XIII. SONUÇ VE ÖNERİLER

Transkript

1 XIII. SONUÇ VE ÖNERİLER 1.Bu rapor Osmangazi Belediyesi için hazırlanan Bursa ili,osmangazi İlçesi, Uludağ Çobankaya - Sarıalan- Kirazlıyayla-Karabelen Mevkiilerine ait 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı İmar Planına Esas Jeolojik-Jeoteknik etüdü içermektedir. İnceleme Alanları 1/ ölçekli Uludağ Milli Parkı Uzundevreli Gelişme Revizyon Planında Günübirlik alan ve kamp alanı fonksiyonundadır ve bu alanlarda bu çalışmaların neticesinde Koruma amaçlı İmar Planı yapılacaktır. 2. Çalışma alanı Bursa ili,osmangazi İlçesi Uludağ Çobankaya - Sarıalan- Kirazlıyayla-Karabelen Mevkileridir. İnceleme alanı 1/1000 ölçekli H22d13c2a(Çobankaya 18.1ha), H22d13a3a- H22d13a4a- H22d13a4b-H22d13a2d(Sarıalan 52.8ha), H22d12c2d(Kirazlıyayla 29.9ha), H22d12c3d(Karabelen 5.2ha) halihazır haritalarına girmektedir. İnceleme alanı toplam 106 ha dır. İnceleme alanı içinde sondaj kuyusu açılmış,sismik(jeofizik) ölçümler yapılmış, laboratuarda incelenmek üzere numuneler alınmıştır ve gerekli incelemeler yapılmıştır. 3. İnceleme alanı Çevre ve Orman Bakanlığının tarihli olurları ile Osmangazi Belediyesince Hazırlanması öngörülen Çevre ve Orman Bakanlığınca tarihinde onaylanan 1/ ölçekli Uludağ Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Revizyon Planında Günübirlik alan ve Kamp alanı fonksiyonundadır ve Uludağ Milli Parkı sınırları içerisindedir. İnceleme alanı içerisinde mevcut yapılaşmalar ve günübirlik satış alanları mevcuttur. 4. İnceleme alanı taşkın sahaları içinde kalmamaktadır. 5. İnceleme alanlarından Sarıalan, Kirazlıyayla ve Karabelen 1.derecede Doğal Sit Alanında, Çobankaya ise Kısmen 1.derecede kısmen 2. derecede doğal sit alanında kalmaktadır. 6. Etüt alanlarında Çobankaya-Sarıalan-Kirazlıyayla mevkiilerinde, genel jeoloji kısmında da anlatıldığı gibi Eosen,Oligosen yaşlı Granit ve Karabelen Mevkilerinde Permiyen-Triyas yaşlı Şist birimler mevcuttur. İnceleme alanındaki bu birimler oldukça sert ve yüksek dayanımlı kayaçlardan oluşmaktadır.inceleme alanında eğim ve morfolojik unsurlara göre üst bölümlerde kalınlığı yer yer 2m. y bulan ayrışma-altere zon tipiktir.bazı alanlarda ayrışma zonu kalınlığı oldukça sığdır(0-1.0m.).ayrışma zonlarının karot yüzdeleri oldukça düşüktür.killeşme oldukça yaygındır.sık süreksizlikli zonlarda oksidasyon gelişmiştir.bu zonun altında sert yapılı orta ince-iri taneli sağlam kaya birimler bulunmaktadır. Etüt alanı olan Çobankaya-Sarıalan-Kirazlıyayla mevkileri içerisinde yapılan çalışmalarda,sondaj kuyularında ve sismik çalışmalarda, üstte bitkisel topraktan sonra eosenoligosen yaşlı gri ve bej renkli granitin alteresi sonucu oluşmuş kum ve devamında gri renkli orta iri taneli kısmen ayrışmış enine ve boyuna kırık ve çatlaklı kırık çatlak yüzeyleri

2 oksidasyonlu granit birimi ve yine etüd alanı olan Karabelen mevkisinde yer yer altere sonucu oluşmuş kumlu killi yer yer kristalize kireçtaşı bloklu zayıf kaya dayanımında permiyentriyas yaşlı şist birimleri gözlenmektedir. 7. İnceleme alanında 9 adet sondaj kuyusu açılmıştır.sondaj kuyularının mevkileri ve kuyularda görünen birimler aşağıda tablo halinde verilmiştir. SK-1(Çobankaya Mevkii) Bitkisel toprak Gri ve bej renklerde granitin alteresi sonucu oluşmuş kum SK-2(Çobankaya Mevkii) Bitkisel toprak Gri renkli orta iri taneli kısmen ayrışmış enine ve boyuna kırık ve çatlaklı kırık çatlak yüzeyleri oksidasyonlu Granit Gri ve bej renklerde granitin alteresi sonucu oluşmuş kum SK-3(Sarıalan Mevkii) Bitkisel toprak Gri renkli orta iri taneli kısmen ayrışmış enine ve boyuna kırık ve çatlaklı kırık çatlak yüzeyleri oksidasyonlu Granit Gri ve bej renklerde granitin alteresi sonucu oluşmuş kum SK-4(Sarıalan Mevkii) Gri renkli orta iri taneli kısmen ayrışmış enine ve boyuna kırık ve çatlaklı kırık çatlak yüzeyleri oksidasyonlu granit Bitkisel toprak Gri renkli orta ince taneli çok sert yapılı enine ve boyuna kırık ve çatlaklı kırık çatlak yüzeyleri oksidasyonlu Granit SK-5(Sarıalan Mevkii) Bitkisel toprak Gri renkli orta ince taneli çok sert yapılı enine ve boyuna kırık ve çatlaklı kırık çatlak yüzeyleri oksidasyonlu Granit

3 SK-6(Kirazlıyayla Mevkii) Bitkisel toprak Gri ve bej renklerde granitin alteresi sonucu oluşmuş kum SK-7(Kirazlıyayla Mevkii) Bitkisel toprak Gri renkli orta iri taneli kısmen ayrışmış enine ve boyuna kırık ve çatlaklı kırık çatlak yüzeyleri oksidasyonlu granit Gri ve bej renklerde granitin alteresi sonucu oluşmuş kum SK-8(Karabelen Mevkii) Bitkisel toprak Gri renkli orta iri taneli kısmen ayrışmış enine ve boyuna kırık ve çatlaklı kırık çatlak yüzeyleri oksidasyonlu granit Kahverenkli grimsi renklerde altere sonucu oluşmuş kum SK-9(Karabelen Mevkii) Kahverenkli yer yer altere sonucu oluşmuş kumlu killi yer yer kristalize kireçtaşı bloklu zayıf kaya dayanımında Şist Bitkisel toprak Kahverenkli yer yer altere sonucu oluşmuş kumlu killi yer yer kristalize kireçtaşı bloklu zayıf kaya dayanımında Şist 8. İnceleme alanı olan Karabelen Mevkiinde yapılan SK-8 ve SK-9 nolu sondaj kuyularından alınan örselenmiş numuneler laboratuar deneyleri sonucunda birleştirilmiş zemin sınıflandırması tablosuna göre CL(plastisitesi düşük veya orta inorganik kil, çakıllı kil, kumlu kil, siltli kil, zayıf kil)- SC(killi kum, kum-kil karışımı)- GC(killi çakıl, çakıl-kum-silt karışımı) sınıfına girmektedir. İnceleme alanı olan Karabelen Mevkiinde yapılan SK-8 ve SK-9 nolu sondaj kuyularından alınan örselenmiş numuneler Laboratuarda yapılan kıvam ve su içeriği deneylerinin sonuçlarına göre kıvamlık indisi(ic) katı-çok katı olarak çıkmaktadır. İnceleme alanı olan Karabelen Mevkiinde yapılan SK-8 ve SK-9 nolu sondaj kuyularından alınan numuneler Laboratuar deneyleri sonucu yukarıda hesaplanan likitlik indisi= LI: 0-1 <0 aralığında plastik / katı-yarı katı çıkmaktadır

4 İnceleme alanı olan Karabelen Mevkiinde yapılan SK-8 ve SK-9 nolu sondaj kuyularından alınan örselenmiş numuneler yukarıda hesaplanan Sıkışma İndisi(Cc) değerlerine göre aşağıdaki verilen çizelgeye göre orta sıkışabilirlik özelliğindedir. İnceleme alanı olan Karabelen Mevkiinde yapılan SK-8 ve SK-9 nolu sondaj kuyularından alınan numunelerin Likit limit ve Plastisite İndeksine göre hesaplanan şişme potansiyeli ve şişme sınıfı değerlendirmesi ise şişme potansiyeli genelde % <0.5 ve şişme sınıfı düşüktür. Plastisite indisi(pi) değerlerine göre İnceleme alanı olan Karabelen Mevkiinde yapılan SK-8 ve SK-9 nolu sondaj kuyularından alınan numuneler aşağıdaki verilen çizelgeye göre az plastik-plastik özelliktedir. İnceleme alanlarından Çobankaya-Sarıalan-Kirazlıyayla mevkiilerinde açılan SK- 1, SK-2, SK-3, SK-4, SK-5, SK-6, SK-7 SK-8 nolu sondaj kuyularından alınan karot numuneleri üzerinde laboratuvarda Nokta yükleme deneyleri yaptırılmıştır ve sırası ile mpa sonuçları çıkmıştır. İnceleme alanlarından Çobankaya-Sarıalan mevkiilerinde açılan SK-1, SK-2, SK- 3, SK-4, SK-5 nolu sondaj kuyularından alınan karot numuneleri üzerinde laboratuvarda tek eksenli basınç deneyi yaptırılmıştır ve sırası ile mpa sonuçları çıkmıştır ve bu çıkan sonuçlara göre Dere ve Miller(1966) sınıflandırılmasına göre örneklerin büyük bölümünün çok düşük dayanım-düşük dayanımlı kayaç katagorisinde kaldığı gözlenmektedir.ileri derecede kırıklı ve çatlaklı yapı nedeniyle kayaç dayanımları oldukça düşük değerler vermiştir. 9. İnceleme alanlarında SS-1, SS-2 nolu (Çobankaya Mevkii)- SS-3, SS-4 nolu (Sarıalan Mevkii)- SS-5, SS-6 nolu (Kirazlıyayla Mevkii) SS-7, SS-8 nolu (Karabelen Mevkii) sismik kırılma çalışmaları yapılmıştır. Sismik etüt çalışmasında Vp(boyuna) ve Vs(enine) dalga hızları derinliğin değişkeni olarak belirlenmiştir. Vp hızı, danelerin karışım biçimine ve gözenek suyunun kıvam ve sıkışabilirliğine bağlıdır. Vs hızı ise birimi oluşturan danelerin boyutu, biçimi ya da sıkılığından etkilenen yapısal esnekliktir. Yerin esnek davranış özelliği Vp ve Vs dalga hızlarının ölçülmesiyle bulunur. Sismik hız oranı 0-2 arası zeminin sıkı, 2-3 arası az sıkı, 3 ten sonra sıkı olmadığını göstermektedir. İnceleme alanlarında SS-1, SS-2 nolu (Çobankaya Mevkii)- SS-3, SS-4 nolu (Sarıalan Mevkii )- SS-5, SS-6 nolu (Kirazlıyayla Mevkii) SS-7, SS-8 nolu (Karabelen Mevkii) sismik kırılma çalışmalarında Vp/Vs oranı arazimiz de sırası ile ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

5 olarak hesaplanmıştır. Alt seviyelere doğru hız oranının artması kil biriminin yüksek plastisite kazanması dolayı sıkı yer yerde az sıkı olduğu belirlenmiştir. Poisson oranının derinliğe bağlı değişimini 2 kısımda incelendiğinde; aralığında olması bu birimlerin gözeneksiz bir yapıya sahip olduğunu gösterir aralığındaki değerleri alan birimler gözenekli bir yapıya sahiptir arasında ise gözenekli ve suya doygun birimler olarak tarif edilebilir. Poisson oranı, yer türünü belirlemek üzere kullanılır. Poisson oranı 0 ile 0.5 arasında değişir. 0.5 ortamın sıvı, 0 ise ortamın çok katı olduğunu gösterir. Ortamın sulu, kırıklı ve çatlaklı olmasına göre bu değer değişir. Sıkışmaz ortamlarda sıfıra yaklaşır. Poisson oranı=0.25 değerine poisson katılığı denir. İnceleme alanlarında yapılan SS-1, SS-2 nolu (Çobankaya Mevkii)- SS-3, SS-4 nolu (Sarıalan Mevkii )- SS-5, SS-6 nolu (Kirazlıyayla Mevkii) SS-7, SS-8 nolu (Karabelen Mevkii) sismik kırılma çalışmalarında Poisson oranını arazimizde sırası ile ( ) ( ) olarak bulunmuştur. Buna göre birimin derinlere doğru gözenekli bir yapı kazandığı belirlenmiştir. Kayma Modülünün 0-600kg/cm 2 arası zeminin gevşek, kg/cm 2 arası orta sağlam (bozuşmuş), kg/cm 2 arası sağlam ve kg/cm 2 den sonra çok sağlam olduğunu gösterir. İnceleme alanlarında yapılan SS-1, SS-2 nolu (Çobankaya Mevkii)- SS-3, SS-4 nolu (Sarıalan Mevkii )- SS-5, SS-6 nolu (Kirazlıyayla Mevkii) SS-7, SS-8 nolu (Karabelen Mevkii) sismik kırılma çalışmalarında Kayma Modülünün derinliğe bağlı değerleri sırası ile ( ) ( ) kg/cm 2 dir. Zeminde oluşan makaslama gerilmeleri, zeminin makaslama direncine ulaştığı zaman zemin kitlesinde kırılma meydana gelir. Zeminde kırılma kayma deformasyonu şeklinde olur. Kabaca kayma modülü masif-sağlam-kırıksız-çatlaksız formasyonlarda büyük (eğilebilir esnek), kırıklı çatlaklı altere olmuş (ayrışmış bozuşmuş) ve gevşek çimentolu formasyonlarda küçük değerlidir. Elastisite (Young) modülünün kg/cm 2 olması zeminin gevşek, kg/cm 2 arası orta sağlam (bozuşmuş), kg/cm 2 arası sağlam ve kg/cm 2 den sonra çok sağlam olduğunu gösterir. İnceleme alanlarında yapılan SS-1, SS-2 nolu (Çobankaya Mevkii)- SS-3, SS-4 nolu (Sarıalan Mevkii )- SS-5, SS-6 nolu (Kirazlıyayla Mevkii) SS-7, SS-8 nolu (Karabelen Mevkii) sismik kırılma çalışmalarında Arazimiz de Young Modulünün derinliğe bağlı değişimi ( ) ( ) kg/cm 2 dir. Bu da paleozoik yaşlı zeminleri oluşturan birimlerin üst seviyelerinin düşük dayanımlılığına derinlere doğru ise daha orta sağlam olduğunu işaret etmektedir. Young modülü zeminin sağlamlığını, başka bir değişle katılığını yansıtır. Eğer

6 ortamın Young modülü büyükse, gerilme altında kayacın biçim değiştirmesi (deformasyon) küçük olur. Sıkışmazlık (bulk) modülü, bir kütlenin saran basınç altındaki sıkışmasının ölçüsüdür. Masif-sağlam-kırıksız-çatlaksız formasyonların sıkışmazlık modülü değeri, kırıklıçatlaklı-altere olmuş(ayrışmış bozuşmuş) ve gevşek çimentolu formasyonların değerinden büyüktür. İnceleme alanlarında yapılan SS-1, SS-2 nolu (Çobankaya Mevkii)- SS-3, SS-4 nolu (Sarıalan Mevkii )- SS-5, SS-6 nolu (Kirazlıyayla Mevkii) SS-7, SS-8 nolu (Karabelen Mevkii) sismik kırılma çalışmalarında Arazi de ölçülen Bulk modülü değerleri ( ) ( ) kg/cm 2 olarak hesaplanmıştır. İnceleme alanlarında yapılan SS-1, SS-2 nolu (Çobankaya Mevkii)- SS-3, SS-4 nolu (Sarıalan Mevkii )- SS-5, SS-6 nolu (Kirazlıyayla Mevkii) SS-7, SS-8 nolu (Karabelen Mevkii) sismik kırılma çalışmalarında Zemin hakim titreşim periyotları, birinci hız zonu için sn olarak bulunmuştur. Depremlerden sonra binalarda meydana gelen zararla, zemin hakim titreşim periyodu arasında sıkı bir ilişkinin olduğu yapılan araştırmalar sonucunda bulunmuştur. Zemin hakim titreşim periyodu, yapının kendisinin periyoduna eşit veya çok yakın olmamalıdır. Yakın veya eşit olması halinde rezonans oluşur ve muhtemel bir deprem anında yapı tehlikeye girer. İnceleme alanında, T0, Ta, Tb ve zemin büyütme değerlerinin tespitine yönelik sırası ile 8 noktada (Çobankaya Mevkii (MT-1 ve MT-2), Sarıalan Mevkii(MT-3 ve MT-4), Kirazlıyayla Mevkii(MT-5 ve MT-6), Karabelen Mevkii (MT-7 ve MT-8)) mikrotremör çalışması yapılmıştır ve ekte değerlendirmeleri verilmiştir. Çalışma sahasında Karabelen Mevkiinde 1 noktada rezistivite çalışması yapılmıştır. Çalışmalarda araştırma derinliği AB/2 = 80 m. cıvarında olmuştur. Çalışma esnasında doğrultu ve yan tesir farklılıklarından kaçınılmıştır Buna göre; DES 1(Karabelen Mevkii) m Ohm Killi nebati toprak m Ohm Az kumlu kil kiltaşı 19.0 dan sonra Ohm Permiyen-triyas yaşlı Şist birimler 10. İnceleme alanında zemin grubu ve yerel zemin sınıfları olarak arazide yapılan çalışmalarda alınan ölçümlerde genel olarak zemin sınıfı Z/1 ve zemin grubu B olarak çıkmaktadır. Yapılan bu hesaplamalar zeminin genel karakteristik özelliklerinin belirlemeye yönelik olup yapılacak parsel bazı zemin etütlerinde ayrıntılı olarak incelenmelidir. 11. İnceleme alanı % ve >30 eğimli bir topoğrafya ya sahiptir. Eğim haritası ekte verilmiştir

7 12. Etüt alanında açılan sondaj kuyularında yeraltı su seviyesine rastlanılmamıştır. Şiddetli yağmur suları, kar suları yüzey sularına karşı temel tabanının kuru tutulması için gerekli drenajlar yapılmalıdır. Söz konusu alanın ihtiyacı olan içme ve kullanma suyu yakın yerleşim birimleri kanalıyla veya kaynak ve kuyularından temin edilebilecektir. İnceleme alanında sürekli akış gösteren dere akarsu kaynağı gibi yüzeysuları bulunmamaktadır. Söz konusu alanın ihtiyacı olan içme ve kullanma suyu yakın yerleşim birimleri kanalıyla veya kaynak ve kuyularından temin edilebilecektir. 13. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından hazırlanmış ve Bakanlar Kurulunun tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile yürürlüğe girmiş olan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre inceleme alanı 1. Derecede deprem bölgesinde yer almaktadır. İnceleme alanında yapılacak yapılarda Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik(Resmi Gazete tarihi sayısı 26582) ve Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik(Resmi Gazete tarihi sayısı 26100) esaslarına uyulması gereklidir. Çalışma alanı ve civarı 1.Derece deprem bölgesi sınırları içinde yer almaktadır. Bölgede, Etkin yer ivme katsayısı a: 0.40 g,magnitüd : 7.0 olarak seçilerek proje aşamasında bu değerler göz önüne alınmalıdır. 14. İnceleme alanı içerisinde yapılan çalışmalar döneminde çığ,heyelan, kaya düşmesi, vb. doğal afet olayları gözlenmemektedir. Bunun yanında zeminde akma, oturma, kabarma, krip gibi deformasyonlara da rastlanmamıştır. İnceleme alanında bölgesel olarak eğim değerinin % 10 dan daha büyük değerlere ulaştığı alanlarda kazı durumu için kazı şevlerinde meydana gelecek duraysızlıklara karşı önlem(istinat,perde v.b.) alınması önerilir. 15. İnceleme alanında kaya nitelikli seviyelerin olması, nedeniyle sıvılaşma riski bulunmamaktadır. 16. Etüt alanı,topoğrafik jeolojik faktörler ve buna bağlı olarak zemin duraylılığı ile diğer çevre şartları ile bir arada yerleşime uygunluk açısından değerlendirildiğinde şu sonuçlara varılır

8 XII.1. Uygun Alanlar(UA) İnceleme alanında % 0-20 eğime sahip kaya birimler temel olma özelliği açısından sorunsuz birimlerdir.bu alanların tamamı Uygun Alanlar olarak değerlendirilmiş ve ekli Yerleşime Uygunluk haritasında U.A. olarak işaretlenmiştir. XII.2. Önlemli Alanlar XII.2.1 Önlemli Alan 2 (ÖA.2) : Kütle Hareketleri Tehlikeleri ve Yüksek Eğim Açısından Önlemli Alanlar İnceleme alanında eğim değerinin % 20 nin üzerinde (E%>20) kaldığı bölümlerde(eğimin %20-30 ve %>30 olduğu alanlar) aşınma ve ayrılmaya bağlı küçük ölçekli örtü hareketleri ile örtü kayalarda yuvarlanma türü duraysızlıkların seyrek te olsa gözlendiği alanlar olarak tesbit edilmiştir. Bu tip alanlar kazı ve her türlü inşai faaliyet için önlem alınması gerekir. Kütle Hareketleri Tehlikeleri ve Yüksek Eğim Açısından Önlemli Alanlar olarak değerlendirilen bu alanlar(eğimin %20-30 ve %>30 olduğu alanlar) ekli Yerleşime Uygunluk haritasında ÖA2 olarak işaretlenmiştir. Kütle Hareketleri Tehlikeleri ve Yüksek Eğim Açısından Önlemli Alanlar olarak değerlendirilen bu alanlarda aşağıdaki önlemlerin alınması önerilir. Alanda derin kazılardan kaçınılmalıdır. Sahada yapılması planlanacak hertürlü harfiyat,yol ve kazı durumuna göre oluşacak şevler için bina yükleri deprem yükü dahil stabilize analizleri yapılmalıdır ve sonuçlarına göre istinat yapısı, ankraj projeleri(istinat duvarı,püskürtme beton,perde duvar,kazık,ankraj vb. tedbirler ile şevler desteklenmelidir. Kazı durumu için yamaç stabilitesini artırmak için kademelendirme(teraslama) yapılmalıdır. Çevre ve yüzeysel suyu drenaj tedbirleri alınarak yüzey sularının yamaç stabilitesinin bozulmasına neden olan olumsuz etkilerinin önüne geçilmelidir. Sağlam kaya birimler ile temsil edilen yüksek eğimli alanlarda lokal olarak gelişecek kaya düşmesi risklerine karşı ıslah çalışmaları yapılmalıdır.(kaya blok temizleme,v.b.) Parsel bazı zemin etüt çalışmaları yaptırılarak,zemin etüd raporlarında yapı-zemin ilişkisi detaylı olarak irdelenmelidir. Koruma Amaçlı İmar planına yönelik olarak yapılan bu çalışmada verilen tüm zemin parametreleri zemin karakterizasyonu amacı ile değerlendirilmeli ve parsel bazında inşaat ruhsatına yönelik etüt şeklinde değerlendirilmemelidir. İnşaat ruhsat aşamasında yapılaşma kriterlerini belirlemek için zemin etüt raporu hazırlanmalıdır ve bu rapordaki öneri ve uyarılara uyulmalıdır

9 - 74 -

10 - 75 -