Her zaman en iyisini yapabileceğimi hissettiren, bilgi ve desteği ile hep yardımcı olan hocam Doç. Dr Rıza demirbilek e,

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Her zaman en iyisini yapabileceğimi hissettiren, bilgi ve desteği ile hep yardımcı olan hocam Doç. Dr Rıza demirbilek e,"

Transkript

1 1 ÖNSÖZ Bitirme tezi çalışmasında, Teleskopların tarihi gelişimini, yapısını ve çeşitlerini araştırdım. Tezin genelinde teleskopların geçmişten günümüze kadar ki değişimini inceledim. Konuyu seçtiğim zaman teleskoplarla ilgili fazla bilgi edinemeyeceğimi düşünüyordum. Ama araştırma yaparken bu fikrim tamamen değişti. Çünkü bu konuda ki bilgilerimin çok yetersiz olduğunu fark ettim. Çalışmamda sadece teleskopları değil aynı zamanda Türkiye de ki gözlemevlerini ve faaliyetlerini de inceledim. Bu incelemeyi gözlem tarihimiz açısından değerlendirdiğimde, oldukça farklı düşüncelere sahip oldum. Tezi yazarken sabrıyla hep yanımda olan; ağabeyim Orhan Oğuz a, Astronomi ve Uzay Bilimleri mezunu Her zaman en iyisini yapabileceğimi hissettiren, bilgi ve desteği ile hep yardımcı olan hocam Doç. Dr Rıza demirbilek e, Sonsuz sevgileri için aileme teşekkürlerimi sunarım.

2 2 İÇİNDEKİLER 1. TELESKOPUN TARİHLSEL GELİŞİMİ 2. YAPILAN İLK TELESKOPLAR 2.1 Hans Lippershey in Yaptığı İlk Teleskop 2.2 Galileo Teleskop 2.3 Kepler Teleskop 2.4 Newton Teleskop 2.5 Huygens teleskopu 2.6 Gregorian Teleskopu 2.7 Johannes Hevelius teleskop 2.8 William Herschel teleskop 3.TELESKOPUN YAPISI VE ÇEŞİTLERİ 3.1 Teleskop Yapısı Ve Ana malzemeler 3.2 Teleskop İle İlgili Bazı Kavramların Açıklanması 3.3 Teleskop Yapısında Kullanılan Diğer Malzemeler 3.4 Güneş Gözlemi İçin Kullanılan Yardımcı Malzemeler 3.5 Teleskop Çeşitleri Mercekli Teleskoplar Aynalı Teleskoplar Aynalı-Mercekli Teleskoplar İnterferometrik Teleskoplar 3.6 Özel Amaçlı Optik Teleskoplar Ritchey-Chretien Teleskopu Coudé Teleskopu Schmidt Teleskopu Dobsonian Teleskopu Maksutov Teleskopu Keck Teleskopu Willstrop Teleskopu 3.7 Modern Uzay Teleskopları Hubble Uzay Teleskopu OSO Serisi Uydular OAO Serisi Uydular ve Taşıdıkları Teleskoplar TD IUE (Uluslararası Morötesi Keşif Uydusu) ve Taşıdığı Teleskop

3 3 4.TÜRKİYE DE AMATÖR TELESKOP YAPIMI 4.1 İlk Amatör Teleskop Yapımcısı : Hasip Sönmezalp 4.2 ATM TÜRK (Amatör Teleskop Yapımı) Topluluğu 4.3 Mor Panjur Teleskop Atölyesi 5. TÜRKİYE DEKİ GÖZLEMEVLERİ VE FAALİYETLERİ 5.1 Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Ve Gözlemevi 5.2 İstanbul Üniversitesi Gözlemevi 5.3 Ankara Üniversitesi Gözlemevi 5.4 Tübitak Ulusal Gözlemevi 5.5 Ege Üniversitesi Gözlemevi 5.6 Çukurova Üniversitesi Gözlemevi 5.7 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Gözlemevi 5.8 On dokuz Mayıs Üniversitesi Gözlemevi 5.9 Erciyes Üniversitesi Radyo Gözlemevi 6. GELECEKTEKİ TELESKOP PROJELERİ 6.1 SKA (Square Kilometer Antenna) Teleskopu 6.2 OWL Teleskopu 6.3 James Webb Teleskopu 6.4 Darwin Teleskopu 6.5 ALMA Teleskopu 6.6 Büyük Macellan Teleskopu(GMT)

4 4 1.TELESKOPUN TARİHSEL GELİŞİMİ Gökyüzünün sonsuzluğu, insanoğlunun her zaman merakını çekmiştir. Eski zamanlarda bu merak sadece çıplak gözle gözlemlenmiş ve bu sonsuzluğun görünenden başka şeylerde sakladığı düşüncesiyle, gözlemlemek için çeşitli aletler icat edilmiştir. Bu girişimler astronomi bilimini ortaya çıkarmıştır. İlk zamanlara ilişkin yapılan arkeolojik ve antropolojik çalışmalar ilk çağlardaki astronomik çalışmalara ışık tutmuştur. O çağlarda gök olaylarından nasıl faydalanılacağı henüz bugün ki kadar bilinmiyordu. İlk insanlar gökyüzündeki bazı çevrimsel olayları izliyor ve bu olayların kayıtlarını yapıyorlardı. Örneğin, mağaralara kemiklerin üzerine Ay'ın evrelerini çiziyorlardı. İÖ 10 bin yılları arasında gökyüzündeki çevrimsel olayların anlaşılmaya başlanmasıyla tarımda ilerlemeler oluyor, çevrimsel olaylar kayıtlara daha iyi geçiriliyor ve daha gelişmiş takvimler hazırlanıyordu. Gün uzunluklarının değiştiği, Güneş'in gökyüzünde aynı yolu izlemediği fark ediliyor ve Güneş'in hareketleriyle mevsimler arasında bir ilişki olduğu anlaşılıyordu. İlk çağlardaki gökbilim çalışmalarını kullanan Yunanlıların buluşları kayıtlara geçen ilk buluşlardır. İlk ve ortaçağda ki astronomi bilimi ise; dini aktivitenin önemli bir parçasıydı. O dönemde ki insanlar için gökyüzünde ki cisimlerin hayatlarında büyük önemi vardı. Başlarına gelen iyi veya kötü olayların sorumlusu olabilirdi. Bu yüzden o dönemin gözlem evleri çoğunlukla tapınaklar olmuştur. İlk gözlemevleri çok eski dönemlerde kurulmuş olmasına rağmen, gözlem yapmak için teleskopun icadı uzun yıllar sonra olmuştur. Şekil 1: Eski zamanlarda gökyüzü gözleminin temsili resmi [uzaymer.cukurova.edu.tr] Teleskopların icadından önce gökyüzü gözlemleri için birçok alet geliştirilmiştir. Çeyrek daire teleskop öncesi ve sonrası kullanılan bir alettir. Bir çeyrek daire kullanmak için, bir taraf ufukla aynı hizaya gelir ve diğeri doğrudan kafasının üzerindeki gökyüzü

5 5 noktası olan başucunu (zenit) işaret edermiş. Sonra, ufuk üzerindeki yüksekliğini ölçmek üzere, belli bir yıldıza hareketli bir kol veya çubuk yönlendirilirmiş. Çeyrek daireler, ayrıca Güneş e yöneltilebilir ve gün içindeki zamanı tespit edebilirmiş. Çeyrek daireden başka Usturlapta gökyüzü gözlemleri için kullanılan başka bir alettir. Usturlap, tepesindeki halkadan tutulması ve yerçekiminin onu güneşi veya yıldızları tespit etmek üzere konumlandırması dışında ayrıca çeyrek daire gibi kullanılırmış. Hareketli bir çubuğu olan basit bir çarpı şeklinden ibaret olan çarpı aygıtı, astronom Levi Ben Gerson 1321 yılında tarafından bulunmuştur. Bu çarpı aygıtıyla denizciler, iki cismin çubuğun uçlarında hizalanacağı şekilde çubuğu kaydırmak yoluyla Ay ve bir yıldızın arasındaki açıyı belirleyebilirlermiş. Sonra açı, ortadaki işlenmiş bir ölçekten okunurmuş. Ayrıca çarpı aygıtlarının geliştirilmiş şekli olan Seksantlar Tycho Brahe tarafından 1580 yılında yapılmıştır. Sekstant diğer adıyla altılık, 60 derecelik bölmeli bir ölçme yayı taşır ve gözlemci hareket etse bile gökyüzü cisimlerinin yüksekliğini ölçmeye yarar. Çalışma prensibi şöyledir: Belirli iki doğrultu arasındaki açıyı ölçmek için, aynalar yardımıyla bu iki doğrultu çakıştırılır ve bölmeli bir ölçme yayı üzerinde aynalardan birinin yer değiştirme miktarı ölçülür. İki aynanın çakışması sağlandığında, gözlemcinin istem dışı hareketleri ne olursa olsun bu çakışma bozulmaz. Suyun, dipteki nesneleri olduğu yerden daha yakın göstermesi insanlığın çok eski dönemlerinden beri bildiği bir şeydir. Fenikeliler M.Ö yılında camı icat etmelerine rağmen, camın şekillenip mercek haline gelmesi 5000 yıl sürmüştür. Bu mercekler cam ısıtılıp ovalleştirilerek yapılmıştır. Eski çağlarda ünlü bilim adamları ve yazarlar kırılma, yansıma ve büyütme ile ilgili pek çok eser yazmışlarsa da 17. Yüzyıla kadar bu üçünü doğru bir şekilde bir araya getiren olmamıştır. Teleskop İcadı Teleskopun icat edilmesindeki ilk basamak gözlüğün icat edilmesi olmuştur. İlk Gözlük 13. Yüzyılda 1280 yılında İtalya da yapılmıştır. İlk teleskopu icat eden de bir gözlük camı yapımcısı olan Hans Lippershey dir. Lippershey in teleskopu iki tane merceğin üst üste unutulması ile keşfedilmiştir. Lippershey buna; Görüş Dürbünü adını vermiştir. Yaptığı bu alet o dönem askeri amaçla kullanılmıştır yılında Lippershey in böyle bir alet yaptığını duyan Galileo yapılan bu teleskopu inceleyip, hemen büyütme gücü üç olan bir teleskop yapmıştır. Sonradan bunu geliştirerek büyütme gücünü 32 ye çıkarmıştır. Yaptığı teleskoplar, mercek yüzeylerinin eğrilik derecesini denetlemek amacıyla geliştirdiği yöntem sayesinde, astronomi gözlemlerinde kullanılabilecek ilk teleskoplar üretilmeye başlanmıştır. Astronomi gözlemlerinde teleskoptan yararlanılmasını başlatan Galileo, yıllarında astronomi açısından çok önemli olan buluşları gerçekleştirmişti. Ay yüzeyinin düzgün değil girintili çıkıntılı olduğunu ve Samanyolu gökadasının birçok yıldızdan oluştuğunu buldu. Ayrıca

6 6 Jüpiter in uydularını, Venüs ün evrelerini ve Satürn ün halkalarını gözlemlemişti. Astronomi alanındaki bulgularını 1610 da Sidereus Nuncius (Yıldızların Habercisi) adıyla yayımlamıştır. Böylece, başka dünyalar olup olmadığı konusundaki tartışmalara kesin bir cevap vermiştir. Şekil 2: Bilinen en eski teleskop resmi. Resim Ağustos 1609 da Giambattista nın bir mektubunda yer almaktadır [

7 7 Kronolojik Gelişimi Astronomik gözlem ve teleskopların gelişimlerinin kronolojik tarihi aşağıdaki çizelgede verilmiştir. Çizelge 1: Teleskop gelişiminin kronolojik tarihçesi Tarih Olay 1280 İlk gözlük İtalya'da yapıldı Gordon lu Bernard, hipermetropluğun düzeltilmesinin bir yolu olarak gözlük kullanılabileceğini göstermiştir Zacharius Jensen, yakınsanan bir objektif merceği ile ıraksak bir göz merceği kullanarak birleşik bir mikroskop yapmıştır Hans Lippershey Yakınsak bir objektif merceği ile ıraksak bir göz merceğini kullanarak bir nevi teleskop yapmıştır 1609 Galileo Galilei, Lippershey in teleskopunun kendi versiyonunu yapmış ve onu astronomik gözlemler için kullanmaya başlamıştır(galileo Galilei, Galileo, teleskopunu kullanarak astronomiyle ilgili, Jüpiter in dört uyduya sahip olması dâhil, birçok keşifte bulunmuştur.) 1611 Johannes Kepler, yakınsak ve ıraksak mercekli mikroskoplarda ve teleskoplarla ilgili prensiplerin bir açıklamasını sunmuştur. Aynı bilimsel incelemede, bir teleskopun yakınsak bir objektif merceği ve yakınsak bir göz merceği kullanarak yapılabileceğini ileri sürmüş ve ileride telefoto merceği olarak bilenecek ve bir mercekler bileşimini tanımlamıştır. ~1618 Christopher Scheiner, Kepler in önerdiği tipte, yakınsak objektif ve göz merceklerine sahip bir teleskop yapmıştır Huygens teleskopu; optik hataları en aza indirmek amacıyla yapılmış bir teleskoptur James Gregory, sapınçların (aberasyonların) düzeltilmesi için teleskopun objektifinde yakınsayan bir ayna kullanılmasını önermiştir Isaac Newton kırılmalı teleskoplarda görülen kromatik (renk) aberasyon sorununa bir çözüm olarak ilk aynalı teleskopu yaptı William Herschel 12 metre uzunluğunda İngiltere de bir teleskop yaptı. Günümüz teleskoplarının ilk modeli olarak kabul edilebilir Postdam Gözlemevi (Almanya) açıldı 1897 Yerkes Gözlemevi (A.B.D.) açıldı Heidelberg Gözlemevi (Almanya) açıldı Urania Gözlemevi (İsviçre-Zürih) açıldı 1910 Neutchatel Gözlemevi (İsviçre) açıldı Hamburg Gözlemevi (Almanya) açıldı Berlin Gözlemevi (Almanya) açıldı Mt Wilson Gözlemevi (A.B.D.) açıldı Postdam Gözlemevinde (A.B.D.) ilk Güneş teleskopu kullanıldı lik (2,5 m) Mt Wilson teleskopu (A.B.D. California) kullanılmaya başlandı Radyoastronomi çalışmaları başladı Mt.Palomar Gözlemevi (A.B.D.) açıldı NASA kuruldu.

8 8 Çizelge 1(devam): Teleskop gelişiminin kronolojik tarihçesi Tarih Olay m lik Rus teleskopu Kafkasya da kullanılmaya başlandı lik (1,8 m) MMT teleskopu (A.B.D Arizona) kullanılmaya başlandı NTT-ESO 3,5 m lik teleskopu Şili de kuruldu Hubble Uzay Teleskopu 25 Nisan 1990 da dünya yörüngesi yakınlarına yerleştirilmiştir Keck Gözlemevi ve Teleskopu (Mauna Keo, Hawai) açıldı TUG Ulusal Gözlemevi Antalya da açıldı Chandra Uzay Teleskopu fırlatıldı Ocak 2004 de Mars a Spirit Uzay teleskopu fırlatıldı. NASA nın aynı görev dâhilinde gönderdiği diğer yüzey aracı Opportunity de 25 Ocak 2004 de Mars yüzeyine iniş yaptı Çin 24 Ekim de Chang e 1 adlı uzay aracını Ay a gönderdiler. Selene adlı Japon uzay aracı, bu proje dâhilinde, 14 Eylül de fırlatıldı Ay projelerine Hindistan da katıldı ve Chandrayaan 1 uzay aracını 22 Ekim de fırlattı SWIFT uzay teleskopu tarafından en uzak cisim; gama ışın patlaması gözlendi Alma interferometrik teleskopu fırlatıldı 2. YAPILAN İLK TELESKOPLAR 2.1 Hans Lippershey in Yaptığı İlk Teleskop Hollanda da gözlük yapımcısı olan Lippershey; teleskopun ilk mucididir. Söylentiye göre, 1600 lerde Middelburg da Hans Lippershey in dükkânında bulunan çocuklar merceklerle oynarken iki merceği bir araya getirmişler ve uzakta bulunan kasaba kilisesinin su deposuna baktıklarında deponun büyüdüğünü görmüşlerdir. Bunu fark eden Lippershey teleskop yapımına başlamıştır. O sıralarda Hollanda İspanya ile savaş halindedir ve bu cihazı duyan Hollanda güçlerinin komutanı Prens Maurice, uzağı görmeye yarayan bu alete çok önem verir. Lippershey de ahşap bir tüp ve iki lens montajından ilk teleskopu icat etmiş oldu. Teleskop; tüp içinde bir dış bükey ve bir iç bükey mercekten oluşuyordu. Bu teleskop nesnelerin üç veya dört kez büyütülmüş halini gösteriyordu.

9 9 Şekil 3: Hans lippershey temsili resim [ 2.2 Galileo Teleskop: 1609 yılında Lippershey teleskopunun bir versiyonunu yapan ve ilk olarak astronomi gözlemleri için kullanan Galileo olmuştur. Teleskop, uzun bir tüp (boru) içine yerleştirilen aynı odağa sahip iki mercekten oluşmuştur. Merceklerden biri objektife, diğeri ise okülere yerleştirilmiştir. Işık ışınları, ilk olarak objektiften içeriye girer. Daha sonra, birinci mercekte kırılmaya uğrayarak odakta toplanırlar. İkinci mercek odağındaki ışınları paralel hale getirerek gözün görebileceği hale getirir. Gökyüzündeki parlak nesnelerden gelen ışık, bu iki mercekten geçip, kırılmaya uğrayarak gözlemcinin gözüne gelir. Camın içine gelen ışık ışınları farklı açılarla kırılmaya uğrayacaklarından, kendilerini oluşturan renklere ayrışır. Bu yüzden gök kuşağında olduğu gibi farklı renklere ayrışmış bir görüntü oluşur. Şekil 4: Galileo teleskop [ galileo-teleskobu-galileo-s-telescope.html il_kodu=tr]

10 10 Şekil 5: Galileo Teleskopu'nun şematik yapısı Bütün bu görüntüler birbirine yakın toplanır, fakat birleşik bir görüntü oluşturmak üzere birinin diğerinin tam üstüne geleceği şekilde hizalanmaz. Bu durum olduğunda, görüntü gölgeli bir görünüme sahipmiş gibi görünür. Bu renk sapıncı ilk zamanlarda bu tür teleskop çeşidini kullananlar için can sıkıcı bir durumdu. Bu sorun uzun yıllar çözülemeden kalmıştır Kepler Teleskop: Lippershey ve Galileo konveks ve konkav merceklerin birleşiminden oluşan teleskopları kullanıyorlardı yılında Kepler iki konveks lens kullanarak geliştirdiği teleskopu kullanmaya başladı. Kepler i bu sonuca ulaştıran insan gözünün yapısını incelemesidir. Bu düzenlemeden sonra teleskopta oluşan son görüntü baş aşağı olmuştur. Son görüntünün düz oluşmasını sağlamak için başka bir mercek kullanmak yeterli olacaktır ancak bu düzeltme yapıldıktan sonra oluşacak görüntü ilk görüntü kadar net olmaz. Bugün kullanılan mercekli teleskoplarda görüntü yine terstir ancak netlik için bu önemsizdir. Kepler in, önerdiği bu teleskopu fiilen yapıp yapmadığı tam olarak bilinmemektedir. Kepler in geliştirdiği bu sistemi kullanan teleskoplar halen en iyisidirler. Şekil 6: Kepler teleskopunun şematik yapısı

11 Newton Teleskop: Işık camdan geçerken, farklı frekansta ışık dalgaları (veya renkler) farklı açılarla camdan ayrılırlar. Buda sapmalara ve görüntüde sorunlara yol açar. Buna kromatik sapma denir ve bize çarpık görüntüler verir. Newton'un zamanında cam üretme ve mercek üretme çok yaygındı. Kromatik sapmanın üstesinden henüz gelinememişti. Fakat bunun mercek kullanıldığı takdirde yapılamayacağına inanıyordu. Newton, kırılmadan dolayı meydana gelen bazı problemleri düzeltemezken, renk sorununa bir çözüm düşünmüştü. Fakat bunu yaparken yeni bir tür teleskop bulmuştu. Işığı, bir ayna kırmaz, yansıtır. Bundan dolayı görüntünün etrafında renk saçakları olmaz. Bu yargısı doğruydu ama bu türde de küresel sorunlar ortaya çıkıyordu bu tip sorunlar daha sonraları giderildi. Newton un kullandığı ayna; pirinç, bakır, kalay ve beyazlatma için bir miktar arsenikten yapılmıştır. Böyle bir bileşim, çok çabuk matlaşıyor ve genellikle çok pahalı ve zaman alıcı bir işlemden geçirilerek yeniden kaplanması gerekiyordu. Newton, kendi yansıma teleskopunu ana aynaya bakan daha küçük başka bir aynayla imal etti. Daha küçük olan ayna görüntüyü teleskopun, Newton un görüntünün izlendiği delik olan göz merceğini koyduğu kısmına yöneltiyordu. Şekil 7: Newton teleskopunun şematik yapısı

12 12 Şekil 8: Newton teleskopu [ Huygens Teleskopu: Kendi kendine mercek yontmasını öğrenen Huygens, teleskopu da geliştirmeye çalıştı. 1655'te teleskopu, Satürn'ün bir uydusunu bulmasını sağlayacak kadar ileri düzeye ulaştırdı. Kısa bir sure sonra, gezegenin garip görüntüsünün nedenini de çözdü. Elde ettiği sonuçları 1659'da, Systema Satürniüm'da açıkladı. Satürn, gezegene bağlı olmayan bir halkayla çevriliydi. Ayrıca, Mars'ın dönme suresini, ilk olarak belirledi. Teleskop üstündeki çalışmalarını sürdüren Huygens, ilkel merceklerin ortaya koyduğu optik sorunları en aza indirme amacıyla, teleskop boylarını uzatmakla işe başladı ve bir boruyla birbirine bağlı olmayan objektif ve göz merceğinden oluşan alan teleskopunu yaptı. Şekil 9: Huygens teleskop [

13 Gregorian Teleskopu: James Gregory, 17. yüzyıl İskoç matematikçi ve astronomlarından biridir ve ilk pratik aynalı teleskopunun tasarımı ona aittir. 1663'te Optica Promota adlı eserinde bu tasarımı yayımlamıştır. Ama bundan on yıl sonra Robert Hooke tan yardım alana kadar ilk çalışan modeli inşa etmemiştir. Bu on yıl içinde Sir Isaac Newton Newton teleskopunu inşa etmiştir (1670). Yani Gregorian teleskopu tasarım açısından Newton unkinden öncedir. Fakat ilk inşa edileni Newton unkidir. Gregorian reflektörünün nasıl çalıştığını anlamak için öncelikle Newton teleskopuna bakmamız gerekir. Newton'da parabolik bir ayna tüpün dibine yerleştirilir ve ışığı tüpteki düz bir aynaya geri odaklar, bu ayna da tüpün dışındaki bir göze gönderir. Gregorian tasarımında parabolik ayna tüpün dibine yerleştirilmiştir ve ışığı tüpteki aynaya geri gönderir ama bu ikinci ayna elipsoid bir aynadır. Bu ışığı merkezi aynanın ortasındaki bir delikten geçirerek göze gönderir. Bu tip teleskopun gözü diptedir. Newton teleskopu bir parabolik ve bir düz aynaya sahiptir, Gregory'nin teleskopundaysa ana ayna; parabolik ve ikincisi bir elipsoid aynadır. Ek olarak, Gregory'nin ana aynasının ortasının delik olması gerekiyordu. Bu da demek oluyor ki, optik olarak daha karmaşık ve inşası daha zor bir aletti. Newton'un tasarımı kolaydı. Büyük olasılıkla Gregory'nin ilk çalışan modeli yapmasının on yıl sürmesinin nedeni budur. Gregorian, Newton modeline göre bazı faydalar sağlamakta. Elipsoid ayna, ışığın odağından sonraki bir noktaya yerleştirilir. Bu sayede, bir gözle birleşince, dik veya sağa yatık bir görüntü verir ama Newton teleskopu ters görüntü verir. Eğer teleskopu dünyayla ilgili kullanıyorsanız bu çok büyük bir faydadır. Ve bu görüntü tersliğinden dolayı, ikinci aynadan sonra tüpün içine bir karıştırıcı eklenmesine olanak verir. Bu karıştırıcı istenmeyen ışık ve ısının ana aynaya ulaşmasını engeller. Bu, teleskop ısının çok büyük bir sorun olduğu solar gözlemler için kullanıldığında çok faydalı bir alettir

14 14 Şekil 10: Gregorian teleskopu [ Şekil 11:Gregorian teleskopunun şematik yapısı 2.7. Johannes Hevelius teleskop: 1670 yılında yaptığı teleskop 42 metre uzunluğunda ve bir noktadan iplerle bağlı idi. Teleskop en ufak bir rüzgârda bile sallanıyordu. Bu özelliğinden dolayı pek kullanışlı değildir. Onun içindir ki fazla kullanılmamış ve buna benzer teleskoplar bir daha yapılmamıştır. Şekil 12: Hevellius teleskop [ Telescope-of-Johannes-Hevelius Poster_i _.htm] 2.8. William Herschel teleskop: Herschel in 1789 da İngiltere de yaptığı teleskop 12 metre uzunluğundadır. Ağırlığı ve büyüklüğünden dolayı umulduğu kadar iyi sonuç alınamamıştır. Bu teleskopla en son gözlem 1814 yılında yapılmıştır. Ancak bu teleskop günümüzdeki modern teleskopların ilk modeli olarak kabul edilir.

15 15 Şekil 13: Herschel teleskopu [ 3. TELESKOP YAPISI VE ÇEŞİTLERİ 3.1. Teleskop Yapısı Ve Ana Malzemeleri Bir optik teleskop yapı olarak üç önemli bileşenden oluşur: objektif, oküler ve bunları belirli bir dümende tutan tüp ile mekanik sistemden oluşur. Objektif cinsine göre iki tür teleskop vardır. Uzaydan gelen ışıklar teleskop içinde bir aynadan yansıyıp, uygun şekilde yerleştirilmiş bir prizmadan geçtikten sonra göze geliyorsa bu türe yansımalı teleskop denir. Uzaydan gelen ışıklar merceklerden doğrudan geçip göze geliyorsa bu türe de kırılmalı teleskop adı verilir. Optik teleskoplar, iki temel optik bileşen grubundan ve bu optik bileşenleri tutan, ayarlayan mekanik yapıdan oluşur. Bu öğelerden birincisi, ışığı toplamaya yarayan objektiftir. Objektif, mercek ya da aynadan oluşur. İkincisi ise, göz merceği ya da oküler olarak adlandırılan mercek takımıdır. Mekanik yapı ise, tüp, gövde, ayar, vida, kollar ve ayaklardan oluşur Ayak ve Gövde: Ayak, aleti taşıması açısından çok önemlidir. Etraftaki sarsıntılardan etkilenmeyecek şekilde yapılmalıdır. Ayrıca aletin ağırlığı ile de eğilme veya esneme yapmayacak sağlamlıkta olmalıdır. Teleskop ayağı yeteri kadar geniş bir zemin üzerine yatay olarak oturacak şekilde yapılmalıdır. Sabit aletlerde, yere gömülü taş veya betonarme olmalıdır. Mekanik saat ile çalışan montajlarda ayak içi saatin hareket edebilmesi için boştur. Çoğunlukla elektrik motoru ile çalışan saatler kullanıldığı için bugünkü teleskoplarda ayak içi doludur. Koordinat eksen veya düzlemlerine karşılık gelen saat ekseni ile deklinasyon dairesi teleskopun gövdesi üzerindedir. Ayak ve dürbün arasındaki geçişi gövde sağlar. Gökyüzünde hareketli olan

16 16 cisimlere yöneltilebilen ve bunları günlük hareketlerine uygun şekilde takip eden dürbün ile sabit olan ayak arasındaki oynak kısım ise gövde olarak adlandırılır. Birbirine dik hareket edebilen iki ekseni vardır. Bu iki eksen bütün montajların en önemli kısmıdır. Eksenler üzerinde açı okumaya yarayan açı bölmeli dairelerle, dürbün ağırlığını dengeleyen karşıt ağırlık konulmuştur. Ayrıca eksenleri istenilen konumda sabitleştirmeye yarayan iki adet tespit kolu ile iki adet ince ayar kolu vardır. Gövdede ana eksen saat ekseni olup yerin kutup eksenine paralel yapılır. Gözlem esnasında teleskop yerin dönme hızına eşit, ters yönde döndürülür Objektif: Çok uzakta olan bir yıldızdan gelen ışınlar pozitif bir merceğin kullanılması ile yıldızın görüntüsü merceğin odağında oluşur. Bu görüntüyü göz merceği yardımıyla görmek, fotoğraf plağı üzerine kaydetmek ya da diğer bazı alıcılar için kullanmak mümkündür. Bir mercek veya mercek grubu, teleskop sisteminde bu şekilde kullanıldığı zaman genellikle objektif olarak tanımlanır. Şekil 14: İnce kenarlı merceğe paralel gelen ışınlar odağa toplanır. Tek bir mercek objektifi, farklı türden kusurlar ya da sapmalar meydana getirdiğinden, oluşan görüntüler astronomide kullanışlı olmayabilir. Bu istenmeyen etkileri ortadan kaldırmak için objektiflerin dizaynında birçok değişiklik yapılmıştır. Teleskop objektifinde oluşan sapmalar şu şekilde sıralanabilir: Kromatik (renk) aberasyon (renksel sapmalar) Küresel aberasyon Koma Astigmatizm Alan eğriliği Alan bükülmesi Objektifi ayna olan teleskop sistemlerinde eğrilik yarıçapı M olan küresel konkav ayna göz önüne alalım. Bu aynanın odak uzaklığı F olsun. Ayna belirli uzaklıktaki cisimlere yöneltildiğinde, görüntüler optik eksene dik ve odak noktasından geçen bir düzlemde

17 17 oluşmaktadır. Bu aynalar ışık toplayıcı ve görüntü oluşturucu olarak astronomik amaçlar için kullanılabilir. Şekil 15: Küresel aynaya paralel gelen ışınlar odak noktasında toplanır Objektif aynadan yapılmış teleskoplar genel olarak kromatik aberasyondan bağımsızdır. Bu teleskoplarda, mercekli teleskoplar konusunda gösterilmiş olan, diğer aberasyonlar ( küresel aberasyon, koma, astigmatizm, alan eğriliği ve alan bükülmesi ) büyük oranda azalmıştır Oküler ( Göz merceği ) : Bir oküler, yansıtıcı bir ayna veya kırıcı bir objektif tarafından oluşturulan görüntüyü büyülten merceklerin bir bileşimidir. Basit bir mercek, okülerin yapacağı işi yapar. Fakat çok fazla kusurlara sebep olur. İyi bir oküler elde etmek için altı ya da yedi mercek kullanılmaktadır. Genelde oküler iki mercekden oluşur. Birincisi, alan merceği, ikincisi ise göz merceğidir. Bu ikili mercek sisteminin amacı, büyük bir görüntü alanı elde etmek ve bu görüntü alanını elde ederken kromatik aberasyonu en aza indirgemektir. Bir okülerde net bir görüntü, eşdeğer odak uzunluğunun ayarı ile mümkündür. Oküler kullanılan merceklerin geometrik şekillerine ve kullanılma amacına göre birkaç kısma ayrılır. Bunlardan bazıları Huygens ve Ramsden okülerleridir.

18 18 Şekil 16:Teleskopun çalışma prensibi Huygens Oküleri: Huygens renk sapıncını sıfıra indirebilmek için aralarında hava boşluğu bulunan iki merceğin kullanılabileceğini keşfetmiştir. Eğer kırılma indisleri aynı olan iki mercek kullanılacaksa bu iki mercek arasındaki uzaklık d = (F 1 + F 2 ) Böyle bir mercek için etkin odak uzaklığı: = + (. ) Şeklinde. hesaplanır. Burada x: mercekler arası uzaklıktır. Huygens göz merceği genellikle büyük odak uzunluğuna sahip teleskoplarda kullanılır. Günümüzde daha küçük odak uzunluğuna sahip teleskoplarda gözün rahatlık mesafesini kısalttığından, yüksek miktarda görüntü bozulmasına ve renk sapıncına neden olduğundan ve de görüş alanını daralttığından tercih edilmemektedir. Şekil 17: Huygens okuleri

19 19 Ramsden Oküleri: Gözlem araçları üreten Jesse Ramsden tarafından 18. yüzyılda keşfedilmiştir. Aynı camdan üretilmiş ve aynı odak uzunluğuna sahip iki plano-konveks mercekten üretilir. Mercekler arası uzaklık göz merceğinin dizaynına göre değişir. Tipik olarak odak uzaklığının 7/10 u ile 7/8 i arasındadır. Bu mercek dizaynı kromatik sapıncı engellemek için üretilmiştir. Şekil 18: Ramsden okuleri EK BİLGİ: Merceklerde Görüntü Oluşumu Bir cismin mercekteki görüntüsünü çizebilmek için en az iki ışın gönderilir. Görüntü kırılan ışınların kesişmesiyle oluşuyorsa gerçek, kırılan ışınların uzantılarının kesişmesiyle oluşuyorsa sanaldır. Sonsuzdaki bir cismin görüntüsü odak noktasında ve noktasaldır. 3F de bulunan bir cismin görüntüsü 1,5F üzerinde, ters, gerçek ve ilk boyunun yarısı kadardır. 2F deki bir cismin görüntüsü yine 2F üzerinde, ters, gerçek ve boyuna eşittir. 1,5F deki cismin görüntüsü 3F üzerinde, ters, gerçek ve boyunun iki katıdır. Odak noktasındaki noktasal bir cismin görüntüsü sonsuzda oluşur. F/2 deki bir cismin görüntüsü, odak noktasında, düz, sanal ve boyunun iki katıdır. Merceğin optik merkezindeki cismin görüntüsü yine aynı yerde oluşur. İnce kenarlı mercekte görüntü özellikleri

20 20 Şekil 19: Gelen ve yansıyan ışınlar arasında benzer üçgenler kurularak görüntü oluşumu ile ilgili bağıntılar bulunabilir = = = Görüntü ve cismin arasındaki uzunluk bağıntısı h : Cismin boyu h : görüntünün boyu D : Cismin merceğe uzaklığı D : Görüntünün merceğe uzaklığı S : Cismin odak noktasına uzaklığı S : Görüntün odak noktasına uzaklığı Şekil 20: Bir cisim odak noktasına doğru yaklaştıkça görüntüsünün boyu artar.

21 21 Şekil 21: Bir cisim sonsuzla odak noktası arasında iken görüntü her zaman ters ve gerçek, mercekle odak noktası arasındaki cisimlerin görüntüleri ise her zaman düz ve sanaldır. Kalın kenarlı mercekte görüntü oluşumu Sonsuzdaki bir cismin görüntüsü odak noktasında ve noktasaldır. Kalın kenarlı mercekte, bir cisim nerede olursa olsun görüntüsü her zaman mercekle odak noktasında, her zaman küçük, düz ve sanaldır. Odak noktasındaki bir cismin kalın kenarlı mercekte görüntüsü F/2 de oluşur. Boyu yarısı kadar, düz ve sanaldır. Kalın kenarlı mercekte görüntü özellikleri Şekil 22: Kalın kenarlı mercekte görüntü oluşumunun özellikleri h : Cismin boyu h : görüntünün boyu D : Cismin merceğe uzaklığı D : Görüntünün merceğe uzaklığı S : Cismin odak noktasına uzaklığı S : Görüntün odak noktasına uzaklığı h h = D D = S f = f S Şekil 23: Cisim yaklaştıkça, görüntünün boyu artar.

22 Teleskop ile ilgili bazı kavramların açıklaması Teleskopun açıklığı: Teleskopların ışığı toplayan yüzeyine açıklık denir. Teleskopun açıklığı yani açıklık; birim zamanda toplanan enerji, büyütme, görüntü netliği, görüntü detayı, karşıtlık ve ayırma gücü ile doğru orantılıdır. Merceğin ya da aynanın çapına karşılık gelmektedir. Açıklık genellikle inch biriminde kullanılır. 1 inch = 2.54 cm. Teleskopun açıklığının değeri ne kadar büyükse, teleskopun ışık toplaması o kadar fazla olmaktadır. Daha çok ışık toplanması ise, daha parlak ve daha iyi bir görüntü oluşmasını sağlamaktadır. Odak uzaklığı: Bir optik sistemde, mercekten veya birinci aynadan itibaren teleskopun odak noktasına olan uzaklığa odak uzaklığı denir. Odak uzaklığı = açıklık (mm) odak oranı formülü ile verilir. Odak uzaklığı büyük olan teleskopların ayırma gücü diğer odak uzaklığı küçük teleskoplardan daha iyidir. Odak uzaklığı ile ayırma arasındaki doğru orantı, görüntü netliği için de geçerli bir kavramdır. Işık toplama gücü: Teleskopun gücü, topladığı ışık miktarıyla orantılıdır. Teleskopun objektif çapı büyüdükçe ışık toplama kabiliyeti artar. Mesela, 50 mm çaplı bir teleskop 5 mm çaplı gözbebeğine oranla (50/5)² veya 100 kat daha çok ışık toplar. Teleskoplarda yansıma kayıpları olabileceği için bu miktar yüzde on kadar azalır. Plak eşeli: Teleskopta oluşan görüntünün çizgisel boyutu ile açısal boyutu arasındaki ilişkiyi teleskopun plak eşeli belirler. Plak eşeli (yay saniyesi) /F(mm) formülü ile hesaplanır. Burada, F teleskopun birinci aynasının odak uzaklığıdır. Görüş alanı: Bir teleskopun gökyüzünde görebileceği alana, teleskopun görüş alanı denir. Görüş alanı= 2tan formülü ile bulunur. Burada, D teleskopun çapı ve F odak uzaklığıdır. Parlaklık sınırı: Bir teleskop yardımıyla gözümüzün görebileceği en sönük gökcisimlerini, teleskopun parlaklık sınırı belirlemektedir. Buna teleskopun limit parlaklığı denir. Bu değer yaklaşık olarak 7,5+5log(D) ile hesaplanır. Ayrıklık limiti: Bir teleskop, birbirlerinden 1.22λ/D kadar ayrık olan iki kaynağı ayrı ayrı görebilmeye imkân tanır. Bu değerden daha küçük ayrıklıklara sahip kaynaklar

Atmosferik Geçirgenlik

Atmosferik Geçirgenlik TELESKOPLAR Atmosferik Geçirgenlik Optik Teleskoplar Radyo Teleskopları Teleskoplar X-ışın Teleskopları γ-ışın Teleskopları UV Teleskopları Uzak kırmızı öte Teleskopları.. Kavramlar Teleskopların ışığı

Detaylı

Gökyüzünü İzlerken Kullandığımız Gözlem Araçları

Gökyüzünü İzlerken Kullandığımız Gözlem Araçları Gökyüzünü İzlerken Kullandığımız Gözlem Araçları Gökcisimlerinden elde edilen tek kaynak IŞIKTIR Atmosferimizi pencereye benzetip gökcisimlerinden gelen ışığın yoluna dev etmesini inceleyelim Bilinen

Detaylı

Teleskoplar ve Göz Mercekleri. Hazırlayan: Arş. Gör. Tolgahan KILIÇOĞLU

Teleskoplar ve Göz Mercekleri. Hazırlayan: Arş. Gör. Tolgahan KILIÇOĞLU Teleskoplar ve Göz Mercekleri Hazırlayan: Arş. Gör. Tolgahan KILIÇOĞLU Teleskoplar Teleskoplar TELESKOPLAR Optik Tasarım Montaj Türü Odak Düzlemi Mercekli Teleskoplar (dioptrik) Aynalı Teleskoplar (katoptrik)

Detaylı

OPTİK Işık Nedir? Işık Kaynakları Işık Nasıl Yayılır? Tam Gölge - Yarı Gölge güneş tutulması

OPTİK Işık Nedir? Işık Kaynakları Işık Nasıl Yayılır? Tam Gölge - Yarı Gölge güneş tutulması OPTİK Işık Nedir? Işığı yaptığı davranışlarla tanırız. Işık saydam ortamlarda yayılır. Işık foton denilen taneciklerden oluşur. Fotonların belirli bir dalga boyu vardır. Bazı fiziksel olaylarda tanecik,

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : FĐZĐKSEL OLAYLAR ÜNĐTE 5 : IŞIK (MEB)

ÖĞRENME ALANI : FĐZĐKSEL OLAYLAR ÜNĐTE 5 : IŞIK (MEB) ÖĞRENME ALANI : ĐZĐKSEL OLAYLAR ÜNĐTE 5 : IŞIK (MEB) D- MERCEKLER VE KULLANIM ALANLARI (4 SAAT) 1- ler ve Özellikleri 2- Çeşitleri 3- lerin Kullanım Alanları 4- Görme Olayı ve Göz Kusurlarının 5- Yansıma

Detaylı

mercek ince kenarlı (yakınsak) mercekler kalın kenarlı (ıraksak) mercekle odak noktası odak uzaklığı

mercek ince kenarlı (yakınsak) mercekler kalın kenarlı (ıraksak) mercekle odak noktası odak uzaklığı MERCEKLER Mercekler mikroskoptan gözlüğe, kameralardan teleskoplara kadar pek çok optik araçta kullanılır. Mercekler genelde camdan ya da sert plastikten yapılan en az bir yüzü küresel araçlardır. Cisimlerin

Detaylı

OPTİK. Işık Nedir? Işık Kaynakları

OPTİK. Işık Nedir? Işık Kaynakları OPTİK Işık Nedir? Işığı yaptığı davranışlarla tanırız. Işık saydam ortamlarda yayılır. Işık foton denilen taneciklerden oluşur. Fotonların belirli bir dalga boyu vardır. Bazı fiziksel olaylarda tanecik,

Detaylı

TELESKOPLAR. Bölüm 4. Serdar Evren

TELESKOPLAR. Bölüm 4. Serdar Evren TELESKOPLAR Bölüm 4 Serdar Evren Teleskop: Elektromanyetik ışığı toplayan en önemli alet Teleskoplar, gökcisimlerinin görünürdeki parlaklıklarını ve açısal boyutlarını arttırır. Galileo Galilei, teleskobu

Detaylı

KÜRESEL AYNALAR ÇUKUR AYNA. Yansıtıcı yüzeyi, küre parçasının iç yüzeyi ise çukur ayna yada içbükey ayna ( konveks ayna ) denir.

KÜRESEL AYNALAR ÇUKUR AYNA. Yansıtıcı yüzeyi, küre parçasının iç yüzeyi ise çukur ayna yada içbükey ayna ( konveks ayna ) denir. KÜRESEL AYNALAR Yansıtıcı yüzeyi küre parçası olan aynalara denir. Küresel aynalar iki şekilde incelenir. Yansıtıcı yüzeyi, küre parçasının iç yüzeyi ise çukur ayna yada içbükey ayna ( konveks ayna ) denir.eğer

Detaylı

Mercekler Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri

Mercekler Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri 6 Mercekler Testlerinin Çözümleri 1 Test 1 in Çözümleri cisim düzlem ayna görüntü g 1 1. çukur ayna perde M N P ayna mercek mercek sarı mavi g 1 Sarı ışık ışınları şekildeki yolu izler. Mavi ışık kaynağının

Detaylı

10. Sınıf. Soru Kitabı. Optik. Ünite. 5. Konu Mercekler. Test Çözümleri. Lazer Işınının Elde Edilmesi

10. Sınıf. Soru Kitabı. Optik. Ünite. 5. Konu Mercekler. Test Çözümleri. Lazer Işınının Elde Edilmesi 10. Sını Soru itabı 4. Ünite Optik 5. onu Mercekler Test Çözümleri azer Işınının Elde Edilmesi 4. Ünite Optik Test 1 in Çözümleri 1. çukur ayna sarı mavi perde ayna Sarı ışık ışınları şekildeki yolu izler.

Detaylı

Teleskop: gökyüzüne açılan kapı

Teleskop: gökyüzüne açılan kapı Teleskop: gökyüzüne açılan kapı Teleskop sözcüğü, uzak anlamına gelen tele ve uzağa bakmak anlamına gelen skopein Yunanca sözcüklerinden oluşmuştur. En basit tanımıyla teleskop, gözlerimizle göremeyeceğimiz

Detaylı

AST404 GÖZLEMSEL ASTRONOMİ HAFTALIK UYGULAMA DÖKÜMANI

AST404 GÖZLEMSEL ASTRONOMİ HAFTALIK UYGULAMA DÖKÜMANI AST404 GÖZLEMSEL ASTRONOMİ HAFTALIK UYGULAMA DÖKÜMANI Öğrenci Numarası: I. / II. Öğretim: Adı Soyadı: İmza: HAFTA 03 1. KONU: TELESKOPLAR 2. İÇERİK Optik türlerine göre teleskoplar Düzenek türlerine göre

Detaylı

Şekil 1: Güneş ve yüzeyindeki lekeler. Şekil 2: Uydumuz Ay ve kraterleri.

Şekil 1: Güneş ve yüzeyindeki lekeler. Şekil 2: Uydumuz Ay ve kraterleri. Güneş ile birlikte etrafında dolanan gezegenler ve uydular, günümüzden yaklaşık 4.5 milyar yıl önce, gökadamız Samanyolu nun sarmal kollarındaki gaz ve toz bulutlarından oluşmuştur. Oluşan bu gezegenlerden

Detaylı

EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ

EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ Dünya nın yüzeyi üzerindeki bir noktayı belirlemek için enlem ve boylam sistemini kullanıyoruz. Gök küresi üzerinde de Dünya nın kutuplarına ve ekvatoruna dayandırılan ekvatoral

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 5 : IŞIK

ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 5 : IŞIK ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 5 : IŞIK C IŞIĞIN KIRILMASI (4 SAAT) 1 Kırılma 2 Kırılma Kanunları 3 Ortamların Yoğunlukları 4 Işık Işınlarının Az Yoğun Ortamdan Çok Yoğun Ortama Geçişi 5 Işık Işınlarının

Detaylı

ASTRONOMİ VE UZAY BİLİMLERİ SINAVI SORULARI VE CEVAPLARI (Şıkkın sonunda nokta varsa doğru cevap o dur.)

ASTRONOMİ VE UZAY BİLİMLERİ SINAVI SORULARI VE CEVAPLARI (Şıkkın sonunda nokta varsa doğru cevap o dur.) ASTRONOMİ VE UZAY BİLİMLERİ SINAVI SORULARI VE CEVAPLARI (Şıkkın sonunda nokta varsa doğru cevap o dur.) Her sorunun doğru cevabı 5 puandır. Süre 1 ders saatidir. 02.01.2013 ÇARŞAMBA 1. Güneş sisteminde

Detaylı

Optik Mikroskop (OM) Ya Y pıs ı ı ı ve v M erc r e c kle l r

Optik Mikroskop (OM) Ya Y pıs ı ı ı ve v M erc r e c kle l r Optik Mikroskop (OM) Yapısı ve Mercekler Optik Mikroskopi Malzemelerin mikro yapısını incelemek için kullanılan en yaygın araç Kullanıldığı yerler Ürün geliştirme, malzeme işleme süreçlerinde kalite kontrolü

Detaylı

TELESKOPLAR. Bölüm 4. Serdar Evren

TELESKOPLAR. Bölüm 4. Serdar Evren TELESKOPLAR Bölüm 4 Serdar Evren Teleskop: Elektromanyetik ışığı toplayan en önemli alet Teleskoplar, gökcisimlerinin görünürdeki parlaklıklarını ve açısal boyutlarını arttırır. Galileo Galilei, teleskobu

Detaylı

Mercekler Test Çözümleri. Test 1'in Çözümleri

Mercekler Test Çözümleri. Test 1'in Çözümleri 5 Mercekler Test Çözümleri 1 Test 1'in Çözümleri. 1. X ışık kaynağının yakınsak mercekteki görüntüsü şekildeki gibi ʹ olarak oluşur. ʹ görüntüsünden gelen ışınlar perde üzerinde r yarıçaplı bir gölge oluşturur.

Detaylı

Geometrik nivelmanda önemli hata kaynakları Nivelmanda oluşabilecek model hataları iki bölümde incelenebilir. Bunlar: Aletsel (Nivo ve Mira) Hatalar Çevresel Koşullardan Kaynaklanan Hatalar 1. Aletsel

Detaylı

32 Mercekler. Test 1 in Çözümleri

32 Mercekler. Test 1 in Çözümleri 3 ercekler Test in Çözümleri 3.. ercek gibi, ışığı kırarak geçiren optik sistemlerinde hava ve su içindeki odak uzaklıkları arklıdır. ercek suyun içine alındığında havaya göre odak uzaklığı büyür. Aynalarda

Detaylı

ASTRONOMİ TARİHİ. 4. Bölüm Kopernik Devrimi. Serdar Evren 2013

ASTRONOMİ TARİHİ. 4. Bölüm Kopernik Devrimi. Serdar Evren 2013 ASTRONOMİ TARİHİ 4. Bölüm Kopernik Devrimi Serdar Evren 2013 Fotoğraf: Eski Yunan mitolojisinde sırtında gök küresini taşıyan astronomi tanrısı, ATLAS. Kopernik Devrimi Güneş sisteminin merkezinde Güneş

Detaylı

CELESTRON Teleskop Eğitimi

CELESTRON Teleskop Eğitimi CELESTRON Teleskop Eğitimi CELESTRON MARKASI Celestron 1960 yılında ABD'nin California eyaletinde kurulmuş olan bir firmadır. 50 yılı geçen süre zarfında teleskop, dürbün ve mikroskop konusunda Amerika

Detaylı

MADDE VE IŞIK saydam maddeler yarı saydam maddeler saydam olmayan

MADDE VE IŞIK saydam maddeler yarı saydam maddeler saydam olmayan IŞIK Görme olayı ışıkla gerçekleşir. Cisme gelen ışık, cisimden yansıyarak göze gelirse cisim görünür. Ama bu cisim bir ışık kaynağı ise, hangi ortamda olursa olsun, çevresine ışık verdiğinden karanlıkta

Detaylı

TELESKOPLAR 1. GİRİŞ. Şekil 1. Atmosferimizin dalgaboyuna karşılık geçirgenliği 2. OPTİK TELESKOPLAR

TELESKOPLAR 1. GİRİŞ. Şekil 1. Atmosferimizin dalgaboyuna karşılık geçirgenliği 2. OPTİK TELESKOPLAR TELESKOPLAR 1. GİRİŞ Teleskop, gök cisimlerinden gelen ışınımın bir noktada odaklanması sonucunda daha parlak ve (ör. gezegenler gibi daha yakın gök cisimler için) daha büyük görünmesini sağlayan sisteme

Detaylı

2. Ayırma Gücü Ayırma gücü en yakın iki noktanın birbirinden net olarak ayırt edilebilmesini belirler.

2. Ayırma Gücü Ayırma gücü en yakın iki noktanın birbirinden net olarak ayırt edilebilmesini belirler. DENEYİN ADI: Işık Mikroskobu DENEYİN AMACI: Metallerin yapılarını incelemek için kullanılan metal ışık mikroskobunun tanıtılması ve metalografide bunun uygulamasına ilişkin önemli konulara değinilmesi.

Detaylı

MERCEKLER 1 R 1 ± 1 n = F. MERCEKLER Özel ışınlar:

MERCEKLER 1 R 1 ± 1 n = F. MERCEKLER Özel ışınlar: MERCEKLER Bir yüzü veya iki yüzü küresel olan ya da bir yüzü küresel diğer yüzü düzlem olan saydam isimlere merek denir. Merekler, üzerine düşen ışığı kırma özelliğine saiptir. MERCEKLER Özel ışınlar:.

Detaylı

İNCE KENARLI MERCEK ŞEKİLLERİ Uç noktaları ince, orta noktaları şişkin olan mercekler ince kenarlı merceklerdir.

İNCE KENARLI MERCEK ŞEKİLLERİ Uç noktaları ince, orta noktaları şişkin olan mercekler ince kenarlı merceklerdir. Mercekler Işınları kırarak toplamak ya da dağıtmak amacıyla üretilen, ışığı kırıcı özelliğe sahip, en az bir yüzü küresel olan saydam cisimlere mercek adı verilir İNCE KENARLI MERCEK ŞEKİLLERİ Uç noktaları

Detaylı

Soru-1) IŞIK TAYFI NEDİR?

Soru-1) IŞIK TAYFI NEDİR? Soru-1) IŞIK TAYFI NEDİR? Beyaz ışığın, bir prizmadan geçtikten sonra ayrıldığı renklere ışık tayfı denir. Beyaz ışığı meydana getiren yedi rengin, kırılmaları değişik olduğu için, bir prizmadan bunlar

Detaylı

32 Mercekler. Test 1 in Çözümleri

32 Mercekler. Test 1 in Çözümleri Mercekler Test in Çözümleri. Mercek gibi ışığı kırarak geçiren optik sistemlerinde hava ve su içindeki odak uzaklıkları arklıdır. Mercek suyun içine alındığında havaya göre odak uzaklığı büyür. Aynalarda

Detaylı

YILDIZLARIN HAREKETLERİ

YILDIZLARIN HAREKETLERİ Öz Hareket Gezegenlerden ayırdetmek için sabit olarak isimlendirdiğimiz yıldızlar da gerçekte hareketlidirler. Bu, çeşitli yollarla anlaşılır. Bir yıldızın ve sı iki veya üç farklı tarihte çok dikkatle

Detaylı

LENS ABERASYONLARI. Bu konu için ayrıca Ünite 19 a bakınız. Fizik-Fizik Geometrik Optik derslerinde de anlatılacaktır.

LENS ABERASYONLARI. Bu konu için ayrıca Ünite 19 a bakınız. Fizik-Fizik Geometrik Optik derslerinde de anlatılacaktır. Ünite 27 LENS ABERASYONLARI ÜNİTENİN AMAÇLARI Bu üniteyi çalıştıktan sonra: Optik sistemlerin kusurlarını aberasyonu (sapınç) anlayacak, Gözlük camlarının dezavantajlarını öğreneceksiniz. ÜNİTENİN İÇİNDEKİLER

Detaylı

30 Mercekler. Test 1 in Çözümleri

30 Mercekler. Test 1 in Çözümleri 0 Mercekler Test in Çözümleri.. Mercek gibi, ışığı kırarak geçiren optik sistemlerinde ava ve su içindeki odak uzaklıkları arklıdır. Mercek suyun içine alındığında avaya göre odak uzaklığı büyür. Aynalarda

Detaylı

GÖKYÜZÜ GÖZLEM TEKNİKLERİ EMRAH KALEMCİ

GÖKYÜZÜ GÖZLEM TEKNİKLERİ EMRAH KALEMCİ GÖKYÜZÜ GÖZLEM TEKNİKLERİ EMRAH KALEMCİ SABANCI ÜNİVERSİTESİ Giriş Uzaydaki cisimleri nasıl algılarız Elektromanyetik tayf ve atmosfer Yer gözlemleri Gözle görünür (optik) bölge Radyo bölgesi Uzay gözlemleri

Detaylı

EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ_devam. Serap Ak

EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ_devam. Serap Ak EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ_devam http://star-www.st-and.ac.uk/~fv/webnotes/chapter5.htm http://star-www.st-and.ac.uk/~fv/webnotes/chapter4.htm Gök küresinde bulunan önemli yıldızların ekvatoral koordinatları

Detaylı

Şekil 1 de verilen b ve g değerleri yardımı ile merceğin odak uzaklığı rahatlıkla hesaplanır.

Şekil 1 de verilen b ve g değerleri yardımı ile merceğin odak uzaklığı rahatlıkla hesaplanır. DENEY 1. LENS KANUNLARI VE OPTİK CİHAZLAR Amaç: Odak uzaklığı bilinmeyen iki dışbükey merceğin, cisim ve görüntüsünün uzaklığını kullanarak bulmak. - Dışbükey bir mercek ile içbükey ve dışbükey merceklerin

Detaylı

Yıldızların Uzaklıkları

Yıldızların Uzaklıkları Yıldızların uzaklıkları ile trigonometrik paralaksları arasındaki bağıntıyı biliyoruz. (Trigonometrik paralaksı,yer-güneş arasındaki ortalama uzaklığı, yani Bir Astronomik Birimi:AB yıldızdan gören açı

Detaylı

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü 4. HAFTA KOORDİNAT SİSTEMLERİ VE HARİTA PROJEKSİYONLARI Coğrafi Koordinat Sistemi Yeryüzü üzerindeki bir noktanın konumunun enlem

Detaylı

Yıldızların uzaklıkları ve uzay hareketleri Zeki Aslan

Yıldızların uzaklıkları ve uzay hareketleri Zeki Aslan Yıldızların uzaklıkları ve uzay hareketleri Zeki Aslan Çıplak gözle ya da teleskopla yıldızlara ve diğer gök cisimlerine bakarak onların gerçek parlaklıklarını ve gerçek büyüklüklerini algılayamayız. Nesnenin

Detaylı

Km/sn IŞIĞIN KIRILMASI. Gelen ışın. Kırılan ışın

Km/sn IŞIĞIN KIRILMASI. Gelen ışın. Kırılan ışın Işık: Görmemizi sağlayan bir enerji türüdür. Doğrusal yolla yayılır ve yayılmak için maddesel ortama ihtiyacı yoktur. Işınlar ortam değiştirdiklerinde; *Süratleri *Yönleri *Doğrultuları değişebilir Işık

Detaylı

DEV GEZEGENLER. Mars ın dışındaki dört büyük gezegen dev gezegenler grubunu oluşturur.

DEV GEZEGENLER. Mars ın dışındaki dört büyük gezegen dev gezegenler grubunu oluşturur. DEV GEZEGENLER DEV GEZEGENLER Mars ın dışındaki dört büyük gezegen dev gezegenler grubunu oluşturur. Bunlar sırasıyla Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün gezegenleridir. Bunların kütle ve yarıçapları yersel

Detaylı

GÜNEY YARIM KÜRESİ İÇİN ŞEKİL

GÜNEY YARIM KÜRESİ İÇİN ŞEKİL GÜNEY YARIM KÜRESİ İÇİN ŞEKİL Bu şekilde, gözlemcinin zeniti bundan önceki şekillerdeki gibi yerleştirilir. Bu halde gök ufku şekildeki gibi olur. Güney yarım kürede Q güney kutbu ufkun üzerindedir. O

Detaylı

Suya atılan küçük bir taşın su yüzeyinde oluşturduğu hareketler dalga hareketine örnek olarak verilebilir. Su yüzeyinde oluşan dalgalar suyun alt

Suya atılan küçük bir taşın su yüzeyinde oluşturduğu hareketler dalga hareketine örnek olarak verilebilir. Su yüzeyinde oluşan dalgalar suyun alt Suya atılan küçük bir taşın su yüzeyinde oluşturduğu hareketler dalga hareketine örnek olarak verilebilir. Su yüzeyinde oluşan dalgalar suyun alt tabakalarını etkilemez. Yani su dalgaları yüzey dalgalarıdır.

Detaylı

1. Şekildeki düzlem aynaya bakan göz K, L, M noktalarından hangilerini görebilir? A-)K ve L B-)Yalnız L C-)Yalnız K D-)L ve M E-)K, L ve M

1. Şekildeki düzlem aynaya bakan göz K, L, M noktalarından hangilerini görebilir? A-)K ve L B-)Yalnız L C-)Yalnız K D-)L ve M E-)K, L ve M FİZİK DÖNEM ÖDEVİ OPTİK SORULARI 1. Şekildeki düzlem aynaya bakan göz K, L, M noktalarından hangilerini görebilir? A-)K ve L B-)Yalnız L C-)Yalnız K D-)L ve M E-)K, L ve M 2. Üstten görünüşü şekildeki

Detaylı

AST101 ASTRONOMİ TARİHİ

AST101 ASTRONOMİ TARİHİ AST101 ASTRONOMİ TARİHİ 2017-2018 Güz Dönemi (Z, UK:2, AKTS:3) 6. Kısım Doç. Dr. Kutluay YÜCE Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü A r i s t o (Aritoteles) (M.Ö. 384-322)

Detaylı

Dünya ve Uzay Test Çözmüleri. Test 1'in Çözümleri. 5. Ay'ın atmosferi olmadığı için açık hava basıncı yoktur. Verilen diğer bilgiler doğrudur.

Dünya ve Uzay Test Çözmüleri. Test 1'in Çözümleri. 5. Ay'ın atmosferi olmadığı için açık hava basıncı yoktur. Verilen diğer bilgiler doğrudur. 5 ve Uzay Test Çözmüleri Test 'in Çözümleri 5. Ay'ın atmosferi olmadığı için açık hava basıncı yoktur.. Gezegenlerin Güneş'e olan uzaklıkları sırasıyla; Merkür, Venüs,, Mars, Jupiter, Sütarn, Uranıs ve

Detaylı

Radyo Antenler

Radyo Antenler AST406 Radyo Antenler Dipol Antenler: Hertz Dipolü Alıcı Dipolün Yön Diyagramı c 2 S E sabit sin 2 4 R Şekil 1 Dipolün anlık yön diyagramı Şekil 2 Yön diyagramı Anten Türleri Çok Yönlü antenler

Detaylı

- 1 - ŞUBAT KAMPI SINAVI-2000-I. Grup. 1. İçi dolu homojen R yarıçaplı bir top yatay bir eksen etrafında 0 açısal hızı R

- 1 - ŞUBAT KAMPI SINAVI-2000-I. Grup. 1. İçi dolu homojen R yarıçaplı bir top yatay bir eksen etrafında 0 açısal hızı R - - ŞUBT KMPI SINVI--I. Grup. İçi dolu omojen yarıçaplı bir top yatay bir eksen etrafında açısal ızı ile döndürülüyor e topun en alt noktası zeminden yükseklikte iken serbest bırakılıyor. Top zeminden

Detaylı

MERCEKLER BÖLÜM 6. Alıştırmalar. Mercekler ÇÖZÜMLER OPTİK 179 I 1 I 2

MERCEKLER BÖLÜM 6. Alıştırmalar. Mercekler ÇÖZÜMLER OPTİK 179 I 1 I 2 MERCEER BÖÜM 6 Alıştırmalar ÇÖZÜMER Mercekler 5 6 θ θ 7 θ θ 4 8 PTİ 79 5 =4 = =4 = 6 T =/ = = = 7 T =/ = =4 = 4 8 T T = =4/ = = = 80 PTİ 4,5 Her aralığa diyelim = = olur Çukur aynanın odak uzaklığı, =

Detaylı

Ahenk (Koherans, uyum)

Ahenk (Koherans, uyum) Girişim Girişim Ahenk (Koherans, uyum Ahenk (Koherans, uyum Ahenk (Koherans, uyum http://en.wikipedia.org/wiki/coherence_(physics#ntroduction Ahenk (Koherans, uyum Girişim İki ve/veya daha fazla dalganın

Detaylı

Küresel Aynalar Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri

Küresel Aynalar Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri üresel Aynalar estlerinin Çözümleri 1 est 1 in Çözümleri. v 1,5 1. A B A B B A ışınının ʹ olarak yansıyabilmesi için ların odak noktaları çakışık olmalıdır. Aynalar arasındaki uzaklık şekilde gösterildiği

Detaylı

PowerSeeker teleskoplar iki yıllık sınırlı bir garantiye sahiptir. Ayrıntılar için adresindeki internet sitemize bakın

PowerSeeker teleskoplar iki yıllık sınırlı bir garantiye sahiptir. Ayrıntılar için  adresindeki internet sitemize bakın Bir PowerSeeker teleskop aldığınız için tebrikler. PowerSeeker serisi teleskopların birçok farklı modeli vardır ve bu kılavuz Alt-Az altıklar (bir altazimut iki harekete sahip - yükseklik (yukarı-aşağı)

Detaylı

GDM 417 ASTRONOMİ. Gökyüzünde Hareketler

GDM 417 ASTRONOMİ. Gökyüzünde Hareketler GDM 417 ASTRONOMİ Gökyüzünde Hareketler Günlük Hareket ve Gökyüzü Gökküresi: Dünyamız dışındaki bütün gökcisimlerinin üzerinde yer aldığını, üzerinde hareket ettiklerini varsaydığımız, merkezinde Yer in

Detaylı

DAY 2009 etkinliklerini www.astronomi2009.org sayfasındaki etkinlikler bağlantısı altından izleyebilirsiniz! İçindekiler:

DAY 2009 etkinliklerini www.astronomi2009.org sayfasındaki etkinlikler bağlantısı altından izleyebilirsiniz! İçindekiler: DAY 2009 etkinliklerini www.astronomi2009.org sayfasındaki etkinlikler bağlantısı altından izleyebilirsiniz! Kendi etkinliklerinizi de etkinlik@tad.org.tr adresine bildirirseniz web sitemizden duyurulacaktır.

Detaylı

FİZ209A OPTİK LABORATUVARI DENEY KILAVUZU

FİZ209A OPTİK LABORATUVARI DENEY KILAVUZU T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ ORTAÖĞRETİM FEN VE MATEMATİK ALANLARI EĞİTİMİ BÖLÜMÜ FİZİK EĞİTİMİ ANABİLİM DALI FİZ209A OPTİK LABORATUVARI DENEY KILAVUZU TÇ 2007 & ҰǓ 2012 Öğrencinin Adı

Detaylı

Gökyüzünde Hareket (II)

Gökyüzünde Hareket (II) Gökyüzünde Hareket (II) M. Atakan Gürkan, Sabancı Üniversitesi Galileo Öğretmen Eğitim Programı, Eylül 2013, İTÜ Bilim Merkezi Birinci Kısmın Özeti Dünya'nın hareketi 1) Kendi çevresinde değişmeyen bir

Detaylı

ASTRONOMİ TARİHİ. 3. Bölüm Mezopotamya, Eski Mısır ve Eski Yunan da Astronomi. Serdar Evren 2013

ASTRONOMİ TARİHİ. 3. Bölüm Mezopotamya, Eski Mısır ve Eski Yunan da Astronomi. Serdar Evren 2013 ASTRONOMİ TARİHİ 3. Bölüm Mezopotamya, Eski Mısır ve Eski Yunan da Astronomi Serdar Evren 2013 Fotoğraf: Eski Yunan mitolojisinde sırtında gök küresini taşıyan astronomi tanrısı, ATLAS. Daha modern nesil

Detaylı

KUTUP IŞINIMI AURORA. www.astrofotograf.com

KUTUP IŞINIMI AURORA. www.astrofotograf.com KUTUP IŞINIMI AURORA www.astrofotograf.com Kutup ışıkları, ya da aurora, genellikle kutup bölgelerinde görülen bir gece ışımasıdır. Aurora, gökyüzündeki doğal ışık görüntüleridir. Genelde gece görülen

Detaylı

AST404 GÖZLEMSEL ASTRONOMİ HAFTALIK UYGULAMA DÖKÜMANI

AST404 GÖZLEMSEL ASTRONOMİ HAFTALIK UYGULAMA DÖKÜMANI AST404 GÖZLEMSEL ASTRONOMİ HAFTALIK UYGULAMA DÖKÜMANI Öğrenci Numarası: I. / II. Öğretim: Adı Soyadı: İmza: HAFTA 02 1. KONU: KOORDİNAT SİSTEMLERİ 2. İÇERİK Küresel Koordinat Sistemleri Coğrafi Koordinat

Detaylı

Optik Bilimi. 2.1.02-00 Lens ve Optik Cihazların yasaları. Geometrik Optik. İhtiyacınız Olanlar:

Optik Bilimi. 2.1.02-00 Lens ve Optik Cihazların yasaları. Geometrik Optik. İhtiyacınız Olanlar: Optik Bilimi Geometrik Optik Lens ve Optik Cihazların yasaları Neler öğrenebilirsiniz? Mercekler yasası Büyütme Odak Mesafesi Obje Mesafesi Teleskop Mikro kapsam Işık ışını yolu Konveks mercekler Konkav

Detaylı

AST202 Astronomi II. Doç. Dr. Tolgahan KILIÇOĞLU

AST202 Astronomi II. Doç. Dr. Tolgahan KILIÇOĞLU AST202 Astronomi II Doç. Dr. Tolgahan KILIÇOĞLU 10. Konu Yıldızların Uzaydaki Hareketleri Öz Hareket Gezegenlerden ayırdetmek için sabit olarak isimlendirdiğimiz yıldızlar da gerçekte hareketlidirler.

Detaylı

Teleskop Seçim Rehberi

Teleskop Seçim Rehberi Teleskop Seçim Rehberi Ülkemizde gökyüzüne olan ilgi giderek artıyor. Hem buna bağlı olarak, hem de teleskop modellerinin çeşitlenmesi ve daha düşük fiyatlarla satın alınabilir hale gelmeleri sayesinde

Detaylı

02.04.2012. Düşey mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi

02.04.2012. Düşey mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi Düşey mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi Noktalar arasındaki düşey mesafelerin ölçülmesine yükseklik ölçmesi ya da nivelman denir. Yükseklik: Ölçülmek istenen nokta ile sıfır yüzeyi olarak kabul edilen

Detaylı

ASTRONOMİ VE UZAY BİLİMLERİ

ASTRONOMİ VE UZAY BİLİMLERİ ASTRONOMİ VE UZAY BİLİMLERİ ( 4.5.6.7.8. Sınıflar) Yaz Okulu Kodu: YO/ASTRO Tarih: 22 Haziran 10 Temmuz 2015 Süre: 3 Hafta Saat: 10:00-16:00 Ücret: 1100 TL Kontenjan: 25 Yer: İstanbul Üniversitesi Beyazıt

Detaylı

17. yy. Dehalar Yüzyılı

17. yy. Dehalar Yüzyılı 17. yy. Dehalar Yüzyılı 20. yy a kadar her bilimsel gelişmeyi etkilediler. 17. yy daki bilimsel devrimin temelleri 14.yy. da atılmıştı fakat; Coğrafi keşifler ile ticaret ve sanayideki gelişmeler sayesinde

Detaylı

GÖZLÜK CAMLARI MERCEK ÇEŞİTLERİNE GÖRE. Konveks Gözlük Camları Yakınsak, ince kenarlı 03.11.2014

GÖZLÜK CAMLARI MERCEK ÇEŞİTLERİNE GÖRE. Konveks Gözlük Camları Yakınsak, ince kenarlı 03.11.2014 GÖZLÜK CAMLARI MERCEK ÇEŞİTLERİNE GÖRE KONVEKS (+) İNCE KENARLI KONKAV (-) KALIN KENARLI ASTİGMATİK (SİLİNDİRİK) LENSLER PRİZMATİK LENSLER Konveks Gözlük Camları Yakınsak, ince kenarlı 1 Taban tabana prizma

Detaylı

Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü

Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. H. Ebru ÇOLAK ecolak@ktu.edu.tr Karadeniz Teknik Üniversitesi, GISLab Trabzon www.gislab.ktu.edu.tr/kadro/ecolak DÜŞEY MESAFELERİN YÜKSEKLİKLERİN

Detaylı

T. C. BOZOK ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ MATEMATİK VE FEN BİLİMLERİ EĞİTİMİ BÖLÜMÜ FEN BİLGİSİ EĞİTİMİ ABD FİZİK LABORATUARI III DENEY FÖYÜ

T. C. BOZOK ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ MATEMATİK VE FEN BİLİMLERİ EĞİTİMİ BÖLÜMÜ FEN BİLGİSİ EĞİTİMİ ABD FİZİK LABORATUARI III DENEY FÖYÜ T. C. BOZOK ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ MATEMATİK VE FEN BİLİMLERİ EĞİTİMİ BÖLÜMÜ FEN BİLGİSİ EĞİTİMİ ABD FİZİK LABORATUARI III DENEY FÖYÜ Yrd. Doç. Dr. Muharrem KIRAK 2017 Deney Listesi 1. Hafta - Deney

Detaylı

Teleskop bilim ve astronomide devrim yaratmıştır.

Teleskop bilim ve astronomide devrim yaratmıştır. Teleskop bilim ve astronomide devrim yaratmıştır. Gökyüzüne çevrildiği andan itibaren teleskop bize köklerimizi ve kaderimizi gösteren bir araç olmuştur. Teleskop bilim ve astronomide devrim yaratmıştır.

Detaylı

Küresel Aynalar. Test 1 in Çözümleri

Küresel Aynalar. Test 1 in Çözümleri 0 üresel Aynalar Test in Çözümleri.. L T T Cismin L noktası merkezde ve birim yükseklikte olduğu için görüntüsü yine merkezde, ters ve birim yükseklikte olur. Cismin noktası dan uzaklıkta ve birim yükseklikte

Detaylı

Jeodezi

Jeodezi 1 Jeodezi 5 2 Jeodezik Eğri Elipsoid Üstünde Düşey Kesitler Elipsoid yüzünde P 1 noktasındaki normalle P 2 noktasından geçen düşey düzlem, P 2 deki yüzey normalini içermez ve aynı şekilde P 2 de yüzey

Detaylı

Dik İzdüşüm Teorisi. Prof. Dr. Muammer Nalbant. Muammer Nalbant

Dik İzdüşüm Teorisi. Prof. Dr. Muammer Nalbant. Muammer Nalbant Dik İzdüşüm Teorisi Prof. Dr. Muammer Nalbant Muammer Nalbant 2017 1 Dik İzdüşüm Terminolojisi Bakış Noktası- 3 boyutlu uzayda bakılan nesneden sonsuz uzaktaki herhangi bir yer. Bakış Hattı- gözlemcinin

Detaylı

DALGALAR. Su Dalgaları

DALGALAR. Su Dalgaları DALGALAR Su Dalgaları Su Dalgaları Su dalgalarının özellikleri tabanı cam olan ve içinde su bulunan dalga leğeni yardımıyla incelenir. Eğer kaynak noktasal ise oluşan dalga dairesel; eğer kaynak düz bir

Detaylı

DENEY 2. IŞIK TAYFI VE PRİZMANIN ÇÖZÜNÜRLÜK GÜCÜ

DENEY 2. IŞIK TAYFI VE PRİZMANIN ÇÖZÜNÜRLÜK GÜCÜ DENEY 2. IŞIK TAYFI VE PRİZMANIN ÇÖZÜNÜRLÜK GÜCÜ Amaç: - Kırılma indisi ile dalgaboyu arasındaki ilişkiyi belirleme. - Cam prizmaların çözünürlük gücünü hesaplayabilme. Teori: Bir ortamın kırılma indisi,

Detaylı

GÜNEŞ SİSTEMİ. 1-Havanın bulutsuz olduğu bir günde gökyüzüne gece ve gündüz baktığımızda neler görürüz?

GÜNEŞ SİSTEMİ. 1-Havanın bulutsuz olduğu bir günde gökyüzüne gece ve gündüz baktığımızda neler görürüz? üneş Sistemi ÜNEŞ SİSTEMİ Bu bölümde üneş Sistemi hakkında bilgi sahibi olacaksınız A Acaba yalnız mıyız? Etkinlik A 1-Havanın bulutsuz olduğu bir günde gökyüzüne gece ve gündüz baktığımızda neler görürüz?

Detaylı

Yoğunlaştırılmış Güneş enerjisi santralinin yansıtıcıları aynaların kullanım alanlarından yalnızca biridir.

Yoğunlaştırılmış Güneş enerjisi santralinin yansıtıcıları aynaların kullanım alanlarından yalnızca biridir. Aynalar aakakakak Günlük yaşamımızda sıklıkla kullandığımız eşyalardan biri ayna. Peki ilk aynalar nasıl yapılmış? Çeşitleri neler? Hangi amaçlarla kullanılıyor? Hiç merak ettiniz mi? Haydi gelin aynanın

Detaylı

HAREKET HAREKET KUVVET İLİŞKİSİ

HAREKET HAREKET KUVVET İLİŞKİSİ HAREKET HAREKET KUVVET İLİŞKİSİ Sabit kabul edilen bir noktaya göre bir cismin konumundaki değişikliğe hareket denir. Bu sabit noktaya referans noktası denir. Fizikte hareket üçe ayrılır Ötelenme Hareketi:

Detaylı

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ. Anten Parametrelerinin Temelleri. Samet YALÇIN

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ. Anten Parametrelerinin Temelleri. Samet YALÇIN AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ Anten Parametrelerinin Temelleri Samet YALÇIN Anten Parametrelerinin Temelleri GİRİŞ: Bir antenin parametrelerini tanımlayabilmek için anten parametreleri gereklidir. Anten performansından

Detaylı

AST404 GÖZLEMSEL ASTRONOMİ HAFTALIK UYGULAMA DÖKÜMANI

AST404 GÖZLEMSEL ASTRONOMİ HAFTALIK UYGULAMA DÖKÜMANI AST404 GÖZLEMSEL ASTRONOMİ HAFTALIK UYGULAMA DÖKÜMANI Öğrenci Numarası: I. / II. Öğretim: Adı Soyadı: İmza: HAFTA 08 1. KONU: TAYFSAL GÖZLEM 1 2. İÇERİK Doppler Etkisi Kirchhoff Yasaları Karacisim Işınımı

Detaylı

TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri

TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm

Detaylı

Diyafram ve Enstantane

Diyafram ve Enstantane Diyafram ve Enstantane Diyafram Diyafram mercekler dizisi içinde film üzerine düşecek ışık miktarını denetlemeye yarayan bir araçtır. Fotoğraf çekerken kullanılan filmin yeteri kadar pozlanması için belli

Detaylı

Su Dalgaları Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri

Su Dalgaları Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümleri Test 1 in Çözümleri 1. 5 dalga tepesi arası 4λ eder.. Su Dalgaları Testlerinin Çözümleri 4λ = 0 cm 1 3 4 5 λ = 5 cm bulunur. Stroboskop saniyede 8 devir yaptığına göre frekansı 4 s 1 dir. Dalgaların frekansı;

Detaylı

KOLİMATOR ve OTOKOLİMATOR Rev: A, AMAÇ

KOLİMATOR ve OTOKOLİMATOR Rev: A, AMAÇ KOLİMATOR ve OTOKOLİMATOR Rev: A, 30.11.2016 AMAÇ Buradaki bilgiler; gündüz, gece ve termal görüş cihazları, lazer cihazları gibi optik cihazların üretim, ölçüm ve testlerinde, laboratuvarlarda ve üretim

Detaylı

5 İki Boyutlu Algılayıcılar

5 İki Boyutlu Algılayıcılar 65 5 İki Boyutlu Algılayıcılar 5.1 CCD Satır Kameralar Ölçülecek büyüklük, örneğin bir telin çapı, objeye uygun bir projeksiyon ile CCD satırının ışığa duyarlı elemanı üzerine düşürülerek ölçüm yapılır.

Detaylı

ÖZET. Basit Makineler. Basit Makine Çeşitleri BASİT MAKİNELER

ÖZET. Basit Makineler. Basit Makine Çeşitleri BASİT MAKİNELER Basit Makineler Basit Makine Nedir? Günlük hayatımızda yaptığımız işleri kolaylaştırmak için bir takım araçlar kullanırız. Bir kuvvetin yönünü, büyüklüğünü ya da bir kuvvetin hem büyüklüğünü hem de yönünü

Detaylı

MERCEKLER. Kısacası ince kenarlı mercekler ışığı toplar, kalın kenarlı mercekler ışığı dağıtır.

MERCEKLER. Kısacası ince kenarlı mercekler ışığı toplar, kalın kenarlı mercekler ışığı dağıtır. MERCEKLER İki küresel yüzey veya bir düzlemle bir küresel yüzey arasında kalan saydam ortamlara mercek denir. Şekildeki gibi yüzeyler kesişiyorsa ince kenarlı mercek olur ki bu mercek üzerine gelen bütün

Detaylı

TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri

TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMLI

10. SINIF KONU ANLATIMLI MEREER 0. SINI ONU ANATIMI 4. ÜNİTE: OPTİ 6. onu MEREER ETİNİ ÇÖZÜMERİ Ünite 4 Optik 4. Ünite 6. onu (Mercekler) 5.. A nın evapları d d d d d Işın şekildeki gibi bir yol izler.. Mercekler aynı maddeden

Detaylı

Güneş sistemi içersinde; Güneş, 8 gezegen, asteroidler, kuyruklu yıldızlar, meteorlar, cüce gezegenler,uydular vardır.

Güneş sistemi içersinde; Güneş, 8 gezegen, asteroidler, kuyruklu yıldızlar, meteorlar, cüce gezegenler,uydular vardır. Güneş sistemi içersinde; Güneş, 8 gezegen, asteroidler, kuyruklu yıldızlar, meteorlar, cüce gezegenler,uydular vardır. Güneş Sistemi Nasıl Oluştu? Güneş Lekeleri Güneş lekeleri, manyetik alan düzensizliği

Detaylı

İNS1101 MÜHENDİSLİK ÇİZİMİ. Bingöl Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü 2018

İNS1101 MÜHENDİSLİK ÇİZİMİ. Bingöl Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü 2018 İNS1101 MÜHENDİSLİK ÇİZİMİ Bingöl Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü 2018 TEKNİK RESİM Teknik resim, teknik elemanların üretim yapabilmeleri için anlatmak istedikleri teknik özelliklerin biçim ve

Detaylı

Yıldızımız GÜNEŞ. Serdar Evren. Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü

Yıldızımız GÜNEŞ. Serdar Evren. Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Yıldızımız GÜNEŞ Serdar Evren Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü e-konferans: 13 Nisan 2016 Bolu İl Milli Eğitim Müdürlüğü Bilime Yolculuk Projesi Amaterasu, Japon Güneş Tanrıçası Arinna,

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMLI

10. SINIF KONU ANLATIMLI IŞIĞI IRII 0. IIF U TII 4. ÜİTE: PTİ 4. onu IŞIĞI IRII ETİİ ve TET ÇÖZÜERİ Ünite 4 ptik 4. Ünite 4. onu (Işığın ırılması) nın Çözümleri. Şekil incelenirse, ışığın hem n ortamından n ortamına geçerken hem

Detaylı

2. HAFTA MİKROSKOPLAR

2. HAFTA MİKROSKOPLAR 2. HAFTA MİKROSKOPLAR MİKROSKOPLAR Hücreler çok küçük olduğundan (3-200 µm) mikroskop kullanılması zorunludur. Soğan zarı, parmak arası zarlar gibi çok ince yapılar, kesit almadan ve mikroskopsuz incelenebilir.

Detaylı

MALZEME ANA BİLİM DALI Malzeme Laboratuvarı Deney Föyü. Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi. Deneyin Tarihi:

MALZEME ANA BİLİM DALI Malzeme Laboratuvarı Deney Föyü. Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi. Deneyin Tarihi: Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi Deneyin Tarihi:13.03.2014 Deneyin Amacı: Malzemelerin sertliğinin ölçülmesi ve mukavemetleri hakkında bilgi edinilmesi. Teorik Bilgi Sertlik, malzemelerin plastik

Detaylı

TORK VE DENGE. İçindekiler TORK VE DENGE 01 TORK VE DENGE 02 TORK VE DENGE 03 TORK VE DENGE 04. Torkun Tanımı ve Yönü

TORK VE DENGE. İçindekiler TORK VE DENGE 01 TORK VE DENGE 02 TORK VE DENGE 03 TORK VE DENGE 04. Torkun Tanımı ve Yönü İçindekiler TORK VE DENGE TORK VE DENGE 01 Torkun Tanımı ve Yönü Torka Sebep Olan ve Olmayan Kuvvetler Tork Bulurken İzlenen Yöntemler Çubuğa Uygulanan Kuvvet Dik Değilse 1) Kuvveti bileşenlerine ayırma

Detaylı

Fiz Ders 10 Katı Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi

Fiz Ders 10 Katı Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi Fiz 1011 - Ders 10 Katı Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi Açısal Yerdeğiştirme, Hız ve İvme Dönme Kinematiği: Sabit Açısal İvmeli Dönme Hareketi Açısal ve Doğrusal Nicelikler Dönme Enerjisi Eylemsizlik

Detaylı

Fizik 203. Ders 6 Kütle Çekimi-Isı, Sıcaklık ve Termodinamiğe Giriş Ali Övgün

Fizik 203. Ders 6 Kütle Çekimi-Isı, Sıcaklık ve Termodinamiğe Giriş Ali Övgün Fizik 203 Ders 6 Kütle Çekimi-Isı, Sıcaklık ve Termodinamiğe Giriş Ali Övgün Ofis: AS242 Fen ve Edebiyat Fakültesi Tel: 0392-630-1379 ali.ovgun@emu.edu.tr www.aovgun.com Kepler Yasaları Güneş sistemindeki

Detaylı

PROJE ADI: PARALEL AYNALARDA GÖRÜNTÜLER ARASI UZAKLIKLARININ PRATİK HESAPLANMASI

PROJE ADI: PARALEL AYNALARDA GÖRÜNTÜLER ARASI UZAKLIKLARININ PRATİK HESAPLANMASI 03.01.2014 PROJE ADI: PARALEL AYNALARDA GÖRÜNTÜLER ARASI UZAKLIKLARININ PRATİK HESAPLANMASI PROJE AMACI: Paralel aynaların arasına konulan bir cismin sonsuz tane görüntüsü vardır. Bu proje burada oluşan

Detaylı