FUTBOLDA ANTRENMAN VE ANTRENMAN BİLGİSİ İLKELERİ. Atilla YÜCE

Transkript

1 FUTBOLDA ANTRENMAN VE ANTRENMAN BİLGİSİ İLKELERİ Atilla YÜCE

2 ANTRENMAN TANIMLARI SPORDA İYİ ORGANİZE EDİLMİŞ PERFORMANS ARTIRICI ÖNLEMLER. (MARTIN 1979) PLANLANMIŞ ALIŞTIRMALARIN PERFORMANS ARTIRICI KOŞULLARDA, PERFORMANS GELİŞTİRMEK AMACIYLA UYGULANMASI İÇİN YAPILAN ETKİNLİKLERDİR. (HOLLMAN-HETINGER 1976) MAÇ SIRASINDA FUTBOL İSTEMLERİNE CEVAP VERECEK DÜZEYDE TEKNİK, TAKTİK, KONDİSYON VB. GİBİ ÖZELLİKLERDE HER TÜRLÜ YETERLİLİĞİN FUTBOLCUYA KAZANDIRILMASINI AMAÇLAYAN PLANLANMIŞ ETKİNLİKLERİN UYGUN YÖNTEMLERLE YAŞAMA GEÇİRİLMESİDİR.

3 BİR FUTBOL ANTRENMANI; A. FUTBOLCUNUN FİZYOLOJİK PROFİLİNİN ANALİZ VE DEĞERLENDİRMESİNE, B. PERFORMANSIN ARTIRILMASI İÇİN UYGUN ANTRENMAN YÖNTEMLERİYLE ÇALIŞTIRILMASINA BAĞLIDIR.

4 FUTBOL BİR ANLAMDA İNTERVAL SPOR OLARAK KABUL EDİLMEKTEDİR. AEROBİK VE ANAEROBİK EGZERSİZLERİN BİRLİKTE VE ART ARDA KULLANILDIĞI KUVVET, SÜRAT, DAYANIKLILIK, ESNEKLİK, KOORDİNASYON, ÇABUKLUK VE DENGE GİBİ FAKTÖRLERİN İÇ İÇE OLDUĞU BİR OYUNDUR. BUNUN DA HER ŞEYDEN ÖNCE HAREKET VE ANALİZE İHTİYACI VARDIR.

5 90 dk Futbol maçında HAREKET Futbolcuların bir maçta kat ettiği toplam MESAFE m m FUTBOL MAÇLARINDA KAT EDİLEN MESAFE Mesafe (m) > Yıllar

6 Futbol da koşu hızına göre hareketler: Durma (0 km.s -1 ) Yürüme (6 km.s -1 ) Jog (8 km.s -1 ) Geriye Koşu (10 km.s -1 ) Düşük Tempoda Koşu (12 km.s -1 ) Orta Tempoda Koşu (15 km.s -1 ) Yüksek tempo koşu (18 km.s -1 ) Sprint (30 km.s -1 ) Düşük şiddetli aktivite : % Yüksek şiddetli aktivite : % 10-20

7 FUTBOLDA UYGULAMA ALANLARI VE ANTRENMAN ÇEŞİTLERİ AKTİF ANTRENMAN GÖRSEL (OBSERVATİF) ANTRENMAN (HAREKET GÖZLEMLERİ) MOTORİK ÖZELLİKLER, HAREKET UYGULAMALARI (KONDİSYON) TEKNİK, TAKTİK TEKNİK TAKTİK MENTAL ANTRENMAN (HAREKET DÜŞÜNÜLMESİ) TEKNİK - TAKTİK

8 GELİŞİM DÜZEYLERİNE GÖRE ANTRENMAN ÇEŞİTLERİ GENEL ANTRENMAN ÖZEL ANTRENMAN YÜKSEK PERFORMANS ANTRENMANI GELİŞİM ANTRENMAN TEMEL ANTRENMAN

9 YÜKSEK PERFORMANSA YÖNELİK ANTRENMAN BASAMAKLARI GENEL TEMEL EĞİTİM ANTREMANI ALTYAPI ANTRENMANI TEMEL ANTRENMAN GELİŞİM ANTRENMANI YÜKSEK PERFORMANSA HAZIRLAYICI ANTRENMAN YÜKSEK PERFORMANS ANTRENMANI

10 FUTBOLCU VE PERFORMANS BİR FUTBOLCUNUN PERFORMANSINI BELİRLEYEN ÖNCELİKLİ ÖZELLİKLER I. YETENEK DÜZEYİ II. TEKNİK DÜZEYİ III. TAKTİK DÜZEYİ IV. KONDİSYON DÜZEYİ V. FUTBOLCU SAĞLIK DÜZEYİ VI. GERÇEKÇİ BİR AMAÇ KAYNAKLI İSTEK DÜZEYİ

11 FUTBOLCU VE PERFORMANS BİR FUTBOLCUNUN PERFORMANSINI BELİRLEYEN ÖNCELİKLİ ÖZELLİKLER FUTBOLDA EĞİTİM FUTBOLDA PSİKOLOJİ SOSYOLOJİ FUTBOLDA PERFORMANSI BELİRLEYEN ALANLAR FUTBOLDA ANTRENMAN VE HAREKET BİLİMİ FUTBOLDA SAĞLIK FUTBOLDA YÖNETİM VE ORGANİZASYON

12 FUTBOLDA ANTRENMANIN TEMEL İLKELERİ ARTAN YÜKLENME FAZLAYA TAMLAMA (SUPERKOMPANSASYON) YÜKLENME VE TOPARLANMA ARASINDAKİ AMACA UYGUN İLİŞKİ ANTRENMAN, MAÇ VE ANTRENMAN SIKLIĞI BÜTÜN BİR YIL ANTRENMAN VE DÖNEMLEME (PERİYOTLAMA) BİREYSELLİK ÖZEL OLMA AKTİF KATILMA ÇEŞİTLİLİK MODELLEME ÇOK YÖNLÜ GELİŞİM

13 ARTAN YÜKLENME İLKESİ ÇIKIŞ NE KADAR ÇABUK OLURSA, DÜŞÜŞ DE O KADAR ÇABUK OLACAKTIR. ONUN İÇİN YÜKLENİMLER YAVAŞTAN BAŞLAYARAK, ARTARAK YAPILACAKTIR. YÜKLENME ŞİDDETİ SÜRE ARTAN YÜKLENİM İLKESİ İLE HEDEFLENEN MOTORİK ÖZELLİKLERİN GELİŞİMİNCE ESNEKLİK GÜNDEN GÜNE, KUVVET HAFTALAR İÇERİSİNDE, DAYANIKLILIK AY VE YIL SÜRECİNDE, SÜRAT İSE VAR OLAN GENETİK VE DİĞER MOTORİK ÖZELLİKLERİN DÜZEYLERİNE BAĞLI OLARAK AY VE YIL SÜREÇLERİNDE GELİŞTİRİLEBİLİR

14 YÜKLENİM FAZLAYA TAMLAMA İLKESİ F. TAMLAMA TOPARLANMA ENERJİ KULLANIMI YORGUNLUK Yüklenme Enerji Tüketimi Yorgunluk Organizma verimlilik düzeyi Bu nedenle yüklenim sonrası ARA-dinlenim Yüklenme ile organizmada biyokimyasal açıdan bir dizi reaksiyonlar olur. Harcanan enerji kaynaklarının daha fazlası bir yenilenmeyle, bir önceki yüklenimdeki başlangıç düzeyinin üstünde artış olur. Antrenmanın içi, antrenmanlar sonrası Çok uzun aralar Performansı düşürür.

15 ANTRENMAN, MAÇ VE ANTRENMAN SIKLIĞI İLKESİ ANTRENMANIN YOĞUNLUĞU, KAPSAMI, SIKLIĞI, DÖNÜŞÜM, GELİŞME UYGUNLUK İLİŞKİSİNDENDİR UZUN SÜREN ANTRENMAN + YÜKSEK YORGUNLUK = SÜRANTRENE SAKATLIK ARTAR, MOTİVASYON AZALIR HAFTA İÇERİSİNDE DÖNEME BAĞLI VE AMACA UYGUN OLARAK ANTRENMAN SAYISI ARTABİLİR. ANCAK, YOĞUNLUK AZALIR. ANTRENMAN SAYISINI BELİRLEYEN FAKTÖRLER: ÖNKOŞULLAR: TAKIMIN GENEL KONDİSYON DÜZEYİ, PSİKOLOJİK DURUMU, PUAN DURUMU, KUPA MAÇI, RAKİP, İKLİM, VS. LİG MAÇI; BU MAÇ-CUMARTESİ? HAFTA İÇİ; KUPA MAÇI-ERTELEME MAÇI? DÖNEME GÖRE? GÜNDE 2 3 NTRENMAN?

16 YÜKLENİM VE TOPARLANMA ARASINDAKİ AMACA UYGUN İLİŞKİ İLKESİ ORGANİZMA VÜCUT YAPI FONKSİYONLARIYLA, ÇEVRE, DEĞİŞEN KOŞULLAR (YAŞAM VEYA SPORA ÖZGÜ DURUMLAR) UYUM SAĞLAR. BELİRLENMİŞ BİR PLAN ÇERÇEVESİNDE, ÖLÇÜSÜ, SÜRECİ, İÇERİĞİ DEĞİŞTİRİLEREK VÜCUTTA ÇEŞİTLİ DEĞİŞİKLİKLERE NEDEN OLAN ETKİNLİKLER, YÜKLENİM OLARAK ADLANDIRILIR. SPOR YÜKLENİMLERİ: KAS EKLEM YAPILARINDA, SOLUNUM, DOLAŞIM, SİNİR VS. SİSTEMLERDE, PSİKOLOJİK YAPIDA BİR DEĞİŞİM VE GELİŞİM SAĞLARLAR. YÜKLENİMLER UYARI EŞİĞİNİ AŞTIKLARINDA, AMACA UYGUN GELİŞİM SAĞLAYABİLİRLER. EŞİK ALTI UYARANLAR GELİŞİM SAĞLAMAZLAR. UYARI EŞİĞİ: FUTBOLCUNUN İLGİLİ ÖZELLİKTE SAHİP OLDUĞU O ANKİ DÜZEYDİR. ANTRENMAN YÜKLENİMLERİ İÇİN BU SINIRI GELİŞTİRMEK, İLERİ ATMAK TEMEL AMAÇTIR.

17 YÜKLENİM VE TOPARLANMA ARASINDAKİ AMACA UYGUN İLİŞKİ İLKESİ PERFORMANS DÜZEYİ Uygun yüklenim ve dinlenimle performans artar. SÜRE SÜRE Uygun olmayan yüklenim ve dinlenimle performans azalır. (Yüksek yüklenim, uygun olmayan dinlenim) PERFORMANS DÜZEYİ

18 I. MİKRO PLANLAR 1. GÜNLÜK PLANLAR 2. HAFTALIK PLANLAR ANTRENMAN PERİYOTLAMA (DÖNEMLEME) İLKESİ II. III. MEZO PLANLAR 1. AYLIK PLANLAR 2. BİRKAÇ AYLIK PLANLAR 3. YILLIK PLANLAR MAKRO PLANLAR PLANLAMADA DİKKAT EDİLECEK İLKELER: I. ÖNKOŞULLAR II. ARAÇLAR III. EĞİTİM ÖĞRENİM SÜRECİ IV. UYGULAMA SÜRECİ V. KONTROL (DENETİM) VE KARŞILAŞTIRMA İLKELERİDİR 1. BİRKAÇ YILLIK PLANLAR

19 ANTRENMAN PERİYOTLAMA (DÖNEMLEME) İLKESİ DÖNEMLER PLANLAMA HAZIRLIK DÖNEMİ 1. MÜSABAKA DÖNEMİ YILLIK PLAN PERİYOTLAMA ARA (GEÇİŞ) DÖNEMİ 2. MÜSABAKA DÖNEMİ AYLIK PLAN HAFTALIK PLAN GÜNLÜK PLAN TATİLE GEÇİŞ DÖNEMİ

20 ANTRENMAN PERİYOTLAMA (DÖNEMLEME) İLKESİ PERİYOTLAMAYA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: I. VAROLAN ÖN KOŞULLAR: 1. MADDİ İMKANLARIN YETERLİLİĞİ 2. FUTBOLCU NİTELİK VE NİCELİĞİ 3. SAHA, TESİS, ARAÇ, GEREÇ, MALZEME YETERLİLİĞİ II. III. IV. SAĞLIKLI VE GERÇEKÇİ AMAÇ MAÇLARIN OLASI SAYI, YER VE TARİHLERİ ZAMAN SINIRLAMALARI, TATİLLER, VB. V. SAĞLIK KONTROLLERİ, SOSYAL ETKİNLİKLER, ÖLÇÜM VE TESTLER VB. VI. KAMP YERİ VE TARİH SÜRELERİ.

21 ÇALIŞMA VE DİNLENMEDE DENGE PRENSİBİ ÇALIŞMA VE DİNLENMENİN AMACA UYGUN ŞEKİLDE AYARLANMASIYLA, YENİLENME OLAYI ARTAR. ORGANİZMA, ARTAN YÜKLERE GÖRE KENDİNİ AYARLAR. DİNLENME VERİMSEL DİNLENME SÜRATTE DEVAMLILIK [ANAEROBİK ÇALIŞMA] KUVVETTE DEVAMLILIK İRADE GÜCÜ TAM DİNLENME MAXIMAL KUVVET SÜRAT TEKNO-MOTORİK HAREKETLER NABIZ / DK VERİMSEL TAM GENEL SÜRE

22 ANTRENMAN BİLİMİ VE FUTBOLDA YÜKLENİM İLKELERİ (FAKTÖRLERİ, ÖLÇÜTLERİ, NORMATİFLERİ) PERFORMANSIN ARTIŞI VE SPORCUNUN KAPASİTESİNİN BELLİ BİR DÜZEYE ULAŞABİLMESİ, ANTREMANLA YAPILAN YÜKLENMELERE BAĞLIDIR. PERFORMANSIN GELİŞİMİ İÇİN UYGUN YÜKLENME DÜRTÜLERİNE İHTİYAÇ DUYULMAKTADIR. YÜKLENME VÜCUT FONKSİYONLARININ BOZULMASI UYUM PERFORMANS VE ORGANİK GELİŞİM SPORDA GÜÇ YETENEĞİ VE BUNUN TEMEL BİRİMLERİ OLAN MOTORİK ÖZELLİKLER, HAREKET UYARILARI YOLUYLA GELİŞİR. EĞER UYARANLAR, ANTRENMANIN GELİŞİMİNİ SAĞLAMLAŞTIRIYORSA, BU UYARANI YÜKLENME OLARAK TANIMLAYABİLİRİZ. YOĞUN YÜKLENMELER, SPORCUNUN ORGANİZMASINA YORGUNLUK VERİR VE BUDA ORGANİZMANIN GÜÇ YETENEĞİNİ OLUMSUZ YÖNDE ETKİLER. BUNUNLA BİRLİKTE YETERLİ BİR DİNLENME SONUNDA YORGUNLUK GİDERİLİR, ORGANİZMA YENİDEN TOPARLANIR VE GÜÇ YETENEĞİNİ ARTIRIR.

23 ANTRENMAN BİLİMİ VE FUTBOLDA YÜKLENİM İLKELERİ (FAKTÖRLERİ, ÖLÇÜTLERİ, NORMATİFLERİ) GÜÇ YETENEĞİNİN GELİŞMESİ İKİ İLKEYE BAĞLIDIR: ANTRENMAN VE MÜSABAKA YÜKLENMELERİ DEVAMLILIK SÜRECİ İÇİNDE BASAMAKLI OLARAK YÜKSELTİLMELİDİR. BU YÜKLENMEYİ UYGULARKEN, YÜKLENME VE DİNLENME ARASINDAKİ İLİŞKİ ÖYLE DÜZENLENMELİDİR Kİ; YÜKLEME SONRASI ORGANİZMA YENİDEN TOPARLANDIĞI ANDA (AŞIRI DENGELEME), YÜKSEK YÜKLENME UYGULANMALIDIR. ANTRENMANDA YAPILAN YÜKLENMELERİ, NİCELİK VE NİTELİK BAKIMINDAN 4 GRUPTA İNCELERİZ: 1. YÜKLENİM ŞİDDETİ 2. YÜKLENİM KAPSAMI 3. YÜKLENİM SÜRESİ 4. YÜKLENİM SIKLIĞI

24 YÜKLENİM ŞİDDETİ YAPILACAK OLAN ANTRENMANIN, BELİRLİ ZAMAN BİRİMİNDE YAPILAN İŞLE TANIMIDIR. KUVVET ANTRENMANLARINDA KALDIRILAN AĞIRLIK (KG), SÜRAT ANTRENMANLARINDA KOŞUNUN HIZI (M/SN), DAYANIKLILIK ANTRENMANLARINDA KOŞU MESAFESİ VEYA NABIZ, PERFORMANSIN GELİŞİMİ İÇİN GEREKLİ OLAN EŞİK DEĞER KUVVET ANTRENMANLARINDA %60 DAYANIKLILIK ANTRENMANLARINDA %70-80 SÜRAT ANTRENMANLARINDA %75-80 ŞEKLİNDE BELİRTİLMİŞTİR.

25 YÜKLENİM ŞİDDETİ YÜKLENİM ŞİDDETİ, BELİRLİ ARALIKLARLA ARTIRILMASI GEREKLİDİR. BİR FUTBOLCU 100KG LIK AĞIRLIKLA BENCH PRESS YAPARKEN, ANTRENMANA UYUM SONRASI 120KG LIK AĞIRLIĞI KALDIRABİLECEK DURUMA ERİŞMİŞ İSE, YÜKLENME ŞİDDETİ YENİDEN DÜZENLENMELİDİR. ŞİDDET İLE VERİM ÖZELLİĞİ ARASINDA ŞU BAĞLANTI VARDIR; ARTAN VERİM ÖZELLİĞİ İLE ETKİLİ YOĞUNLUK ALANININ EŞİK ÇİZGİSİ YÜKSELİR. YÜKLENİM ŞİDDETİ (WEINECK, 1988) YÜKLENME (ŞİDDETİ/DERECESİ) MAX VERİM YÜZDESİ (GÜÇ VE SÜRAT ANTRENMANI) NABIZ SAYISI (ATIM/DK) AEROBİK HAFİF ORTA SUBMAKSİMAL MAKSİMAL ÜZERİ

26 YÜKLENİM KAPSAMI YÜKLENİMİN KAPSAMI, BİR ANTRENMANDAKİ TÜM YÜKLENMENİN SÜRESİNİ VE TEKRAR SAYILARINI İÇERMEKTEDİR. ÖRNEĞİN BİR ÜNİTE ANTRENMANDA 50KG LIK AĞIRLIĞI 20 DEFA KALDIRIRSAK, YÜKLENİMİN KAPSAMI, 50x20=1000KG DIR. SÜRAT ANTRENMANLARINDA 100M LİK MESAFEYİ 10 KEZ KOŞUYOR İSEK, 10x100=1000M DİR. YÜKLENMENİN KAPSAMI OLARAK KASTEDİLEN TÜM YÜKLENMELERİN ANTRENMAN ESNASINDA, SÜRESİ VE TEKRARLARIDIR. DAYANIKLILIK ANTRENMANLARINDA MESAFE VEYA BİR MESAFEYİ KAT ETMEK İÇİN GEÇEN SÜRE VE BİRİMLERDİR. FUTBOL KAPSAM ARTTIKÇA UYARI ŞİDDETİ AZALIR KAPSAM AZALDIKÇA UYARI ŞİDDETİ ARTAR UYARI KAPSAMI UYARI EŞİĞİNİN DİKKATE ALINMASINI GEREKTİRİR.

27 YÜKLENİM SÜRESİ YÜKLENİMİN ANTRENMANDAKİ UYGULANDIĞI SÜREDİR. KONDİSYONUN DAHA ÜST DÜZEYE ÇIKARTILMASI İÇİN ÖNEMLİ BİR ÖZELLİKTİR. DAYANIKLILIK ÇALIŞMALARINDA MİNİMUM SÜRE 30 DK, KUVVET, SÜRAT, ÇABUK KUVVET ÇALIŞMALARINDA İSE SÜRENİN MAXİMUM SINIRINI AŞAN, ZORLAYAN, BİTKİNLİK OLUŞTURAN VE MAKSİMAL DAYANMA SINIRINI AŞAN BİR ŞEKİLDE PLANLANMAMASI ZORUNLUDUR. ÇABUK KUVVET VE SÜRATTE KISA DAYANIKLILIK ANTRENMANLARINDA UZUN SÜRE KAFA VURUŞU, ŞUT KISA SÜRE YARI SAHADA DRİBLİNG DAHA UZUN SÜRE UYARI SÜRESİ ANTRENMANIN, HAREKETİN AMACINA BAĞLIDIR. AMAÇ SÜRAT İSE M OLMALI 70 M OLURSA, VEYA 100 M OLURSA YANLIŞ OLUR, ÇÜNKÜ MAKSİMAL SÜRATTE DÜŞÜŞ OLUR. ÇOCUK VE GENÇLERDE M, YETERLİ GELİŞİMİ OLAN 15 YAŞTAN İTİBAREN 40M YE KADAR SÜRAT ÇALIŞILABİLİR.

28 YÜKLENİM SIKLIĞI YAPILAN ANTRENMANIN YÜKLENME VE DİNLENME SAFHALARI ARASINDAKİ ZAMANSAL İLİŞKİSİDİR. NE ZAMAN UYARI? NE ZAMAN TOPARLANMA DİNLENME? İKİ UYARI ARASINDA NE TÜR BİR DİNLENME? PASİF TAM DİNLENME YORGUNLUK GİDERİCİ AKTİF VERİMLİ DİNLENME AMACA UYGUN UYUM OLGUSU DAYANIKLILIK ANTRENMANLARINDA YÜKLENME SÜRESİ KADAR VEYA YARISI KADAR DİNLENME SAĞLAMAK YETERLİDİR. INTERVAL ANTRENMANLARDA NABZIN 120 OLMASI YENİ BİR KOŞU İÇİN KRİTERDİR. KUVVET ANTRENMANLARINDA YÜKLENMENİN SÜSRESİNİN 2-3 KATI SÜRAT ANTRENMANLARINDA 1 DAKİKA DİNLENME VERİLMESİ UYGUNDUR. MAKSİMAL KUVVET, ÇABUK KUVVET, SÜRAT, DİNLENME TAM. DAYANIKLILIK ÇALIŞMALARINDA AKTİF DİNLENME AKTİF DİNLENME = 1/3 PASİF DİNLENME

29 MOTORİK YETENEKLERİN GELİŞTİRİLMEYE BAŞLANMA DÜZEYİ (HARRE, 1982) YAŞ GRUPLARINA GÖRE YILLARIN AYRIMI KONDİSYON ELEMENTLERİ MAKSİMAL KUVVET ÇABUK KUVVET KUVVETTE DEVAMLILIK AEROBİK DAYANIKLILIK ANAEROBİK DAYANIKLILIK REAKSİYON SÜRATİ ASİMETRİK MAKSİMAL SÜRAT SİMETRİK MAKSİMAL SÜRAT HAREKETLİLİK (ESNEKLİK) Yüklenim Düzeyi + çok dikkatli yüklenim ++ dikkatli yüklenim +++ yüklenim yüksek performans amaçlı

30 KONDİSYON KONDİSYON, LATİNCE BİR KELİME OLUP GENEL ANLAMDA GÜNLÜK YÜKLENMEYİ, İŞ YAŞAMINI, SANATSAL UYUMU VE SPORTİF VERİMLİLİĞİ İFADE EDER. SPORDA KONDİSYON, GENELDE FİZİKİ KABİLİYET VE BAŞARININ KİŞİSELOLARAK DÜZENLENMESİ OLARAK TANIMLANMAKTADIR. DEĞİŞİK SPORLAR BİRBİRİNDEN FARKLI KABİLİYET VE KONDİSYON İÇERİR. TIPKI YÜZÜCÜNÜN VE BİR FUTBOLCUNUN FARKLI KONDİSYONA SAHİP OLMASI GİBİ... BİR BAŞKA TANIMA GÖRE İSE KONDİSYON; ANTRENMANLAR İLE KAZANILMIŞ MOTORSAL, BEDENSEL VE RUHSAL ÖZELLİKLERİN TOPLAMIDIR.

31 KONDİSYON KONDİSYON ESAS OLARAK; SÜRAT, KUVVET VE DAYANIKLILIĞIN GELİŞTİRİLMESİNİ İÇERİR. BU MOTORSAL KONDİSYONEL ÖZELLİKLER YARIŞSAL SPOR OLGUSUNUN YETERLİLİĞİ İÇİN GEREKLİ ÖN ŞARTLARDIR. BU AYNI ZAMANDA TEKNİĞİN PUANLANDIĞI VEYA İKİ SPORCUNUN BİRBİRİNE KARŞI YARIŞTIĞI, BAŞARININ BÜYÜK ORANDA ÇEŞİTLİ GÜÇ, TEKNİK VE TAKTİK YETENEKLERİN ÜSTÜNLÜĞÜNE DAYANDIĞI BİREYSEL VEYA TAKIM SPORLARI İÇİN GEÇERLİDİR. KONDİSYON ÇALIŞMALARININ TEMEL PRENSİBİ, OLUŞMASI SİSTEMLİ ANTRENMAN PERİYOTLAMASI İLE BİRKAÇ YIL SÜREN VE SPORCULARIN VAROLAN KONDİSYONUNDAN DAHA FAZLASINI GERÇEKLEŞTİRMEYE YÖNELİK, ÇOK FAZLA STRESE DAYANABİLME YETENEĞİNE ULAŞILMASIDIR.

32 KONDİSYON KONDİSYON KAVRAMINDA BİLİNMESİ GEREKEN BAZI İLKELERİ ŞÖYLE SIRALAYABİLİRİZ: İ. KONDİSYON ANTRENMAN ESNASINDA ELE ALINIR. II. III. IV. KONDİSYONU GENETİK FAKTÖRLER VE KAS YAPISI ETKİLER. KONDİSYON YAŞLARA GÖRE FARKLILIK GÖSTERİR. KONDİSYON MERKEZİ SİNİR SİSTEMİNİ DÜZENLER. V. KONDİSYONDA BİREYSEL FARKLILIKLAR VARDIR. VI. KONDİSYONDA ANTRENMAN SÜRESİ VE ZAMANI ÖNEMLİDİR

33 FUTBOLDA KONDİSYON TAKIMI OLUŞTURAN BÜTÜN FUTBOLCULAR, BÜTÜN BİR MAÇ VE LİG SEZONU BOYUNCA KUVVET, ÇABUKLUK, İKİLİ MÜCADELELERDEN KORKMA, SERT VE İSABETLİ ŞUTLAR ÇEKEBİLME, TOPLU VE TOPSUZ OYUNU SÜRDÜRME GİBİ YETENEKLERE SAHİP OLMASI GEREKİR. BÜTÜN BU ÖZELLİKLERDE KONDİSYON KAVRAMI ALTINDA TOPLANIR. FUTBOLDA KONDİSYON YÜKSEKLİĞİ, FUTBOLOYUNUNUN KARAKTERLERİNE UYGUN ANTRENMANLARLA KAZANILMAKTADIR. FUTBOLDA HAREKETİN BOYUTLARI İNCELENİRSE DAYANIKLILIK, SÜRAT, KUVVET, ESNEKLİK VE KOORDİNASYON GİBİ SPORTİF HAREKETLERİN BÜTÜN BOYUTLANNI İÇERDİĞİ GÖRÜLÜR.

34 FUTBOLDA KONDİSYON FUTBOLCULARIN KONDİSYONLANNIN YÜKSELMESİ İÇİN ONLARIN ANTRENMANLAR SIRASINDA ZAMAN ZAMAN VE BELLİ BİR YÖNTEME UYGUN OLMAK ÜZERE, BEDENSEL KAPASİTELERİNİN SINIRLARINA KADAR YANİ %100 ORANINDA ZORLANMASI GEREKİR. FUTBOLDA, BEDENSEL ZORLANMANIN EN BÜYÜK ÖZELLİĞİ OYUNUN HER ANINDA DEĞİŞİK NİTELİKTE ZORLANMALARA NEDEN OLMASIDIR. BİR AN HIZ ÖN PLANA ÇIKARKEN HEMEN ARKASINDAN KUVVET YA DA ESNEKLİK İÇEREN BİR HAREKET GEREKİR.

35 FUTBOLDA KONDİSYON KISACASI FUTBOLDA KONDİSYON; FUTBOLCUNUN MÜSABAKALARDAKİ FİZİKSEL VE PSİKOLOJİK ORTAMA UYUMU, KUVVET, SÜRAT, DAYANIKLILIK VE ZİHİNSEL ADAPTASYONUNU SAĞLAYAN BEDENSEL HAREKETLER ZİNCİRİDİR. SPORCULARIN ANTRENMANLAR SIRASINDA KAZANDIKLAN FİZİK VE MORAL KONDİSYONU TAKIMIN PERFORMANSINI SAĞLARKEN, ONLAN MÜSABAKALARA DA MOTİVE EDER. EN İYİ ANTRENMAN EĞİTİMCİSİ MÜSABAKADIR. (KRAMER, 1987) MAÇLARDA NASIL ANTRENMAN YAPMAMIZ GEREKTİĞİNİ ÖĞRENİYORUZ (KRAUSPE, Teschner 1990) KONDİSYON ÇALIŞMALARININ AMACINI VE İÇERİĞİNİ MÜSABAKA BELİRLER (BİZANZ, 1988) EĞER MÜSABAKA EN İYİ ANTRENMANSA, AYN ŞEKİLDE İYİ BİR ANTRENMAN DA MECBUREN GÜÇLÜ BİR MÜSABAKA KARAKTERİ TAŞIMAKTADIR (NORGOTH, 1988) FUTBOLUN BAŞARI SIRRI MUTLAKA ANTRENMANDA ARANMALIDIR (BEENHAKER, 1990)

36 FUTBOLDA KONDİSYON FUTBOLDA KONDİSYONUN TEMELİNİ, DİĞER TAKIM SPONSORLARINDA OLDUĞU GİBİ, KUVVET, SÜRAT, DAYANIKLILIK VE ÇABUKLUK OLUŞTURUR. FUTBOLCULARIN KONDİSYONEL ÖZELLİKLERİNİN DAĞILIMI DAYANIKLILIK : %30 SÜRAT : %20 KUVVET : %15 HAREKETLİLİK : %15 KOORDİNASYON : %20

37 KONDİSYON Fiziksel Performansın Temelleri Psikolojik Performansın Temelleri Sosyal Performansın Temelleri Yapısal ve Başlıca Motorik Özellikler Sağlık Faktörleri Sürat Kuvvet Dayanıkl ılık Çıkış Sürati Dönüşüm lü- Dönüşüm süz Hareket Sürati Fiziksel Özellikler Futbola özgü önlemler Sıçrama Kuvveti, Şut Kuvveti Genel Temel Dayanı klılık Hareketl ilik Özel Eklem Hareketliliği Koordinatif Özellikler Yatkınlık, Beceriklilik, Motorik, Öğrenme Yetenekleri Zihinsel Özellikle r Sense Motorik Zeka Futbola Özgü Önlemler Koşu Becerisi, Top Hakimiyeti, Reaksiyon Hızı, Uyum ve Değişim Yeteneği, Alan, Zaman, Yön ve Denge Yeteneği Oyunda Zekası Oyun Yaratıcılığı Oyun Fantazisi Motivasyon Özellikleri Performnsa Motive Olma Afektif (Psikolojik) Duygu, Moral, v.b. Futbola Özgü Önlemler Başarmaya yönelik direnç İrade gücü, özgüven Kendini zorlama isteği Kararlılık Direnç Karar verme yeteneği Konsantrasyon yeteneği Başarı isteği Rizikoya girebilme Kişilik Yapısı Ruhsal Yapı Sosyal Temel Durumlar Aile Durumu Meslek Durumu Medya Kamuoyu Federasyonla İlişkiler Diğer Sporcularla İlişkiler Koşu Becerisi, Top Hakimiyeti, Reaksiyon Hızı, Uyum ve Değişim Yeteneği, Alan, Zaman, Yön ve Denge Yeteneği Oyunda Zekası Oyun Yaratıcılığı Oyun Fantazisi Toplumsal yapıdaki rol anlayışı Sosyo Ekonomik, Ekolojik, Kültürel Faktörler Futbola Özgü Önlemler Karışık Formlar: Çabuk Kuvvet Çabuk Kuvvette Devamlılık Kuvvette Devamlılık Futbol Teknik ve Taktiğine Geçiş

38 Kondisyon Kondisyon Kuvvet Temel Kuvvet Hareketlilik Dayanıklılık Aerob dayanıklılık K O N D İ S Y O N Aerob dayanıklılık Çıkış sürati Genel spor yapı Çabuk kuvvet Kuvvette dayanıklılık Süratte dayanılo,klılık Tablo : Futbol kondisyon antrenmanının yapısı Tablo : Futbol kondisyon antrenmanının yapısı

39 TEŞEKKÜR EDERİM...

40 ANTRENMAN BİLGİSİNDEN ANTRENMAN BİLİMİNE GEÇİŞ Önceki yıllarda [yaklaşık 1990 yılına kadar] Antrenman Bilgisi adı altında çoğunlukla derlemeler şeklinde, sınırlı ve tek yönlü referanslara dayalı olarak verilen bilgilerin bir bölümü günümüzde de kabul edilmekle birlikte, belli bir bölümü de gelişigüzel bilgilere dayanmaktaydı.günümüzde Spor Bilimlerinde yapılan bir çok bilimsel araştırmayla elde edilen bilgilerin bilimsel bilgi düzeyine ulaşmasıyla artık Antrenman Biliminden bahsedebiliriz.

41 ANTRENMAN BİLİMİNİN ENTEGRE BİLİM DALI OLUŞU Antrenman Bilimi, tüm bilimlerin ortak özellikleri olan, kuramsal, nesnel, objektif, deneysel, sistematik, genelleyici, interdisipliner oluş nitelikleri taşımakta ve gelişigüzel bilgiden bilimsel bilgiye ulaşırken, bilimsel veri toplama gözlem deneysel analiz aşamalarından geçmektedir. Antrenman bilimi ile yakından ilişkisi olan bilim dallarından bazılarını şöyle sıralayabiliriz. Egzersiz Fizyolojisi, Fonksiyonel Anatomi, Kinesyoloji, Kinantropometri, Biyofizik,Biyomekanik, Biyokimya, Biyoistatistik, Motor Öğrenme, Spor Psikolojisi, Spor Pedagojisi, Ölçme ve Değerlendirme.

42 TERMİNOLOJİK AÇIDAN ANTRENMAN Antrenman kelimesi latince kökenlidir. Fransızca, İngilizce ve Almanca olarak kullanılışları benzerlikler göstermektedir. Fransızca,l' entraînement İngilizce, Training Almanca, Training şeklinde kullanılmaktadır. Türkçe söyleniş biçimi Fransızcadaki telafuza benzemektedir. Alıştırma yapmak, yetiştirmek, eğitmek, terbiye etmek, idman yapmak gibi geniş anlamlarda kullanılan bir fiilin isim halidir

43 ÇEŞİTLİ ANTRENMAN TANIMLARI Fiziksel egzersizler yardımıyla sporcuların fiziksel, teknik-taktik, zihinsel, ahlaki hazırlığıdır [ Matveyev ]. Sportif antrenman, komple spormotorik verime yönelik tasarlanan hedeflere, durum değişikliklerine uygun, metodik ve organize önlemleri içeren, planlı yönlendirilen, davranış değişikliği geliştirilen bir süreçtir [ Martin ]. Kondisyonel, koordinatif, teknik, taktik niteliklerin geliştirilmesine veya korunmasına yönelik bir süreç, bir sistemdir. Bu süreç, antrenman hedeflerine yönelik, antrenman bilgisi yasalarına göre hazırlanmış antrenman içerikleri ile gerçekleştirilen, sistematik, yönlendirilen davranışlardan oluşur [ Letzelter ].

44 TÜRK ANTRENMAN BİLİMCİLERİNİN TANIMLARI Organik bünyelerin verimleri, günlük hayattaki etkinliklerin meydana getirdiği yükle doğru orantılılı olarak artar. Yükün artması, bu yükü karşılamak isteyen organizmanın olumlu anlamda fonksiyon ve yapısını değiştirir. Organizmanın verimi maksimal [sınırsal] değere ulaştırılmak istenirse, bu durumda kişiye özel olarak hazırlanmış, belirli hedefleri olan bir takım yüklerin uygulanması gerekir.bütün bu etkinliklere verilen isim ise antrenman dır [ Renklikurt ]. Sporcunun kendi en yüksek verimliliğine ulaşabilmesi için, planlı biçimde yaptığı bedensel ve ruhsal çalışmaların tümüdür [ Muratlı ]. Fizik ve moral gücün, teknik ve taktik becerilerin,organik ve psikolojik yüklenmelerle düzeltilmesi ve üst düzeye getirilmesi amaçlarına yönelik bir eğitim sürecidir [ Sevim ].

45 ANTRENMANIN AMAÇLARI Antrenmanlar olanaklar ölçüsünde çok yönlü hedeflere yönelik olarak planlanmalıdır bu nedenle antrenmanların amaçlarını şöyle sıralayabiliriz. BEDENSEL [FİZİKSEL] GELİŞİM Bedensel yetilerin başka bir deyişle öncelikle biyomotor yetilerin geliştirilmesine yönelik çalışmaları kapsar [ sürat, kuvvet, dayanıklılık gibi ]. TEKNİK GELİŞİM Uygulanan spor dalına ait tekniklerin [ basketbolda şut, futbolda top sürme, atletizmde start gibi ] geliştirilmesini içerir. TAKTİK GELİŞİM Müsabakalarda bireyin kendinin veya rakibinin yeteneklerini göz önüne alarak hazırladığı stratejiye bağlı olarak değişen eylem planlarının geliştirilmesini hedefler [ örneğin takım sporlarında savunmada çok adam bulundurulması, hızlı hücum ]

46 ZİHİNSEL GELİŞİM Antrenmanın karmaşık zihinsel becerilerin de geliştirilmesine olanak verecek şekilde planlanmasını kapsamaktadır [ örneğin karmaşık taktik varyasyonların çalışılması, tekniğin geliştirilmesi sırasında yaratıcılığa yönelik ödevler verilmesi ]. PSİKOLOJİK GELİŞİM Her antrenmanda değişik motivasyon öğeleri kullanılarak, yaşamın ve aynı zamanda sporun doğasında bulunan mücadelecilik, kararlılık, istikrarlılık gibi davranışların geliştirilmesi amaçlanır. PEDAGOJİK GELİŞİM Antrenmanın kendisinin temelde bir eğitim süreci olduğu düşünülerek, her antrenmanda eğitsel motiflerin kullanılması gerek sinimini karşılar [ örneğin takım sporlarında yardımlaşma, oyun kurallarına uyma, rakibe saygı duyma gibi anlayışların sporculara kazandırılması çalışmaları yapılmalıdır ].

47 ANTRENMAN ÇEŞİTLERİ Antrenmanlar değişik bakış açılarına göre sınıflandırılabilir. UYGULAMA BİÇİMİ AÇISINDAN 1. Bedensel-aktif antrenman 2. Gözlemsel [obzervatif] antrenman, 3. Zihinsel [ mental ] antrenman ya da ideomotorik antrenman 4. Otojen antrenman [ zihinsel- ruhsal konsantrasyon ant. ] AMAÇLARINA GÖRE 1. Sportif verim [ performans ] antrenmanı, 2. Koruyucu [ prevantif ] antrenman, 3. Rehabilitatif [ yeniden sağlık durumuna getiren ] antrenman

48 YAŞ GRUPLARINA GÖRE Çocuk, genç ve yetişkinlerin antrenmanı olarak ele alınarak, uzun vadede şu aşamalardan meydana gelir. 1. Temel antrenman, 2. Ön-yapı antrenmanı, 3. Yüksek verim [ performans ] antrenmanı. ANTRENMANLARIN YÖNETİM BİÇİMİ AÇISINDAN 1. Otokratik antrenman, 2. Demokratik antrenman, 3. Serbest antrenman.