ELEKTRİK TESİSAT PROJE UYGULAMASI

Transkript

1 1 ELEKTRİK TESİSAT PROJE UYGULAMASI

2 Elektrik projesinin çizimine başlamadan önce daire girişine Işık Tali Tablosu yerleştirilir. Daha sonra tefriş planı ve mekanik tesisat (sıhhi, kalorifer tesisatı vb.) yerleşimi dikkate alınarak anahtar ve prizlerin yerleri belirlenerek çizilir. Çizimdeki semboller, her seferinde tekrar çizilmemesi için oluşturulan sembol kütüphanesinden kullanılmalıdır. Müstakil evlerde yapı bağlantı kutusu ile tablo gösterilir. Bodrum ve zemin kat dahil en az üç kat veya en az 10 daire bulunduran binalarda yönetmelik gereği enerji odası ve kablo bacası bulunacağına dikkat edilmelidir. Bu tür binalarda enerji odası ve kablo bacası mimari plan üzerinde gösterilmiştir. Elektrik Projelerinde Kablo Bacası ve Enerji Odası Uygulamaları 2

3 Örnek Yerleşim Planları 3

4 Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği Elektrik hatlarının çiziminde son noktadan (aydınlatma armatürü yada prizler) başlamak ve diğerlerine göre en uzakta olanı en altta çizerek tabloya doğru çizmek çizim kolaylığıdır. Bunun dışında çizim sırasında dikkat edilmesi gerekli olan hususlar aşağıdaki gibidir. Anahtarlar kapıların açılış yönünün tersine konulmalıdır. Anahtar yanında mutlaka priz olacaktır. Prizler, tefriş planına uygun şekilde konulmalıdır. Antrede (giriş kısmı) telefon prizi ve topraklı priz olmalıdır. Kombi için balkona yada mutfağa müstakil linye çekilecektir. Her odada en az bir priz konulmalı, salonda en az iki priz, telefon ve anten prizi olmalıdır. Balkonda bir priz mutlaka bırakılmalıdır. Daire girişlerinde mutlaka priz olacaktır. Balkon ve banyoda kullanılacak olan prizler kapaklı tip (etanş) priz olmalıdır. Aydınlatma ve priz linyeleri ayrı ayrı olmalıdır. Dairenin büyüklüğüne dikkat edilmeksizin aydınlatma için en az iki linye kullanılmalıdır. Priz linyelerinde en çok 5-6, aydınlatma linyelerinde 9 sorti olmalıdır. Her oda için müstakil 4 linyeler hariç bir adet priz çizilmelidir.

5 Müstakil linyeler; elektrikli fırın (ocak), elektrikli şofben, klima, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, kombi, elektrikli termosifon vb. linyeleridir. Elektrik iç tesisleri yönetmeliğine göre müstakil linye güçlerini; elektrikli fırın için 2000W, çamaşır makinesi 2500W, bulaşık makinesi 2500W alınız. Mutfakta kullanılacak ev aletleri (müstakil linyeler hariç) için bir linye kullanılmalıdır. Betonarme kirişlerin yanına zorunlu kalınmadıkça buat ve ek kutusu konulmamalıdır. Bir buata en çok 4 bağlantı ucu gelebilecek, bu sayı aşıldığında kare buat veya ek kutusu konulmalıdır. Özellikle baca, kolon, şaft ve ışıklık gibi mimari ayrıntılar projede belirtilmeli, baca ve baca çevresinden tesisat geçirilmemelidir. Banyo ve mutfak gibi bölümlerdeki yerleşim kat planlarında gösterilmeli ve ıslak hacimlerde kullanılacak buat ve anahtarlar ıslak hacim dışında olmalıdır. Zorunlu durumlarda, özel sızdırmazlığı sağlanmış buat ve ek kutuları kullanılmalıdır. Kat planları üzerinde iletken kesitleri ve sayıları ile boru çapları belirtilmelidir. Ek kutuları mümkün olduğunca oda içerisinde olmamalıdır. Banyo ve WC de ek kutusu olmamalıdır. Ek kutusu ve anahtarlar dışarıda olmalıdır. Lambadan lambaya geçiş zorunlu olmadıkça yapılmamalıdır. Çizim sırasında zorunda olmadıkça kolonlardan geçiş yapılmamalıdır. Pencere altlarından ve bacalardan linye geçmemelidir. 5

6 The Minimum Requirements The following is an outline of basic requirements for a three-bedroom house with 120m2 floor area. This would be a typical speculative estate development (Figure 2). Rooms: small kitchen; dining room; lounge; downstairs cloakroom; main bedroom with en-suite bathroom; second double bedroom; small single bedroom; landing bathroom or shower room; Heating: central heating by gas or oil; Garden: small garden at both front and rear. Room Outlets Notes Kitchen/Utility 6 Where homes have separate areas, the kitchen should have a minimum of four outlets and the utility room two. Utility 3 Where appliances are provided, at least three outlets should be for general use. Dining room 3 Living room 4 At one double outlet family room should be near the TV aerial outlet Bedroom 3 (2) Three for main bedroom. Two for other bedrooms Landing 1 Hall 1 Combined rooms should have sockets equal to the sum of the number for individual rooms, with a minimum of seven in the case of kitchen / utility and another room. Lighting Every room should have at least one lighting point. Two-way switching should be provided to staircases. Smoke detectors For this two-story house, two mains operated, interconnected alarms are required. 6

7 7

8 Relevant wiring regulations 13 A socket-outlets Building Regulations now require socket-outlets, wall switches and other similar accessories to be sited in habitable rooms at appropriate heights of between 450 and 1200mm from the finished floor levels. Any socket-outlet with a rated current not exceeding 20 A, which is used by ordinary persons equipment for outdoors use must be provided with additional protection by means of a 30mA RCD. No 230V sockets, except shaver sockets complying with BS EN are permissible in bathrooms and shower rooms. 230V socket-outlets must be located at least 3m outside the boundary of zone 1 and provided with 30mA RCD protection. Lighting To avoid danger and inconvenience, there should be more than one lighting circuit. In a bathroom, all equipment must be suitable for the zone in which it is installed. Wall switches and other accessories must not be installed in zones 0, 1 and 2. Cord switches must be installed outside of zones 0, 1 and 2, but the cord may hang within zones 1 and 2. There are restrictions on the current-using equipment in zones 0, 1 and 2. Equipment that is installed in zones 1 and 2 must have water penetration protection of at least IPX4. A careful study of BS 7671: (Most recent version) Section 701 is recommended. 8

9 DERS İÇİ ÖRNEK UYGULAMA I UYGULAMA YÖNERGESİ Aydınlatma Linyeleri Elektrik iç tesisleri yönetmeliği gereği planda en az 2 adet Aydınlatma Linyesi bulunmalıdır. Bir aydınlatma ne bağlanacak sorti sayısı 9 dan fazla olmamalıdır. Aydınlatma linyelerine ait linye planlaması aşağıdaki tablodaki gibidir. Aydınlatma Linyesi A1 nolu aydınlatma A2 nolu aydınlatma Oda Adı Aydınlık Düzeyi (s:96) Kullanılacak Armatür Tipi (s:90-91) Lamba Gücü Işık Akısı (s:97-98) Lamba Tesisatı Ebeveyn Yatak Akkor Flamanlı 50lüks Odası Lamba J1 75W 960lm Komitatör Yatak Odası 50lüx Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Giriş Holü 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Vaviyen Giriş Holü 50lüks Akkor Flamanlı J1 75W 960lm Lamba Komitatör Teras 50lüks Duvar Glop Armatür B lm Mutfak 125lüks Simit Flüoresan Armatür V 32W 1400lm Komitatör Salon 100lüks Avize N 75W 960lm Komitatör Banyo 50lüks Tavan Glop Armatür C 60W 630lm Banyo Ayna Önü 50lüks Duvar Glop Armatür C 60W 630lm Komitatör Ders İçi Uygulama1 e ait Aydınlatma Linye Planlaması 9

10 BANYO Y.ODASI MUTFAK HOL E.Y.ODASI SALON TERAS 10

11 Aydınlatma tesisatı için toplam 8 adet sorti kullanılacaktır. Aydınlatma Linyesi 1: Ebeveyn Yatak Odası (1 adet komitatör anahtar sortisi); Yatak Odası (1 adet komitatör anahtar sortisi); Giriş Holü (1 adet vaviyen anahtar sortisi); Teras (1 adet komitatör anahtar sortisi); Aydınlatma Linyesi 2: Mutfak (1 adet komitatör sortisi); Salon (2 adet komitatör anahtar sortisi); Banyo - Banyo ayna Önü (1 adet komitatör anahtar sortisi). 11

12 Ders İçi Örnek Uygulama 1 (Gündüz) Aydınlatma ve Priz Tesisatı Planı Aydınlatma Linyesi A1 nolu aydınlatma A2 nolu aydınlatma Oda Adı Aydınlık Düzeyi (Tablodan) Kullanılacak Armatür Tipi (Tablodan) Lamba Gücü Işık Akısı (Tablodan) Lamba Tesisatı Ebeveyn Yatak Odası 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Yatak Odası 50lüx Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Giriş Holü 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Adi Giriş Holü 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Teras 50lüks Duvar Glop Armatür B 40W 430lm Komitatör Mutfak 125lüks Simit Flüoresan Armatür V 32W 1400lm Komitatör Salon 100lüks Avize N 75W 960lm Komitatör Banyo 50lüks Tavan Glop Armatür C 60W 630lm Banyo Ayna Komitatör 50lüks Duvar Glop Armatür C 60W 630lm Önü Priz Linyesi Oda Adı Priz Gücü Priz Tesisatı Kullanım Amacı P1 nolu Priz Banyo 300W Ortak Kullanım Banyo Lavabo Önü Hol 600W Ortak Kullanım Giriş Anahtar Yanı, Telefon Prizi Yanı P2 nolu Priz Mutfak 150W Müstakil Linye Kombi Mutfak Priz (Tezgah üstü elektrikli ev aletleri, P3 nolu Priz Mutfak 1200W Mutfak Prizi buzdolabı, aspiratör, davlumbaz, masa önü vb. ) P4 nolu Priz Mutfak 2500W Müstakil Linye Çamaşır Makinesi P5 nolu Priz Mutfak 2500W Müstakil Linye Bulaşık Makinesi P6 nolu Priz Mutfak 2000W Müstakil Linye Fırın P7 nolu Priz Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı, Yemek Salon 1200W Ortak Kullanım Masası Yanı P8 nolu Priz Ebeveyn Yatak Odası 900W Ortak Kullanım Anahtar Yanı, Tuvalet Masası, Yatak Yanı P9 nolu Priz Yatak Odası 600W Ortak Kullanım Çalışma Masası, Yatak Yanı 12

13 Aydınlatma Linyesi A1 nolu aydınlatma A1 nolu aydınlatma Ders İçi Örnek Uygulama 1 (Gece) Aydınlatma ve Priz Tesisatı Planı Oda Adı Aydınlık Düzeyi (Tablodan) Kullanılacak Armatür Tipi (Tablodan) Lamba Gücü Işık Akısı (Tablodan) Lamba Tesisatı Mutfak 125lüks Simit Flüoresan Armatür V 32W 1400lm Komitatör Salon 100lüks Avize N 75W 960lm Komitatör Salon 100lüks Avize N 75W 960lm Komitatör Banyo 50lüks Tavan Glop Armatür C 60W 630lm Banyo Ayna Komitatör 50lüks Duvar Glop Armatür C 60W 630lm Önü Hol 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Adi Ebeveyn Yatak Odası 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Yatak Odası 50lüx Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Giriş Holü 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Giriş Holü 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Priz Linyesi Oda Adı Priz Gücü Priz Tesisatı Kullanım Amacı P1 nolu Priz Hol 600W Ortak Kullanım Giriş Anahtar Yanı, Telefon Prizi Yanı Banyo 300W Ortak Kullanım Lavabo Önü P2 nolu Priz Mutfak Priz (Tezgah üstü elektrikli ev aletleri, buzdolabı, Mutfak 1500W Mutfak Prizi aspiratör, davlumbaz, masa önü vb. ) P3 nolu Priz Mutfak 150W Müstakil Linye Kombi P4 nolu Priz Mutfak 2500W Müstakil Linye Çamaşır Makinesi P5 nolu Priz Mutfak 2500W Müstakil Linye Bulaşık Makinesi P6 nolu Priz Mutfak 2000W Müstakil Linye Fırın P7 nolu Priz Salon 1200W Ortak Kullanım Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı, Yemek Masası Yanı P8 nolu Priz Ebeveyn Yatak Odası 900W Ortak Kullanım Anahtar Yanı, Yatak Yanı P9 nolu Priz Yatak Odası 600W Ortak Kullanım Çalışma Masası, Yatak Yanı 13

14 Priz Linyeleri Elektrik iç tesisleri yönetmeliği gereği; Müstakil linyelere tek priz sortisi bağlanacaktır. Müstakil linyeler; Çamaşır makinesi, Bulaşık makinesi, Elektrikli ocak, Elektrikli fırın, Kombi, Elektrikli şofben, Elektrikli termosifon, Klima vb. alıcılardır. Mutfakta kullanılacak olan prizlerin ayrı olmalıdır. Her odada en az 1 priz tesis edilmelidir. Alanı 20m 2 den büyük odalar için en az 2 priz sortisi kullanılmalıdır. Salonlarda en az 2 priz sortisi kullanılmalıdır. Bir priz ne bağlanacak sorti sayısı 7 den fazla olmamalıdır. Mümkünse sorti sayısı 6 yı geçmemelidir. 14

15 Islak hacim olan yerlerde (banyo, tuvalet) ek kutusu (buat) kesinlikle olmamalıdır. Banyo, tuvalet, balkon gibi ev kısımlarında tesis edilecek prizler neme karşı kapak korumalı (etanj) olmalıdır. Balkonu olan evlerde balkon için 1 adet su geçirmez etanj priz konulmalıdır. Salonda TV, Telefon ve Elektrik prizi bir arada tefriş planına uygun şekilde tesis edilmelidir. Dairede en az 2 adet telefon prizi sortisi olmalıdır. 15

16 Priz Linyesi Oda Adı Priz Gücü Priz Tesisatı Kullanım Amacı Ebeveyn Yatak 900W Ortak Kullanım Odası P1 nolu Priz P2 nolu Priz P3 nolu Priz P4 nolu Priz P5 nolu Priz P6 nolu Priz P7 nolu Priz P8 nolu Priz Anahtar Yanı, Tuvalet Masası, Yatak Yanı Yatak Odası 600W Ortak Kullanım Çalışma Masası, Yatak Yanı Banyo 300W Ortak Kullanım Lavabo Önü Hol 600W Ortak Kullanım Giriş Anahtar Yanı, Telefon Prizi Yanı Teras 300W Ortak Kullanım Giriş Kapısının Yanı Salon 1200W Ortak Kullanım Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı, Yemek Masası Yanı Mutfak 2500W Müstakil Linye Bulaşık Makinesi Mutfak 2500W Müstakil Linye Çamaşır Makinesi Mutfak 2000W Müstakil Linye Fırın Mutfak 150W Müstakil Linye Kombi Mutfak 1500W Mutfak Prizi Mutfak Priz (Tezgah üstü elektrikli ev aletleri, buzdolabı, aspiratör, davlumbaz, masa önü vb. ) Ders İçi Uygulama1 e ait Priz Linye Planlaması 16

17 Priz tesisatı için toplam 22 adet sorti kullanılacaktır. Priz Linyesi 1: Ebeveyn Yatak Odası - Yatak Odası Banyo (6 adet priz sortisi) Priz Linyesi 2: Giriş Holü Teras (3 adet priz sorti), Priz Linyesi 3: Salon (4 adet priz) Priz Linyesi 4: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Bulaşık Makinesi); Priz Linyesi 5: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Çamaşır Makinesi); Priz Linyesi 6: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Fırın); Priz Linyesi 7: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Kombi). Priz Linyesi 8: Mutfak (5 adet priz sortisi - Tezgah üstü elektrikli ev aletleri, buzdolabı, aspiratör, balkon prizi, vb.). 17

18 BANYO Y.ODASI MUTFAK HOL E.Y.ODASI SALON TERAS 18

19 BANYO Y.ODASI FIRIN 2000W ÇAM.MAK. 2500W MUTFAK BUL.MAK. 2500W HOL E.Y.ODASI Sigorta Kutusu SALON TREDAÞ Enerji Giriþi Potansiyel Dengeleme Barasýna TERAS 19

20 Y.ODASI BANYO KOMBİ MUTFAK FIRIN 2000W C-60W J-75W 1,5mm2 NV(H05V-U) 1,5mm2 NV(H05V-U) C-60W 2,5mm2 NV(H05V-U) 1,5mm2 NV(H05V-U) V-32W ÇAM.MAK. 2500W BUL.MAK. 2500W 2,5mm2 NV(H05V-U) J-75W 1,5mm2 NV(H05V-U) 2,5mm2 NV(H05V-U) 1,5mm2 NV(H05V-U) V-32W J-75W 2,5mm2 NV(H05V-U) 2,5mm2 NV(H05V-U) 2,5mm2 NV(H05V-U) HOL 1,5mm2 NV(H05V-U) 1,5mm2 NV(H05V-U) N-3x75W J-75W 1,5mm2 NV(H05V-U) J-75W 1,5mm2 NV(H05V-U) 1,5mm2 NV(H05V-U) 2,5mm2 NV(H05V-U) J-75W N-3x75W SALON E.Y.ODASI TELEKOM Girişi 1,5mm2 NV(H05V-U) TREDAŞ Enerji Girişi potansiyel dengeleme barası C-60W TERAS 20 ZEMİN KAT TEFRİŞLİ PLAN ÖLÇEK:1/50

21 21 YÜKLEME CETVELİNİN DOLDURULMASI VE TABLO TALEP GÜCÜNÜN HESABI

22 Yükleme Cetvelinin Doldurulması ve Tablo Talep Gücünün Hesabı Yükleme cetveli, kolon şemasından yararlanılarak doldurulur. Yükleme cetvelinde; Tablo özellikleri (gücü, cinsi, sigortası, KAKR. vs.) Linyelerin özellikleri (gücü, kullanılan sigorta cinsi ve akımı, fazı vs.) Sorti özellikleri (aydınlatma yada priz sortilerinin sayısı) gösterilir. YÜKLEME CETVELİ TABLO ADI GÜÇ SİGORTA KAKR LİNYE NO SİGORTA SORTİ FAZ AKIM (A) CİNS IŞIK PRİZ R S T GÜÇ (W) AÇIKLAMA TABLO TALEP GÜCÜ VE BESLEME ŞEKLİ TABLO ADI TABLO GÜCÜ TABLO TALEP GÜCÜ BESLEME ŞEKLİ 22

23 Çizimi yapılmış olan Elektrik Tesisat Projesi üzerinde belirtilen linye numaralarından yararlanılarak sırasıyla cetvele yerleştirilir. Her bir linyede kullanılacak olan sigorta cinsi ve akımı hesaplama ile belirlenir. Sorti kısmında linyenin ışık yada priz oluşuna göre, ışık (anahtar sayıları) ve priz sorti (priz sayısı) sayıları belirlenerek cetvele yerleştirilir. Nisan 2012 tarihinden itibaren Elektrik abonelerine üç fazlı besleme yapılacağından her bir linyenin hangi faza bağlanacağı da yükleme cetvelinde gösterilmelidir. Açıklama kısmında linye ile ilgili bilgiler verilir. Tablo için gerekli olan kısımda bütün linyelere ait güçlerin toplamı kurulu güç kısmına yazılır. Kullanılacak olan ana kolon, kolon sigortası, hata akımı koruma anahtarı (KAKR; kaçak akım koruma rölesi) akım değerleri de cetvelde gösterilmelidir. 23

24 Kurulu Güç: Aydınlatma aygıtları ve prizlerin toplam gücüdür. Talep Güç: Eşzamanlı güç, bağlantı güç olarak da ifade edilen ve aynı zamanda şebekeden çekilen güçtür. İletken kesitlerinin belirlenmesi ve akım kontrolünde esas olan güçtür. Dairenin talep gücünün hesabı: Konutlarda bir dairenin talep gücünün (eş zamanlı yük) belirlenmesinde aşağıdaki eş zamanlılık katsayıları esas alınmalıdır. Kurulu gücün 8kW ye kadar olan bölümü için %60 Gücün kalan bölümü için %40 Binanın talep gücünün hesabı: Binanın eş zamanlı yükünü belirlenmesi için aşağıdaki eş zamanlılık katsayıları esas alınmalıdır. Daire Sayısı Eş Zamanlı Eş Zamanlı Daire Sayısı Katsayısı Katsayısı ve üstü Köy kasaba ve imar planı bulunmayan alanlarda yapılan tek evlerde ve yazlıklarda bu esaslara uyulmayabilir. Bütün konutlarda eş zamanlı yük 3kW tan az olamaz. 24

25 Aydınlatma projelerinde Tablo talep gücü Ana Tablo Talep Gücü, apartmanın daire sayısına göre belirlenmiş eşzamanlılık (diversite) katsayılarına göre belirlenir. Eş zamanlı güç (aynı zamanda çekilen güç), kurulu güç değeri eş zamanlılık katsayısı ile çarpılarak bulunur. Konutlarda kurulu güç genel olarak aydınlatma gücü, priz gücü ve biliniyorsa elektrikli ev aletlerinin gücünden oluşur. Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W ının %60 ı ile kurulu güçten geri kalan gücün %40 ı alınarak toplanarak bulunur. Örnek: Kurulu gücü W olan 8 daireli bir apartmanın talep gücünü bulunuz. 8 daireli bir apartmanın eşzamanlılık katsayısı 5-10 daire için %43 olarak alınır. Buna göre kurulu gücün %43 binanın talep gücünü verir. Apartmanın talep gücü = Apartmanın kurulu gücü. 0, 43 Apartmanın talep gücü = , 43 Apartmanın talep gücü = 48289W 25

26 Örnek: Kurulu gücü 13234W olan bir dairenin tablo talep gücünü bulunuz. Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W ının %60 ı ile kurulu güçten geri kalan güç 5234W ın %40 ı alınarak toplanarak bulunur. Tali tablo talep gücü = , , 40 Tali tablo talep gücü = 6893, 6W 26

27 Ders İçi Örnek Uygulama (Yükleme Cetvelinin Oluşturulması) Ders Örnek Uygulama 1 için verilen müstakil evin Yükleme Cetveli aşağıdaki gibidir. YÜKLEME CETVELİ TABLO ADI GÜÇ SİGORTA KAKR AT 13394W 3x40A 3x40A (30mA) LİNYE NO P1 A1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 A2 SİGORTA SORTİ FAZ AKIM (A) CİNS IŞIK PRİZ R S T 16 W oto W W oto W oto W oto W oto W oto W oto W oto W oto W W W 510W 1800W 2500W 2500W 2000W 100W 1500W 634W 6 W oto W 50W Zayıf Akıım Zil W 510W W W W W - 100W - 634W 4484W GÜÇ (W) 16 W oto W 1800W Priz 13694W Priz Aydınlatma Priz Bulaşık Makinesi Çamaşır Makinesi Fırın Kombi AÇIKLAMA Mutfak Priz Aydınlatma TABLO GÜCÜ TABLO TALEP GÜCÜ VE BESLEME ŞEKLİ TABLO ADI TABLO GÜCÜ TABLO TALEP GÜCÜ BESLEME ŞEKLİ AT 13694W 8000x0,6+5694x0,4=7078W 3 FAZ Ders İçi Uygulama1 e ait Yükleme Cetveli ve Tablo Talep Gücü Hesabı 27

28 Tablo Talep Gücü Hesabı AT tablosunun kurulu gücü Yükleme Cetvelinden 13694W olan bir dairenin tablo talep gücünü bulunuz. Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W ının %60 ı ile kurulu güçten geri kalan güç 5234W ın %40 ı alınarak toplanarak bulunur. Tali tablo talep gücü = , , 40 Tali tablo talep gücü = 7077, 6W 28

29 Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Elektrik Tesisat Projelerinin çiziminde gerilim düşümü hesabı iletkenler üzerinde gerçekleşecek gerilim düşümünün yönetmeliklerce belirlenmiş olan değerlere uygunluğunun değerlendirilmesi ve uygun iletken kesitinin tespiti için yapılır. Akım kontrolü hesabı ise, iletkenler üzerinden geçecek olan akımın iletkeninin üzerinden taşıyabileceği yönetmeliklerce belirlenmiş olan akım değerlerine uygunluğunun kontrolü için yapılır. NOT: Gerilim düşümü ve akım kontrolü hesaplamalarında güç olarak Talep Güç kullanılmalıdır. Devrenin güç katsayısı daire için cosϕ=0,8, ana kolon hattı için kompanzasyon sonrası güç katsayısı değeri alınmalıdır. Sayaç Dolabı NT Linye No Ana Kolon Hattı Kolon Hattı Linye Hattı En az 6mm2 Cu İletken En az 4mm2 Cu İletken En az 2,5mm2 Cu İletken Ana Tablo Kurulu Güç Ana Tablo Talep Gücü Tablo Kurulu Güç Tablo Talep Gücü %ea %ek %el 29

30 Gerilim Düşümü Hesabı İç tesis hatları üzerinde yüzde gerilim düşümü, yapı bağlantı kutusu ile tüketim araçları arasında, Aydınlatma ve priz devrelerinde %1,5 i Motor devrelerinde %3 ü geçmemelidir. Yapının yada yapı kümesinin beslemesinde transformatör kullanılmışsa transformatör ile yapı bağlantı kutusu arasındaki gerilim düşümü %5 i geçmemelidir. Yüzde gerilim düşümü hesabı; ana kolon hattı (%e A ), kolon hattı(%e K ) ve en uzun ve en güçlü linye hattı (%e L ) için ayrı ayrı yapılır. Sayaç Dolabı NT Linye No Ana Kolon Hattı Kolon Hattı Linye Hattı En az 6mm2 Cu İletken En az 4mm2 Cu İletken En az 2,5mm2 Cu İletken Ana Tablo Kurulu Güç Ana Tablo Talep Gücü Tablo Kurulu Güç Tablo Talep Gücü %ea %ek %el 30

31 P: Aydınlatma projelerinde Tablo talep gücü Ana Tablo Talep Gücü, apartmanın daire sayısına göre belirlenmiş eşzamanlılık (diversite) katsayılarına göre belirlenir. Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W ının %60 ı ile kurulu güçten geri kalan gücün %40 ı alınarak toplanarak bulunur. L: Hattın uzunluğu: Elektrik tesisat proje üzerinden proje ölçeği dikkate alınarak bulunur. k: Kullanılan iletkenin iletkenlik katsayısı Bakır iletken için: 56 ve alüminyum iletken için 35 alınır. S: Elektrik sistemlerinde kullanılan standart kablo kesiti U: Gerilim Bir fazlı sistemler için 220V ve üç fazlı sistemler için 380V olarak alınır. Toplam yüzde gerilim düşümü, ana kolon, kolon ve en güçlü en uzun linyenin yüzde gerilim düşümü toplamıdır. %e T = %e A + %e K + %e L Bir fazlı alternatif akım tesisleri için Üç fazlı alternatif akım tesisleri için %e = 200.L.P k.s.u 2 %e = 100.L.P k.s.u 2 31

32 Akım Kontrolü Hesabı Akım kontrolü hesabı için bir faz ve üç fazlı sistemler için aşağıdaki formüller uygulanır. Bir fazlı alternatif akım tesisleri için I = P U.cosφ Üç fazlı alternatif akım tesisleri için I = P 3.U.cosφ Sayaç Dolabı NT Linye No Ana Kolon Hattı Kolon Hattı Linye Hattı En az 6mm2 Cu İletken En az 4mm2 Cu İletken En az 2,5mm2 Cu İletken Ana Tablo Kurulu Güç Ana Tablo Talep Gücü Tablo Kurulu Güç Tablo Talep Gücü %ea %ek %el 32

33 Kabloların Akım Taşıma Kapasiteleri 33

34 Örnek: Aşağıdaki gibi verilmiş olan 10 daireli apartmana ait olan gerilim düşümü ve akım kontrolü hesaplarını yapınız. Ana kolon hattı için 3x25+16mm 2 yer altı kablo, en uzun ve en güçlü kolon hattı için 4x10mm 2 lik NVV antigron kablo ve en uzun ve en güçlü linye hattında 2,5mm 2 lik bakır iletken kablo kullanımına göre gerilim düşümü ve akım kontrolü hesabı aşağıdaki gibi olur. Sayaç Dolabı NT8 Linye P4 3x25+16mm2 YVV 15,5 m 4x10mm2+10mm2 NV 16,9 m 3x2,5mm2 9,5 m Kurulu Güç: W Talep Güç: W %ea %ek Kurulu Güç: W Talep Güç: 6894 W %el 2500W 48638W 6894W Ana Kolon, En Uzun ve En Güçlü Kolon ve En Uzun ve En Güçlü Linye Tek Hat Şeması 34

35 10 daireli bir apartmanın eşzamanlılık katsayısı 5-10daire için %43 olarak alınır. Buna göre kurulu gücün %43 binanın talep gücünü verir. Kurulu gücü W olan 10daireli bir apartmanın talep gücü aşağıdaki gibi hesaplanır. Apartmanın talep gücü = Apartmanın kurulu gücü. 0, 43 Apartmanın talep gücü = , 43 Apartmanın talep gücü = 48638W Kurulu gücü 13234W olan Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W ının %60 ı ile kurulu güçten geri kalan güç 5234W ın %40 ı alınarak toplanarak bulunur. Tali tablo talep gücü = , , 40 Tali tablo talep gücü = 6893, 6W 35

36 Gerilim Düşümü Hesabı Ana kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü %e A = 100.L.P k.s.u 2 = , %e A = 0, 373 En uzun ve en güçlü 8 nolu Kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü %e K = 100.L.P k.s.u 2 = , %e K = 0, 144 En uzun ve en güçlü P4 nolu priz için yüzde gerilimi düşümü %e L = 200.L.P k.s.u 2 Toplam yüzde gerilim düşümü %e T = 1, 218 < = 200.9, , %e L = 0, 701 %e T = %e A + %e K + %e L = 0, , , 701 %1, 5 olduğundan kesitler gerilim düşüm bakımından uygundur. Elde edilen yüzde gerilim düşümü %1,5 değerinden küçük olduğundan kesitlerin gerilim düşümü yönünden uygun olduğu söylenebilir. Eğer sonuç %1,5 ten büyük olsaydı iletken kesitlerinin arttırılması gerekecekti. 36

37 Akım Kontrolü Hesabı Ana kolon hattı için akım kontrolü I A = P 3.U.cosφ = ,8 = 92, 372A Ana kolon hattında kullanılacak olan 4x25+16mm 2 lik yer altı kablosundan taşınabilecek maksimum akım 130A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 130A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur. En uzun ve en güçlü 8 nolu kolon hattı için I A = P 3.U.cosφ = ,8 = 13, 093A Kolon hattında kullanılacak olan 4x10mm 2 lik kablodan taşınabilecek maksimum akım 77A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 77A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur. En uzun ve en güçlü P4 linye hattı için akım kontrolü I L = P = 2500 U.cosφ 220.0,8 = 14, 204A Linye hattında kullanılacak olan 2,5mm 2 lik NV tipi kablo üzerinden taşınabilecek maksimum 37 akım 21A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 21A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur.

38 Ders İçi Örnek Uygulama (Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı) Ana kolon hattı için 4x10mm 2 yer altı kablo kesiti, kolon hattı için 4x6mm 2 lik NVV antigron kablo ve linye hattında 2,5mm 2 lik bakır iletken kablo kullanımına göre gerilim düşümü ve akım kontrolü hesabı aşağıdaki gibi olur. Sayaç Dolabı AT Linye P5 4x10mm2 YVV 15 m 4x6mm2+6mm2 NV 5 m 3x2,5mm2 12 m %ea 7078W %ek 7078W %el 2500W Ders İçi Uygulama1 e ait Ana Kolon, Kolon ve En Uzun ve En Güçlü Linye Tek Hat Şeması 38

39 Gerilim Düşümü Hesabı Ana kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü %e A = 100.L.P k.s.u 2 Kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü %e K = 100.L.P k.s.u 2 = %e A = 0, 131 = %e K = 0, 073 En uzun ve en güçlü P5 nolu çamaşır makinesi için yüzde gerilimi düşümü %e L = 200.L.P k.s.u 2 Toplam yüzde gerilim düşümü %e T = 1, 089 < = , %e L = 0, 885 %e T = %e A + %e K + %e L = 0, , , 885 %1, 5 olduğundan kesitler gerilim düşüm bakımından uygundur. Elde edilen yüzde gerilim düşümü %1,5 değerinden küçük olduğundan kesitlerin gerilim düşümü yönünden uygun olduğu söylenebilir. Eğer sonuç %1,5 ten büyük olsaydı iletken kesitlerinin arttırılması gerekecekti. 39

40 Akım Kontrolü Hesabı Ana kolon hattı için akım kontrolü I A = P 3.U.cosφ = ,8 = 13, 442A Ana kolon hattında kullanılacak olan 4x10mm 2 lik yer altı kablosundan taşınabilecek maksimum akım 77A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 77A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur. En uzun ve en güçlü linye hattı için akım kontrolü I L = P = 2500 U.cosφ 220.0,8 = 14, 204A Linye hattında kullanılacak olan 2,5mm 2 lik NV tipi kablo üzerinden taşınabilecek maksimum akım 21A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 21A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur. 40

41 GERİLİM DÜŞÜMÜ HESABI Sayaç Dolabý AT1 Linye 5 4x10mm2 YVV 15 m 3x6mm2+6mm2 NV 5 m 3x2,5mm2 12 m %ea= %ek= %el= 6958W %ea %ek 100 x L x P k x S x U x L x P k x S x U x L x P k x S x U = 2 = 2 = 100 x 15 x x 10 x x 5 x x 6 x x 12 x x 2,5 x = 0,129 = 0,072 = 0, W %el 2500W Ders İçi Uygulama1 e ait Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı %et = %ea + %ek + %el = 0, , ,885 %et = %1,086 %1,5 olduğundan kullanılan iletkenler gerilim düşümü bakımından uygundur. AKIM KONTROLÜ HESABI U = 380V cos =0,8 I = P 3.U.cos = ,8 = 13,214A 77A olduğundan kullanılan 4x10mm2'lik kablo akım yönünden uygundur. 41

42 Kolon Şeması Çizimi Kolon şemaları binaların kat sayıları esas alınarak tek hat şeması olarak çizilir. Kolon şemalarında; Ana kolon hattı kablo kesiti ve uzunluğu, Kolon hattı kablo kesiti ve uzunluğu, Ana tablo adı, kurulu gücü ve talep güçleri, Tali tablo adı, kurulu gücü ve talep güçleri, Ana kolon ve kolon sigortalarının akım değerleri, Kaçak akım koruma akım değerleri, Sayaç akım değerleri, Topraklama çubuğu özellikleri ve iletken kesiti Kullanılacak olan PVC boru çapları gösterilir. 42

43 Ders İçi Örnek Uygulama (Kolon Şeması Çizimi) Ders İçi Uygulama 1 için verilen müstakil evin Kolon Şeması aşağıdaki gibidir. KOLON ŞEMASI Dijital Sayaç 3x10(80A) 3x40A(30mA) K.A.K.R. 5mt Kurulu Güç: 13694W Talep Gücü: 6958W ZEMİN KAT 3x40A kwh 4x6mm2 NV 26mm PVC TREDAŞ GİRİŞİ 3x40A(300mA) K.A.K.R. SAYAÇ TABLOSU 4x10mm2 YVV 15mt 25mm2 bakır iletken 1,5m 18mm Cu Çubuk 43 Ders İçi Uygulama1 e ait Kolon Şeması

44 KAYNAKLAR Volkan ERDEMİR, Üniversite Ders Notları Volkan ERDEMİR, Aydınlatma Tekniği Ders Notları MEGEP; Aydınlatma Projeleri; Ankara 2011 MEGEP; Bilgisayar Destekli Proje Çizimi; Ankara 2011 MEGEP; Temel Teknik Resim; Ankara 2011 Mehmet Çevik, Teknik Resim Ders Notları; İzmir 2010 Muzaffer ÖZKAYA, Aydınlatma Tekniği, Birsen Yayınevi Adem ÜNAL, Aydınlatma Tasarımı ve Proje Uygulamaları, Birsen Yayınevi İlgili Şartname ve Yönetmelikler 44