DİABTÜRK TÜRKİYE DİYABET ÖNLEME VE KONTROL PROGRAMI

Transkript

1 DİABTÜRK TÜRKİYE DİYABET ÖNLEME VE KONTROL PROGRAMI 13 Ekim 2011 Antalya Prof. Dr. Banu Çakır, HÜTF

2 TÜRKİYE DİYABET ÖNLEME VE KONTROL PROGRAMI EYLEM Planı ( ) Amaçlar: 1. Diyabetin önlenmesi 2. Diyabetin ve komplikasyonlarının etkin tedavisi 3. Diyabetik bireylerin yaşam kalitesinin yükseltilmesi 4. Çocukluk çağı diyabetinin kontrolü 5. Diyabet yönetimine destek alanlarda güçlendirme

3 ALT KURULLAR Önleme Tanı-Tedavi-İzlem Komplikasyonlar Yaşam Kalitesi Çocuk Hasta Eğitimi Hizmet İçi Eğitim Sürveyans İstihdam ve STK Promosyon İzleme-Değerlendirme

4 ALT KURULLAR Önleme Tanı-Tedavi-İzlem Komplikasyonlar Yaşam Kalitesi Çocuk Hasta Eğitimi Hizmet İçi Eğitim Sürveyans İstihdam ve STK Promosyon İzleme-Değerlendirme

5 Her Alt Kurul için: Mevcut durum ve ihtiyaçların tespiti Kurula özel çalışma hedeflerin belirlenmesi Hedefe yönelik olarak yapılması planlanan aktiviteler Planlanan çıktıların tespiti Başarı göstergelerinin belirlenmesi Zaman çizelgesi

6 Diyabetli Hastaların Yaşam Kalitesinin Yükseltilmesi Alt Kurulu Doç. Dr. Adem Özkara ve ark. AMAÇ 3: Diyabetik bireylerin yaşam kalitesinin yükseltilmesi

7 Diyabetli Hastaların Yaşam Kalitesinin Yükseltilmesi Alt Kurulu Doç. Dr. Adem Özkara ve ark. TESPİTLER: Nüfus başına düşen sağlık personeli sayısı yetersiz ve ülke genelinde personel dağılımı dengesiz!!! Fiziksel aktivite için gerekli halka açık spor tesisleri sayısı, bisiklet ve yürüyüş yolları yetersiz!!!

8 Diyabetli Hastaların Yaşam Kalitesinin Yükseltilmesi Alt Kurulu Hedef 1. Diyabetli bireylerin, diyabetin iyi yönetimi için gereken entegre sağlık hizmetine erişiminin sağlanması. Hedef 2. Kentlerde, çevresel ve toplu yaşam alanlarının, diyabetin önlenmesini ve diyabetin iyi yönetilmesini kolaylaştırır nitelikte düzenlenmesi. Hedef 3. Diyabetli bireylere yönelik bakım hizmetlerinin (özbakım,evde bakım vb.) geliştirilmesi.

9 Hedef 1. Diyabetli bireylerin, diyabetin iyi yönetimi için gereken entegre sağlık hizmetine erişiminin sağlanması

10 Planlanan Aktiviteler Aktivite 1: Diyabetli bireylerin ortak bakım planı paralelinde, entegre sağlık hizmetine erişimlerini kolaylaştırmak üzere sağlık hizmet birimlerinin ilgili görev ve yetkilerinin belirlenmesi; ulusal koordinasyon şemasının geliştirilmesi ve gerekli idari düzenlemelerin yapılması; Aktivite 2: Sağlık hizmet birimlerinde görevli sağlık personelinin diyabetle ilgili görev ve yetkilerinin tanımlanması ve gereken görevlendirmelerin yapılması; Aktivite 3: Diyabetikler ve yakınlarının, komplikasyonlar açısından takipleri dahil, entegre sağlık hizmet birimleri konusunda bilgilendirilmelerinin sağlanması...

11 Planlanan Temel Çıktılar 1. Diyabet Hizmet Birimleri (DHB) Yönergesi 2. Diyabet Ortak Bakım Planı hazırlanması 3. Personel Dağılım Cetveli düzenlemesi ve görevlendirilecek personelin sayısı 4. Oluşturulan fiziksel aktivite alanlarının sayısı 5. Bakım desteği (ilgili eğitim ve hizmet) alan diyabetik birey yüzdesi 6. Eğitime katılan kişi sayısı 7. Diyabette ayak bakımı eğitimi almış diyabetik bireylerin yüzdesi 8. Sağlıklı beslenme hizmeti sunulan kurum ve kuruluş sayısı 9. Oluşturulan fiziksel aktivite alanlarının sayısı

12 Hedef Göstergeler 1. Diyabetli bireylerin sağlıklılık algısının 10 yıl içinde %50 iyileşmesi 2. Ortak bakım planı paralelinde yönetilenlerin 5 yıl içerisinde %40 a, 10 yılda %90 a erişmesi 3. Diyabet dostu kent standartlarını sağlayan kent sayısının 10 yılda 20 ye erişmesi 4. Diyabetik bireylerde bakım desteği alma yaygınlığının 5 yılda %50 ye ulaşması hedeflenmektedir.

13 I- Diyabetli hastalarda yaşam kalitesinin; II- Sağlıklı olma algısı Diyabetli yaşama uygun toplu yaşam alanları yaygınlığı, Ortak bakım planı paralelinde yönetilen hasta yüzdesi Türkiye de Diyabetik Hastalarda Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi Çalışması Bakım desteği (ilgili eğitim ve hizmet) alan hasta oranı vb. göstergelerin mevcut durumunun saptanması

14 Hedef 2. Kentsel çevre ve toplu yaşam alanlarının diyabetin önlenmesini ve diyabetin iyi yönetilmesini kolaylaştırır nitelikte düzenlenmesi

15 Toplu yaşanılan ve çalışılan yerlerde (yurt, okul, işyeri, cezaevi, kışla vb.): Aktivite 1. Yeterli fiziksel aktivite alanlarının oluşturulması; Aktivite 2. Sunulan beslenme hizmetlerinin, obezite ve diyabeti önleyecek ve sağlıklı beslenme koşullarını sağlayacak nitelikte geliştirilmesi; Aktivite 3. Kurum yetkilileri ve çalışanların diyabet konusunda bilinçlendirilmesine yönelik eğitimler yapılması

16 Hedef Göstergeler Diyabetli yaşama uygun toplu yaşam alanları oranının her bir grup (işyeri, okul, yurt, cezaevi, kışla) için 10 yılda %50 ye erişmesi Sunulan beslenme hizmetleri, obezite ve diyabeti önleyecek ve sağlıklı beslenme koşullarını sağlayacak nitelikte geliştirilmiş olması Diyabet ve obezite açısından açısından sağlıklı beslenme hizmeti sunulan kurum ve kuruluş sayısı Bisiklet, yürüyüş ve koşu Yolları için ulusal planlamaların yapılması Bisiklet ve yürüyüş yollarının yaygınlaştırması

17 Hedef 3. Diyabetli bireylere yönelik bakım hizmetlerinin (özbakım,evde bakım vb.) geliştirilmesi.

18 Diyabetli bireylerin: Planlanan Aktiviteler Aktivite 1. Ağız-diş sağlığı konusunda düzenli takibinin sağlanması, Aktivite 2.Diyabetli bireyler ayak bakımı konusunda eğitilmesi, Aktivite 3. Diyabetiklere yönelik evde bakım hizmetleri yaygınlaştırılması. Aktivite 4. SABİM Alo 184 hattının diyabetik vatandaşların sorularına cevap verecek şekilde geliştirilmesi

19 Göstergeler Diyabet Dostu Yaşam Alanlarının oluşturulması için politik kararlılığın sağlanması Bakanlıklar, yerel yönetimler, STK lar, üniversiteler gibi bütün paydaşların katılacağı ortak bir platform oluşturulması, Gerekli mevzuat eksikliklerinin giderilmesi Sedanter yaşam tarzının önlenmesi ve fiziksel aktivitenin artırılmasına yönelik Ulusal Eylem Planlarının oluşturulması ve 5-10 yıllık hedeflerin saptanması

20 İSTİHDAM ve SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI Alt Kurulu Tayfun Arık ve ark. AMAÇ 5. DİYABET YÖNETİMİNE DESTEK SAĞLAYAN ALANLARDA GÜÇLENDİRME

21 İSTİHDAM ve SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI Alt Kurulu HEDEF 3: Diyabete yönelik sağlık hizmetinin sunumunda iş yüküne dayalı insan gücü planlaması yapılarak gerekli personelin yetiştirilmesi/istihdamının sağlanması HEDEF 5. Diyabetli bireylerin yararı için ilgili sivil toplum kuruluşları ile işbirliğinin güçlendirilmesi

22 Hedef 3: Diyabet ile mücadeleye yönelik sağlık hizmeti sunumunda iş yüküne dayalı insan gücü planlaması yapılarak gerekli personelin yetiştirilmesi ve istihdamının sağlanması Diyabet sağlık hizmeti modelinin iş yükü analizi için kriterleri saptama, Diyabet Eğitim Merkezleri oluşturulması, Diyabet Hizmet Yönergesi hazırlık çalışmaları, Sivil Toplum Kuruluşları ile çocuklara yönelik diyabet kampı düzenleyen uzman ekip sayısının artırılması,

23 Hedef 3 (devam): Diyabet ile mücadeleye yönelik sağlık hizmeti sunumunda iş yüküne dayalı insan gücü planlaması yapılarak gerekli personelin yetiştirilmesi ve istihdamının sağlanması Mevcut sağlık iş gücünden diyabet hizmet birimlerinin personel ihtiyacı belirlenmesi, Diyabetiklerin sağlık işgücüne erişebilmesi için istihdamın artırılması, Diyabetiklerin sağlık hizmet ihtiyaçlarını karşılayabilecek eğitime sahip sağlık işgücünün yetiştirilmesi çalışmaları devam etmekte

24 Hedef 5: Diyabetli bireylerin yararı için ilgili sivil toplum kuruluşları ile işbirliğinin güçlendirilmesi Sağlık Bakanlığı, yerel Yönetimler ve ilgili Sivil toplum kuruluşları arasında işbirliği geliştirilmesi, Diyabetiklerin diyabetik gıda, ayakkabı vb. ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile sivil toplum kuruluşları, meslek odaları ve birlikler arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesinin desteklenmesi için yapılacakların planlanması çalışmalarına devam edilmekte

25 TANITIM ve TEŞVİK ÇALIŞMALARI Alt Kurulu Doç. Dr. Çınar Yastı ve ark. TESPİTLER: Basit yaşam tarzı değişiklikleri ile tip 2 diyabet riskinin %58 e varan oranlarda önlenebileceği ve ortaya çıkışının geciktirilebileceği gösterilmiştir. Komplikasyonların önlenmesi, erken tanı nispetinde mümkün! Türkiye de durum: hastaya, hasta yakınına ve ekonomiye yükü ACİL önlemler alınmalı!

26 DİYABET İLE MÜCADALE İÇİN: PROGRAM HAZIR EYLEM PLANI HAZIR

27 DİYABET İLE MÜCADALE İÇİN: PROGRAM EYLEM PLANI HAZIR HAZIR TÜM HASTALAR, HASTA YAKINLARI, HALK ve KATKI SAĞLAYABİLECEK DİĞER PAYDAŞLARI İÇERECEK TARZDA: FARKINDALIK ve MOTİVASYON ARTTIRILMALI!

28 Tanıtım ve teşvik çalışmaları Tanıtım çalışmaları, Tüm medya alanlarında sürekli hatırlatmalar, Bilimsel toplantılarla güncel bilgilerin sağlık çalışanlarına aktarılması, Yurt içi toplantılar, Mayıs 2011 Çeşme/İzmir Sağlık Müdürlükleri Kongreler Uluslar arası toplantılar International Diabetes Federation 2011 Kongresi

29 AÇS/AP, İlaç ve Eczacılık, Personel, Sağlık Eğitimi, Tedavi Hizmetleri, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Bakanlığı desteği Strateji Geliştirme Başkanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı ve Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü İstanbul ve Ankara İl Sağlık Müdürlükleri Ankara Numune, Ankara Atatürk, Ankara Dr. Sami Ulus Kadın Doğum, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Ankara Etlik İhtisas, Ankara Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Ankara Ulucanlar Göz, Ankara Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri Gaziantep Nizip Devlet Hastanesi

30 Diğer Resmi Kurum ve Kuruluşlar Türkiye Büyük Millet Meclisi Başbakanlık İçişleri, Adalet, Bayındırlık ve İskan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Maliye, Milli Eğitim, Tarım ve Köy İşleri Bakanlıkları Dış Ticaret Müsteşarlığı Diyanet İşleri Başkanlığı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Türkiye İstatistik Kurum Yükseköğretim Kurulu Yüksek Öğrenim ve Kredi Yurtlar Kurumu Sosyal Güvenlik Kurumu Ankara ve İstanbul Büyükşehir ve Ankara Çankaya Belediyeleri Radyo Televizyon Üst Kurulu Türkiye Radyo Televizyon Kurumu

31 Katkı Sağlayan Üniversiteler Ankara Başkent Çukurova Gazi Dokuz Eylül Ege Erciyes Hacettepe İstanbul Uludağ Üniversiteleri ve Gülhane Askeri Tıp Akademisi

32 Katkı Sağlayan Sivil Toplum Kuruluşları Aile Hekimliği Eğitim ve Araştırma Derneği Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu Ankara Diyabet Derneği Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği Çocuk Endokrinoloji ve Diyabet Derneği Diyabet Hemşireliği Derneği Eğitim ve Sağlık Muhabirleri Derneği Halk Sağlığı Uzmanları Derneği İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası İş Sağlığı Hemşireliği Derneği Memur Sendikaları Konfederasyonu Metabolik Sendrom Derneği Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği Pratisyen Hekimlik Derneği Tıbbi Genetik Derneği Türk Diabet Cemiyeti Türk Eczacıları Birliği

33 Türk Hemşireler Derneği Türk İç Hastalıkları Uzmanlık Derneği Türk Tabipleri Birliği Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği Türkiye Diyabet Vakfı Türkiye Diyetisyenler Derneği Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Türkiye Fizyoterapistler Derneği Türkiye Gıda ve içecek Sanayi Dernekleri Federasyonu Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu Türkiye Obezite Araştırma Derneği Türkiye Seyahat Acentaları Birliği

34 SÜRVEYANS Alt Kurulu Doç.Dr. Yavuz Sanisoğlu ve Ark. AMAÇ 5. DİYABET YÖNETİMİNE DESTEK SAĞLAYAN ALANLARDA GÜÇLENDİRME

35 AMAÇ 5. DİYABET YÖNETİMİNE DESTEK SAĞLAYAN ALANLARDA GÜÇLENDİRME Hedef 1. Diyabetin ulusal düzeyde elektronik kayıt altına alınması ve diyabet konulu kaliteli epidemiyolojik veri sağlanması. Hedef 2. Diyabete yönelik sağlık hizmetlerinde etkililik ve verimliliği artırmak için ilgili araştırmalar ve maliyet analizlerinin düzenli olarak yapılması, diyabetliler için sağlık güvencesi kapsamının geliştirilmesi

36 Sürveyans Alt Kurulu Tüm diyabet hasta bilgilerinin tutulacağı, kapsayıcı, sürekli ve güncel veri akışı sağlayacak bir elektronik veri tabanı oluşturulacaktır!

37 Diyabet Takip Formunun (DTF) sadeleştirilmesi Diyabet Takip Formu giriş ve provizyon işlemlerinin hızlandırılması için çalışmalar devam ediyor. HEDEF: Hekimin en fazla 3 dakika zamanını almalı!

38 İZLEME ve DEĞERLENDİRME Alt Kurulu Prof. Dr. Banu Çakır ve Ark. AMAÇ 5. DİYABET YÖNETİMİNE DESTEK SAĞLAYAN ALANLARDA GÜÇLENDİRME

39 You cannot manage what you cannot measure! W. Edwards Deming

40 İzleme: Çalışmaların başlangıcından itibaren, ilerleme aşamalarını takip etme ve bu kapsamda, yapılan faaliyetlerin etkililik ve verimliliğini arttırmaya yönelik izlem aktivitelerinin tümü Planlama aşamasında belirlenen hedeflere ve aktivitelere yönelik olarak yapılanları izlemek. Değerlendirmeler için temel: Kaynaklar yeterli mi? İyi kullanılıyor mu? Kapasite yeterli ve uygun mu? Her şey planlandığı gibi yürüyor mu?

41 Değerlendirme: Yapılmış plan ile sonuçta elde edilen proje çıktılarının sistematik olarak karşılaştırılması. Niteliksel ve/veya niceliksel değerlendirmeler Etkililik Verimlilik Etki

42 İzleme ve Değerlendirme Planı Özgün bir izlem ve değerlendirme tasarlama Veri Toplama Veri analizi Eyleme dönüştürme Ne öğrenmek istiyoruz? Durum saptama Tekrar Raporlama Öğrenme Veri türü- Nicel? Nitel? Veriyi nasıl toplayacağız? İzlem Değerlendirme Amaçlar Yöntem Etkili karar verme Direnç ile mücadele Kimler dahil olmalı? Özel sorular Yöntem

43 İZLEME ve DEĞERLENDİRME - I Diyabet yükü morbidite, mortalite, diyabete bağlı komplikasyonlar, ekonomik kayıp, yaşam kalitesine etkisi; korunma aktivitelerinin başarı (primer, sekonder ve tersiyer korunma) SÜRVEYANS: hasta, yüksek riskli grup, sağlıklı ARAŞTIRMA: hasta, yüksek riskli grup, sağlıklı müdahalelerin etkinliği, maliyet-etkililik analizleri vb.

44 İZLEME ve DEĞERLENDİRME - II Diğer Alt Kurulların aktivitelerini izlem hedefleri karşılama, zamana uygunluk, kapasite değerlendirme, gelecek planlarına hazır olma, alt kurullar arası işbirliğinin arttırılması, ihtiyacı olan alt kurullar için diğer gruplardan destek sağlanması

45 Amaçlar Hedefler Belirlemiş tarihler Her Alt Kurul İçin: Hedefler özelinde güçlü özellikler, zayıf yönler, olanaklar, tehditler Diğer Alt Kurullardan destek ihtiyacı Tamamlandıktan sonra: başarı düzeyi, takvime uyum, eksikler, yaşanan sorunlar, başarılar, imkanlar, geleceğe yönelik öneriler

46 . ALT KURUL AKTİVİTELERİ: 2011 (süre, önemli tarihler (X)- ara rapor, sunum, medya ile paylaşma vb.) MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK AKTİVİTE 1 X AKTİVİTE 2 X AKTİVİTE 3 X X AKTİVİTE 4 X X X X X X X X AKTİVİTE 5 AKTİVİTE 6 AKTİVİTE 7

47 İZLEME ve DEĞERLENDİRME - III Diyabet ile ilgili araştırma, yayın, aktiviteleri takip etme - Türkiye de ve uluslar arası Düzenli (yıllık) raporlar hazırlayıp, Alt Kurullar ve il sorumluları ile paylaşım

48 Diyabet Dernekleri Sağlık Çalışanları dernekleri, STK Sağlık Kurumları Sosyal çevre, Toplum Diğer Kurumlar Medya Ulusal Politikalar Devlet Yerel sağlık hizmetleri İşyerleri, Okullar Finansman kaynakları Endüstri

49 EKİP BİRLİKTELİK EŞGÜDÜM

50 ilginiz için teşekkür ederim.