Uçakların Yapısının Değiştirilmesi 54 III. TEKNİK ÖNLEMLERİN YARATTIĞI SORUNLAR 55 A. Uçak Kaçırma, Saldırı ve Sabotajları Önlemede Alınan Teknik Önlemlerin Malî Yükü 55 B. Teknik Önlemlerin Doğurduğu Hukuksal Sorunlar Kişi Hakları Açısından Yolcuların Aranması Uçak Kaçırma ve Sabotaj Olaylarından Doğan Sorumluluk 5 8 a) Taşıyıcının Sorumluluğu 59 b) Varşova Sözleşmesinin Yeniden Gözden Geçirilmesi 6 0 i) La Haye Protokolü f i 0 ii) Montreal Sözleşmesi 6C iü) Guatemala Protokolü B' C. Teknik Önlemlerin Uçak Kaçırma Olaylarım Önlemede Etkinlikleri Teknik Önlemlerin Başarısı Teknik Önlemlerin Basan Korullan 6 3 BÖLÜM : III UÇAK KAÇIRMALAR VE UÇAKLARA KARŞI GİRİŞİLEN SALDIRI VE SABOTA'LARI ÖNLEMEDE DEVLETLERİN KARŞILAŞTIKLARI HUKUKSAL SORUNLAR 65 KESİM : I YARGI YETKİSİ I. DEVLETİN HAVA UZAYINDA YARGI YETKİSİ fi? A. Ülkesellik İlkesi ve Sistemi Hava Uzayında Devletlerin Egemenliği Devletin Egemenliği Dışındaki Yerler 69 3 Suç Yerini Saptamanın Zorluğu Devletin Umursamazlığı Ülkesellik İlkesi Sisteminin Hava Hukukunda Yeniden Önem Kazanması 70 X

5 6. Hava Trafiği ve Güvenliğine Karşı İşlenen Suçlar Hava Düzenine Karşı Gelme Suçları 70 B. Bayrak Yasası Sistemi 71 C. İniş Yeri Yasası Sistemi 72 D. Kalkış Yeri Yasası Sistemi 72 E. Üzerinden Uçulan Devletin Yargı Yetkisi 73 P. Karma Yetki Sistemi Karma Yetki Sistemi ve Aynı Suçtan Yeniden Yargılanma İlkesi non bis in idem) Öncelik Sisteminin Uygulanmasından Doğan Sorunlar 75 II. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE UÇAKTA İŞLENEN SUÇLAR, UÇAK KAÇIRMA VE UÇAKLARDA YASA DIŞI SALDIRILAR AÇISINDAN YETKİ SORUNU 76 A. Tokyo Sözleşmesinde Yargı Yetkisi Tokyo Sözleşmesinde Karma Yetki Sistemi Tokyo Sözleşmesinin 4. maddesi ve Getirdiği Yenilikler Hiçbir Devletin Uyrukluğunu Taşımayan Uçaklar Personelsiz Kiralanan Uçaklarda Yetki Sorunu 80 a) Tokyo Sözleşmesinde Sorunun Ele Alınması 80 b) La Haye ve Montreal Sözleşmelerinde Kiracı Ülke Sorununun Ele Ahnışı 81 B. La Haye Sözleşmesinde Yargı Yetkisi 82 C. Montreal Sözleşmesinde Yargı Yetkisi 86 III. DEĞERLENDİRME 90 KESİM : II SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ SORUNU I. SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ ve TOKYO SÖZLEŞMESİ 95 II. LA H A Y E SÖZLEŞMESİNDE SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİNİN DÜZENLENMESİ 96 A. Geri Verilebilir Suç 98 B. Suçlunun Geri Verilmesi İçin Anlaşması Zorunlu Sayan ve Saymıyan Devletlerin Durumu, Suçlunun Geri Verilmesi İçin Anlaşması Zorunlu Sayan Devletler Açısından Geri Verme Anlaşma Bulunmasını Zorunlu Saymayan Devletler Suçun İşlendiği Yer Suçlunun Kovuşturulması 104 X I

6 III. IV. MONTREAL SÖZLEŞMESİNDE SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ SORUNU SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ KONUSUNDA YENİ ÖNERİLER A. Suçluların Geri Verilmesi Konusunda La Hay e 1 Q g Sözleşmesine Ek Protokol B. Montreal Sözleşmesine Ek Protokol C. Montreal Sözleşmesinin 8. madde 2. fıkrasının Değiştirilmesi Önerisi V. UÇAK KAÇIRMALAR, SİYASAL SUÇ VE SİYASAL n 0 SIĞINMA HAKKI A. Siyasal Nedenle Uçak Kaçırmalar ve Devletlerin m Uygulamaları 1. İngiliz ve Amerikan Yaklaşımı İsviçre Yaklaşımı 3. Sovyet Yaklaşımı 4. Federal Almanya ve Siyasal Suç Öteki Devletlerin Uygulamaları D3 B. Sanığın Geri Verilmemesinin Nedenleri C. Uçak Kaçırmalara İlişkin Gerilla Savaşı, Anarşik Eylemler ve Suçluların Geri Verilmesi Gerilla Savaşı ve Uçak Kaçırmalar Anarşik Eylemler BÖLÜM : IV UÇAK KAÇIRMA VE UÇAKLARA KARŞI GİRİŞİLEN SALDIRI VE SABOTAJLARIN ULUSLARARASI ALANDA ÖNLENİLMESİ 121 KESİM : I ULUSLRARASI SÖZLEŞMELER VE UÇAK KAÇIRMALAR I. UÇAK KAÇIRMALAR, ve DENİZ DAYDUTLUĞU ve TERÖRİZM A. Tokyo ve La Haye Sözleşmelerine göre Hava Haydutluğu ve Deniz Haydutluğu Karşılaştırılması 123 B. Deniz Haydutluğunu Geniş Yorumlıyanlarm Amacı 124 C. Terörizmi Önleme ve Cezalandırma Sözleşmesi 126 XII

7 II. TOKYO SÖZLEŞMESİNİN OLUŞUMU 126 A. Tokyo Sözleşmesinin Uygulama Alam ve Kapsamı Sözleşmenin Uygulama Alanı Uçuş Durumunun Belirlenmesi Sözleşmenin Uygulama Alanına Giren Uçaklar 130 B. Uçak Pilotunun Yetkileri Uçak Pilotunun Alabileceği Önlemler Sanığın Uçaktan İndirilmesi 133 C. Uçak Kaçırmalar ve Tokyo Sözleşmesi Yasa Dışı Şiddet Kullanma veya Şiddete Başvurma Yoluyla Korkutma Yasa Dışı Eylemlerin Kapsamı Bağıtlı Devletlerin Yükümlülükleri 136 a) Uçağın Denetimini Pilota Geri Verme '. 136 b) Yolculuğun Sürmesini Sağlama Uçak Kaçırmaları Önlemede Tokyo Sözleşmesinin Etkisi!37 III. UÇAKLARIN YASA DIŞI YOLLARLA ELE GEÇİRİLMESİNİN ÖNLENMESİNE İLİŞKİN LA HAYE SÖZLEŞMESİ 138 A. La Haye Sözleşmesinin Ortaya Çıkışı 138 B. Sözleşmenin Başlangıcı 139 C. Uçak Kaçırma Eyleminin Tanımı Suça Kalkışma ve Suç Ortaklığı Suçun Tanımının La Haye Konferansında Ele Almışı 1*1 4. Bu Tanımın Sonuçlan 141 D. Cezalandırma 142 E. Sözleşmenin Uygulama Alam Uçuş Durumu Sözleşmenin Kapsamına Giren Uçaklar Uluslararası ve İç Yollarda Uçuşlar Ortak Hava Ulaşımı Yapan Ortaklıklar 146 P. Ceza Kovuşturması 146 G. Uçak Kaçırmalardan Sonra Alınacak Önlemler 148 H. Adlî Yardım 148 I. Öteki Konular 149 K. Sonuç 150 IV MONTREAL SÖZLEŞMESİ 151 A. Sözleşmenin Oluşumu 152 B. Sözleşmede Öngörülen Eylemler 152

8 C. Cezalandırma D. Sözleşmenin Uygulama Alanı _ Sözleşmenin Uygulama Alanına Girmiyen Durumlar Sözleşmenin Uygulanacağı Durumlar 160 E. Sözleşmenin Özelliği KESİM : II ULUSLARARASI ÖRGÜTLER VE UÇAK KAÇIRMALARI 163 I. ULUSLARARASI HÜKÜMETLER DIŞI ÖRGÜTLERİN ÇABALARI A. IATA'nm Çabalar B. Uluslararası Hava Yolları Pilotları Federasyonu Birliğinin (IFALPA) Çabaları 1S5 C. IATA ve IFALFA'nın Uyguladıkları Yaptırımların Etkinliği 167 D. Uluslararası Kızıl Haç'm Kaçırmalar Karşısında Çabaları İnsancıl Kurallara Uyulmasının Sağlanması Uluslararası Kızıl Haç'm Diplomatik Girişimleri 169 II. DEVLETLERARASI ÖRGÜTLERİN UÇAK KAÇIRMALARI ÖNLEMEDEKİ ROLÜ A. Uluslararası Güvenlik rgütünün (INTERPOL) Girişimleri 169 B. Avrupa Konseyinde Uçak Kaçırmaları Önleme Çabaları 1-71 C. Birleşmiş Milletler ve Uçak Kaçırmalar Birleşmiş Milletlerin Girişimleri I Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 2551 (XXIV) Sayılı Kararı I Yeni Gelişmeler Genel Kurulda Uluslararası Terörizmi Önleme Çabaları Uçak Kaçırmalar ve Birleşmiş Milletler Kararlarının Bu Olayları Önlemedeki Etkisi D. Birleşmiş Milletler Bünyesinde Uçak Kaçırmalara Yardım Eden Devletlere Karşı Uygulanacak yaptırımlar ICAO Üyeliğinin Sona Ermesi 179 2J Güvenlik Konseyinin Uygulayacağı Yaptırımlar I Uluslararası Özel bir Mahkeme Kurulması I 8 0 E. Devletin Uçak Kaçırması Sorununun Birleşmiş Milletlerde Ele Alınması 180 XIV

9 BÖLÜM : V UÇAK KAÇIRMALARI VE UÇAKLARA KARŞI SALDIRI VE SABOTA'LARI ÖNLEMİYEN DEVLETLERİN DENETİMİ VE BU DEVLETLERE UYGULANMASI ÖNGÖRÜLEN YAPTIRIMLAR 182 KESİM : I UÇAK KAÇIRMALAR, UÇAKLARA KARŞI SALDIRI VE SABOTAJLARDA, BİR DEVLETİN SORUMLU BULDUĞU ÖTEKİ DEVLETE KARŞI YAPTIRIM UYGULAMASI 183 I. İSRAİLİN KARŞI HAREKETİNİN ULUSLARARASI HUKUKA UYGUNLUĞU.' 184 II. UÇAK KAÇIRMALAR, UÇAKLARA KARŞI SALDIRI VE SABOTAJ EYLEMLERİNİ ÖNLEMEYEN DEVLETLERE KARŞI UYGULANACAK YAPTIRIMLAR 186 A. ICAO Bünyesinde Uygulanacak Yaptırımlar 187 B. IOAO'nun Devletin Uçak Kaçırması Karşısındaki Tutumu 189 KESİM : II ULUSLARARASI SİVİL HAVACILIĞA KARŞI GİRİŞİLEN SALDIRILARI ÖNLEMİYE VE HAVA HAYDUTLARINI KORUYAN DEVLETLERE KARŞI HAREKET..." 190 I. YENİ ÖNERİLERE GÖRE İCAO'da DEVLETLERE YAPTIRIM UYGULANMASI SORUNU 191 A. Kanada Tasarısı Niteliği Kanada Projesinin Doğurduğu Hukuksal Sorunlar 192 B. A.B.D.'nin Yaptırım Konusunda Uluslararası Sözleşme Yapılması Önerisi ve Doğurduğu Sorunlar Sözleşmenin Uygulama sahası ve «İlgili Devlet» Tanımı ? 2. Tasarıda Devletlere Karşı Öngörülen Yaptırmalar 19 C. ICAO Hukuk Alt Komitesinde Yaptırım Uygulanması Sorununun Ele Alınması AB.D., Kanada Sözleşme Tasarısı Kusurlu Devletlere Uygulanacak Yaptırımların Doğurduğu Sorunlar 198 a) Yetki Sorunu b) Yaptırımların Uygulanması ve Uluslararası Hava Servisleri Transit Sözleşmesi 198 X V

10 3. FranS'iz Önerisi 2 U ' J D. İngiltere ve İsviçre'nin Şikago Sözleşmesine İlişkin Değişiklik Önerileri E. Yeni Gelişmeler M l 1. Alt Komite Çalışmaları a) Kanada A.B.D., İngiltere, Yeni Zelanda, İtalya Hollanda ve Nikaraguaı'nrn Önerisi b) Federal Almanya'nın Sözleşme Tasarısı 202 i) İsveç Temsilcisinin Önerisi d) Danimarka, Finlandiya, Norveç ve İsveç Ortak Önerisi [I. H U K U K KOMİTESİ'NİN 1973'teld ÇALIŞMALARI A. Genel Kurul Olağanüstü Toplantısı B, Konferansın Çalışmaları ve Yeni Öneriler Belçika Önerisi Yunan ve Sovyet Önerisi S O N U Ç 207 E K L E R 211 EK : I ORTASI KAÇIRILAN UÇAKLAR 213 EK : II DÜNYADA BAŞARILI BAŞARISIZ UÇAK KAÇIRMALAR EK : III A.BJD.'de BAŞARILI BAŞARISIZ UÇAK KAÇIRMALAR 215 EK : IV UÇAKTA SİLAHLI ÇATIŞMA SONUCU ÖLÜM VE YARALI SAYISI EK : V TOKYO SÖZLEŞMESİ.' 217 EK : VI LA HAYE SÖZLEŞMESİ 229 EK : VII MONTREAL SÖZLEŞMESİ 237 K A Y N A K L A R 246 Ö Z E T 257 XVI