ETNİK ÇATIŞMA TEORİLERİ IŞIĞINDA DAĞLIK KARABAĞ SORUNU. Yrd. Doç. Dr. Reha YILMAZ Elnur İSMAYILOV RAPOR NO: 37

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ETNİK ÇATIŞMA TEORİLERİ IŞIĞINDA DAĞLIK KARABAĞ SORUNU. Yrd. Doç. Dr. Reha YILMAZ Elnur İSMAYILOV RAPOR NO: 37"

Transkript

1

2 ETNİK ÇATIŞMA TEORİLERİ IŞIĞINDA DAĞLIK KARABAĞ SORUNU Yrd. Doç. Dr. Reha YILMAZ Elnur İSMAYILOV RAPOR NO: 37 Ekim 2011

3 ETNİK ÇATIŞMA TEORİLERİ IŞIĞINDA DAĞLIK KARABAĞ SORUNU Yrd. Doç. Dr. Reha YILMAZ Elnur İSMAYILOV BİLGESAM YAYINLARI Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi Wise Men Center For Strategic Studies Mecidiyeköy Yolu Caddesi (Trump Towers Yanı) No:10 Celil Ağa İş Merkezi Kat:9 Daire:36-38 Mecidiyeköy / İstanbul / Türkiye Tel: Faks: Atatürk Bulvarı Havuzlu Sok. No:4/6 A.Ayrancı / Çankaya / Ankara / Türkiye Tel : Faks: bilgesam@bilgesam.org Copyright EKİM 2011 Bu yayının tüm hakları saklıdır. Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi nin izni olmadan elektronik veya mekanik yollarla çoğaltılamaz.

4 İÇİNDEKİLER GİRİŞ ETNİK ÇATIŞMA TEORİLERİ DAĞLIK KARABAĞ IN ÇATIŞMA TARİHİ DAĞLIK KARABAĞ ÇATIŞMASININ DİPLOMATİK TARİHÇESİ Elçibey Dönemi Haydar Aliyev Dönemi İlham Aliyev Dönemi DAĞLIK KARABAĞ ÇATIŞMASININ TARAFLARI VE TEZLERİ DAĞLIK KARABAĞ SORUNUNUN ÇÖZÜMLENEMEMESİNİN NEDENLERİ DAĞLIK KARABAĞ ÇATIŞMASININ ANALİZİ ÇÖZÜMLEME ÖNERİLERİ KAYNAKÇA... 18

5

6 SUNUŞ Dünya daki ve yurt içindeki gelişmeleri takip ederek geleceğe yönelik öngörülerde bulunmak; Türkiye nin ikili ve çok taraflı uluslararası ilişkilerine ve güvenlik stratejilerine, yurt içindeki siyasi, ekonomik, teknolojik, çevresel ve sosyo-kültürel problemlerine yönelik bilimsel araştırmalar yapmak; karar alıcılara milli menfaatler doğrultusunda gerçekçi, dinamik çözüm önerileri, karar seçenekleri ve politikalar sunmak Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi (BİLGESAM) nin kuruluş amaçları arasında yer almaktadır. BİLGESAM bu amaçları gerçekleştirmek üzere çeşitli konularda raporlar hazırlamaktadır. Soğuk Savaş ın ardından Sovyetler Birliği nin dağılması ve Doğu Bloku nun yıkılması ile birlikte dünya üzerinde etnisite unsurları arasındaki savaşlar artmıştır. Güney Kafkasya bölgesi de etnik çatışmaların arttığı ve sıcak savaşa dönüştüğü bölgelerden birisidir. Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ sorunu da Güney Kafkasya yı dünya gündeminde tutan önemli bir sorundur. Bu çalışmada, iki eski Sovyet Cumhuriyeti olan Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ sorunu, etnik çatışma teorileri ışığında incelenmiştir. Genel olarak etnik çatışma teriminin tanımı konusunda görüşler incelenmiş, önemli iki etnik çatışma teorisinin - instrumentalist ve primordialist- üzerinde durularak, etnik çatışma teorilerinin milliyetçilikle bağlantısı ele alınmıştır. Raporda, 20 seneyi aşkın bir zamandır devam eden Dağlık Karabağ sorununun sona erdirilememesinin nedenleri ve bu sorununun çözümlenebilmesi için gereken önlemler ele alınmıştır. Ayrıca Türkiye nin Güney Kafkasya da oynadığı önemli bölgesel rol dikkate alınarak, sorunun çözümüne Türkiye nin yapacağı katkılar üzerinde durulmuştur. Raporu Dağlık Karabağ sorunu ekseninde bölge siyasetinde milli menfaatler doğrultusunda isabetli kararlar alınmasına hizmet edeceği ümidiyle dikkatlerinize sunar, raporun hazırlayan Yrd. Doç. Dr. Reha YILMAZ a ve Elnur İSMAYILOV a ve yayına hazırlık sürecinde katkı sağlayan BİLGESAM personeline teşekkür ederim Doç. Dr. Atilla SANDIKLI BİLGESAM Başkanı

7

8 ETNİK ÇATIŞMA TEORİLERİ IŞIĞINDA DAĞLIK KARABAĞ SORUNU Yrd. Doç. Dr. Reha YILMAZ Elnur İsmayılov GİRİŞ 20. yüzyılın sonlarında SSCB nin dağılması ve Doğu Bloku nun yıkılmasıyla, tüm dünya üzerinde etnik temelli savaşlar yaygınlaşmıştır. Güney Kafkasya bölgesi de etnik çatışmaların arttığı ve sıcak savaşa dönüştüğü bölgelerden birisidir. Bölgedeki etnik gruplar arasındaki çatışmaların temelinde bir tarafın bağımsızlık mücadelesi ile diğer tarafın toprak bütünlüğünü sağlama mücadelesi yatmaktadır. Gürcistan, kendi toprakları içerisinde iki etnik grupla (Abhazlar ve Osetler) savaşırken, Azeriler ve Ermeniler de Karabağ konusunda çatışmaktadır. Bu çalışmada, iki eski Sovyet Cumhuriyeti olan Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ sorunu, etnik çatışma teorileri ışığında incelenecektir. Genel olarak etnik çatışma teriminin tanımı konusunda görüşler incelenerek, önemli iki etnik çatışma teorisinin - instrumentalist ve primordialist- üzerinde durulacak, etnik çatışma teorilerinin milliyetçilikle bağlantısı ele alınacaktır. Raporda, 20 seneyi aşkın bir zamandır devam eden Dağlık Karabağ sorununun sona erdirilememesinin nedenleri araştırılacak, bu sorununun çözümlenebilmesi için gereken önlemlere değinilecektir. Son olarak, Türkiye nin Güney Kafkasya bölgesinde oynadığı önemli bölgesel rol dikkate alınarak, sorunun çözümüne Türkiye nin etkileri üzerinde durulacaktır. Çankırı Karatekin Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Münster Westphalian-Wilhelm Üniversitesi/Almanya, Siyaset Bilimi Enstitüsü Araştırma Görevlisi ve Doktora Öğrencisi 1

9 1. ETNİK ÇATIŞMA TEORİLERİ Uluslararası ilişkiler literatüründe milliyetçilik (nationalism) mefhumu varolduğu zamandan itibaren farklı dönemlerde kavramsal açıdan önemli değişikliklere uğramıştır. 19. yüzyılda milliyetçilik kavramı, ulus-devletin kuruluş aşamasında pozitif bir mefhum gibi yorumlanırken, 20. yüzyıldan itibaren kavram, anlaşmazlık çıkaran, zararlı ve politik anlamda tehlikeli kabul edilmeye başlanmıştır. Milliyetçilik kavramının tanımı konusunda farklı bakış açıları mevcuttur. Modern milliyetçilik teorisi milliyetçilik kavramının tarihteki hadiseler sonucu etnik açıdan çok çeşitli toplumlarda ortaya çıktığını savunmaktadır. Diğer bir yaklaşımda da milliyetçilik, Adam Smith tarafından milletleri moderniteye iten bir faktör olarak tanımlanmaktadır. Smith aynı zamanda, milliyetçiliğin milletlerin primordialist doğasında olduğu tezini savunmaktadır. Bu yaklaşım aslında uluslararası ilişkiler disiplini ile uğraşan bilim adamları tarafından ileri sürülen milliyetçiliğin tarihin akışıyla gelişen bir kavram olduğu yorumunu inkâr etmektedir. Primordialist ekol temsilcileri, farklı etnik kimliğe sahip bireyler arasında farklar olduğunu vurgulamakta, etnik çatışmanın bu farklardan kaynaklandığını savunmaktadır. İnstrumentalist yaklaşım ise, etnik kimlik farklılığının tek başına çatışma nedeni olamayacağını belirterek, elitlerin etnik savaşlarda önemli rol oynadığı tezini kesin bir ifadeyle vurgulamaktadır. Elitler, milliyetçilik ideolojilerini yönlendirerek, kendi çıkarları doğrultusunda şiddete dayalı bir çatışma ortamı meydana getirmektedir. Ernest Gellner, milliyetçiliği sanayileşmenin (industrialization) ve kapitalizmin sonucu olarak gören modernist ekolün önemli temsilcilerindendir. Diğer ünlü bilim adamı Eric Hobsbawm ise milliyetçiliğin, politik elitler tarafından kitleleri kendi ulus-devletlerinin önemine ikna etmek için ortaya çıkarılmış bir araç olduğu tezini savunmaktadır. Etnisite (ethnicity) ve etnik kimlik (ethnic identity) kavramları milliyetçilikte önemli bir yer bulmaktadır. Politik teoride Etnisite, gizli ve bilinçli olarak ortak görüşleri paylaşan, ortak tarihi geçmişi olan insanlardan oluşan bir grup olarak tanımlanmaktadır. Bu anlamda etnik grup belli kriterlere uygun olarak toplanmış insan kitlesi değil, doğal olarak birlikte bulunan kitleyi ifade etmektedir. Etnik kimliğe dayalı çatışmalar, sosyal bilimcileri uzun bir süredir etnik savaşlara neden olan etkenleri araştırmaya yönlendirmiştir. Etnoloji, antropoloji, psikoloji, politik ve sosyal bilimler gibi birçok alanın çalışma konusu olan etnik çatışma (ethnic conflict) terimi farklı yönlerden incelenmektedir. Siyasi bilimlerde, değişen dünyada farklı (etnik) gruplar arasında ırk ve dini ayrılıklardan kaynaklanan çatışmalara yönelik araştırmalar artsa da, etnik çatışmanın ne olduğunu 2

10 belirleyen bir tanım hâlâ mevcut değildir. Tam olarak tanımın olmaması, çatışmaların doğasının ve nedenlerinin belirlenmesinde bir engel olarak ortaya çıkmaktadır. Soğuk Savaş sonrası dünya genelinde etnik çatışmaların sayısındaki artış, araştırmaları etnik çatışmalar yönünde yoğunlaştırmıştır lerden başlayan araştırmalar, genellikle etnik çatışmaların milliyetçilikten doğduğu şeklinde bir yaklaşımın gelişmesine yol açtı. Diğer bir yaklaşımsa azınlıklarla ilgili olarak etnik çatışmaların analiziyle ortaya çıktı. Etnik çatışma teorilerinin duayeni Amerikan siyaset bilimci Donald Horowitz in Çatışmalarda Etnik Gruplar başlıklı çalışması, konuyla ilgili çok önemli bir kaynak niteliğindedir. Bazı araştırmacılar, çatışmalarda etnik kimlik konusunun üzerinde durmamakta ve daha önemli nedenlerin aranmasının önemine dikkat çekmektedirler. Amerikalı sosyal bilimci Milton Esman, etnik çatışmayı etnik çoğulculuk sonucu oluşan bir kavram olarak değerlendirmektedir. Aynı politik otorite çatısı altında farklı etnik toplulukların meydana getirdiği cemiyetlerde etnik çoğulculuk oluşmaktadır. Modern anlamıyla politik otoriteden, yasal olarak mevcut hükümetlere sahip devletler anlaşılmaktadır. İki veya daha fazla etnik topluluğun mevcut olduğu cemiyetlerde etnik çatışmanın çıkması normal bir olgu gibi algılanmalı, ama bu durum, çatışmanın mutlaka şiddetle sonuçlanacağı anlamına gelmemelidir. Uluslararası ilişkilerde liberal akım, milli kimliğe dayalı savaşların, etnik grupların kendi istekleriyle değil, tarihin farklı zamanlarında zorla, istemedikleri bir politik otorite çatısında yaşamaya mahkûm edilmeleri sonucu ortaya çıktığı tezini savunmaktadır. Realist ekol ise bu görüşü kabul etmeyerek, etnik çatışmaların, etnik grup veya devlete karşı dışarıdan oluşturulan tehlike ve genel anlamıyla dış faktörler sonucunda ortaya çıktığı görüşünü savunmaktadır. Etnik savaşlara neden olan koşulları sosyal bilimciler korku, önyargı, rasyonel sorunlar, demografik durumla ilgili değişiklik, etnik otoritenin tarihi ve etnik sembolleri tehdit etmesi olarak yorumluyor. Jack Snyder elitlerin ikna etmesi (elite persuasion) ve etnik düşmanlık (ethnic hatreds) teorilerinde etnik milliyetçi çatışmaların neden ortaya çıkabileceğini anlatmaya çalışmaktadır. Birinci teoriye göre, etnik çatışma, elit tabakanın ürünü olup, bölücü ve milliyetçi fikirleri ortaya atan elitler, toplumu kendilerine destek vermesi için ikna etmeye çalışmaktadır. Bu ekolün bilim adamları günümüz etnik çatışmalarında; yasal yönetimlerde olan sorunları ve bir etnik grubun diğer gruplara başkaldırısını önemli bir unsur olarak görmektedir. Donald Rothchild and David Lake de bu görüşü savunmaktadır. Rothchild ve Lake, çatışma nedenlerinden biri olarak etnik grubun kendi geleceğine dair korkularının elitler tarafından kullanılmasını göstermektedir. Elit tabaka tarafından kullanılan korkular etnik çeşitliliğe sahip 3

11 toplumlarda kutuplaşmaya yol açabilmektedir. Gagnon ise kendi tezinde, toplumda etnik bölünmenin elitlerin tahriki sonucunda ortaya çıktığını ve şiddetli çatışmaya dönüştüğünü ileri sürmektedir. Sembolik teoriye göre; etnik çatışmalarda mit, semboller ve etnik korku önemli birer kaynak olarak görülmektedir. Mit ve sembollerin varlığı, etnik grup üyeleri için kendi geçmişlerini ve ortak duygusal anılarını yaşatacak unsurlar olarak bilinmektedir. Ortak tarihi yaşatan etnik sembollerin var olması, grup üyelerinin benzer bir yol izlemelerini gerektirmektedir. Bu semboller başka bir etnik grup tarafından tehdit ediliyorsa, bu durum duygusal açıdan tüm etnik grubu etkisi altına almaktadır. Tehdit edilen etnik grup baskın gruba karşı baş kaldırırsa, bu çatışma daha sonra etnik bir savaşa yol açabilmektedir. 2. DAĞLIK KARABAĞ IN ÇATIŞMA TARİHİ Dağlık Karabağ çatışması Kafkasya bölgesine son üç yüzyıldır damgasını vurmuş, Sovyetler Birliği nin dağılma sürecinde hızlanmış ve Birliğin dağılmasıyla sıcak savaşa dönüşmüş, çözümü kolay olmayan ve yakın zamanda da çözülmesi mümkün gözükmeyen bir sorundur. Savaşta her iki halkta büyük zarar görmüş, yüzbinlerce Azeri Türkü mülteci durumuna düşmüş ve Azerbaycan topraklarının %20 si Ermenistan tarafından işgal eidlmiştir. Dağlık Karabağ ve Azerbaycan ın diğer bölgelerindeki Ermeniler de, Azeriler kadar olmasa da, maddi ve manevi kayıplara uğramıştır. Çatışma 1994 yılındaki ateşkes ile sona ermiştir ve sorunun çözümüne yönelik barış süreci halen devam etmektedir. Ermenilerin Azerilerin yaşadığı topraklarda mono Ermeni bir devlet kurma talepleriyle başlayan gelişmeler, daha Sovyetler Birliği nin çökmesinden önce bir savaşın çıkacağının işaretlerini vermiştir. Azerilerin 1987 yılında Ermenistan dan sürgün edilmesi ve sonrasında Ermenilerin Dağlık Karabağ ın Ermenistan a bağlanması yönündeki talepleri Ermeni ve Azeriler arasındaki ilişkilerin gerilmesine sebep olmuştur de Dağlık Karabağ da yaşayan Azerbaycan Türklerine yönelik saldırıların artması, Sovyetler zamanında göreceli olarak sağlanmış barışı tehdit eder duruma gelmiştir. Sovyet rejiminin son yıllarında iki halk arasında beliren gerginlik, 1991 yılında Ermenistan ve Azerbaycan ın bağımsızlığını ilan etmesi ve bu arada Dağlık Karabağ da Ermenilerin Dağlık Karabağ Cumhuriyeti ni ilan etmeleriyle devletlerarası bir savaşa dönüşmüştür. Çatışmayı durdurmaya yönelik barış süreci 1992 yılında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK-1994 yılından itibaren Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı AGİT) çerçevesinde başlamış, 1994 yılında ateşkes anlaşması imzalanmış fakat nihai çözüme henüz ulaşılamamıştır. 4

12 3. DAĞLIK KARABAĞ ÇATIŞMASININ DİPLOMATİK TARİHÇESİ Karabağ sorununun çözülmesi Ayaz Muttalibov döneminde Azerbaycan dış politikasının en önemli unsurunu oluşturmuştur. Ancak Azerbaycan ın toprak bütünlüğünün sağlanması, her türlü girişime karşın Ermenilerin gerçekleştirdiği yeni işgallerle sonuçsuz kalmıştır. Muttalibov un büyük ümitler bağladığı Rusya ikili davranarak, Ermenilere destek vermiş ve hatta Ermeni işgallerine Rus birliklerinin doğrudan katılması işgalin büyümesini sağlayan en büyük etken olmuştur. Bu durum Muttalibov hükümetinde büyük hayal kırıklığı meydana getirmiş ve yeni çözüm arayışları başlamıştır. Bu çerçevede İran dan ümit beklense de, İran ın zaman zaman Ermenileri desteklemesi ve kararsız tutumu nedeniyle Ermenileri durdurmakta aciz kalmış ve aracılıktan çekilmiştir. Bu gelişmeler üzerine, Muttalibov hükümeti ister istemez Batılı kurumlara müracaat etmek zorunda kalmıştır. Bölge ile yakından ilgilenen Batılı kurumlar bu talebi değerlendirmiş, BM ve AGİK nezdinde bir takım çalışmalar başlatılmıştır. Öncelikle BM eski ABD Dışişleri Bakanı Cyrup Vance başkanlığında bir inceleme heyeti oluşturarak Dağlık Karabağ a göndermiş ve bölgede incelemelerde bulunarak durum tespiti yapmıştır. Muttalibov un dış politikadaki yeni hamlesi başarılı olmuş ve o güne kadar dünya kamuoyu tarafından pek bilinmeyen Dağlık Karabağ sorunu bir anda BM nin dolayısıyla tüm dünyanın gündemine taşınmıştır. Avrupa nın en doğu ucunda yer alan bu sorunun Avrupa yı ilgilendirmemesi mümkün değildi. Bu nedenle Avrupa nın önde gelen devletleri AGİK çerçevesinde soruna müdahale etmiştir. Öncelikle BM nin Karabağ İnceleme Heyeti ne bir temsilci gönderen AGİK, sonraki aşamada sorunun çözümüne dair daha aktif rol almaya yönelmiştir. Bu çerçevede 24 Mart 1992 tarihinde Helsinki de AGİK Ülkeleri Dışişleri Bakanları toplantısında konu gündeme alınmış, sorunla alakalı Minsk te bir konferans gerçekleştirilmesi kararı verilmiştir. Nihayetinde konferansa katılacak devletlerin temsilcileri Roma da aynı yılın Nisan ve Mayıs aylarında toplanmış, konferansa hazırlık yapmaya başlamıştır. Bu gelişmeler Muttalibov un dış politikada yeni bir zaferi gibi gözükse de Ermeni işgallerinin durmaması, Şuşa ve Lâçin in işgali karşısında ülke içi kamuoyunun baskısı, hükümeti görüşmelerden çekilmek zorunda bırakmıştır. Bu sonuç hükümetin Karabağ problemini çözme konusunda başarısız politikalarının bir parçası olarak değerlendirilmiş ve Muttalibov un iktidardan uzaklaştırılmasında önemli bir etken olmuştur Elçibey Dönemi Sovyet sonrası dönemde Azerbaycan ın ilk demokratik seçimlerini kazanarak iktidara gelen Ebulfeyz Elçibey in karşısında duran en önemli problemlerden biri Karabağ sorunu olmuştur. Zira ülkenin birçok sorununun temelinde Karabağ da devam etmekte olan savaş bulunuyordu ve bu savaşa son verilmeden iç siyasetin durulması, sosyo-ekonomik gelişmenin sağlanması, halkın rahat ve huzurunun temin edilmesi ve ülke içi istikrarın korunması mümkün 5

13 gözükmüyordu. Bu nedenle Elçibey hükümeti gerek Halk Cephesi Partisi nin gerekse hükümetin programının merkezine Karabağ ı yerleştirmiştir. Elçibey hükümetinin dış politika hedefleri doğrultusunda, Karabağ probleminin çözümü Batı kurumlarında aranmıştır. Elçibey, iktidara gelir gelmez Karabağ problemini tekrar AGİK in gündemine taşımıştır. Roma toplantısında Karabağ probleminin çözümü için iki temel unsur ileri sürülmüştür: 1) Azerbaycan ın toprak bütünlüğünün tartışılmazlığı, 2) Azerbaycan ın diğer etnik gruplara olduğu gibi Ermenilere de kültürel haklar tanıdığı ve ayrımcılık yapmadığı. Her iki unsur uluslararası alanda kabul edilen temel ilkelere uygun olduğundan AGİK üyesi ülkeler arasında olumlu karşılanmıştır. Nitekim Azerbaycan a karşı oluşan ılımlı yaklaşım kendisini Helsinki toplantısında göstermiş ve Azerbaycan ın toprak bütünlüğüne ilişkin karar önerisi Ermenistan ın karşı çıkmasına rağmen üye ülkelerce kabul edilmiştir. Elçibey hükümetinin gayretleriyle uluslararası alanda elde edilen olumlu sonuçlara rağmen Karabağ Savaşı Azerbaycan için hiç de iyi gitmemiştir. Zira Ermeniler sağlanan ateşkesleri ihlal ederek her geçen gün Azerbaycan topraklarını işgal etmiş, savaş Karabağ ın etrafındaki bölgelere de sıçramaya başlamıştır. Uluslararası kamuoyu karşısında yalnız kalan ancak Karabağ ve etrafında yeni toprakları işgal eden Ermeniler yeni stratejiler geliştirmeye yönelmiştir. Karabağ daki ayrılıkçı Ermeniler yeni bir devlet kurdukları iddiasıyla AGİK toplantılarına bu statüyle katılmak istediklerini bildirmiş, bir bakıma Azerbaycan ın istediği gibi seyreden AGİK toplantılarının geleceğini ipotek altına almaya çalışmıştır. Nitekim Ermeniler bu isteklerinde başarıya ulaşmıştır. Bir yandan AGİK toplantılarının bir sonraki ayağı ertelenirken, diğer yandan Elçibey hükümetinin uluslararası alanda da sıkıntıya düşmesine sebep olmuştur. Savaşta toprak kaybını engelleyemeyen Elçibey hükümeti, uluslararası alanda da Ermenilerin uyguladığı siyaseti durdurmayı başaramamış, ülkenin toprak bütünlüğünü uluslararası hukuk çerçevesinde güvenceye alamamıştır. Elçibey hükümetinin büyük ümitler bağladığı AGİK her iki ülke nezdinde barış girişimlerinde bulunmuşsa da istenilen sonuç elde edilememiştir. Dönemin AGİK Minsk Grubu Başkanı Mario Rafaelli 27 Ağustos ta Bakü yü, ardından Erivan ı ziyaret etmiş, ateşkes sağlanması için her iki ülkenin devlet başkanlarıyla görüşmüştür. Karabağ probleminin aşamalı çözümünü öngören teklif paketinde öncelikle ateşkes, sonrasında bölgeye barış gücü yerleştirilmesi ve nihai çözüm için yapılacak Minsk Konferansı için tarafların biraraya gelmesi teklif edilmiştir. Lakin her iki tarafın Karabağ ın statüsü konusunda farklı tezler ileri sürmesi nedeniyle nihai uzlaşı sağlanamamış ve Rafaelli nin çabaları da sonuçsuz kalmıştır. 6

14 Karabağ konusunda Batılı ülkelerin bu derece aktifleşmesinin Rusya yı rahatsız etmemesi mümkün değildi. Nitekim aynı dönemde Rusya nın perde arkasında olduğu yeni bir uzlaştırma girişimi Kazakistan dan gelmiştir. Rusya ile ilişkilere soğuk bakan Elçibey hükümeti Karabağ daki gelişmeler karşısında teklifle ilgilenmek zorunda kalmıştır. Kazakistan devlet başkanı Nursultan Nazarbayev in başkanlığında bir araya gelen taraflar 27 Ağustos 1992 de ateşkes ve üst düzey görüşmeler yapılmasını kapsayan Alma-Ata Bildirgesi ni imzalamıştır. Her ne kadar bu bildirge ile ateşkes sağlansa da bildirgenin diğer hükümlerini uygulamaya yanaşmayan Ermenistan tarafının tutumu nedeniyle diplomatik görüşmelerden herhangi bir sonuç elde edilememiştir. Bu girişimin başarısızlığı üzerine Rusya doğrudan girişimde bulunmuş ve tarafları 19 Eylül 1992 de Soçi de bir araya getirmiştir. Geçici süreli bir ateşkes imzalanmasına, bölgeye gözlemcilerin gönderilmesine ilişkin bir belge imzalanmıştır. Hemen arkasından belgenin hayata geçirilmesi için Azerbaycan heyeti Moskova ya gitmiş ancak Erivan ın Dağlık Karabağ ve Nahçıvan a tekrar saldırması görüşmelerin tekrar askıya alınmasına ve sonuçsuz kalmasına sebep olmuştur. Böylelikle Elçibey hükümetinin Rusya eliyle de olsa barışı sağlayabilme umutları gerçekleşmemiştir. Elçibey hükümetinin Karabağ da ateşkesin sağlanması için verdiği mücadelede, ABD nin Minsk Grubu Roma görüşmeleri, ABD Heyet Başkanı J. Maresca yeni bir ümit olmuştur. Zira, Maresca nın Bakü ve Erivan ziyaretlerinin sonrasına gelen Bush ve Yeltsin görüşmesinde Karabağ ile alakalı bir deklarasyon imzalanmıştır. Deklarasyonda her ne kadar Karabağ daki gelişmelerden rahatsızlık dile getirilse de Azerbaycan ın yararına hiç bir düzenleme yer almamış, sadece mesele Minsk gurubunun inisiyatifine terkedilmiştir. Cenevre Görüşmeleri çerçevesinde Roma ya giden dönemin Dışişleri bakanı Tofig Gasımov beklentilerine istenilen cevapları alamadan dönmek zorunda kalmıştır. Ermenilerin 27 Mart ta başlattıkları saldırılar Roma görüşmelerini diğerlerinde olduğu gibi sonuçsuz bırakmıştır. Bununla birlikte bu saldırılar Karabağ daki barış sürecine yeni bir boyut kazandırmıştır. Ermeni saldırılarına Rus birliklerinin aktif katılımı karşısında Elçibey hükümeti uluslararası kamuoyunu bir kez daha harekete geçirmek amacıyla BM, AGİK gibi kurumlar nezdinde girişimlerde bulunmuştur. Bu girişimler sonucunda Karabağ problemi BM gündemine girmiştir. Ancak, diplomasinin yavaş işlemesi nedeniyle Elçibey hükümetinin bu çabaları Kelbecer in Ermenilerce işgalini engelleyememiştir. BM Bakü nün tüm çabalarına rağmen konuyu ancak 6 Nisan da ele almış, Konsey Başkanı Marker, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin kötüleşmesinden duyulan rahatsızlığı dile getiren ve tarafları barışa davet eden genel ezberi tekrar etmiştir. BM Genel Sekreteri nden AGİK ile işbirliği yaparak durum değerlendirmesine ilişkin bir rapor hazırlaması istenmiştir. 14 Nisan da uluslararası kamuoyuna sunulan raporda işgalde tank, uçak, otomatik silah kullanıldığı ve bu nedenle olaya dış güçlerin katıldığına yer verilse de Ermenistan işgalle hiç bir şekilde ilişkilendirilmemiştir. BM nin 30 Nisan 1993 te Kelbecer in işgali, 29 Haziran 1993 te Agdam ın işgali, 14 Ekim1993 tarihli işgal edilen arazilerin boşaltılması ve 11 Kasım 1993 te 7

15 Zengilan ın boşaltılması ile ilgili aldığı 822, 853, 874 ve 884 sayılı kararlarına rağmen bunları uygulatamamış, uluslararası kamuoyunun Ermeniler üzerinde baskı kurmasını sağlayamamıştır. Kelbecer in işgali konusunda uluslararası kamuoyunda başlatılan yoğun çalışmalar sonucunda başta ABD olmak üzere birçok Avrupa devleti çeşitli seviyede Ermeni işgalini kınayan açıklamalarda bulunmuştur. ABD ve İngiltere Ermeniler üzerinde baskı kurmaya çalışsa da bunda muvaffak olamamış, Ermeniler geri adım atmamıştır. Bu başarısız sonucun sebepleri olarak, Elçibey hükümetinin milliyetçi politikaları sonucunda iç siyasette meydana gelen gerginlik ve ülkenin bölünmenin eşiğine gelmesini, daha önce devlet yönetimi deneyimi olmayan kadroların iktidara getirilmesini, makam ve mali kazanımlar için verilen iktidar kavgasını göstermek mümkündür Haydar Aliyev Dönemi 1993 yılı ortalarında Haydar Aliyev in iktidara gelmesiyle beraber Azerbaycan ın dış politika stratejisi değişmeye başlamıştır. Haydar Aliyev, Azerbaycan ve Azerbaycanlılar için temel amaç ve menfaatleri şu şekilde belirlemiştir: Demokrasi, sosyal ve hukuk devletinin kurulması ve geliştirilmesi; Bağımsızlığın ve toprak bütünlüğünün korunması; Dağlık Karabağ probleminin çözüme kavuşturulması; Pazar ekonomisine geçişin sağlanması; Askeri birimlerin modernleştirilmesi ve güçlendirilmesi; Dış politikada demokratik ve çok kutuplu faaliyetlerin desteklenmesi. Bu temel amaçlar içerisinde Dağlık Karabağ probleminin çözüme kavuşturulması özel bir önem arz etmiştir. Çünkü Azerbaycan dış politikasının esasını Dağlık Karabağ ve etrafındaki toprakların Ermeni işgalinden kurtarılması oluşturmaktadır. Zira bağımsızlık sonrası süreçte iktidara gelen hükümetlerin dış politika hedefleri, programları, yeni siyasetler bu amaç doğrultusunda şekillenmiş ve uygulanmıştır. Ayrıca, savaşın acı sonuçlarını hala yaşayan halkta da bu sorunun çözülmesi noktasında önemli bir beklenti oluşmuştur. Daha kesin bir ifade ile iç siyasette istikrarın sağlanması ve ülkenin bütünlüğünün korunması ancak bu problemin çözülmesine endekslenmiştir. Bu nedenle Haydar Aliyev hükümetinin de ilk hedefi Dağlık Karabağ sorununun çözümü olmuştur. Bunu sağlayabilmek için de dış politika unsurlarından aktif olarak yararlanmak gerekmiştir. Haydar Aliyev in iktidara geldiği dönemde ülkede iç kargaşa devam etmekte ve ülke bölünme tehlikesi yaşamaktaydı. Bu nedenle Haydar Aliyev öncelikle iç istikrarın sağlanmasına yönelmiştir. Bunu gerçekleştirebilmek için öncelikle cephede ateşkesin sağlanması 8

16 gerekiyordu. 12 Mayıs 1994 te ateşkesin imzalanmasını sağlayan Aliyev, kısa sürede iç siyasette de istikrarı sağlamış ve Karabağ probleminin çözümüne yönelmiştir. Bu noktada AGİT ve diğer uluslararası güçlerle işbirliğine gitmiştir. Bu çerçevede AGİT aracılığıyla problemin çözümüne ilişkin yeni bir plan hazırlanmıştır. Sorunun başlangıcının 1988 olduğu düşünüldüğünde, 1996 yılındaki bu planın hazırlanmasında Aliyev in istikrarlı iç ve dış politikasının tesiri inkâr edilmez bir gerçektir. Bu planda: Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki anlaşmazlığa son verilmesi, Dağlık Karabağ a maksimum özerklik tanınması, Dağlık Karabağlı Ermeni ve Azerilerin hayat güvenliğinin sağlanması gibi temel unsurlar yer almıştır. Aynı şekilde Aliyev hükümetinin yürüttüğü olumlu lobi faaliyetleriyle elli üç devlet tarafından bu plan kabul edilmiş olsa da, Ermenistan yönetimi yayılmacı siyasetine uymadığından bu planı kabul etmekten kaçınmıştır. H. Aliyev in aktif dış politikasının temel unsurlarından birisi de ABD olmuştur. Asrın Anlaşmasından 1 sonra ABD, gerek BM gerek AGİK çerçevesinde aktif rol alarak tarafları bir araya getirerek, Dağlık Karabağ sorununun çözülmesi için gayret göstermiştir. Bu çerçevede Azerbaycan-ABD ilişkilerinin geliştirilmesi ve bunun Dağlık Karabağ sorununun çözülmesine yansımasını istese ve bunu her fırsatta dile getirse de, ABD tarafı sadece vaatlerde bulunmaktan öte ciddi bir adım atmamıştır (Azerbaycan Gazeti, , ). Bununla birlikte Haydar Aliyev in 22 Temmuz-1 Ağustos 1997 tarihli resmi ziyareti iki ülke ilişkilerinin hem gelişmesine hem de D. Karabağ sorununda ABD nin daha aktif rol almasında büyük etken olmuştur. Aliyev bu sefer de petrol kozunu çok iyi kullanmış, 1991 den beri ABD de de oluşan olumsuz Azerbaycan imajını büyük oranda silmeyi başarmıştır. Kongre üyeleri ve senatörlerle yakın diyalog kurularak 907 sayılı kararın 2 kaldırılması ya da en azından yaptırım hükmünün hafifletilmesi için çalışmalarda bulunmuştur. Aliyev bir yandan ülkenin önde gelen fikir adamlarıyla görüşüp ABD de bir Azeri Lobisi oluşturmaya çalışırken, diğer taraftan trilyonlarca dolara varan Azerbaycan petrol rezervlerini pazarlık unsuru olarak kullanarak büyük şirketlerin dikkatlerini Azerbaycan üzerine çekmeyi başarmıştır. Bu yoğun diplomasi trafiğinin sonunda Aliyev-Clinton görüşmesi sonucu imzalanan ortak bildiride: Dağlık Karabağ sorununun yılsonuna kadar çözülmesi ne ilişkin bir madde de yer almıştır. Bu husus o döneme kadar soğuk sularda devam eden ilişkilerin canlanması ve Aliyev in dış politikadaki önemli bir başarısı olarak kayda geçmiştir. Bununla birlikte, ABD Kongesi 907 nolu kararı iptal etmediği gibi uygulamasını da hafifletmemiştir. Azerbaycan ile yakınlaşmak isteyen Amerikan hükümetlerine karşın Ermeni lobisinin etkisinde kalan Kongre sürekli sorun çıkartmıştır. Bu ikilem karşısında ABD 1 20 Eylül 1994 tarihinde Azerbaycan a bağlı Hazar denizi sahasında Azerbaycan ve Batılı şirketler arasında petrol kaynaklarının birlikte kullanımını öngören Asrın Anlaşması imzalanmıştır senesinde ABD Kongresi tarafından Ermeni lobisinin etkisiyle, Azerbaycan topraklarının Ermeni askeri birlikleri tarafından işgaline rağmen, Azerbaycan ın Ermenistan la savaş halinde olması gerekçesiyle eski Sovyet cumhuriyetlerine devlet yardımını öngören Bağımsızlığı Savunma Bildirisinin Azerbaycan a dair kısmını yasaklayan 907 sayılı bir bildirgedir. 9

17 hükümetlerinin çaresizliğini ABD li yetkililer bile ifade etmiştir. Ancak, 2000 yılına kadar ABD- Azerbaycan ilişkileri incelendiğinde, Azerbaycan konusunda Amerika da kamuoyu bilincinin yükseldiğini, Amerikan şirketlerinin girişimleriyle Ermeni lobisinin Amerikan karar alma mekanizması üzerinde etkinliğinin yavaş da olsa azaldığını görmek mümkündür. Nitekim Bush ve Clinton yönetimleri, Kongrenin aldığı yaptırım kararlarının zararlı sonuçlarını defalarca dile getirmiş, Kongre ye yönelttikleri eleştirilerle hiç değilse Azerbaycan ın tepkilerini önlemeye çalışmışlardır İlham Aliyev Dönemi Haydar Aliyev in ölümü sonrasında iktidara gelen oğlu İlham Aliyev öncelikle duraklama dönemine giren Dağlık Karabağ görüşmelerini yeniden başlatmıştır. Bu hareket onun Karabağ konusunda babasının dış politika unsurlarını geliştirerek uygulamaya devam edeceğinin bir göstergesi olmuştur. İlham Aliyev sıfırdan başlama yerine Haydar Aliyev in ulaştığı noktayı esas almış, basitten zora doğru ilerleme, tüm tarafların çıkarları dikkate alınarak, çözüme aşama aşama ulaşma yöntemini seçmiştir. İlham Aliyev, problemin uzamasından kaynaklanan sorunlardan kurtulmak için ülke çapında seferberlik ilan etmiştir. Bir yandan ülke ekonomisini iyileştirmek için kalkınma planı kabul edilip uygulamaya konulmuş, diğer yandan askeri bütçeyi artırarak neredeyse Ermenistan bütçesine yakın bir meblağa ulaştırmıştır. Diğer taraftan Karabağ konusundaki siyasette görünür oranda sertleşme meydana gelmiş ve gerekirse savaşa gidilebileceği mesajları verilmiştir. İ. Aliyev döneminde Azerbaycan dış politikasında Dağlık Karabağ ile ilgili başarı olarak kabul edilebilecek gelişmeler olmuştur. Öncelikle, on yıl öncesi düşünüldüğünde Azerbaycan ı destekleyen, Bakü nün tezlerini kabul eden devlet sayısı artmıştır. İkincisi, uluslararası kurumlar tarafından Azerbaycan lehine kabul edilen kararlar Bakü nün elini güçlendirmiştir. 3 Üçüncüsü, Mart 2008 de BM tarafından kabul edilen Dağlık Karabağ ile alakalı karar 4 uluslararası kamuoyundaki başarıyı açık olarak göstermektedir. Bununla birlikte Karabağ probleminin çözümüyle görevlendirilen AGİT Minsk Grubunun eş başkanlarının -ABD, Fransa ve Rusya- problemin çözümünde yavaş hareket etmesi, özellikle Azerbaycan tezlerini istenilen düzeyde dikkate almaması ve uluslararası kamuoyunda destek vermemesi, İ. Aliyev yönetimini dış politikada yeni arayışlara itmiştir. Bu dönemde 3 BM Güvenlik Konseyi, 1993 te Azerbaycan-Ermenistan savaşı sırasında 822, 853, 874 ve 884 sayılı kararlarında Azerbaycan topraklarındaki işgali ele almış, Ermenistan ın işgal edilmiş topraklardan hemen ve şartsız bir şekilde çıkması gerektiğini vurgulamıştır Mart 2008 tarihinde BM Genel Kurulu na Azerbaycan tarafından sunulmuş taslak metni, Rusya, ABD ve Fransa gibi ülkelerin karşı çıkmalarına rağmen, 39 oyla kabul edilmiştir. Karar, Dağlık Karabağ daki durumu inceleyerek, Ermeni askeri birliklerinin Azerbaycan topraklarından çıkması gerektiğini beyan etmiş ve Dağlık Karabağ bölgesinin Azerbaycan ın toprak bütünlüğü içinde olduğunu belirtmiştir. 10

18 Azerbaycan ın Rusya, İran ve uzak doğu üçlüsü Çin, Japonya ve Güney Kore ile yakın işbirliğine girmeye çalıştığı gözlemlenmiştir. Ülkenin ekonomik kalkınması bu üç ülke ile yapılan anlaşmalarla Uzak Doğu modeline teslim edilmiştir. Aynı zamanda bu ülkelerin uluslararası etkisi kullanılarak Dağlık Karabağ sorunu çözülmeye çalışılmıştır. Azerbaycan mümkün olduğu ölçüde Dağlık Karabağ problemini barışçıl yolla çözmeye çalışmaktadır. Ancak, bunun mümkün olmaması durumunda savaş seçeneğini de gündemde tutmaktadır. Minsk Grubu çerçevesinde görüşmelere devam eden Azerbaycan ulusal çıkarlarına uymayan unsurları etkisizleştirmeye çalışmaktadır. 4. DAĞLIK KARABAĞ ÇATIŞMASININ TARAFLARI VE TEZLERİ Savaşın başlarından itibaren Azerbaycan ve Ermenistan, bölgesel güçler Rusya, Türkiye, İran; ABD ve Fransa gibi diğer uluslararası güçler ve örgütler, AGİT ve Minsk Grubu dolaylı ya da doğrudan çatışmanın tarafı olmuştur. Bu ülkeleri doğrudan taraflar ve dolaylı taraflar olarak iki grupta toplamak mümkündür. Çatışan taraflar olarak Azerbaycan ve Ermenistan doğrudan tarafları oluştururken, çatışmanın her aşamasında karar verme sürecinde olan Rusya yı aynı zamanda sıcak çatışmaya da katılması ve Ermenistan ın koşulsuz ortağı olması nedeniyle doğrudan ortak olarak tanımlamak doğru olacaktır. Diğer ülke ve teşkilatlar sorunun dolaylı tarafları olmuştur. Azerbaycan; toprak bütünlüğünün sağlanmasını, yani Ermenistan ın işgali sonucu kaybettiği Dağlık Karabağ ile işgal altındaki 7 bölgeden Ermeni kuvvetlerinin çekilmesini ve buralardan ayrılmak zorunda kalan göçmenlerin kendi topraklarına dönmelerini talep etmektedir. Bakü, Dağlık Karabağ ın bağımsızlığına kesinlikle karşı olup, aynı zamanda Dağlık Karabağ bölgesine Azerbaycan a bağlı olmak şartıyla uluslararası hukukta benzeri olmayan en yüksek statü sunmaya hazır olduğunu belirtmiştir. Ermenistan ise tutumunda zaman zaman değişiklik göstermiştir. Dağlık Karabağ ın Azerbaycan dan bağımsızlık mücadelesini savunduğunu belirten Ermenistan, sonuç olarak bölgenin kendisiyle birleştirilmesinden yanadır senesinde bağımsız Dağlık Karabağ Cumhuriyeti ni kuran Ermeniler şimdiye kadar bu oluşumu Ermenistan dâhil hiçbir devlet tarafından uluslararası hukuk aktörü olarak de jure tanıtamamıştır. Ermenistan ın ve bazı taraf devletlerin önerisiyle barış müzakerelerinde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti temsilcilerinin de katılmasına Azerbaycan hep karşı olmuştur. Bazı görüşmelerde ise Azerbaycan, Dağlık Karabağ bölgesinin Azeri temsilcilerinin yanı sıra Ermenistan temsilcilerinin iştirakine izin vermiştir. Bölgesel güçlerin savaşın barışçıl yollardan çözümüne katkıları zaman zaman değişiklik göstermiştir. En başından itibaren Rusya Ermenileri destekleyen bir tutum sergilemiş, askeri olarak Ermenistan ın yanında yer almıştır. Moskova, Erivan la askeri-stratejik bir anlaşma 11

19 imzalayarak, olası bir Azerbaycan-Ermenistan savaşına Rusya yı dâhil edebilecek mevzuatı hazırlamıştır. Rusya kendisinin savaş konusunda alınacak kararlarda etkili bir güç olduğunu diplomatik yollardan taraflara iletmiştir. Putin sonrası Rusya, önceden kaybettiği çıkarlarını korumak amacıyla beraber, diğer dış arabulucu güçlerden daha aktif şekilde barışçıl yollardan çözüm bulunması için çaba göstermektedir. Minsk Grubu üyesi olarak da Rusya sorunun uluslararası hukuk kurallarıyla çözülmesinden yana olduğunu ve Azerbaycan ın toprak bütünlüğünü desteklediğini beyan etmektedir. Ancak bu beyanatlara karşın Rusya nın siyasi hareketleri, Azerbaycan ı Kremlin in Ermenistan dan yana bir çözüm için çaba gösterdiğine inandırmış durumdadır. İran çatışmanın başlarında arabuluculuk için diplomatik girişimlerde bulunmuştur. Tarihsel olarak Azerbaycan ın bağımsızlığını kabullenemeyen Fars yönetimi, Bakü nün Türkiye ile daha sıkı ilişkilerinin olmasından da rahatsızlık duymaktadır. Bu yaklaşım İran ın tarafsız olamayacağı gerçeğinin bir ispatıdır. Rusya gibi İran da Azerbaycan ın toprak bütünlüğünü desteklediğini farklı bölgesel ve uluslararası teşkilatlarda beyan etse de, Bakü Tahran yönetiminin objektif tutumuna inanmamaktadır. Türkiye bölgesel güç olarak Azerbaycan ın yanında olan tek devlettir. Ermeni-Rus askeri ve stratejik anlaşmasının karşısında bir Azeri-Türk askeri ortaklığının bulunması çatışma taraflarını eşit durumda tutmaktadır. Azerbaycan dan dolayı kendi sınırlarını Ermenistan a kapatan Türkiye, son dönemde komşularla sıfır sorun politikasını Erivan a da uygulamak girişiminde bulunmak istemiştir. Cenevre de gizli Ermenistan-Türkiye görüşmelerinden haberdar olan Azerbaycan ı bu durum rahatsız etmiş ve iki ülke arasında ilişkilerde tarihte ilk defa bir soğukluk yaşanmıştır. Türkiye yi bu politikasının yanlış olduğuna ikna etmeye çalışan Bakü yönetimi, uzun çabalardan sonra başarılı olmuştur. Ankara da Azerbaycan topraklarının işgali sona ermedikçe, Ermenistan sınırının açılmayacağına Bakü yü inandırmayı başarmıştır. Son dönemdeki soğukluklara rağmen, Azerbaycan Türkiye yi hep yanında bilmektedir. Bölgede ve uluslararası ilişkilerinde destek konusunda Türkiye ye güvenmektedir. Ermeni lobisinin başarılı ve etkin olduğu Fransa ve ABD, Minsk Grubu nun diğer iki üye devletidir. ABD sorunun uluslararası hukuk kurallarıyla çözümünden ziyade, tarafların kabul edecekleri her kararı saygıyla karşılayacağını beyan ederek bir bakıma sorumluluktan kaçan bir politika izlemektedir. Aslında, ABD için bölgede bir statüko durumu kendisinin enerji ve boru hatları politikası çıkarlarına uygundur. Amaç tarafların yeni bir savaştan kaçınmalarına inandırılmasıdır. Son dönemde, özellikle Obama yönetiminin Kafkasya bölgesinde aktif bir politika izleyememesi, Rusya nın bölgeye yeniden dönmesine ve bölgeyi kontrol etmesine sebep olmuştur. Sorunun barışçıl yollarla çözümlenmesine çalışan AGİT e bağlı Minsk Grubu 20 yıllık bir çalışma döneminde farklı çözüm modelleri taraflara sunmuş, ama her iki tarafı ikna 12

20 edememiştir. Bu süreçte, Aralık 1996 da AGİT in Lizbon zirvesinde Azerbaycan ın toprak bütünlüğü tüm üye devletler tarafından tanınmıştır. Şu an Minsk Grubu üye devletlerinin başarısız faaliyeti, Azerbaycan gruba yeni devletlerin ilave edilmesinden veya çözüm yolları için AGİT dışında bir teşkilatın arabuluculuk faaliyetinde bulunmasından yanadır. Bu durumsa, üç üye devletin de kabullenemediği bir öneridir. 5. DAĞLIK KARABAĞ SORUNUNUN ÇÖZÜMLENEMEMESİNİN NEDENLERİ Mayıs 1994 te Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan Bişkek Ateşkes Anlaşması ndan bu yana AGİT Minsk Grubu çerçevesinde sorunun barışçıl biçimde çözümlenmesi için, üye devletlerin göstermiş oldukları çabalara rağmen, iki devlet arasında yeni bir savaş ihtimali hâlâ çok yüksektir. Şimdiye kadar taraflar arasında bir uzlaşma sağlanamamasının nedeni, uluslararası aktörlerin Azerbaycan topraklarının %20 sini işgal etmiş olan Ermenistan a yeteri kadar baskı yapmamasıdır. Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği ve AGİT gibi bölgesel ve BM gibi uluslararası örgütlerde Azerbaycan ın toprak bütünlüğünün kabul edilmesine ve bununla ilgili çok sayıda belge bulunmasına rağmen uluslararası hukuk prensipleri çerçevesinde bir çözüm geliştirilememiştir. AGİT Minsk Grubu üyelerinin ve farklı devletlerin yürüttüğü arabuluculuk, Azerbaycan ve Ermenistan cumhurbaşkanlarının görüşmeleri sonrası hep barışa doğru pozitif bir adım olarak değerlendirilmiştir. Ancak bu pozitif adımlar her zaman karara bağlanan ortak mutabakatı Ermenistan ın son anda kenara itmesiyle veya verilen kararlarda belirsiz bir pozisyon almasıyla son bulmuştur. Sorunların çözümündeki başarısızlık nedenlerinden en önemlisi, her iki devletin sorunun çözümüne ilişkin yapıcı şekilde hareket edememesidir. Her iki taraf da kendi tezlerinden geri adım atmamakta, karşı tarafın taleplerini görmezden gelerek dayatmacı bir politika uygulamaktadır. Bu ise diğer tarafın sorunun çözümünde olası uzlaşmacı yaklaşımından, yenilmeme adına uzaklaşmasına sebep olmaktadır. Bir başka neden, tarafların bu sorunu iç politikaya alet etmeleridir. İç kamuoyunu tatmin etme adına verilen ulusalcı beyanatlar, tehdide varan sert üslup her iki tarafın sorunun çözülmesine ilişkin çabalarını boşa çıkarmaktadır. Minsk Grubu nun çalışmalarının seçim zamanlarında durma noktasına gelmesi buna açık bir örnektir. Seçim öncesi dönemlerde tarafların aşırı ulusalcı söylemleri bir bakıma diğer taraf için önemli bir tehdit haline gelmektedir. Seçim sonrasında ise sorunun aşılması uzun zaman almakta, kaydedilmiş ilerlemeler karşılıklı kayba dönüşmektedir. Sorunun çözülmesini engelleyen sebep olarak tarafların karşılıklı olarak hissettikleri güvensizlik gösterilebilir. Son yüzyılda birçok kez savaşmış bu iki halkın tekrar bir araya gelerek yaşaması zor görünmektedir. Nitekim taraflar arası güvensizliğe yol açan hadiseler 13

21 henüz tazedir ve bu hadiselerin unutulması zordur. Bu husus tarafların barış girişimlerinde sadece kısmi bir yakınlaşmaya gitmesine sebep olmakta, çözüm sürecinde önemli kararlar alınmasına engel olmaktadır. Taraflar karşı tarafın eline koz vermekten çekinmektedir. Karabağ sorununun çözülememesinin sebeplerinden bir diğeri de Rusya faktörüdür. Savaşın ilk dönemlerinde Rusya ordusunun doğrudan Ermenistan ın yanında, Azerbaycan a karşı savaşması ve Rus devlet adamlarının savaşla ilgili görüşleri buna örnek gösterilebilir. Moskova, Güney Kafkasya bölgesini ve bölge devletlerini hâlâ kendisine ait bir etki alanı olarak görmektedir. Bu bakış açısı ise Kremlin in Dağlık Karabağ meselesinin uluslararası hukuk kuralları ile değil, Rusya nın çıkarlarına uygun şekilde sonuçlanması yönünde irade göstermesine neden olmaktadır. Rusya, Güney Kafkasya da Ermenistan ın en yakın askeri ve siyasi müttefiki, aynı zamanda 102. askeri üssü ile sorunun tek taraflı etkin unsuru olarak kendini hissettirmektedir. Başarısızlığın nedenlerinden biri de Batılı devletlerin ve genellikle Minsk grubu üyeleri ABD, Fransa ve Rusya nın sorunun çözümünde çifte standart uygulamasıdır. Arabulucu devletler uluslararası hukuktan değil, kendi milli çıkarları doğrultusunda sorunun çözülmesinden yana hareket etmektedir. Üç devlet de ateşkes sonrası statükonun devam etmesinden yanadır. Rusya için bu durum, çatışmanın tarafı olan iki devleti de kendine bağımlı tutabilmek için önemlidir. Sorunun tam anlamıyla çözülmüş olması, hem Azerbaycan, hem de Ermenistan ın politik ve ekonomik anlamda Batıya entegrasyonunu sağlamış olur ki, bu Moskova nın Güney Kafkasya da çıkarlarına ters bir durum oluşturmaktadır. Rusya, ABD ve Fransa da etkin olan Ermeni lobisinin devletlerin dış politikasına etki etmesi sebeplerden biridir. Bu durum Fransa da daha net gözlemlenmektedir. ABD için bölgede uygulanan enerji projelerinin güvenirliği daha önemli olduğundan, uzun bir süre Ermenilerin hukuk dışı fiili kazançları görmezden gelinmiştir. 6. DAĞLIK KARABAĞ ÇATIŞMASININ ANALİZİ Azerbaycan a bağlı, ama 20 senedir Ermenistan tarafından işgal edilmiş olan Dağlık Karabağ sorunu ve iki devlet arasında etnik çatışmayı yukarıda anlattığımız teoriler açısından incelediğimizde, mevcut durumun instrumentalist yaklaşımın görüşleri doğrultusunda, etnik savaş zamanı politik elitlerin tutumu sonucu ortaya çıkan bir çatışma olduğu ifade edilebilir. Sovyet istihbarat servisinin 1980 lerin sonu Azerbaycan da Ermenilere karşı ve Ermenistan da Azerilere karşı yağmalamaları tahrik ederek, bu savaşa yol açtığı belgelerle kanıtlanmıştır. Sovyetlerde ideolojik olarak etnik milliyetçiliğin yasak olmasına rağmen, her iki ülkede ve genel olarak Güney Kafkasya halklarında etnik milliyetçilik duyguları, bağımsızlık mücadelesi sırasında en yüksek noktasına ulaşmıştır. Bu ülkelerde yönetime geçen demokratik liderler dahi, etnik milliyetçiliği ön plana geçirerek bağımsızlık mücadelesinde kullanmışlardır. 14

22 Azeriler ve Ermeniler arası etnik çatışmalar son yüzyılda defalarla tekrarlanmış ve bütün çatışmalarda dış faktörler etkin rol oynamıştır. 20. yüzyılın başlarında Çarlık Rusyasından bağımsızlıklarını ilan eden Güney Kafkasya cumhuriyetleri, Dağlık Karabağ ve Zengezur bölgesi için savaşmıştır. Son savaş, eski tarihi hatırlatarak karşılıklı etnik nefret duygusunu yeniden hem Azerilerde hem de Ermenilerde kabartmıştır in Şubat ayında Azerbaycan ın Sumgayt şehrinde Sovyet gizli istihbaratı tarafından Ermenilere karşı saldırı düzenlenmesi, iki etnik grup arasında ihtilafa neden olmuştur. Bu saldırı aynı zamanda Ermenistan dan Azerilerin kovulmaları ve Azeri köy ve şehirlerinin Ermeniler tarafından işgaline yol açmıştır. Gorbaçov iktidarının başarısızlığı ve Ermeni yanlısı politikaları olayların iki ülke arasında savaşa dönüşmesine sebep olmuştur. Ermenilerin Büyük Ermenistan hayallerinin bir parçası olan Dağlık Karabağ ın Azerbaycan dan koparılması planı hayata geçirilmeye başlanmıştır. Azeriler bunu milli kimlik ve toprak bütünlüğüne karşı bir tehlike olarak görmüştür. Bu durum karşılıklı etnik nefretin şiddet dolu bir savaşa dönüşmesine yol açmıştır. Dağlık Karabağ sorununun çözümünde, tarafların uluslararası hukuk açısından farklı yaklaşımlarının olmasının yanında, iki etnik grubun karşılıklı şekilde mitlerle dolu bir tarihe dayalı nefret hislerinin bulunması büyük bir engel teşkil etmektedir. İki ülke arasında etnik temizlik (ethnic cleansing) ve soykırım konularında tartışma vardır. Bu tartışmada iki taraf da kendisinin mağdur olduğunu ileri sürmektedir. Azerbaycan son savaşta topraklarının %20 sinin işgal edilmesi ve bir milyon Azeri mülteci gerçeğinden hareketle haksızlığa uğrayan taraf olduğunu iddia etmektedir. Azeri toplumunda, şimdiye kadar meydana gelen savaşlarda, hep toprak bütünlüğünün bir kısmının Sovyetler, daha sonra Rusya tarafından Ermeniler lehine değiştirilmesi, 1905 savaşındaki hadiseler ve 1918 yılındaki Ermeni ve Rus zulmü bir mit olarak yerleşmiştir. Ermeniler ise 1915 te kendilerinin Osmanlı Türkleri tarafından soykırıma uğradıklarını iddia ederek, bir Türk düşmanlığı miti oluşturmuştur. Bununla birlikte, Ermeniler Azerileri Türk olarak tanımlamakta ve Osmanlı düşmanlığını Azeri Türkleri üzerinde de devam ettirmektedir. Ermeniler, Sumgayıt olayları sırasında akıtılan ilk kanın sorumluluğunu Azerilere yüklemekte ve Azerileri savaşı başlatan taraf olarak suçlamaktadır. Bu gelişmeler, savaşta etnik kimliğe bağlı oluşan bir mit olarak önem taşımaktadır. Sembolik teori ve instrümentalist yaklaşımların Azerbaycan-Ermenistan arasındaki savaşı doğru bir şekilde izah ettiği kanaatindeyim. Asırlar boyunca önce Çarlık Rusyası, daha sonra Sovyet yöneticileri tarafından Güney Kafkasya bölgesinde parçala ve yönet politikası uygulanarak, çok etnikli ülkeler oluşturulmuş, farklı etnik gruplar arasına ayrılıkçılık ve yayılmacılık (irredentism) tohumları atılmıştır. Neticede bugüne kadar bu politika Güney Kafkasya bölgesinde barışın tesisine engel teşkil etmiştir. 15

23 7. ÇÖZÜMLEME ÖNERİLERİ Uluslararası ilişkilerde etnik nedenlere dayalı çatışmaların idealist yaklaşımlarla çözülebilme olasılığı günümüzde mevcut olmadığı için, Dağlık Karabağ sorununun da sadece Azerbaycan ve Ermenistan ın gayretleriyle çözümlenmesi ihtimali çok azdır. Uluslararası hukukun genel ilkeleri işgal durumunda veya devletlerin toprak bütünlüğüne yönelik saldırılarda yapılması gerekenleri belirtmiş olduğu halde, şimdiye kadar Azerbaycan a bağlı Dağlık Karabağ ın işgaline bir çözüm bulunamamıştır. Meselenin çözülebilmesi için ilk yapılması gereken, büyük devletlerin ve uluslararası teşkilatların daha aktif bir şekilde uluslararası hukukun prensibleri doğrultusunda tarafsız bir yaklaşım geliştirmesidir. Bugüne kadar Dağlık Karabağ meselesinin çözüme kavuşturulamaması, bölgede etkili olan büyük güçlerin çıkar odaklı politikalarından kaynaklanmıştır. Dağlık Karabağ meselesi, Rusya nın Güney Kafkasya politikasında önemli konulardan biri sayılabilir. Rusya bu sorunu çözebilecek bir aktör konumunda olduğu halde, Ermenistan yanlısı politika izleyerek tarafsız bir arabulucu olamayacağını göstermiştir. Moskova, bölgeye yönelik emperyalist yaklaşımlardan uzaklaşarak, uluslararası hukukun gerektiği şekilde Ermenistan ı işgalci konumundan sorumlu tutmalıdır. ABD ve Fransa gibi arabulucu ülkeler de bölgedeki insan hakları ihlallerini değerlendirerek mevcut mülteci probleminin çözüme kavuşturulması için irade gösterebilir. Bu devletlerin, Güney Kafkasya yı sadece güvenlik ve enerji (Azerbaycan ın doğal gaz ve petrolü) menfaatleri açısından değerlendirmekten vazgeçip bölgedeki işgalci devlete baskı uygulaması gerekmektedir. İnsan hakları ve uluslararası hukuk kavramları kâğıt üzerinde kalmamalı, süper güçler bu değerleri salt kendi çıkarları için değil bölgede barış ve istikrarın tesisi istikametinde uygulamaya koymalıdır. Taraf olarak hem Azerbaycan, hem de Ermenistan karşılıklı güven için bir politika izlemelidir. Ermenistan, Rusya ya sığınma politikasının bağımsız bir devlet için doğru bir adım olmayacağını idrak etmelidir. Erivan, işgalci konumunu terk etmeli, BM, AGİT ve diğer bölgesel ve uluslararası teşkilatların çözüme yönelik tavsiyelerini yerine getirmelidir. Böyle bir adım, hem Azerbaycan ve Ermenistan arasında karşılıklı olarak, hem de bölge genelinde barışın hâkim olmasına hizmet edecektir. Uluslararası ve bölgesel teşkilatlar aldıkları kararların yerine getirilmesi doğrultusunda politika izlemelidir. Aksi takdirde, bu teşkilatlara olan itimat zamanla ortadan kalkabilir. Dağlık Karabağ meselesinde bugüne kadar yürütülen işgalci ve işgale uğramış devlete eşit muamele politikası, Ermenistan ın cezalandırılmamasına yol açmıştır. Bu durum da 16

24 Ermenistan ın işgalden geri çekilmesi için herhangi bir neden sunmamakta, statükoyu devam ettirmektedir. 17

25 KAYNAKÇA Abdullayev, Mahir, (1998), Türkiye-Azerbaycan Alakaları, Bakı, Mütercim Yayınları. Adams, Terry D., (2009), Baku Oil Diplomacy and Early Oil , Azerbaijan in Global Politics: Crafting Foreing Policy, Baku, ADA, p Alizade, Zerdüş, (2009), Azərbaycan - Ermənistan - Türkiyə münasibətləri fonunda Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli, Karabağ Bilgi Ajansı. Aras, Bülent, (2009), Davutoğlu Era in Turkish Foreign Policy, SETA Policy Brief, no: 32. Aras, Bülent, Azerbaycan İle Yeniden, Sabah, Aras, Bülent, Özbay, Fatih, (2009), Türkiye ve Ermenistan: Statüko ve Normalleşme Arasında Kafkasya Siyaseti, SETA Analiz, No: 16, Ekim. Aras, Bulent, Yılmaz, Reha, (2009), Azerbaijan's Far Eastern Orientation and South Korea, Korean Journal of Defence Analysis, Volume 21 Issue 3, pages Arifoğlu, Rauf, Tek Türkiye, Yeni Müsavat, Askerov, Valeh, (2009), Achieving Azerbaijan s Strategic Vision: Negotiating The Contract of Centrury, Azerbaijan in Global Politics: Crafting Foreing Policy, Baku, ADA. p Aslanlı, Araz, (2001), Tarihten Günümüze Karabağ Sorunu, Avrasya Dosyası (Azerbaycan Özel), s Azadlıq Qazeti, , , Azerbaycan Gazeti, , , Azimov, Araz, (2009), Armania-Azerbaijan Nagorno-Karabagh Conflict: Historical Background, Legal Aspects and Negotiation Process, Azerbaijan in Global Politics: Crafting Foreing Policy, Baku, ADA. p Cafersoy, Nazım, (2001),Elçibey Dönemi Azerbaycan Dış Politikası, Ankara, ASAM Yayınları. Esman Milton J., 1994, Ethnic Politics, Cornell University Press 18

26 Fukuyama Francis, The End of History, The National Interest, Volume 16, Summer Gagnon V.P., Ethnic nationalism and International Conflict, in Sean M. Lynn-Jones and Steven Miller (eds.), Global Dangers: Changing Dimensions of International Security, Cambridge, the MIT Press, Gasımov, Musa, (1996), Uluslararası İlişkiler Sisteminde Azerbaycan ( ), Bakı, Genclik Yayınevi. Gellner Ernest, 1983, Nations and Nationalism, New York, Cornell University Press. Hasanov, Ali, (2005), Müassır Beynelhalk Münasebetler ve Azerbaycanın Harici Siyaseti, Baku, Azerbaycan Neşriyyatı Lake David A. and Rothchild Donald, Ethnic nationalism and International Conflict, in Sean M. Lynn-Jones and Steven Miller (eds.), Global Dangers: Changing Dimensions of International Security, Cambridge, the MIT Press, Mammadyarov, Elmar, (2009), Kendir Üzerinde Yeriş: Değişen Muhitte Azerbaycanın Harici Siyaset Stratejisi, Azerbaijan Focus, No: 1 (1), s Mammadyarov, Elmar, (2009), The Foreing Policy of Azerbaijan: Affecting Factors and Strategic Priorities, Azerbaijan in Global Politics Crafting Foreing Policy (Ed. Alexandros Petersen, Fariz İsmailzade), Baku, Azerbaijan Diplomatic Academy, p Mearsheimer John, Back to the Future: Instability in Europe After the Cold War, in International Security, Volume 15, Number 1, Summer 1990 Mehdiyev, Ramiz, (2005), Azerbaycan, Küreselleşmenin Talepleri, İstanbul, DA Yayıncılık. Memmedli, Elnur, (2003), Azerbaycan Böyük Britanya Elageleri, , Bakı, Adiloğlu, Memmedyarov, Elmar, (2007), Hazar Regiyonu için Yeni Yol, Türk Siyaseti Toplusu, Cilt 6, no 3. Müsavat gazeti, Nuriyev, Elhan, (2009), Avrasiya Müasır Geosiyasetinde Azerbaycanın Strateji Rolu, Azerbaijan Focus, No1 (1), s

27 Paşayev, Hafiz, (2009), Globalleşme Devrinde Diplomatların Tahsili, Azerbaijan Focus, No 1 (1), s Ramezanzadeh, Abdollah, Irans Role as Mediator in Nagorna Karabagh Crisis, Contested Borders in the Caucasus, by Bruno Coppieters (ed.), 1996, VUB University Press, eng/ch0701.htm, Ruinten, Sevinç, (2005), Azerbaycan Türk Dövletleri ile Siyasi Elageler Sisteminde, Bakı, Adiloğlu Neşriyat. Rupesinghe K., Governance and conflict resolution in multi-ethnic societies in K. Rupesinghe and V. Tishkov, (ed.), 1996, Ethnicity and power in the contemporary world, New-York: United Nations University Press, online edition: (last access: ). Rüstemhanlı, Sabir, ANS Televizyonu Xeberler Programı, Sammut, Dennis, (2009), Müsteqillik Elde Edenden Sonra Azerbaycan ın Harici Siyaseti, Azerbaijan Focus, No: 1 (1), s Smith Anthony D., 1995, Nations and Nationalism in a Global Era, Cornwall, Polity Press. Snyder Jack, 2000, From Voting to Violence: Democratization and nationalist Conflict, New York: Norton Press. Statement by H.E. Elmar Mammadyarov Minister of Foreign Affairs of the Republic of Azerbaijan - May 23-25, 2009, Damascus, 567&Itemid=1, Türkiye Azerbaycan Çalıştayı Raporu, Kafkasya Çalışmaları 2, Temmuz Veliyev, Cavid, Barışa Uzak Prag Görüşmeleri, yazdir1657.html, 11 Mayıs Yilmaz, Reha, Azerbaycan ı ve Azerbaycanlıyı Anlayabilmek, USAK Stratejik Gündem, 20

28 BİLGESAM YAYINLARI Kitaplar Çin Yeni Süper Güç Olabilecek mi? Güç, Enerji ve Güvenlik Boyutları (Ed.) Doç. Dr. Atilla SANDIKLI Değişen Dünyada Türkiye'nin Stratejisi Doç. Dr. Atilla SANDIKLI Türkiye'nin Bugünü ve Yarını E. Bakan-Büyükelçi İlter TÜRKMEN Türkiye Cumhuriyeti'nin Ortadoğu Politikası E. Bakan-Büyükelçi İlter TÜRKMEN Türkiye nin Vizyonu: Temel Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Ed.) Doç. Dr. Atilla SANDIKLI İleri Teknolojiler Çalıştayı ve Sergisi (İTÇ 2010) Bildiri Kitabı Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK IV. Ulusal Hidrojen Enerjisi Kongresi ve Sergisi Bildiri Kitabı Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK Selected Articles of Hydrogen Phenomena Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK Özgür, Demokratik ve Güvenli Seçim Kasım ESEN, Özdemir AKBAL Terörle Mücadele Stratejisi Bilge Adamlar Kurulu Raporu Doç. Dr. Atilla SANDIKLI 21

29 Raporlar Rapor 1: Küresel Gelişmeler ve Uluslararası Sistemin Özellikleri Prof. Dr. Ali KARAOSMANOĞLU Rapor 2: Değişen Güvenlik Anlayışları ve Türkiye nin Güvenlik Stratejisi Doç. Dr. Atilla SANDIKLI Rapor 3: Avrupa Birliği ve Türkiye E. Büyükelçi Özdem SANBERK Rapor 4: Yakın Dönem Türk-Amerikan İlişkileri Prof. Dr. Ersin ONULDURAN Rapor 5: Türk-Rus İlişkileri Sorunlar-Fırsatlar Prof. Dr. İlter TURAN Rapor 6: Irak'ın Kuzeyindeki Gelişmelerin Türkiye'ye Etkileri E. Büyükelçi Sönmez KÖKSAL Rapor 7: Küreselleşen Dünyada Türkiye ve Demokratikleşme Prof. Dr. Fuat KEYMAN Rapor 8: Türkiye'de Bağımsızlık ve Milliyetçilik Anlayışı Doç. Dr. Ayşegül AYDINGÜN Rapor 9: Laiklik Türkiye'deki Uygulamaları Avrupa ile Kıyaslamalar Politika Önerileri Prof. Dr. Hakan YILMAZ Rapor 10: Yargının İyileştirilmesi/Düzeltilmesi Prof. Dr. Sami SELÇUK Rapor 11: Yeni Anayasa Türkiye nin Bitmeyen Senfonisi Prof. Dr. Zühtü ARSLAN Rapor 12: Türkiye'nin 2013 Yılı Teknik Vizyonu Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK Rapor 13: Türkiye-Ortadoğu İlişkileri E. Büyükelçi Güner ÖZTEK 22

30 Rapor 14: Balkanlarda Siyasi İstikrar ve Geleceği Prof. Dr. Hasret ÇOMAK-Doç. Dr. İrfan Kaya ÜLGER Rapor 15: Uluslararası Politikalar Ekseninde Kafkasya Yrd. Doç. Dr. Fatih ÖZBAY Rapor 16: Afrika Vizyon Belgesi Hasan ÖZTÜRK Rapor 17: Terör ve Terörle Mücadele M. Sadi BİLGİÇ Rapor 18: Küresel Isınma ve Türkiye'ye Etkileri Doç. Dr. İrfan Kaya ÜLGER Rapor 19: Güneydoğu Sorununun Sosyolojik Analizi M. Sadi BİLGİÇ Dr. Salih AKYÜREK Doç. Dr. Mazhar BAĞLI Müstecep DİLBER Onur OKYAR Rapor 20: Kürt Sorununun Çözümü İçin Demokratikleşme, Siyasi ve Sosyal Dayanışma Açılımı E. Büyükelçi Özdem SANBERK Rapor 21: Türk Dış Politikasının Bölgeselleşmesi E. Büyükelçi Özdem SANBERK Rapor 22: Alevi Açılımı, Türkiye de Demokrasinin Derinleşmesi Doç. Dr. Bekir GÜNAY-Gökhan TÜRK Rapor 23: Cumhuriyet, Çağcıl Demokrasi ve Türkiye nin Dönüşümü Prof. Dr. Sami SELÇUK Rapor 24: Zorunlu Askerlik ve Profesyonel Ordu Dr. Salih AKYÜREK Rapor 25: Türkiye-Ermenistan İlişkileri Bilge Adamlar Kurulu Raporu Yrd. Doç. Dr. Fatih ÖZBAY Rapor 26: Kürtler ve Zazalar Ne Düşünüyor? Ortak Değer ve Sembollere Bakış Dr. Salih AKYÜREK 23

31 Rapor 27: Jeopolitik ve Türkiye: Riskler ve Fırsatlar Doç. Dr. Atilla SANDIKLI Rapor 28: Mısır da Türkiye ve Türk Algısı M. Sadi BİLGİÇ-Dr. Salih AKYÜREK Rapor 29: ABD nin Irak tan Çekilmesi ve Türkiye ye Etkileri Doç Dr. Cenap ÇAKMAK-Fadime Gözde ÇOLAK Rapor 30: Demokratik Açılım ve Toplumsal Algılar Bilge Adamlar Kurulu Raporu Dr. Salih AKYÜREK Rapor 31: Ortadoğu da Devrimler ve Türkiye Doç. Dr. Cenap ÇAKMAK Mustafa YETİM Fadime Gözde ÇOLAK Rapor 32: Güvenli Seçim: Sorunlar ve Çözüm Önerileri Kasım ESEN, Özdemir AKBAL Rapor 33: Silahlı Kuvvetler ve Demokrasi Prof. Dr. Ali L. KARAOSMANOĞLU Rapor 34: Terör Önleme Birimleri Kasım ESEN, Özdemir AKBAL Rapor 35: İran, Şii Hilali ve Arap Baharı Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Emin SALİHİ Rapor 36: Yeni Anayasadan Toplumsal Beklentiler BİLGESAM Demokratikleşme ve Sosyal Dayanışma Açılımı Bilge Adamlar Kurulu Raporu İleri Teknolojiler Çalıştayı ve Sergisi (İTÇ 2010) Sonuç Raporu BİLGESAM Dergiler Bilge Strateji Dergisi Cilt 1, Sayı 1, Güz 2009 Bilge Strateji Dergisi Cilt 2, Sayı 2, Bahar

32 Bilge Strateji Dergisi Cilt 2, Sayı 3, Güz 2010 Bilge Strateji Dergisi Cilt 3, Sayı 4, Bahar 2011 Bilge Strateji Dergisi Cilt 3, Sayı 5, Güz 2011 Söyleşiler Bilge Söyleşi-1: Türkiye - Azerbaycan İlişkileri Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi Elif KUTSAL Bilge Söyleşi-2: Nabucco Projesi Arzu Yorkan ile Söyleşi Elif KUTSAL-Eren OKUR Bilge Söyleşi-3: Nükleer İran E. Bakan-Büyükelçi İlter TÜRKMEN ile Söyleşi Elif KUTSAL Bilge Söyleşi-4: Avrupa Birliği Dr. Can BAYDAROL ile Söyleşi Eren OKUR Bilge Söyleşi-5: Anayasa Değişikliği Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi Merve Nur SÜRMELİ Bilge Söyleşi-6: Son Dönem Türkiye-İsrail İlişkileri E. Büyükelçi Özdem SANBERK ile Söyleşi Merve Nur SÜRMELİ Bilge Söyleşi-7: BM Yaptırımları ve İran Doç. Dr. Abbas KARAAĞAÇLI ile Söyleşi Sina KISACIK Bilge Söyleşi-8: Füze Savunma Sistemleri ve Türkiye Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi Eren OKUR Bilge Söyleşi-9: Gelişen ve Değişen Türk Deniz Kuvvetleri nin Bugünü ve Yarını E. Oramiral Salim DERVİŞOĞLU ile Söyleşi Emine AKÇADAĞ 25

33 Bilge Söyleşi-10: Soru ve Cevaplarla Yeni Anayasa Kasım ESEN ile Söyleşi Özdemir AKBAL 26

ULUSLARARASI STRATEJİK ARAŞTIRMALAR KURUMU

ULUSLARARASI STRATEJİK ARAŞTIRMALAR KURUMU DAĞLIK KARABAĞ SORUNU DAR ALANDA BÜYÜK OYUN ULUSLARARASI STRATEJİK ARAŞTIRMALAR KURUMU Avrasya Araştırmaları Merkezi USAK RAPOR NO: 11-07 Yrd. Doç. Dr. Dilek M. Turgut Karal Demirtepe Editör Eylül 2011

Detaylı

Bağımsızlık Sonrası Dönemde Azerbaycan

Bağımsızlık Sonrası Dönemde Azerbaycan Azerbaycan ın bağımsızlığını kazandığı sırada yönetimde Sovyet yanlısı Muttalibov vardı ve Rusya dış politikada en önemli aktördü. Dolayısıyla da Karabağ sorunun çözümü için Rusya dan yardım beklenmekteydi

Detaylı

DİASPORA - 13 Mayıs

DİASPORA - 13 Mayıs DİASPORA - 13 Mayıs 2015 - Sayın Başkonsoloslar, Daimi Temsilciliklerimizin değerli mensupları, ABD de yerleşik Diasporalarımızın kıymetli temsilcileri, Bugün burada ilk kez ABD de yaşayan diaspora temsilcilerimizle

Detaylı

K A N A Y A N Y A R A K A R A B A Ğ

K A N A Y A N Y A R A K A R A B A Ğ KANAYAN YARA KARABAĞ Astana Yayınları KANAYAN YARA KARABAĞ Derleyen: Yrd. Doç. Dr. Bahadır Bumin ÖZARSLAN Bu eserin bütün hakları saklıdır. Yayınevinden izin alınmadan kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz,

Detaylı

RUSYA DIŞ VE GÜVENLİK POLİTİKALARININ KÜRESEL AMAÇLARI VE BÖLGESEL YANSIMALARI

RUSYA DIŞ VE GÜVENLİK POLİTİKALARININ KÜRESEL AMAÇLARI VE BÖLGESEL YANSIMALARI RUSYA DIŞ VE GÜVENLİK POLİTİKALARININ KÜRESEL AMAÇLARI VE BÖLGESEL YANSIMALARI RAPOR NO:73 HAZİRAN 2017 BİLGESAM YAYINLARI Kütüphane Katalog Bilgileri: Yayın Adı: Rusya Dış ve Güvenlik Politikalarının

Detaylı

AZERBAYCAN MİLLİ GÜVENLİK STRATEJİSİ BELGESİ

AZERBAYCAN MİLLİ GÜVENLİK STRATEJİSİ BELGESİ AZERBAYCAN MİLLİ GÜVENLİK STRATEJİSİ BELGESİ 1. "Azerbaycan Milli Güvenlik Stratejisi Belgesi", Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından 23 Mayıs 2007 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir.

Detaylı

ORTADOĞU DA BÖLGESEL GELIŞMELER VE TÜRKIYE-İRAN İLIŞKILERI ÇALIŞTAYI TOPLANTI DEĞERLENDİRMESİ. No.12, ARALIK 2016

ORTADOĞU DA BÖLGESEL GELIŞMELER VE TÜRKIYE-İRAN İLIŞKILERI ÇALIŞTAYI TOPLANTI DEĞERLENDİRMESİ. No.12, ARALIK 2016 TOPLANTI DEĞERLENDİRMESİ No.12, ARALIK 2016 TOPLANTI DEĞERLENDİRMESİ NO.12, ARALIK 2016 ORTADOĞU DA BÖLGESEL GELIŞMELER VE TÜRKIYE-İRAN İLIŞKILERI ÇALIŞTAYI 30 Kasım 2016 Çarşamba günü Ortadoğu Stratejik

Detaylı

Atatürk ün Dış Politika Stratejisi: Hedefler ve Prensipler

Atatürk ün Dış Politika Stratejisi: Hedefler ve Prensipler Doç Dr. Atilla SANDIKLI Atatürk ün Dış Politika Stratejisi: Hedefler ve Prensipler YAYINLARI İSTANBUL 2014 Kütüphane Katolog Bilgileri: Yayın Adı: Atatürk ün Dış Politika Stratejisi: Hedefler ve Prensipler

Detaylı

İÇİMİZDEKİ KOMŞU SURİYE

İÇİMİZDEKİ KOMŞU SURİYE İÇİMİZDEKİ KOMŞU SURİYE Yazar: Dr. A. Oğuz ÇELİKKOL İSTANBUL 2015 YAYINLARI Yazar: Dr. A. Oğuz ÇELİKKOL Kapak ve Dizgi: Sertaç DURMAZ ISBN: 978-605-9963-09-1 Mecidiyeköy Yolu Caddesi (Trump Towers Yanı)

Detaylı

5. ULUSLARARASI MAVİ KARADENİZ KONGRESİ. Prof. Dr. Atilla SANDIKLI

5. ULUSLARARASI MAVİ KARADENİZ KONGRESİ. Prof. Dr. Atilla SANDIKLI 5. ULUSLARARASI MAVİ KARADENİZ KONGRESİ Prof. Dr. Atilla SANDIKLI Karadeniz bölgesi; doğuda Kafkasya, güneyde Anadolu, batıda Balkanlar, kuzeyde Ukrayna ve Rusya bozkırları ile çevrili geniş bir havzadır.

Detaylı

Duygusal birliktelikten stratejik ortaklığa Türkiye Azerbaycan ilişkileri

Duygusal birliktelikten stratejik ortaklığa Türkiye Azerbaycan ilişkileri 27.12.2012 Duygusal birliktelikten stratejik ortaklığa Türkiye Azerbaycan ilişkileri 000 Sinem KARADAĞ Gözde TOP Babasının denge siyasetini başarıyla yürüten İlham Aliyev, Azerbaycan ın bölgesel nitelikli

Detaylı

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Yakın Doğu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi ne aittir. Bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan

Detaylı

SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ZORUNLU DERSLER. Modern Siyaset Teorisi

SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ZORUNLU DERSLER. Modern Siyaset Teorisi SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ZORUNLU DERSLER Modern Siyaset Teorisi Dersin Kodu SBU 601 Siyaset, iktidar, otorite, meşruiyet, siyaset sosyolojisi, modernizm,

Detaylı

TÜRKİYE - POLONYA YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1

TÜRKİYE - POLONYA YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1 ( TASLAK STRATEJİK VİZYON BELGESİ ) TÜRKİYE - POLONYA YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1 Yeni Dönem Türkiye - Polonya İlişkileri; Fırsatlar ve Riskler ( 2016 ) Türkiye; 75 milyonluk nüfusu, gelişerek büyüyen

Detaylı

Yılmaz, R. / Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2, (2010): Azerbaycan Dış Siyasetinde Bağımsızlık Sonrası Yıllar ve Karabağ Problemi

Yılmaz, R. / Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2, (2010): Azerbaycan Dış Siyasetinde Bağımsızlık Sonrası Yıllar ve Karabağ Problemi Azerbaycan Dış Siyasetinde Bağımsızlık Sonrası Yıllar ve Karabağ Problemi Reha Yılmaz Özet Bağımsızlık sonrası dönemde, dış politikanın en önemli unsuru olan Karabağ sorununun çözülmesi, yönetimlerin değişmesine

Detaylı

ULUSLARARASI KARADENİZ-KAFKAS KONGRESİ

ULUSLARARASI KARADENİZ-KAFKAS KONGRESİ STRATEJİK VİZYON BELGESİ ULUSLARARASI KARADENİZ-KAFKAS KONGRESİ Ekonomi, Enerji ve Güvenlik; Yeni Fırsatlar ( 20-22 Nisan 2016, Pullman İstanbul Otel, İstanbul ) Karadeniz - Kafkas coğrafyası, tarih boyunca

Detaylı

ÇATIŞMAYI DÖNÜŞTÜRME SAFHASINDA REHABİLİTASYON SÜRECİ: KUZEY İRLANDA ÖRNEĞİ

ÇATIŞMAYI DÖNÜŞTÜRME SAFHASINDA REHABİLİTASYON SÜRECİ: KUZEY İRLANDA ÖRNEĞİ ÇATIŞMAYI DÖNÜŞTÜRME SAFHASINDA REHABİLİTASYON SÜRECİ: KUZEY İRLANDA ÖRNEĞİ Yazar: Yusuf ÇINAR İSTANBUL 2017 YAYINLARI I Yazar: Yrd. Doç. Dr. Yusuf ÇINAR Kapak ve İç Tasarım: Sertaç DURMAZ Mecidiyeköy

Detaylı

Dr. Öğr. Üyesi İsmail SAFİ

Dr. Öğr. Üyesi İsmail SAFİ Dr. Öğr. Üyesi İsmail SAFİ Eğitim: Ph. D., Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi, Ankara Üniversitesi, 2005 M. Sc., Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ankara Üniversitesi, 1998 B. S, Kamu Yönetimi, Hacettepe Üniversitesi,

Detaylı

"Türkiye, Gürcistan'a ilham kaynağı olabilir"

Türkiye, Gürcistan'a ilham kaynağı olabilir Wider Black Sea: Perspectives for International and Regional Security Yerevan, 14-15.01.2008 гÛÏ³Ï³Ý ÙÇç³½ ³ÛÇÝ ïýï»ë³ï³ý ѻﳽáïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ËáõÙµ Turkish Media Reactions (In Turkish) "Türkiye, Gürcistan'a

Detaylı

Kafkaslarda Barýþa Giden Yol Savaþtan mý Geçmeli?

Kafkaslarda Barýþa Giden Yol Savaþtan mý Geçmeli? Kafkaslarda Barýþa Giden Yol Savaþtan mý Geçmeli? Dr. Ali Asker (*) AGÝT Minsk Grubu = AGÝT Turizmi Son birkaç aydan beri Azerbaycan siyasi terminolojisine yeni bir terim dahil edilmiþtir: AGÝT Turizmi.

Detaylı

ÜÇÜNCÜ TÜRK KENEŞİ İŞ FORUMU. (24 Ekim 2014, Nahçıvan) TÜRK KENEŞİ GENEL SEKRETERİ RAMİL HASANOV UN İŞ ADAMLARINA HİTABI

ÜÇÜNCÜ TÜRK KENEŞİ İŞ FORUMU. (24 Ekim 2014, Nahçıvan) TÜRK KENEŞİ GENEL SEKRETERİ RAMİL HASANOV UN İŞ ADAMLARINA HİTABI ÜÇÜNCÜ TÜRK KENEŞİ İŞ FORUMU (24 Ekim 2014, Nahçıvan) TÜRK KENEŞİ GENEL SEKRETERİ RAMİL HASANOV UN İŞ ADAMLARINA HİTABI Sayın Âli Meclis Başkanı, Sayın Bakan, Sayın Oda Başkanları, Değerli İş Adamları,

Detaylı

Orta Asya daki satranç hamleleri

Orta Asya daki satranç hamleleri Orta Asya daki satranç hamleleri Enerji ve güvenlik en büyük rekabet alanı 1 Üçüncü on yılda Hazar Bölgesi enerji kaynakları Orta Asya üzerindeki rekabetin en ön plana çıktığı alan olacak. Dünya Bankası

Detaylı

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin Arabuluculuk Kanunu Tasarısı Hakkındaki Görüşü - Arabulucu.com

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin Arabuluculuk Kanunu Tasarısı Hakkındaki Görüşü - Arabulucu.com Adalet Bakanlığı ve İngiltere Büyükelçiliği tarafından yürütülen, "Türkiye'de Arabuluculuk Sisteminin Geliştirilmesi" projesi kapsamında 5-6 Kasım 2009 tarihlerinde Ankara Hilton Otelinde düzenenen, Hukuki

Detaylı

TÜRKİYE - SUUDİ ARABİSTAN YUVARLAK MASA TOPLANTISI 1

TÜRKİYE - SUUDİ ARABİSTAN YUVARLAK MASA TOPLANTISI 1 ( STRATEJİK VİZYON BELGESİ ) TÜRKİYE - SUUDİ ARABİSTAN YUVARLAK MASA TOPLANTISI 1 Yeni Dönem Türkiye - Suudi Arabistan İlişkileri: Kapasite İnşası ( 2016, İstanbul - Riyad ) Türkiye 75 milyonluk nüfusu,

Detaylı

DÜŞÜNCE KURULUŞLARI. Şubat 2018

DÜŞÜNCE KURULUŞLARI. Şubat 2018 DÜŞÜNCE KURULUŞLARI Şubat 2018 Düşünce kuruluşları nedir? Nasıl çalışır? Özellikleri nelerdir? Dünyadaki düşünce kuruluşları Türkiye deki düşünce kuruluşları DÜŞÜNCE KURULUŞLARI NEDİR? DÜŞÜNCE KURULUŞLARI

Detaylı

TÜRKİYE - ARJANTİN YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1

TÜRKİYE - ARJANTİN YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1 STRATEJİK VİZYON BELGESİ ( TASLAK ) TÜRKİYE - ARJANTİN YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1 Yeni Dönem Türkiye - Arjantin İlişkileri: Fırsatlar ve Riskler ( 2014 Buenos Aires - İstanbul ) Türkiye; 75 milyonluk

Detaylı

Filistin Sahnesinde Faal Olan Gruplara Karşı Filistin Halkının Tutumu (Anket)

Filistin Sahnesinde Faal Olan Gruplara Karşı Filistin Halkının Tutumu (Anket) Kamuoyu Yoklaması Filistin Sahnesinde Faal Olan Gruplara Karşı Filistin Halkının Tutumu (Anket) Vizyon Siyasi Kalkınma Merkezi Vizyon Siyasi Kalkınma Merkezi 2017 1 Filistin Sahnesinde Faal Olan Gruplara

Detaylı

NEDEN. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem

NEDEN. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem NEDEN Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem YERLi VE MiLLi BiR SiSTEM Türkiye, artık daha büyük. Dünyada söz söyleyen ülkeler arasında. Milletinin refahını artırmaya başladı. Dünyanın en büyük altyapı

Detaylı

İKİLİ İŞBİRLİĞİ. çevre ve ormancılık alanında otuz üç (33) Ülke ile toplam otuz yedi (38) tane,

İKİLİ İŞBİRLİĞİ. çevre ve ormancılık alanında otuz üç (33) Ülke ile toplam otuz yedi (38) tane, İKİLİ İŞBİRLİĞİ 1. İkili İşbirliği Türkiye tarafından; çevre, iklim değişikliği, meteoroloji, ormancılık ve su alanında sürdürülen uluslararası ilişkilerin temelinde: karşılıklı dostluğun geliştirilmesi

Detaylı

A.G.D GRUP TEKNİK-TEMİZLİK-PEYZAJ GÜVENLİK DANIŞMANLIK HİZMETLERİ

A.G.D GRUP TEKNİK-TEMİZLİK-PEYZAJ GÜVENLİK DANIŞMANLIK HİZMETLERİ A.G.D GRUP TEKNİK-TEMİZLİK-PEYZAJ GÜVENLİK DANIŞMANLIK HİZMETLERİ A.G.D GRUP olarak; Güvenlik Sektöründe Lider Kuruluşlara, Danışmanlık, İnsan Kaynakları Yönetimi ve Çözüm Ortaklığı hizmeti vererek faaliyete

Detaylı

11 Eylül: AET Bakanlar Konseyi, Ankara ve Atina nın Ortaklık başvurularını kabul etti.

11 Eylül: AET Bakanlar Konseyi, Ankara ve Atina nın Ortaklık başvurularını kabul etti. ARAŞTIRMA RAPORU ÖZEL ARAŞTIRMA--AVRUPA BİRLİĞİ TÜRKİYE KRONOLOJİSİ 20/06/2005 1959 1963 1964 1966 1968 1970 1971 1972 1973 31 Temmuz: Türkiye, AET ye ortaklık için başvurdu. 11 Eylül: AET Bakanlar Konseyi,

Detaylı

KAYSERİ SANAYİ ODASI. AZERBAYCAN ÜLKE RAPORU 17 Ağustos 2017

KAYSERİ SANAYİ ODASI. AZERBAYCAN ÜLKE RAPORU 17 Ağustos 2017 KAYSERİ SANAYİ ODASI AZERBAYCAN ÜLKE RAPORU 17 Ağustos 2017 AZERBAYCAN Ülke Raporu Resmi Adı : Azerbaycan Cumhuriyeti Yönetim Biçimi : Parlamenter Cumhuriyet Cumhurbaşkanı : İlham Aliyev Başkent : Bakü

Detaylı

KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELEDE ULUSLARARASI BELGELER VE KORUMA MEKANİZMALARI

KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELEDE ULUSLARARASI BELGELER VE KORUMA MEKANİZMALARI KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELEDE ULUSLARARASI BELGELER VE KORUMA MEKANİZMALARI Uluslararası Arka Plan Uluslararası Arka Plan Birleşmiş Milletler - CEDAW Avrupa Konseyi - Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

Detaylı

Lozan Barış Antlaşması

Lozan Barış Antlaşması Lozan Barış Antlaşması Anlaşmanın Nedenleri Anlaşmanın Nedenleri Görüşme için İzmir de yapılmak istenmiş fakat uluslararası antlaşmalar gereğince tarafsız bir ülkede yapılma kararı alınmıştır. Lozan görüşme

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Uluslararası İlişkiler Ana Gazi Üniversitesi 2004

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Uluslararası İlişkiler Ana Gazi Üniversitesi 2004 ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Fatma ÇOBAN Doğum Tarihi: 1983 Öğrenim Durumu: Doktora Yabancı Dil : İngilizce Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Uluslararası İlişkiler

Detaylı

ÖZET. İstanbul, 15 Ağustos 2016 KIRK YEDİNCİ GENEL KURUL

ÖZET. İstanbul, 15 Ağustos 2016 KIRK YEDİNCİ GENEL KURUL İstanbul, 15 Ağustos 2016 ÖZET KIRK YEDİNCİ GENEL KURUL AÇILIŞ TÖRENİ Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenter Asamblesi Kırk Yedinci Genel Kurulu, Rusya Federasyonu Federal Asamblesi Devlet Duması nın

Detaylı

Doğu Akdeniz de Enerji Savaşları

Doğu Akdeniz de Enerji Savaşları Doğu Akdeniz de Enerji Savaşları Kıbrıs açıklarında keşfedilen doğal gaz rezervleri, adada yıllardır süregelen çatışmaya barışçıl bir çözüm getirmesi umut edilirken, tam tersi gerilimi tırmandırmıştır.

Detaylı

Title of Presentation. Hazar Havzası nda Enerji Mücadelesi Dr. Azime TELLİ 2015 ISTANBUL

Title of Presentation. Hazar Havzası nda Enerji Mücadelesi Dr. Azime TELLİ 2015 ISTANBUL Title of Presentation Hazar Havzası nda Enerji Mücadelesi Dr. Azime TELLİ 2015 ISTANBUL İçindekiler 1- Yeni Büyük Oyun 2- Coğrafyanın Mahkumları 3- Hazar ın Statüsü Sorunu 4- Boru Hatları Rekabeti 5- Hazar

Detaylı

KAMU DİPLOMASİSİ ARACI OLARAK ÖĞRENCİ DEĞİŞİM PROGRAMLARI VE TÜRKİYE UYGULAMALARI. M. Musa BUDAK 11 Mayıs 2014

KAMU DİPLOMASİSİ ARACI OLARAK ÖĞRENCİ DEĞİŞİM PROGRAMLARI VE TÜRKİYE UYGULAMALARI. M. Musa BUDAK 11 Mayıs 2014 KAMU DİPLOMASİSİ ARACI OLARAK ÖĞRENCİ DEĞİŞİM PROGRAMLARI VE TÜRKİYE UYGULAMALARI M. Musa BUDAK 11 Mayıs 2014 İNCE GÜÇ VE KAMU DİPLOMASİSİ ÖĞRENCİ DEĞİŞİM PROGRAMLARI TÜRKİYE NİN ULUSLARARASI ÖĞRENCİ PROGRAMLARI

Detaylı

Kafkasya ve Türkiye Zor Arazide Komfluluk Siyaseti

Kafkasya ve Türkiye Zor Arazide Komfluluk Siyaseti Kafkasya ve Türkiye Zor Arazide Komfluluk Siyaseti Leyla Tavflano lu Çok sıklıkla Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan a gittiğim için olsa gerek beni bu oturuma konuşmacı koydular. Oraların koşullarını

Detaylı

4. İslam İşbirliği Teşkilatı ( İİT ) Ülkeleri Düşünce Kuruluşları Forumu

4. İslam İşbirliği Teşkilatı ( İİT ) Ülkeleri Düşünce Kuruluşları Forumu BAŞKANIN SONUÇ DEKLARASYONU ( TASLAK ) 4. İslam İşbirliği Teşkilatı ( İİT ) Ülkeleri Düşünce Kuruluşları Forumu Ana teması: İslam İşbirliği Teşkilatı Ülkeleri Arasında Ekonomik Entegrasyon: Beklentiler

Detaylı

Devrim Öncesinde Yemen

Devrim Öncesinde Yemen Yemen Devrimi Devrim Öncesinde Yemen Kuzey de Zeydiliğe mensup Husiler hiçbir zaman Yemen içinde entegre olamaması Yemen bütünlüğü için ciddi bir sorun olmuştur. Buna ilaveten 2009 yılında El-Kaide örgütünün

Detaylı

2000 li Yıllar / 6 Türkiye de Dış Politika İbrahim KALIN Arter Reklam 978-605-5952-27-3 Ağustos-2011 Ömür Matbaacılık Meydan Yayıncılık-2011

2000 li Yıllar / 6 Türkiye de Dış Politika İbrahim KALIN Arter Reklam 978-605-5952-27-3 Ağustos-2011 Ömür Matbaacılık Meydan Yayıncılık-2011 Seri/Sıra No 2000 li Yıllar / 6 Kitabın Adı Türkiye de Dış Politika Editör İbrahim KALIN Yayın Hazırlık Arter Reklam ISBN 978-605-5952-27-3 BBaskı Tarihi Ağustos-2011 Ofset Baskı ve Mücellit Ömür Matbaacılık

Detaylı

Afganistan şimdi Trump'ın savaşı haline geldi

Afganistan şimdi Trump'ın savaşı haline geldi Afganistan şimdi Trump'ın savaşı haline geldi Afganistan'ın işgalinden 16 yıl sonra, Amerika Birleşik Devletleri'nin en uzun savaşı olan bu ülkedeki çatışmaların sonu pek yakın görünmüyor. 23.08.2017 /

Detaylı

VİZYON BELGESİ (TASLAK) TÜRKİYE - MALEZYA STRATEJİK DİYALOG PROGRAMI Sivil Diplomasi Kapasite İnşası: Sektörel ve Finansal Derinleşme

VİZYON BELGESİ (TASLAK) TÜRKİYE - MALEZYA STRATEJİK DİYALOG PROGRAMI Sivil Diplomasi Kapasite İnşası: Sektörel ve Finansal Derinleşme VİZYON BELGESİ (TASLAK) TÜRKİYE - MALEZYA STRATEJİK DİYALOG PROGRAMI Sivil Diplomasi Kapasite İnşası: Sektörel ve Finansal Derinleşme ( 2017-2021 Türkiye - Malezya ) Türkiye; 80 milyonluk nüfusu, gelişerek

Detaylı

KGAÖ NÜN KOLEKTİF GÜVENLİK SİSTEMİ

KGAÖ NÜN KOLEKTİF GÜVENLİK SİSTEMİ KGAÖ NÜN KOLEKTİF GÜVENLİK SİSTEMİ Valeriy SEMERIKOV KGAÖ (Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü) Genel Sekreter Yardımcısı Bir devletin ve müttefiklerinin güvenliğinin sağlanması, çağdaş toplumların bir

Detaylı

ŞANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ VE TÜRK DIŞ POLİTİKASI

ŞANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ VE TÜRK DIŞ POLİTİKASI ŞANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ VE TÜRK DIŞ POLİTİKASI Tarihte ilk kez bir imparatorluk(sscb) büyük bir savaş vermeden dağıldı. Bunun sonucunda SSCB den ayrılan devletler savaşmadan bağımsız oldular. Kendilerinin

Detaylı

15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİNE AZERBAYCAN DAN BAKIŞ

15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİNE AZERBAYCAN DAN BAKIŞ 15 TEMMUZ DARBE GIRIŞIMININ İSLAM COĞRAFYASINDA YANSIMALARI KONFERANSI 24-26 Ağustos 2016 Kütahya gesam.dpu.edu.tr 15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİNE AZERBAYCAN DAN BAKIŞ Araz ASLANLI 1 Türkiye Cumhuriyeti 15-16

Detaylı

TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA GÜÇ KULLANMA SEÇENEĞİ ( )

TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA GÜÇ KULLANMA SEÇENEĞİ ( ) TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA GÜÇ KULLANMA SEÇENEĞİ (1923-2010) Teorik, Tarihsel ve Hukuksal Bir Analiz Dr. BÜLENT ŞENER ANKARA - 2013 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii TABLOLAR, ŞEKİLLER vs. LİSTESİ... xiv KISALTMALAR...xvii

Detaylı

Hazar Denizi Anlaşması ve Değişen Jeopolitik Dengeler

Hazar Denizi Anlaşması ve Değişen Jeopolitik Dengeler Hazar Denizi Anlaşması ve Değişen Jeopolitik Dengeler Sayfa 1 Hazar Denizi Anlaşması ve Değişen Jeopolitik Dengeler Dr. Elnur İSMAYIL Kazakistan ın Aktau kenti, Sovyetler Birliği nin yıkılmasından sonraki

Detaylı

İSLAM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI (İİT) GENEL SEKRETERİ SAYIN YOUSEF BIN AHMAD AL-OTHAIMEEN İN İİT. EKONOMİK ve TİCARİ İŞBİRLİĞİ DAİMİ KOMİTESİ (İSEDAK)

İSLAM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI (İİT) GENEL SEKRETERİ SAYIN YOUSEF BIN AHMAD AL-OTHAIMEEN İN İİT. EKONOMİK ve TİCARİ İŞBİRLİĞİ DAİMİ KOMİTESİ (İSEDAK) İSLAM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI (İİT) GENEL SEKRETERİ SAYIN YOUSEF BIN AHMAD AL-OTHAIMEEN İN İİT EKONOMİK ve TİCARİ İŞBİRLİĞİ DAİMİ KOMİTESİ (İSEDAK) 33. OTURUMUNDA YAPACAĞI KONUŞMANIN TASLAK METNİ İstanbul,

Detaylı

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu v TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu ÖNSÖZ Yirmi birinci yüzyılı bilgi teknolojisi çağı olarak adlandırmak ne kadar yerindeyse insan hakları çağı olarak adlandırmak da o kadar doğru olacaktır. İnsan

Detaylı

Güncel Jeo-Politik ve D-8 Cuma, 08 Aralık :55

Güncel Jeo-Politik ve D-8 Cuma, 08 Aralık :55 Dünya da politik dengeler dinamik bir yapıya sahiptir. Yüzyıllar boyunca dünyada haritalar, rejimler ve politikalar değişim içerisindedirler. Orta çağ Avrupa sı ve Fransız ihtilali ile birlikte 17. Yüzyılda

Detaylı

25. YILINDA HOCALI SOYKIRIMI ULUSLARARASI SEMPOZYUMU

25. YILINDA HOCALI SOYKIRIMI ULUSLARARASI SEMPOZYUMU 25. YILINDA HOCALI SOYKIRIMI ULUSLARARASI SEMPOZYUMU Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öncülüğünde, SBE. Avrasya Çalışmaları Yüksek Lisans Anabilim Dalı ve Karadeniz Stratejik Araştırmalar

Detaylı

Kazakistan Ekonomisi ve Yatırım Fırsatları. 18 Şubat 2016, İstanbul. Açış Konuşması - Ömer Cihad Vardan, DEİK Başkanı

Kazakistan Ekonomisi ve Yatırım Fırsatları. 18 Şubat 2016, İstanbul. Açış Konuşması - Ömer Cihad Vardan, DEİK Başkanı Kazakistan Ekonomisi ve Yatırım Fırsatları 18 Şubat 2016, İstanbul Açış Konuşması - Ömer Cihad Vardan, DEİK Başkanı Kazakistan Cumhuriyeti Maliye Bakanı Sayın Bahıt Sultanov; KAZNEX INVEST Başkanı Sayın

Detaylı

Kuzey Irak ta Siyasi Dengeler ve Bağımsızlık Referandumu Kararı. Ali SEMİN. BİLGESAM Orta Doğu ve Güvenlik Uzmanı

Kuzey Irak ta Siyasi Dengeler ve Bağımsızlık Referandumu Kararı. Ali SEMİN. BİLGESAM Orta Doğu ve Güvenlik Uzmanı Orta Doğu Kuzey Irak ta Siyasi Dengeler ve Bağımsızlık Referandumu Kararı Ali SEMİN BİLGESAM Orta Doğu ve Güvenlik Uzmanı 56 Stratejist - Temmuz 2017/2 Orta Doğu da genel olarak yaşanan bölgesel kriz ve

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI

AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI AVRUPA BİRLİĞİ ve KADIN Avrupa Birliği Bakanlığı Sunum İçeriği AB nin kadın-erkek eşitliği ile ilgili temel ilkeleri AB nin kadın istihdamı hedefi AB de toplumsal cinsiyete duyarlı

Detaylı

Musul Sorunu'na Lozan'da bir çözüm bulunamadı. Bu nedenle Irak sınırının belirlenmesi ileri bir tarihe bırakıldı.

Musul Sorunu'na Lozan'da bir çözüm bulunamadı. Bu nedenle Irak sınırının belirlenmesi ileri bir tarihe bırakıldı. MUSUL SORUNU VE ANKARA ANTLAŞMASI Musul, Mondros Ateşkes Anlaşması imzalanmadan önce Osmanlı Devleti'nin elinde idi. Ancak ateşkesin imzalanmasından dört gün sonra Musul İngilizler tarafından işgal edildi.

Detaylı

TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ?

TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ? TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ? Dr. Fatih Macit, Süleyman Şah Üniversitesi Öğretim Üyesi, HASEN Bilim ve Uzmanlar Kurulu Üyesi Giriş Türk Konseyi nin temelleri 3 Ekim 2009 da imzalanan Nahçivan

Detaylı

PINAR ÖZDEN CANKARA. İLETİŞİM BİLGİLERİ: Doğum Tarihi: 25.07.1980 E-Posta: pinar.cankara@bilecik.edu.tr. EĞİTİM BİLGİLERİ: Doktora/PhD 2008-2013

PINAR ÖZDEN CANKARA. İLETİŞİM BİLGİLERİ: Doğum Tarihi: 25.07.1980 E-Posta: pinar.cankara@bilecik.edu.tr. EĞİTİM BİLGİLERİ: Doktora/PhD 2008-2013 PINAR ÖZDEN CANKARA İLETİŞİM BİLGİLERİ: Doğum Tarihi: 25.07.1980 E-Posta: pinar.cankara@bilecik.edu.tr EĞİTİM BİLGİLERİ: Doktora/PhD Yüksek Lisans/MA Lisans/BA İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Siyaset

Detaylı

Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), Suriye de insan hakları ihlallerinin

Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), Suriye de insan hakları ihlallerinin 1 Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), Suriye de insan hakları ihlallerinin sistematik olarak artması ışığında, Haziran 2011 de kurulan, kar amacı gütmeyen bir sivil toplum örgütüdür. SNHR, mağdurların haklarının

Detaylı

15 Mayıs 2009 al-dimashqiyye Salonu

15 Mayıs 2009 al-dimashqiyye Salonu Suriye Arap Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Bashar al-assad ın Türkiye Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül ve Bayan Hayrünnisa Gül onuruna verilen Akşam Yemeği nde yapacakları konuşma 15 Mayıs 2009 al-dimashqiyye

Detaylı

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ. Doç.Dr. Yunus KOÇ

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ. Doç.Dr. Yunus KOÇ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ Doç.Dr. Yunus KOÇ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI ÖĞRETİM ÜYESİ SAYILARI/İSTATİSTİKLER Görevlendirme: 1 profesör (yabancı

Detaylı

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ 13 1.1.Türkiye Ekonomisine Tarihsel Bakış Açısı ve Nedenleri 14 1.2.Tarım Devriminden Sanayi Devrimine

Detaylı

ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÂP TARİHİ DERSİ I.DÖNEM MÜFREDAT PROGRAMI

ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÂP TARİHİ DERSİ I.DÖNEM MÜFREDAT PROGRAMI HAFTALAR KONULAR 1. Hafta TÜRK DEVRİMİNE KAVRAMSAL YAKLAŞIM A-) Devlet (Toprak, İnsan Egemenlik) B-) Monarşi C-) Oligarşi D-) Cumhuriyet E-) Demokrasi F-) İhtilal G-) Devrim H-) Islahat 2. Hafta DEĞİŞEN

Detaylı

AVRASYA İNCELEMELERİ MERKEZİ CENTER FOR EURASIAN STUDIES KARABAĞ DA YAŞANAN 4 GÜN SAVAŞI NIN KISA BİR DEĞERLENDİRMESİ. Turgut Kerem TUNCEL

AVRASYA İNCELEMELERİ MERKEZİ CENTER FOR EURASIAN STUDIES KARABAĞ DA YAŞANAN 4 GÜN SAVAŞI NIN KISA BİR DEĞERLENDİRMESİ. Turgut Kerem TUNCEL AVRASYA İNCELEMELERİ MERKEZİ CENTER FOR EURASIAN STUDIES KARABAĞ DA YAŞANAN 4 GÜN SAVAŞI NIN KISA BİR DEĞERLENDİRMESİ Turgut Kerem TUNCEL 14.04.2016 2 Nisan Cumartesi gününün erken saatlerinde başlayıp

Detaylı

Bu bağlamda katılımcı bir demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hakları alanındaki çalışmalarımız, hız kesmeden devam etmektedir.

Bu bağlamda katılımcı bir demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hakları alanındaki çalışmalarımız, hız kesmeden devam etmektedir. İçişleri Bakanı Sayın İdris Naim ŞAHİN nin Entegre Sınır Yönetimi Eylem Planı Aşama 1 Eşleştirme projesi kapanış konuşması: Değerli Meslektaşım Sayın Macaristan İçişleri Bakanı, Sayın Büyükelçiler, Macaristan

Detaylı

NATO Zirvesi'nde Gündem Suriye ve Rusya

NATO Zirvesi'nde Gündem Suriye ve Rusya NATO Zirvesi'nde Gündem Suriye ve Rusya Zirveye, aralarında Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ABD Başkanı Obama nın da bulunduğu 28 ülkenin devlet ve hükümet başkanı katılıyor. 09.07.2016 / 10:21 Türkiye'yi Cumhurbaşkanı

Detaylı

151 NOLU SÖZLEŞME KAMU HİZMETİNDE ÖRGÜTLENME HAKKININ KORUNMASI VE İSTİHDAM KOŞULLARININ BELİRLENMESİ YÖNTEMLERİNE İLİŞKİN SÖZLEŞME

151 NOLU SÖZLEŞME KAMU HİZMETİNDE ÖRGÜTLENME HAKKININ KORUNMASI VE İSTİHDAM KOŞULLARININ BELİRLENMESİ YÖNTEMLERİNE İLİŞKİN SÖZLEŞME 151 NOLU SÖZLEŞME KAMU HİZMETİNDE ÖRGÜTLENME HAKKININ KORUNMASI VE İSTİHDAM KOŞULLARININ BELİRLENMESİ YÖNTEMLERİNE İLİŞKİN SÖZLEŞME ILO Kabul Tarihi: 7 Haziran 1978 Kanun Tarih ve Sayısı: 25 Kasım 1992

Detaylı

Derece Bölüm/Program Üniversite l Lisans Hukuk Dokuz Eylül Üniversitesi 1994

Derece Bölüm/Program Üniversite l Lisans Hukuk Dokuz Eylül Üniversitesi 1994 ÖZGEÇM VE ESERLER L STES ÖZGEÇM Ad Soyad : Reha YILMAZ Do um Tarihi: 03 Kas m 1969 Adres: smail Hakk Karaday Cd.No: 10 P.K. 18100 ÇANKIRI Tlf: +90(539 )8323049(Mobil) +90(376) 0(376) 2132626 / 2423 dal.

Detaylı

Yükselen Güç: Türkiye-ABD İlişkileri ve Orta Doğu Tayyar Arı, Bursa: MKM Yayıncılık, 2010, 342 sayfa, 18,00 TL ISBN:

Yükselen Güç: Türkiye-ABD İlişkileri ve Orta Doğu Tayyar Arı, Bursa: MKM Yayıncılık, 2010, 342 sayfa, 18,00 TL ISBN: Alternatif Politika, Özel Sayı 1, 113-117, Kasım 2010 113 Yükselen Güç: Türkiye-ABD İlişkileri ve Orta Doğu Tayyar Arı, Bursa: MKM Yayıncılık, 2010, 342 sayfa, 18,00 TL ISBN: 978-605-5911-19-5 Veysel AYHAN

Detaylı

Karabag. Dr. Memmed CAFERLİ Tarih Bilimci. 26 www.irs-az.com. Ağdam şehri (işgalden sonra) KARABAĞ I İLHAK ETME POLİTİKASI ÜZERİNE BAZI NOTLAR

Karabag. Dr. Memmed CAFERLİ Tarih Bilimci. 26 www.irs-az.com. Ağdam şehri (işgalden sonra) KARABAĞ I İLHAK ETME POLİTİKASI ÜZERİNE BAZI NOTLAR Karabag Ağdam şehri (işgalden sonra) KARABAĞ I İLHAK ETME POLİTİKASI ÜZERİNE BAZI NOTLAR Dr. Memmed CAFERLİ Tarih Bilimci 26 www.irs-az.com Ağdam şehri camisi (işgalden sonra) MADDİ AÇIDAN GENİŞ İMKÂNLA-

Detaylı

İktisat Tarihi

İktisat Tarihi İktisat Tarihi 7.5.18 SAVAŞLAR VE EKONOMİK PERFORMANS Savaş 10 milyon askerin ölümüne, 20 milyonunun yaralanmasına neden oldu. Ekonomik açıdan uzun dönemde fizik yıkımdan daha zararlı olan normal ekonomik

Detaylı

TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER İŞBİRLİĞİ KONSEYİ ÜÇÜNCÜ ZİRVE BİLDİRİSİ Gebele, Azerbaycan

TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER İŞBİRLİĞİ KONSEYİ ÜÇÜNCÜ ZİRVE BİLDİRİSİ Gebele, Azerbaycan TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER İŞBİRLİĞİ KONSEYİ ÜÇÜNCÜ ZİRVE BİLDİRİSİ Gebele, Azerbaycan Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Devlet Başkanları Konseyi (bundan böyle Türk Konseyi olarak anılacaktır)

Detaylı

4. TÜRKİYE - İRAN FORUMU

4. TÜRKİYE - İRAN FORUMU STRATEJİK VİZYON BELGESİ İNİSİYATİF DOĞU ANADOLU 4. TÜRKİYE - İRAN FORUMU Yeni Ekonomi Ekosistemi ve Stratejik Sektörler ( 05-06 Kasım 2018, Tebriz ) Türkiye ve İran; ortak tarihî ve kültürel değerleri

Detaylı

20. RİG TOPLANTISI Basın Bildirisi Konya, 9 Nisan 2010

20. RİG TOPLANTISI Basın Bildirisi Konya, 9 Nisan 2010 T.C. BAŞBAKANLIK AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ Siyasi İşler Başkanlığı 20. RİG TOPLANTISI Basın Bildirisi Konya, 9 Nisan 2010 - Reform İzleme Grubu nun (RİG) 20. Toplantısı, Devlet Bakanı ve Başmüzakerecimiz

Detaylı

AVİM Yorum No: 2014 / 79 Ekim 2014

AVİM Yorum No: 2014 / 79 Ekim 2014 AVİM Yorum No: 2014 / 79 Ekim 2014 UKRAYNA KRİZİNİN BÖLGEYE YANSIMALARI VE TÜRKİYE'NİN TUTUMU Hande Apakan Hande APAKAN Uzman, AVİM 15.10.2014 2004 yılında gerçekleşen Turuncu Devrimi takip eden süreçte

Detaylı

Türk Elitlerinin Türk Dış Politikası ve Türk-Yunan İlişkileri Algıları Anketi

Türk Elitlerinin Türk Dış Politikası ve Türk-Yunan İlişkileri Algıları Anketi Türk Elitlerinin Türk Dış Politikası ve Türk-Yunan İlişkileri Algıları Anketi Araştırma üç farklı konuya odaklanmaktadır. Anketin ilk bölümü (S 1-13), Türkiye nin dünyadaki konumu ve özellikle ülkenin

Detaylı

TÜRK-RUS ÝLÝÞKÝLERÝ: SORUNLAR VE FIRSATLAR. Prof. Dr. Ýlter TURAN

TÜRK-RUS ÝLÝÞKÝLERÝ: SORUNLAR VE FIRSATLAR. Prof. Dr. Ýlter TURAN TÜRK-RUS ÝLÝÞKÝLERÝ: SORUNLAR VE FIRSATLAR Prof. Dr. Ýlter TURAN 63 TÜRK-RUS ÝLÝÞKÝLERÝ: SORUNLAR VE FIRSATLAR GÝRÝÞ Prof. Dr. Ýlter TURAN Türk-Rus iliþkileri tarih boyunca rekabetçi bir zeminde geliþmiþ,

Detaylı

ÖZETLER VE ANAHTAR KELİMELER

ÖZETLER VE ANAHTAR KELİMELER ÖZETLER VE ANAHTAR KELİMELER Türkmenistan da Siyasal Rejimin Geleceği: İç ve Dış Dinamikler Açısından Bir Değerlendirme Yazar: Haluk ALKAN Özet: Türkmenistan, çok yönlü özelliklere sahip bir ülkedir. Sahip

Detaylı

1915 OLAYLARINI ANLAMAK: TÜRKLER VE ERMENİLER. Mustafa Serdar PALABIYIK

1915 OLAYLARINI ANLAMAK: TÜRKLER VE ERMENİLER. Mustafa Serdar PALABIYIK 1915 OLAYLARINI ANLAMAK: TÜRKLER VE ERMENİLER Mustafa Serdar PALABIYIK Yayın No : 3179 Araştırma Dizisi : 12 1. Baskı - Şubat 2015 ISBN: 978-605 - 333-207 - 7 Mustafa Serdar Palabıyık 1915 Olaylarını Anlamak:

Detaylı

4. TÜRKİYE - AVRUPA FORUMU

4. TÜRKİYE - AVRUPA FORUMU 4. TÜRKİYE - AVRUPA FORUMU Yeni Dönem Türkiye - AB Perspektifi Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı: Fırsatlar ve Riskler ( 21-22 Kasım 2013, İstanbul ) SONUÇ DEKLARASYONU ( GEÇİCİ ) 1-4. Türkiye

Detaylı

Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923)

Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923) Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923) Lozan Antlaşması, Türk Kurtuluş Savaşı nı sona erdiren antlaşmadır. Bu antlaşma ile Misak-ı Milli büyük ölçüde gerçekleşmiştir. Şekil 1. Kasım 1922 de Lozan Konferansı

Detaylı

JENS STOLTENBERG İLE SÖYLEŞİ: NATO-RUSYA İLİŞKİLERİ VE BÖLGESEL İSTİKRARSIZLIK

JENS STOLTENBERG İLE SÖYLEŞİ: NATO-RUSYA İLİŞKİLERİ VE BÖLGESEL İSTİKRARSIZLIK JENS STOLTENBERG İLE SÖYLEŞİ: NATO-RUSYA İLİŞKİLERİ VE BÖLGESEL İSTİKRARSIZLIK NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, TPQ yla gerçekleştirdiği özel söyleşide Rusya ile yaşanan gerginlikten Ukrayna nın

Detaylı

ABD NİN KURULMASI VE FRANSIZ İHTİLALİ

ABD NİN KURULMASI VE FRANSIZ İHTİLALİ ABD NİN KURULMASI VE FRANSIZ İHTİLALİ 1215 yılında Magna Carta ile Kral,halkın onayını almadan vergi toplamayacağını, hiç kimseyi kanunsuz olarak hapse veya sürgüne mahkum etmeyeceğini bildirdi. 17.yüzyıla

Detaylı

JANDARMA VE SAHİL GÜVENLİK AKADEMİSİ GÜVENLİK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI GÜVENLİK VE TERÖRİZM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERSLER VE DAĞILIMLARI

JANDARMA VE SAHİL GÜVENLİK AKADEMİSİ GÜVENLİK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI GÜVENLİK VE TERÖRİZM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERSLER VE DAĞILIMLARI JANDARMA VE SAHİL GÜVENLİK AKADEMİSİ GÜVENLİK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI GÜVENLİK VE TERÖRİZM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERSLER VE DAĞILIMLARI 1. ve Terörizm (UGT) Yüksek Lisans (YL) Programında sekiz

Detaylı

TÜRKİYE - FRANSA YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1

TÜRKİYE - FRANSA YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1 ( TASLAK STRATEJİK VİZYON BELGESİ ) TÜRKİYE - FRANSA YUVARLAK MASA TOPLANTISI - 1 Yeni Dönem Türkiye - Fransa İlişkileri; Fırsatlar ve Riskler ( 2016 ) Türkiye; 75 milyonluk nüfusu, gelişerek büyüyen ekonomisi

Detaylı

VİZYON BELGESİ (TASLAK)

VİZYON BELGESİ (TASLAK) VİZYON BELGESİ (TASLAK) VİZYON BELGESİ İSTANBUL GÜVENLİK KONFERANSI 2016 Devlet Doğasının Değişimi: Güvenliğin Sınırları ( 02-04 Kasım 2016, İstanbul ) Bilindiği üzere ulus-devlet modern bir kavramdır

Detaylı

Çepeçevre Karadeniz Devam Eden Sorunlar, Muhtemel Ortakl klar - Güney Kafkasya ve Gürcistan aç s ndan

Çepeçevre Karadeniz Devam Eden Sorunlar, Muhtemel Ortakl klar - Güney Kafkasya ve Gürcistan aç s ndan Çepeçevre Karadeniz Devam Eden Sorunlar, Muhtemel Ortakl klar - Güney Kafkasya ve Gürcistan aç s ndan Hasan Kanbolat 8 Ağustos ta Güney Osetya Savaşı başladığından beri Güney Kafkasya da politika üreten,

Detaylı

ENERJİ GÜVENLİĞİ ÇALIŞTAYI Türkiye Nükleer Güç Programı 2030

ENERJİ GÜVENLİĞİ ÇALIŞTAYI Türkiye Nükleer Güç Programı 2030 VİZYON BELGESİ(TASLAK) ENERJİ GÜVENLİĞİ ÇALIŞTAYI Türkiye Nükleer Güç Programı 2030 (03-05 Aralık 2015, İstanbul) BÖLÜM 1 Nükleer Güç Programı (NGP) Geliştirilmesinde Önemli Ulusal Politika Adımları Temel

Detaylı

NAZİLLİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜ(TÜRKÇE) 2016/2017 EĞİTİM-ÖĞRETİM PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ

NAZİLLİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜ(TÜRKÇE) 2016/2017 EĞİTİM-ÖĞRETİM PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ NAZİLLİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜ(TÜRKÇE) 2016/2017 EĞİTİM-ÖĞRETİM PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ULU101 Uluslararası İlişkiler (3+0)6 Uluslararası ilişkilerin temel

Detaylı

1.- GÜMRÜK BİRLİĞİ: 1968 (Ticari engellerin kaldırılması + OGT) 2.- AET den AB ye GEÇİŞ :1992 (Kişilerin + Sermayenin + Hizmetlerin Serbest Dolaşımı.

1.- GÜMRÜK BİRLİĞİ: 1968 (Ticari engellerin kaldırılması + OGT) 2.- AET den AB ye GEÇİŞ :1992 (Kişilerin + Sermayenin + Hizmetlerin Serbest Dolaşımı. TÜRKİYE AB İLİŞKİLERİ HAFTA 2 Roma Antlaşması Avrupa Ekonomik Topluluğu AET nin kurulması I. AŞAMA AET de Gümrük Birliğine ulaşma İngiltere, Danimarka, İrlanda nın AET ye İspanya ve Portekiz in AET ye

Detaylı

KARİKATÜRLERİN DİLİNDEN IRAK I ANLAMAK - 1

KARİKATÜRLERİN DİLİNDEN IRAK I ANLAMAK - 1 Rapor No: 41, Mart 2011 KARİKATÜRLERİN DİLİNDEN IRAK I ANLAMAK - 1 UNDERSTANDING IRAQ THROUGH CARTOONS Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi Center for Mıddle Eastern Strategıc Studıes mezhepçilik Irak

Detaylı

KAYSERİ SANAYİ ODASI. AZERBAYCAN ÜLKE RAPORU 20 Kasım 2018

KAYSERİ SANAYİ ODASI. AZERBAYCAN ÜLKE RAPORU 20 Kasım 2018 KAYSERİ SANAYİ ODASI AZERBAYCAN ÜLKE RAPORU 20 Kasım 2018 AZERBAYCAN Ülke Raporu Kasım 2018 Resmi Adı : Azerbaycan Cumhuriyeti Yönetim Biçimi : Parlamenter Cumhuriyet Cumhurbaşkanı : İlham Aliyev Başkent

Detaylı

Avrupa Konseyi Kadın Erkek Eşitliğinden Sorumlu 7. Bakanlar Konferansı Raporu. 24-25 Mayıs 2010. Bakü/Azerbaycan

Avrupa Konseyi Kadın Erkek Eşitliğinden Sorumlu 7. Bakanlar Konferansı Raporu. 24-25 Mayıs 2010. Bakü/Azerbaycan Avrupa Konseyi Kadın Erkek Eşitliğinden Sorumlu 7. Bakanlar Konferansı Raporu Katılımcılar: 24-25 Mayıs 2010 Bakü/Azerbaycan Leyla COŞKUN (Kadının Statüsü Genel Müdür Yardımcısı) Şengül ALTAN ARSLAN (Dış

Detaylı

Yrd.Doç.Dr. UTKU YAPICI

Yrd.Doç.Dr. UTKU YAPICI Yrd.Doç.Dr. UTKU YAPICI Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı Eğitim Bilgileri 1997-2001 2001-2003 2003-2009 İşletme Fakültesi Uluslararası İlişkiler Pr. (İngilizce) Yüksek LisansDokuz

Detaylı

Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi Cilt: IX, Sayı:2, Elazığ,

Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi Cilt: IX, Sayı:2, Elazığ, Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi Cilt: IX, Sayı:2, Elazığ, 2013 113 EKONOMİK VE SİYASİ SONUÇLARI BAKIMINDAN HOCALI KATLİAMI VE KARABAĞ SORUNU Khojaly Massacre and Occupation of Karabakh

Detaylı

İZMİR TİCARET ODASI RUSYA ÜLKE RAPORU

İZMİR TİCARET ODASI RUSYA ÜLKE RAPORU İZMİR TİCARET ODASI RUSYA ÜLKE RAPORU TEMMUZ 2016 ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ 1. ÖZET BİLGİLER Resmi Adı : Rusya Federasyonu Nüfus : 142,423,773 Dil :Resmi dil Rusca dir. Tatar ve çeçen dilleri de

Detaylı

DIŞ POLİTİKA AKADEMİSİ - III

DIŞ POLİTİKA AKADEMİSİ - III DIŞ POLİTİKA AKADEMİSİ - III Abant-Bolu Büyük Abant Oteli 11-14 Mayıs 2017 Program 09.00 İstanbul dan Hareket 09.00 Ankara dan Hareket 13.00-14.00 Öğle Yemeği ve Serbest Zaman 11 MAYIS 2017 PERŞEMBE 14.00-14.30

Detaylı

Hikayeye başlıyoruz...

Hikayeye başlıyoruz... Gouzenko olayı Ottowa büyükelçiliğinde çalışan bir şifre uzmanı düşünün, Sovyetler Birliği nin gizli bilgilerini batıya kaçırarak, Soğuk Savaş'ın resmen başlamasına neden olmuş biri; Igor Sergeyevich Gouzenko

Detaylı