T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı ĞİŞİKLİĞİ VE. Dr. Mustafa ŞAHİN Daire Başkanı. 26 Ocak 2007 İzmir

Transkript

1 T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Y Genel MüdürlM rlüğü İKLİM M DEĞİŞİ ĞİŞİKLİĞİ VE TÜRKİYE Dr. Mustafa ŞAHİN Daire Başkanı 26 Ocak 2007 İzmir

2 SUNUM İÇERİĞİ İklim Değişikliğinin nedenleri, Sera gazları ve konsantrasyonu, İkim değişikliğinin potansiyel etkileri, İklim değişikliği çerçeve sözleşmesi, Türkiye nin konumu ve yaptığı çalışmalar, Ulusal Biidirim ve sonuçları, Politikalar Sonuç ve Değerlendirme

3 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN EDENLERİ ISINMA FOSİL YAKITLARIN YANMASI SANAYİ ENERJİ MOTORLU TAŞITLAR

4 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN NEDENLERİ FOSİL YAKITLAR ENERJİ ÜRETİMİ SANAYİ ORMANSIZLAŞMA

5 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN NEDENLERİ ORMANSIZLAŞMA

6 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN NEDENLERİ SERA GAZLARI UNFCC ODS H 2 O CO 2 CH 4 N 2 O HFCs PFCs SF 6 CFCs Su Buharı Karbondioksit Metan Nitrözoksit Hidroflorakarbonlar Perflorakarbonlar Kükürtheksaflorür Kloraflorakarbonlar

7 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ DOĞRUDAN DOĞRUDAN SERA SERA GAZLARININ GAZLARININ KÜRESEL KÜRESEL ISINMA ISINMA POTANSİYELİ POTANSİYELİ Sera Gazı Kimyasal Formülü KIP* Kaynak Alanları Karbondioksit CO2 1 Yakıt yanması Metan CH4 21 Geviş getiren hayvanlar, Cöplükler, Yakıt kaçakları Gübreler, Nitrozoksit N2O 310 Kimya sanayi Yakma prosesleri *Küresel Isınma Potansiyeli

8 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ CO CO 2 Değeri 2 Değeri (Son (Son Yılın) Yılın). 379ppm 379ppm (2004) (2004) Kaynak: University of Berne and National Oceanic and Atmospheric Administration Yıl

9 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ CO2 NİN CO2 NİN ATMOSFERDEKİ ATMOSFERDEKİKONSANTRASYONU CO2 ppm

10 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ SERA SERA GAZI GAZI ETKİSİ ETKİSİ GÜNES Güneşten gelen radyasyonun bir kısmı atmosfer ve Dünya yüzeyi tarafından yansıtılır Kızılötesi radyasyonun bir kısmı sera gazları tarafından emilerek tekrar yer yüzeyine geri yansıtılır Böylece yer yüzeyi ve alt atmosfer ısınır ATMOS FER Güneşten gelen radyasyon temiz atmosferden geçer Güneşten gelen radyasyonun çoğu Yeryüzünde emilir ve yer yüzeyi ısınır DÜNYA Dünya yüzeyinden uzun dalga boylu radyasyon yayıl ır Kaynak: Hadley İklim ve Araştırma Merkezi Meteoroloji Ofisi

11 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞİŞİKLİĞİNİN POTANSİYEL POTANSİYEL ETKİLERİ ETKİLERİ

12 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞİŞİKLİĞİNİN POTANSİYEL POTANSİYEL ETKİLERİ ETKİLERİ Küresel Ortalama Yüzey Sıcaklık Eğilimi Pozitif deviasyon Negatif deviasyon

13 Küresel Sıcaklığın Değişimi İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ (IPCC, 2001)

14 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞİŞİKLİĞİNİN POTANSİYEL POTANSİYEL ETKİLERİ ETKİLERİ Değişiklikler Küresel ort.yüzey sıcaklığı ~0,6 C (±2) artmıştır. (Gece en düşük sıcaklık, gündüz en yüksek sıcaklık artışının ~ iki katı) 1990 li yıllar en sıcak on yıldır; 1998 ise, dönemindeki en sıcak yıl olmuştur Küresel ort. deniz seviyesi ~1-2 mm/yıl arasında yükselmiştir. (20 cm) Yağışlar, her on yılda, kuzey yarımkürenin orta ve yüksek enlem bölgelerinde ~ % 0.5 ile % 1 arasında artarken, subtropikal karaların önemli bir bölümünde ~ % 0.3 azalmıştır En gelişmiş iklim modelleri, küresel ort. hava sıcaklıklarında döneminde 1.4 ile 5.8 C arasında bir artış olacağını göstermektedir.

15 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞİŞİKLİĞİNİN POTANSİYEL POTANSİYEL ETKİLERİ ETKİLERİ Dağ Bitki Örtüsü Zonları Üzerine Etkisi

16 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞİŞİKLİĞİNİN POTANSİYEL POTANSİYEL ETKİLERİ ETKİLERİ Kilimanjaro (Tanzanya) Dağında Karların Erimesi

17 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞİŞİKLİĞİNİN ETKİLERİ ETKİLERİ (IPCC, 2001)

18 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞİŞİKLİĞİNİN ETKİLERİ ETKİLERİ Arazi Kullanımı (IPCC, 2001)

19 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞİŞİKLİĞİNİN ETKİLERİ ETKİLERİ Türkiye deki durum 21 Türkiye yıllık maksimum sıcaklık 10 Türkiye yıllık minimum sıcaklık Sıcaklık ( C) Sıcaklık ( C) Yıl Yıl 15 Türkiye yıllık ortalama sıcaklık Sıcaklık ( C) Yıl

20 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞİŞİKLİĞİNİN POTANSİYEL POTANSİYEL ETKİLERİ ETKİLERİ 2080 li yıllara kadar Türkiye üzerindeki sıcaklık değişiklikleri: Atmosferdeki CO2 gazı birikimini (insan etkinlikleri sonucunda atmosfere verilen salımlarla ilişkili fazla birikimler) azaltmak için hiç önlemin alınmadığını kabul eden senaryoya göre, 2080 li yıllara kadar Türkiye üzerindeki yıllık ortalama sıcaklıklarda ( normaliyle karşılaştırıldığında) yaklaşık 3-4 C artış; CO2 birikimlerini 750 ppm de durdurmayı öngören senaryoya göre, yıllık ortalama sıcaklıklarda yaklaşık 2-3 C artış; CO2 birikimlerini 550 ppm de durduran senaryoya göre, yıllık ortalama sıcaklıklarda yaklaşık 1-2 C artış.

21 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞİŞİKLİĞİNİN POTANSİYEL POTANSİYEL ETKİLERİ ETKİLERİ 2080 li yıllara kadar Türkiye üzerindeki önemli akarsu havzalarındaki yıllık akım değişiklikleri: Salımların kontrol edilmediği senaryo altında, Türkiye akarsularının yıllık akımlarında yaklaşık % azalma; CO2 birikimlerini 750 ppm de durduran senaryo altında, Türkiye akarsularının yıllık akımlarında yaklaşık % 5-25 azalma; CO2 birikimlerini 550 ppm de durduran senaryo altında, Türkiye akarsularının yıllık akımlarında yaklaşık % 0-15 azalma Salımların kontrol edilmediği senaryo ile CO2 birikimlerini 750 ve 550 ppm de durduran sera gazı salımları senaryolarına göre, Turkiye ve Orta Doğu bölgesi, dünyanın su stresinde artış beklenen stresli ya da su sıkıntısı çeken alanları arasında değerlendirilmiştir.

22 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞİŞİKLİĞİNİN POTANSİYEL POTANSİYEL ETKİLERİ ETKİLERİ Küresel ısınma önlenemez ve bugünkü hızıyla sürerse, Gelecekte Türkiye yi ne beklemektedir? Türkiye gelecek 100 yıl içerisinde, bugün kuzey Afrika da ve Orta Doğu da daha egemen olan daha sıcak ve kurak, daha az üretken ve çölleşme süreçleri ile orman yangınlarına karşı daha fazla eğilimli bir iklim kuşağının etkisi altına girebilecektir.

23 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Faaliyetler Sonucunda İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ gündeme gelmiştir.

24 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ 1992 yılında Rio da yapılan Çevre ve Kalkınma Konferansında kabul edilmiş ve 21 Mart 1994 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

25 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ Amacı Atmosferde tehlikeli bir boyuta varan insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının iklim sistemi üzerindeki olumsuz etkisini önlemek ve belli bir seviyede durdurmak Kapsamı Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü ile denetlenmeyen kaynaklardan gelen beşeri kökenli emisyonlar ve tüm sera gazları

26 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ Sözleşmenin temel ilkeleri ise; İklim sisteminin eşitlik temelinde, ortak fakat farklı sorumluluk ilkesine uygun olarak korunması, İklim değişikliğinden etkilenecek olan gelişme yolundaki ülkelerin ihtiyaç ve özel koşullarının dikkate alınması, İklim değişikliğinin önlenmesi için alınacak tedbirlerin etkin ve en az maliyetle yapılması, Sürdürülebilir kalkınmanın desteklenmesi ve alınacak politika ve önlemlerin ulusal kalkınma programlarına entegre edilmesi,

27 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ Ek-II Ülkeleri OECD Ülkeleri (1992) + Avrupa = Ek-II Birliği Ülkeleri ABD Almanya Avustralya Avusturya Belçika Danimarka Finlandiya Fransa Hollanda İngiltere İrlanda İspanya İsveç İsviçre İtalya İzlanda Japonya Kanada Lüksembourg Norveç Portekiz X Türkiye Yeni Zelanda Yunanistan

28 Ek-II Ülkeleri İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ Ek-I Ülkeleri + = PEGSÜ* Ek-I Ülkeleri ABD Almanya Avustralya Avusturya Belçika Danimarka Finlandiya Fransa İngiltere İrlanda İspanya İsveç İsviçre İtalya İzlanda Japonya Lüksembourg Norveç Portekiz Türkiye Yeni Zelanda Yunanistan Kanada Hollanda AVRUPA BİRLİĞİ Estonya Rusya Fed Hırvatistan Slovakya Litvanya Ukrayna Macaristan Letonya Polonya Slovenya Romanya Bulgaristan Belarus Çek Cumh. *Pazar Ekonomisine Geçiş Sürecindeki Ülkeler

29 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ SÖZLEŞMEYE GÖRE GÖRE TÜRKİYE NİN KONUMU *Türkiye, OECD üyesi olması sebebiyle başlangıçta sözleşmenin Ek-I ve Ek-II listesinde yer almıştır. *Kendi gelişmişlik düzeyini koşul olarak göstererek itiraz etmiş, *Eklerde gerekli değişiklik yapılmadan Sözleşmeye taraf olmamıştır.

30 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ SÖZLEŞMEYE SÖZLEŞMEYE GÖRE GÖRE TÜRKİYE NİN TÜRKİYE NİN KONUMU KONUMU (devam) (devam) Türkiye, yapılan girişimler sonucunda; 2001 yılında Marakeşte gerçekleştirilen 7.taraflar konferansında, sözleşmenin Ek-I listesinde yer alan diğer taraflardan farklı bir konumda olan Türkiye nin özel koşullarının tanınarak, isminin EK-I de kalarak EK-II den silinmesi yönünde karar alınmış, ve Sözleşmeye 24 Mayıs 2004 tarihi itibariyle 189. ülke olarak taraf olmuştur.

31 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL ÇALIŞMALAR Envanter İklim Modelleri Projeksiyonlar Azaltım Önlemleri ArGe Kapasite Geliştirme Bilinçlendirme Ulusal Eylem Planı Duyarlılık Adaptasyon Ulusal Bildirimler Ulusal Envanterler UNFCCC

32 TÜRKİYE NİN TÜRKİYE NİN YAPTIĞI YAPTIĞI ÇALIŞMALAR ÇALIŞMALAR İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KOORDİNASYON KURULU Başbakanlık Genelgesi-2004) 1. İklim Değişikliğinin Etkilerinin Araştırılması (DMİ) 2. Sera Gazları Emisyon Envanteri (DİE) 3. Sanayi, Konut, Atık Yönetimi ve Hizmet Sektörlerinde Sera Gazı azaltımı (EİEİ) 4. Enerji Sektöründe Sera Gazı azaltımı (EİGM) 5. Ulaştırma Sektöründe Sera Gazı Azaltım (DLH) 6. Arazi Kullanımı, İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık (OGM-Ar-Ge) 7. Politika ve Strateji Geliştirme (ÇYGM) 8. Eğitim ve Kamuoyunu Bilinçlendirme (ÇYGM)

33 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİM Ulusal Bildirim Hazırlama Projesi 24 Mayıs 2004 tarihi itibariyle taraf olduğumuz Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) kapsamında, Sözleşme Sekretaryasına sunmakla yükümlü bulunduğumuz, I. Ulusal Bildirim Raporunun hazırlıkları UNDP katkıları ve GEF finansal desteği ile 1 Ağustos 2005 tarihinde başlamıştır. Ulusal Bildirim, Bakanlığımız koordinasyonunda, ilgili Kurum ve Kuruluşlarla, Sivil Toplum Örgütleri ve Proje ekibinin işbirliği içerisinde hazırlanmış olup 18 Ağustos 2006 tarihinde taslak olarak tamamlanmıştır. I. Ulusal Bildirim İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu (İDKK) tarafından 1 Kasım 2006 tarihinde onaylanmıştır.

34 Ulusal Bildirimin İçeriği Özet Mevcut Durum Seragazı Emisyonları Envanteri Politikalar ve Önlemler Projeksiyonlar İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİM Duyarlılık analizi, İklim Değişikliği Etkileri ve Adaptasyon Finansal Kaynaklar ve Teknoloji Transferi Araştırma ve Sistematik Gözlem Eğitim ve Kamuoyunu Bilinçlendirme

35 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİM ULUSAL BİLDİRİMDE ÖNE ÇIKAN HUSUSLAR Sera gazları emisyonlarının artış gösterdiği, Temel Ekonomik veriler değerlendirildiğinde Ülkemizin sanayileşmesi henüz OECD ülkeleri ile karşılaştırılabilir düzeyde değildir. Ek-1 Ülkeleri için geçerli olan yükümlülükler değerlendirilirken ülkemizin özel şartlarının dikkate alınması gereğini beraberinde getirmektedir. Ülkemizdeki enerji sektörü büyüme talebiyle doğru orantılı olarak hızla gelişmektedir. Ekonomideki büyüme ve yükselen yaşam standartları büyüme ihtiyacını teşvik etmekte, bu da enerji sektöründe yatırım ihtiyacını doğurmaktadır. Enerji ihtiyacını karşılarken de öncelikle mevcut yerli kaynaklarımızın kullanılması ön plana çıkmaktadır. Ülkemiz, Dünya, AB ve OECD Ülkeleri arasında kişi başına düşen CO2 emisyon miktarında en düşük değere sahiptir. Sektörel bazda önlem alınması gerektiği, Eğitim ve halkın bilinçlendirilmesinin önemli olduğu,

36 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİM Türkiye nin Yılları YıllarıArasında Toplam Sera Sera Gazı GazıEmisyonu C02 eq Mt CO2 CH4 N2O F Gases

37 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİM Türkiye nin Sera Sera Gazı GazıEmisyonlarının Sektörlere Göre Göre Dağılımı ve ve Yutak Yutak Alanların Potansiyeli C02 eq Mt Energy Industrial Processes Agriculture Waste LUCF

38 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİM Türkiye Sera Sera Gazı GazıEmisyonları ve ve Yutaklarının Değerlendirmesi (CO2 (CO2 eq) eq) 100 Waste % 9.3 F Gases % 0.1 N2O % Agriculture Industry % 5.1 % 8.9 CH4 % Energy % 76.7 CO 2 % 81.5 % % gross emissions by gross emissions by sinks net emissions -40 sector gas

39 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ TÜRKİYE NİN TÜRKİYE NİN DURUMU DURUMU Türkiye nin iklim değişikliği ile ilgili seçilmiş göstergeleri. Göstergeler Türkiye OECD Dünya Kişi başı enerji temini(toe/kişi-yıl) 1,2 4,74 1,68 Kişi başı elektrik tüketimi (kwh/kişi) 1,817 8,089 2,343 Yakıt tüketiminden kaynaklı toplam CO2 Emisyonları (Mt CO2/yıl) (2000 yılı) Yakıt tüketiminden kaynaklı kişi başı CO2 emisyonları (ton CO2/kişi-yıl) ,450 23,395 3,0 11,1 3,9

40 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ TÜRKİYE NİN TÜRKİYE NİN DURUMU DURUMU Toplam CO 2 Emisyonu CO 2 /Nüfus CO 2 /GSYİH CO 2 /GSYİH (PPP)

41 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİM Kaynaklar Bazında Enerji Arzı, Bin Ton Petrol Eşdeğeri Taşkömürü Linyit Petrol Doğalgaz Hidrolik Diğer Yenilenebilir Nükleer Yıllık Ortalama Artış Hızı % 5,9 84 Mtep 223 Mtep Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı,2006

42 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİM Talebin Yerli Üretimle Karşılanma Oranı, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı,2006 Üretim Net İthalat

43 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİM Nihai Enerji Talebi, %4,7 Tarım Sanayi %6,1 Ulaştırma %6, Konut ve Hizmetler Bin ton petrol eşdeğeri %5,3 Konut ve Hizmetler Sanayi Ulaştırma Tarım Yıllık Ortalama Artış Hızı % 5,9 63 Mtep 168 Mtep Kaynak : Enerji ve Tab ii Kaynaklar Bakanlığı,2006

44 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİM Kaynaklar Bazında Enerji Üretimi, Bin Ton Petrol Eşdeğeri Kömür Petrol ve Doğal gaz Hidrolik Diğer Yenilenebilir Nükleer Yıllık Ortalama Artış Hızı % 6,2 24 Mtep 66 Mtep Kaynak: Enerji ve Tab ii Kaynaklar Bakanlığı,2006

45 POLİTİKALAR COP-11/MOP 11/MOP-1 nın Temel Sonuçları: Öncelikli İlgi alanları: Enerji Verimliliği Yenilenebilir enerji Yeni Teknolojiler CO2 Depolama Ormanlaştırma

46 POLİTİKALAR ENERJi ve ULAŞIM Sürdürülebilir kalkınma ilkesiyle birlikte çevresel boyutu da dikkate alarak enerjinin üretimi Enerji kaynaklarının verimli kullanılması, Ulusal enerji kaynaklarının kullanılmasına ağırlık verilmesi, İthal enerji artışında olabilecek risk faktörlerinin azaltılması, Enerji üretimi için farklı enerji kaynaklarından yararlanılması, Yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarında daha fazla yararlanma, Enerji verimliliğinin sağlanarak enerji yoğunluğunun azaltılması, Karbon içeriği düşük yakıtların kullanılması, Termik santrallarda gerekli iyileştirme çalışmalarının yapılması, Toplu taşıma araçlarının kullanılmasının özendirilmesi, Yakıt kalitesinin iyileştirilmesi, Emisyona neden yaşlı taşıtların trafikten çekilmesi,

47 yıllary lları arasında verimlilik uygulamaları ile enerji yoğunlu unluğu azaltımı OECD 0,28 den 0,19 a, ABD 0,43 den 0,25 e, İngiltere 0,30 dan 0,17 ye POLİTİKALAR Kanada da 0,50 den 0,33 e indirilebilmiştir Enerji verimliliği Kanunu ile Türkiye 2020 yılına kadar 0.38 den 0.30 a düşürmeyi hedeflemektedir( EİE)

48 POLİTİKALAR TARIM, ORMAN ve ARAZi KULLANIMI Arazi Kullanım Planlarının yeniden gözden geçirilmesi ve rehabilitasyonu, Mevcut yutak alanların karbon depolama kapasitesinin korunması, Yeni karbon depolama ve yutak alanlarının oluşturulması, Fosil yakıtlı enerji kaynakları yerine biyokutlenin kullanılması, Tarım alanlarında en iyi tarım tekniklerinin kullanılması, Orman alanlarının tahribatının önlenmesi için orman köylülerinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzeltilmesi, Orman arazilerinin ve Biyo-çeşitliliğin korunması, Sürdürülebilir Orman Kaynakları Yönetiminin sağlanması, Çevresel, ekonomik ve sosyal şartlar dikkate alınarak orman arazisinin yönetiminin oluşturulması,

49 POLİTİKALAR ATIK Düzenli depolama, kompostlaştırma, yakma ya da geri kazanma yöntemlerinin yaygınlaştırılması, Sanayi etkinliklerinden ya da yerleşim yerlerinden kaynaklanan katı atıkların yeniden kazanılması konusunda yerel yöneticilerin ve halkın bilinçlendirilmesi, Düzenli Depolama sonucu elde edilen metan gazının enerji temininde kullanılması,

50 Diğer Politika Araçları POLİTİKALAR Ekonomik Araçlar - Mali Düzenekler Kalkınma Planları En iyi teknik ve teknolojilerin kullanılması, Gönüllü Anlaşmalar(sektörlerle) Araştırma Geliştirme Faaliyetleri Eğitim ve Kamuoyu Bilinçlendirme Yasal Düzenlemeler

51 POLİTİKALAR Bakanlık olarak başta Çevre Kanunu olmak üzere tüm mevzuat ve uygulamalarda AB nin genel çevre politikalarında da yer alan hususlar ön planda tutulmuştur. Bunlar; Kirlilik Kontrolü kavramı yerine Kirliliğin Önlenmesi kavramının ön planda tutulması, Kirliliğin kaynağında önlenmesi Atıkların minimuma indirilmesi, En iyi teknik ve toknolojilerin kullanılması, Enerjinin verimli kullanılması, İzleme-denetim sisteminin etkin uygulanması Kirleten öder prensibinin uygulanması

52 POLİTİKALAR Mevzuat Çevre Kanunu (Değişik 5491) - Enerjinin verimli kullanılması - Çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanılması Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (2005) - Yakıtlar - Yakma Sistemleri Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (2004) - Emisyon İzni - Enerji üretimi tesisleri

53 SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Güçlü Yanları *Hidrolik kaynaklarının zenginliği, *Temiz ve yenilenebilir enerji ile enerji tasarruf potansiyelinin yüksekliği *Enerji kaynaklarının çeşitliliği *Enerji tasarruf potansiyelinin yüksekliği, *Yeni enerji teknolojilerinde yararlanılabilecek stratejik kaynakların varlığı,

54 SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Güçlü Yanları(devam) *Yeşil alana dönüştürülebilecek arazi potansiyeli, *Elektro-mekanik sanayi potansiyeli, *Genç ve dinamik nüfus, *Türkiye nin modernleşme ve gelişme yönündeki kararlılığı, *Yetişmiş insan gücü, *Girişimci sanayi yapısı, *yatırım potansiyeli.

55 SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Çevresel kaynakların sürdürülebilir yaşam ve kalkınma ilkeleri doğrultusunda etkin şekilde korunması ve kullanımının sağlanması için yasal, idari ve teknik düzenlemelerin yapılması, Yeniden yapılanma ve düzenlemelerde AB mevzuatı gerekliliklerinin de dikkate alınması, Denetim ve yaptırım mekanizmalarının etkin bir şekilde uygulanmasının sağlanması, Endüstriden alıcı ortamlara yapılan her türlü atık, emisyon ve deşarjın kontrolü, kirliliğin önlenmesi ve çevre yönetiminin bütüncül yaklaşım çerçevesinde ele alınarak değerlendirilmesi, Mevcut en iyi tekniklerin sektör bazında tespiti, uygulanması ve bunun için kurumsal altyapının güçlendirilmesi. Önem arzetmektedir.

56 SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Avrupa Birliğine üyelik sürecinde müktesebat uyum çalışmaları kapsamında çevre en önemli başlıklar arasında yer almaktadır. Çevre başlığı altında yürütülecek çalışmalarda, iklim değişikliğine neden olan sera gazlarının azaltılmasını amaçlayan Kyoto Protokolünün önümüzdeki süreçte sürekli tartışma konusu olacağı bir gerçektir. Bu bağlamda, I.Ulusal Bildirimde yer alan hususlar da gözönünde bulundurularak başta Bakanlığımız ve diğer idkk üyeleri olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşların, üniversitelerimizin ve sivil toplum örgütlerinin gerekli çalışmaları yaparak iklim değişikliği ile mücadeleye ilişkin politika ve stratejilerini belirlemeleri önem arzetmektedir.

57 TEŞEKK EKKÜRLER yahoo.com