ORTA ÖĞRETİM PROJESİ

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ORTA ÖĞRETİM PROJESİ AİLE VE TÜKETİCİ HİZMETLERİ KONUT TEMİZLİĞİ ANKARA, 2009

2 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 182 sayılı sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...iii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ YAŞAM ALANLARININ TEMİZLİĞİ Yaşam Alanlarını Temizleme Oturma Bölümünü Temizleme Yemek Yeme Bölümünü Temizleme Sohbet (Oturma) Bölümünü Temizleme Okuma Yazma Bölümünü Temizleme Müzik ve Oyun Etkinliklerinin Gerçekleştirildiği Bölümleri Temizleme...9 UYGULAMA FAALİYETİ...10 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...11 ÖĞRENME FAALİYETİ YATAK ODALARINI TEMİZLİĞİ Temizleme Havalandırma Mobilyaların Tozunu Alma Aksesuarların Tozunu Alma Yüzeylerin Temizliğini Yapma Eşyaları Yerleştirme Kontrol Yapma...17 UYGULAMA FAALİYETİ...18 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...19 ÖĞRENME FAALİYETİ MUTFAK TEMİZLİĞİ Mutfaktaki Büyük Elektrikli Ev Araçlarını Temizleme Buzdolabı Fırın Ocak Diğer Mutfak Araçlarının Temizliği Mutfaktaki Küçük Elektrikli Ev Araçlarını Temizleme Robotlar Mini Fırın Karıştırıcı Çırpıcı Tost Makineleri Ekmek Kızartma Makineleri Ekmek Yapma Makineleri Diğer Mutfak Araçları Mutfak Pişirme ve Servis Araçlarını Temizleme Pişirme ve Serviste Kullanılan Araçlar Araçların Yapıldıkları Malzemelere Göre Temizlikleri Depolama Alanlarını Temizleme Mutfak Sanitasyonunu Sağlama Mutfak Dolaplarını Temizleme...37 i

4 Yüzeyleri Temizleme Mutfak Mefruşatını Temizleme...37 UYGULAMA FAALİYETİ...39 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME EVİN DİĞER BÖLÜMLERİNİNTEMİZLİĞİ Hol Teras/ Balkon Giriş (Antre) Bahçe Diğer Bölümler Diğer Bölümleri Temizleme Havalandırmak Mobilyaların Tozunu Alma Aksesuarların Tozunu Alma Yüzeylerin Temizliğini Yapma Eşyaları Yerleştirme Kontrol Yapma...48 UYGULAMA FAALİYETİ...49 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...50 ÖĞRENME FAALİYETİ BANYO-TUVALET TEMİZLİĞİ Banyonun Fonksiyonları Banyo Takımlarını Saklama Kişisel Bakım Ürünleri Kirli Sepetleri Çamaşır Yıkama Araçları Banyoda Kullanılan Araç Gereçler Banyo Aksesuarları Havlu ve Gereç Dolabı Lavabo Alt Dolabı Sedir (Şezlong) Banyo Sabit Üniteleri Küvet Lavabo Klozet Duş Kabini Jakuzi Sauna...63 UYGULAMA FAALİYETİ...64 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...66 UYGULAMALI TEST...67 MODÜL DEĞERLENDİRME...69 CEVAP ANAHTARLARI...71 ÖNERİLEN KAYNAKLAR...74 KAYNAKÇA...75 ii

5 AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI 814EH0036 Aile ve Tüketici Bilimleri Ev ve Aile Hizmetleri Konut Temizliği Bu modül öğrencinin konutun bütün bölümlerinin nasıl temizlenmesi gerektiğini ve bunu en doğru şekilde yapabilme becerisinin kazandırıldığı öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖNKOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Konut bölümlerini temizlemek Genel Amaç Bu modül ile uygun ortam ve koşullar sağlandığında konutun bölümlerini zaman ve enerjisini verimli kullanarak hijyen ve sanitasyonu sağlayacak biçimde temizleyebileceksiniz. Amaçlar 1. Yaşam alanlarını temizleyebileceksiniz. 2. Yatak odalarını temizleyebileceksiniz. 3. Mutfağı temizleyebileceksiniz. 4. Açık alanları temizleyebileceksiniz. 5. Banyo ve tuvaletleri temizleyebileceksiniz. Donanım: Temizlik malzemeleri, temizlik araçları. Ortam: Mutfak, tuvalet, banyo, yaşam alanları. Modülün içinde yer alan her faaliyetten sonra verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgileri ölçerek kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen, modülün sonunda size ölçme aracı ( test, çoktan seçmeli, doğru-yanlış, vb. ) kullanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. iii

6 GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Konut; bireylerin beslenme, uyku, dinlenme, eğlenme, kişisel temizlik ve bakım gibi yaşamsal faaliyetleri için güvenli bir mekândır. Bu nedenle birey, aile ve toplum sağlığı için konutlarda temiz, sağlıklı, düzenli bir ortamın oluşturulması gereklidir. Konutun ve konuttaki eşyaların temizliği; aile bireylerinin sağlığının korunmasında, ailenin toplumsal statüsünün belirlenmesinde, aile bireylerinin yaşamsal faaliyetlerinin devam ettirilmesinde önemlidir. Temizliği yapılmış ev eşyalarını kullanan birey psikolojik olarak da kendini rahat hisseder. Kirli ev eşyalarını kullanmak ise bireyin huzursuzluk, güvensizlik, kaygı gibi duygular taşımasına neden olur. Bu modülü başarı ile tamamladığınızda konutun bütün bölümlerini hijyen ve sanitasyon kurallarına göre temizleme becerisi kazanacaksınız. 1

7 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 1 Bu faaliyette kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda gerekli ortam ve koşullar sağlandığında yaşam alanlarını tekniğine uygun olarak temizleyebileceksiniz. ARAŞTIRMA Evinizdeki yaşam alanlarınızın temizliğinin nasıl yapıldığını gözlemleyiniz. Gözlem sonuçlarını arkadaşlarınızla paylaşınız. 1.YAŞAM ALANLARININ TEMİZLİĞİ Yaşam alanları; konutların oturulan, yemek yenilen, sohbet edilen, dinlenilen, aile bireylerinin beraber zaman geçirdikleri, aynı zamanda da okuma yazma, oyun oynama, müzik dinleme gibi faaliyetler için de kullanılan bölümlerini kapsamaktadır Yaşam Alanlarını Temizleme Yaşam alanları konutun en çok vakit geçirilen ve kullanılan bölümleridir. Bu yüzden diğer bölümlere nazaran temizliğinin daha sık yapılması gerekmektedir. Evde yaşayan bireyler ve eve gelen konuklar için güvenli, sağlıklı bir ortam yaratmak ve iyi bir görünüm sağlamanın yanı sıra yüzeylerin ömrünü uzatmak için de temizliğe önem verilmesi gerekmektedir Oturma Bölümünü Temizleme Oturma bölümü; bir konutta öncelikle bulunması gereken, ailenin bir araya geldiği, genellikle televizyon izlenilen ve misafirlerin ağırlandığı ortamdır. Konutun oturma bölümünde eşya olarak koltuklar, televizyon, müzik seti, halılar, çeşitli mobilya perde ve camlar bulunur. Temizlik; bir yüzeyin kir, çöp, leke ve istenmeyen kokulardan arındırılması işlemidir. Temizliğe başlamadan önce temizlik yapılırken kullanılan gereçlerin etkilerine dayanıklı, kişinin vücut ölçülerine uygun kıyafet giyilmeli ve temizlikte kullanılacak araç gereçler temizlik yapılacak alana getirilmelidir. Konutun oturma bölümü temizlenirken öncelikle pencereler açılarak havalandırma işlemi yapılır. Zemin elektrikli süpürge ile süpürülür. Elektrik süpürgesinin fişi mutlaka çıkışa yakın bir prize takılmalıdır. Böylece süpürme 2

8 kolaylaşır, kaza riski azalır. Kapıya en uzak noktadan ve çalışılacak alan bölümlere ayrılarak işleme başlanır. İplik, saç, tüy, toz gibi atıklar zeminden bu sayede temizlenir. Tavan köşelerinde örümcek ağı varsa elektrik süpürgesinin ucuna takılan ince uç kullanılmalıdır. Oturma bölümünde bulunan koltuk veya kanepelerin de tozdan arındırılması için süpürülmesi gerekir. Koltuk veya kanepeler, özellikle minder kenarları dikkatli süpürülmelidir. Eğer kalkıyorsa minderler kaldırılmalı, köşe ve kenarlar süpürgenin ucuna takılan ince uç sayesinde tozdan arındırılmalıdır. Mobilyalar kumaş veya deri kaplıysa elle silinerek ve temizlik kurallarına uyularak temizliği yapılabilir. Perde alınlığı (korniş) gizlemede kullanılan alçı, ahşap ya da kumaş kaplı bölüm ve kornişin tozları süpürge ile alınmalıdır. Ağır perdeler elektrik süpürgesi ile yukarıdan aşağıya doğru boş alan bırakılmaksızın vakumlanmalıdır. Süpürme işlemi tamamlandıktan sonra toz almaya geçilir. Oturma bölümünde bulunan televizyon, müzik seti, ahşap mobilya, saksı bitkileri, tablolar vb. yüzeylerin temizliğinde tüy bırakmayan, emici özellikte, yumuşak dokulu, katlandığında avuç içinin büyüklüğünde bir toz bezi kullanılmalıdır. Toz bezinin dört ucu birleştirilerek bohça şekline getirilip yüzeylerin tozları alınır. Öncelikle toz kuru bir bezle alınır, türüne göre gerekli durumlarda toz nemli bir bezle de alınmalıdır. Toz alırken; Kapıya en yakın yerden başlanarak ve hiçbir detay atlanmadan tekrar kapıya doğru gelinmelidir. Yukarıdan aşağıya ve dıştan içe doğru alınmalıdır. Nemli toz alırken bez sık sık yıkanmalı ve yüzey mutlaka kurulanmalıdır. Koltuklarda veya kanepelerde ahşap, deri gibi kısımlar varsa bunlarında tozunun alınması gerekir. Toz alındıktan sonra zeminin silinmesine geçilir. Zemin ahşapsa nemli bir bez veya paspasla özel deterjan kullanılarak silinmelidir. Ahşap dışındaki yer döşemeleri de nemli bir bez veya paspas kullanılarak temizlenmelidir. Yer silmede özel parfümlü deterjanlar da kullanılabilir. 3

9 Resim 1.1: Oturma bölümü Zemin temizliği tamamlandıktan sonra temizlik malzemeleri toplanarak oturma bölümündeki eşyalar kontrol edilir. Eksik veya yapılmayan işler varsa tamamlanır. Eşyalar yerlerine yerleştirilerek temizlik bitirilir Yemek Yeme Bölümünü Temizleme Konutun yemek yeme bölümü, ailenin bir arada yemek yediği bölümdür. Genelde oturma bölümüyle bağlantılı ve mutfağa yakındır. Yemek yeme bölümünde ailedeki kişi sayısına göre farklı büyüklükteki masa ve kişi sayısı kadar ya da daha fazla sandalye bulunur. Temizliğe başlamadan önce uygun kıyafet giyilerek temizlikte kullanılacak malzemeler ve araç gereçler temizlik yapılacak mekâna getirilmelidir. İlk başta elektrik süpürgesiyle zemin süpürülür. İşin yapılacağı mekânda süpürme işlemine engelse masa veya sandalyeler kenara alınır. Süpürme işlemi bittikten sonra eşyalar tekrar yerine yerleştirilir. Sandalyeler kumaş kaplıysa silinmeden önce elektrik süpürgesiyle vakumlanmalıdır. 4

10 Resim 1.2:Yemek yeme bölümü Kumaş Kaplı Sandalyeler Elle Temizlenirken Aşağıdaki Kurallara Uyulması Gerekir Silme işlemine başlamadan önce sandalyenin döşendiği kumaşın silinebilir bir kumaş olup olmadığı öğrenilmelidir. Silinebilir olduğu tespit edilen kumaşa temizlik maddesinin zarar verip vermeyeceği test edilmelidir. Bunun için temizlik maddesi ile sandalyenin görünmeyen bir yeri silinerek denenmelidir. Sandalyede leke varsa silinmeden önce lekeler çıkarılmalıdır. Aksi takdirde lekeler sabitleşebilir. Temizlik maddesinin katılacağı su ılık olmalıdır. Fazla sıcak su kumaşa zarar verebileceği gibi soğuk suyla yapılan temizlik de iyi sonuç vermez. Silme işlemi suyu iyice sıkılmış temiz bir bez ile yapılmalıdır. Bez iyi sıkılmayıp sulu bırakılırsa kumaş çok ıslanır ve altındaki süngere su geçer. Bu durumda hem sünger kumaşı boyayabilir hem de kumaş daha geç kuruyup deforme olabilir. Elle silmede kumaşın dokunuş yönü belirlenmeli ve silme işlemi bu yönde gerçekleştirilmelidir. Bu şekilde hem temizlik daha iyi yapılacak hem de kumaşın sürtünmeden dolayı yıpranması azalacaktır. Silme işleminde kullanılan temizlik maddesi durulama gerektiriyorsa mutlaka durulama işlemi yapılmalıdır. Sandalyelerin ahşap kısımları varsa silme işleminden hemen sonra geciktirmeden kurulanmalıdır. Buraların ıslak kalması cilanın bozulmasına yol açabilir. 5

11 Silinen sandalyeler havadar bir ortamda bırakılarak kuruması sağlanmalıdır. Sandalyeler Deri Kaplıysa Temizlik Yapılırken Uyulması Gereken Kurallar Deri hiçbir zaman ıslak bırakılmamalı, zorunlu olmadıkça nemli temizleme yöntemleri kullanılarak temizlenmemelidir. Nem ve su derinin çatlamasına ve bozulmasına neden olur. Deri nemli temizlenecekse asit ve alkali içermeyen temizlik maddesi ılık su ile karıştırılarak silinmelidir. Sıcak ve soğuk su derinin deforme olmasına neden olur. Asit ve alkali içeren temizlik maddeleri deriyi bozar, çıkarılması zor lekeler oluşturur. Deri, ovucu ve kazıyıcı araçlarla temizlenmemelidir. Sert ve sivri uçlu temizlik araçları derinin delinmesine ve çizilmesine neden olur. Deri ısı veren araçlardan uzak tutulmalıdır. Sıcak hava derinin çatlamasına ve esnemesine neden olur. Bu yüzden deri eşyalar kalorifer peteği, şömine önü gibi yerlere konulmamalıdır. Kumaş veya deri kaplı sandalyelerin temizliği yapılırken uyulacak bu kurallar kumaş veya deri kaplı koltuk veya kanepeler içinde geçerlidir. Yemek masasının tozu alınmadan önce üzerindeki örtü, çiçek, aksesuar vb. kaldırılmalıdır. Yemek masasının tozu alınırken 8 hareketi (toz bezi, zeminin üzerinden kaldırılmadan ardı ardına 8 rakamı yazılır gibi dolaştırılır.) ile tek yöne doğru toz bezi kaldırılmadan alınmalıdır. Tozu alınan yüzey nemden etkilenmiyorsa nemli bezle tozu alınmalı, bez sık sık yıkanıp sıkılmalıdır. Nemli bezle toz alınan yüzeyler hemen kurulanmalıdır. Konutun yemek yeme bölümünde dolap, konsol vb. mobilyalar varsa uygun yöntemle tozlarının alınması gerekir. Toz alma işlemi bittikten sonra zemin paspaslanmalı veya silinmelidir. Masanın üzerinden kaldırılan eşyalar ve sandalyeler yerlerine koyularak yerleştirilir. Temizlik malzemeleri ve araç gereçleri kaldırılarak temizlik tamamlanır. 6

12 Sohbet (Oturma) Bölümünü Temizleme Konutun oturma odası, aile bireylerinin veya özel konuklarının ağırlandığı ve sosyal paylaşımda bulunulduğu bölümdür. Sohbet bölümünde genelde iki tekli koltuk arasında küçük bir masa veya sehpa bulunur. Temizliğe başlamadan önce uygun kıyafet giyilerek temizlikte kullanılacak malzemeler ve araç gereçler temizlik yapılacak mekâna getirilir. Sohbet bölümündeki koltuklar elektrik süpürgesi ile günlük süpürülür. Koltukların minderlerinin kaldırılarak kenarlarının da süpürülmesine özen gösterilir. Aylık temizlikte koltuklar elle silinebilir. Elektrik Süpürgesiyle Halıların ve Sert Zeminlerin Vakumlanmasında Dikkat Edilecek Noktalar Şunlardır. Mobilyalar dikkatlice çekilmelidir. Mobilyaların gelişigüzel çekilmesi halının yırtılmasına, zeminin çizilmesine, mobilyaların zarar görmesine neden olabilir. Vakumlamaya başlamadan önce halı veya zemin üzerinde bulunan artık nesneler toplanmalıdır. Bu işlemin yapılmaması toz torbasının delinmesine, elektrik süpürgesinin arızalanmasına boru ve hortumun tıkanmasına veya zeminin çizilmesine neden olabilir. Lekeler çıkarılmalı, yırtıklar onarılmalıdır. Çıkarılmayan lekeler zamanla sabitleşir. Yırtıklar takılıp düşmelere neden olabilecekleri gibi, gerekli onarım yapılmazsa gittikçe büyüyerek kullanılmaz hâle gelir. Elektrik süpürgesinin fırçası zemine göre ayarlanmalıdır. Yumuşak zeminlerde sert, sert zeminlerde kıllı fırça kullanılmalıdır. Sert zeminler vakumlanırken elektrik süpürgesinin fırçası sert zemine göre ayarlanır. Fırçanın iç kısmına çekilmiş kıllar ayar düğmesine basılarak dışarı çıkartılır. Bu şekilde sert zeminin çizilmesi önlenir. Diğer işlemler halıların vakumlanmasındaki gibi yapılır. Sohbet bölümündeki sehpanın veya masanın renk vermeyen, tüy bırakmayan, yumuşak, emici özelliği olan, suyu tutan dokuya sahip toz beziyle tozları alınmalıdır. Masa veya sehpanın üzerinde aksesuarlar varsa bunların da tozu alınmalıdır. Toz alma işlemi bittikten sonra zeminde halı dışında kalan yer varsa paspaslanır. Son kontroller yapılarak temizlik malzemeleri ve gereçleri ortamdan kaldırılarak temizlik tamamlanır. 7

13 Resim 1.3: Sohbet bölümü Okuma Yazma Bölümünü Temizleme Konutun okuma yazma bölümünde çalışma masası, sandalye, kütüphane, bilgisayar vb. eşyalar bulunur. Temizliğe başlamadan önce uygun kıyafet giyilerek temizlikte kullanılacak malzemeler ve araç gereçler temizlik yapılacak mekâna getirilir. Öncelikle zemin süpürülür, sandalyenin tozu alınır, elle silme gerekiyorsa silinir. Çalışma masasının tozu alınmadan önce üzeri boşaltılır, 8 hareketi uygulanarak tozu alınır. Çalışma masasının üzerinde bilgisayar varsa onun da tozu alınır. Bilgisayarın tozunu alırken girinti çıkıntıların tozlarının dikkatli alınmasına ve uygun temizleme maddesinin kullanılmasına özen gösterilmelidir. Kütüphanenin tozu alınırken haftalık veya aylık olarak kitapların da tozu alınır. Kitapların tozu alınırken kuru toz almaya dikkat edilmelidir. Nemli toz alınırsa kitaplara zarar verebilir. Kütüphane rafları nemli bezle silinir ve kurulanır. Eğer kurulanmazsa iz bırakabilir. Toz gerektiği şekilde temizlenmezse; İnsan sağlığını bozar. Görünümü bozar, mat bir görüntü oluşturur. Araç gereç ve donanımların içerisine girerek bozulmasına ve ömrünün kısalmasına neden olur. Mikroorganizmaların oluşmasına ortam hazırlar. Kir oluşumunu hızlandırır. Toz alma işlemi bittikten sonra zeminde halı dışında kalan yer varsa paspaslanır. Kitaplar ve masa üzerindeki eşyalar yerlerine yerleştirilir. Yerleştirilen eşyaların alındıkları yere aynen konulmasına dikkat edilmelidir. Son kontroller yapılarak temizlik malzemeleri ve gereçleri ortamdan kaldırılarak temizlik tamamlanır. 8

14 Müzik ve Oyun Etkinliklerinin Gerçekleştirildiği Bölümleri Temizleme Konutun müzik için ayrılan bölümünde aile bireylerinin çaldığı çeşitli müzik aletleri (piyano, gitar, bağlama, org vb.) bulunur. Temizliğe başlamadan önce uygun kıyafet giyilerek temizlikte kullanılacak malzemeler ve araç gereçler temizlik yapılacak mekâna getirilir. Müzik bölümünü temizlerken önce zemin süpürülür. Sert zeminler paspaslanır. Daha sonra müzik aletlerinin tozu alınır. Toz kuru bez ile toz alınmalıdır, nemli bez müzik aletlerine zarar verebilir. Büyük ve ahşap müzik aletlerinin tozu nemli bezle alınabilir fakat hemen kurulanmalıdır. Müzik aletlerinin tozu alınırken tellerine ve iç aksamlarına zarar vermemeye dikkat edilmelidir. Konutun oyun bölümü, çocuk odasında oyuncakların bulunduğu kısımda veya çocuk odasıyla bağlantılı olabilir. Temizliğe başlamadan önce uygun kıyafet giyilerek temizlikte kullanılacak malzemeler ve araç gereçler temizlik yapılacak mekâna getirilir. Oyun bölümünü temizlerken önce zemin süpürülür. Sert zeminler paspaslanır. Oyun oynanan yerin temizliği kadar oyuncak temizliği de önemlidir. Tüylü oyuncaklar sert plastik oyuncaklara göre daha çabuk kirlenir. Bu yüzden içi doldurulmuş tüylü oyuncaklar 10 günde bir çamaşır makinesinde yıkanmalıdır. Sert plastik oyuncaklar da bulaşık makinesinde veya sabunlu suyla da yıkanabilir. Oyuncaklar bu periyotta yıkandıklarında ayrıca dezenfekte etmek gerekmez. Son kontroller yapılarak temizlik malzemeleri ve gereçleri ortamdan kaldırılarak temizlik tamamlanır. Evde yaşayan bireylerin, oyun etkinliklerini gerçekleştirmek amacıyla ayrılan bölümlere masa tenisi masası, langırt masası, bilardo vb. araçlar yerleştirilerek boş zamanlarını ve dinlenme saatlerini verimli kullanmaları sağlanabilir. Oyun etkinlikleri bölümü temizlenirken, önce araçlar yapıldıkları malzemenin özelliğine göre temizlenmeli sonra zeminin temizliği yapılmalıdır. Son kontroller yapılarak temizlik malzemeleri ve gereçleri ortamdan kaldırılarak temizlik tamamlanır. 9

15 UYGULAMA UYGULAMA FAALİYETİ FAALİYETİ Hafta sonu anneniz sizden evinizin temizlenmesinde yardım istedi. Siz de annenize yardım amacıyla konutunuzun okuma yazma bölümünü temizlemeye istekli oldunuz. Yapacağınız temizlik işlemini, hijyen ilkelerine uygun olması için gerekli sırayı izleyerek temizliğinizi yapınız. İşlem Basamakları İşe uygun kıyafet giyiniz. Temizlikte kullanılacak malzemeleri belirleyiniz. Zemini süpürünüz. Masanın üzerini boşaltıp tozunu alınız. Sandalyenin tozunu alınız. Kitaplıktaki kitapları boşaltıp kitaplığın tozunu alınız. Kitapların tozunu alınız. Masayı ve kitaplığı yerleştirip sandalyeyi yerine koyunuz. Zemini paspaslayınız. Temizlik malzemeleri ve araç gereçlerini yerine kaldırınız. Öneriler Rahat çalışma imkânı veren (çok dar veya bol olmayan) yıkamaya, ütülenmeye elverişli ve ter emici özelliği olan kumaşlar seçilmelidir. Toz bezinin emici özellikte, tüy bırakmayan cinste, katlandığında avuç içi büyüklüğünde olmasına dikkat edebilirsiniz. Süpürürken veya paspas yaparken zorlanıyorsanız masayı başka bir alana çekebilirsiniz. Masanın tozunu nemli bezle ve 8 hareketini kullanarak alabilirsiniz. Sandalye kumaş kaplıysa elle silmede dikkat edilecek noktalara özen gösterebilirsiniz. Nemli toz aldıktan sonra hemen kurulamaya dikkat edebilirsiniz. Kuru toz almaya dikkat edebilirsiniz. Nesneleri yerleştirirken eski yerlerine koymaya özen gösterebilirsiniz. Yüzey temiz oluncaya kadar paspas yapma işlemini tekrarlayabilirsiniz. Planlı ve organize çalışabilirsiniz. 10

16 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrenme faaliyetleri kapsamında aşağıdaki cümlelerde bazı bölümler boş bırakılmıştır. Boş yerleri doğru kelimelerle doldurunuz. 1. Temizliğe başlamadan önce; temizlik yapılırken kullanılan gereçlerin..,giyecek kişinin uygun kıyafet giyilmelidir. 2. Nemli toz alırken bez sık sık yıkanır ve yüzey mutlaka.. 3. Toz bezinin dört ucu,.. şekline getirilip yüzeylerin tozları alınır. 4. Sandalyeler kumaş kaplıysa silinmeden önce vakumlanmalıdır. 5. Sandalyede leke varsa silinmeden önce lekeler çıkarılmalıdır. Aksi takdirde lekeler.. 6. Deri nemli temizlenecekse..,.. içermeyen temizlik maddesi ile silinmelidir 7. Elektrik süpürgesinin fırçası zemine göre ayarlanmalıdır.yumuşak zeminlerde., sert zeminlerde fırça kullanılmalıdır. 8. Vakumlamaya başlamadan önce halı veya zemin üzerinde bulunan. toplanmalıdır. 9. Kütüphane rafları.. bezle silinir ve kurulanır. Eğer kurulanmazsa. bırakabilir. 10. Toz gerektiği şekilde temizlenmezse.. bozar. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz yanlış cevapladığınız sorularla ilgili öğrenme faaliyetlerini tekrarlayınız. Not: Cevap anahtarınız modülün sonundadır 11

17 KONTROL LİSTESİ Bir temizlik firmasında görevli olarak çalışmaktasınız. Aşağıdaki ölçütleri dikkate alarak konutun yemek yeme bölümünü temizleyiniz. 1. İşe uygun kıyafet giydiniz mi? Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 2. Temizlikte kullanılacak araç gereç ve malzemeleri temizlik yapılacak mekâna getirdiniz mi? 3. Zemini elektrik süpürgesiyle süpürdünüz mü? 4. Sandalyeler kumaş kaplıysa silmeden önce elektrik süpürgesiyle süpürdünüz mü? 5. Sandalyeleri uygun yöntemlerle sildiniz mi? 6. Yemek masasının tozunu almadan önce üzerindeki örtü, çiçek, aksesuar vb. gereçleri kaldırdınız mı? 7. Yemek masasının tozunu uygun yöntemlerle adınız mı? 8. Konsol ve dolabın tozunu uygun yöntemlerle aldınız mı? 9. Zemini paspasladınız mı? 10. Kaldırdığınız eşyaları ve sandalyeleri eski yerlerine koydunuz mu? 11. Temizli malzemelerini ve araç gereçleri aldığınız yere koydunuz mu? 12. Son kontrolleri yaparak temizliğinizi sonlandırdınız mı? DEĞERLENDİRME Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz Evet ler kazandığınız becerileri ortaya koyuyor. Hayır larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Cevaplarınızın tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 12

18 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Bu faaliyette kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda gerekli ortam ve koşullar sağlandığında yatak odalarını tekniğine uygun olarak temizleyebileceksiniz. ARAŞTIRMA Konutunuzdaki yatak odalarının temizliğinin nasıl yapıldığını gözlemleyiniz. Gözlem sonuçlarını arkadaşlarınızla paylaşınız. 2. YATAK ODALARINI TEMİZLİĞİ Konutun yatak odası bölümlerinde özelliklerine göre gardırop, yatak, tuvalet masası, komodin, aydınlatma araçları vb. eşyalar ile ilgili mefruşat bulunur. 2.1.Temizleme Konutun yatak odası bölümleri, bireylerin en çok rahat etmek istedikleri ve kişilere özel mekânlardır. Bu yüzden günlük olarak ve belirli aralıklarla temizlenmeleri ve hazırlanmaları gerekmektedir Havalandırma Yaşanılan yerin, sağlıklı olması için mutlaka çok iyi havalandırılması gerekir. Bir alanın temizliğinin ilk adımı da oranın havalandırılmasıdır. Havalandırma kapı ve pencereler açılarak doğal yolla yapılmalıdır. Ancak bazı durumlarda doğal havalandırma yeterli olmayabilir. Bu gibi hâllerde bulunulan ortama uygun olarak yapay havalandırma sisteminden yararlanılabilir. Yatak odalarında temizliğe başlamadan önce kapı ve pencereler açılarak iyice havalandırılması sağlanır. Havalandırma işlemi sırasına temizlik yapan kişi hava cereyanından kaçınmalıdır. Öncelikle kirli nevresimler değiştirilmelidir. Kirli nevresim takımları toplanırken yatağın içerisinde herhangi bir eşya olup olmadığına dikkat edilmelidir. Yastık kılıfı dikkatlice çıkarılmalıdır. Bunun için yastık kılıfının kapak kısmı açılmalı ve yastık, köşelerinden tutularak kılıf üzerinden sıyrılmalıdır. Dikkatsizce yapılacak bir işlem yastık kılıfının yırtılmasına neden olacaktır. Köşelerdeki battaniye ve çarşaf çekiştirilmeden dikkatlice çıkarılmalıdır. Önce battaniye temiz bir yere (sandalye, koltuk vb.) bırakılmalı daha sonra çarşaf bohça şeklinde toplanmalıdır. 13

19 Kirli nevresim takımları toplandıktan sonra temiz nevresim takımları yatağın yanına getirilir. Öncelikle yatağın kullanılan kısmının tersi çevrilir yani yatak alt üst edilir. Böylece yatak havalandırılmış olur. Alez yatağın üzerine düzgün bir şekilde serilir, varsa köşelerindeki lastikler yatağın köşelerine geçirilir. Alt çarşaf alezin üzerine yerleştirilir. Yatak başından başlanarak tüm köşeler zarf şeklinde katlanmalıdır. Köşenin üst kenarındaki çarşaf ucundan tutularak yukarıya kaldırılmalı ve yatağın üstüne konulmalıdır. Altta kalan çarşaf yatağın altına sokulmalı, yatağın üstüne bırakılan çarşaf ise öne doğru getirilerek bir elle köşe tutulup kaldırılmalı diğer elle çarşaf yatağın altına sokulmalıdır. Battaniye kullanılıyorsa üst çarşafla birlikte serilir ve yatağın ayak ucu altına sıkıştırılır. Yorgan kullanılıyorsa yorgan kılıfa geçirilerek yatağın üzerine düzgün bir şekilde serilir. Yastık, yatağın üzerine konularak boyuna doğru ikiye katlanır. İkiye katlanmış yastık sağ el ile tutulur. Sol el ile yastık kılıfı açılarak ikiye katlanmış yastık, kılıfın içerisine sokulur ve yastık kılıfın içine tam olarak girene kadar katlı tutulur. Yastık kılıfı bu şekilde takıldığı takdirde yastığın köşesi ile kılıfının köşesi birbirine denk gelecektir. Yastık yatak başına, yatağı ortalayacak şekilde yerleştirilmelidir. Yatak örtüsü serilerek yastığı kapatacak şekilde düzeltilir. Yatak yerinden çekilmişse düzeltilir. Son kontroller yapılır. Yatak odasında bulunan giysi dolabındaki kıyafetler mevsim geçişlerinde ve gerektirdiği takdirde havalandırılmalıdır. Komodinin ve tuvalet aynasının çekmeceleri kontrol edilerek çöp, atık vs. varsa temizlenmelidir Mobilyaların Tozunu Alma Tozlar her zaman gözle görülmeyebilir. Ancak çevremizde daima bulunur. Döşemeler, mobilyalar vb. eşyaların üzerine yerleşir. Havada bir süre sirkülasyon içinde dönen tozlar her gün alınmazsa yüzeylere yerleşir. Daha sonra çıkarılması güçleşir. Özellikle köşelerde kalın tabakalar oluşturur. Bu durumda bu kirlerin çıkarılması için daha fazla güç, zaman ve malzeme gerekir. Aşırı güç ve kullanılan malzeme nedeniyle yüzeyler aşınır. Daha önemlisi, oluşan tabakalar mikroorganizmaların üremesi için uygun bir ortam oluşturur ve enfeksiyon yayılmasına neden olur. Tozlar sadece yatay yüzeylerde olmaz. Bu nedenle toz alınırken yatay yüzeylerin yanı sıra diğer yüzeylerin de tozunun alınması gerekir. Toz iki şekilde alınır: Kuru toz alma: Kuru bez, fırça vb. araçlarla ya da elektrik süpürgesiyle yüzeydeki tozun alınmasıdır. Hassas yüzeylerin (elektrikli araçlar, metaller, ahşap yüzeyler, tablolar vb.) tozdan arındırılmasında kullanılan metottur. Kuru toz alma bezi ve uygun toz alma gereci kuru toz almada gerekli araç gereçlerdir. Kuru toz alma, diğer temizlik metotlarının ilk basamağını oluşturur. Nemli toz alma: Nemli bez, fırça vb. araçlarla yüzeydeki tozun alınmasıdır. Nemden etkilenmeyen yüzeylerin temizlenmesinde kullanılan metottur. Nemli bez, kuru bez, uygun toz alma gereci ve kova (kirlenen nemli bezin temizliğinin yapılabilmesi için ) nemli toz almada gerekli araç gereçlerdir. 14

20 Yatak odalarındaki mobilyaların tozu alınırken öncelikle toz almak için uygun araç gereç hazırlanmalı ve toz alınacak alana getirilmelidir. Bunlar eldiven, nemli ve kuru kullanılacak toz bezleri, çok az temizlik maddesi katılmış içinde su olan kovadır. Mobilyaların üzerindeki aksesuar ve aydınlatma araçları vb. nesneler kaldırılmalıdır. Toz bezi yıkanmalı, sıkılmalı, bohça biçiminde katlanmalıdır. Yüzeyin şekline uygun hareketle toz alma kurallarına uyularak toz alınmalıdır. Kirlenen toz bezi sık sık yıkanmalıdır. Kovadaki suda yıkanan toz bezi üzerinde toz kalma ihtimali vardır. Mümkünse toz bezi akan su altında yıkanmalıdır. Enerji ve zaman kaybını önlemek amacıyla toz bezi kovada yıkanıyorsa kovadaki su sık sık değiştirilmelidir. Yıkanan toz bezi iyice sıkılmalı ve bohça biçiminde katlanmalıdır. Nemli bezle toz alındıktan sonra zaman geçirmeden kuru bez ile kurulama yapılmalıdır. Nem yüzeyin kirlenmesini kolaylaştırır, matlaşmasına, bozulmasına neden olur, su lekesi oluşturur. Mobilyaların tozunu almada kullanılan toz bezleri her odada değiştirilmelidir. Toz bezleri asla silkelenmemelidir. Kullandıktan sonra sıcak deterjanlı suyla yıkanmalı, iyice durulanmalı ve açık havada, güneşte kurutulmalıdır. Mobilyaların üzerinde bulunan cam vb. malzemelerin tozu uygun deterjan kullanılarak alınmalıdır. Mobilyaların üzerinden kaldırılan nesneler yerlerine yerleştirilmelidir. Kullanılan araç gereçler iş bittikten sonra iyice temizlenmeli ve kuru, temiz bir yerde depolanmalıdır Aksesuarların Tozunu Alma Aksesuar, giyimde ve evin süslenmesinde kullanılan tamamlayıcı eşyalardır. Aksesuarların temizliğinde aksesuarların yapısı, özelliğine uygun temizleyici malzemeler ile ilgili bilgi ve beceriye sahip olunmalı ve uygun araç gereç, uygun yöntem seçildikten sonra ön hazırlık yapılmalıdır. Aksesuarların girinti ve çıkıntılarına dikkat etmek gerekir. Toz alırken buraların tozları toz bezi ile alınamıyorsa çeşitli yöntemlerle alınmalıdır. Örneğin kulak temizleme çubuğu veya kürdanın, şişin ucuna pamuk sarılarak aksesuarların kolay ulaşılamayan kısımları temizlenebilir. Yatak odasındaki aksesuarların tozları uygun yöntemlerle alınmalıdır. Yatak odalarındaki aydınlatma araçlarının (gece lambası, abajur vb.) da tozu en iyi şekilde alınmalıdır. Çünkü kir ve toz lambanın ışığının yayılmasını engeller Yüzeylerin Temizliğini Yapma Yatak odalarındaki mobilyaların ve aksesuarların tozu alındıktan sonra yüzeylerin temizliğine geçilir. Yüzey temizliğinde dikkat edilecek en önemli nokta temizlenecek olan yüzey türünün bilinmesidir. Bu yüzeyin hangi etkenlerden, nasıl etkilendiği belirlendikten sonra temizleme işlemine başlanmalıdır. Aksi takdirde yüzeylere zarar verilebilir. Yüzeye uygun temizlik araç gereçleri ve temizlik çeşidi belirlendikten sonra yüzeye uygun teknik kullanılarak temizlik işlemi yapılmalıdır. Yatak odalarının zemininin temizliğine halıların süpürülmesi ile başlanır. Halıların bütün yüzeyi elektrik süpürgesiyle vakumlanır. 15

21 Kapı girişlerindeki ve pencere önlerindeki halılar daha çok kirlenir. Halının çok kullanılan kısmında oluşan kir görünümü bozar, sağlıksız bir ortam yaratır. İpek halılar elektrik süpürgesiyle süpürülüp benzin, trikloretilen, karbontetraklorür ile silinir. Su ile silinirse halının parlaklığı kaybolur. Yün halılar sabun veya halı şampuanı ile silinerek veya yıkanarak temizlenebilir. Silme işleminde ılık su, sabun veya halı şampuanı, yumuşak bir bez kullanılır. Halı matlaşmışsa son durulama suyuna sirke ilave edilir. Çamaşır suyu, halının renklerinin solmasına neden olacağından kullanılmamalıdır. Halıların yıkanmasında ılık su, sabun veya şampuan, yumuşak bir fırça kullanılır. Saçaklar elle çitilenerek temizlenir. Pamuklu saçakların temizliğinde çamaşır suyu kullanılabilir. Halıların temizliği bittikten sonra zeminin silinmesine geçilir. Yüzey temizliği zeminin türüne göre yapılır. Yüzey Özelliklerine Göre Temizlik Uygulamaları Eşyaları Yerleştirme Marley (ve benzeri plastik) yüzeylerin temizliği: Bu tür malzemeler sert, kolay kırılabilen, sudan etkilenen, çizilebilen malzemelerdir. Temizliğinde yumuşak bir süpürge ile çöpler alındıktan sonra iyice sıkılmış nemli bir bez ile silinip kurulanır ve cilalanır. Benzin, gaz, aseton gibi sıvılarla silinirlerse yapıları bozulur. Ahşap yüzeylerin temizliği: Ahşap yüzeylerin temizliği cilalı veya cilasız olmasına göre değişir. Her türlü ahşap döşemeler sudan korunmalıdır. Cilasız olan yüzeyler elektrikli süpürge veya kıl fırçayla süpürülür, kuruya yakın bezle tozu alınır, çok kirli ise parke teli ile ovulur, tekrar süpürülür ve kuru bezle silinip kurulanır. Cilalı olanlar ise elektrikli süpürge veya kıl fırçayla süpürülür, kuruya yakın bezle tozu alınır, kurulanır, yünlü bezle parlatılır, tahta cilası ile cilalama yapılır. Yatak odası havalandırılıp mobilyaların tozu alınıp yüzeyler de temizlendikten sonra yerlerinden kaldırılan eşyalar yerlerine konulmalıdır. Aksesuarlar, abajurlar, tuvalet masasının üzerindeki eşyalar vb. tozları alındıktan sonra yerlerine konulmalıdır. Halılar zemin silinirken çekildiyse yerlerine konulmalıdır. Yatak yapılırken yatak kaydıysa düzeltilmelidir. Giysi dolabındaki (gardırop) askıdaki kıyafetler birbirine sıkışık olarak yerleştirilmemelidir, aksi takdirde kıyafetler kırışabilir. Katlanacak giysiler düzgünce katlanmalı ve çok sıkışık olmadan raflara yerleştirilmelidir. Çekmeceleri yerleştirirken çok kullanılan eşyalar ön kısma, az kullanılacaklar arkaya düzgünce yerleştirilmelidir. 16

22 Kontrol Yapma Temizlik tamamlandıktan sonra son kontroller yapılır. Eşyaların düzgün yerleştirilip yerleştirilmediği kontrol edilir. Yatağın düzgün durduğuna bakılır, yatak örtüsünün üzerinde kırışıklık olmamasına, gergin olmasına dikkat edilir. Halıların düzgün olup olmadığı kontrol edilir. Eksik yapılan iş varsa tamamlanır. Temizlik malzemeleri ve araç gereçler temizlenerek yerlerine kaldırılır. 17

23 UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Yatak odaları temizlenirken yapılan iş bölümü sonucu size yatak odasındaki aksesuarların tozunu alma görevi verildi. Yapacağınız temizlik işleminin kurallara uygun olması için gerekli sırayı izleyerek aksesuarların tozunu alınız. İşlem Basamakları İşe uygun kıyafet giyiniz. Temizlikte kullanılacak malzemeleri belirleyiniz. Aksesuarların nemli toz alınacak yüzeylerini belirleyiniz Aksesuarların kuru toz alınacak yüzeylerini belirleyiniz Toz beziyle aksesuarların düzgün yüzeylerini siliniz. Toz bezinin ulaşamadığı yerlerin tozunu uygun araçlar kullanarak alınız. Tozunu aldığınız aksesuarları yerlerine yerleştiriniz. Temizlik malzemeleri ve araç gereçlerini temizleyerek yerlerine kaldırınız. Öneriler Rahat çalışma imkânı veren (çok dar veya bol olmayan) yıkamaya, ütülenmeye elverişli ve ter emici özelliği olan kumaşlar seçilmelidir. Aksesuarlara, zarar vermeyecek cinsten sprey şeklinde olan ürünler seçebilirsiniz. Aksesuarların plastik, cam, ahşap vb. kısımlarında nemli bezle toz alabilirsiniz. Aksesuarların boyalı kısımlarında kuru toz alabilirsiniz. Abajurların tozunu alırken fişlerini prizden çekmeye dikkat ediniz. Girinti ve çıkıntılar için ince uçlu fırça, kulak çubuğu veya kürdana sarılmış pamuk kullanabilirsiniz. Aksesuarları eski yerlerine koymaya dikkat ediniz. Planlı ve organize çalışabilirsiniz. 18

24 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki sorulardan doğru cevabı üzerine işaretleyerek ölçünüz. 1. Yatak odasındaki yatakların alt üst edilmesindeki amaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Tozunu almak B) Temizlemek C) Havalandırmak D) Silkelemek 2. Aşağıdakilerden hangisi yastığın yatağa nasıl yerleştirileceğini belirten ifadedir? A) Yatağı ortalayacak şekilde B) Yastık sola dayalı C) Yastık gelişigüzel koyulmalı D) Yastık sağa dayalı 3. Aşağıdakilerden hangisi nemden etkilenmeyen yüzeylerin tozunun alınmasında kullanılan metottur? A) Kuru bezle toz almak B) Nemli bezle toz almak C) Çamaşır suyu kullanmak D) Kuru fırçayla toz almak 4. Aşağıdakilerden hangisi nemli bezle toz alındığında neden kurulanması gerektiğini ifade eder? A) Toz kalmaması için B) Kirlenmemesi için C) Parlaması için D) Su lekesi kalmaması için 5. Aşağıdakilerden hangisi ipek halıların su ile silinmeme sebebidir? A) Temizlenemez. B) Yumuşak olmaz. C) Parlaklığı kaybolur D) Kirlenir. 6. Aşağıdakilerin hangisi halılar matlaştığında yapılabilir? A) Silkelenir. B) Çamaşır suyuyla temizlenir. C) Son durulama suyuna tuz ilave edilir. D) Son durulama suyuna sirke ilave edilir. 19

25 7. Aşağıdakilerin hangisi giysi dolabındaki askıdaki giysileri sıkışık koymama nedenidir? A) Kirlenir. B) Sıkışır. C) Tozlanır. D) Kırışır. Aşağıdaki ifadelerin yanındaki ( (Y) harflerini koyunuz. ) kısmına doğru olanlara (D),yanlış olanlara 8. ( ) Cilalı ahşap yüzeylerin parlatılmasında yünlü bez kullanılır. 9. ( ) Çekmeceleri yerleştirirken çok kullanılan eşyalar ön kısma yerleştirilmemelidir. 10. ( ) Yüzey temizliğinde dikkat edilecek en önemli nokta temizlenecek olan yüzey türünün bilinmesidir. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz yanlış cevapladığınız sorularla ilgili öğrenme faaliyetlerini tekrarlayınız. 20

26 UYGULAMALI TEST Yaşadığınız konutun yatak odalarının zeminlerini hijyen kurallarına uygun şekilde ve aşağıdaki ölçütleri dikkate alarak temizleyiniz. 1. İşe uygun kıyafet giydiniz mi? Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 2. Temizlikte kullanılacak araç gereç ve malzemeleri temizlik yapılacak mekâna getirdiniz mi? 3. Temizlenecek olan yüzey türüne göre temizlik yönteminizi belirlediniz mi? 4. Halıların bütün yüzeyini elektrik süpürgesiyle vakumladınız mı? 5. Zeminin bütün yüzeyini elektrik süpürgesiyle vakumladınız mı? 6. Zemin marley ve benzeri plastik yüzeyse nemli bezle sildiniz mi? 7. Zemini kuruladınız mı? 8. Zemin ahşap cilasız yüzeyse kuruya yakın bezle tozunu aldınız mı? 9. Zemin ahşap cilalı yüzeyse nemli bezle sildiniz mi? 10. Zemini kuruladınız mı? 11. Cilalı ahşap zemini yünlü bezle parlattınız mı? 12. Cilalı ahşap zemini tahta cilası ile cilaladınız mı? 13. Temizlik araçlarını temizlediniz mi? 14. Temizlik malzemelerini ve araç gereçleri aldığınız yere koydunuz mu? 15. Son kontrollerinizi yaparak temizliğinizi bitirdiniz mi? DEĞERLENDİRME Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz Evet ler kazandığınız becerileri ortaya koyuyor. Hayır larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Cevaplarınızın tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 21

27 ÖĞRENME FAALİYETİ 3 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 3 Bu faaliyette kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda gerekli ortam ve koşullar sağlandığında mutfağı tekniğine uygun olarak temizleyebileceksiniz. ARAŞTIRMA Evinizdeki mutfağın temizliğinin nasıl yapıldığını gözlemleyiniz. Gözlem sonuçlarını arkadaşlarınızla paylaşınız. 3. MUTFAK TEMİZLİĞİ Evin temel bölümlerinden biri olan mutfakta hijyen çok önemlidir. Kirli bir mutfak evde yaşayan bireylerin sağlığını da tehdit eder. Bu yüzden mutfağın temizliğinde, sağlığımızı yakından ilgilendirdiği için hijyen kurallarına dikkat etmemiz gerekir Mutfaktaki Büyük Elektrikli Ev Araçlarını Temizleme Mutfaktaki büyük elektrikli araçlar yiyecekleri pişirmeye, saklamaya, hazırlamaya yarar. Konutta yaşayan bireylerin sağlığını doğrudan ilgilendirdiği için bu tür malzemelerin periyodik olarak temizlenmeleri gerekir Buzdolabı Buzdolabı ve derin dondurucu; yiyeceklerin bozulmasına neden olan mikroorganizma faaliyetlerini yavaşlatarak veya tahrip ederek yiyeceklerin daha uzun süre saklanmasını sağlayan araçlardır. Buzdolabı sıfır derecenin altında soğutma yapabilen, dış yüzeyi ve kapakları yalıtılmış, içine koyulan yiyeceği soğutarak saklayan araçtır. Derin dondurucu ise iç sıcaklığı C olan, hızlı şekilde donmayı sağlayıp besinleri 6 ay ila 1 yıl arasında saklanmasını sağlayan bir araçtır. 22

28 Resim 3.1: Buzdolabı Buzdolaplarının dış yüzeyinin günlük olarak silinmesi, iç yüzeyinin ise ayda bir temizlenmesi gerekir. Buzdolabında buz kalınlığı 0.5 cm ye ulaştığında çözdürülüp temizlenmelidir. Buzlanmayan buzdolapları (no frost) ara sıra içi boşaltılarak temizlenmelidir. Buzdolabını temizlemeye başlamadan önce işe uygun kıyafet giyilerek temizlikte kullanılacak malzemeler, araç gereçler buzdolabının yanına getirilmelidir. Buzdolabının fişi prizden çekilmelidir. Buzdolabının içindeki yiyecek ve içecekler boşaltılarak temiz bir yere konulmalıdır. Temizlik ılık sabunlu veya deterjanlı, sodalı veya sirkeli suyla yapılabilir. Temizlik maddeleriyle tezgâh, yumurtalık, sebzelik, peynirlik vb. yüzeyler silinmelidir. Silinen yüzeyler kurulanmalı, nemli bırakılmamalıdır. Temizlik sonunda, dışarıya çıkarılan yiyecekler buzdolabına yerleştirilmelidir. Dolaba hava akımını önleyecek kadar fazla yiyecek doldurulmamalıdır. Yiyecekler ağzı kapalı kaplarda, plastik torbalar içinde dolaba konmalıdır. Etler dondurucuda; yumurta, tereyağı, peynir, yoğurt gibi besinler buzluk veya dondurucuya yakın gözlerde; sebze ve meyveler alt raflarda saklanmalıdır. Ambalajlı besinlerin dış ambalajı yıkandıktan veya silindikten sonra dolaba koyulmalıdır. Pişmiş ve çiğ yiyecekler buzdolabında ayı ayrı bölmelere saklanmalıdır. Yiyecekler yerleştirildikten sonra buzdolabının dış yüzeyi de silinip kurulanmalıdır. Temizlik bittikten sonra buzdolabının çekilen fişi prize takılmalıdır. Kullanılan temizlik malzemeleri ve araç gereçleri ortamdan kaldırılır. 23

29 Fırın Fırın; kapalı dolap şeklinde olan, konveksiyon yolu ile ısınan havanın yiyeceğe ve yiyeceğin konduğu kaba doğrudan etki ettiği, gaz ya da elektrik ile çalışan araçlardır. Fırın temizliğine başlamadan önce işe uygun kıyafet giyilerek temizlikte kullanılacak malzemeler ve araç gereçler fırının yanına getirilmelidir. Fırının elektrik bağlantısı kesilmeli ve soğuması beklenmelidir. Fırın, özel üretilmiş köpüklü, sıvı temizlik maddeleriyle veya ılık deterjanlı sabunlu suyla da silinebilir. Eğer fırın çok kirli ve yağlı ise kirli bölümler önce ılık sodalı suda bekletilmeli sonra yıkanmalıdır. Resim 3.2: Fırın Fırının cam aksamı ve ısıtıcı düzeneği sıcakken asla temizlenmemelidir. Fırın içleri her kullanım sonrası önce sabunlu bezle, sonra durulanmış temiz bir bele silinmelidir. Eğer fırın sık silinmezse yiyeceklerden çıkan yağlı buharlar, ısının da etkisiyle fırının iç duvarlarında ve tabanında kalın bir yağ tabakası oluşturacaktır. Böyle durumlarda tabaka hâlindeki kiri temizlemek için yemek sodasına biraz su ekleyerek macun kıvamına getirilen karışım kullanılabilir. Fırın temizlendikten sonra kullanılan temizlik malzemeleri ve araç gereçleri ortamdan kaldırılır Ocak Ocak; bir veya daha çok beki bulunan, kabı alttan elektrik veya gazla ısıtan ve pişiren araçtır. Ocakların üzerinde yemek pişirirken tencereler gereğinden fazla doldurmamalı ve 24

30 tencere kaynadıktan sonra altı kısılmalıdır. Bu sayede gereksiz kirlenme ve lekelenmeler önlenir. Ocak temizliğine başlamadan önce işe uygun kıyafet giyilerek temizlikte kullanılacak malzemeler, araç gereçler ocağın yanına getirilmelidir. Ocağın döküntü tablası, sabunlu bezle sık sık silinerek temizlenmeli, ızgara ve bekleri ılık ve deterjanlı su ile yıkanmalıdır. Ocağın üzerine dökülen kirlere anında müdahale edilirse lekeler kurumaz ve çıkarılması güçleşmez. Ocak temizliği bittikten sonra kullanılan temizlik malzemeleri ve araç gereçleri ortamdan kaldırılır Diğer Mutfak Araçlarının Temizliği Mutfakta buzdolabı, fırın, ocak dışında yerine göre kullanılan başka büyük elektrikli araçlarda vardır. Bunlar; Bulaşık makineleri: Bulaşık makinesine kaplar yerleştirilmeden önce içindeki artıklar temizlenmelidir ve bulaşıklar uygun raflara yerleştirilmelidir. Bulaşık makinesinin dış yüzeyi ılık sabunlu veya deterjanlı suyla silinip kurulanmalıdır. Bulaşık makinesi, iç aksamının temizlenmesi için arada sırada boş çalıştırılmalıdır. Mikrodalga Fırın: Yiyeceğin pişmesi için enerjiyi elektromanyetik mikrodalga alandan alan fırınlardır. Metal kaplar mikrodalgaları yansıttığı için zararlıdır ve yiyeceğin pişmesin önler. Ayrıca mikrodalga fırınlar boşken çalıştırılmamalıdır. Mikrodalga fırınların temizliği, ılık deterjanlı sabunlu ve duru su ile silerek yapılmalıdır. Davlumbaz: Davlumbazlar ızgara ve ocakların üstünde olup buhar ve yağların ilk temas ettiği yerdir. Baca yangınlarının pek çoğu davlumbaz ağzındaki yağların tutuşmasıyla başlar. Hijyen ve yangın açısından temizliği çok önemlidir. Bu yüzden tüm yüzeyleri yumuşak süngerli bir bez ve deterjanlı sıcak bir suyla silinip ve daha sonra yumuşak bir bezle kurulanmalıdır. Yağların filtreye yapışmasını önlemek için filtreyi her 3-4 haftada bir temizlemek gerekmektedir. Filtre el ya da makinede rahatça yıkanabilir. Bir filtre periyodik olarak 6 ayda bir değiştirilmelidir. Temizleme esnasında elektronik bölüme su kaçmaması için kumanda üniteleri hafif nemli bir bezle silinmelidir Mutfaktaki Küçük Elektrikli Ev Araçlarını Temizleme Mutfaklarda kullanılan robot, mini fırın, karıştırıcı, çırpıcı, tost makineleri, ekmek kızartma makineleri, ekmek yapma makineleri vb. küçük elektrikli ev aletleri yiyeceklerin hazırlanmasını kolaylaştırmıştır. Bu sayede zamandan tasarruf yapılmış olur. Mutfaklarda kullanılan küçük elektrikli ev aletleri her kullanımdan sonra mutlaka temizlenmelidir. 25

31 Robotlar Mutfakta kullanılan robotlar, çeşitli aksesuarları ile kesme, kıyma, öğütme, çırpma, karıştırma, ezme ve yoğurma gibi işlemleri yapabilen araçlardır. Robotların temizliğine başlamadan önce işe uygun kıyafet giyilerek temizlikte kullanılacak malzeme ve araç gereçler temizlik yapılacak yere getirilmeli, robotların fişi prizden çekilmelidir. Mutfak robotları kullanıldıktan sonra ayrılabilen parçaları ılık deterjanlı veya sabunlu suyla yıkanmalı, durulandıktan sonra kurulanmalıdır. Metal aksamları kurulanmazsa paslanabilir. Metal aksamları ovucu ve çizici ürünlerle yıkanmamalıdır. Robotların sabit kısımlarına kesinlikle su değmemeli, silinmelidir. Mutfak robotları tezgâh üzerinde sabit bir yerdeyse dış yüzeyleri günlük olarak silinip kurulanmalıdır. Kapalı bir yerde depolanıyorsa temizliği bittikten sonra yerine kaldırılmalıdır. Robotların temizliği bittikten sonra kullanılan temizlik malzemeleri ve araç gereçleri ortamdan kaldırılır Mini Fırın Resim 3.3: Mutfak robotu Mini fırınlar, normal fırınlarla aynı işlevi gören fakat daha az yiyeceği pişiren araçlardır. İç kapasiteleri daha küçük olduğundan daha çok kirlenir. Bu yüzden her kullanımdan sonra temizlenmesi gerekir. Temizlikleri büyük fırınlardaki gibidir. Resim 3.4: Mini fırın 26

32 Karıştırıcı Karıştırıcı, macun kıvamındaki yiyecekleri karıştırma ve çırpma işlerini yapan, ayrıca parçalama ve püre hâline getirmede de kullanılan mutfak aracıdır. Resim 3.5: Karıştırıcı Karıştırıcı, temizlenmeden önce fişi prizden çekilmelidir. Karıştırıcı temizliğinde güç bölmesi haricindeki parçalar ılık sabunlu veya deterjanlı suyla yıkanıp kurulanır. Bıçaklar çok kirliyse karıştırıcı yarısına kadar sıcak suya sokup çalıştırabilirsiniz. Böylece bıçaklara yapışan kirler daha kolay çıkabilir. Güç bölmesinin nemli bir bezle tozu alınabilir. Temizlendikten sonra yerine kaldırılır Çırpıcı Çırpıcı; sıvı veya macun kıvamındaki yiyeceklerin hazırlanmasında gerekli karıştırma ve çırpma işlerini yapan elektrikli bir araçtır. Resim 3.6: Çırpıcı Çırpıcı temizlenirken fişi prizden çıkarılmalıdır. Çırpıcının çıkabilen parçaları ılık sabunlu veya deterjanlı suyla yıkanıp durulanmalıdır. Çırpıcının sabit parçası nemli bezle silinmelidir, kesinlikle su değdirilmemelidir. Bu aksam su ile temas ederse çırpıcının motoru 27

33 bozulur veya kullanan kişiyi elektrik çarpabilir. Çırpıcının temizliği tamamlandıktan sonra çıkan parçaları kurulanıp ve yerine kaldırılır Tost Makineleri Tost makineleri; kızartma, gevretme ve pişirme işlemlerinde kullanılan elektrikli bir aygıttır. Resim 3.7: Tost makinesi Tost makineleri temizlenmeden önce fişi prizden çekilmelidir. Tost makineleri her kullanımdan sonra temizlenmelidir. Pişirme plakaları eğer çıkıyorsa çıkarılarak ılık deterjanlı suyla yıkanmalıdır. Kurumuş ve yapışmış kirler varsa uygun sıvı veya köpük deterjanla yıkanıp, durulanmalıdır. Durulanan plakalar kurulanarak yerlerine takılmalıdır. Tost makinesinin üst yüzeyi nemli bir bezle silinmelidir, suyla temas ettirilmemelidir. Pişirme plakaları eğer çıkmıyorsa temizliği, iç aksamına su değdirilmemeye dikkat ederek yapılmalıdır. Temizliği tamamlanan tost makinesi yerine kaldırılmalıdır Ekmek Kızartma Makineleri Ekmek kızartma makineleri; ekmek dilimlerini kızartmak ve gevretmek için kullanılan elektrikli bir aygıttır. Resim 3.8: Ekmek kızartma makinesi Ekmek kızartma makineleri temizlenmeden önce fişi prizden çekilmelidir. Ekmek kızartma makinesinin dış yüzeyi nemli bir bezle silinip kurulanır. Kırıntı tepsisi çıkarılarak 28

34 kırıntılar temizlenir ve kırıntı tepsisi ılık deterjanlı suyla yıkanabilir. Kurulandıktan sonra yerine takılmalıdır. Ekmek kızartma makinelerinin temizliği yapıldıktan sonra mutfaktaki yerine koyulmalıdır Ekmek Yapma Makineleri Ekmek kızartma makineleri; farklı malzemelerle farklı lezzetlerde ekmek, kek veya pizza hamuru yapabilen elektrikli araçlardır. Resim 3.9: Ekmek yapma makinesi Ekmek kızartma makineleri temizlenirken önce fişi prizden çekilmelidir. Her kullanımdan sonra iç haznesi çıkarılarak ılık deterjanlı suyla yıkanmalıdır. Kurulandıktan sonra yerine takılmalıdır. Dış yüzeyi nemli bezle silinmelidir. Daha sonra kurulanmalıdır. Temizliği bittikten sonra yerine kaldırılmalıdır Diğer Mutfak Araçları Mutfakta robotlar, mini fırın, karıştırıcı, çırpıcı, tost, ekmek kızartma ve ekmek yapma makineleri dışında yerine göre kullanılan küçük elektrikli araçlarda bulunabilir. Bunlar elektrikli ızgaralar, fritözler, elektrikli bıçaklar, mutfak tartısı, buharlı pişirici gibi aletler olabilir. Elektrikli ızgaralar temizlenirken ılık deterjanlı su ile temizliği yapılmalı, üzerine yapışan yağlar yağ çözücü özel ürünlerle temizlenmelidir. Fritözlerin içerisindeki yağ belli aralıklarla boşaltılıp sıcak deterjanlı sabunlu su ile yıkanıp durulanmalıdır. Elektrikli bıçaklar temizlenirken bıçakları ıslak bırakmamalıdır. Mutfak tartısı ve buharlı pişiricilerin çıkabilen aksamları ılık deterjanlı suyla yıkanmalıdır. Kuruladıktan sonra yerine takılmalıdır. Mutfakta kullanılan küçük elektrikli aletler temizlenirken fişlerinin prizden çekilmesine, iç aksamlarının ıslak bırakılmamasına, motor ve elektrikle ilgili kısımlarına su gelmemesine dikkat edilmelidir. 29