Çocukluk çağında hemogram ve periferik kan yayması: Normal ve anormal değerler

Transkript

1 Çocukluk çağında hemogram ve periferik kan yayması: Normal ve anormal değerler Dr. Tiraje Celkan Pediatrik Hematoloji-Onkoloji Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

2 CBC= hemogram Lab tetkiklerinin kralı En sık WBC bakılıyor Bakteriyel enf göstermede >15 X109 %38-86 duyarlık ve %53-85 özgüllük

3 Cihaz Çalışma Prensipleri Elektriksel İmpedans, Işık saçma teknolojisi (optical scatter), saçılan ışığın miktarının ve tipinin (difraksiyon, refraksiyon ve refleksiyon) analizi ile hücrelerin sayısı ve boyutunun saptanması, granülasyonu İkisi bir arada, Peroksidaz ve floresans boyama tekniği 3

4 Cihazla sayım Uyarılar (Flag???) Cihaz problemleri Analitik etkileşim Normalde olmayan hücrelerin varlığı

5 CBC Direkt ölçülenler : hb MCV RBC Hesaplananlar: hct= MCV XRBC MCH: hb/ RBC MCHC: Hb/hct RDW:

6 Elektronik Sayıcıların Güvenirliliği Hücre tipi Coefficient variation (CV) Manuel yöntem (%) Elektronik (%) Eritrosit ±11 ±1 Hb ±2 <1 Hct ±2 ±1 MCV ±9.5 <1 Lökosit ±16 ±1.5 Retikülosit ±33.9 ±5 Trombosit ±22 ±2 sayıcı Genişletilmiş lökosit formülü (bazofil, monosit sayımı, yenidoğan kan sayımı Mükemmele yakın doğru sonuç Daha az güvenirlilik 6

7 Tam Kan Sayımı İçin Hata Kaynakları Aç karnına alınmasına gerek yok. Uzun süreli turnike uygulanması (hemokonsantrasyon), Kapiller veya venöz kan, Antikoagülan kaynaklı hatalar, yanlış tüp Yetersiz veya fazla antikoagülan, Yetersiz karıştırma, Laboratuvara geç ulaştırma veya geç çalışma, Diürnal değişim, postür, 7

8 Yetersiz karıştırma En az 2 dak. mekanik karıştırıcıda Elle 8-10 kez (kan alınır alınmaz), Hemen çalışılmayacaksa mekanik karıştırıcıda bekletme, +4 C de saklanmışsa önce oda ısısına getirilip sonra karıştırılması gerekir, Özellikle trombosit sayısını etkiler (kolay agregat oluşturma özelliği) Dacie and Lewis, Pract Haematol 82002

9 Kan Sayımı aletini etkileyen durumlar Soğuk aglütininler (RBC,HCT,MCV ) Lipemi ve ikter (Hb,MCH,MCHC ) Hemoliz (RBC,HCT,MCHC ) Anormal Hb (WBC, Hb ) Mikrosit (RBC ) Eritroblast (WBC ) Trombosit kümesi (PLT,WBC ) WBC> (Hb, RBC, HCT an.) Bekletilmiş kan (MCV,Plt,MPV )

10 Normal TKS Raporu Lökosit Saçılım grafisi Sitogram Eritrosit Sayısal değerler Histogram Trombosit 10

11 Kurallar 3ler kuralı ESX3= Hb HbX3=Hct 5ler kuralı İlk 5 gün PNL>lenfo 5gün-5 yaş lenfo>pnl

12 Hemoglobin Eritrosit Parametreleri Modifiye siyanhemoglobin metodu, Doğru ve direkt ölçüm, Hiperlipidemi, ikterik örnekte Hb, Hematokrit Nereden alındığı??? Arter ven- kapiller Mikrosantrifüj yöntemi daha yüksek değer İndirekt (matematiksel) ölçüm, Eritrosit (milyon) x MCV 10 Lewis SM, Clin Lab Haematol

13 Hb Siyanmethemoglobin yöntemi ile fotometrik olarak okunur. ortalama -2SD YD ay ay yaş yaş

14 MCV (OEH) mean corpuscular volume Normal erişkin fl ( 3) -2SD ortalama Yenidoğan yaş yaş yaş MCV= 70 + yaş alt sınır MCV= 84+ yaş x0.6 üst sınır

15 15

16 Eritrosit Histogramları R B C S a y ı s ı % Parçalanmış eritrositler Eritrosit aggregatlarısoğuk aglütininler R B C S a y ı s ı İki farklı eritrosit populasyonu, Kan transfüzyonu sonrası, mikrositoz-makrositoz tedavisine yanıt sonrası, miyelodisplazi Sideroblastik anem Volüm (flt) % Volüm (flt) 16

17 Mean Corpuscular (Cell) Volume Ortalama Eritrosit Hacmi Direkt olarak ölçülen parametre, Anemilerin morfolojik sınıflamasında önemli, Yüksek lenfosit sayısı, Hiperglisemi MCV R B C S a y ı s ı MİKROSİTOZ < MAKROSİTOZ > Volüm (flt) 17

18 MCHC

19 Mentzer indeksi: MCV/RBC <13 talasemi taşıyıcı MCV/RBC >13 demir eksikliği anemisi

20 RDW-Eritrosit dağılım genişliği Eritrosit histogramından elde edilen bir istatistiksel parametre, Eritrositlerin büyüklüklerine göre dağılım genişliğini göstermekte, anizositoz, RDW artmış MCV bak 1. düşük.dea 2. yüksek.b12-fa BESİNSEL Dacie and Lewis, Pract Haematol

21 RDW RDW-CV: %14, RDW-SD: 45 flt Mikrositozla seyreden anemilerin ayırıcı tanıda, DEA RDW artmış β-talasemi taşıyıcılığında normal, Anemi başlangıç evre RDW değeri yükselmekte, 100 Y ü z d e 20 % RDW-CV (%): (SD MCV)x100 RDW-SD (fl) Volüm (fl) Yıldız İ, Anemiler

22 Retikülosit- Genç eritrositler Manuel sayımda daha doğru sonuç Işık saçılım teknolojisi ile, Sayı ve matürasyon değerlendirme Normal değer %0.5-2, bin/mm 3 normal değer, >Yüz bin/mm 3 değerlerde hemoliz veya tedavi edilmekte olan anemiler, 22

23

24 M.Demir-Hemogram İç Hast

25 Histogram okuma

26 LÖKOSİT SAYIMLARINDA HATA KAYNAKLARI Splenektomi, Yeni doğan dönemi, Dev trombosit, İmmatür hücreler, Trombosit kümeleri, Hemoglobinopati, Megaloblastik anemi, Kronik karaciğer hastalığı 26

27 Trombositler Dev trombositler Yanlış daha düşük bazen lökosit?? 27

28 Kan SayımındaTrombosit Göstergeleri Trombosit sayısı (PLT; 150, ,000/mm 3 ), Ortalama trombosit hacmi (MPV; 7 11 flt), Trombosit büyüklük farkı (dağılım genişliği) (PDW; %12 16) Trombosit-büyük hücre oranı (P-LCR) Platokrit (PCT) 28

29 EDTA-Yalancı trombositopeni EDTA, trombosit yüzey proteinlerinden olan glikoprotein IIb/IIIa molekülü ile etkileşir, Glikoprotein IIb epitopunu açığa çıkarır. Otoantikorlar glikoprotein IIb epitopuna bağlanarak trombositlerin aglütine olmasına, Psödotrombositopeni, sıklık %0.5-2, Sitratlı veya heparinli kan ve 37 C de bekletilmesi, Çevresel kan yayması yapılması, Moreno A, Clin Lab Med 2002; Bizzaro N, Am J Hematol

30 EDTA, Trombosit Satellitism Yetersiz antikoagülan, Yetersiz karıştırma, Psödotrombositopeni 30

31

32 İyi yayma nasıl olmalı? İyi bir yayma İyi bir boya Hücrelerin tek tek seçildiği alanlar sayılmalı

33 Nitelikli yayılmış bir yayma

34

35

36

37 Normal eritrosit Bikonkav, disk, kase Çap 7-8 mikron Hacim Yüzey fl 140 u2

38

39 Hipokromi

40

41 Mikrositoz

42 Makrositoz

43

44 Damla eritrosit (tear drop, dakrosit)

45 Bazofilik noktalanma

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55 A

56

57

58

59 Parçalı nötrofil Barr cisimciği

60

61 Metamiyelosit ve çomak

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72 Olgu I Yaş Cinsiyet Aile Öyküsü Kronik Hastalık Öyküsü Serum demir profili Ferritin Hb elektroforezi, anormal Hb zincir varlığı Akut faz yanıtının değerlendirilmesi

73 Olgu II Lökosit normal veya hafif düşük Makrositoz, Anizositoz, hiperkromi, iki eritrosit populasyonu, Kc hast, hipotiroidi Trombosit normal veya hafif düşük Mikoplazma enfeksiyonu Kriyoglobunemi