Pilot İklim Değişikliğine Uyum Piyasa Araştırması: Türkiye

Transkript

1 Pilot İklim Değişikliğine Uyum Piyasa Araştırması: Türkiye

2 Piyasa araştırmasının hedefi İşletmelerin iklim değişikliği nedeniyle oluşan riskleri yönetmesi için yeni yaklaşımlar geliştirilmesi ve fırsatların değerlendirilmesi. Piyasa dönüşümü ve özel sektörün uyum konusunda daha aktif olması yoluyla iklim esnekliğinin teşvik edilmesi için daha elverişli bir ortam oluşturulması. İşletmelerin iklim esnekliğini destekleyebilecek spesifik, yenilikçi ve piyasa temelli müdahalelerin ve finansmanın önceliklendirilmesi.

3 Çalışma katılımcıları EBRD ve IFC finansmanı TOBB ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı desteği

4 Önemli mesajlar İklim değişikliği sürmektedir ve etkileri şiddetlenmektedir. Türkiye deki işletmeler şimdiden iklim değişikliğinden etkilenmektedir. Ancak, günümüzde Türkiye de uyum konusundaki faaliyetler çok düşük bir seviyededir. Bu pilot çalışmada incelenen bazı önemli uyum faaliyetleri günümüzde ticari olarak anlamlıdır: Tarım Tarım ürünleri işleme/üretimi Binalar Bu iklim esnekliği yatırımlarının ticari açıdan finanse edilmesi mümkündür. Diğer yatırımlar iklim esnekliğinin oluşturulmasına yardım edecektir, ancak enerji verimliliğindekine benzer yaklaşımların (örn. denetimler, finansal yapı, vb.) kullanılmasını gerektirebilir. Türkiye de iklim esnekliğinin teşvik edilmesi için önemli ticari fırsatlar bulunmaktadır.

5 Piyasa analizi özeti

6 Çalışmanın yaklaşımı 6 ana adım Durum değerlendirmesi Sektörel önceliklendirme Kırılganlık değerlendirmesi Risk değerlendirmesi Danışma (Çalıştaylar) Seçeneklerin belirlenmesi Danışma (Telefon görüşmeleri) Seçeneklerin değerlendirilmesi ve piyasa analizi Masa başı araştırma ve analiz Türkiye deki işletmeler ve devlet ile çalıştaylar ve toplantılar

7 Olağandışı hava olaylarının Türkiye deki işletmelere etkisi Türkiye de yapılan bir ankete cevap veren işletmelerin üçte biri, son üç senedeki olağandışı hava koşullarından ciddi derecede etkilendiklerini belirtmişlerdir. Şirketiniz son 3 yılda aşağıda listelenen olayların herhangi birisinden ciddi bir şekilde etkilendi mi? Evet Hayır Bilmiyorum Kontrol altına alınması güç yangınlar 11% 79% 10% Sıcaklığın yükselmesi 33% 63% 4% Fırtınalar 33% 59% 8% Nehir deniz taşkınları/dalgaların neden olduğu seller 16% 77% 7% Toprak kayması veya başka zemin mukavemet 14% 78% 8% Aşırı yağış 45% 51% 4% Kuraklık ve su kesintileri 42% 56% 2% Azalan yağış 37% 60% 3% Doğal kaynakların tedarikinde değişiklikler (örneğin 34% 58% 8% 1 haftadan fazla süren sıcaklık dalgası 33% 61% 6%

8 Türkiye için öngörülen iklim değişiklikleri Sıcaklıkların artması Sıcak hava dalgalarının şiddet ve sürelerinin artması Deniz seviyelerinde yükselme Alçak alanlarda, nehir deltalarında ve kıyı şehirlerinde su baskınları (Kaynak: Climate Wizard, Girvetz et al., 2009)

9 Türkiye için öngörülen iklim değişiklikleri Güney Türkiye yıllık yağış miktarında azalma Kuzeydoğu Türkiye yıllık yağış miktarında olası küçük artış Türkiye genelinde kuraklık riskinde artış Daha şiddetli yağış olayları Flaş seller (Kaynak: Climate Wizard, Girvetz et al., 2009)

10 Türkiye de uyum faaliyetlerinin mevcut durumu Özel sektör henüz uyum konusunda aktif değildir. Azaltım konusunda anlayış ve eylemler daha güçlü dür ve bu eylemlerin bir kısmı iklim esnekliğine de yardım etmektedir (örn. Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı ve UNDP (BM Kalkınma Programı) Seyhan Havzası Eko-verimlilik Programı (su ve enerji verimliliği projeleri) Devlet tarafından yapılan eylemler Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yönetilmektedir (ÇŞB). İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu (İDKK) ÇŞB, uyum faaliyetlerinden dolaylı olarak sorumlu olan ya da uyum faaliyetleriyle ilgili olan diğer bakanlıklarla, kurumlarla, kuruluşlarla ve STK larla çalışmaktadır. İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı (2011) Azaltım ve uyum eylemlerinin listesi (sektörlere göre organize edilmiş) İklim Değişikliğine Uyum Ulusal Stratejisi ve Eylem Planı (2012, ikinci baskı) İklim değişikliğine uyumun ulusal, bölgesel ve yerel politikalara entegrasyonunun teşvik edilmesi Mevcut mevzuat ve politikaların uyum ile sinerjisi DSİ tarafından düzenlenen su kullanımı izni (yüzey ve yeraltı suları) Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından düzenlenen su fiyatlandırması için düzenleyici çerçeve ÇŞB tarafından düzenlenen Binalarda Enerji Performansı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından koordine edilen Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı

11 Türkiye de uyum faaliyetlerinin önündeki engeller İklim değişikliği ve etkileri konusunda işletmelerde farkındalığın az olması. İşletmelerin iklim değişikliği ile ilgili endişelerini kurum içinde içselleştirmeye başlamamış olması. KOBİ lerin çoğunlukta olması: Genellikle kısa planlama ufkuna sahip olmaları. Proje tasarımı ve uygulanması konusunda yeterli kapasiteleri olmaması. Yüksek faiz oranlarının gelecekte sağlanacak uyumun değerini düşürmesi Finansmana erişimin sınırlı olması

12 İklim esnekleği oluşturmak için öncelikli sektörler Birleştirme ve sıralama ile belirlenmiştir: Ekonomik göstergeler İklim kırılganlığı endeksi Gıda üretimi ve işlemesi Turizm Ev eşyalarının perakende ve toptan satışı Tekstil imalatı Elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımı Türkiye de özel sektörde KOBİ ler çoğunluktadır

13 Özel sektörde önemli iklim riskleri (1) İklimsel etki Özel sektörde sonuçları Gıda üretimi ve işlemesi Su kıtlığının artması Su kalitesinin ve yeraltı suyu seviyesinin azalması Su tedariği ve artıması için sermaye ve işletme giderlerinin artması Su kullanımı konusunda anlaşmazlıklar Sıcak hava dalgalarının İş yeri soğutması için işletme giderlerinin artması artması Turizm Su kıtlığının artması Daha zor ve enerji yoğun yeraltı suyu kullanımı nedeniyle sermaye ve işletme giderlerinin artması Su kullanımı konusunda anlaşmazlıklar Sıcaklığın artması Alan soğutma sistemleri için sermaye giderlerinin artması Sele neden olan şiddetli yağışların artması Soğutma enerjisi için işletme giderlerinin artması Varlıkların zarar görmesi ve operasyonel aksamalar İş gücü ve müşteri sağlığı ve güvenliği ile ilgili sorunlar Yangın riskinin artması İş gücü ve müşteri sağlığı ve güvenliği ile ilgili sorunlar

14 Özel sektörde önemli iklim riskleri (2) İklimsel etki Özel sektörde sonuçları Ev eşyalarının perakende ve toptan satışı Sıcaklığın artması Alan soğutma sistemleri için sermaye giderlerinin artması Soğutma enerjisi için işletme giderlerinin artması Tekstil ve giyim imalatı Yeralı suyu seviyesinin azalması Su tedariğine bağlı olarak işletme giderlerinin artması Su verimliliğinin iyileştirilmesi için sermaye ve işletme giderlerinin artması Su kullanımı konusunda anlaşmazlıklar Sıcak hava dalgalarının artması İş gücü için ısı stresinin artması Elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımı Hidroelektrik santrallerde suyun azalması Sel ve toprak kayması riskinin artması Mevsimsel hidroloji değişiklikleri dikkate alarak yapılan tasarımlar için sermaye giderlerinin artması Elektrik üretim tesislerinin hasar görmesi

15 İklim esnekliği yatırımlarının kısa listesi Ek danışmalar sonucunda piyasa analizi için seçilen kısa liste: Tarımda su verimliliği Tarım ürünleri işleme/üretiminde su verimliliği Binalarda iklim esnekliği

16 İklim esnekliği yatırımlarında piyasa potansiyelinin belirlenmesi yaklaşımı Toplam pazar boyutu (sayı) Pazar payı (%) Uyum yatırımının finanse edilen payı (%) Birim fiyatı (ABD doları) = Yatırım potansiyeli (ABD doları)

17 Tarımda su verimliliği için piyasa analizi özeti Tasarruf / yatırım oranı, başabaş noktası durumunda (IRR= %7.1) elde edilen orana yakın ya da bu orandan daha fazla olan yatırımlar, ticari açıdan finansmana uygun olabilmektedir: Su verimli damla sulama: Düşük su fiyatı IRR= % 57.3 Yüksek su fiyatı IRR = % 64.4 Kuraklığa dayanıklı tohumlar IRR = % 29.9

18 Tarım ürünleri işleme/üretiminde su verimliliği için piyasa potansiyeli Yatırım potansiyeli İklim esnekliği yatırımı Birim fiyatı (ABD doları) Olası borç alan sayısı Milyon ABD doları İyileştirilmiş proses verimliliği Proses suyu gri suyun geri dönüşümü ve yeniden kullanımı 50,000/sistem 2,500 işletme 75 60,000/sistem 5,000 işletme 180 Toplam 255 Varsayımlar: Borç alanlar yatırımlarının ancak %60 ına denk olan bir krediye başvuracaklardır.

19 Binalarda iklim esnekliği yatırımları hakkında piyasa analizi Binalar artan oranda aşırı ısınma, su kıtlığı ve sel riskleriyle karşı karşıyadır. Şehirler özellikle yüksek kırılganlık taşımaktadır. Hızlı kentsel gelişim ve yeni konulara olan talep iklim esnekliği yaratılması konusunda önemli fırsatlar ortaya çıkarmaktadır. Değerlendirilen yatırımlar şöyledir: Isı penetrasyonunu önlemek için yalıtım iyileştirmeleri Aşırı ısınmayı ve yüzey akış oranını azaltmak için yeşil çatılar Soğutma sağlamak için yeşil ve mavi altyapılar Isı-yansıtıcı camlama Pasif havalandırma Yağmur suyu toplama/ geri dönüşümü Yüzey suları drenaj sistemleri Binalar ölçeğinde selden korunma önlemleri Finansman: Büyük ölçekli şirketler için doğrudan finansman / ticari yatırımlar ve belediye mülkü yatırımları Görece küçük ölçekli özel şirketler için aracı finans kuruluşlarıyla yapılan finansman / ticari yatırımlar ve belediye mülkü yatırımları

20 Binalarda iklim esnekliği yatırımları hakkında piyasa analizi özeti Ticari açıdan finansmana uygun olabilecek yatırımlar: Binalarda yalıtım IRR = % 9.0 Yeşil ve mavi altyapı IRR = % 13.3 Selden korunma IRR = % 7.1 (başabaş noktası) İklim esnekliği faydaları sağlayan ancak ticari acıdan daha az uygunluk gösteren yatırımlar: Yeşil çatı uygulamaları IRR = % -3.3 Pasif havalandırma ve soğutma IRR = % 4.0 Isı yansıtıcı camlama IRR = % -0.6 Yağmur suyu toplama / geri dönüşüm % -14 ila % -8 Yüzey suları drenaj sistemleri IRR = % -0.9

21 Türk bankacılık sektörü mevcut durum Tanımlanan olası finansal müdahalelerin çoğunun aracı finans kuruluşlarıyla sağlanması, bu faaliyetleri gerçekleştirmekte Türk bankacılık sektörünün önemine vurgu yapmaktadır. Türkiye deki bazı yerel bankalar halihazırda finansal, kredi, çevresel ve sosyal risklerin değerlendirildiği proje değerlendirme süreçlerini tanımlamış bulunuyorlar. Öte yandan Türkiye deki yerel bankalarda yapılan yatırım değerlendirmelerinde iklim değişikliğinin risk olarak ele alındığı şu an için görünmemektedir

22 Türk bankacılık sektörü iklim esnekliği konusunda gelecekteki fırsatlar Yerel bankalar iklim esnekliği yatırımları konusunda yeni veya ihtiyaca göre uyarlanmış finansal ürünler sunma fırsatına sahiptir. Bankalara iklim uyum yatırımlarının faydaları konusunda vurgu yapmak için kapasite geliştirme faaliyetleri kritik önem taşımaktadır. Uyum teknolojileri ve finansal ürünlerinin sunacağı faydalar hakkında yapılacak pazarlama çalışmaları ayrıca yerel bankaların katılımı konusunda büyük önem taşır.

23 Teşekkür ederiz Sorular?