SANAT VE TURİZM tarihinde Eda Arısoy tarafından verilen konferans metnidir.

Transkript

1 SANAT VE TURİZM Konuşmacı: Eda ARISOY Tarih: Yer: Atılım Üniversitesi tarihinde Eda Arısoy tarafından verilen konferans metnidir. Öncelikle belki bu işlere nasıl başladığımı, turizm ve sanatı niye size anlatmaya geldim oradan bir başlayalım. 98 yılında ben Bilkent Üniversitesi Turizm Bölümünden mezun oldum. Oldukça uzun bir süre sayılabilecek bir 10 yıllık bir tecrübem var. Bu arada fotoğrafçılık ve sinema benim için devam etti, bir hobi olarak devam etti, ardından profesyonel bir platforma geçti. Şimdi tabii turizmi çok seviyorum, sinemayı da seviyorum, fotoğrafçılığı da seviyorum. Yani dolayısıyla sanat bölümünden de kopamıyorum evet ikisini beraber devam ettiriyorum. Turizm ve Sanatı birbiriyle iç içe geçirelim. Bu ikisi birbirinden nasıl beslenir, nasıl kaynak bulur onu bir konuşalım sizlerle paylaşalım istedim. Öncelikle şunu sormak istiyorum. Turizmle sanat dediğimiz zaman sizlerin aklına ne geliyor yani aklınıza ilk gelen şeyi söyleyin bana. Turizm ve sanat nedir, mesela müzeler mi geliyor aklınıza..., Sergiler. Çok güzel mesafesi var değil mi? Sinema festivalleri örneğin; bir kuzenim film yönetmeni Almanya da yaşıyor. Üç yıl önce bir film çekti Ankara Belgeseli fakat babası buralı olduğu için yani Ankaralı doğma büyüme Ankaralı olduğu için Ulus taki bir işte konakta çekim yaptı. Türkiye nin tarihi yerlerini tanıttığı enteresan belgesel film çekti ve bu film bütün dünyada gösterildi. Hatta o filmde benim annem de rol aldı halası olduğu için. Benim Viyana ya giden bir arkadaşım vardı. Viyana Film Festivalinde bir filmde annemi görmüş. Festival esnasında düşünün Viyana da bile bir insana bir turist de biz böyle bir filmle ulaşabiliyoruz. Şimdi onlar bir iş dolayısıyla ya da farklı bir konuda Ankara ya gelmek istediklerinde ya da Türkiye ye gelmek istediklerinde kafalarında tamamen farklı bir imajla gelecekler. Biliyorsunuz bugün hala Türkiye yi farklı formatta gören ülkeler var. Yani bizim bu kadar ileri olmamızı modern olmamızı hatta sanatsal yönümüzün bu kadar kuvvetli olduğunu bilmeyen ülkeler var. Yani bana yaptığım işle ilgili bu sinema işleriyle, fotoğraf işleriyle ilgili yurtdışında bağlantıya geçtiğim zaman şunu soranlar var yani sizde festival düzenleniyor mu? Dolayısıyla bizim insanlara ulaşmak için kullanabileceğimiz bir araç bu sanat çünkü sanat öyle bir şey ki gerçekten evrenseldir. Siz bir resme baktığınız zaman başka bir şey söylersiniz ve zaten onu sanat yapan şey budur. Yani sanatçı onu öyle bir formatta şekillendirir ki siz izleyip baktığınızda başka şey görürsünüz başka biri baktığında çok farklı şey görür. Dolayısıyla insanları birbirine kaynaştıran da turizmi destekleyen bir şey olarak görmekte fayda var sanırım. Sizin tecrübeleriniz varsa mesela katıldığınız festivaller olabilir, katıldığınız bir sergi olabilir, yurtdışındaki sergiler olabilir birini burada konuk etmiş olabilirsiniz örnek varsa bunları da konuşabiliriz. Turizmle sanat nedir derken birkaç tane tanım yapmamız gerekir. Yani aslında sanat nedir sanat kültürümüzü nasıl etkiler ve bunun turizme geri dönüşümü nasıl olur? Sanat dediğimiz zaman ideal bir şey meydana getirmek özelliğindeki bilgilerin toplanmasına ve o işi meydana getirmek için bilgi ve zekanın kullanılması diyoruz. Yani burada bilgilerimiz donanımlarımız sanatı meydana getirmede önemli bir etken, insanın içindeki güzellikleri meydana çıkartan bir dal sanat. Şimdi buradan hemen turizme bağlantı yapacağım. Turizm insanlarla ilişkidir değil mi? Turizm eşittir hospitality diyoruz yani hoş tutma misafirperverlik ve insan doğası üzerine yoğunlaşan bir meslektir. Bizim turizmde işte bu anahtarı ürettim bunu git kullan beğenmezsen bunu bana geri getir deme şansımız yok, o anda tıpkı sanatçının sanat üzerine bize sunduğu andaki gibi, yani bu ikisi birbiriyle aynı aslında. Sanatçı bir resim tablosu meydana getirir ve o sergide size gösterir bunu tekrar değiştirme şansı yoktur bitmiştir o üretilmiştir artık. Sizde bir müşteriyle karşılaştığınızda turizm sektöründe bu da aynı şekildedir. O anda karşınızdakini fethettiniz, ettiniz edemezseniz bu iş bitmiştir. Biz sanatı iki ana dalda inceliyoruz Mekanik Sanatlar, Güzel Sanatlar. Bizi ilgilendiren aslında Güzel Sanatlar kısmı bunun yani bunun 1

2 konumuzu ilgilendiren ancak Mekanik Sanatlarda turizm açısından çok çok önemli neden önemli gelen turistlerin hemen hemen hepsi öncelikle Mekanik Sanatlarla karşılaşıyorlar. Yani İstanbul a gelen bir turist önce Kapalı Çarşıyı geziyor buradaki halıcıyla karşılaşıyor, işte el sanatlarıyla karşılaşıyor, takı tasarımıyla karşılaşıyor gibi ve bunun aslında bizim Türkçemizde yerleşmiş adı zanaattır hep böyle duyarsınız. Güzel Sanatlarda bizim estetik anlamda nitelendirdiğimiz sanatlar bunlar, nedir? Fotoğrafçılık, heykeldir, resim, sinema bunlarda Güzel Sanatlar kapsamına giren sanatlar. Ne dedik, bir ülke kültürü sanat eserinde kendi biçimini bulur. Bizi dünyayla karşılaştırdığınız zaman ya da dünyadaki sanatsal çalışmaları incelediğiniz zaman aslında her ülkenin kendi kültürünü bu sanat eserleri içinde barındırdığını göreceksiniz. Şimdi bu da neyi sağlıyor? Ülkelerin ve turistlerin birbirine olan ilgisini destekliyor. Bundan kastım nedir? Mesela bir halıcılık hep bizim için motifleri vardır okullarda. Benim sektörde çalıştığım yıllarda 10 bin dolara 20 bin dolara halılar satın alan kişiler Japon Turistler Avrupalı Turistler şimdi tabii siz buna bir anlam veremeyebilirsiniz. Bu halının nesi bu kadar enteresan yani bizim evde de var bundan diyebilirsiniz. Ama bizim kültürümüz onlara çok değişik geliyor. Sizde Japonya ya gittiğinizde ya da Çin e gittiğinizde oradaki işte o mesela işte şeyler vardır abajurlar böyle. Şimdi bu Çin, Japon malları satan mağaza bunlarda onların kültürünü yansıtan birtakım eserler yani işte abajur bir sanat eseri sayılmaz tabii ki ama zannediyorum ne demek istediğimi anladınız. Bu bahsettiğim şekliyle insanlar birbirleriyle ilk defa iletişim içine girerler aslında. Yani biz Kapalı Çarşıya getirdiğimiz turistte aslında mesela takı tasarımı da bir sanattır. Avrupalı turistler inanılmaz fiyatlara kuyum satın alıyorlar yani o hayatta bu yüzüğe bu parayı vermem dediğiniz fiyatlara onun için çok kıymetli, çünkü o bizim el sanatımız aslında bizim kültürümüzü yansıtan bir şey yani kültür diyeceğim o ki sanat bir ülkenin kültürüyle yoğrulur. Siz yoğurdunuz bu kültürü başka ülkelere satarken aslında turizmi desteklemiş olursunuz. Evet, bir iki tane söz üzerinden gidelim. Thomas Munro göre sanat; doyurucu estetik yaşantılar oluşturmak amacıyla dürtüler yaratma becerisidir. enteresan bir tabir sanat güzel bir uğraş der Thomas Munro. Marks a göre de yaratıcı eylem insanın ve doğanın karşılıklı etkileşimin bir aşamasıdır biraz önce anlattığım şekilde. Bu toplumsal bir karakter taşır sanat yaşamı insanileştiren bir olgudur araştırıcı, yaratıcı, çok yönlü insana ulaşma çabası içinde sanatlar gelişebilir. Biraz önce anlattığım bütün cümleleri zannediyorum Marks özetlemiş. Sonuç olarak da sanat deha düzeyindeki zekanın var olana karşı tepkisinin tutarlı ve bütünlük içerisinde somutlaştığı bir alandır. Sanatçı zekası ve sezgileriyle çağının önünde giden insanoğlu için gerçek sanatı anlayan azdır bunu anlamak için de çaba gerekir. Evet, şimdi kültürümüz ve sanatımızın iç içe geçmiş şeklini konuştuk yani iç içe geçmesi nasıl oluyor biraz size somut örnek vererek bunu açıkladım. Kültür, bir toplumun maddi manevi değerleri, gelenekleri, görenekleri, yaşam biçimi, dolayısıyla toplumun her şeyidir. Biraz önce verdiğim örnekleri düşünün tarihi eserler halıcılık, çinicilik mesela halk oyunları halk mutfağı turistlere neden bizim mutfağımız bu kadar enteresan geliyor; ne kadar değişik geliyor değil mi? Mesela rakıyı çok sever turistler. Avrupalı Turistler rakıyı çok sever, çünkü rakının kendine ait kültürü vardır arkadaşlar yani sohbeti vardır, keyfi vardır, sofrası vardır, mezeleri vardır. İşte bu bizim kültürümüzü yansıtan bir şeydir ama sanatsal bir şey yok. Ama bizim kültürümüz bir ileri ki safhada bizim sanat eserlerimizi yansıtır. Mesela çinicilik Kütahya da çok gelişmiş bir şey biliyorsunuz çinicilik ve zamanında oraya ciddi turlar yaptım ben. Yani o kadar enteresan buluyorlar ki o çinilerin üzerindeki işlemeleri bize çok normal geliyor onlar çünkü her yerde gördüğümüz bir şey. Yani bugün çıkın mesela bazen sokaklarda işte duvarlara kadar olan işlenmiş olarak görüyorsunuz ama turistler için çok enteresan ve turizm nedir? Turizm dinlenmek, eğlenmek, görmek ve tanımak gibi amaçlarla yapılan geziler ve bir ülkeye veya bir bölgeye turist çekmek için alınan ekonomik kültürel teknik önlemlerin yapılan çalışmaların tümüdür. Şimdi bu tanımdan sonra nereye geçeceğim, bir ülke kendi kültürünü sadece kendi kültürünü sadece kendi sanatsal eserlerini tanıyarak var olamaz. Nasıl ki biz başka ülkelerden besleniyorsak içinizde hiç yurtdışına sırf bir yer bir şey görmek için giden var mı ya da mesela Roma ya gidip de işte bir İtalya ya gidip de oranın kültürel derinlik değerlerini gezmeyen ya da bilmiyorum sizde örnek 2

3 verin. Paris e gidip bir Eiffel Kulesini görmeyen var mı? Yani mutlaka gittiyseniz görmek istersiniz. Mesela İtalya ya gittiyseniz Collesium görmek istersiniz. Çünkü oradaki o arena ortamı değişik gelir bizde olmayan bir şey yani çok mitolojide var hatta bu Efes te falanda, gezmeyen var mı Efes i? Herkes gezdi biliyor. Orada insanların aslanlara atıldığı yermiş burası falan diye baktığımız böyle tarihi eserler var. Ama gittiğimiz yeri tanımak isteriz gittiğimiz yeri bilmek isteriz nasıl ki başkaları da gelip bizim ülkemizi, bizim kültürümüzü, tarihimizi, sanatımızı, asıl tarihi eserler incelediğimiz zaman bunların hepsi birer sanat eseridir. Dünyanın Yedi Harikası: Her halde durup dururken var olmadı ve bugün bile piramitlerin biliyorsunuz sırrı çözülebilmiş değil. Neden çözülebilmiş değil? Çünkü o yıllarda böyle bir olanak yoktu. Yani ne teknik açıdan ne insan gücü anlamında böyle bir piramitlerin yapılabilmesi için olanak yoktu. Dolayısıyla bunları sanat eseri olarak adlandırmak bence de doğru olur ve biz kendi kültürümüzü kendi sanatımızı başka ülkelere ne kadar iyi anlatabilirsek o kadar güzel kendimizi satarız biraz önce konuşma başladığında verdiğim örnek gibi. Turizm aslında turizmci kendini satar ben her zaman onu söylerim. Bizim satacak bir ürünümüz yok biz kendimizi satarız, kendi girişkenliğimizi satarız, misafirperverliğimizi satarız, insanlığımızı satarız ve kendi kültürümüzü de yoğurduğumuzu ürettiğimiz şeyleri satarız. Bunları dolaylı olarak yani satmaktan kastım; ben çok güzel yemekler yaptım buraya stant açtım, bu bire bir parasal anlamda satıştan bahsetmiyorum manevi satıştan kendimizi pazarlamamızdan bahsediyorum ve insanların kafasındaki o mesela Türkiye yi kendi açımızdan değerlendirirsem ne zamanki o görüntüyü yıkabiliriz, işte o zaman biz kendimizi dünyaya çok iyi tanıtmışız demektir ve turizm sayesinde insanlar hem kendi ülkelerinin hem de kendi ülkelerin yaşadıkları bölgeler dışındaki güzelliklerin yanı sıra geçmişte yaşamış olan insanların bırakmış oldukları kültürel mirasın farkına vararak gelecek kuşaklara daha yaşanılabilir bir dünya bırakma gerekliliğine inanmış olarak hayata bakışları değişir. Bu da aslında turizmin direkt olarak içinde bulunduğu bir durum. Evet, bütün bu konuştuklarımıza ek olarak tabii ki turistlerin burada rahat etmesi için yani birtakım konforlar gerekiyor. İşte oteller hani lüks oteller ya da işte daha böyle otantik şeyler mesela Kapadokya da çok güzel butik bir otel var, hatta musluklarından şarap akıtıyorlar. Bir musluğundan beyaz şarap bir musluğundan kırmızı şarap çok güzel bir yer gidip gören varsa ve sadece yurtdışına çalışıyor, sadece yurtdışına yurtiçinden neredeyse hiç müşteri alamıyorlar almıyorlar değil alamıyorlar. Çünkü yıllık ve aylık periyotlarla yurtdışındaki acenteler bu butik otelleri kapatmış durumda. Zaten hep kayalar şeklinde yani kayaların içine oyarak yapılmış zannediyorum, toplam 10 odalık falan bir minicik bir butik otel çok hoş bir yer mesela bizim kültürümüzün direkt olarak içimizi yansıtan bir şey yani tam olarak somut bir örnek. Gelip burada bir otelde de kalabilir. Mesela Rixos ta da kalabilir Antalya da. Ama buradaki Rixos ta İtalya da kalacağı, Amerika da kalacağı ne bileyim Almanya da kalacağı Rixos arasında çok fazla bir fark yok. Antalya da Rixos lardan bir tanesinde hala devam ediyor mu o sistem bilmiyorum ama Osmanlı kıyafetleriyle hanımlar servis yapıyor, yere eğilerek servis yapıyor, birde oturuyorsunuz kahve istiyorsunuz Osmanlı kıyafetleri giymiş bir hanımefendi geliyor yere eğiliyor aynı saray kültürümüzde olduğu gibi buradan size servis yapıyor. Mesela Topkapı Palası gören var mı? Antalya da Topkapı Palas tamamen Topkapı Sarayı nın küçültülmüşü gibi düşünülmüş ve mimarisi o şekilde yapılmış içinde mesela macuncu var, şeker satanlar vardır, yanında Kremlin Palas var. Tam burada yan yana bir tanesi bizim kültürümüzü yansıtıyor bir tanesi de Rusya daki Kremlin Palas ın aynısı küçültülmüşü diyelim ki siz ziyaretçisi olarak gittiniz Kremlin Palas ın Kremlin Palas ta kaldınız. Rusya ya da bir iş seyahati için gidiyorsunuz. Şimdi orayla ilgili kafanızda bir şeyler var değil mi? 3 gün orada tatil yapabilirsiniz mesela Kremlin Palas ta en azından oranın mimarisiyle ile ilgili bir şeyler var mı kafanızda? Var yani oteli gördükten sonra ya da Türkiye ye gelen bir turisti direkt olarak mesela Almanya dan Antalya ya uçakla gelmiş bir yer görme şansı olmadı İstanbul da gitmedi Topkapı Sarayı nı görmedi. Bizim mimarimiz ile ilgili hiçbir şey bilmiyor. Bu şekilde kaldığı zaman belki de kafasında bir ışık yanacak hemen akşam internetten bakacak kalış süresini 2 3 gün uzatacak İstanbul u gezmek isteyecek derken mimariyi yani yine sanatsal olarak yine biraz onlara ulaşabildik. Tabii biraz önce bahsettim doğal güzelliklerimiz bizim için bulunmaz bir kaynak yani yeniden bir şey üretmemiz gerekmiyor. Zaten olan bir şeyi pazarlama amaçlı kullanabiliyorsunuz. 3

4 Verdiğim örnekler tarihi yapılar demek. Mesela müzeler çok önemli bir ulaşım aracı çok önemli bir iletişim aracı hem bizim sanat yapımızla ilgili hem kültürel yapımızla ilgili müzeler bizim turistlere ulaşmak için. Şimdi e-müze diye çıktı bilen var mı? İnterneti çok fazla takip edenler, internetten müze gezebiliyorsunuz. İnternetten bir araştırın eğer merak ettiyseniz bu konuyu. E-Müze diye bir şey çıktı çok hoş. Şimdi ülkemize gelmeden turistler mesela müzeleri geziyorlar bilgi alıyorlar. Hatta siz bile çünkü birçoğumuz Türkiye de yaşıyoruz ama belki Ankara daki müzeleri bile tamamıyla bilmiyoruz, Etnografya Müzesini gezmeyen var mı? Yani yoktur ama sorsanız çıkar tabii bizler turizmciyiz bu işle ilgiliyiz alakalıyız ya da okullarımızda buna yönlendiriliyoruz. Ama bizlerin bile tam olarak bilmediği şeyler var dolayısıyla güzel bir şey bu ilgisi olanlar internetten bir baksınlar e-müze. Şimdi kültür sanat turizm ilişkisini konuştuk anlattık. Ama birde örneklerle bakalım. Yani mesela Dünyanın Yedi Harikası bakın kaç yıllarında neler yapılmış bunların tamamı insanoğlu tarafından inşa edilmiş bir kere önemli kısmı o M.Ö. 5. yüzyıldan bahsediyoruz. Yani akıl almaz bir dönem günümüzde bu Yedi Harika tamamen telef olmuş durumda doğal olarak bu çok eski sadece Keops Piramidi ayakta diğerlerinin de yok olduğunu biliyoruz. Mesela Keops Piramidi bugün ayakta olan Yedi Harikadan biridir. Dört hanedanlık zamanında M. Ö yılında yapılmış. Firavun Keops tarafından yaptırılmış ve yapımı 20 yılı aşmış bakar mısınız yani o yıllarda insanlara. Şimdi Keops piramidi dünya için neden önemli? Şöyle turizmin çıkış noktasını bildiğinizi zannediyorum. Bir kere daha sözlü olarak tekrarlayayım. İlk Sümerlerle başladığını zannediyoruz biz bunun. Sümerler çünkü ticareti ilk başlatan toplum biliyorsunuz ve Sümerler yaptıkları seyahatlerle; ilk seyahatleri de Mısır a zannediliyor. Çünkü çok eski olduğu için kaynaklardan bildiğimiz kadarıyla Mısır Piramitlerinin görülmesi ve yani dolayısıyla çok eski asıl turizmin başlangıcı. Bugün Mısır ın başkenti Kahire bile bir parçası Dünyanın Yedi Harikasından günümüze ulaşan tek Babil in Asma Bahçeleri bunu da duymuşsunuzdur. Bunun yaptırılışı XX. yüzyılda Babil Kralı Nebukadnezar tarafından yaptırılmış Mezopotamya çölünün ortasında. Söylentiye göre de bu yapıyı sıla hasreti çeken karısı için yaptırmış. Bu heykeli bugün günümüzde yapabilecek sanatçı yani günümüzün şartlarını, teknolojisini, eğitimini düşünürseniz günümüzde bunu yapabilecek sanatçı var mıdır bilemiyorum. Ki bakın kaç yılda yapılmış milattan önce 450 yani bu bir sanat eseri değil de nedir? Muhteşem bir yapıt çok büyük bir yapıt çağı ve dönemi için çok önemli bir kültürel miras aslında. Artemis Tapınağı bu da milattan önce VII. yüzyıla kadar gidiyor. Tanrıça Artemis e ithafen yapıldığı zannediliyor ve tamamıyla mermerden oluşmuş. Tabii mermerden yapıldı deyince bize çok basit gibi geliyor değil mi bugünün şartlarında öyle. Çünkü mermer ocakları var onlar bir formunda getiriliyor, evlerimizde kullanılıyor vs ama o 4

5 günün şartlarını düşündüğümüzde biraz ütopik geliyor aslında bu yıllara dayanan sanat eserleri. Rodos Heykeli bu da gerçekten çok güzel bir heykel 32 metre yüksekliğinde demir ve taşla desteklenmiş bronz bir heykel gerçekten kıymetli yapıtmış maalesef. İskenderiye Feneri, İskenderiye kenti kıyısında Faros Adası nda yapılmıştır. Şehrin batı kıyısında bulunan fener 166 m. Sadece harikaların değil bugüne kadar yapılmış fenerlerin en yükseğiymiş ve maalesef bu da günümüze kadar ulaşamamış doğal aslında çok eski tabii o kadar eskiye baktığımızda büyük tarihi eserler kalıyor. Kazılar mesela 6 7 tane şehir çıkıyor üst üste çok doğal. Halikarnas Mozolesi yine yapımı milattan önce 350 yıllarında tamamlanmış süslü su mermerinden yapılmış bir mezar odası ve podyumun üstündeymiş. Ne kadar yüksek bakar mısınız? Ben o yıllarda bunların nasıl yapıldığına akıl sır erdiremiyordum. Evet, kumdan heykelleri duyan var mı? Kumdan heykeller son birkaç yıldır ülkemizde gerçekten ciddi işler yaptı. Ben bununla ilgili size bir sunum hazırladım hem önce sizinle konuşalım fotoğraf sunumu yani görün orada neler yapıldığı ve internetten araştıran hatta Antalya ya gittiğinde bunu canlı olarak gezenler vardır. Ülkemize ciddi anlamda turist getirilir. Bu sadece turizm iç turizm dış turizm ikisini bir tutuyorum. Yani hayatında Antalya yı görmemiş bir insan mesela Karadeniz de oturup da, bence Antalya ya gitmedim dur ya şu kumdan heykelleri göreyim deyip gidende olmuş olabilir yani bu böyle bir şey. Bu kumdan heykeller ciddi bir sanat eseri kanımca ilki 2006 yılında Antalya da Lara da yapıldı. Bu Kumdan Heykellerin 2006 yılındaki o pazarlama aşamalarında falan dolaylı olarak yer aldım bir arkadaşım çünkü orada görev yapıyordu. Gerçekten inanılmaz bir organizasyon çok profesyonel bir organizasyon dünyanın çeşitli ülkelerinden heykeltıraşların yaptığı, boyutları metreyi bulan devasal kum heykeller bu kum özel bir kum killi bir kum hatta yağmurdan da çok aşırı olmadığı sürece etkilenmeyen bir kum ama yinede yağmur yağdığı zaman bir miktar onarım gerektiriyor ve temalar belirliyorlar. Mesela 2006 yılında Anadolu Efsaneleriydi tema. Sonrasında yanılmıyorsam mitoloji gibi 2009 da yapıldı en son. 10 Haziran 30 Eylül tarihleri arasında yapılmıştı. Belki o tarihler arası orada olan varsa bir çağrışım Antalya Lara Beach te düzenlenmişti ve ilk kum şehri olma özelliğini taşıdı. Yalnızca nehir kumu ve su kullanılarak yapılıyor bu heykeller ve yapılan heykellere gerçekten ben inanamadım müthiş şeyler çıkmış. Biraz sonra fotoğraflarda sizde göreceksiniz ve kısa ömürlü sanatlar dediğimiz sanatlardan bir tanesi oldu kumdan heykeller yılında da Mayıs ayında da yapıldı. Teması mitolojiymiş. 25 günlük bir çalışma ve 20 bin kişi ziyaret etmiş tane herhalde. 5 heykeltıraş yurtdışından yurtiçinden de heykeltıraşlar var. 20 bin kişinin büyük bir bölümü de yurtdışından gelmiş olmalı çünkü özellikle bu sezonda yapılıyor ki yüksek sezon olduğu için turizm anlamında önemli bir sezon olduğu için. Şimdi tabii şu da var yani yurtdışından gelen heykeltıraşlarda aslında bizim için bir turist en güzel turizmde en güzel yatırımı ağızdan ağza yapılan yani gidip ülkemizi anlatan turistler istediğiniz kadar reklam verin istediğiniz kadar televizyonlara reklamlar hazırlayın en güzeli ağızdan ağza dolayısıyla çok güzel bir organizasyon oldu. Yanılmıyorsam 2010 daki organize edildi. Evet, bakın hangi ülkeler 30 a yakın heykeltıraş festivalde görev yapmış Brezilya, Macaristan, İspanya, Portekiz, Hollanda İngiltere Ukrayna Bulgaristan Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Amerika Rusya ve Türkiye bu ciddi olay yani biz burada işte slaytlarda Amerika Çekoslovakya yazıp geçiyor ama gerçekten çok 5

6 ciddi bir olay. Bu heykeltıraşların her birinin ekiple geldiğini düşünün ikişer üçer kişilik gruplarla bir kere 100 kişi sadece heykeltıraşlar bakın biranda kaç kişiye ulaştı. 20 bin ziyaretçi sadece ziyaret edenlerle kısıtlı kalmadı yani internetten mesela kendi ülkesinde yapılan kumdan heykelleri araştırırken adam Türkiye deki şeyleri araştırıyor. İşte Türkiye sayfalarına bakarken orada şeyi görüyor ne bileyim Antalya Lara yı çıkıyor biran ne kadar güzel bir yer diyor orada bir tesisi görüyor, yani böyle sanatsal bir olay bakın bir turisti nerelere taşıdı. Kumdan heykellerde Mısır, Yunan, İskandinav, Japon, Çin, Asya, Kore, Türk ve daha birçok uygarlığa ait dünyaya mal olmuş mitolojik olaylar ve kahramanlar işlendi 2009 yılında. Dr. Gonca Güzel Şahin: Ne kadar olağanüstü bir sergi, kısa süreli sanat eserleri dediğimiz ne kadar sürer? Eda Arısoy: İki, iki buçuk ay kalabiliyor çünkü kil olduğu için kullanılan malzeme dayanıklı bir malzeme. Mesela yağmur falan yağdığında 2 3 saatlik çalışmayla hemen onarıyorlar ve devam ediyorlar. Burada birkaç tane fotoğraf var genel alandan. Bakın neler yapılmış? Bakın otelin önünde bunların hepsi kumdan gece ışıklandırması yapılıyor. Truva Atı. Muhteşem değil mi? Buna bakınca kumdan olduğuna inanamıyor insan. En kötü tarafı bu kadar emeğin iki aylık gibi bir süre sonra yerle bir ediliyor olması. Dr. Gonca Güzel Şahin: Peki bunların denemeleri yapılmış mı yani bunlar nereden ortaya çıkıyor çünkü çok zor tasarlama süreci herhalde geçiyordur. Eda Arısoy: Zannediyorum o artık heykeltıraşın sorumluluğunda olan bir şey. Ama kendini kanıtlamış ispatlamış insanlar geliyorlar ve zaten onlar heykeltıraş ilk defa yapmıyorlar bu işi. Bunlar ciddi bir organizasyon, önce yazışmaları, konuşmaları, görüşmeleri yapılıyor ve gelen heykeltıraşlar da ciddi referanslarla geliyor. Evet fotoğraf sanatında aslında o kadar çok şey var ki anlatacağım. Her yıl düzenlenen bir DASK DOGAY fotoğraf çekim organizasyonu var bu daha çok iç turizme yönelik bir şey ama o da bizim için önemli bir şey. Şöyle mesela Karadeniz de yaşayan insan biraz önce verdim örnek bu sene DASK DOGAY Balıkesir Edremit bölgesinde Kaz Dağları ki oralar çok kıymetli mitoloji anlamında hem turistik anlamında hem doğa anlamında kıymetli yerler. Hayatımda ilk defa mesela sırf fotoğraf çekmek amacıyla DASK DOGAY a katılan insanlar oraları görmüş oldular. Aynı şekilde Türkiye nin farklı yerlerinde mesela Kelebekler Vadisi olabilir. Bu sadece DASK DOGAY fotoğrafçılarıyla bir maraton fotoğraf maratonu fotoğrafçılar DASK DOGAY a katılıyorlar, orada 2 gün 3 gün boyunca sürekli olarak fotoğraf üretiyorlar sürekli. Şimdi tabii dijitale geçildi ama eskiden çekip çekip makaralara veriyordunuz aynı o National Geographic in yaptığı gibi mesela National Geographic bölgeye fotoğrafçı gönderirdi eskiden dijital çıkmadan önce ve fotoğrafçı atıyorum Afrika da aslanları görüntülüyor. Sürekli merkeze makara gönderirdi sürekli. Ne zamanki merkez oradaki fotoğrafçının yetişip piştiğini düşünür telefon açardı artık ya da haber verirdi işte gelebilirsin dönebilirsin görevin bitti diye. Belgesel fotoğrafçılığı artık bitirdim şeklinde aynı DASK DOGAY da da öyle. 3 gün boyunca mesela sadece fotoğraf çekiyorlar ondan sonra onları değerlendirmesi yapılıyor. Bu hep insanları bir araya getirmek için çok güzel bir organizasyon hem turizm anlamında hoş bir şey hem de sanat olarak da birebir zaten fotoğraf sanatıdır. Doğa Fotoğrafçılığı diye hep doğada bir yerde Kelebekler Vadisinde oldu daha önce İzmit te oldu. Şimdi bu sene Edremit Bölgesinde Kaz Dağında yapıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığının 6

7 destekleriyle mesela Türkiye nin Fotoğraf Sanatı Federasyonu her yıl fotoğraf yarışması düzenliyor. Bunu da Kültür ve Turizm Bakanlığının desteğiyle düzenliyor ki bu aslında ülkeyi ilgilendiren bir fotoğraf yarışması. İşte bu sergi yurtdışına gidiyor, çeşitli yerlerde sergileniyor genellikle de konuları ülke tanıtımına yani Turizm Bakanlığına biliyorsunuz sinema için destek verirken fotoğraf için destek verirken genellikle tanıtım amaçlı. Mesela siz sinema projesi götürdünüz ben şu sinemanın üretimiyle ilgili bir şey yapacağım dediğinizde bir belgesel çekeceğim dediğinizde çok ilgi göstermiyor. Ama mesela Lale yani Osmanlı dan gelen Lale kültürü Türkiye yi tanıtmaya yönelik bir şey onunla çok ilgileniyor. Dolayısıyla genel bu konularla Turizm Bakanlığıyla birlikte karar veriyor ve Türksoy dediğimiz Türk Kültür ve Sanatları Ortak üretimi var yine Kültür Bakanlığının içinde bir oluşum Türkçe konuşulan ülkelerde Türk dilinin konuşulduğu ülkelerde turizmi tanıtmak ve kültürü yaşatmak gibi bir misyonu var. Türksoy çok sık fotoğraf yarışmaları düzenleyip fotoğraf sergileri açıyor daha doğrusu. Mesela Paris te bir fotoğraf sergisi açıyor. Türkiye yle ilgili fotoğraflar Türk Kültürünü yansıtan fotoğraflar ve sinema sanatı turizm açısından çok büyük bir reklam bunu biliyoruz izlediğimiz filmlerde. Çünkü şöyle bir şey var istediğiniz kadar duymaya yönelik reklamlar ya da sergiler ama dergilerde yayınladığımız reklamlar ya da televizyonda yaşadığımız reklamlar insanların ilgi alanlarına ulaşmıyor yani televizyondaki reklamı hepimiz şöyle bir izliyoruz. Ama sinemaya gittiğinizde orada izlediğiniz reklam çok daha farklı olur. Çünkü siz sinemaya kendi arzunuzla sanat dalına ilgi duyduğunuz için gittiniz, kendinizi beslemek için gittiniz. Bu bir ilgiyi desteklediği için sinema turizm anlamında ciddi bir reklam, mesela James Bond filminin bazı sahneleri İstanbul da çekilmişti hatırlarsanız Pierce Brosnan oynadığı bu sondan önceki ne kadar büyük yankı yaptı değil mi? İstanbul da çekiliyor bütün dünya duydu Türkiye ben çok iyi bir şekil aslında biz yani diğerleri değil ama bizim için önemli. Neden çünkü James Bond dediğimiz kim bütün dünyaya yayılan bir film ve gerçekten artık böyle Star Wars gibi falan onun da fanları var biraz Star Wars un. Böyle bir film olduğu için de İstanbul un o filmde yer alması bizler için çok önemli bir şeydi. Bir kere İstanbul un o film için laik görülmesi hani konuşmamın başında söyledim bizi hala farklı bir formatta görüyorlar dışarıdan bakıldığında. Yani hala bizlerin Türklerin bu kadar modern olduğuna bu kadar Avrupai göründüğümüze inanamıyorlar. Mesela İstanbul un o film için laik görülmesi önemli bir reklamdı yıllarında da bunu keşfeden turizm kuruluşları genellikle bu reklama çok yönlendiler. İşte bir yerde film çekilmesi çekilen yerde hemen reklam vermek başka türlüde kullanılıyor sinema ama turizm anlamında söylüyorum yani sinema bir reklam aracı. Yani sinemadan mesela izlediğiniz diziden örnek vereyim. Kullanılan cep telefonları bakıyorsunuz bir dizide herkes iphone kullanıyor çatır çatır herkes Mercedes e biniyor. Hakikaten ciddi anlamda önemli bir reklam amacı birde tanıtım filmleri var yani birde bizi ilgilendiren kısmı turizmi ilgilendiren kısmı tanıtım filmleri. Bu tanıtım filmlerinden ciddi örnekler çıktı geçtiğimiz yıllarda. Güzel bir film vardı Turizm Bakanlığının Azra Akın ın oynadığı yanılmıyorsam. Ciddi animasyonlar yapıldı mesela orada. O filmin 8 ayda falan tamamlandığını biliyoruz. Hani ciddi animasyonla ilgisi olan varsa çok zor bir şey zor ve zaman alan bir şey. Tanıtım filmi de bu anlamda bence önemlidir turizme ve sinemayı birbirine bitiştirir yaklaştırır demiyorum iç içe geçirir. Zannettiğiniz kadar da kolay çekilmiyor aslında bu tarzda filmleri. Soru: Geçen haftalarda bizim bölüm hocamız hatırlarsanız bir sunum yapmıştı. Çekilen filmini büyük ölçüde turist çektiği yani popüler olmuş filmler izlendikten sonra yılda 3 bin kişi atmış orayı izlendiği zaman. Burada mesela sadece film değil, dizilerde de Türkiye nin Kapadokya da aynı şekilde Asmalı Konak sayesinde oraya turlar düzenlenmeye başlamıştır. Sonra zaten Kapadokya da oteller kendini geliştirmeye başladı diyebiliyorum ben, internetten turlar başladı onun çok büyük bir katkısı var, yani turizmi geliştiren dallardan bir tanesi. Eda Arısoy: Kesinlikle çok doğru ve güzel bir şey aslında bende bunu söylemeyi düşünmüştüm. Hiç oralara kadar gitmeyelim. Benim aile dostlarım geçen hafta İstanbul a gittiler. Nereleri gezdiniz, ne yaptınız küçük oğulları var ve oturup sohbet ediyoruz zaman zaman benim de küçük kızım var. Ben istiyorum biraz o da sanat koklayarak büyüsün çünkü güzel bir şey insanın ruhunu tatmin eden bir şey. İlla sanatçı olması gerekmiyor yani müze 7

8 gezmek sanat evlerini gezmek yani resim bir sergisi gezmek ya sizi o anda bir 10 dakikalığına hayattan koparan sadece renklere bağlayan bir şey ve sohbet ediyoruz. İşte zaman zaman diyoruz ki çocuklarımızda böyle sanat bilsinler. İstanbul da şöyle yerler var böyle nereleri gezdiniz dedim. Aşk ı Memnu nun çekildiği eve gittik dediler bana. Başka nereye gittiniz? Kurtlar Vadisinin çekildiği sokağı gördüm falan inanılmaz bir şey. Dizileri ben sinemanın bir dalı olarak görmek istemiyorum Türkiye de çekilenleri hiç görmek istemiyorum. Birçoğumuzun beklediği ilgiyle takip ettiği diziler vardır ama son derece sanattan uzak sadece ticari yapıtlar. Ben sinema seminerleri de veriyorum, aynı zamanda film yönetmenliği de yapıyorum. Bu işi teknik olarak zaten benim seminerlerimde gidip de bu işi teknik olarak öğrendikten sonra insanlarla bir tanışma toplantısı yapıyoruz orada bir sohbet ediyoruz. Bundan sonra 7 haftalık bir seminer seminerden sonra herkes bana diyor ki hocam biz dizi seyredemiyoruz artık. Gerçekten bu kadar düzgün olmayan işler yapılıyor. Keşke daha iyileri yapılsa sanat anlamında bir şeyler yapılsa ve dediğiniz gibi turizmi daha farklı destekleyebilsek turizm bu sefer dış turizme açabilsek daha doğrusu şimdi iç turizm çok güzel destekliyoruz. Çünkü dediğimiz gibi Ankara dan kalkıp geldiğini ve bunun için akrabam gitti ve geze geze İstanbul da oğluna Aşk ı Memnu nun çekildiği evini göstermiş. Bundan daha enteresan bir şey aklıma gelmiyor tarif edecek kelimeler bulamıyorum. 8