CEZA HUKUKUNDA TERÖRİZM Milletlerarası Metinler ve 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanununun Işığında ÖNSÖZ

Transkript

1 CEZA HUKUKUNDA TERÖRİZM Milletlerarası Metinler ve 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanununun Işığında ÖNSÖZ "Ceza Hukukunda Terörizm" başlıklı bu çalışma "Ceza Hukukunda Terörizm ve Terörizmle Mücadele Yöntemleri" başlığı ile günü Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde doktora tezi olarak savunulmuş ve başarılı bulunmuştur. Bu çalışmanın aslı toplam 449 sayfadır. Konunun dağılmasını önlemek amacıyla çalışmayı "Ceza Hukukunda Terörizm" ve "Sosyolojik Boyutuyla Terörizm" olmak üzere ikiye bölmeyi uygun gördük. Özellikle doktora tez konusunun seçiminde benden yardımlarını esirgemeyen hocalarım Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer ve Prof. Dr. Feridun Yenisey'e bu vesile ile teşekkür etmekten ayrı bir mutluluk duymaktayım. Bu doktora tez çalışması 1 Ekim Şubat 1994 tarihleri arasında Alman Akademik Değişim Merkezince (DAAD) sağlanan bir araştırma bursuyla Federal Alman Cumhuriyeti'nde desteklenmiştir. Bu süre içerisinde bana her alanda yardımcı olan Tübingen Eberhard-Karls Üniversitesi öğretim üyesi Prof.Dr. Theodor Lenckner ve kürsüsüne teşekkürlerimi sunmayı zevkli bir görev addetmekteyim. Ayrıca, beni çalışmama gösterdiği ilgi ile cesaretlendiren Beta Yayınevi sahibi Rahmi Arıkan a, titiz ve samimi önerileri ile beni aydınlatan Zeliha Aksoy a teşekkürlerimi iletmek isterim. Kartal-Rahmanlar, Ekim 1998 Hamide Zafer İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... VI KISALTMALAR... XI GİRİŞ... 1

2 I. Genel Olarak... 1 II. Çalışmanın Amacı ve Planı... 5 BİRİNCİ BÖLÜM GENEL BİLGİLER A. TERÖRİZM: KAVRAM, TARİHÇE, TANIM... 9 I. Terör-Terörizm Kavramı... 9 II. Terörizmin Tarihi Gelişimi Tarihteki İlk Terör Hareketleri Modern Anlamda Siyasi Terörizm III. Milletlerarası Belge ve Konferanslarda Terörizmin Tanımı Ceza Hukukunun Birleştirilmesine Dair Konferanslarda Terörizmle Mücadeleyi Öngören Sözleşmelerde a. Terörizmle Mücadele ve Terörizmin Önlenmesine Dair Tarihli Cenevre Sözleşmesinde aa. Sözleşmeyi Hazırlayan Olaylar bb. Terörizmle Mücadele ve Terörizmin Önlenmesine Dair 16 Kasım 1937 Tarihli Cenevre Sözleşmesinin Değerlendirilmesi b. Birleşmiş Milletlerin Çalışmaları/Bir Terörizmle Mücadele Sözleşmesi Taslağı c Tarihli Kızılhaç Sözleşmesi ve Tarihli Ek Protokoller aa. Sözleşmeyi Hazırlayan Olaylar bb. Sözleşmenin Terörizm Tanımına İlişkin Önemli Kuralları 33 IV. Çeşitli Hukuk Sistemlerinde Terörizm Kıta Avrupası Hukukunda a. Federal Alman Kanunlarında b. Fransız Kanunlarında Anglo-Sakson Hukukunda a. Birleşik Krallık'ta b. Amerika Birleşik Devletleri'nde Doğu Bloku Hukukunda a. Demokratik Alman Cumhuriyeti'nde b. Sovyetler Birliği'nde c. Çekoslovakya'da d. Arnavutluk'ta Diğer Bazı Devletlerde a. Güney Afrika Cumhuriyeti'nde b. İspanya'da c. Türkiye Cumhuriyeti'nde Değerlendirme V. Öğretide Terörizmi Tanımlama Çabaları Ampirik (Görgücü) Yaklaşım Tarihi Açıdan Tanımlama Yaklaşımı B. TERÖRİZMİN TASNİFİ I. Adi, Sosyal ve Siyasi Terörizm II. Doğrudan Terörizm - Dolaylı Terörizm III. Devlet Terörizmi - Bireysel Terörizm Devlet Terörizmi... 60

3 2. Bireysel Terörizm IV. İdeolojik Terörizm - Ayrılıkçı Terörizm İdeolojik Terörizm a. Sağ ve Sol İdeolojiler b. Anarşizm c. Nihilizm Ayrılıkçı Terörizm V. Dahili Terörizm - Milletlerarası Terörizm Dahili Terörizm Milletlerarası Terörizm a. "Milletlerarası Olma" Unsuru b. Milletlerarası Terörizmin Özellikleri VI. Öç Alma Amaçlı Terörizm C. TERÖRİZM VE DİĞER ŞİDDET EYLEMLERİ ARASINDAKİ FARKLAR 76 I. Terörizm ve Gerilla Savaşı II. Terörizm ve Askerlerce Hümaniter Savaş Hukuku Kurallarının İhlali 80 III. Terörizm ve Aşırıcılık İKİNCİ BÖLÜM CEZA HUKUKUNDA TERÖRİZM A. TERÖR SUÇLARININ GENEL YAPISI I. Kanuni Unsur (Tipiklik) II. Fail, Eylemlerin Maddi Konusu, Korunan Müessese Fail a. Failin Üye Olduğu Örgütün Özellikleri Eylemlerin Maddi Konusu Korunan Müessese: Devlet Düzeni a. Ülke Unsuru (Fiziki Unsur) b. Toplum (Millet) Unsuru c. İktidar-Hükümet Unsuru III. Maddi Unsur Hareket Araç: Siyasi Şiddet Netice IV. Hukuka Aykırılık Unsuru V. Manevi Unsur Saik Amaç B. TERÖR EYLEMLERİNİN SİYASİ SUÇ KAVRAMI KARŞISINDA DEĞERLENDİRİLMESİ I. Siyasi Suç Siyasi Suçun Tanımı Siyasi Suçu Açıklayan Teoriler Siyasi Suç Çeşitleri a. Mutlak Siyasi Suçlar b. Nisbi Siyasi Suçlar aa. Karma -Muhtelif Suç bb. Bağlantılı-Mürtebit Suç Milletlerarası Hukukta Siyasi Suçun Sonuçları a. Siyasi Suçlarda İade Yasağı

4 b. İade Etmeyen Devletin Yargılama Yetkisi c. Siyasi Suçlarda Sığınma Hakkı d. Ceza Yargılarının Milletlerarası Değeri Açısından Siyasi Suç 113 e. Adli Yardımlaşma Açısından Siyasi Suç II. Terör Eylemlerinin Siyasi Suç Kavramı Karşısında Değerlendirilmesi C SAYILI TERÖRLE MÜCADELE KANUNUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ I. Terörle Mücadele Kanununun Maddi Ceza Hukuku Açısından Değerlendirilmesi Terörün Tanımı (TMK md. 1) Terör Suçları a. Mutlak Terör Suçları (TMK md. 3) b. Terör Amacıyla İşlenen Suçlar (TMK md. 4) c. Teröre Yardım ve Destek Olma Suçları aa. Bazı Kişileri Kimliklerini Açıklamak veya Yayımlamak Suretiyle Hedef Gösterme aaa. Terörle Mücadelede Görev Alan Kamu Görevlileri131 bbb. Terörle Mücadele Kanununun Kapsamına Giren Suçları İhbar Eden Muhbirleri bb. Terör Örgütlerinin Bildiri veya Açıklamalarını Basmak135 cc. Terör Örgütü Kurma, Örgüte Yardım ve Örgütün Propandasını Yapmak aaa.terör Örgütü Kurma bbb.örgüte Yardım ve Örgütün Propagandası dd. Devletin Bölünmezliği Aleyhine Propaganda aaa. Bölücü Propaganda Suçunun "Cebir Unsuru" Açısından Değerlendirilmesi bbb. Bölücü Propaganda Suçunun TMK ile İlga Edilen TCK'nun 142/3. Maddesi Açısından Değerlendirilmesi 152 ccc. Bölücü Propaganda Suçu ile Ülke Bölücülüğü Suçu (TCK md. 125) Arasındaki İlişki ddd. Bölücü Propaganda Suçu ile Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçu (TCK md. 312/2) Arasındaki İlişki 158 eee. Bölücü Propaganda Suçunun Kitle İletişim Araçları ile İşlenmesi Halinde Cezai Sorumluluk Terör Suçlarının Müeyyide Açısından Değerlendirilmesi (TMK md. 5) Kanunun Ceza Sistemini Tamamlayan Müesseseler Açısından Değerlendirilmesi a. Tecil ve Tedbire Çevirme Kanunun Ceza İlişkisini Sona Erdiren Müesseseler Açısından Değerlendirilmesi a. Af Açısından b. Zamanaşımı Açısından c. Şartla Salıverilme Açısından II. Terörle Mücadele Kanununun Ceza Muhakemesi Hukuku Açısından Değerlendirilmesi Müdafi Tayini: Müdafaa Hakkının Sınırlandırılması (TMK md.10) Müdafi ile Görüşme

5 3. İfade ve Sorguda Müdafiin Hazır Bulunması Yakalanan Kişinin veya Tutuklunun Müdafi ile Yazışması Müdafiin Hazırlık Evrakını İncelemesi Gözaltı (TMK md. 11) Tutuklama (TMK md.15) Görevli Mahkeme (TMK md. 9) Yıldırım Muhakemesi III. Terörle Mücadele Kanununun İnfaz Hukuku Açısından Değerlendirilmesi D. CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA ORGANİZE SUÇLULUKLA MÜCADELEYE HİZMET EDEN ÖZEL CEZA MUHAKEMESİ TEDBİRLERİ I. Haberleşmenin Gizliliğine Müdahale (Alman CMUK md. 100a/I Nr. 1) II. Konutta Dinleme(Alman CMUK md. 100 c) III. Genişletilmiş Arama (Alman CMUK md. 103/I cüm. 2) IV. Kontrol Noktalarının Oluşturulması (Alman CMUK md. 111/I) 214 V. Trol Ağı Metodu (Alman CMUK md. 98a) VI. Gizli Gözetlemeye Alma (Alman CMUK md. 163e) VII. Gizli Ajan - Soruşturmacı Görevlendirme (Alman CMUK md. 110a, 110b) VIII. Tanıkların Korunmaya Alınması ÜÇÜNCÜ BÖLÜM HUKUKİ BOYUTUYLA TERÖRİZMLE MÜCADELE YÖNTEMLERİ A. TERÖRİZMLE MÜCADELE YÖNTEMLERİ I. Mücadelede İlk Adım: Sorunun Gerçekçi Olarak Tespiti II. Mücadele Yöntemleri Ceza Hukukuna İlişkin Düzenlemeler Yapma a. Terör Suçları ve Hürriyeti Bağlayıcı Cezanın Etkinliği b. Terör Suçları ve Ölüm Cezası Terörden Vazgeçmeyi Teşvik Edici Yasal Düzenlemeler Yapma Milletlerarası Hukukun Etkinliğinin Sağlanması a. Milletlerarası Bir Ceza Mahkemesinin Kurulması aa. Milletlerarası Ceza Mahkemesinin Kurulmasına Dair Tarihli Sözleşme aaa. Sözleşmeyi Hazırlayan Olaylar bbb. Sözleşmenin Esaslı Hükümlerinin Değerlendirilmesi251 b. Ortak Bir Ceza Hukukunun Yaratılması aa. 27 Ocak 1977 Tarihli Terörizmin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesi aaa. Sözleşmenin Hazırlanması bbb. Sözleşmenin Amacı ccc. Sözleşmeye Göre Terör Eylemleri ddd. Sözleşmeye Göre Terör Eylemlerinin Siyasi Suç Sayılmaması ve İade eee. Sözleşmeye Göre İade Etmeyen Devletin Yargılama Yetkisi

6 fff. Sözleşmeye Göre Adli Yardımlaşma ggg. Sözleşmenin Önemli Diğer Hükümleri bb. Avrupa Topluluğu Bünyesindeki Gelişmeler aaa. Avrupa Topluluğu Üye Devletleri Arasında Terörizmin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesinin Uygulanması Hakkında 4 Aralık 1979 Tarihli Dublin Sözleşmesi270 aaaa. Sözleşmeyi Hazırlayan Olaylar bbbb. Sözleşmenin Amacı cccc. Sözleşmenin Esaslı Hükümlerinin Değerlendirilmesi bbb. Avrupa Topluluğu Bünyesindeki Diğer Gelişmeler274 SONUÇ YARARLANILAN KAYNAKLAR