BEYSAD BEYAZ EŞYA YAN SANAYİ STRATEJİ BELGESİ HAZIRLANMASI PROJESİ. Arama Konferansı Raporu

Transkript

1 BEYSAD BEYAZ EŞYA YAN SANAYİ STRATEJİ BELGESİ HAZIRLANMASI PROJESİ Arama Konferansı Raporu Mayıs 2012

2 İÇİNDEKİLER 1. Giriş 3 Katılımcı Listesi 5 2. BİRİNCİ EVRE: Dünya da ve Türkiye de Akımlar Dünyada akımlar Türkiye de akımlar 7 3. İKİNCİ EVRE: Beyaz Eşya Yan Sanayisini Etkileyen Akımlar Arzulanan akımlar Tehdit içeren akımlar ÜÇÜNCÜ EVRE: Beyaz Eşya Yan Sanayisinin Evrimi DÖRDÜNCÜ EVRE: Beyaz Eşya Yan Sanayisinin Geleceği Detaylı Çalışma İçin Strateji Başlıklarının Belirlenmesi BEŞİNCİ EVRE: Stratejiler Genel Değerlendirme Katılımcıların Değerlendirmeleri 39 TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 2/ 40

3 1. Giriş Beyaz Eşya sektöründe dünyada ilk seri üretimin başlamasından 50 yıl sonra sektöre giriş yapan Türkiye bugün, sadece 50 yıllık arayı kapatmakla kalmamış, aynı zamanda üretim rakamları konusunda tüm rakiplerini geçerek Avrupa da 1 numara olmuştur. Böylelikle Türk Beyaz Eşya Sanayi, Türk sanayisindeki önemini daha da öne çıkararak büyüme planları içinde ön sıralarda yerini almıştır. Türkiye nin dönemini de kapsayan dönemine ait Uzun Vadeli Strateji çerçevesinde hazırlanan Dokuzuncu Kalkınma Planının vizyonu istikrar içinde büyüyen, gelirini daha adil paylaşan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüşen, AB ye üyelik için uyum sürecini tamamlamış bir Türkiye dir. Türkiye Cumhuriyeti nin 2023 hedefine paralel olarak Beyaz Eşya Yan Sanayi de, sanayisinin rekabet gücünü ve verimliliğini artırarak dünya ihracatından daha fazla pay alan, yüksek katma değerli ve ileri teknolojiye dayalı üretimin yapıldığı, istihdam sorununu çözmüş, nitelikli işgücüne sahip, topluma ve çevreye duyarlı bir sanayi yapısına dönüşümü hızlandırmak amacını gütmektedir. Dünya küresel bir pazara dönüşür, birçok alanda ülkeler arasındaki sınırlar kalkarken geçtiğimiz yüzyıldan çok daha farklı konular tartışılmaya, ön plana çıkmaya başlamıştır. Artık günümüzde lojistik kazançlar, ucuz hammadde, ucuz işçilik, maliyet rekabetçiliği bir sektörün sürekli gelişiminin ve büyümesinin devamlılığını, küresel rekabetçilik gücünü garantilemeye yetmemektedir. Bu sebeple yan sanayinin sağlıklı gelişimine katkıda bulunmak üzere Beyaz Eşya Yan Sanayi Derneği, Beysad, 2011 yılında devreye girmiş ve strateji belgesi çalışmalarını başlatmıştır. 4-6 Mayıs tarihlerinde Bolu da, Abant Palace otelinde ana ve yan sanayi aktörlerinin yanı sıra TTGV den, Sanayi Bakanlığı ndan, İstanbul İhracatçı Birliklerinden, Hürriyet Gazetesi nden, bir özel sermaye fonu yönetim şirketinden, Türkiye İhracatçılar Meclisi nden de fikir önderlerinden oluşan 31 kişilik bir katılımla arama konferansı gerçekleştirilmiştir. Bu konferans 5 ayrı evreye bölünerek her evrede belli konular tartışıldı. Oturumlar Cuma akşamı başlayıp, pazar günü öğlene kadar sürdü. Katılımcılar toplantı boyunca net 12 saat süren tartışma ve beyin fırtınalarına katıldılar ve toplantının amacına kavuşması için özverili bir çaba sarf ettiler. Toplantı TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 3/ 40

4 özgür ve demokratik bir ortamda, herkesin fikri sorularak gerçekleşti ve konsensüs sağlanamayan konular da raporda özellikle belirtildi. İlk evre katılımcıların serbest ve özgür bir ortamda, iş dünyasındaki pozisyonlarından sıyrılarak genel, küresel güncel değerlendirmeler, önermeler yapmaları ile başladı. Her evrede tümden gelim yöntemi ile genelden özele inilerek Dünya ve Türkiye deki gelişme, değişim ve gelecek varsayımları ile sektör bileşenleri harmanlandı. Son evredeki çıkarımlar ise güncel tüm tehditler, riskler ve fırsatların değerlendirilmesine müteakiben sektörün küresel rekabetçiliğini güçlendirmesi için ihtiyaç duyduğu temel stratejik hedefler oldu. Beyaz eşya hem geçmişte, hem de günümüzde kalkınma çabalarını hızlandırmada öncelik verilen sektörlerin başında gelmektedir. Ana ve yan sanayi yöneticileri ileride devlet tarafından yapılan sektör sınıflandırmalarında Beyaz Eşya ana ve yan sanayisinin Beyaz Eşya Sanayi adıyla ayrı bir alt sektör kategorisi olarak temsil/analiz ediliyor olmasının uygun olacağını belirtmekte, bu kategorinin kabul görmesini arzulamaktadırlar. Türk sanayisi içinde önemli yere sahip olan beyaz eşya sektöründeki yatırımlar pahalı, uzun vadeli, dolayısıyla riskli yatırımlardır. Diğer yandan beyaz eşya sanayisi yüksek ihracat getirisi, nispeten istikrarlı üretim yapısı, yarattığı katma değer, istihdam gücü, diğer sektörlerle olan yüksek girdi-çıktı ilişkisi, devlet bütçesine sağladığı vergi katkısı, büyüme potansiyeli ile makroekonomik açıdan üstünlükleri olan bir sektör olarak kabul görmektedir. Bu sektörün öneminin daha fazla bilinmesi, daha fazla değer verilmesi, verilen değerin devlet nezdinde teşvikler, vergi indirimleri, yatırım destekleri, eğitim programları, enerji ithalatı izinleri, teknoloji yatırımları ile gösterilmesi arzulanmaktadır. Daha da önemlisi sektörün ana ve yan sanayi taraflarındaki temsilcileri bu çalışmalar için ihtiyaç duyulacak tüm desteği, zaman ve emeklerini vermeye hazır olduklarını ifade etmektedirler. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 4/ 40

5 TOPLANTI KATILIMCILARI FİRMA ADI İSİM SOYAD GÖREVİ BALORMAN Bahadır Balkır BEYSAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI ATM Besim Oktayer BEYSAD YÖNETİM KURULU BAŞKAN VEKİLİ TEKNOPARK Hasan Danişment BEYSAD YÖNETİM KURULU BAŞKAN VEKİLİ KONVEYÖR Hasan Basri Aksu BEYSAD YÖNETİM KURULU ÜYESİ VALFSAN Orhan Yeloğlu BEYSAD YÖNETİM KURULU ÜYESİ DE-KA Atilla Eren BEYSAD YÖNETİM KURULU ÜYESİ REM Uğur Özgüç BEYSAD YÖNETİM KURULU ÜYESİ ERTA Hamdi Erem BEYSAD YÖNETİM KURULU ÜYESİ CAM MERKEZİ Semavi Yorgancılar BEYSAD YÖNETİM KURULU ÜYESİ AKPLAS Mustafa Böyet BEYSAD ÜYESİ ENDEL Burak Özaydemir BEYSAD ÜYESİ JOTUN TOZ Necati Gönenç BEYSAD ÜYESİ SİPİL Hakkı Bayraktar BEYSAD ÜYESİ BEYSAD Ayşegül Koç BEYSAD KURUMSAL İLETİŞİM MÜDÜRÜ ÖNAYSAN Murat Önay BEYSAD ESKİ YÖNETİM KURULU BAŞKANI ARÇELİK Evren Albaş ÜRÜN TEMİN DİREKTÖRÜ BSH Erkan Özen PİŞİRİCİ BİRİMİ SATINALMA MÜDÜRÜ BSH Ulaş Özen SOĞUTUCU BİRİMİ SATINALMA MÜDÜRÜ TERMİKEL Mehmet Çınar PAZARLAMA DİREKTÖRÜ VESTEL Gonca Eti SATINALMA MÜDÜRÜ VESTEL Gökmen Çeşmeci SATINALMA MÜDÜRÜ HİSARLAR GRUP Haluk Selvi OPERASYON DİREKTÖRÜ ATM Sedatcan Ar MEKATRONİK MÜHENDİSİ HÜRRİYET Mert Temizkan EKONOMİ MUHABİRİ MEDİTERRA CAPİTAL Doruk Aydın İŞ ORTAĞI MEDİTERRA CAPİTAL Musa Gezer İŞ ORTAĞI SANAYİ BAKANLIĞI Feza Hacı Şevki ŞUBE MÜDÜRÜ SANAYİ BAKANLIĞI Emrullah Emen UZMAN YARDIMCISI TIM Tahsin Öztiryaki TIM BAŞKAN VEKİLİ TTGV Tülay Akarsoy Altay BAŞUZMAN TTGV Deniz Bayhan BAŞUZMAN URAK Özlem Altuntaş PROJELER KOORDİNATÖRÜ TRİA Melih Yurdagül GENEL MÜDÜR TRİA Özra Peker PROJE MÜDÜRÜ THE Kerim Han Milar MODERATÖR TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 5/ 40

6 2. BİRİNCİ EVRE: Dünyada ve Türkiye de Akımlar ve Değişimler Bu evre tüm katılımcıların aktif katılımı ile gerçekleşti. Tüm katılımcılara günümüzde geçmişle karşılaştırıldığında değişen, farklılaşan konular, yeni akımlar soruldu. Tüm belirtilen önermeler not edildi. Arttığı, daha olumlu sonuçlara doğru gittiği düşünülen konulara +, azalmakta olan, daha negatif yönde gelişme gösterdiği düşünülen konuların yanına - işareti eklendi. Aynı başlık altında farklı fikirler olması durumunda her ikisine de yer verildi. Bu ilk evre, içinde bulunduğumuz piyasa koşulları, ekonomik, siyasi ve sosyal konjonktür hakkında oldukça detaylı bir derleme yapılmasına olanak sağladı. Tüm katılımcıların beyan ettiği konular Dünya ve Türkiye olarak 2 başlık altında toplandı: 2.1 Dünyada Akımlar Üretim batıdan doğuya + Ürün çeşitliliği + Doğuya doğru zenginleşme + Ürün fiyatları Hammadde maliyetleri + Ergonomik ürünlere ihtiyaç + Çevreye verilen önem + Tüketim + Yeşil enerjiye talep + Markalaşma ve çeşitliğe önem + Daha az enerji tüketen beyaz eşya + Satış sonrası hizmetler + Geri dönüşümlü beyaz eşyaya talep + Tüketici bilinçlenmesi + Akıllı beyaz eşyaya talep + İletişim + İnsanların farkındalıkları + Cama olan ilgi + Yaşam süresi + Petrol Hayat standartları + Petrol maliyetleri + Yaşam kalitesi + Networking + Rekabet + Sosyal medya ve gençlerin etkisi + Euro bölgesindeki ekonomik kriz + E-ticaret + TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 6/ 40

7 Tüketim pazarlarının yer değiştirmesi + Gelecek belirsizliği + Ürün ömürleri + Kentleşme + Eko etiket ürünlere ilgi + Boşanmalar + Gemi kapasiteleri + Hane sayısı + Navlun ücretleri Nüfus +- İnovasyon ihtiyacı + Genç nüfus (Avrupa) Mobil gelişim + Milli gelir + Şirket birleşmeleri + AR-GE ye verilen önem + Otomasyon + Yeni rekabetçi ülkeler + Eğitim düzeyi + 3. dünya ülkelerine ilgi + (sermaye yer değiştiriyor) Korumacılık + Sınırlar kalkması + Finansal kırılganlık + Komşu ülke ilişkilerinin önemi Türkiye de akımlar Destek programlarının yön değiştirmesi + Güneş enerjili beyaz eşyaya talep + Devletin sanayiye verdiği teşvik + Teknoloji + Teşvikler Kamu özel sektör ilişkisi + Karlar Yeni pazarlar + Finansman ihtiyacı + Hedef pazarlar + Finansman zorluğu + Verimliliğe verilen önem + Tüketici finansmanının kolaylaşması + Süreç inovasyon ihtiyacı + Yatırım fonu şirketleri + Ekonomik ve politik açıdan Doğu ve Ortadoğu ülkelerinin önemi + Küçük ölçekli firmalar + Ortadoğu ile ilişkiler + Büyük ölçekli firmalar + Bilgi temelli işbirliklerine gereksinim + Haksız rekabet + Tersine beyin göçü gerekliliği + İhracat hedefi + Bayilikler TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 7/ 40

8 Teknomarketler (satış kanalları değişiyor) Fason üretim + + Sektörün küreselleşmesi + Hammadde ithalatı + Küresel marka olma hevesi + ÖTV + Sosyal sorumluluk projeleri + Faiz oranları + Kurumsal risk yönetimi ihtiyacı + Tüketici ödeme vadeleri + Tüketici hakları + Ürün fiyatları + Global ana sanayi firma yatırımlarına ihtiyaç Türkiye ye + yabancı yatırımcı + Ana sanayi firmalarının yurtdışında başarısı Yabancı sayesinde firmaların Türkiye deki yan sanayiine firmalar yurtdışından için tehdit oluşturması gelen ilgi İnşaatlardaki değişim; Kurutucu + vb beyaz eşyaya Tüketicinin talep beyaz + / Ankastre eşyadan ürüne kalite, talep kapasite + Vizelerin kalkmasıyla o ülkelerle ticari ilişkiler Ekonomik + parametrelerin siyasi gelişmelerden Patent sayısı ve etkilenme önemi + oranı + Çeyiz hazırlanması Finansal kırılganlık + Şirket birleşmeleri + ve Garanti işlevsellik süreleri beklentisi + + Çevreye önem + Otomasyon + Vergi verenlerin vergi oranı + Tüketim + Alım gücü + Markalaşma ve çeşitliğe önem + Kuluçka AR-GE ye teşvik + Sınırlar kalkması + Avrupa nın beyaz eşya ana sanayiden çıkması + Korumacılık + Firma işçi çatışmaları (sendikalaşma) + Enerji kaynaklarında çeşitlilik + Türkiye esnekliği (sendikalaşma) Ham madde fiyatları + Sendikalaşma kolaylığı + İşçilik maliyetleri + Yatırım maliyetleri + Yeni teşvik paketiyle işçilik maliyetleri Nano teknolojiye ulaşım ARGE çalışmalarının tabana inmesi + Eğitimde sağlıksız sisteme geçiş + Vergi vermeyenlerin oranı + Lojistik çözümler + Türkiye nin kredi notu Kur yönetimin önemi + ARGE nedeniyle ürün üretecek firmalar + Türk tüketicisinin yabancı ürünlere ilgisi + Beyaz eşyada stratejik parçaların önemi + Yan sanayinin ihracatı + TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 8/ 40

9 Fiyatları nihai müşterilerin belirlemesi + (üreticiler belirlemiyor) Yurtdışından gelen firmaların ARGE desteğinden istifadesi + Ürün çeşitliliği + Enflasyon + Ergonomik ürünlere ihtiyaç + Vadeli satışlar + Satış sonrası hizmetler + Yaşam süresi + Tüketici bilinçlenmesi + Arz fazlalığı + Yeni markalar + Göreceli olarak teknoloji hakimiyet + - Ürün performans beklentisi + Türk parasının yüksek değeri + Destek programları + (işbirlikleri / networking) 3. dünya ülkelerine ilgi + (sermaye yer değiştiriyor) İnsan yaşamının kolaylaşması + Maliyet yönetimin hassasiyeti + Endüstriyel tasarıma önem + Hane sayısı + Outsourcing + Nüfus + Cari açık + Doğuya doğru zenginleşme+ İhracat + Milli gelir + İthalat + Navlun ücretleri (gemi kapasitesi+) Ara eleman sıkıntısı + Mobil gelişim + İşçilik maliyetleri + İnovasyon ihtiyacı + Rekabet gücü AR-GE ye verilen önem + Katma değeri yüksek ürünlere yönelik Yeni rekabetçi ülkeler + çalışma Ölçek ekonomisi + + Bilinçli yatırımcı + Genç nüfus + Beyaz eşya talebi + Standart dışı ürünlerin üretimi + Alım gücü + Merdiven altı firmalar + Türkiye de çalışan yabancı sayısı + Sanayi üniversite işbirlikleri + için) + İnşaat sektörü + Afrika ya ihracat + Kümelenme (kaynakların etkin kullanımı Yapılaşma + ARGE ye ulaşmak için teşvikler Ana sanayi değer zincirinde yan sanayiden beklentiler + Teknolojik gelişmelerin artımsal gelişmelere kayması + TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 9/ 40

10 Nihai üründeki yerlilik oranı Ölçme/ değerlendirme/ öngörü ihtiyacı + Yabancı yatırım + Yan sanayinin ana sanayiden beklentileri + Enerji maliyeti + Fason üretim + Navlun + Yerlileşme oranı + (nihai ürün) Özkaynak yetersizliği + Fikri mülkiyet haklarına önem + Dondurucu, mikrodalga, kurutucu gibi ürünlere talep + Dayanıklı tüketim talebinin türünün değişmesi (daha dayanıksız, daha ucuz) + Daha büyük ürüne talep + Beslenme alışkanlıkları değişimi + Üretici riskleri (dünya ekonomisindeki kırılganlıktan ötürü) + Kurumsallaşma + Satın almacının hedef odaklılığı + Tedarikçiyi anlama Nitelikli danışman ihtiyacı + İstikrarsız üretim talepleri/siparişler + Mavi yaka işten çıkma hızı (turnover) + TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 10/ 40

11 3. İKİNCİ EVRE: Beyaz Eşya Yan Sanayisini Etkileyen Akımlar Konferansın birinci evresinde derlenen, tüm dünyayı etkisi altına almış değişimler, akımlar ikinci evrede tekrar gözden geçirildi. Bu evrede odaklanılan nokta ilk evrede tüm katılımcıların bildirdiği değişimlerden en önemlilerini seçerek, gelecek stratejilerinde en çok etkiye sahip olacak akımları süzmek idi. Katılımcılar 4 farklı gruba ayrılarak bu çalışmayı tamamladılar. Her grup en önemli gördüğü ilk 4 konuyu maddeledi. 2 grup gelecekte gerçekleşmesi arzulanan akımları şekillendirirken, diğer 2 grup ise en fazla tehdit oluşturanları filtreledi. Ortaya çıkan, arzulanan ve tehdit oluşturduğu düşünülen akımlar şu şekilde sıralandı: 3.1 Arzulanan Akımlar Grup 1 1- Nüfus ve hane sayısıyla paralel kişi başı gelirin artması 2- Yerli üretimin artması, Avrupa'nın beyaz eşya sanayisinden çıkması, yabancı yatırımın artması ve Türkiye'nin sektörel üretim üssü haline gelmesi. 3- Ar-Ge ve inovasyonun tabana yayılması, "akıllı" ve "yeşil" ürünlere yönelik çalışmaların artması. 4- Yan sanayinin ihracatının artması ve uluslararası, global bir oyuncu haline gelmesi. Grup 2 1- Kamu ilişkisi ve işbirliği a. Teşvikler b. Hammadde c. Vergi d. Ana Sanayi Yan Sanayi diyalogu 2- Ar-Ge inovasyon a. Tasarım b. Çevreci enerji tüketimi düşük ürünler c. Süreç inovasyonu d. Tasarım ihtiyacı TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 11/ 40

12 3- Kurumsallaşma a. Şirketlerin olgunluk seviyelerinin artması b. Yetenek yönetimi IK c. Finansman yönetimi d. Risk yönetimi 4- Küreselleşme ile standartların yükselmesi a. Nüfus artışı b. Yerlileşme c. Yabancı yatırımlar, ana sanayi yatırımları d. İhracatın artması e. Fonların artması 3.2 Tehdit İçeren Akımlar Grup 1 1- Maliyet a. ÖTV b. Cari açık c. Ham madde d. Enerji e. Finans 2- Rekabet a. Haksız rekabet b. Fiyat düşmesi 3- Bölgesel siyasi riskler 4- Üretim a. Teknoloji b. İnovasyon c. Ölçek d. Nitelikli işgücü Grup 2 1. Maliyetlerin hızlı değişimi TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 12/ 40

13 a. Ham madde b. AR-GE c. Finansman d. Navlun e. Ürün fiyatları 2. Sermaye a. Riskler b. Bilgi c. Nakit d. İnsan gücü 3. Pazar Riskleri a. Rekabet b. Kriz c. İhracat riskleri 4. Makro Çevre a. Teşvik b. Kurumsallaşamama c. Alt Yapı d. Ara mal eksikliği TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 13/ 40

14 4. ÜÇÜNCÜ EVRE: Beyaz Eşya Sanayinin Evrimi İlk iki evrede Dünya ve Türkiye de konuşulan, tüm sektörler ve insan hayatını etkileyen akımlar, değişimler, trendler tartışıldı ve geleceğin şekillenmesinde en etkin olacak olanlar filtrelendi. Üçüncü evreye Beyaz Eşya nın doğuşundan bugününe geçtiği dönüm noktalarını, Türkiye deki üretimin başlangıcından bu yana süren gelişmeleri, önemli dönüm noktalarını gösteren tablolar karşısında tüm katılımcılar değerlendirmelerde bulundular. Katılımcıların değerli katkılarıyla beyaz eşyanın dünyadaki çıkış noktasından Türkiye ve dünyada bugün bulunduğu noktaya gelişindeki dönüm noktaları şu şekilde sıralandı: 1790 Mekanik soğutma, İngiliz Thomas Harris ile John Long tarafından geliştirildi ve o dönemde bilinen ilk patenti aldılar. Mekanik soğutucu emme basma tulumba benzeriydi ve çalıştırmak için insan gücü gerektiriyordu Elektrikli pilin atası olan pil modeli Alessandro Volta tarafından icat edildi ABD li mucit Oliver Evans, sıvı yerine buharla çalışan ilk soğutma makinesini tasarladı Danimarkalı fizikçi ve filozof Hans Christian Ørsted, elektromanyetizmanın temel fenomeni olan elektrik akımının manyetik etkisini keşfetti Michael Faraday, bir mıknatıs ve hareketli telden sürekli bir dönme hareketi elde edebileceğini gösterdi İlk havalı kompresör patenti alındı. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 14/ 40

15 1832 Michael Faraday ve Joseph Henry tarafından laboratuar ortamında ilk kez elektrik elde edildi Amerikalı Jacob Perkins, eter ile çalışan pistonlu bir soğutma makinesi(buzdolabı) yaparak patentini aldı Bir Amerikalı demirci olan Thomas Davenport elektrik motoru için ilk patenti aldı John Gorrie ticari amaçla üretilen ilk buzdolabını yaptı. Asıl mesleği tıp doktorluğu olan John Gorrie 1844 yılında Klima Sistemleri Soğutma Ticari buz imali konularının atası olarak tarihteki yerini aldı Joel Houghton elle çevrilen ahşap bir tekerlekle çalışan ilk bulaşık makinesinin patentini aldı. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 15/ 40

16 1861 Dr. Alexander Kirk, kömür ısısı ile çalışan ilk absorbsiyonlu soğutma cihazını geliştirmiştir. Mekanik soğutma vasıtasıyla buz imalinin ticari sahaya girmesi ise 1800 lü yılların sonlarında olmuştur Sıkıcı icat edildi ve çamaşır makinesinin bir parçası haline geldi. Kayışla çalışması buhar veya benzinli motorların kullanımını kolaylaştırdı Werner von Siemens dinamo patentini aldı Silindirler su soğutmalı hale getirilerek kompresör verimliliği arttırıldı Endüstriyel amaçla belirli bir oranda mekanik güç elde etmek üzere elektriğin ilk başarılı kullanımı yılında Paris'te Societe Gramme tesislerinde yapıldı William Blackstone eşi için yaptığı doğum günü ilk çamaşır makinesi olarak tarihe geçti. Bu menteşeli bir kapağı olan ve insan gücüyle çalışan küvete benzer bir kutuydu Alman mucit Karl Von Linde elektrik enerjisiyle çalışan ilk buzdolabını dünyaya tanıttı. Gazın devir daimi için elektrik enerjili kompresör, soğutma sistemi için ise metil eter kullanılıyordu. Bu cihazı için 1877 yılında patent aldı. Cihazın elektrik enerjisiyle çalışması devrim niteliğindeydi İlk minyatür elektrik motorları, New Jersey'de Thomas Alva Edison tarafından gerçekleştirildi. Doğru akım motorları büyük miktarlarda üretilmeye başlandı Gorrie nin makinesinde bir dizi iyileştirmeler yapıldı ve pistonlu kompresörün icadı ile yeni buz makineleri, et paketleme, balık işleme makineleri ile soğutma endüstriye tamamen yerleşti İlk elektrikli bulaşık makinesi Josephine Cochrane tarafından icat edildi. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 16/ 40

17 1888 İtalyan Galileo Ferrari 90 faz farkına sahip iki alternatif manyetik alanın, sabit dönen bir manyetik alan olarak görülebileceğini gösterdi Nikola Tesla bağımsız olarak geliştirdiği indüksiyon motorunun patentlerini aldı. George Westinghouse, Tesla nın patentlerini alarak ileri çalışmalar yaptırdıysa da, ekonomik kriz ve elektrik akımı tekniğinin gelişmeleri bu çalışmaları engelledi lı yıllardan sonra Çeşitli ülkelerde alternatif akım motorları ortaya çıkmaya başladı İlk elektrikli çamaşır makinesi patenti alındı İlk elektrikli çamaşır makinesi "Thor, Alva Fisher tarafından üretildi General Electric firması, bir Fransız rahip tarafından icat edilen ilk ev tipi buzdolabını tanıttı. Buzdolabının montajı daha sonraları Frigidaire tarafından 1915 yılında yapıldı Fred W. Wolf ev tipi ilk elektrikli buzdolabının üretimi Domelre adıyla başladı. (DOMestic ELectric Refrigerator) 1913 Walker kardeşler ilk elektrikli bulaşık makinesini üretti Kelvinator Company şirketi kuruldu Fırın termostatı ve halen pek çok alanda kullanılmakta olan elektrik izolasyonlu, ısı iletkenli seramik "Calrod" geliştirildi Elektrikli giyisi kurutucular vitrinlerde boy gösterdi Kelvinator ilk elektrikli buzdolabını tanıttı Otomatik kontrolleri olan ilk buzdolabı yine Kelvinator dan geldi. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 17/ 40

18 1920 ler Amerika da 200 den fazla farklı marka buzdolabı satıldı Baltzar von Platen, Carl Munters ile birlikte freon gazı kullanılan ilk buzdolabını ürettiler. Freon gazlı ilk elektrikli buzdolabı Karl Paul Gottfried Von Linde tarafından üretilen bir buzdolabı 1922 Maytag firması suyu çamaşırın içine basınçla göndererek yıkama yapan, agitator sistemini geliştirmişti Electrolux, AB Arctic firmasını satın aldı ve "D-fridge" ürününü dünya pazarına lanse etti İlk santrifüjlü çamaşır makinesi piyasaya sunuldu Kelvinatör tamamen otomatik olarak çalışan ve yoğuşturucu (kondenser) özelliği olan buzdolapları yılında üretildi. İlk yıl 67 adet dolap, yılları arasında da toplam 200 dolap satarak dev bir şirket oldu Modern ve hermetik olarak mühürlenmiş ilk buzdolabı üretildi Yatay eksenli, bir sağa bir sola dönerek, yıkama yapan çamaşır makineleri üretilmeye başlandı. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 18/ 40

19 1927 Absorbsiyon prensibiyle çalışan otomatik buzdolabı da Electrolux Kelvinatör Company tarafından Amerika da satışa çıkarıldı General Electric monitörlü ilk buzdolabını üretti Dupont, Freon markasıyla R-12 soğutucu gazlarını üretmeye başladı Henry Ford Edison Teknoloji enstitüsüne koymak üzere 1 milyonuncu buzdolabını aldı s Hem yıkayan, hem durulayan, hem de sıkabilen ilk çamaşır makinesi Bendix Corporation tarafından üretildi. Emektar merdanelerin pabucu dama atıldı Avrupa nın ilk buzdolabı BSH tarafından üretildi İlk çamaşır kurutma makinesi vitrinlerde yerini aldı da geliştirilen makineyi Hamilton Manufacturing Company tanıttı Otomatik çamaşır makineleri üretilmeye başlandı Bir bölümü gıda dondurmak için tasarlanmış buzdolabı GE tarafından üretildi İngiliz markası Prestcold buzdolapları Türkiye de üretilmeye başlandı. (Ahmet Özcan önderliğinde) Prestcold, Pressed Steel Co. Ltd tarafından 1934 de Oxford da kurulan İngiliz bir buzdolabı üreticisi idi Dr. Percy Spencer Başka bir proje üzerinde çalışırken ilk mikro-dalga fırını icat etti John Bardeen, Walter Brattain ve William Shockley in yaptığı çalışmalar sonucunda transistör, (bir devreyi açıp kapayan, bir sinyali güçlendiren, farklı dirençteki devre parçalarını birbiriyle uyumlu hale getiren devre elemanı) bulundu. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 19/ 40

20 1947 İlk üstten doldurulan otomatik çamaşır makinesi The Nineteen Hundred Corporation Kenmore markası ile üretildi General Electric 2 kapılı buzdolabı, derin dondurucu kombinasyonlu ürünü piyasaya sürdü İlk dik eksenli çamaşır makineleri üretildi İlk otomatik buz makinesi üretildi Türkiye de Profilo Holding kuruldu Beyaz eşya ürünleri, beyaz dışındaki renklerde de üretilmeye başlandı İlk mikro dalga fırınlar üretildi Arçelik, Erel Çelik adıyla Sütlüce fabrikasının açılışını yaptı. Fabrika büro eşyası, radyatör, pencere ve ticari soğuk hava depoları imal ediyordu Buzdolabı ve dondurucu kapılarında manyetik keçe kullanılmaya başlandı Erel Çelik Eşya A.Ş. olan şirket unvanı, umumi heyet kararıyla Arçelik olarak değiştirildi Avrupa nın ilk çamaşır makinesi BSH tarafından üretildi Pek çok yenilikçi buluşun yapıldığı bir yıl oldu. İlk buzlanmayan(no-frost), otomatik buzluklu buzdolabı ve dondurucular yapıldı Arçelik ilk yerli çamaşır makinesini üretti. Arçelik termosifon üretti. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 20/ 40

21 1959 Beko Teknik in temelleri atıldı ler Köylerde mini çamaşır makineleri, yayık makineleri olarak da kullanılıyordu Arçelik ilk yerli buzdolabını üretti BSH dünyanın ilk ankastre mutfak fırınını üretti General Electric ten atılım: kendi kendini temizleyen fırın piyasaya sürüldü Avrupa nın ilk bulaşık makinesi BSH tarafından üretildi İlk elektronik kontrol edilebilen fırın ile mikro işlemci devri başlamış oldu lar Türk yan sanayi oluşmaya, ilk yerlileştirme çalışmaları hız kazanmaya başladı. Cam, fayans, lavabo vb. pek çok mamülün ithal edildiği, toplu iğne üretmenin bile kıvanç sayıldığı yıllardı Türkiye de soğutma kompresörü üretimi Koç Holding - General Electric ortaklığı tarafından Amerikan Tecumseh lisansı ile başlatıldı. Amerikalı ortak daha sonra hisselerini Koç grubuna devrederek Türkiye den ayrıldı ve firma adı TEE oldu. Topkapı daki fabrika kompresör üretimini bıraktı. Koç Grubu Eskişehir de TEE olarak bir kompresör fabrikası kurdu. TEE nin Arçelik bünyesine katılmasıyla, adı Arçelik Eskişehir Kompresör Üretim Tesisi oldu. Halen de Türkiye de bu fabrikadan başka üretici bulunmuyor BSH Avrupa tesislerinde ilk kurutma makinesini üretti Mikro elektronik ve mikro bilgisayar bileşenlerinin, ev aletlerinde kullanımı yaygınlaştı BSH ilk mikrodalga fırını üretti. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 21/ 40

22 1984 Vestel Elektronik A.Ş. tamamı halka açık uluslararası bir şirket Polly Peck tarafından elektronik aletler üretmek amacıyla Manisa da kuruldu Türkiye de üretim yapan beyaz eşya ana sanayi firmalarını bünyesinde bir araya getiren Türk Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği; TürkBESD kuruldu BSH sesli komut sistemi ile çalışan ilk çamaşır makinesini üretti Arçelik AR-GE birimi kuruldu Vestel Beyaz Eşya üretimi Vestel Goldstar Sanayi ve Ticaret A.Ş. bünyesinde toplandı Mayıs ayında Vestel Goldstar A.Ş. ünvanı Pekel Teknik Sanayi ve Ticaret A.Ş. olarak değiştirildi ve Merloni Spa ve PHILCO Italia ile ortaklık kuruldu On yan sanayi firması, birleşerek Beyaz Eşya Yan Sanayiciler Derneği'ni (BEYSAD) kurdu Kasım ayı Vestel için yeni bir dönem oldu. Türk Tekstil sektörünün ileri gelen kuruluşu Zorlu Holding, Vestel in % 82 hissesine sahip olan Collar Holding i satın aldı Profilo Buzdolabı İşletmesi BSH tarafından satın alındı da Vestel Beyaz Eşya buzdolabı fabrikası olarak kurulan işletmeyi Merloni satın aldı. Aralık ayında Vestel beyaz eşya grubu Pekel in tüm hisselerinin satışını Merloni grubuna devretti Vestel, Vestel White markası ile beyaz eşya, buzdolabı, çamaşır ve bulaşık makinesiyle birlikte klima ürünlerini iç piyasaya sürdü ve yeni servis organizasyonları kurdu Vestel in beyaz eşya sektöründeki ilk yatırım projesi olan Vestel Beyaz Eşya şirketi kuruldu. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 22/ 40

23 1990 ların ortalarında Endüstriden gelen daha verimli, hızlı ve hassas üretim baskıları sonucunda, özel motor tipi üretimine hız verildi Vestel Beyaz eşya üretimi yapmaya başladı. (1999 yılında buzdolabı, 2003 yılında çamaşır makinesi, 2005 yılında ise pişirici cihazlar üretmeye başladı. ) 1999 BSH dünyanın ilk tam otomatik bulaşık makinesi Hi Sense i üretti Vestel AR-GE merkezleri kuruldu Hem ana sanayi hem de yan sanayiler için küreselleşme hız kazandı BSH dünyanın ilk bilgisayar bağlantılı ev aletleri serisini üretti BSH televizyonlu buzdolabı modeli Cool Media yı üretti Merloni buzdolabı işletmesi Indesit Company A.Ş. adı altında faaliyetini sürdürmeye başladı Türkiye üretimde Avrupa'nın en büyük beyaz eşya imalatçı ülkesi konumuna yükseldi. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 23/ 40

24 5. DÖRDÜNCÜ EVRE: Beyaz Eşya Yan Sanayisinin Geleceği İlk üç evre oturumlarından çıkan sonuçlar harmanlanarak bu evrede beyaz eşya üretiminin hem ana sanayi, hem yan sanayi tarafında gelecekte nasıl bir konumda yer alacakları tartışıldı. Katılımcılar dört ayrı gruba ayrıldılar ve bugünkü değerlendirmeler ve gelişmeleri de göz önünde bulundurarak, önümüzdeki 10 yıl içinde neler olacağına dair tahminlerde bulundular. Her grup yaklaşık durum değerlendirdi. Her bir grup değerlendirdikleri durumdan en önemlilerini, gelecekteki sanayi stratejileri ve yatırımları en fazla etkileyecek 7-8 maddeyi eledi. Bu maddeler gelecek planlarına, sektörün ve ülkemizin rekabetçiliğine en fazla etki edebilecek konular olmasına özellikle özen gösterilerek filtrelendi. Önümüzdeki 10 yılda beyaz eşya ana ve yan sanayinin alacağı konum ile ilgili katılımcıların filtrelediği en önemli gelecek varsayımları aşağıdaki şekilde sunuldu: GRUP I 1. Çin sermayesi Avrupa ya yatırım yapacak. (Ana ve yan sanayii) 2. Yeni ürün gamları ortaya çıkacak. 3. Yabancı yan sanayinin Türkiye yatırımı artacak. 4. Türk üreticilerinin dünya beyaz eşya pazarındaki yeri ilk 10 da olacak. 5. Kümeleşme, stratejik iş birlikleri artacak. 6. Know how ı yüksek komponentler (motor, kompresör, elektronik vs.) yerlileşecek. 7. Ham madde girdileri yerlileşecek. 8. Enerji verimliliği yüksek ürünlerin kullanımını arttırmak için vergi teşvikleri getirilecek. GRUP II 1. En az iki sanayinin Türkiye de yatırımı ile 2023 yılında 50 milyon adete ulaşılacak. TurkBESD ve Şirzat Bey den fikir alınması uygun bulundu. Tüm katılımcıların % 50 si 50 milyon, % 50 si 35 milyon olacağına inandığını bildirdi. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 24/ 40

25 2. Temel ham madde yatırımlarıyla % 70 yerlilik oranına ulaşılacak ve yan sanayi Amerika kıtası dâhil % 50 ihracat rakamına ulaşacak. Grubun çoğu, ana sanayinin Türk yan sanayi kullanımının %70 e çıkmasına inanmadığını bildirdi. 3. Beyaz Eşyada AR-GE merkezleri sayısı arttırılarak üniversite sanayi iş birliği artacak ve akıllı ürün çeşitliliği sağlanacak. 4. Kamu desteği ile birlikte vergi indirimleri, yatırım teşvikleri, ihtisas sanayi bölgeleri arttırılacak ve finansman ve eğitim modelleri oluşturulacak. 5. Tedarikçi kategorizasyonu sağlanarak sistem tedarikçisi kavramı gelişecek ve katalog ürün sayısı arttırılacak. Sistem tedarikçisi rekabetçiliğini sürdürebilmeli; belli dönemlerde ana sanayilerin yaptığı make or buy (üret veya satın al) analizinde rekabetçi çıkmazsa, yan sanayi verimliliklerini paylaşmıyorsa, ana sanayi make kararı verebilir. Sistem tedarikçileri ana sanayiye esneklik, stok maliyetini azaltma, uzman oldukları konuların ana sanayi tarafından elenmesi, ayrıca üretim sistemi kurulmaması konularında yarar sağlıyor. Sistem tedarikçisi kavramı tartışıldı; çoğunluğun kararı ile yerine uzman tedarikçi denmesinin daha uygun olacağına karar verildi. 6. Kurumsallaşma enstrümanları gelişecek (profesyonelleşme); - Verimli, esnek ve değişken üretim - Halka arzlar - Joint-Venture - İnsan kaynağı yönetimi - Finansal risk yönetimi 7. Lojistik modeller gelişecek ( Maliyetler düşecek, hızlar artacak). Ar-Ge merkezi kurulması ve desteklenmesi için devletten yeni tanımlar bekleniyor. 50 değil de 25 personelle açılabilmesi, ya da ilgili şirketin cirosuna orantılı açılması gibi GRUP III 1- Türkiye 2023 yılında, dünyada beyaz eşyada teknoloji üreten ve yöneten, liderliğini yapan bir ülke olacak. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 25/ 40