Prof. Dr. Binnur YEġĠLYAPRAK

Transkript

1 AĠLE REHBERLĠĞĠ VE VELĠ KONSÜLTASYONU Prof. Dr. Binnur YEġĠLYAPRAK Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fak. Hizmetiçi Eğitim

2 Rehberlik Hizmetleri Ne Zaman Başlar?

3 Milyonlarca atom birleşerek DNA yı oluşturdu...

4 Milyonlarca atom birleşerek DNA yı oluşturdu...

5 Milyonlarca atom birleşerek DNA yı oluşturdu...

6 Milyonlarca DNA birleşerek hücreleri oluşturdu

7 ve iki hücre birleşti... +

8 Sonra böyle bir hücre oluştu.

9 Bölündü,

10 Bölündü,

11 Tekrar,tekrar bölündü, milyarlarca kere... Ve sonra bu hücreler tekrar birleşti. Ne mi oldu?...

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24 Böyle bir şey oldu...

25 Yaşam bir gelişim sürecidir. Gelişim döllenme ile başlar. Gelişim belli ilkelere dayalıdır. Birey gelişim sürecinin her aşamasında belli gelişim görevlerini tamamlar. Bu görevlerinin tamamlanmasında bireye uygun çevre koşullarının oluşturulması ve destek sağlanması gereklidir.

26 Okul, Yaşamın bir örneği değil, Yaşamın kendisi olmalıdır.. John Dewey

27 EĞĠTĠM NEDĠR? EĞĠTĠM Bireylerde var olan potansiyeli ve gizil güçlerini ortaya koyması,kullanması ve kendini gerçekleģtirmesi için uygun ortam ve koģullar hazırlama ve bireyi teģvik etme sürecidir.

28 Eğitimin ĠĢlevi Bireyi Üç Yönden GeliĢtirmektir Birey Olarak Ġnsan Sosyal Bir Varlık Olarak Ġnsan Meslek Elemanı Olarak Ġnsan

29 BĠREY EĞĠTĠMĠN AMACI Kendini tanıma Kendini anlama ve kabul etme Ben neyim? Özelliklerim neler? Kuvvetli ve zayıf yönlerim? Yeteneklerim? Ġlgi ve eğilimlerim? Ġhtiyaç ve problemlerim neler? gibi soruların yanıtları. Bulunduğu ortamı ve çevreyi tanıma Çevredeki eğitim ve iģ olanakları neler? Ailenin sınırlılıkları? Toplumun gerçekleri, bana sağlanan fırsatlar? vb. soruların yanıtları Ben ne yapabilirim? Ne yapmalıyım? Bulunduğum ortamda-bu çevrede sahip olduğum yetenekleri nasıl geliģtirebilirim? Çevrenin bana sunduğu fırsatları en iyi nasıl değerlendirebilirim? Sorularımı nasıl çözebilirim ve bulunduğum ortama nasıl uyum sağlayabilirim? KENDĠNĠ GERÇEKLEġTĠRME SONAL AMAÇ

30 REHBERLİK HİZMETLERİNİN KAPSAMI REHBERLĠK HĠZMETLERĠ Oryantasyon Hizmetleri Bireyi Tanıma Hizmetleri Müşavirlik Hizmetleri (Konsültasyon) Psikolojik Danışma Hizmetleri Bilgi Toplama ve Yayma Hizmetleri Çevre ve Veli İle İlişkiler İzleme ve Değerlendirme Hizmetleri Yöneltme ve Yerleştirme Hizmetleri *Rehberlik hizmetleri bir bütündür, birbirlerini tamamlar. *Hizmetler arasında ilişkiler aynı ağırlıkta ve yoğunlukta olan çok yönlü bir yapıya sahiptir.

31 Çevre Rehberlik ve AraĢtırma Merkezi Yönetici Yardım Hiz. Veren Kur. Çevre Öğretmen Öğrenci Rehberlik Uzmanı Çevre Üniversiteler Anne Baba ĠĢ Kurumu Çevre

32 GELİŞİM ALANLARI ve TEMEL ÖĞRENME İHTİYAÇLARI ÇOCUĞUN TEMEL ĠHTĠYAÇLARI OKUL ÖNCESĠ EĞĠTĠM VE TEMEL EĞĠTĠMDE BAġLICA GELĠġĠM ALANLARI KiĢisel-Sosyal GeliĢim Eğitsel GeliĢim Mesleki GeliĢim YAġAMAYI ÖĞRENME Kendini kabul Başkalarını anlama ve kabul etme Ailenin değerini anlama ve kabul etme Toplum olgusunu anlama Karar verme, amaç belirleme plan yapma ve yürütme Kendini tehlikelerden koruma ve kişisel güvenliğini sağlama ÖĞRENMEYĠ ÖĞRENME Öğrenme ile ilgili olumlu tutumlar geliştirme Kişisel nitelikleri ile okul etkinlikleri arasındaki ilişkileri keşfetme Öğrenmeyi kolaylaştırıcı beceriler kazanma Karar verme, amaç belirleme, plan yapma ve yürütme Okul-Aile-Toplum arasındaki ilişkileri kavrama ÇALIġMAYI ÖĞRENME İş yaşamı ve çalışmaya ilişkin olumlu tutumlar geliştirme Kişisel nitelikleri ile meslekler /işler arasındaki ilişkileri anlamaya başlama Meslekleri keşfetme Boş zaman etkinlikleri ile ilgili olumlu alışkanlıklar kazanma Birlikte iş yapma/işbirliği Toplum yaşamında çalışmanın önem ve gereğinin farkına varma KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME

33

34 Aile Rehberliği Aile DanıĢmanlığı Aile Terapisi

35 Aile Rehberliği Aile Danışmalığı Aile Terapisi Bilgi Verici Öğretici/Eğitici Yönlendirici İçgörü kazanma Farkındalık Yeniden Yapılanma Geliştirici Psikolojik İyileştirici Tedavi Edici

36 Aile rehberliği: Anababalara bireysel ya da gruplar halinde çocuk eğitimi, anababa tutumları ve sağlıklı iletiģim konusunda bilgi verme hizmetidir.

37 Aile Danışmanlığı: Sağlıklı bir iletiģim ortamının yaratılması için tüm aile bireylerine yapılan psikolojik yardım hizmetidir. Aile bireylerinin iç dünyalarına hitabeden, aralarındaki iletiģim çatıģmalarını giderebilmek amacıyla yapılan, duygusal yönü ağır basan bir yardım Ģeklidir.

38 Aile danıģmanlığında hedef EBEVEYN iken, Aile rehberliğinde hedef ÇOCUK tur. Ancak her ikisi arasında dairesel (döngüsel) bir bağlantı söz konusudur. ebeveyn çocuk

39 Çocukta bir uyum/davranıģ sorunu gözlendiğinde öncelikle AĠLE yi sürece katmak gerekir: 1. NEDEN? Sorunu anlamak için aile-içi etkileģim yapısını analiz etmek gerekir. Çünkü aile, davranıģların oluģumunu sağlayan bir sistemdir. Sorunlar, sistemin iģleyiģi sonucu ortaya çıkar.

40 2. NASIL? Sorun nasıl ortadan kalkacak, değiģim nasıl meydana gelecek? Çocuktaki değiģimi destekleyecek en önemli güç ailedir. DeğiĢimdeki dengeyi sağlamak ve değiģimi yordamada aile anahtardır.

41 Çocuktaki bir sorunun çözümünde uzmanın; öğretmen ve veli ile çalıģması ve onları sorunun çözümü konusunda eğitmesi ve yönlendirmesine Konsültasyon (müģavirlik) denir.

42 Konsültasyon; bir kiģinin geliģimi için o kiģinin geliģimine etki edebilecek kiģilerle birlikte yapılan iģbirliği ve etkileģimdir.

43 ÖZELLĠKLERĠ Temel odak noktası konsültasyon alan kiģi değil, bir baģkasıdır. Bu iliģki daha nesnel ve daha az kiģiseldir. Bir baģka kiģinin sorunu ele alınır ve ona nasıl yardım edileceği konuģulur. Konsültasyon alan kiģinin sorunu olan kiģiyle ilgili duygu ve düģünceleri de dikkate alınır (daha öznel yanı).

44 Konsültasyon Sürecinde Neler Yer Alır? Karşılıklı etkileşim Bilgi paylaşımı Gözlemlerin karşılaştırılması Durumun değerlendirilmesi Alternatifler üretilmesi Eylem planı oluşturulması Uygulama Ġzleme ve değerlendirme

45 Konsültasyon Çeşitleri 1) Kriz konsültasyonu 2) ĠyileĢtirici konsültasyon 3) GeliĢimsel konsültasyon

46 Konsültasyon Yaklaşımları TeĢhis-reçete yaklaģımı Öğretmen-veli eğitimi Vak a yönetimi yaklaģımı Süreç yaklaģımı (sistemi ele alma)

47 BUNLARI YAPMA!... Aşırı suçluluk ve savunma ihtiyacı yaratma! Uzmanlığını kanıtlama! Çabuk çözüm bulma! Konsültasyon alana üstünlük taslama! Teorik olma, yorum yapma! Ne olursa olsun bir sonuç elde etmeye çabalama! Takipsiz bırakma!

48 Ailelere aşağıdaki konularda rehberlik/konsültasyon sağlanabilir: a) Etkili, verimli ve iģbirlikli okul-aile etkileģimi oluģturmalarında, b) Çocukların davranıģlarını anlama ve yönetmelerinde, c) KiĢilerarası iliģki becerileri geliģtirmelerinde, d) Veli olarak çocuğun okul yaģamına uyumlu tutumlar geliģtirmelerinde,

49 e) Çocuğun kendisine uygun eğitsel ve kariyer planlaması yapmasını desteklemelerinde, f) Çocuğun akademik problemlerinin fark edilip düzeltilebilmesinde, g) Okulun çeģitli aktiviteleri ve iģleyiģleri hakkında bilgilendirilmesinde, h) Çocuğun sağlıklı geliģimi için uygun ev ve aile atmosferi yaratabilmelerinde,

50 i) Çocuğun okula, öğretmenine ve derslerine sevgi ve saygı duymasını sağlamalarında ve geliģtirmelerinde, j) Uyumsuz veya özel bakım gerektiren çocukların davranıģları için yapabileceklerin planlanmasında ve uygulanmasında, k) Uygun anababalık ve çocuk yetiģtirme tarzı geliģtirmelerinde uzmanlık sağlamalıdır.

51 Sağlıklı insan ilişkilerinde 3 temel ilke vardır: 1. KoĢulsuz Kabul (koģulsuz sevgi ve saygı) 3. Empatik anlayıģ 2. Dürüstlük, içtenlik (açıklık, saydamlık) (kendini onun yerine koyma)

52 Koşulsuz kabul

53 Dürüstlük, İçtenlik

54 Empatik anlayış

55 Empatik anlayış

56 Veli GörüĢmesinde Öğretmenler Ġçin Kontrol Listesi

57 Hazır mıyım? Kendi duygularınızın farkında olunuz: Ġstekli miyim?

58 Gerekli hazırlığı yaptım mı? GörüĢmenin amacı Ġzleyeceğim yöntem Kullanacağım materyal GörüĢme yeri, düzeni Zamanlama

59 Veliyi karşılama: Gülümseyerek hoşgeldiniz Geldiği için teģekkür Amacınızı belirtiniz

60 Çocuğun durumu hakkında bilgi veriniz: Olumlu bir yönden baģlayınız. Önceki durumuna göre farkı vurgulayınız.

61 Ġfadelerinize özen gösteriniz. Suçlamayınız Yargılamayınız Ahkam kesmeyiniz Küçümsemeyiniz

62 Sadece sözlerinize değil beden dilinize dikkat ediniz. Empati kurunuz.

63 ĠĢbirliğine hazır olduğunuz mesajını vurgulayın. GörüĢünü sorun.

64 Gerekirse düģünmek için zaman tanıyın. Birlikte bir strateji geliģtirin.

65 Uygulama Ġzleme ve değerlendirme

66 Sonuç ve TartıĢma: Doğrular ve YanlıĢlar GörüĢler ve Katkılar