Temel Kaynak 4. Bireysel Farkl l klar

Transkript

1 SOSYAL B LG LER

2 Temel Kaynak 4 Kendimi Tan yorum Bireysel Farkl l klar Birey, toplumlar oluflturan ve kendine özgü ay r c özellikleri olan fert, insand r. Toplumdaki bireyler birbirlerine benzeyebilir. Ancak her bireyin farkl özellikleri de vard r. Görünür, somut özellik olarak tan mlanan fiziksel özelliklerle beceri ve yetenekler insanlar birbirinden ay r r. Örne in, s n f bir topluluktur. S n ftaki ö renciler de o toplulu u oluflturan bireylerdir. Baz ö renciler uzun boylu, sar saçl, mavi gözlüdür. Baz ö renciler ise k sa boylu, k z l saçl, kahverengi gözlüdür. Bunlar fiziksel özelliklerdeki farkl l klard r. S n ftaki ö rencilerden baz lar n n güzel resim yapmas, baz lar n n güzel flark söylemesi de sahip oldu umuz yetenek ve becerilerin farkl olmas na örnektir. Unutmayal m! Farkl l klar m z ve benzerliklerimizle hepimiz insan z. nsanlar, ortak fiziksel özelliklere sahiptir. Gözümüz, kula m z, ellerimiz, ayaklar m z ortak fiziksel özelliklerimizdendir. Bireysel özelliklerimiz gibi ortak fiziksel özelliklerimiz aç s ndan da bir k sm m z farkl olabilir. Daha az rastlanan bu farkl l klar gösteren insanlara engelli diyoruz. Bu demektir ki engelliler yaln zca ortak fiziksel özelliklerden bir k sm ile ilgili s n rl l klar olan insanlard r. Bireysel farkl l klar bireyleri eflsiz ve özel k lar. Toplumdaki bireyler, bireysel farkl l klara sayg duymal d rlar. Bireyler aras nda farkl l klar n yan nda benzerlikler de vard r. Örne in; beslenme, bar nma, sevgi, sayg duyma insanlar n temel ihtiyaçlar d r. Temel ihtiyaçlar da tüm bireylerin ortak ihtiyaçlar ndand r. Bütün farkl l k ve benzerliklerimizle bir toplumun parças y z. Bunlar Biliyor musunuz? Birbirleriyle t pat p ayn fiziksel özellikleri olan tek yumurta ikizlerinin bile farkl l klar vard r. nsanlar birbirinden farkl yapan özelliklerden biri de parmak izidir. 390

3 Kendimi Tan yorum SOSYAL B LG LER Duygu ve Düflünceler Duygu, belirli bir nesne, olay veya bireylerin, iç dünyam zda uyand rd izlenimdir. Korku, üzüntü, flaflk nl k, mutluluk duygulardan baz lar d r. Düflünce ise düflünme sonucunda var lan, düflünme ürünü olan görüfltür. Duygular m z, düflüncelerimizi etkiler. Olumlu düflüncelerimiz oldu unda duygular m z da olumlu olur (Mutluluk, sevinç olumlu duygulard r.). Örne in, Elif in matematik s nav çok iyi geçmifl. S navda baflar l oldu unu düflünerek mutlu olmufl. Duygular da düflüncelerimizi etkiler. Mutlu oldu umuzda bizi her zaman k zd ran olay ya da davran fllara k zmay z. Örne in, Damla okul servisi geç kal nca sinirlenir. Fakat bugün o kadar mutludur ki servis geç kald nda Trafi e tak lm flt r. diyerek sakince beklemeye devam eder. Gün boyunca farkl durumlar, olaylar ve insanlarla karfl lafl r z. Bu yüzden duygu ve düflüncelerimiz de de iflir. Örne in, arkadafl m z hediye verdi inde mutlu oluruz. Beklemedi imiz olaylar karfl s nda flafl rabiliriz. Ö retmenimiz bize k zd nda üzülürüz. Duygu ve düflünceleri ifade etmek insanlar n en do al ihtiyac d r. Duygu ve düflünceleri ifade etmenin birçok yolu vard r. Sa l kl iletiflim kurmak için duygu ve düflünceleri aç kl kla ve olumlu bir dille ifade etmek gerekir. Örne in, Seninle arkadafll k etti im için çok mutluyum. 391

4 Temel Kaynak 4 Kendimi Tan yorum Bu davran fl ndan dolay sana biraz k zg n m. Olumsuz duygular ifade ederken karfl m zdaki insanlar k rmamaya özen göstermeliyiz.! Atalar m z Ne Demifller? Öfke ile kalkan zararla oturur. nsanlar duygu ve düflüncelerini ifade etmek için fliir yazma, resim yapma veya günlük tutma gibi etkinlikler de yaparlar. Duygu ve Düflüncelere Sayg Bireyler toplum içinde yaflarlar. Toplum içinde yaflaman n gereklerinden biri de sayg d r. nsanlar duygu ve düflüncelerini söyleme hakk na sahiptirler. Di er insanlar da baflkalar n n duygu ve düflüncelerine sayg göstermelidirler. Toplumdaki tüm insanlar ayn duyguyu yaflay p ayn düflüncede olmayabilirler. Duygu ve düflüncelerdeki bu farkl l klar kabullenmek, sayg duymakt r. Duygu ve düflüncelere sayg için, nsanlar duygu ve düflünceleri yüzünden d fllamamal, alay etmemeli, yarg lamamal, Birisi duygu ve düflüncesini ifade ederken sonuna kadar dinlenmeli, nsanlar duygular n söylerken kendimizi onlar n yerine koymal y z. 392

5 Kendimi Tan yorum SOSYAL B LG LER Kronoloji nsanlar yaflamlar n etkileyen önemli olaylar zaman belirterek s ralam fllard r. Buna kronoloji denir. Kronoloji bir çeflit zaman dizinidir. S n flar m zdaki tarih fleridi buna örnektir. Dünyadaki tüm toplumlar etkileyen olaylar zaman s ras na göre belirtilmifltir. Kronoloji bireysel olarak da kullan l r. Örne in, büyüklerimizin ifl baflvurular için haz rlad klar öz geçmifl bu amaca hizmet eder. Öz geçmifllerde do um tarihi, kiflisel bilgiler ve tarih s ras na göre yap lan ifller yer al r. Yontma Tafl Devri TAR H ÖNCES VE TAR H DEV RLER M.Ö. TAR H ÖNCES DEV RLER TAfi DEVR Cilâl Tafl Devri MADEN DEVR Bak r Tunç Demir Devri Devri Devri 3200 Yaz n n bulunmas LK ÇA 0 Milât Hz. sa n n Do umu 375 M.S. T AR H DEV RLER Kavimler Göçü ORTA ÇA 1453 stanbul u n Fethi YEN ÇA 1789 Frans z Devrimi YAKIN ÇA Atatürk ün yaflam ndaki olaylar n kronolojik s ralamas da onun hayat n ö renmekte kolayl k sa lar Selanik te do du Askerî Rüfltiye ye bafllad Harp Okuluna bafllad Kurmay yüzbafl olarak Harp Akademisinden mezun oldu Trablusgarp Savafl na kat ld. Binbafl l a yükseldi Tu generalli e yükseldi. XVI. Kolordu Komutanl na atand II. Ordu Komutanl na atand Y ld r m Ordular Grup Komutanl na atand Samsun a ayak bast Türkiye Büyük Millet Meclisinin aç l fl Baflkomutanl a getirildi Gazi lik san ve mareflallik rütbesi verildi Cumhuriyet ilan edildi ve Mustafa Kemal ilk cumhurbaflkan seçildi Atatürk soyad n n verilmesine iliflkin yasa kabul edildi Mustafa Kemal Atatürk Dolmabahçe Saray nda vefat etti. 393

6 Temel Kaynak 4 Kendimi Tan yorum Bizler de yaflam m zdaki önemli olaylar tarih belirterek kronolojik s ralama yapabiliriz. Özge böyle bir çal flma yapm fl. Çal flmas n inceleyelim s n fa gitmeye bafllad m. Bu çal flma için flunlar yapt m: 1. Do umumdan bugüne kadar yaflam mdaki önemli olaylar listeledim. 2. Büyüklerimden yard m ald m. 3. Resimler buldum. 4. Olaylar tarih s ras na göre s ralad m Koroya seçildim Do um y l m Okula bafllad m Kardeflim Arda do du. Resim bulamazsan z kendiniz yapabilirsiniz Krefle bafllad m. 394

7 Kendimi Tan yorum SOSYAL B LG LER Kimlik Belgemiz nsanlar toplum içinde yaflarlar. Toplumda yaflaman n gere i olarak çeflitli dernek, vak f ve kurumlarla iletiflim hâlinde olurlar. Bu tür yerlere girifllerde kolayl k sa lanmas için üyelere kimlik belgeleri verilir. Kimlik belgesi, kurumlar n bir kifli hakk nda bilinmesi gereken bilgileri içeren belgedir. Toplumda insanlar n ay rt edilebilmesi için kendi adlar na düzenlenmifl kimlikleri vard r. Bunlardan baz lar spor kulübü kart, ö renci kimlik kart, kütüphaneye girifl kart d r. Kimlik belgelerinin en önemlisi nüfus cüzdan d r. Ad : Ersin Soyad : AKAN Numaras : 691 S n f : 4-A T.C. M.E.B. ATATÜRK LKÖ RET M OKULU Ö RENC K ML K KARTI E itim-ö retim Y l Ö retmeni: Fatma BOZKURT Nüfus cüzdan, kiflinin Türkiye Cumhuriyeti vatandafl oldu unu kan tlayan resmî belgedir. Nüfus cüzdan n n flekli ve içeri i ç flleri Bakanl taraf ndan belirlenmektedir. Nüfus cüzdan nda 15 yafl ndan büyük insanlar n foto raf bulunur. Foto raf her 10 y lda bir defa de ifltirilir. GEÇ C G R fi KARTI TRT K ML YER NE KULLANILAMAZ ADI: Ersin SOYADI: AKAN KART NO: BÖLÜMÜ: Ç. KOROSU 395

8 Temel Kaynak 4 Kendimi Tan yorum Ba ms zl m z n sembolüdür. Türk vatandafl oldu umuzu gösterir. On befl yafl na gelen her bireyin foto raf bulunur. Kimlikler aras ndaki kar fl kl önlemek için kullan l r. Bireyleri tan mlayan bilgilerdir. Vatandafllar n devlet daireleri ile olan iliflkilerde kolayl k sa lamak ve kar fl kl klar önlemek için verilir. Kiflinin evli ya da bekâr oldu unu gösterir. Acil durumlarda kana ihtiyaç duyuldu unda k sa sürede kan grubunun bilinmesine yarar. Nerede nüfusa kay tl oldu umuzu gösterir. Evlenen bireyler, efllerinin soyadlar n alabilirler. Bu bölüme evlenmeden önceki soyad yaz l r. Nüfus idaresinde kimli i veren yetkilinin imza ve mühürleridir. 396

9 Kendimi Tan yorum SOSYAL B LG LER E lenerek Ö renelim - 1 Tan mlar verilen kavramlar ilgili kutulara yazarak bulmacay çözünüz Do umla ölüm aras nda yaflanan süre, hayat. 2. Bizi bir kifli ya da varl a karfl dikkatli, özenli, ölçülü davranmaya yönelten duygu. 3. Toplumlar oluflturan en küçük birim. 4. nsanlar n, yaflamlar n etkileyen önemli olaylar zaman belirterek s ralamas. 5. Kiflinin kim oldu unu tan tan belge. 6. Belirli olay, durum ya da kiflilerin iç dünyam zda uyand rd sevgi, mutluluk, k zg nl k gibi hisler. 7. Düflünme sonucunda var lan görüfl. 8. Bir fleyi anlay flla karfl lamak, karfl m zdaki kiflinin yaflam biçimine sayg göstermek. 397

10 Temel Kaynak 4 Kendimi Tan yorum Ö rendiklerimizi Uygulayal m - 1 Afla daki ifadelerden do ru olanlar n bafl na D, yanl fl olanlar n bafl na Y harfi yaz n z. Bireyleri toplumlar oluflturur. nsanlar aras ndaki benzerlikler do al de ildir. Farkl l klara karfl sayg l olunmal d r. Duygular düflüncelerimizi etkiler. nsanlar n düflünceleri farkl durumlarda de iflir. Hoflgörülü olmak, bir fleyi anlay flla karfl lamakt r. Düflüncelerle alay edilebilir. Kronoloji bir çeflit zaman dizinidir. Öz geçmifllerde kan grubu belirtilir. Tarih fleridinde toplumlar n özel günleri belirtilir. Kronoloji 8 yafl n üzerindeki bireyler için yap l r. Nüfus cüzdan bir kimlik belgesidir. Nüfus cüzdan na 18 yafl ndan sonra foto raf konulur. ç flleri Bakanl nüfus cüzdan n n fleklini, içeri ini belirler. Nüfus cüzdan, Türk vatandafl oldu umuzu gösterir. Yaflad m z olaylar duygular m z de ifltirmez. Olumsuz duygular kibarca ifade edilmelidir. Do um tarihi kronolojik bir bilgidir. Bireysel farkl l klar insanlar n olumsuz özelli idir. Do um yeri bireysel farkl l kt r. Soy a ac bireylerin kiflilik özelliklerini gösterir. Atatürk ün nüfus cüzdan nda mesle i bulunmaktad r. Kimlik belgesi bireyler hakk nda bilgi edinmeye yarar. Saç rengi fiziksel özelliklerdendir. Farkl düflüncede olan insanlara karfl sayg l olunmal d r. 398

11 Kendimi Tan yorum SOSYAL B LG LER TEST 1 1. Afla dakilerden hangisinde bireysel farkl l klardan söz edilmifltir? a. S n f arkadafllar m da on bir yafl ndalar. b. Saçlar m n k v rc k olmas ndan memnunum. c. Nüfus cüzdan m kaybettim. d. Yar flmada hepimiz flark söyledik. 2. Olay ya da durumlar n iç dünyam zda uyand rd klar na denir. cümlesinde bofl b rak lan yere afla dakilerden hangisi gelmelidir? a. ihtiyaç b. duygu c. düflünce d. istek 3. Arkadafl m birden karfl mda gördüm. I kimiz de flafl rm flt k. Arkadafl m konuflurken II kekelemeye bafllad. Onun bu özelli ini III unutmufltum. IV Yukar daki paragrafta numaraland r lm fl kelimelerden hangisi duygu belirtir? a. I b. II c. III d. IV 4. Afla daki cümlelerin hangisinde bir düflünce belirtilmifltir? a. Uzun bir süre a açlar n gölgesinde oturduk. b. Yar n müze gezisine gidilece ini hat rlad m. c. Bence söylediklerinin ço unu abart yorsun. d. Bu deneyi daha kaç defa yapaca z? 5. Duygu ve düflüncelerle ilgili afla dakilerden hangisi do rudur? a. Duygu ve düflünceler yüzümüze yans r. b. Düflünceler duygular de il, davran fllar etkiler. c. Düflünceler duygulardan daha önemlidir. d. Duygular yaflam m zdan çok hayalleri etkiler. 6. O kadar heyecanland m ki s navda hiçbir fley yapamad m. diyen biri için afla dakilerden hangisi söylenebilir? a. Düflüncelerini ön planda tutar. b. S navlarda baflar l de ildir. c. Mant kl düflünen biridir. d. Duygular yaflam n etkiler. 7. Duygu ve düflüncelerle ilgili, I. Olay ve durumlara göre de iflir. II. Bizleri olumsuz etkiler. III. Kibarca ifade edilmelidir. ifadelerinden hangileri do rudur? a. I ve II b. I ve III c. II ve III d. I, II ve III 8. Bu ra gün içinde farkl duygular hissetmektedir. Bu durumda Bu ra ile ilgili afla dakilerden hangisi söylenebilir? a. Tutars z biridir. b. Olaylar, duygular n de ifltirebilir. c. Duygular n tan mlayamaz. d. Duygu ve düflüncelerini gizler. 9. Bireysel farkl l klarla ilgili, I. nsanlar eflsiz k lar. II. Sayg gösterilmelidir. III. Zenginlik olarak görülmelidir. ifadelerinden hangileri do rudur? a. I ve II b. I ve III c. II ve III d. I, II ve III 399

12 Temel Kaynak 4 Kendimi Tan yorum 10. Afla dakilerden hangisi bireysel farkl l k de ildir? a. Yetenekler b. Do um yeri c. Fiziksel özellikler d. Kiflilik özellikleri 11. ve fiziksel özelliklerimizdendir. cümlesinde bofl b rak lan yerlere afla dakilerden hangileri gelmelidir? a. göz rengi - boy uzunlu u b. yetenek - saç rengi c. duygular - yetenekler d. a rl k - düflünceler 12. Afla daki davran fllardan hangisi baflkalar n n düflüncesine sayg göstermeye örnektir? a. Arkadafl m z düflüncesini söylerken baflka fleyle ilgilenmek b. Kendi düflüncemizi zorla kabul ettirmek c. Farkl düflüncedeki insanlara kaba davranmak d. Söz alarak konuflan ö rencileri dinlemek 13. Arda, arkadafl Selim fliflman oldu u için fliflmanl kla ilgili flakalar yapmamaktad r. Arda ile ilgili afla dakilerden hangisi do rudur? a. Hoflgörülüdür. b. Duyarl d r. c. Yeteneklidir. d. Duygusald r. 14. Afla dakilerden hangisi olumlu bir duygudur? a. flaflk nl k b. k skançl k c. korku d. sevinç 15. Afla daki cümlelerin hangisinde fiziksel özelliklerden söz edilmifltir? a. Senin zekâna hayran kald m. b. Do um tarihini pek hat rlayamad m. c. Kollar ndaki kaslar n nedeni spor yapmak m? d. Sol elinle mi yaz yaz yorsun? 16. Afla dakilerden hangisi nüfus cüzdan nda yer almaz? a. Do um yeri b. Baba ad c. Kan grubu d. Mesle i 17. I. Kütüphane girifl kart II. Spor kulübü üye kart III. Nüfus cüzdan Yukar dakilerden hangileri kimlik belgelerine örnektir? a. I ve II b. I ve III c. II ve III d. I, II ve III 18. Afla dakilerden hangisi insanlar n soyunu gösteren bir flemad r? a. Nüfus cüzdan b. Soy kütü ü c. Aile albümü d. Soy a ac 19. Nüfus ve Vatandafll k Genel Müdürlü ü afla dakilerden hangisine ba l d r? a. Adalet Bakanl b. Baflbakanl k c. ç flleri Bakanl d. Savunma Bakanl 20. Olaylar tarih s ras na göre belirlemeye ne denir? a. Kronoloji b. Tarih fleridi c. Olay s ralamas d. Tarih s n fland rma 400