DENİZ GÜVENLİĞİ :ISPS KOD UYGULAMASI, KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE DEĞERLENDİRMELER

Transkript

1 Gemi Mühendisliği ve Sanayimiz Sempozyumu, Aralık 2004 DENİZ GÜVENLİĞİ :ISPS KOD UYGULAMASI, KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE DEĞERLENDİRMELER Müh. M.Gökhan DEDEOĞLU 1 ÖZET Uluslararası Denizcilik Örgütü IMO nun Aralık 2002 de yaptığı Diplomatik Konferansta deniz güvenliği ile ilgili Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik Kodu International Ship and Port Facility Security Code (ISPS Code) kabul edilmiş olup, ilgili Kod 01 Temmuz 2004 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kod gereği gemilere ve liman tesislerine güvenlikle ilgili zorunlu uygulamalar getirilmiştir. IMO kararına göre Kod gereği olan sertifikayı almayan gemiler ve liman tesisleri güvenli olmayan gemi ve liman tesisi olarak ilan edilerek ticari faaliyetleri kısıtlanabilecek veya önemli aksamalarla karşılaşabileceklerdir. ISPS Kod un kabul ve uygulama tarihleri arasındaki süre, birçok IMO kural ve kodlarının aksine kısa tutulmuş olup, bundan dolayı da uygulamada sıkıntılar yaşanmaktadır. Anahtar Kelimeler: IMO, SOLAS, Deniz güvenliği, ISPS Kod, ISM Kod. 1. Giriş USS Cole savaş gemisine ve Limburg tankerine yapılan terörist saldırılar ve son olarak da, 11 Eylül 2001 tarihinde Amerika Birleşik Devletlerinde yaşanan terörist saldırılar Uluslararası Denizcilik Örgütü nün (IMO) deniz güvenliği konusundaki 1 Türk Loydu, Tersaneler Cad. No: Tuzla, Istanbul Tel: (216) Fax: (216) gdedeoglu@turkloydu.org 147

2 çalışmalarını hızlandırmış ve sonuç olarak, Aralık 2002 tarihinde yapılan Diplomatik Konferans ta deniz güvenliğini arttırıcı ve terörizm, sabotaj, v.b. yasadışı faaliyetleri önleyici bir dizi önlemi içeren Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik Kodu (ISPS Kod) 1 Temmuz 2004 tarihinde yürürlüğe girmek üzere kabul edilmiştir. Konferansa katılan 108 üye Taraf Devlet yeni SOLAS ( Safety of Life At Sea, 1974 Konvansiyonu ) Kodu olan ISPS Kodu kabul etmiş ve böylece IMO ya üye 148 Taraf Devlet uygulama için zorunluluk altına girmiştir. 2. SOLAS Değişiklikleri Mevcut SOLAS Bölüm XI (Special Measures to Enhance Maritime Safety) BölümXI-I olarak yeniden numaralandırılmıştır. Yeni Bölüm XI-2, XI-I in sonuna ilave edilmiş ve Special Measures to Enhance Maritime Security olarak adlandırılmıştır. SOLAS Bölüm V Kural 19 da yer alan AIS (Otomatik Tanımlama Sistemi) teçhizi ile ilgili zaman çizelgesi değiştirilmiştir [1]. SOLAS a ilave edilen yeni kural XI-I/5 gereği gemilerde Sürekli Özet Kayıt (Continuous Synopsis Record-CSR) bulunacaktır. CSR geminin tarihçesine yönelik kayıtların gemide bulunmasını sağlamak amaçlı bir belgedir. CSR Denizcilik İdareleri tarafından düzenlenecek ve geminin adını, bayrağını, tescil tarihini,imo numarasını, kayıt limanını,kayıtlı donatanı ve adresini içermektedir. Kural 3, Gemi Kimlik Numarasının gemi teknesinde veya üst yapısında görülür bir yere sabit olarak işaretlenmesi gereğini içerecek şekilde değiştirilmiştir. SOLAS Bölüm XI-2 Kural 6, bu bölümün uygulandığı tüm gemilerde Gemi Güvenlik Alarm Sistemi teçhizini zorunlu hale getirmektedir. Bu sistemin teçhizi birçok gemi tipi için 2004 yılı, kalan gemiler için ise 2006 yılı olan bir zaman çizelgesini kesinleştirmiştir. Gemideki alarm sisteminin devreye sokulması halinde sistem İdare nin belirlediği bir otoriteye geminin kimliği ve yerini belirten bilgi gönderecektir. SOLAS Bölüm XI-2 Kural 3, Taraf Devletlerin güvenlikle ilgili yükümlülüklerini belirlemiştir. Buna göre İdare nin siciline kayıtlı gemiler ve kendi sınırları içindeki limanlar, limanda bulunan veya limana girmek isteyen gemiler için güvenlik seviyesi tespitini ve ilgili seviyeye gore gereklilikleri gemilere ve limanlara bildirmesini gerektirmektedir. 3. ISPS Kod Uygulama Kapsamı ISPS Kod A ve B olarak iki bölümden oluşmaktadır. A Bölümü zorunlu, B bölümü ise klavuz niteliğindedir [2]. Ancak ABD ve Avrupa Topluluğu ülkeleri her iki bölümü de zorunlu olarak uygulama kararı almıştır. ISPS Kod, uluslararası sefer yapan yüksek süratli yolcu tekneleri de dahil olmak üzere yolcu gemilerine, 148

3 yüksek süratli teknelerde dahil olmak üzere 500 GT ve üzeri yük gemilerine, MODU lara ve uluslararası sefer yapan gemilere hizmet veren liman tesislerine uygulanır. 4. Devletlerin Sorumlulukları bunlar: ISPS Kod, Taraf Devletlerin sorumluluklarını aşağıdaki şekilde belirlemiş olup, Uygulanabilir Güvenlik Seviyesi nin belirlenmesi; Gemi Güvenlik Planları ve değişikliklerinin onaylanması; Gemilerin Kod gereklerine göre doğrulanması ve Uluslararası Gemi Güvenlik Sertifikası nın düzenlenmesi; Sorumluluk sahalarında bulunan, Kodu uygulayacak ve Liman Tesisi Güvenlik Sorumlusu atayacak liman tesislerinin belirlenmesi; Liman Tesisi Güvenlik Değerlendirmeleri ve Liman Tesisi Güvenlik Planlarının onaylanması; Kontrol ve uygunluk önlemlerinin belirlenmesi; Onaylanmış planların test edilmesi; Gerekli bilgilerin IMO, gemicilik ve limancılık sektörlerine bildirilmesidir. 5. Limandaki Gemilerin Kontrolu ISPS Kodun uygulandığı her gemi diğer bir Taraf Devletin bir limanında bulunduğu sırada, bu devlet tarafından yetkilendirilmiş görevliler tarafından kontrola tabidir. Bu kontrol, gemide bulunan ve ISPS Kod Bölüm A hükümlerine göre düzenlenmiş geçerli bir Uluslararası Gemi Güvenlik Sertifikası veya Geçici Uluslararası Gemi Güvenlik Sertifikası nın doğrulanması ile sınırlıdır. Bu sertifikalar, eğer geminin SOLAS XI-2 ve ISPS Kod Bölüm A gereklerine uymadığının varsayılması için açık nedenler olmadıkça, geçerli kabul edileceklerdir. Bu tip açık nedenler varsa veya gerektiği halde geçerli sertifika beyan edilemezse, Taraf Devletin tam yetkili görevlileri bir veya birden fazla kontrol önlemlerini bu gemiye uygulayacaktır. Uygulanan bu önlemler, ISPS Kod Bölüm B deki klavuzu dikkate alacak şekilde uygun olmalıdır. Bu kontrol önlemleri; geminin denetlenmesi, geminin geciktirilmesi, geminin tutuklanması, geminin liman dışına çıkarılması ve liman içinde hareketinin kısıtlanması dahil operasyonunda kısıtlamaları içerebilir. Bu kontrol önlemleri, ek olarak veya alternatif olarak daha küçük idari ve düzeltici önlemler olabilir. 149

4 6. Diğer Bir Taraf Devlet Limanına Girmek İsteyen Gemiler Taraf Devlet aşağıdaki bilgilerin limanlarına girmek isteyen gemiler tarafından yetkili görevlilere sağlanmasını zorunlu kılabilir: Geminin geçerli bir sertifikaya sahip olduğu ve bunu veren otoritenin bilgileri; Geminin o anda bulunduğu güvenlik seviyesi; Geminin uğradığı son 10 liman zaman dilimi içinde bir gemi-liman etkileşiminde bulunduğu bir önceki limanda çalıştığı güvenlik seviyesi; Geminin uğradığı son 10 liman zaman dilimi içinde bir gemi-liman etkileşiminde bulunduğu bir önceki limanda aldığı herhangi özel ve ek güvenlik önlemleri; Bu zaman dilimi içinde bir gemi-gemi faaliyeti sırasında uyguladığı gemi güvenlik işlemleri; ISPS Kod Bölüm B deki klavuzu dikkate alan güvenlikle ilgili diğer uygulama bilgileri. Bir başka Taraf Devletin limanına girmek isteyen ve bu bölümün uygulandığı her gemi, bu Devletin tam yetkili görevlilerinin istekleri üzerine yukarıda belirtilen bilgileri sağlayacaktır. Gemi yukarıda belirtilen bilgilerin, uğradığı son 10 liman için tutulan kayıtlarını muhafaza edecektir. Belirtilen bilgilerin alınmasından sonra, geminin girmeye istekli olduğu limanın Taraf Devlet tam yetkili görevlileri geminin ISPS Kod Bölüm A ve SOLAS XI-2 Bölümü gereklerine uygun olmadığına inanmak için açık nedenlere sahip olurlarsa, uygunsuzluğun düzeltilmesi amacıyla gemi ve ilgili İdare ile iletişim kuracaktır. Eğer bu iletişim düzeltme ile sonuçlanmazsa veya bu görevlilerin geminin uygunsuzluğuna dair açık nedenleri varsa, bu görevliler aşağıdaki önlemleri alabilir: Uygunsuzluğun düzeltilmesi; Geminin Taraf Devletin karasularında ve içsularında belirlenen bir yere ilerlemesi zorunluluğu; Geminin Taraf Devlet karasularına girişte denetlenmesi; Geminin liman girişinin engellenmesi. Bu gibi önlemler uygulanmadan önce gemi Taraf Devlet tarafından konu ile ilgili olarak bilgilendirilecektir. Bu bilgi üzerine Gemi Kaptanı limana girmekten vazgeçebilir. Bu durumda kural uygulanmayacaktır. 7. Liman Tesisi Güvenliği Bir liman tesisi Taraf Devlet tarafından bildirilen güvenlik seviyelerini uygulamak zorundadır. Liman tesisinde güvenlik önlemleri ve işlemleri; yolcular, gemi, gemi personeli ve ziyaretçiler, mallar ve hizmetler için en az müdahale gerektirecek veya onlar için en az gecikmeye neden olacak şekilde uygulanacaktır. 150

5 Taraf Devlet, uluslararası sefer yapan gemilere hizmet veren her liman tesisi için Liman Tesisi Güvenlik Değerlendirmesi (LTGD) yapılmasını sağlayacaktır. LTGD, Taraf Devlet veya onun adına yetkili Tanınmış Güvenlik Kuruluşu tarafından yapılır. Tamamlanmış LTGD Taraf Devlet tarafından onaylanacaktır. Bu onay işlemleri başka bir kuruluşa devredilemez. LTGD, liman tesisi işletiminin tüm konuları ile ilgili olarak hangi bölümlerin daha hassas veya saldırıya maruz kalabileceğini belirleyen bir risk analizidir. Değerlendirmede, liman yapılarına ve altyapıya gelebilecek tehditler belirlenerek potansiyel zarar görebilirlik tanımlanır ve olabilecek olayların sonuçları hesaplanır. ISPS Kodu uygulamakla zorunlu liman tesislerinin, bu konu ile görevli bir Liman Tesisi Güvenlik Sorumlusu atamaları gerekmektedir. Bu kişilerin görev ve sorumlulukları ile eğitim, talim ve tatbikatlar için gereklilikler Kodun A bölümünde tanımlanmaktadır. ISPS Kod gereklerine göre liman tesisleri Taraf Devlet tarafından onaylanmış bir Liman Tesisi Güvenlik Planı na sahip olacaklar ve buna göre işletileceklerdir. Liman Tesisi Güvenlik Sorumlusu, planın etkinlik ve uygunluğunun sürekliliği denetlemelidir. Taraf Devlet, liman tesislerine Koda uygunluğu belgeleyen ve 5 yıl geçerli olan bir Liman Tesisi Uygunluk Belgesi düzenler. 8. ISPS Kod Uygulaması Diğer SOLAS değişiklikleri ve IMO konvansiyonları ile SOLAS Bölüm XI-2 ve ISPS Kod kıyaslandığında, diğer SOLAS değişikliklerinin kesin uygulama tarihleri olmamıştır ve Bayrak Devletlerinin değişik uygulamaları ile yürürlüğe koyulmuştur. Bilindiği üzere SOLAS sürekli değişikliğe uğramış, bazen de ISM (International Safety Management) Kod gibi radikal değişiklikler olmuştur. ISM Kodun uygulamaya geçiş süresi sekiz yıl gibi uzun bir süreye yayılmıştır. ISPS Kodun uygulamaya geçişinin yalnızca 1.5 yıl gibi çok kısa bir sürede olması ve bu tarihle ilgili herhangi bir erteleme olmamasının en büyük nedeni, ISPS Kodun arkasında etkileyici bir politik güç olmasıdır. Uygulama ile ilgili diğer bir örnek, IMO tarafından STCW Konvansiyonu na (STCW 95 - International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping) yapılan ekle gemi zabitlerinin eğitim ve öğrenimi ile ilgili yeni düzenlemelere uyum konusunda yaşanmıştır. STCW alt komitesi bu düzenlemenin yürürlüğe giriş tarihinden sonra bir genelge yayınlayarak, yeni düzenlemelerin uygulanması ile ilgili Liman Devleti Kontrol Görevlilerinin hoşgörülü davranmalarını ve bu nedenle gemilerin tutulmamalarını istemiştir [3]. Etkin politik güç, gemi sahiplerine ve liman tesislerine ISPS Kod a uyum sağlamamaları durumunda deniz ticaretinin dışında kalacaklarına dair bir anlamda yazılı olmayan uyarıda bulunmuştur. Bunda da IMO Deniz Güvenlik Komitesi nin (MSC- Maritime Safety Committee) STCW Komitesi benzeri bir duyuruda bulunmaması etkili olmuştur. 151

6 Güvenlik konusunda, diğer bir taşımacılık endüstrisi olan havacılık, 70 li 80 li yıllardan bu yana belirli kuralları uygulamaktadır. Buna karşın Eylül 2001 olaylarını önlemede başarılı olamamıştır. Denizcilik sektörü ise sadece 1.5 yıl gibi çok kısa bir sürede benzer güvenlik kurallarını uygulamak zorunda kalmıştır. Genel olarak ISPS Kod gereklerine uyum konusunda önemli bir problemle karşılaşılmamıştır. Bunda da gemicilik şirketlerinin ve gemilerin daha önce ISM Kodu uygulamaları ile yeni IMO kurallarına uyum konusunda deneyim kazanmaları etkili olmuştur. Ayrıca her iki kodun, ilkeleri ve pratik uygulamaları konusunda birbirleri ile benzerlikleri olması bunda büyük etkendir. Paris MOU üyesi Bayrak Devletleri, 2002 yılında ISM Kodun yürürlüğe giriş tarihinden sonra, 3 ay süre ile yoğunlaştırılmış ISM kontrolları yapmış ve bu süre içinde 163 gemi önemli uygunsuzluklar yüzünden tutuklanmıştır. ISPS Kod uygulaması ile ilgili benzer bir denetim kararı alınmamış olmasına karşın, ilk üç ay istatistiklerine göre sadece 43 gemi uygunsuzluk nedeni ile tutuklanmış olup, bunlardan birçoğunun da taşımaları gereken Uluslararası Gemi Güvenlik Sertifikasına sahip olmamaları nedeni ile tutuldukları belirlenmiştir [4]. ISPS Kodun diğer uygulama alanı olan liman tesislerinde ise durum biraz farklıdır. Limanlar bu konuda gemilerden daha fazla çaba göstermek zorunda kalmışlardır. Özellikle altyapı ve teçhizat eksiklikleri nedeni ile önemli derecede yatırım zorunluluğu doğmuştur. Yaşanan zorluklardan birisi de konunun öneminin anlatılmasında yaşanan zorluktur. Terörizmin liman tesislerine yönelik saldırısının olabileceği, ayrıca tesislerde bulunan gemileri ve taşınan yükü hedef alacak hareketleri olabileceği konusunda limancılık sektörünü ikna etmek kolay olmamıştır. Ancak, Kodun gereklerini sağlamamaları durumunda yürürlüğe giriş tarihinden sonra sistem dışı kalacakları ve iş kaybedecekleri söylemi etkili olmuş ve bu konuda gerekli çalışmaları yapmak zorunda kalmışlardır. Uygulama konusunda problem yaratan diğer bir konu ise rekabet unsurudur. Ülkelerin Denizcilik İdarelerinin denetim konusunda farklı uygulamaları ve buna bağlı olarak uygulamadaki esneklikler rekabeti etkileyecek sonuçlar doğurmaktadır. Özellikle liman tesisleri dikkate alındığında ISPS Kod uygulamasındaki esneklik büyük önem taşımaktadır. ISPS Kod gereklerine uyum için liman tesislerinin belirli derecede yatırım yapmaları zorunluluğu oluşmuştur. Bu konudan kaynaklanacak problemleri gidermek veya etkisini azaltmak amacı ile Avrupa Komisyonu, Avrupa Deniz Güvenlik Ajansı aracılığı ile üye ülkelerde ISPS Kod gereklerinin yerine getirilmesini denetleyecektir. Böylece liman tesislerin gerekli yatırımları yaparak güvenlik açısından belirli standarta ulaşması sağlanacaktır. 9. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Değerlendirmeler ISPS Kodun yürürlüğe giriş tarihinden kısa bir süre geçmiş olmasına karşın, sektörden gelen raporlara dayanarak karşılaşılan sorunlara ilişkin bazı bilgiler edinilmiştir. Bunlara ilişkin değerlendirmeler konu başlıklarına göre aşağıda verilmiştir [5]. 152

7 9.1 Liman güvenliği Birçok rapor, liman tesislerinin aldığı güvenlik önlemlerinin daha önce uyguladıkları önlemlerden daha fazla olmadığını bildirmektedir. Buna karşın gemilerin Kod kuralları gereği Gemi Güvenlik Zabitlerini atamış olduğu, gerekli gemi giriş kontrol işlemlerini uyguladıkları ve gemilerde sınırlı alanları belirledikleri liman görevlilerince yapılan düzenli kontrollarda görülmüş ve onaylanmıştır. Bazı onaylı limanlarda Liman Tesisi Güvenlik Sorumlusunun olmadığı, geminin güvenlikle ilgili konularda işbirliği yapacak bir görevli bulamadığı ve Kod gereği limanda uygulanması zorunlu ek güvenlik önlemlerinin alınmadığı görülmüştür. Karşılaşılan bir olayda liman tesisi, Güvenlik Seviyesi 2 de olduğunu bildirerek, Güvenlik Seviyesi 1 olan gemininde buna uygun önlemleri almasını istemiştir. Bu durumda gemi, Güvenlik Deklarasyonu yapmak istemiş, fakat bu isteği karşılanmamıştır. Ayrıca gemi, limanın bulunduğu güvenlik seviyesine uygun önlemleri almadığını bildirmiştir (görevli olmayan kişilerin ve araçların hiçbir kontrol olmadan serbestçe limanda dolaşması gibi). Bazı limanların, gemi kaptanı ve gemi güvenlik zabiti tarafından limana girmeden önce talep edilmesine karşın güvenlik seviyesi, ilgili kişi bilgileri gibi bazı bilgileri gemiye vermediği bildirilmiştir. 9.2 Gemi giriş kontrolları Gemiye girişle ilgili uygulanan ve Bayrak Devletleri tarafından onaylanmış prosedürlere uyma konusunda, gemilere kontrola gelen resmi görevlilerin isteksiz davrandıkları veya ilgili kurallara uymadıkları birçok gemi kaptanı ve gemi güvenlik zabiti tarafından bildirilmektedir. Karşılaşılan bir olayda resmi görevliler gemiye girişte kimlik göstermeyi reddederek girişteki gemi görevlisini tehdit etmiş ve sonra da tutuklayarak hapsetmişlerdir. Daha sonra da gemi acentesine geminin tutuklandığı ve yükünün boşaltılmasının yasaklandığı bildirilmiştir. Görevliler ertesi gün tekrar geldiklerinde yine gemiye ait ziyaretçi kartını almayı reddederek gemi güvenlik zabitinin gelip kendilerine rehberlik etmelerini emretmişler ve kaptan kamarasına kadar refakat ettirmişlerdir. Tüm bu işlemler sonucu gemi 12 saat gecikmiştir. Gemicilik endüstrisi kuruluşları geminin bu bahaneyle 12 saat geciktirilmesinin kabul edilemez olduğu ve gücün haksız yere kullanımı olduğunu bildirmişlerdir. Bir başka olayda, gemiye gelen gümrük görevlileri kimlik gösterek ziyaretçi kartı almayı ve kayıt defterini imzalamayı kabul etmeyerek refakatçı eşliğinde kaptanla görüşmeye gitmişlerdir. Gümrük görevlileri kaptana, sahip oldukları yetkinin gemi 153

8 tarafından sorgulanamayacağını ve geminin tutuklanarak cezalandırılabileceği uyarısında bulunmuşlardır. Bir limanda resmi görevliler kod gereği olması gereken sınırlı alan işaretlerinin uygun olmadığı ve değiştirilmesi gerektiğini bildirmiş olmasına karşın aynı ülkenin bir başka limanında bu konuda herhangi bir uygunsuzluk bildirilmemiştir. 9.3 Mürettebat değişimi Bir liman devleti görevlisi, limanda bulunan bir gemiye ait gemi güvenlik zabitinin daha önce bu gemide çalışmamış başka bir zabitle görev değişimi yapmasını kabul etmemiş ve geminin ISPS Koda uygunsuz olarak sayılacağını bildirmiştir. Geminin bir sonraki limana gidişine kadar her iki personelin de gemide bulunması şartıyla seyrine izin verilmiştir. 9.4 Şirket güvenlik görevlisiyle iletişim Liman devleti denetçileri gemiye Uluslararası Gemi Güvenlik Sertifikası denetimi için geldiklerinde, kaptana geminin bağlı olduğu şirket güvenlik görevlisi ile iletişim kurulmasını ve bunun için 15 dakika süresi olduğu bildirmiştir. Geminin bu süre içinde şirket güvenlik görevlisi ile bir ses iletişimi kuramaması durumunda denetçilerin gemi güvenlik planının işlemediğini kabul edecekleri ve geminin operasyonunun durdurulacağı bildirilmiştir. Ayrıca geminin potansiyel tehlike oluşturacağı varsayımıyla liman dışına çıkarılacağı beyan edilmiştir. 9.5 Ek güvenlik önlemi talepleri Belirli ülke milliyetlerine ait mürettebatı olan gemilere, mürettebatın liman için tehlike oluşturduğu ve gemilerin limana girmeden önce liman tarafından verilecek olan mürettebat güvenlik planını onaylamalarını, aksi durumda limana girişlerine izin verilmeyeceği bildirilmiştir. Onaylanacak bu güvenlik planı, mürettebatın gemiden çıkışını önlemek amacı ile geminin o ülke içinde yanaşacağı ilk yerden uğrayacağı son liman çıkışına kadar iki adet silahlı güvenlik korumasının gemide bulunmasını kapsamaktadır. Bu korumaların bedelleri de gemi tarafından ödenecektir. Gemilere bunun dışında herhangi bir seçenek verilmemiş ve buna uymaları zorunlu kılınmıştır. 9.6 Güvenlik iletişimi Birçok kaptan ve gemi güvenlik zabiti, bazı liman yetkililerinin geminin varışından önce gemi güvenlik seviyesiyle ilgili bilgileri limana ulaştırmak için VHF kullanmalarını istediklerini bildirmiştir. Gemiler, bilgilerin bu yolla iletilmesinin potansiyel tehdit unsurlarının bu bilgileri kolayca elde etmesini sağlayacağını bildirmiştir: 154

9 9.7 Liman çalışanları kimlik belirleme Birçok limanda, geminin limana girişinde veya limanda bulunduğu sırada gemiye giren liman çalışanlarının, yükleme/boşaltma işçilerinin, pilotların ve diğer personelin gerekli kimlik tanıma kartlarına sahip olmadıkları bildirilmiştir. Bir limanda, işçiler gemiye girişte kimliklerini göstermeyi, geminin verdiği ziyaretçi kartlarını takmayı ve kayıt defterini imzalamayı kabul etmemişler ve işi durduracakları tehditinde bulunarak güvenlikle ilgili uyarı işaretlerinin de kendi dillerinde olması talebinde bulunmuşlardır. 10. Sonuç 1 Temmuz 2004 tarihinde yürürlüğe giren ISPS Kod, uluslararası sefer yapan ticeret gemilerine ve bu gemilere hizmet veren limanlara büyük yükümlülükler getirmiştir. Gemicilik şirketleri sahip oldukları her bir geminin güvenlik değerlendirmelerini ve güvenlik planlarını bağlı oldukları İdarelere onaylatarak Uluslararası Gemi Güvenlik Sertifikası alacak, yeterli eğitimi almış Şirket Güvenlik Sorumlusu atayacaklar ve her bir gemiye de yine yeterli eğitimi almış Gemi Güvenlik Zabiti atayacaklardır. Ayrıca her bir gemide Gemi Güvenlik Alarm Sistemi (SSAS) ve Otomatik Tanımlama Sistemi (AIS) bulunması zorunludur. Benzer şekilde liman tesisleri de güvenlik değerlendirmelerini ve planlarını İdarelere onaylatarak Koda uygun Liman Tesisi Uygunluk Belgesini alacak ve yeterli eğitimi almış Liman Tesisi Güvenlik Sorumlusu atayacaklardır. Ayrıca belirli standartta fiziksel güvenlik önlemlerini alarak, bazı güvenlik teçhizatı ve ekipmanını bulundurmak zorundadırlar. İlerki tarihlerde şimdilik zorunlu olmayan birçok güvenlik ekipmanının, bazı ülkelerin baskısı sonucu kullanılmasının zorunlu olması ihtimali vardır. Buna örnek, konteyner tarama cihazlarıdır ve maliyetleri de 5-6 milyon dolar civarındadır. İlgili bölümde verilen örneklerden de anlaşılacağı üzere, ISPS Kod uygulama başlangış tarihinden çok az bir zaman geçmesine karşın yaşanan bir çok olay özellikle gemiler açısından önemli sonuçlar doğurmuştur. Özellikle liman devleti kontrol görevlilerinin, gümrük ve göçmen bürosu memurlarının ve bazı liman tesisi güvenlik sorumlularının sahip oldukları yetkiyi kötüye kullanmaları ve standart dışı uygulama yapmaları gemiler için büyük problemler yaratmaktadır. Gemilerin standart dışı uygulamalar nedeni ile tutuklanmaları, geciktirilmeleri veya limana alınmamaları durumunda bunun maliyetinin kimin tarafından ödeneceği de henüz belirli değildir. Sigorta poliçelerinin ISPS Kod ile ilgili klozlarında bu gibi konuların açıklığa kavuşması gerekmektedir. 155

10 Ayrıca ISPS Kod uygulamasında belirli standarta ulaşmak için Uluslararası Denizcilik Örgütü IMO nun, Deniz Güvenlik Komitesi (MSC) aracılığı ile sektör kuruluşları ve örgütlerinden gelen raporları dikkate alarak belirli kararları alma zorunluluğu vardır. Gemicilik ve limancılık sektörünün, olağan çalışmalarını sürdürürken, standart dışı bazı uygulamalar nedeni ile deniz güvenliği gibi önemli bir konuda zorluklarla karşılaşmaması ve bu konunun önemini kaybetmemesi için bu şekilde bir çalışma yapılması gereklidir. Kaynaklar : [1] SOLAS, Consolidated Edition, [2] ISPS Code, International Ship and Port Facility Security Code and SOLAS Amendments, 2003 Edition. [3] Franson, J., The status of implementation of the ISPS Code, International Symposium on Contemporary Issues in Maritime Security, World Maritime University, Malmö, Sweden, [4] IMO Global Integrated Shipping Information System (GISIS), [5] Submissions to MSC 79 on the impact of the ISPS Code, International Chamber of Shipping. 156