ISSN Yıl: 6 Sayı: 24 Ekim/Kasım/Aralık 2003

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ISSN 1301-1650 Yıl: 6 Sayı: 24 Ekim/Kasım/Aralık 2003"

Transkript

1 ISSN Yıl: 6 Sayı: 4 Ekim/Kasım/Aralık 003 İMKB Mali Sektör Şirketleri nin Sistematik ve Sistematik Olmayan Risklerinin İncelenmesi Hatice oğukanlı & Songül Kakilli Acaravcı & Serkan Yılmaz Kandır İstanul Menkul Kıymetler Borsası nda Betaların eğişkenliği Üzerine Bir İnceleme Atilla Odaaşı Türkiye de Finans ve Büyüme: Nedensellik İlişkisi Ensar Yılmaz & Özgür Kayalıca

2 Elektronik Eriþim: ÝMKB ergisi, 3 Aylýk Finans ve Ekonomi Süreli Yayýný Ýstanul Menkul Kýymetler Borsasý tarafýndan yayýnlanýr. ÝMKB ergisi nin 10. sayýsýndan aþlamak üzere ütün makalelere tam-metin olarak internette pdf. formatýnda eriþim saðlanailmektedir. ÝMKB ergisinin tam metnine paralý eriþim sistemi ile aonelerimiz kendilerine tahsis edilecek ir þifre ile ulaþaileceklerdir. Makale Özetleri: ÝMKB ergisi nde yayýmlanan tüm makale özetleri ÝMKB we sitesinde verilmektedir. Bu veritaaný derginin yayýn hayatýna aþladýðý 1997 tarihinden itiaren yayýmlanan tüm makale özetlerini içermektedir. Makale özetleri derginin yayýmlanmasýný müteakip her üç ayda ir ücretsiz olarak verilmektedir. ÝMKB ergisi Yýl 6 Sayý 4 Ekim/Kasým/Aralýk 00 Eriþim: (1) () Seçenek: ÝMKB ergisi Ayrýntýlý ilgi, yorum ve önerileriniz için lütfen aþaðýdaki numara ve adresten izi arayýnýz. Tel: (90.1) arastir@imk.gov.tr ÝMKB ergisi Aonelik Formu ÝMKB ergisi ne ir yýllýk aone olmak için lütfen ilgili kutularý iþaretleyiniz TL (asýlý yayýn no., 3, 4, 5) (her ir sayý TL.) TL ( no., 3, 4, 5 elektronik posta ile) (her ir sayý için TL.) Adý Soyadý Ünvaný Þirket Adý Adres Posta Kodu Þehir Telefon (Kodu ile irlikte) Faks Elektronik Posta ÝÇÝNEKÝLER ÝMKB Mali Sektör Þirketleri nin Sistematik ve Sistematik Olmayan Risklerinin Ýncelenmesi Hatice oðukanlý & Songül Kakilli Acaravcý & Serkan Yýlmaz Kandýr Ýstanul Menkul Kýymetler Borsasý nda Betalarýn eðiþkenliði Üzerine Bir Ýnceleme Atilla Odaaþý Türkiye'de Finans ve Büyüme: Nedensellik Ýliþkisi Ensar Yýlmaz & Özgür Kayalýca Gloal Sermaye Piyasalarý ÝMKB Piyasa Ýstatistikleri Kitap Tanýtým ÝMKB Yayýn Listesi Aonelik ücretleri T. Ýþ Bankasý Borsa Þuesi no lu hesaa yatýrýlmalýdýr. * Akademisyen ve öðrencilere %30 indirim uygulanacaktýr den itiaren Institute of European Finance in (IEF) yayýnladýðý World Banking Astracts endeksi kapsamýnda olan ÝMKB ergisi, Temmuz 000 itiariyle, American Economic Association tarafýndan yayýnlanan Econlit (Jel on C) endeksleri kapsamýna alýnmasý kaul edilmiþtir.

3 ÝMKB ergisi Cilt: 6 Sayý: 4 Ekim/Kasým/Aralýk 00 ISSN ÝMKB 1997 ÝMKB MALÝ SEKTÖR ÞÝRKETLERÝ NÝN SÝSTEMATÝK VE SÝSTEMATÝK OLMAYAN RÝSKLERÝNÝN ÝNCELENMESÝ Hatice OÐUKANLI * Songül Kakilli ACARAVCI ** Serkan Yýlmaz KANIR *** Özet Türkiye de son yýllarda yaþanan krizler, sistematik riskin ne kadar önemli olduðunu ir kez daha göstermiþtir. Son dönemde ir çok ankanýn TMSF ünyesine geçmesi, u geliþmelerin ir sonucu olmaktadýr. Türkiye de u riskler içerisinde sistematik riskin daha önemli ir yer tuttuðuna inanýlmaktadýr. Temel sistematik risk kaynaklarýndan; GSMH üyüme oraný, enflasyon oraný, faiz oraný ve döviz kurundan kaynaklanan riskler tüm firmalarý etkilemektedir. Bu risklerin finansal kuruluþlar üzerindeki etkisi daha fazla önem arz etmektedir. Çünkü faiz oraný ve döviz kuru riskleri, finansal sektör þirketlerini ve özellikle ankalarý daha yakýndan ilgilendirmektedir. Bu çalýþmada, 3 mali sektör þirketine ait hisse senetlerinin risklerinin, tekli endeks modeli kullanýlarak sistematik risk ve sistematik olmayan risk olarak ayrýþtýrýlmasý gerçekleþtirilmiþtir yýlýnýn Ocak ayý ile 001 yýlýnýn Aralýk ayý arasýndaki 7 aylýk dönem araþtýrma kapsamýna alýnmýþtýr. Sonuç olarak, mali sektör þirketlerinde sistematik olmayan riskin, sistematik riskten daha önemli olduðu söyleneilir. Buna karþýlýk, þirketlerin tamamýnda u durum görülmemektedir. Mali sektör içindeki þirketlerin gerek toplam riskleri gerekse risk ileþimleri farklýlýk göstermektedir. I. Giriþ Hisse senedi yatýrým kararý verilirken yatýrýmýn eklenen faydasýný maksimum yapmak isteyen yatýrýmcý risk ve getiri olmak üzere iki önemli faktöre gereksinim * Prof. r. Hatice oðukanlý, Çukurova Üniversitesi, ÝÝBF, Ýþletme Bölümü, Balcalý, Adana 01330, Türkiye. Tel: (03) Fax: (03) E-posta: hatdog@mail.cu.edu.tr ** Arþ. Gör. Songül Kakilli Acaravcý, Çukurova Üniversitesi, ÝÝBF, Ýþletme Bölümü, Balcalý, Adana 01330, Türkiye. Tel: (03) Fax: (03) E-posta: skakilli@mail.cu.edu.tr *** Arþ. Gör. Serkan Yýlmaz Kandýr, Çukurova Üniversitesi, ÝÝBF, Ýþletme Bölümü, Balcalý, Adana 01330, Türkiye. Tel: (03) Fax: (03) E-posta: skandir@mail.cu.edu.tr Hatice oðukanlý & Songül Kakilli Acaravcý & Serkan Yýlmaz Kandýr duymaktadýr. Getirilerin olasýlýk daðýlýmý ilindiðinde, eklenen getiri kullanýlýrken; tarihi veriler söz konusu olduðundan ortalama getiri eklenen getiririnin yerini almaktadýr. Riskin genel kaul görmüþ ölçütü olarak ise varyans veya standart sapma kullanýlmaktadýr. Toplam riskin ir kýsmý pazar risklerinden oluþurken; ir kýsmý da firmaya özgü risklerden oluþmaktadýr. Markowitz e göre portföy riskinin ölçümü portföyde yer alan varlýklarýn kovaryanslarý ile ilintili olduðundan, portföydeki hisse senedi sayýsý arttýkça u hesaplamalar oldukça güçleþmektedir. Pazar endeksi ile hisse senedi getirileri arasýndaki yüksek korelasyona dayanýlarak, hisse senedi getirilerini açýklamak için tekli endeks modeli (pazar modeli) geliþtirilmiþtir. Pazar modeli hisse senedi getirilerini tek ir faktöre, pazar endeksine, aðlý olarak açýklamakta ve unun sonucu olarak varyansý ve kovaryansý, pazar ile iliþkiyi temel alarak yeniden hesaplamaktadýr. Tekli endeks modeline göre varyans hesaplamak, hem oldukça kolaydýr, hem de riski kaynaklarý itiariyle göstermeye imkan saðlamaktadýr. Riski ayrýþtýran azý çalýþmalarda sistematik riskin ölçütü olarak sadece alýnmaktadýr. Oysa, katsayýsý sistematik riskin ir göstergesi iken tek aþýna sistematik riski ölçmeye yetmemektedir. Bu çalýþmada u sakýncalar da dikkate alýnarak sistematik risk, i s m ile ölçülürken; sistematik olmayan risk, s ei þeklinde ölçülmektedir. Bu çalýþmada, mali sektör þirketlerine ait hisse senetlerinin risklerinin sistematik risk ve sistematik olmayan risk olarak ayrýþtýrýlmasý gerçekleþtirilmiþtir. Çalýþmanýn izleyen ölümünde konu ile ilgili literatür incelenmiþ; üçüncü ve dördüncü ölümlerinde ise sýrasýyla çalýþmada kullanýlan veriler ve yöntem açýklanmýþtýr. Beþinci ölümde, riskin, sistematik risk ve sistematik olmayan risk olarak ayrýþtýrýlmasý gerçekleþtirilmiþtir. Altýncý ölümde ise uygulama sonuçlarý sunulmuþtur. II. Sistematik Risk ve Sistematik Olmayan Risk ile Ýlgili Çalýþmalar Sistematik risk ve sistematik olmayan risk ile ilgili çok sayýda ampirik çalýþma yapýlmýþtýr. Aþaðýda u çalýþmalardan önemli ulunanlarýna deðinilmiþtir. Beaver, Ketler ve Scholes (1970), temel firma deðiþkenleri ve ir hisse senedinin etasý arasýndaki iliþkiyi incelemiþlerdir. Bu deðiþkenler: karpayý üyümesi (kar payý/ kazançlar), varlýklarýn üyümesi (toplam varlýklardaki yýllýk deðiþim), kaldýraç (menkul kýymetler/toplam varlýklar), likidite (dönen varlýklar/kýsa vadeli orçlar), varlýk üyüklüðü (toplam varlýklar), kazançlarýn deðiþkenliði (kazançlar fiyat rasyosunun standart sapmasý) ve hesaplanan etasýdýr (kazançlarýn etasý). Çalýþmada, karpayý ödemesi ve eta arasýnda negatif ir iliþki eklenirken üyüme ve eta arasýnda pozitif ir iliþki

4 ÝMKB Mali Sektör Þirketleri nin Sistematik ve Sistematik Olmayan Risklerinin Ýncelenmesi 3 4 Hatice oðukanlý & Songül Kakilli Acaravcý & Serkan Yýlmaz Kandýr eklenmektedir. Yüksek üyüme hýzýna sahip olan firmalarýn, düþük hýzla üyüyen firmalardan daha riskli olduðu ifade edilmektedir. Kaldýraç, kazancýn deðiþkenliðini arttýrmaktadýr. Kaldýraç arttýkça, risk ve eta da artmaktadýr. Likiditenin eta ile negatif iliþkili olduðu elirtilmiþtir. Yüksek likiditeye sahip firmanýn, düþük likiditeye sahip firmadan daha az riskli olduðu söyleneilmektedir. Büyük firmalarýn küçük firmalardan daha az riskli olduðu görüþü ifade edilmektedir. Ayrýca Beaver, Ketler ve Scholes (1970), yaptýklarý ampirik çalýþma sonucunda yukarýda önerilen iliþkileri doðrulamýþlardýr. Elton ve Gruer (1971), risk ve getiri arasýndaki iliþkiyi incelemiþler ve tekli endeks modeline ilave endeksler eklemenin riski daha iyi açýklamayý saðladýðýný, una karþýlýk performansýn daha düþük elirlenmesine neden olduðunu ileri sürmüþlerdir. aha fazla endeks eklemek tarihi korelasyon matrisinin daha iyi yorumlanmasýný saðlamasýna raðmen, geleceðe iliþkin korelasyon matrisinin daha zayýf tahmin edilmesine ve her risk düzeyinde, daha düþük getirilere sahip portföylerin seçimine neden olmaktadýr. Blume (1971), Ocak 196-Haziran 1968 dönemini kapsayan çalýþmasýný sistematik risk üzerinde yoðunlaþtýrmýþtýr. Blume (1971), inceleme dönemini yediþer yýllýk alt dönemlere ayýrmýþ ve etanýn zaman içindeki tutarlýlýðýný incelemiþtir. Çalýþma sonuçlarýna göre, eta, zaman içinde deðiþiklik göstermektedir. üþük etalý portföylerde eta yükselme eðilimi gösterirken; yüksek etalý portföylerde eta düþme eðilimi göstermiþtir. Geçmiþ veriler, gelecek verileri tahmin etmede yetersiz kalmýþlardýr. Ancak u hatalý tahmine karþý ir yöntem geliþtirilmiþtir. Bu yönteme göre, her dönemin etasý ile önceki dönemin etasý arasýnda regresyon analizi yapýlarak düzeltilmiþ eta elde edilmiþ ve düzeltilmiþ etalar gelecek etanýn tahmininde kullanýlmýþtýr. Bu yöntemle elde dilen sonuçlar geleceðin daha iyi tahmin edilmesini saðlamýþtýr. Buna göre düzeltilmiþ etanýn kullanýlmasý daha saðlýklý sonuçlar saðlamýþtýr. Jaco (1971), Aralýk 1945-Aralýk 1965 tarihlerini kapsayan çalýþmasýna 593 menkul kýymeti dahil etmiþ ve çalýþma dönemini dört alt döneme ayýrmýþtýr. 40 aylýk veri kullandýðý çalýþmada aylýk getirileri, ay sonu ve ay aþý menkul kýymet fiyatý arasýndaki farký ay aþý fiyatýna oranlayarak hesaplamýþtýr. 593 menkul kýymetin fiyatlarýna dayanarak eþit aðýrlýklý ir endeks oluþturmuþ ve u endeksi pazar endeksi olarak kullanmýþtýr. Çalýþma sonuçlarýna göre, portföylerin ortalama getirileri, etalarý ile uyumluluk göstermemektedir. Bu tutarsýzlýðýn nedeni olarak ise þu gerekçeler elirtilmiþtir: (1) Getirilerin hesaplandýðý zaman periyodunun uzunluðu. () Söz konusu dönemde pazar getiri oraný. (3) Elde tutma döneminin uzunluðu. (4) Yatýrýmcýnýn portföyündeki menkul kýymet sayýsý. (5) Yatýrýmcýnýn portföyüne dahil edeceði menkul kýymetleri seçmede kullandýðý yöntem. Rosenerg ve McKien (1973), yýllarý arasýný ve 578 hisse senedini kapsayan çalýþmalarýnda eta için 3 elirleyici saptamýþlardýr. Bu elirleyicileri, muhasee temelli, pazar temelli ve pazar deðeri temelli olmak üzere üç alt sýnýfa ayýrmýþlardýr. Çalýþmada hem tarihi veriler hem de muhasee temelli veriler kullanýlmýþtýr. Söz konusu veriler regresyon analizi kullanýlarak eta ile iliþkilendirilmiþtir. Muhasee temelli verilerin kullanýlmasý, geleceði tahmin gücünü önemli ölçüde artýrmýþtýr. Blume (1975), dönemini kapsayan ayný örneklemi kullandýðý ikinci çalýþmasýnda da enzer sonuçlar elde etmiþtir. Buna göre, aþýrý yüksek ve aþýrý düþük etaya sahip firmalarýn etalarý zaman içinde u aþýrý deðerlerden normal deðerlere yaklaþmaktadýr. iðer ir ifadeyle söz konusu aþýrý uçlardaki etalar ortalamaya yaklaþma eðilimi göstermektedir. Çalýþmada, u normalleþmenin nedeninin, firma yönetimlerinin aþýrý riskli projeleri sýnýrlandýrmasý veya aþýrý riskli projelerin daha az riskli hale gelmesi olaileceði elirtilmiþtir. Thompson II (1976), Ocak 1949-Haziran 1966 döneminde aylýk veriler kullandýðý çalýþmasýnda hisse senedi etalarýnýn üyüklüðünü açýklamayý amaçlamýþtýr. Bu çerçevede etayý, muhasee verilerine dayanarak, þirket riski azýnda açýklamaya çalýþmýþtýr. Betanýn açýklanmasý için toplam 43 risk faktörü kullanýlmýþtýr. 90 firmanýn araþtýrma kapsamýna alýndýðý çalýþmada, ayrýca, faktörlerin eta üzerindeki etkilerinin tutarlýlýðýnýn saptanmasý amacýyla araþtýrma dönemi iki alt döneme ayrýlmýþtýr. Çoklu regresyon analizi ve korelasyon analizi yapýlarak eta ve risk faktörleri arasýndaki iliþki elirlenmiþtir. Sonuçlara göre, incelenen faktörlerin çoðunun eta üzerinde etkili olduðu elirlenmiþtir. Ayrýca eta ile risk faktörleri arasýndaki iliþkinin tutarlý olup olmadýðý incelendiðinde söz konusu iliþkinin zaman içinde üyük ölçüde dalgalanma gösterdiði sonucu elde edilmiþtir. Aydoðan (1989), ÝMKB de iþlem gören hisse senetleri için yýllarý arasýndaki risk-getiri iliþkisini incelemiþtir. Çalýþmada, hisse senetleri iki grua ayrýlmýþtýr. Buna göre, irinci grupta sadece etasý irden üyük olan hisse senetleri yer almýþtýr. Ýkinci grua ise tüm hisse senetleri dahil edilmiþtir. Bu iki gruun risk primleri farklý olmuþtur. Çalýþma sonuçlarý, hisse senetlerinin ortalama getirisi ile sistematik riskleri arasýnda önemli düzeyde pozitif ir iliþkinin ulunduðunu göstermektedir. Pettengill, Sundaram ve Mathur (1995) tarafýndan gerçekleþtirilen çalýþma hisse senedi etalarý ve getirileri arasýndaki iliþkiyi incelemektedir yýllarýný kapsayan dönemde hisse senetlerine iliþkin aylýk getirilerin kullanýldýðý çalýþmada çok deðiþkenli regresyon analizi yapýlarak eta ve getiri arasýndaki iliþki elirlenmeye çalýþýlmýþtýr. Regresyon katsayýlarý incelendiðinde eta ve

5 ÝMKB Mali Sektör Þirketleri nin Sistematik ve Sistematik Olmayan Risklerinin Ýncelenmesi 5 6 Hatice oðukanlý & Songül Kakilli Acaravcý & Serkan Yýlmaz Kandýr getiri arasýnda sistematik fakat koþullara aðlý ir iliþki elirlenmiþtir. Risk ve getiri arasýndaki iliþkinin dönemsel olup olmadýðý da incelenmiþ ve 1 aydan altýsýnda negatif ir iliþki elirlenmiþtir. iðer ir ifade ile eklenenden farklý ir iliþkiye rastlanmýþtýr. Ancak genel olarak ulaþýlan sonuç, eta ile getiri arasýnda pozitif ir iliþki olduðu yönündedir. Ugan (1997), çalýþmasýnda vadeli endeks iþlemlerinin ir sistematik risk yönetim aracý olarak geliþmekte olan hisse senedi piyasalarýnda uygulanailirliðini irdelemektedir. Çalýþmada ilk önce, geliþmekte olan piyasalardaki sistematik risk seviyesini elirlemek için ir risk-getiri analizi yapýlmýþtýr. Piyasalarýn sistematik riskleri, ir risk ölçüm yöntemi olan deðiþim katsayýsý ile söz konusu piyasalarýn haftalýk getirileri üzerinden hesaplanmýþtýr. Bu analizin sonuçlarýna göre, geliþmekte olan piyasalarýn, geliþmiþ piyasalardan iki kat daha fazla risk taþýdýðý tespit edilmiþtir. Geliþmekte olan piyasalarýn taþýdýðý söz konusu risk, piyasa yapýsýnýn ve finansal ve ekonomik göstergelerin geliþmiþ piyasadakilerle karþýlaþtýrýlmasý yoluyla açýklanmaya çalýþýlmýþtýr. Buna göre, vadeli endeks iþlemlerinin piyasalara uygunluðu, söz konusu piyasanýn risk derecesine göre elirleneilmektedir. Karaýyýk (1998), çalýþmasýnda geliþen ülke yatýrýmlarýndan elde edilen getirinin geliþmiþ ülke yatýrýmlarýndan elde edilen getiriden daha fazla olduðunu elirtmiþtir. Geliþen piyasalara örnek olarak gösterileilen ÝMKB de uluslararasý yatýrýmcý sayýsýnýn arttýðý gözlenmiþtir. ÝMKB, geliþmiþ ülkelerdeki menkul kýymet yatýrýmcýlarý için ir çeþitlendirme alternatifidir. AB ülkelerinin yýllarý arasýndaki kümülatif orsa iþlem hacmi 6 kat artýþ gösterirken, ÝMKB iþlem hacmi 1800 kat artmýþtýr. Geliþmiþ ülkelerdeki fon sahipleri sermaye piyasalarý geliþen ülkelerdeki menkul kýymetlere yatýrým yaparak elveriþli risk-getiri olanaklarýndan yararlanmak istemektedir. Ancak, geliþen piyasalara yatýrýmýn riskinin yüksek olduðu, risk ve getirinin ayný yönde hareket ettiði de dikkate alýnmalýdýr. Balaan (1999), Ocak 1987-Aralýk 1997 dönemleri arasýnda ÝMKB üzerinde yaptýðý çalýþmasýnda, orsada risk ve getiri arasýnda anlamlý ir iliþki olup olmadýðýný incelemiþtir. Analiz sonucunda, tüm dönem ve T1 kuralýnýn geçerli olduðu dönem alýnýrsa, risk ve getiri arasýnda anlamlý ve pozitif ir iliþki olduðu görülmüþtür. Bu durum orsa yatýrýmcýlarýnýn riskten kaçýnma özelliðini göstermektedir. Ancak T dönemi incelendiðinde ise risk-getiri iliþkisinin pozitif olmakla irlikte anlamlý olmadýðý elirlenmiþtir. Bu ulgu, anýlan dönemde, yatýrýmcýlarýn riskten kaçýnma derecelerinin azaldýðýný göstereileceði gii, standart sapma veya varyansýn uygun risk ölçütleri olmadýðýna ve yarývaryans gii aþka risk ölçütlerinin kullanýlmasý gerektiðine de iþaret edeilir. Yýlgör (001) çalýþmasýnda, Türkiye deki Kasým ve Þuat krizlerinin sistematik risk üzerindeki etkisini incelemiþtir. Analizde ÝMKB-30 hisse senetleri, sýnai, hizmet, mali ve teknoloji sektörlerinin dönemlerine ait haftalýk veriler kullanýlmýþtýr. katsayýlarýnýn yüksekliði ÝMKB de hisse senetlerinin endeksteki deðiþimlere duyarlýlýðýnýn yüksek olduðunu ifade etmektedir. Kriz öncesi dönemde de toplam riskin önemli ir miktarýnýn sistematik riskten kaynaklanmasýna karþýn u payýn kriz sonrasý dönemde daha da arttýðý görülmüþtür. iðer ir ifadeyle, krizlerin hem toplam riski hem de sistematik riski artýrýcý etkisi olmuþtur. III. Sistematik ve Sistematik Olmayan Risklerin Ölçümü Portföy teorisine göre hisse senedi riski, hisse senedi getirilerinin varyansý ile ölçülmektedir. Ancak varyans, hisse senedinin tüm riskini ölçmektedir. Bir hisse senedinin riski ise sistematik risk ve sistematik olmayan risk olarak ikiye ayrýlmaktadýr. Pazar tarafýndan açýklanamayan risk, çeþitlendirileilir veya sistematik olmayan risk olarak ilinmektedir. Pazar ile ilgili risk, tüm hisse senetlerini etkilediðinden dolayý çeþitlendirilemez ve ortadan kaldýrýlamaz. Bu tür ir risk sistematik risk olarak adlandýrýlmaktadýr. Sistematik riskin hesaplanmasýnda hisse senedinin pazara duyarlýlýðý olan eta kullanýlmaktadýr (Farrell, 1997). Türkiye de risk, yatýrýmlara yön vermede önemli rol oynamaktadýr. Gerek yatýrým araçlarýnýn gerekse makroekonomik deðerlerin deðiþkenliði, dolayýsýyla risk oldukça yüksektir. Türkiye için önemli yatýrým araçlarý ve makroekonomik verilerin deðiþkenliði Talo 1 de özetlenmiþtir. Talo 1: Türkiye deki Önemli Yatýrým Araçlarý ve Makroekonomik Verilerin eðiþkenliði Yatýrým Aracý veya Makroekonomik Büyüklük Mevduat Faiz Oranlarý ÝMKB- Endeksi öviz Kuru ($) Altýn (Külçe Altýn) Altýn (Cumhuriyet Altýný) GSMH Enflasyon (TEFE) Veri Sýklýðý Aylýk Günlük Yýllýk Aylýk Aylýk Yýllýk Yýllýk Veri Aralýðý Nisan Nisan 003 Ocak Nisan eðiþkenlik (Standart Sapma) 0,005 0,035 0,339 0,0904 0,0916 0,56 0,3057

6 ÝMKB Mali Sektör Þirketleri nin Sistematik ve Sistematik Olmayan Risklerinin Ýncelenmesi 7 8 Hatice oðukanlý & Songül Kakilli Acaravcý & Serkan Yýlmaz Kandýr Talo 1 de görüldüðü gii gerek yatýrým araçlarýnýn gerekse makroekonomik üyüklüklerin deðiþkenliði oldukça fazladýr. Bu deðiþkenlerin tamamý sistematik risk kaynaðý olup, yatýrýmcýlar veya þirketler tarafýndan u riskin yok edilmesi mümkün deðildir. Sistematik risk kaynaklarý içerisinde ilk sýrayý döviz kuru riski alýrken; unu enflasyon oraný riski ve üyüme hýzý riski izlemiþtir. Yatýrýmcýlarýn veya þirketlerin yok edeileceði risk sadece sistematik olmayan risktir. Bu çerçevede, hisse senetlerinin toplam risklerinin ne kadarýnýn sistematik risk ve ne kadarýnýn sistematik olmayan risk olduðu üyük önem kazanmaktadýr. Beta, genel olarak iki temel yöntemle hesaplanmaktadýr. Birinci yöntemde eta, hisse senedi getirileri ve pazar endeksi getirileri arasýnda regresyon analizi yapýlarak elde edilmektedir. Söz konusu regresyon modeli, aþaðýdaki gii formül ile gösterileilir (Klemkosky ve Martin, 1975): R i a i i R m e i Burada, R i i nci hisse senedinin getirisini, a i i nci hisse senedinin pazarda aðýmsýz getirisini, i i nci hisse senedi getirisinin pazar endeksine olan duyarlýlýðýný, R m Pazar endeksi getirisini, e i Rasgele hata terimini göstermektedir. Bu eþitliðe göre, ir hisse senedi veya portföyün fiyatýný elirleyen en önemli etken, söz konusu hisse senedi veya portföyün etasýdýr. Ancak varlýklarýn toplam risklerinin veya kendilerine özgü risklerinin de ilinmesi gerekeilmektedir. Bu durumda aþaðýdaki eþitlik kullanýlarak toplam risk, etaya aðlý olarak hesaplanailmektedir (Ben-Horim ve Levy, 1980): s i i s m s ei Bu eþitlikten, menkul kýymete özgü risk ise aþaðýdaki içimde hesaplanailir: s ei s i - ( i s m ) Burada, s i menkul kýymetin getirilerinin varyansýný (toplam riskini), s m Pazar getirilerinin varyansýný, i menkul kýymetin etasýnýn karesini, s ei menkul kýymetin kendine özgü riskini göstermektedir. Ýkinci hesaplama yönteminde, eta hisse senedi getirisi ile pazar endeksi getirisi arasýndaki kovaryansýn, pazar getirilerinin varyansýna oranlanmasý yolu ile ele edilmektedir. Bu hesaplama yöntemi, aþaðýdaki formül ile gösterileilir (Chen, 003): Burada, Cov i,m i hisse senedinin getirileri ile pazar endeksi getirileri arasýndaki kovaryansý göstermektedir. IV. Araþtýrma Verileri ve Araþtýrma Yöntemi a) 1996 yýlýnýn Ocak ayý ile 001 yýlýnýn Aralýk ayý arasýndaki 7 aylýk dönem oyunca, faaliyette ulunan 3 mali sektör þirketi araþtýrma kapsamýna alýnmýþtýr. ) Çalýþmada, hisse senetlerinin 7 ay oyunca saðladýklarý getiriler hesaplanmýþtýr. Getiriler, hisse senetlerinin fiyatlarýndan yararlanýlarak hesaplanmýþtýr. 1 Elde edilen hisse senedi fiyatlarý sermaye artýrýmlarýna göre düzeltilmiþ olup, çalýþmada herhangi ir düzeltme yapýlmasýna gerek görülmemiþtir. Her aya ait kapanýþ fiyatý ile ir önceki ayýn kapanýþ fiyatý arasýndaki farkýn, ir önceki ayýn kapanýþ fiyatýna oranlanmasý yoluyla aylýk getiri hesaplanmýþtýr. Aylýk getirinin hesaplanmasý, aþaðýdaki içimde formül ile gösterileilir: r i hisse senedinin aylýk getiri oranýný, F t hisse senedinin ay sonu kapanýþ fiyatýný F t-1 hisse senedinin ay aþýndaki kapanýþ fiyatýný göstermektedir. c) Sistematik ve sistematik olmayan risk hesaplamasýnda kullanýlan endekslerden irisi, ÝMKB- endeksidir. Çalýþmada, ÝMKB- endeksinin hesaplanmýþ deðerleri, adresli internet sitesinden elde edilmiþtir. aha sonra ÝMKB- endeksi getirileri, hisse senetlerinin getirilerine enzer þekilde aþaðýdaki yöntemle hesaplanmýþtýr. 1 i Cov i,m / s m r i (F t - F t-1 ) / F t-1 r e (E t - E t-1 ) / E t-1 /isapi/hisse_anket.asp?url /isapi/at01/fiyat01out.asp

7 ÝMKB Mali Sektör Þirketleri nin Sistematik ve Sistematik Olmayan Risklerinin Ýncelenmesi 9 10 Hatice oðukanlý & Songül Kakilli Acaravcý & Serkan Yýlmaz Kandýr r e ÝMKB- endeksinin getiri oranýný, E t ÝMKB- endeksinin ay sonundaki düzeyini, E t-1 ÝMKB- endeksinin ay aþýndaki düzeyini göstermektedir. Çalýþmanýn uygulama kýsmýnda, Türkiye de mali sektörde faaliyet gösteren 3 þirketin hisse senetlerinin riskleri sistematik ve sistematik olmayan risk olarak ikiye ayrýlmýþtýr. Ýlk aþamada, araþtýrma kapsamýndaki 3 hisse senedi ile ÝMKB- endeksinin aylýk getirileri önceki ölümde elirtildiði içimde hesaplanmýþtýr. Ýkinci aþamada, hisse senetlerinin ve ÝMKB- endeksinin getirilerinin varyanslarý hesaplanmýþtýr. Üçüncü aþamada hisse senetleri ve ÝMKB- endeksinin riskinin sistematik risk ve sistematik olmayan risk olarak ayrýþtýrýlmasý gerçekleþtirilmiþtir. Çalýþmanýn üçüncü ölümünde elirtildiði gii ir menkul kýymetin toplam riski aþaðýdaki içimde ikiye ayrýlailmektedir: s i i s m s ei Bu eþitlikte, menkul kýymetin sistematik olmayan riski s ei ve sistematik riski i s m dir. Her ir hisse senedinin etasý ise, hisse senedi getirisi ile pazar endeksi getirisi arasýndaki kovaryansýn, pazar getirilerinin varyansýna oranlanmasý yolu ile elde edilmiþtir. Bu hesaplama yöntemi, üçüncü ölümde gösterildiði gii aþaðýdaki formül kullanýlarak gösterileilir: i Cov i,m / s m V. Uygulama Sonuçlarý Talo de mali sektör içerisinde yer alan ankalar, finansal kiralama-faktöring þirketleri, sigorta þirketleri ve yatýrým ortaklýklarýna ait varyans, sistematik risk ve sistematik olmayan riskler gösterilmektedir. Talo : Mali Sektör Þirketlerinin Risklerinin Ayrýþtýrýlmasý Aylar Banka 1 Banka Banka 3 Banka 4 Banka 5 Banka 6 Banka 7 Banka 8 Banka 9 Banka 10 Banka 11 Bankacýlýk Sektörü Ortalamasý Fin. Kir. Fak. Þirketi 1 Fin. Kir. Fak. Þirketi Fin. Kir. Fak. Þirketi 3 Fin. Kir. Fak. Þirketi 4 Fin. Kir. Fak. Þirketi 5 Fin. Kir. Fak. Þirketi 6 Fin. Kir. Fak. Þirketi 7 Fin. Kir. Fact. Sektörü Ortalamasý Sigorta Þirketi 1 Sigorta Þirketi Sigorta Þirketi 3 Sigorta Þirketi 4 Sigorta Þirketi 5 Sigorta Sektörü Ortalamasý Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 1 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 3 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 4 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 5 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 6 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 7 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 8 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 9 Yatýrým Ortaklýklarý Ortalamasý Varyans 0,0587 0,1397 0,0597 0,069 0,0673 0,0587 0,070 0,0497 0,0639 0,048 0,154 0,0810 0,0788 0,1314 0,050 0,1019 0,0545 0,0850 0,1018 0,086 0,071 0,0683 0,0881 0,101 0,0711 0,0838 0,0684 0,086 0,117 0,4451 0,0986 0,4 0,0615 0,158 0,0580 0,190 Sistematik Olmayan Risk 0,019 0,1053 0,0181 0,0173 0,088 0,0387 0,0 0,085 0,0151 0,059 0,145 0,04 0,0680 0,0835 0,0198 0,049 0,0375 0,0646 0,0616 0,0549 0,015 0,055 0,041 0,1051 0,0345 0,0457 0,063 0,0406 0,0967 0,4311 0,0497 0,060 0,0390 0,1 0,0301 0,0973 Sistematik Risk 0,0395 0,0345 0,0416 0,0456 0,0385 0,000 0,0498 0,011 0,0488 0,0169 0,0701 0,0388 0,0108 0,0479 0,0305 0,057 0,0170 0,004 0,040 0,0314 0,0498 0,048 0,0460 0,0150 0,0366 0,0380 0,041 0,0457 0,005 0,0139 0,0489 0,0385 0,06 0,056 0,079 0,0317

8 ÝMKB Mali Sektör Þirketleri nin Sistematik ve Sistematik Olmayan Risklerinin Ýncelenmesi 11 1 Hatice oðukanlý & Songül Kakilli Acaravcý & Serkan Yýlmaz Kandýr Mali sektör içerisindeki alt sektörlere ait varyans, sistematik risk ve sistematik olmayan risk yapýsý, Grafik 1 de görülmektedir. Tüm alt sektörlerde sistematik olmayan risk, sistematik riske göre daha fazla aðýrlýða sahiptir. Bankalarda ve sigorta þirketlerinde sistematik risk ve sistematik olmayan risk dengeli ir daðýlýma sahiptir. Yatýrým ortaklýklarý ve finansal kiralama ve factoring þirketleri için ise dengesiz ir daðýlým sözkonusudur. Yatýrým ortaklýklarýnýn sistematik ve sistematik olmayan risk daðýlýmý ise eklentilere uygun deðildir. Çeþitlendirilmiþ menkul kýymet portföylerine yatýrým yapan yatýrým ortaklýklarýnýn sistematik olmayan riskinin düþük düzeyde olmasý eklenirken sistematik riske göre çok yüksek düzeyde olduðu görülmektedir. Bu sonuç yatýrým ortaklýklarýnýn aþarýlý ir çeþitlendirme yapamadýðýnýn göstergesi olarak yorumlanailir. Grafik 1: Mali Sektör Alt Sektörlerine Ait Risk Yapýsý 0,1400 0, 0,0 0,0800 0,0600 0,0400 0,000 0,0000 Her alt sektör kendi içerisinde incelendiðinde, firma azýnda hem risk düzeylerinin hem de riskin daðýlýmýnýn farklýlýk gösterdiði görülmektedir. Grafik : Bankacýlýk Risk Yapýsý 0,500 0,000 0,1500 0,0 0,0500 0,0000 Bankalar Fakt. Leas. Sigortalar Yatýrým Ortaklýklarý Banka 1 Banka Banka 3 Banka 4 Banka 5 Banka 6 Banka 7 Banka 8 Banka 9 Banka 10 Banka 11 Sistematik Risk Sis. Olm. Risk Sistematik Risk Sis. Olm. Risk Grafik de görüldüðü gii hisse senedi getirileri en yüksek toplam riske sahip ankalar Banka 11 ve Banka dir. Buna karþýlýk en düþük riske sahip anka ise Banka 10 dur. Banka 1, Banka 3, Banka 4, Banka 5, Banka 7 ile Banka 9 un sistematik riskleri, sistematik olmayan risklerinden daha yüksektir. iðer yandan unlarýn dýþýndaki ankalarda sistematik olmayan risk daha yüksektir. Grafik 3: Finansal Kiralama ve Faktoring Sektörü Risk Yapýsý 0,1400 0, 0,0 0,0800 0,0600 0,0400 0,000 0,0000 Fin.Kir.Fak. Þirketi 1 Fin.Kir.Fak. Þirketi Fin.Kir.Fak. Þirketi 3 Fin.Kir.Fak. Þirketi 4 Fin.Kir.Fak. Þirketi 5 Fin.Kir.Fak. Þirketi 6 Fin.Kir.Fak. Þirketi 7 Sistematik Risk Sis. Olm. Risk Grafik 3 de görüldüðü gii hisse senetleri en yüksek toplam riske Fin.Kir.Fak.Þirketi, Fin.Kir.Fak.Þirketi 4 ve Fin.Kir.Fak.Þirketi 7 sahiptir. Buna karþýlýk Fin.Kir.Fak.Þirketi 3 ve Fin.Kir.Fak.Þirketi 5, daha düþük riske sahiptir. Fin.Kir.Fak.Þirketi 3 haricinde tamamýnýn sistematik olmayan riski, sistematik risklerinden daha yüksektir. Grafik 4 : Sigorta Sektörü Risk Yapýsý 0,1400 0, 0,0 0,0800 0,0600 0,0400 0,000 0,0000 Sigorta Þirketi 1 Sigorta Þirketi Sigorta Þirketi 3 Sigorta Þirketi 4 Sigorta Þirketi 5 Sistematik Risk Sis. Olm. Risk Grafik 4 de görüldüðü gii sigorta þirketlerinin genel olarak tamamýnýn yüksek ir riske sahip olduðu söyleneilir. Bununla eraer, Sigorta Þirketi 1 ve Sigorta Þirketi nin sistematik riski daha yüksektir. Sigorta Þirketi 3 ve Sigorta Þirketi 5 in ise dengelidir. iðer sigorta þirketlerinde ise sistematik olmayan riskin daha yüksek olduðu görülmektedir.

9 ÝMKB Mali Sektör Þirketleri nin Sistematik ve Sistematik Olmayan Risklerinin Ýncelenmesi Hatice oðukanlý & Songül Kakilli Acaravcý & Serkan Yýlmaz Kandýr Grafik 5: Yatýrým Ortaklýklarýnýn Risk Yapýsý 0,5000 0,4500 0,4000 0,3500 0,3000 0,500 0,000 0,1500 0,0 0,0500 0,0000 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 1 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 3 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 4 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 5 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 6 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 7 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 8 Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 9 Sistematik Risk Sis. Olm. Risk Grafik 5 de görüldüðü gii en yüksek toplam riske Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 4 sahiptir. iðer yatýrým ortaklýklarýnýn tümü enzer düzeyde riske sahiptir. Ayrýca Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 4 ün sistematik olmayan riski sistematik riskinden çok daha yüksektir. Buna karþýlýk Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 1 ve Yatýrým Ortaklýðý Þirketi 5 in sistematik riskleri, sistematik olmayan risklerinden daha yüksek seviyededir. VI. Sonuç Risk, menkul kýymet deðerlemesinde çok üyük öneme sahip ir kriterdir. Bu çerçevede, risk-getiri iliþkisini konu alan çok sayýda çalýþma yapýlmýþtýr. Bu çalýþmalarda, genellikle etanýn özellikleri ve etanýn getiri ile iliþkisi incelenmiþtir. Çalýþmalarýn sonuçlarýna göre, risk ve getiri arasýnda pozitif ir iliþki ulunmaktadýr. Ancak azý çalýþmalarda, portföylerin ortalama getirilerinin, etalarý ile uyumluluk göstermediði elirlenmiþtir. Ayrýca risk ve getiri arasýndaki iliþki, zaman içinde dalgalanma göstermektedir. Bu çalýþmada, Türkiye de mali sektörde faaliyet gösteren 3 þirketin hisse senetlerinin riskleri, sistematik risk ve sistematik olmayan risk olarak ikiye ayrýlmýþtýr yýlýnýn Ocak ayý ile 001 yýlýnýn Aralýk ayý arasýndaki 7 aylýk dönem araþtýrma kapsamýna alýnmýþtýr. Çalýþma üç aþamada gerçekleþtirilmiþtir: Ýlk aþamada, araþtýrma kapsamýndaki 3 hisse senedi ile ÝMKB- endeksinin aylýk getirileri hesaplanmýþtýr. Ýkinci aþamada, hisse senetlerinin ve ÝMKB- endeksinin getirilerinin varyanslarý hesaplanmýþtýr. Üçüncü aþamada ise hisse senetleri ve ÝMKB- endeksinin riskinin sistematik risk ve sistematik olmayan risk olarak ayrýþtýrýlmasý tekli endeks modeli kapsamýnda gerçekleþtirilmiþtir. Mali sektör içerisindeki alt sektörlere ait varyans, sistematik risk ve sistematik olmayan risk yapýsý incelendiðinde, tüm alt sektörlerde sistematik olmayan riskin, sistematik riske göre daha fazla aðýrlýða sahip olduðu görülmektedir. Bankalarda ve sigorta þirketlerinde sistematik risk ve sistematik olmayan risk dengeli ir daðýlým gösterirken; yatýrým ortaklýklarý ile finansal kiralama ve factoring þirketleri ise dengesiz ir daðýlým göstermektedir. Sonuç olarak, mali sektör þirketlerinde sistematik olmayan riskin, sistematik riskten daha önemli olduðu söyleneilir. Sistematik olmayan risk, firmanýn kendi kontrolünde olan; azaltýlmasý hatta yok edilmesi mümkün olan risklerdir. Ýncelenen finansal kuruluþlarda u risklerin yüksek oluþu, u kuruluþlarýn risk yönetiminde aþarýlý olup olmadýðý sorusunu gündeme getirmektedir. Buna karþýlýk, þirketlerin tamamýnda u durum görülmemektedir. Mali sektör içindeki þirketlerin gerek toplam riskleri gerekse risk ileþimleri farklýlýk göstermektedir. Finansal varlýklarý fiyatlama modeli, piyasada sadece sistematik riskin fiyatlandýðýný, sistematik olmayan riske karþýlýk ir risk primi sunulmadýðýný ifade etmektedir. Sonuç olarak, mali sektör hisse senetlerine yatýrým yapmayý düþünen yatýrýmcýlara iki öneri sunulailmektedir. Sistematik olmayan riskler iyi ir çeþitlendirmeyle yok edileileceðinden; aralarýnda negatif korelasyon ya da düþük korelasyon ulunan yüksek sistematik olmayan riske sahip hisse senetleri portföye alýnarak portföy riski düþürüleilir. Ayrýca, toplam riskin deðil sadece sistematik riskin fiyatlamaya esas olduðu da unutulmamalýdýr.

10 ÝMKB Mali Sektör Þirketleri nin Sistematik ve Sistematik Olmayan Risklerinin Ýncelenmesi 15 Kaynaklar Aydoðan, Kürþat, Portföy Teorisi, SPK Araþtýrma Raporu, SPK Yayýnlarý, Ankara, Balaan, Ercan, Borsada Takas Kurallarý ve Zamana Baðlý Risk ve Getiri Ýliþkisi: Türkiye Örneði, Ýktisat, Ýþletme ve Finans ergisi, No.164, 1999, ss Beaver, W., ve diðerleri, The Association Between Market etermined and Accounting etermined Risk Measures, The Accounting Review, Vol.45, 1970, ss Ben-Horim, Moshe, Haim, Levy, Total Risk, iversifiale Risk and Nondiversifiale Risk: A Pedagogic Note, Journal of Financial and Quantitative Analysis, Vol.15, No., 1980, ss Blume, Marshall E., On the Assessment of Risk, The Journal of Finance, Vol.6, No.1, 1971, ss Blume, Marshall E., Betas and Their Regression Tendencies, The Journal of Finance, Vol.30, No.3, 1975, ss Chen, Ming-Hsiang, Risk and Return: CAPM and CCAPM, The Quarterly Review of Economics and Finance, Vol.43, 003, ss Elton, Edwin J., Gruer, Martin J., Improved Forecasting Through the esign of Homogenous Groups, The Journal of Business, Vol.44, No.4, 1971, ss Farrell, James L., Portfolio Management, Second Edition, McGraw-Hill, Singapore, Jaco, Nancy L., The Measurement of Systematic Risk for Securities and Portfolios: Some Empirical Results, The Journal of Financial and Quantitative Analysis, Vol.6, No., 1971, ss Karaýyýk, Lale, Yaancý Yatýrýmcýlarýn Yatýrým Portföyleri Ýçin ÝMKB Alternatifi, Uludað Üniversitesi ÝÝBF ergisi, Vol.16, No.1, Klemkosky, Roert C., John. Martin, The Adjustment of Beta Forecasts, The Journal of Finance, Vol.30, No.4, 1975, ss Pettengill, Glenn N., ve diðerleri, The Conditional Relation Between Beta and Returns, The Journal of Financial and Quantitative Analysis, Vol.30, No.1, 1995, ss Rosenerg, Barr, Walt, McKien, The Prediction of Systematic and Specific Risk in Common Stocks, The Journal of Financial and Quantitative Analysis, Vol.8, No., 1973, ss Thompson II, onald J., Sources of Systematic Risk in Common Stocks, Journal of Business, Vol.49, No., 1976, ss Ugan, Gökhan, Geliþmekte Olan Hisse Senedi Piyasalarýnda Sistematik Risk Yönetimi, ÝMKB ergisi, Yýl. 1, No., 1997, ss Yýlgör, Ayþe Gül, Kasým ve Þuat Krizlerinin Sistematik Risk Üzerindeki Etkisi, V.Türkiye Finans Eðitimi Sempozyumu, 001.

11 ÝMKB ergisi Cilt: 6 Sayý: 4 Ekim/Kasým/Aralýk 00 ISSN ÝMKB 1997 ÝSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NA BETALARIN EÐÝÞKENLÝÐÝ ÜZERÝNE BÝR ÝNCELEME I. Giriþ Sistematik riskin veya eta nýn tahmini finans alanýnda ir çok uygulama için önem taþýmaktadýr. Profesyoneller sermaye maliyetini elirlemek, finansal varlýklarýn fiyatlandýrmak, portfolyo yatýrým stratejierini elirlemek, v. faaliyetlerde eta katsayýsýný kullanýrlar. Akademisyenler de eta katsayýsýný deðiþik amaçlarla kullanýrlar: göreli risk elirlemek, finansal varlýk fiyatlandýrma modellerini ve al-sat stratejilerini test etmek, pazar etkinliðini vak a çalýþmalarý ile test etmek, vs. Finansal varlýklarý fiyatlandýrma modeline (FVFM) göre eldeki ir finansal varlýðýn risk deðeri varlýðýn sistematik riski (veya pazar riski) ile ölçülmelidir zira varlýða ait diðer riskler portfoy yatýrýmlarýyla ertaraf edileilir. Geleneksel * Atilla OABAÞI * Özet Sistematik riskin veya etanýn tahmini finans alanýnda ir çok uygulama için önem taþýr. Finansal varlýklarý fiyatlandýrma modeli etanýn zaman içinde sait olduðunu varsayar. Ancak, geliþmiþ ve azý yükselen piyasalarda yapýlan araþtýrmalar hisse senetlerinin etalarýnýn zaman içinde deðiþtiðini göstermiþtir. Bu çalýþmanýn amacý eta deðiþkenliði konusunu Ýstanul Menkul Kýymetler Borsasý nda dönemi için incelemektir. Ýstatiksel testler ireysel hisse senetleri üzerinde tüm örneklem süresi ve alt-dönemleri için uygulanmýþtýr. Bulgulara göre dört ve sekiz yýllýk tahmin dönemlerine ait etalardaki deðiþkenlik oraný hayli yüksektir. Ayrýca, eta tahmin süreleri sekiz yýldan ir yýla kadar kýsaltýlýrken etalardaki deðiþkenliðin azaldýðý gözlenmektedir. Bu ulgu Türkiye de þirketlerin ve piyasanýn hýzla deðiþmesiyle açýklanailir. Yine u ulgu ÝMKB de tahmin süresinin uzunluðunun etalar üzerinde etkili olduðunu akla getirmektedir. r. Atilla Odaaþý, Boðaziçi Üniversitesi, Ý.Ý.B.F., Beek, Ýstanul, Tel: (90) Faks: (90) E-Posta: odaasi@oun.edu.tr Yapýcý kritikleriyle makaleye katkýda ulunan anonim hakeme teþekkür ederim. Anahtar Kelimeler: Yükselen pazarlar; Beta duraðanlýðý; Lagrange multiplier testi. 18 Atilla Odaaþý olarak eta en küçük kareler () yöntemiyle, varlýðýn getirilerini pazar (endeks) getirileriyle açýklamaya yönelik ir regresyon modeliyle tahmin edilir. FVFM etanýn zaman içinde deðiþmediðini varsayar. Ancak, ampirik çalýþmalar etanýn zaman içinde deðiþken olduðunu göstermiþtir. Öncü çalýþmalardan irinde, Blume (1971) eta katsayýlarýnýn zamanla ortalama eta deðeri olan ire yöneldiklerini göstermiþ, u ulguyu kullanarak eta tahminlerini geliþtirmeye çalýþmýþtýr. Vasicek (1973) ise eta tahminlerinin Bayes yöntemiyle düzeltilmesini önermiþtir. Vasicek ve Blume etalarýnýn gelecek dönemlerin eta deðerlerini ne kadar az yanýlmayla tahmin edeildiði ir çok kez test edilmiþtir (örneðin Klemkosky and Martin, 1975; imson and Marsh, 1983). Bu çalýþmalar az farkla olsa da Blume etalarýnýn öngörü gücünün daha kuvvetli olduðu sonucuna ulaþmýþlardýr. Yakýn geçmiþte ise Lally (1998), Blume ve Vasicak etalarýnýn öngörü güçlerini karþýlaþtýrdýðýnda, þirketlerin ait olduklarý iþ kollarýna göre guruplandýrýlmalarý halinde Vasicek yöntemiyle tahmin edilen etalarýn Blume etalarýyla eþit veya daha yüksek öngörü performansý göstermesi gerektiðini ileri sürmüþtür. Ayrýca, Lally (1998) finansal kaldýraç seviyesi gözetildiðinde eta tahminlerinde iyileþme saðlanacaðýný göstermiþtir. imson (1977) ise hisselerin ir kýsmýnýn seyrek iþlem görmeleri nedeniyle etalarýnýn olmasý gerekenden daha düþük tahmin edildiðine dikkat çekerek u soruna karþý çözümler önermiþtir. aha iyi eta tahminlerine ulaþma çaasý süregelmektedir. Üzerinde araþtýrma yapýlan konu aþlýklarýna örnek olarak çeþitli tahmin yöntemleri (Chan and Lanonishok, 199); tahmin süresinin etkisi (Levy 1971; Baesel 1974; Altman, ve dið. 1974; Roenfeldt, 1978; Kim, 1993); getiri aralýðý etkisi (Frankfurter, 1994, Brailsford ve Josev, 1997) verileilir. Uç deðerlerin eta tahminleri üzerindeki etkisini araþtýran Shalit ve Yitzhaki (00) ise eta tahminlarinin uç pazar getiri deðerlerine karþý çok hassas olduðunu göstermiþtir. Beta katsayýlarýnýn rassal (stochastic) özellikleri de yoðun ir þekilde araþtýrýlmýþtýr. Faozzi ve Francis (1978), Sunder (1980), Alexander ve Benson (198), Lee ve Chen (198), Ohlson ve Rosenerg (198), Bos ve Newold (1984), ve Collins ve dið. (1987) tarafýndan yapýlan araþtýrmalar hisselerin eta katsayýlarýnýn duraðanolmadýðýný ve etalardaki deðiþkenliðin en iyi rassal ir modelle açýklandýðý sonucuna ulaþmaktadýr. Burada tartýþýlan konu etadaki deðiþikliðin tamamen rassal ir modelle mi yoksa otokorelasyon içeren ir rassal modelle mi daha iyi açýklandýðýdýr. Birçok araþtýrmacý etanýn zamanla deðiþtiðini savunarak, etayý sait varsayan FVFM lerin yerine þartlý (conditional) FVFM lerin kullanýlmasý gerektiðini ileri sürmektedir. Þartlý FVFM lerin * Makalede deðiþkenlik, zaman içinde deðiþkenlik ve istikrarsýzlýk ayný anlamda kullanýlmýþtýr.

12 Ýstanul Menkul Kýymetler Borsasýnda Betalarýn eðiþkenliði Üzerine Bir Ýnceleme 19 0 Atilla Odaaþý aþarýsý ise etadaki deðiþme dinamiklerinin ne kadar iyi anlaþýldýðýna aðlýdýr. Ghysels (1998) araþtýrmasýnda u dinamiklerin yanlýþ tanýmlanmasýnýn doðuracaðý fiyatlama hatalarýnýn oyutunu incelemiþtir. Araþtýrma sonucuna göre sait eta modellerinin doðurduðu fiyatlandýrma hatalarý deðiþken eta modellerinin yol açtýðý fiyatlandýrma hatalarýndan daha küçüktür. Aþaðýda etanýn ne ölçüde deðiþken olduðunu gösteren araþtýrmalardan detay sonuçlar verilmiþtir. Betanýn sait olmadýðý AB pazarlarýnda ir çok kez ampirik olarak test edilmiþ ve reddedilmiþtir. Faozzi ve Francis (1978) arasýnda altý yýllýk veri üzerinde yaptýklarý incelemede hisselerin yüzde sekizinin etalarýnýn deðiþken olduðunu göstermiþlerdir. Sunder (1980) çalýþmasýnda dönemini yedi yýldan elli yýla deðiþen alt dönemleriyle eraer incelemiþtir. Yedi yýllýk dönemlerde deðiþken etaya sahip hisselerin oraný % ile % 47 arasýnda deðiþmektedir. Elli yýllýk dönemde hisselerin % 99 u deðiþken etaya sahiptir. Alexander ve Benson (198), arasýnda altý-yýllýk iki alt-dönem üzerinde yaptýklarý incelemede hisselerin % 5 ile % 6 sýnýn etalarýnýn deðiþken olduðunu göstermiþlerdir. Bos ve Newold (1984) on yýllýk ir dönemi, arasýný, incelemiþ ve hisselerin % 58 nin etalarýnýn deðiþken olduðunu ulmuþlardýr. Collins ve dið. (1987) haftalýk verilerle dönemini çeþitli alt-dönemlere ölerek eta deðiþkenliðini araþtýrmýþlardýr. Beþ yýllýk alt dönemlerle çalýþtýklarýnda hisselerin % 34 nün deðiþken etaya sahip olduðunu görülmüþtür. On yýllýk alt dönemlerde etadaki deðiþkenlik oraný % 65 e çýkmaktadýr. Avustralya menkul pazarýnda yapýlan araþtýrmalarda da hisselerin etalarýnýn deðiþken olduðu yönünde ulgular edinilmiþtir. Faff ve dið. (199) on yýllýk veri üzerinde, arasý, çalýþmýþlardýr. Beþ yýllýk alt-dönemlerle çalýþtýklarýnda hisselerde eta deðiþkenliði oranýnýn % olduðu görülmüþtür. Faff ve Brooks (1997) alt-dönemlere ölerek dönemini incelemiþlerdir. Beþ yýllýk alt-dönemlerde eta deðiþkenliðinin % 3 ile % 41 arasýnda deðiþtiðini göstermiþlerdir. Yedi yýllýk alt-dönemlerde deðiþkenlik oraný % 9-51 arasýnda, on yýllýk alt-dönemlerde ise ayný oran % 8-61 arasýnda deðiþmektedir. Nihayet, etalar 19 yýllýk veri üzerinden tahmin edildiðinde hisselerin % 67 nin etalarýnýn deðiþken olduðu görülmüþtür. Betadaki istikrarsýzlýk veya deðiþkenlik geliþmiþ pazarlarda prolem yarattýðýna göre yükselen pazarlarda daha üyük oyutlarda olmasý eklenmelidir. Ne var ki, u konuyu yükselen pazarlar için incelemiþ araþtýrma sayýsý literatürde fazla deðildir. Bos ve Fetherson (199) Kore piyasasýný döneminde incelemiþler ve hisselerin % 61 nin deðiþken etaya sahip olduðunu göstermiþlerdir. Brooks ve dið. (1998) Singapur hisse senedi pazarýnda verileri üzerinde çalýþmýþlardýr. Sekiz yýllýk dönem üzerinden yapýlan incelemede hisselerdeki eta deðiþkenliði oraný % 40 olarak ulunmuþtur. Yine ayný çalýþmada, örtüþen dört-yýllýk dönemlerde yapýlan incelemede eta deðiþkenliði % 0 oranýnda ulunmuþtur. Bu makale eta deðiþkenliðini Ýstanul Menkul Kýymetler Borsasý verileriyle inceleyen ir araþtýrmayý aktarmaktadýr. Çalýþma, ÝMKB de eta deðiþkenliðinin ne ölçüde var olduðunu gösterirken, yükselen piyasalarda eta deðiþkenliðini konu edinen literatüre de katkýda ulunmayý amaçlamaktadýr. Bu çalýþmayla yukarýda ahsedilen çalýþmalar arasýnda elirgin farklar vardýr. Ýlk olarak, sözü geçen çalýþmalarda, iri hariç, aylýk verilerle çalýþýlmýþtýr. Collins ve dið. (1987) de olduðu gii u çalýþmada da haftalýk verilerle çalýþýlmýþtýr. Ýkinci olarak, yukarýda ahsedilen çalýþmalarda eta tahmin altdönemleri dört yýldan aþlayarak daha da uzamaktadýr. Bu çalýþmada, sekiz ve dört yýllýk alt-dönemlerin yanýsýra iki ve ir yýllýk gii kýsa tahmin dönemleri üzerinde çalýþýlmýþtýr. olayýsýyla, literatür özetinde atýfta ulunduðumuz araþtýrmalarla u araþtýrmanýn sonuçlarýný karþýlaþtýrmak saðlýklý olmayacaktýr. Ancak, ilk görünüþ, ÝMKB deki hisselerin eta deðiþkenliðinin en az geliþmiþ ve yükselen pazarlarda ki deðiþkenlik kadar olduðudur. Ayrýca, kýsa tahmin dönemlerinde (ir, iki sene gii) görülen etadaki deðiþkenlik yükselen pazarlara ait ir özelliktir. Makale þu þekilde dözenlenmiþtir. Bölüm II de, ÝMKB de eta deðiþkenliðini incelemek için kullanýlan testler, örneklem ve üzerinde çalýþýlan verilerin azý istatiksel özellikleri açýklanmaktadýr. Ampirik ulgular Bölüm III de verilirlen, sonuçlarýn deðerlendirilmesi Bölüm IV de yapýlmaktadýr. II. Veriler ve Metodoloji Ampirik olarak, sistematik risk genellikle en küçük kareler () yöntemi ve aþaðýdaki pazar modeli kullanýlarak ulunmaktadýr. Bir hisse senedi için, R it a i i R mt u it Burada R it ve R mt hisse senedi ve piyasanýn t periyodundaki getirilerini; u t ise hata terimini göstermektedir. Hata teriminin eyaz gürültü özelliðine sahip ir rassal deðiþken olduðu varsayýlmaktadýr. Regresyon katsayýsý veya hissenin etasý i ile, sait katsayýda a i ile gösterilmiþtir. Pazar modeline göre, regresyon katsayýlarý a i ve i zaman içinde deðiþmeyen, sait deðerler olarak ulunurlar: it ütün t ler için. Betanýn zamanla deðiþip deðiþmediðini test edeilmek için etadaki deðiþkenliðin veya istikrarsýzlýðýn nasýl modelleneceðini ilmek gerekir. Sait

13 Ýstanul Menkul Kýymetler Borsasýnda Betalarýn eðiþkenliði Üzerine Bir Ýnceleme 1 Atilla Odaaþý katsayý modeline en ciddi alternatif Hildreth ve Houck (1968) tarafýndan önerilmiþ rassal katsayý modelidir. Bu modelde eta katsayýlarý aþaðýdaki formule göre deðiþmektedirler: Burada e t terimi serisel korelasyonu olmayan, ortalama deðeri sýfýr ve varyansý s olan rassal deðiþkenleri temsil etmektedir. Betanýn zamanla deðiþtiði varsayýmý pazar modelindeki hata teriminin, u it, özelliklerinin deðiþmesi anlamýna gelmektedir. Beta, Hildreth ve Houck (1968) modeline göre davranýyorsa ve eðer hata teriminin varyansýný etkileyen ir takým aðýmsýz deðiþkenler, z 1, z,..., z r varsa hata terimi heteroscadastic olailir, varyansý zamanla deðiþeilir: Formülde verilen varyansýn, s t, zamanla deðiþip deðiþmediðini test etmeye yönelik çok sayýda ekonometrik test mevcuttur. Hesaplama açýsýndan kolay olan ekonometrik testlerden ir tanesi Breusch ve Pagan (1979) 3 tarafýndan geliþtirilmiþ Lagrange Multiplier (LM) testidir. Breusch ve Pagan (1979) testi yukarýda verilen ve s t tanýmlayan modeldeki katsayýlarýn sýfýra eþit olduðu hipotezini, H o, dolayýsýyla homoscedastic ir modeli test etmektedir: Breusch ve Pagan testi f(.) fonksiyonunun formundan aðýmsýzdýr. Test asit ir regresyon gerektirmektedir (Greene, 1997). Veri ir hisse senedi için koþulan pazar modeli regresyonunda ki hata terimlerinin varyansý s S û t ˆ N ise, aðýmlý deðiþkenin û t s, ˆ aðýmsýz deðiþkenin z rt olduðu regresyon koþulur. Hata teriminin, u, normal daðýlým takip ettiði ve varyansýnýn zaman içinde deðiþmediði (homoskedastic) varsayýmý altýnda, regresyon karelerinin toplamýnýn 3 s t s it e t, f(a 0 a 1 z 1t a z t... a r z rt H 0 : a 1 a... a r 0 Bu modelin kullanýldýðý araþtýrmalardan azýlarý þunlardýr: Faozzi ve Francis (1978), Alexander ve Benson (198), Lee ve Chen (198), Brooks ve dið. (199, 1994), ve Brooks ve Faff (1995). Brooks ve dið. (1998) makalelerinde etanýn zaman içinde deðiþmesini test etmek için kullanýlan diðer testleri elirtmektedirler: the locally est invariant testi (Faff ve dið., 199) ve point optimal invariant testi (Brooks ve dið., 1994). LM testinin u testlere üstünlüðü hisselerin seyrek iþlem görmeleri nedeniyle oluþailecek prolemlerden etkilenmemesidir. yarýsý, ESS/, istenen test göstergesini vermektedir. Özellikle, ESS/ asimtotik olarak ki-kare daðýlýmýný takip eder ve serestlik derecesi aðýmsýz deðiþkenlerin, z r sayýsýna eþittir. Çalýþmada eta deðiþkenliði u testle ölçülmüþtür. Veriler Uygulamalý Finans Araþtýrma Merkezi nin (UFAM) veri taanýndan alýnmýþtýr. ÝMKB de iþlem gören hisselerin sermaye artýrýmý ve temettü daðýtýmýna göre düzeltilmiþ günlük fiyat listeleri veri taanýnda tutulmaktadýr. Haftalýk getiriler Cuma günü kapanýþ fiyatlarý kullanýlarak hesaplanmýþtýr. Aylýk getiriler ise her ayýn son çalýþma gününün kapanýþ fiyatlarýyla hesap edilmiþtir. Halen, ÝMKB de yaklaþýk 300 hisse senedi iþlem görmektedir. Çalýþmada döneminde devamlý olarak ÝMKB de listelenmiþ ve elimizde kesiksiz veri serisi olan hisselerden oluþan ir örneklem kullanýlmýþtýr. Örnekleme dahil olan hisse senedinin ÝMKB kodlarý Talo 1 de verilmiþtir. Piyasa performansý ise deðer aðýrlýklý ÝMKB- endeksi ile ölçülmüþtür. Çalýþmada getiriler aþaðýdaki formülle hesap edilmiþtir: R it (P it - P t-1 )/P t-1 Formülde P it, i hisse senedinin t periyodundaki fiyatýný göstermektedir. Beta katsayýlarý, i, ise aþaðýda tekrar edilen pazar modeli kullanýlarak ulunmuþtur: R it a i i R mt u it Formülde R mt, ÝMKB- endeksinin getirisini, a i ve i ise tahmin edilmek istenen regresyon katsayýlarýný göstermektedir. amodaran a (00) göre çoðunluk yükselen piyasalarda gerek analiz edilen þirketler gerekse piyasanýn kendisi kýsa zaman aralýklarýnda elirgin deðiþiklikler göstermektedirler. Çoðunlukla yapýldýðý gii, etalar geçmiþ eþ senelik veri kullanarak tahmin edildiðinde elde edilen deðer þirketin olmasý gereken etasýndan çok farklý olailmektedir. olayýsýyla, u çalýþmada etalar ir yýllýk dönemler üzerinden tahmin edilmeye aþlanmýþtýr. Sekiz yýllýk inceleme süresince, örnekleme dahil her hisse için örtüþmeyen fakat iririni takip eden yýllýk tahmin dönemlerinde sekiz ayrý eta katsayýsý tahmin edilmiþtir. Benzer þekilde, her hisse senedi için iki yýllýk tahmin süreleri kullanarak dört eta tahmini, ve dört yýllýk tahmin süreleri kullanarak iki eta tahmini elde edilmiþtir. Toplam örneklem süresi ve alt-dönemleri için elde edilen eta katsayýlarýnýn ortalama, standart sapma, medyan, maksimum ve minimum deðerler gii istatiksel özellikleri Talo 1 de sergilenmiþtir. Genelde, ortalama eta deðerleri 1 den küçüktür. Ortalama etanýn 1 den küçük olmasý (1) ölçüm hatalarý, ()

14 Ýstanul Menkul Kýymetler Borsasýnda Betalarýn eðiþkenliði Üzerine Bir Ýnceleme 3 4 Atilla Odaaþý örnekleme dahil edilmeyen hisseler, ve (3) kapitülasyon etkisi ile açýklanailir. Örneðin, Talo 1 de verilen ortalama eta deðerleri her hisseye eþit aðýrlýk verilerek hesap edilirken, ÝMKB- endeksinde endeks hisseleri piyasa deðerlerine göre aðýrlýklandýrýlýrlar. Ayrýca, 199'den sonra halka açýlan fakat daha sonra pazardan çýkarýlan hisseler örneklem dýþýnda ýrakýlmýþtýr. Bu ve enzeri nedenler Talo 1 in içeriðini etkilemiþ olailir. Çalýþmanýn amacý etalarýn zaman içinde deðiþmelerini incelemek olduðundan etalarýn üyüklüðü (veya küçüklüðü) göreceli olarak önemsizdir. Talo 1 de görüldüðü gii yýllýk etalarýn ortalamasý 0,9 civarýndadýr. Beta deðerlerindeki oynamalar ise tahmin dönemi kýsaldýkca üyümektedir ki u istatiksel olarak eklenen ir sonuçtur. Talo 1: eðiþik Tahmin Sürelerinde Tahmin Edilen Betalarýn aðýlým Ýstatistikleri Periyot Ortalama Beta Standart Sapma Medyan Basýklýk Çarpýklýk Minimum Maksimum ,385 0,809 0,889 1,86 0,586 1,731 1,935 0,016-0,67-0,577-0,777-0,876-0,040-0,143-0,589 0, ,880 0,965 0,850 0,809 0,83 0,34 0,8 0,13 0,915 1,0 0,830 0,794 1,435,9,151 0,818-0,983-1,57-0,364-0,586-0,159-0,076-0,058 0,045 1,340 1,96 1,461 1, ,941 0,85 0,16 0,195 0,974 0,818 4,706 1,99-1,509-0,618-0,099 0,004 1,78 1, ,889 0,177 0,890 7,105-1,577-0,055 1,3 Türk hisse senedinden oluþan örneklem için tahmin edilen etalarýn tanýtýmsal istatistikleri*. Ýncelenen süre arasýdýr. * Örnekleme dahil hisseler: adana adnac afyon akalt aknk aksa alark alrsa altin anacm arclk asels aslan aygaz agfs oluc risa celha cimsa cukel devah disa dokts ecilc eczyt egra egeen eggu enka ercys eregl fenis finn garan gents goody gurf guney hurgz hekts iktfn intem isctr istmpizmdc izocm kartn kavor kchol kepez klmo konya kords kutpo maalt maktk maret metas migrs mmart mrdin mrshl nthol okant olmks otosn parsn pegpr petkm pimas pinsu pkent pnet pnsut pnun ptofs saah sarky smens torg tekst telts thyao tirek tknk toaso tofas trkcm tsise tskn tuddf tuprs tutun unyec usak vakfn vestl yasas yknk yunsa III. Bulgular Genellikle kaul edildiði gii ir dönemin etalarý gelecek dönemin etalarýný öngörmekte yetersiz veya zayýf kalmaktadýr. etalarýnýn öngörü yetersizliklerini artýrmak için çalýþmalar yapýlmýþtýr. Vasicek (1973) etalarýný Bayezyen ir metodla iyileþtirmeyi önermiþtir. Bu metod etalarýnýn daðýlýmýný esas alarak gerçek etanýn tahminini üretmeyi önermektedir. Veri ir hissenin gerçek etasýnýn ortalama deðeri, etasýnýn

15 Ýstanul Menkul Kýymetler Borsasýnda Betalarýn eðiþkenliði Üzerine Bir Ýnceleme 5 6 Atilla Odaaþý ve yatay-kesit etalarýn ortalamasýnýn aðýrlýklý ortalamasý olarak ulunmaktadýr. Kullanýlan aðýrlýklar, aðýrlýklý ortalamaya katýlan terimlerin varyanslarý ile ters orantýlýdýr. Ýçinde ulunduðumuz periyoda irinci periot dersek, Vasicek (1973) etalarý aþaðýdaki formülle hesap edileilir, Bˆ ' j1 ( B 1 B j1 ) / ( 1 SB1 SB1 SB1 Formülde, ˆ j1 ' j hissesinin gerçek etasýný, B 1 diðer hisselerin 1. dönemdeki etalarýnýn (yatay-kesit) ortalamasýný, S B B1 1 in varyansýný, B j1 j hissesinin 1. dönem için eta tahminini, S ise B1 B j1 etasýnýn varyansýný temsil etmektedir. imson un (1979) çalýþmasýnda elirtildiði gii, ir hisse seyrek iþlem görüyorsa o hissenin etasý aþaðýya yanlýdýr. Eðer hisseler seyrek iþlem görmeye devam ederlerse, eta tahminlerindeki sistematik yanlýlýk serisel korelasyona yol açacak ve etalarý olduklarýndan daha duraðan gözükeceklerdir. ÝMKB deki seyrek iþlem görme ihtimaline karþýlýk olarak örneklemdeki hisselerin etalarý imson un (1979) sonraki-önceki (lead-lag) yöntemine göre de tahmin edilmiþlerdir. imson etalarýný tahmin etmek için kullanýlan regresyon modelinde hisse senedi getirileri dönem piyasa getirisi, sonraki iki ve önceki iki piyasa getirisine karþý koþulmuþtur. Aþaðýda ki çok deðiþkenli imson regresyon modeli, ve u modelin ürettiði katsayýlar, ji, yardýmýyla imson etalarý tahmin edilmiþtir: i S j 5 ji. 1 SB1 ) R it a i 1i R mt- i R mt-1 3i R mt 4i R mt1 5i R mt u it Sonuçta, etalarýnýn gelecek dönem etalarýný öngörmekteki yetersizliklerini kontrol etmek amacýyla, etalarýnýn yanýsýra Vasicek ve imson etalarý da üretilmiþtir. eðiþik tahmin dönemleri için hesaplanan tüm etalar Talo de gösterilmektedir. Taloda, hisse senetleri sistematik risk tahminlerinin üyüklüklerüne gore üç gurua ayrýlmýþlardýr. Betalarý 0.8'den küçük olanlar düþük risk guruuna, etalarý 0.8 ile 1. arasýnda olanlar orta risk guruuna, ve etalarý 1.'den üyük olanlar yüksek risk guruuna dahil edilmiþtir. Görülmektedir ki ve Vasicek etalarý arasýnda pek fark yoktur. Buna karþýlýk, imson etalarý hem hem de Vasicek etalarýndan daha üyük deðerlere sahiptir. Bu ulgu çoðunlukla seyrek iþlem gören hisselerden oluþan ir örneklem için eklenen sonuçtur. imson etalarýna göre yüksek riskli hisseler, Vasicek etalarýna gore de orta riskli hisseler çoðunluktadýr. Talo : eðiþik Alt-önemlerde, Hisse Senedinden Oluþan Örneklem Ýçin Tahmin Edilen Betalarýn Özellikleri , , , , , , , , , , , , , , ,79 üþük Orta Yüksek Ortalama Beta , , , , , , , , , , , , , , ,956 imson üþük Orta Yüksek Ortalama Beta , , , , , , , , , , , , , , ,801 Vasicek üþük Orta Yüksek Ortalama Beta Betalar, imson (1979), ve Vasicek (1973) yöntemleriyle tahmin edilmiþtir. Hisse senetleri eta üyüklüklerine göre üç risk guruuna ayrýlmýþtýr: üþük risk guruu ( < 0.8), orta risk guruu (0.8 1.) ve yüksek risk guruu ( > 1.).

16 Talo 3: The Wilcoxon Ýþaretli Sýra Testi ve ve V V ve 199-4,631 0,313-4,51-3,799-0,987-3,679-5,058-0,519-5,061-1,038-0,791-0,866 Ýstanul Menkul Kýymetler Borsasýnda Betalarýn eðiþkenliði Üzerine Bir Ýnceleme 7 8 Atilla Odaaþý eðiþik yöntemlerle elde edilen etalarýn istatiksel olarak irirlerinden farklý olup olmadýðý Wilcoxen testiyle araþtýrýlmýþtýr. Eþleþtirilmiþ iki örneklemin karþýlaþtýrýlmasýnda, Wilcoxen testi her çiftin arasýndaki farkýn üyüklüðünü ve iþaretini dikkate almaktadýr. Eþleþtirilmiþ çiftlerin karþýlaþtýrýlmasý için tasarlanmýþ diðer testlere kýyasla u testing gücü daha yüksektir (Hays, 1973). Testin uygulamasý asittir. Her çift arasýndaki fark ve iþareti ulunur. Bu farklar asolute üyüklüklerine göre sýralanýr. aha sonra, farkýn iþareti çiftlerin üyüklük sýralarýyla eþleþtirilir. Test istatistiði, T, daha az görülen iþarete sahip üyüklük sýra numaralarýnýn toplamýna eþittir. Wilcoxen testinin hipotezi, H0, karþýlaþtýrýlan iki örneklemin üyelerinin temsil ettiði popülasyonlarýn ayný olduðudur. Çift sayýsýnýn üyük olmasý halinde, T istatistiðinin daðýlýmý yaklaþýk olarak normal olup aþaðýdaki parametrelere sahiptir: E (T) N (N1)/4 ve s T N (N1) (N1)/4 Çalýþmada iki popülasyon arasýndaki fark iki yönde de olaileceðinden çift kuyruklu test uygulanmýþtýr. Wilcoxen testinin ulgularý Talo 3 de verilmiþtir. imson etalarýyla etalarý ve Vasicek etalarý arasýndaki fark Wilcoxen test istatistikleri ile de desteklenmektedir. Tüm örneklem süresi ve pek çok alt-dönemler için, Wilcoxen test istatistiði elirgin negative deðerlere ulaþmaktadýr. Buna karþýlýk, etalarýyla Vasicek etalarý arasýndaki fark istatiksel olarak anlamsýzdýr. Bu nedenle, çalýþmanýn ileri kýsýmlarýnda Vasicek etalarý deðerlendirme dýþýnda tutulmuþtur ,850 0,038-1,795-3,435-0,14-4,796-4,398-0,364-4,398 * H 0 hipotezi etalar arasýnda fark olmadýðýdýr. Alternatif hipotez ise etalar arasýnda yön gözetmeyen ir fark olduðudur. Bu nedenle çift kuyruklu test uygulanmýþtýr. Kritik t deðeri u durumda ±1.96 dýr. Betalarýn farklýlýðý test edilmektedir: (a) ve imson (1979) etalarý ( ve ); () ve Vasicek (1973) etalarý ( ve V); (c) Vasicek (1973) ve imson (1979) etalarý ( V ve ). Sonuçlar tüm örneklem hisseleri ve deðiþik altdönemler için verilmiþtir. Wilcoxen test istatistiði, T, asimtotik olarak normal daðýlýma sahiptir. Ýstatiksel olarak anlamlý olan deðerler kalýn-italik karakterlerle gösterilmiþtir*. -7,155-0,416-7,337-6,131-0,873-6,34-4,97-0,50-5,006-3,61 0,01-3,614-6,375-0,134-6,608-6,01-0,633-6,096-5,859 0,076-6,031-6,963-0,399-7,104

17 Ýstanul Menkul Kýymetler Borsasýnda Betalarýn eðiþkenliði Üzerine Bir Ýnceleme 9 30 Atilla Odaaþý Betanýn zaman içinde deðiþip deðiþmediði sorusuna cevap aramak üzere Blume (1971) regresyonlarý koþulmuþtur. Burada amaç etalarda elli ir yöne doðru dönüþüm eðilimi olup olmadýðýný sorgulamaktýr. Bu amaçla, ardýþýk iki dönemde tahmin edilmiþ hisse senedi etalarý üzerinde ir yatay-kesit regresyonu koþulmuþtur. Bu asit doðrusal regresyonun formülü aþaðýda verilmiþtir. Talo 4: Blume Regresyon Sonuçlarý Betalarý Sait Katsayý Eðim Katsa. Sait Katsayý imson Betalarý Eðim Katsa. B jt a 0 a 1 B jt-1 e j j 1,,..., Formülde, a 0 ve a 1 katsayýlarýný, e ise rassal hata terimini göstermektedir. B jt ve B jt-1 deðiþkenleri ise j hissesinin t ve t-1 dönemlerindeki eta tahminleridir. katsayýlarýndan sait katsayýnýn, a 0, sýfýra ve eðim katsayýsýnýn, a 1, ire eþit olup olmadýðý t-istatistikleri yardýmýyla test edilmiþtir. Blume regresyonlarý ve imson etalarý için ve alt-dönemlerin tümü için ayrý ayrý koþulmuþtur. Talo 4 de verilen regresyonlarýn sonuçlarý göstermektedir ki sait katsayýlar sýfýrdan istatiksel anlamda farklýdýr. Yine eðim katsayýlarýnýn çoðunluðu da istatiksel olarak irden farklýdýr. Bu ulgular ir dönemden diðerine etalarda ir dönüþüm eðilimi olduðunu göstermektedir. Ancak, u ulgular etalarýn dönem içi deðiþkenlikleri hakkýnda ir þey söylememektedir ,696 (10,617) 0,634 (8,854) 0,807 (7,6) 0,686 (0,6) 0,686 (5,878) 0,463 (6,679) 0,49 (3,414) 0,341 (4,56) 0,6 (,306) 5,878 (,468) 0,6 (,468) 0,479 (5,831) ,075 (9,190) 0,986 (6,818) 0,909 (8,611) 0,919 (7,043) 0,86 (10,675) 0,93 (11,116) 0,003 (0,03) 0,60 (,135) 0,151 (,013) 0,114 (1,048) 0,065 (0,935) 0,034 (0,40) ,00 (,84) 0,639 (6,3430) ,939 (6,641) 0,118 (0,841) ,630 (9,16) 0,380 (5,131) ,909 (5,887) 0,71 (1,965) ,47 (5,88) 0,39 (4,351) ,906 (10,765) 0,036 (0,547) ,351 (5,155) 0,539 (6,97) ,64 (9,164) 0,35 (4,987) ,444 (5,65) 0,405 (4,958) ,966 (11,37) -0,00 (-0,034) 995 Betalarda olasý ir dönüþüm eðilimini test eden Blume (1971) regresyon sonuçlarý. Regresyonlar her iki eta tahmin yöntemi için ayrý ayrý koþulmuþtur., etalarýný;, imson etalarýný temsil etmektedir. Sait katsayýlarýn sýfýra eþit olup olmadýðýný test eden t-istatistikleri (katsayýnýn altýnda) parantez içinde verilmiþtir. Eðim katsayýlarýnýn ire eþit olup olmadýðýný test eden t- istatistikleri (katsayýnýn altýnda) parantez içinde verilmiþtir. Ýstatiksel olarak anlamlý olan t-istatistikleri kalýn-italik karakterle elirtilmiþtir.

18 Talo 5: Türk Hisse Senedini Ýçeren Örneklem Üzerinden Betalarýn eðiþkenliklerini Gösteren Sayýlar ve Oranlar 199 N 5% n 5% n 5% n 5% n 5% n 5% n 5% n 5% n 5% n 5% n 5% n 5% n 5% n 5% n 5% Tümü % 18 0, ,39 6 0,6 40 0,40 5 0,5 3 0,3 Yüksek % Orta % üþük % ,6 6 0,18 3 0, ,1 14 0, , ,30 4 0, , ,8 11 0,33 0, ,3 5 0, , ,1 10 0,3 5 0,6 Ýstanul Menkul Kýymetler Borsasýnda Betalarýn eðiþkenliði Üzerine Bir Ýnceleme 31 3 Atilla Odaaþý Breusch ve Pagan (1979) tarafýndan tasarlanan LM testi tüm örneklem dönemi ve alt-dönemleri içinde eta deðiþkenliðini incelemek için kullanýlmýþtýr. Hem hem de imson etalarýna ayrý ayrý uygulanan LM testinden elde edilen ulgular Talo 5 de sergilenmiþtir. Sekiz yýllýk dönemde ( ), örneklem hisselerinin % 83 ile 84 ü deðiþken etalara sahiptir. Yüzde eþ seviyesinde, hem hem de imson etalarý için u sonuçlar geçerlidir. Yine ve imson etalarý arasýnda deðiþkenlik anlamýnda önemli ir fark olmamasý, etalardaki deðiþkenliðin seyrek iþlem görme etkisinden kaynaklanmadýðýný göstermektedir. Talo 5 den ir aþka gözlem de yüksek etalý hisselerin daha yüksek deðiþkenlik gösterdiðidir. imson etalarýna göre hisseden 19'u yüksek risk guruuna atanýrken ütün u hisselerin etalarýnýn zamanla deðiþtiði görülmektedir. etalarýnda ise sadece ir hissenin yüksek risk guruuna atandýðý görülmektedir. ört yýllýk dönemle sekiz yýllýk dönem sonuçlarý arasýnda elirgin farklar görülmektedir. Ýlk olarak, eta deðiþkenliði dört yýllýk dönemde azalmaktadýr. önem uzadýkca eta deðiþkenliðinin artmasý eta tahmin süresi etkisinin ir iþareti olailir. Ýkinci olarak, gerek gerekse imson etalarýnda deðiþkenlik veya istikrarsýzlýk döneminde ( a kýyasla) daha yüksektir. Ýki yýllýk alt-dönem sonuçlarý dört ve sekiz yýllýk sonuçlarla karþýlaþtýrýldýðýnda da elirgin farklar görülmektedir. Ortalama eta deðiþkenliði iki yýllýk dönemde daha uzun alt-dönemlere kýyasla önemli azalýþ göstermektedir. Ýki yýllýk dönemler arasýnda en yüksek eta deðiþkenliði döneminde görülmektedir. Takip eden dönemlerde deðiþkenlikte ir azalma olmaktadýr. Yýllýk eta tahmin dönemlerinde hisselerin eta deðiþkenliði % 17 ile 46 arasýnda deðiþmektedir. Ancak, 199 den 1999 a gidilirken eta deðiþkenliðinde herhangi ir trende rastlanmamaktadýr. IV. Sonuçlarýn eðerlendirilmesi Bu makalede etanýn zaman içinde deðiþmesi Türk hisse senedi piyasasý verileriyle dönemi için araþtýrýlmýþtýr. Bu ve yukarýda atýfda ulunulan çalýþmalarda kullanýlan örneklemlerin süresi, üyüklüðü ve alt-dönemler arasýndaki farklýlýklardan dolayý ire ir mukayeseler anlamlý olmayacaktýr. Ancak, elde edilen ulgulara dayanarak ir kaç nokta vurgulanailir. Ýlk olarak, Türk hisse senedi piyasasý eta deðiþkenliði açýsýndan diðer geliþmiþ ve yükselen piyasalardan farklý deðildir. ÝMKB de de etalar zaman içinde deðiþkenlik göstermektedir. Ýkinci olarak, sekiz yýllýk dönemde gözlemlenen % 80 civarýndaki eta deðiþkenliði yaancý piyasalarda enzer dönem uzunluklarýnda ulunan deðiþkenlik oranlarýndan daha yüksektir. ört yýllýk dönemlerde gözlemlenen ,17 6 0,16 8 0,14 3 0, ,14 0, ,18 0, Örneklemdeki hisselerden deðiþken etaya sahip olanlarýn oranlarý italik karakterlerle verilmiþtir. Sonuçlar hem hemde imson (1979) etalarýný göstermektedir. Betalarýn deðiþkenliði %5 seviyesinde LM testiyle ölçülmüþtür. Sonuçlar tüm örneklem hisseleri için toplu olarak ve yüksek risk hisseleri ( > 1. ), orta risk hisseleri (0.8 1.) ve düþük risk hisseleri ( < 0.8) için ayrý ayrý sunulmuþtur. 46 0, ,33 1 0,60 6 0, ,40 3 0,14 4 0, , , , ,77 1 0,9 68 0,68 7 0, , , ,50 9 0, ,55 7 0, ,47 9 0, ,45 4 0, , ,36 4 0,48 5 0, , ,39 0, , ,48 0 0,38 8 0,58 0 0, ,45 5 0,5 31 0,45 9 0, ,71 1 0, ,7 5 1, ,70 9 0,53 6 0, , ,65 0, ,80 0 0, ,64 9 0, , , , , ,89 1 1, ,84 7 0, ,8 19 1,00

19 Ýstanul Menkul Kýymetler Borsasýnda Betalarýn eðiþkenliði Üzerine Bir Ýnceleme Atilla Odaaþý % 65 lik deðiþkenlik oraný içinde ayný þey söyleneilir. Üçüncü olarak da, eta tahmin süresi kýsaldýkca eta deðiþkenliði azalmaktadýr. Bu ulgu ÝMKB de ir tahmin süresi etkisinin varlýðýna yorumlanailir. Ayrýca amodaran nýn (00) ileri sürdüðü yükselen piyasalarda þirketlerin ve piyasanýn hýzla deðiþtiði görüþüyle de uyum içindedir. Son olarak, eta deðiþkenliðinin ir faktöre karþý hassas olmadýðý görülmektedir; sonuçlar etalarýn veya imson yöntemiyle ulunmasýna hassasiyet göstermemiþlerdir. Þüphesiz, u çalýþmanýn ulgularý, incelenen süre ve hisse senedi sayýsý düþünüldüðünde, kullanýlan örneklemle aðýmlýdýr. olayýsýyla, eldeki veriler çoðaldýkca çalýþmanýn tekrarlanmasýnda yarar vardýr. Ayrýca, ÝMKB de daha iyi eta tahmini yapailmek için getiri aralýðý etkisi, doðru tahmin süresi, ve etalarýn rassal özellikleri gii konularýn araþtýrýlmasýnda yarar vardýr. Kaynakça Alexander, G. J., Benson, P.G., More on Beta as a Random Coefficient, Journal of Financial and Quantitative Analysis 17, 198, s Altman, E. I., Jacquillat, B., Levasseur, M., Comparative Analysis of Risk Measures: France and the United States, Journal of Finance, 9, 1974, s Baesel, J. B., On the Assessment of Risk: Some Further Considerations, Journal of Finance, 9, 1975, s Blume, M., On the Assessment of Risk, Journal of Finance, 6, 1971, s Blume, M., Betas and Their Regression Tendencie, Journal of Finance, 30, 1975, s Bos, T., Fetherston, T. A., Market Model Nonstationarity in the Korean Stock Market, Pacific Basin Capital Markets Research, 3, 199, s Bos T., Newold, P., An Emprical Investigation of the Possiility of Stochastic Systematic Risk in the Market Model, Journal of Business, 57, 1984, s Brailsford, T. J., Josev, T., The Impact of the Return Interval on the Estimation of Systematic Risk, Pacific-Basin Finance Journal, 5, 1997, s Breusch, T. S., Pagan, A. R., A Simple Test for Heteroscadasticity and Random Coefficient Variation, Econometrica, 47, 1979, s Brooks, R.., Faff, R. W., Financial Market eregulation and Bank Risk: Testing for Beta Instaility, Australian Economic Papers, 34, 1995, s Brooks, R.., Faff, R. W., Ariff, M., An Investigation into the Extent of Beta Instaility in the Singapore Stock Market, Pacific-Basin Finance Journal, 6, 1998, s Brooks, R.., Faff, R. W., Lee, J.H.H., The Form of Time Variation of Systematic Risk: Testing for Beta Instaility, Pacific-Basin Finance Journal,, 199, s Brooks, R.., Faff, R. W., Lee, J.H.H., Beta Staility and Portfolio Formation, Pacific- Basin Finance Journal, 4, 1994, Chan, L., Lakonishok, J., Roust Measurement of Beta Risk, Journal of Financial and Quantitative Analysis, 7, 199, s Cohen, K., Hawawini, G., Mayer, S., Schwartz, R., Whitcom,., Implications of Microstructure Theory for Emprical Research on Stock Price Behavior, Journal of Finance, 35, 1980, s Collins,. W., Ledolter, J., Rayurn, J., Some Further Evidence on the Stochastic Properties of Systematic Risk, Journal of Business, 60, s. 1987, s amodaran, A., Investment Valuation. nci Basým. John Wiley, 00. imson, E, Risk Management When Shares are Suject to Infrequent Trading, Journal of Financial Economics, 7, 1979, s imson, E., Marsh, P., The Staility of U.K. Risk Measures and the Prolem of Thin Trading, Journal of Finance, 38, 1983, s Faozzi, F. J., Francis, J. C., Staility Tests fro Alphas and Betas Over Bull and Bear Market Conditions, Journal of Finance, 3, 1977, s Faozzi, F. J., Francis, J. C., Beta as a Random Coefficient, Journal of Financial and Quantitative Analysts, Mart 1978, s Faff, R., Brooks, R.., Further Evidence on the Relationship Between Beta Staility and the Length of the Estimation Period, Advances in Investment Analysis and Portfolio Management, 4, 1997, s Faff R., R W., Lee, J. H. H., Fry, T. R. L., Timte Stationarity of Systematic Risk: Some Australian Evidence, Journal of Business Finance and Accounting 19, 199, s Frankfurter, G., Leung, W., Brockman, P., Compounding Period Length and the Market Model, Journal of Economics and Business, 46, 1994, s Ghysels, E., On Stale Factor Structures in the Pricing of Risk: o Time-Varying Betas Help or Hurt?, Journal of Finance, 53, 1998, s Greene, W., Econometric Analysis, 3rd Ed., Prentice-Hall Inc., 1997, s Hays, W. L., Statistics. Holt Rinehart and Winston, Hildreth, C., Houck, J. P., Some Estimators for a Linear Model with Random Coefficients, Journal of American Statistical Association, 63, 1968, s Kim,., The Extent of Non-Stationarity of Beta, Review of Quantitative Finance and Accounting, 3, 1993, s Klemkosky, R. C., Martin, J.., The Adjustment of Beta Forecasts, Journal of Finance, 30, 1975, s Lee, C. F., Chen, C. R., Beta Staility and Tendency: An Application of a Variale Mean Response Regression Model, Journal of Economics and Business, 34, 198, s Levy, R. A., On the Short-Term Stationarity of Beta Coefficients, Financial Analysts Journal, 7, 1971, s Ohlson, J., Rosenerg, B., Systematic Risk of the CRSP Equal-Weighted Common Stock Index: A History Estimated y Stochastic Parameter Regression, Journal of Business, 55, 198, s Roenfeldt, R., Further Evidence on the Stationarity of Beta Coefficients, Journal of Financial and Quantitative Analysis, Mart 1978, s Shalit, H., Yitzaki, S., Estimating Beta, Çalýþma Raporu, Ekonomi ve Finans Bölümü, Ben Gurion Universitesi, 001. Sunder, S., Stationarity of Market Risks: Random Coefficient Tests for Individual Stock, Journal of Finance, 35,1980, s Vasicek, O., A Note on Using Cross-Sectional Information in Bayesian Estimation of Security Betas, Journal of Finance, 8, 1973, s

20 ÝMKB ergisi Cilt: 6 Sayý: 4 Ekim/Kasým/Aralýk 00 ISSN ÝMKB 1997 I. Giriþ Son 10 yýldýr finans sektörünün ekonomik üyümedeki rolü ampirik çalýþmalara fazlaca konu olmuþtur. Büyümeyi açýklamada standart ir yaklaþým ortaya çýktý ve u alandaki literatür daha çok toplam finansal aracýlýk miktarý, anka orç verme ve hisse senedi pazarýnýn geliþimini inceledi. Birçok çalýþma u iliþkiyi hem teorik olarak hem de ampirik olarak çeþitli þekillerde açýklamaya çalýþtý. Birçoðu finansal derinleþmenin üyümenin performansýný artýrýcý etkisini saptamaya ve u iliþkinin derecesini analiz etmeye çalýþmýþtýr. iðer çalýþmalar ise finansal geliþimin üyümeye etki eden kanallarýný tespit etme üzerine odaklandýlar. Bu makalenin amacý, u konudaki teorik tartýþmalarý incelemek ve Türkiye de * ** TÜRKÝYE E FÝNANS VE BÜYÜME: NEENSELLÝK ÝLÝÞKÝSÝ Ensar YILMAZ * Özgür KAYALICA ** Özet Finansal sistemlerin geliþmesi ve ekonomik üyüme arasýndaki iliþki son dönemlerde yeniden ilgi odaðý haline gelmiþtir. Bu eðilime uyularak hatadüzeltme modeli (ECM) çerçevesinde çok deðiþkenli Granger nedensellik testleri kullanýlarak, arasýnda Türkiye için finansal sektör geliþmesi ve üyüme arasýndaki nedensellik analiz edilmiþtir. Eðer MY/GSMH oraný ve market kapitalizasyonu finansal geliþmenin ir ölçüsü olarak alýnýrsa finansal geliþme ve ekonomik üyüme arasýndaki iliþkinin arz-yönlü (supply-leading) paradigmaya daha yakýn olduðu görünmekte, ancak eðer finansal geliþmeyi temsil eden deðiþken özel sektör kredilerinin toplam yurtiçi kredilere oraný olarak ele alýnýrsa o zaman nedensellik iliþkisi ortaya çýkmadýðý görülmektedir. Bu iririnden farklý sonuçlara raðmen talep-takip edici (demand-following) hipotezi destekleyen ir ulguya da rastlanmamýþtýr. Y. oç. r. Ensar Yýlmaz, Ýktisadi ve Ýdai Bilimler Fakültesi, Ýktisat Bölümü, Yýldýz Teknik Üniversitesi, Beþiktaþ, Ýstanul. Tel: enyilmaz@yildiz.edu.tr. Y. oç. r. Özgür Kayalýca, Ýstanul Teknik Üniversitesi, Ýþletme Fakültesi. Tel: kayalica@itu.edu.tr. 36 Ensar Yýlmaz & Özgür Kayalýca dönemindeki finansal geliþim ile ekonomik üyüme arasýndaki iliþkiyi açýklayýcý irkaç ampirik test ortaya koymaktýr. Bu çalýþmada Türkiye nin ekonomik üyümesinde hangi finansal sektör kanallarýnýn rol aldýðý vector autoregressive (VAR) ve hata düzeltim (ECMs) modelleri kullanýlarak araþtýrýlmaktadýr. Çalýþýlacak ülke seçimini iki etmene aðlamak mümkündür. Ýlk olarak, her ekonominin kendine has ir finans ve üyüme iliþkisi vardýr. Bu Türkiye için de geçerlidir. Ýkinci olarak, üyüme-finans iliþkisinin yatay kesit analizi ve finansal askýnýn ülke üzerindeki direkt etkileri ülkelerin homojenlik varsayýmý, politika uygulamalarý ve kurumlarýn etkinliði açýsýndan eleþtirilmiþtir. Bu makale þu þekilde planlanmýþtýr: Ýkinci ölüm, finansal geliþme ve ekonomik üyüme arasýndaki aðlantýlarý teorik olarak araþtýrmakta ve u konuda yapýlmýþ ampirik çalýþmalarý özetlemektedir. Ayrýca u ölümde, u alanda zaman serisi yaklaþýmýnýn son zamanlarda daha popüler olan yatay kesit analizine göre daha verimli olduðu tartýþýlmaktadýr. Üçüncü ölümde, finans ile üyüme arasýndaki etkileþimi gözlemlemek üzere asit ir teorik model kurulmuþtur. ördüncü ölüm u modeli test etmek üzere kullandýðýmýz ampirik çalýþmanýn metodolisini anlatmaktadýr. Beþinci ölümde, ampirik testlerin sonuçlarý ve deðerlendirilmesi yapýlmaktadýr. Son olarak altýncý ölüm, makalenin sonuçlarýný ve irkaç politika uygulamalarýný tartýþmaktadýr. II. Finans ve Büyüme Bir çok temel noktaya dayanarak geleneksel akýþ, finansal derinliðin ekonomik üyüme için gerekli ön koþul olduðunu söylemektedir. Bu hipotez fonksiyonel finansal kuruluþlarýn tüm ekonomik etkinliði saðlayaildiðini, likiditeyi yarataildiðini ve geniþleteildiðini, tasarruflarýn hareketliliðini saðlayaildiðini, sermaye irikimini çoðaltaildiðini, geleneksel sektörlerden daha modern üyüme-saðlayýcý sektörlere kaynak daðýlýmýný saðlayaildiðini içermektedir. Buna ek olarak, ekonominin u modern sektörlerindeki giriþimcilere kaynak saðlayaileceðini öne sürmektedir. Bu hipotez etkili finansal piyasalarýn varlýðýnýn finansal hizmetin arzýný ekonominin reel sektöründe u hizmetlere olan talei arttýracaðýný varsaymasýndan dolayý genellikle arz yönlü olarak tanýmlanmaktadýr. Arz yönlü hipotez Gurley ve Shaw (1955), Goldsmith (1969), McKinnon (1973), Shaw (1973) ve Fry (1978) gii ir çok seçkin ekonomistler tarafýndan geliþtirilmiþtir. King ve Levine (1993 a, ), egregorio ve Giudotti (1995), ve Levine ve Zervos (1996) tarafýndan ir çok geliþmiþ ve geliþmekte olan ülkeler incelenerek yapýlan son zamanlardaki ampirik çalýþmalarýn hepsi arz yönlü hipotezi desteklemiþlerdir. Bu elirgin desteðin temel istatistiksel dayanaðý þudur; (azý istisnalar haricinde) ampirik sonuçlar

Dövize Endeksli Kredilerde KKDF

Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 2009-10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 1. Genel Açýklamalar: 88/12944 sayýlý Kararnameye iliþkin olarak

Detaylı

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. KONSOLÝDE BÜTÇE ÝLE ÝLGÝLÝ ORANLAR (Yüzde)

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. KONSOLÝDE BÜTÇE ÝLE ÝLGÝLÝ ORANLAR (Yüzde) V KAMU MALÝYESÝ 71 72 KAMU MALÝYESÝ Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. A. KONSOLÝDE BÜTÇE UYGULAMALARI 1. Genel Durum 1996 yýlýnda yüzde 26.4 olan

Detaylı

Mart 2010 Otel Piyasasý Antalya Ýstanbul Gayrimenkul Deðerleme ve Danýþmanlýk A.Þ. Büyükdere Cad. Kervan Geçmez Sok. No:5 K:2 Mecidiyeköy Ýstanbul - Türkiye Tel: +90.212.273.15.16 Faks: +90.212.355.07.28

Detaylı

VIII MALÝ PÝYASALAR 125

VIII MALÝ PÝYASALAR 125 VIII MALÝ PÝYASALAR 125 126 MALÝ PÝYASALAR Para ve sermaye piyasalarýndan oluþan mali piyasalara iliþkin geliþmeler aþaðýdadýr. I. PARA PÝYASALARI Kýsa vadeli fonlarýn arz ve talebinin karþýlaþtýðý piyasalarýn

Detaylı

Dar Mükellef Kurumlara Yapýlan Ödemelerdeki Kurumlar Vergisi Kesintisi

Dar Mükellef Kurumlara Yapýlan Ödemelerdeki Kurumlar Vergisi Kesintisi 2009-11 Dar Mükellef Kurumlara Yapýlan Ödemelerdeki Kurumlar Vergisi Kesintisi Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/11 Dar Mükellef Kurumlara Yapýlan Ödemelerdeki Kurumlar Vergisi

Detaylı

EÞÝTSÝZLÝKLER. I. ve II. Dereceden Bir Bilinmeyenli Eþitsizlik. Polinomlarýn Çarpýmý ve Bölümü Bulunan Eþitsizlik

EÞÝTSÝZLÝKLER. I. ve II. Dereceden Bir Bilinmeyenli Eþitsizlik. Polinomlarýn Çarpýmý ve Bölümü Bulunan Eþitsizlik l l l EÞÝTSÝZLÝKLER I. ve II. Dereceden Bir Bilinmeyenli Eþitsizlik Polinomlarýn Çarpýmý ve Bölümü Bulunan Eþitsizlik Çift ve Tek Katlý Kök, Üslü ve Mutlak Deðerlik Eþitsizlik l Alýþtýrma 1 l Eþitsizlik

Detaylı

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr.

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. V KAMU MALÝYESÝ 73 74 KAMU MALÝYESÝ Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. A. KONSOLÝDE BÜTÇE UYGULAMALARI 1. Genel Durum 2000 yýlýnda uygulamaya konulan

Detaylı

FÝYATLAR A. FÝYATLARDAKÝ GENEL GÖRÜNÜM

FÝYATLAR A. FÝYATLARDAKÝ GENEL GÖRÜNÜM IX FÝYATLAR 145 146 FÝYATLAR A. FÝYATLARDAKÝ GENEL GÖRÜNÜM 2000 yýlýnda önceki yýlýn önemli ölçüde altýnda seyreden fiyat artýþlarý 2001 yýlýnýn ikinci ayýnda kurlarýn serbest býrakýlmasý sonucu üçüncü

Detaylı

Sistematik Risk Tahmininde Getiri Aralığının Etkisi: İMKB de Bir Uygulama

Sistematik Risk Tahmininde Getiri Aralığının Etkisi: İMKB de Bir Uygulama Sistematik Risk Tahmininde Getiri Aralığının Etkisi: İMKB de Bir Uygulama Attila Odabaşı İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Boğaziçi Universitesi, İstanbul, Türkiye Ocak 2004 Posta Adresi: Boğaziçi Üniversitesi,

Detaylı

MedYa KÝt / 26 Ýnsan Kaynaklarý ve Yönetimi konusunda Türkiye nin ilk dergisi HR DergÝ Human Resources Ýnsan Kaynaklarý ve Yönetim Dergisi olarak amacýmýz, kurulduðumuz günden bu yana deðiþmedi: Türkiye'de

Detaylı

SSK Affý. Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit /75. Sirküler

SSK Affý. Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit /75. Sirküler 2008-75 SSK Affý Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit - 2008/75 Sirküler Sosyal Güvenlik Kurumu'na Olan Prim Borçlarýnýn Ödeme Kolaylýðýndan Yararlanmamýþ Olanlara, Tekrar Baþvuru Ýmkâný Ge

Detaylı

Türkiye Muhasebe Standartlarý Sorularý Gönderen : abana - 02/03/ :03

Türkiye Muhasebe Standartlarý Sorularý Gönderen : abana - 02/03/ :03 Türkiye Muhasebe Standartlarý Sorularý Gönderen : abana - 02/03/2009 01:03 TÜRKÝYE MUHASEBE STANDARTLARI 1. Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Finansal Raporlama' isimli TMS'a göre, varlýklarýn cari piyasa

Detaylı

Faaliyet Raporu. Banvit Bandýrma Vitaminli Yem San. A.Þ. 01 Ocak - 30 Eylül 2010 Dönemi

Faaliyet Raporu. Banvit Bandýrma Vitaminli Yem San. A.Þ. 01 Ocak - 30 Eylül 2010 Dönemi 10 Faaliyet Raporu Banvit Bandýrma Vitaminli Yem San. A.Þ. 01 Ocak - 30 Eylül 2010 Dönemi Ýçindekiler Yönetim ve Denetim Kurulu Temettü Politikasý Risk Yönetim Politikalarý Genel Kurul Tarihine Kadar Meydana

Detaylı

Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi

Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi 1 Özet Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi Mehmet Ali MALAS, Osman SULAK, Bahadýr ÜNGÖR, Esra ÇETÝN, Soner ALBAY Süleyman Demirel

Detaylı

Araþtýrma Hazýrlayan: Ebru Kocamanlar Araþtýrma Uzman Yardýmcýsý Gýda Ürünlerinde Ambalajýn Satýn Alma Davranýþýna Etkisi Dünya Ambalaj Örgütü nün açýklamalarýna göre dünyada ambalaj kullanýmýnýn %30 unu

Detaylı

Gelir Vergisi Kesintisi

Gelir Vergisi Kesintisi 2009-16 Gelir Vergisi Kesintisi Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/16 Gelir Vergisi Kesintisi 1. Gelir Vergisi Kanunu Uyarýnca Kesinti Yapmak Zorunda Olanlar: Gelir Vergisi

Detaylı

TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor

TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor Türkiye'nin insanlarý, mevcut saðlýk düzeyini hak etmiyor. Saðlýk hizmetleri için ayrýlan kaynaklarýn yetersizliði, kamunun önemli oranda saðlýk

Detaylı

01 EKİM 2009 ÇARŞAMBA FAİZ SAYI 1

01 EKİM 2009 ÇARŞAMBA FAİZ SAYI 1 01 EKİM 2009 ÇARŞAMBA FAİZ SAYI 1 Düþen Faizler ÝMKB yi Yýlýn Zirvesine Çýkardý Merkez Bankasý ndan gelen faiz indirimine devam sinyali bono faizini %7.25 e ile yeni dip noktasýna çekti. Buna baðlý olarak

Detaylı

Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 5. Hafta

Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 5. Hafta Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 5. Hafta Dr. Mevlüt CAMGÖZ 1 Dr. Mevlüt Camgöz İçerik Tek Endeks / Pazar Modeli Sistematik Risk Sistematik Olmayan Risk Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli (SVFM)

Detaylı

15.433 YATIRIM. Ders 8&9: Menkul Kıymetler Borsası. Hisse Senedi Getirilerindeki Çapraz Kesit Farklılıklar

15.433 YATIRIM. Ders 8&9: Menkul Kıymetler Borsası. Hisse Senedi Getirilerindeki Çapraz Kesit Farklılıklar 15.433 YATIRIM Ders 8&9: Menkul Kıymetler Borsası Hisse Senedi Getirilerindeki Çapraz Kesit Farklılıklar Bahar 2003 Giriş Hisse senedine dayalı menkul kıymetler, bir şirketin hisselerinin sahipliğini temsil

Detaylı

Türkiye: Gelecek Nesiller için Fýrsatlarýn Çoðaltýlmasý 11. Çocuk Geliþimi ve Çocuklarýn Karþýlaþtýðý Riskler Eþitsizliðin nesiller arasý geçiþinin bugün Türkiye nin en genç neslini ciddi ölçüde etkilediði

Detaylı

POLÝNOMLAR TEST / Aþaðýdakilerden hangisi polinom fonksiyonu deðildir?

POLÝNOMLAR TEST / Aþaðýdakilerden hangisi polinom fonksiyonu deðildir? POLÝNOMLAR TEST / 1 1. Bir fonksiyonun polinom belirtmesi için, deðiþkenlerin kuvveti doðal sayý olmalýdýr. Buna göre, aþaðýdakilerden hangisi bir polinomdur? 5. m 4 8 m 1 P(x) = x + 2.x + 2 ifadesi bir

Detaylı

Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 6. Hafta

Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 6. Hafta Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 6. Hafta Dr. Mevlüt CAMGÖZ 1 Dr. Mevlüt CAMGÖZ İçerik Karakteristik Doğru ve Beta Katsayısı Karakteristik Doğrunun Tahmini Beta Katsayısının Hesaplanması Agresif ve

Detaylı

BİZİM PORTFÖY KATILIM 30 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

BİZİM PORTFÖY KATILIM 30 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A. TANITICI BİLGİLER BİZİM PORTFÖY KATILIM 30 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU PORTFÖYE BAKIŞ Halka Arz Tarihi: 16.05.2012 YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER

Detaylı

Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora

Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora 2009-40 Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora Ýstanbul, 25 Aðustos 2009 Sirküler Numarasý : Elit - 2009/40 Sirküler Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler

Detaylı

İMKB ŞİRKETLERİNİN SON 5 YILLIK BRÜT TEMETTÜLERİ VE VERİM ORANLARI (%)

İMKB ŞİRKETLERİNİN SON 5 YILLIK BRÜT TEMETTÜLERİ VE VERİM ORANLARI (%) İMKB ŞİRKETLERİNİN SON 5 YILLIK BRÜT TEMETTÜLERİ VE VERİM ORANLARI Verimi MRDIN 94.023.734 77.208.209 15,6 MRDIN 68.401.818 56.689.696 19,7 MRDIN 89.027.774 80.998.120 11,2 MRDIN 78.042.495 70.922.470

Detaylı

ASKÝ 2015 YILI KURUMSAL DURUM VE MALÝ BEKLENTÝLER RAPORU

ASKÝ 2015 YILI KURUMSAL DURUM VE MALÝ BEKLENTÝLER RAPORU T.C. AYDIN BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYESÝ SU VE KANALÝZASYON ÝDARESÝ GENEL MÜDÜRLÜÐÜ TEMMUZ 215-1 215 YILI KURUMSAL DURUM VE MALÝ BEKLENTÝLER RAPORU KURUMSAL MALÝ DURUM VE BEKLENTÝLER RAPORU SUNUÞ 518 Sayýlý Kamu

Detaylı

ÝMALAT SANAYÝ SEKTÖRLERÝ REKABET GÖSTERGELERÝ RAPORU Mayýs 2014 Yayýn No: TÜSÝAD-T/2014-05/551 Meþrutiyet Caddesi, No: 46 34420 Tepebaþý/Ýstanbul Telefon: (0 212) 249 07 23 Telefax: (0 212) 249 13 50 www.tusiad.org

Detaylı

F12 Piyasa Riskine Karşı Özel Risk Daha önceden belirtildiği gibi çok küçük bir çeşitlendirme bile değişkenlikte önemli oranda azalma sağlamaktadır. F13 Piyasa Riskine Karşı Özel Risk Doğru aynı zamanda,

Detaylı

Fiskomar. Baþarý Hikayesi

Fiskomar. Baþarý Hikayesi Fiskomar Baþarý Hikayesi Fiskomar Gýda Temizlik Ve Marketcilik Ticaret Anonim Þirketi Cumhuriyetin ilanýndan sonra büyük önder Atatürk'ün Fýndýk baþta olmak üzere diðer belli baþlý ürünlerimizi ilgilendiren

Detaylı

SVFM. Ders 11 Finansal Yönetim 15.414

SVFM. Ders 11 Finansal Yönetim 15.414 SVFM Ders 11 Finansal Yönetim 15.414 SVFM Riski ölçmek Sistematik risk, dağıtılabilir risk Risk ve getiri arasındaki denge Bugün Okuma Brealey ve Myers, Bölüm 8.2-8.5 Tekrar Çeşitlendirme Çeşitlendirme,

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2017

Kanguru Matematik Türkiye 2017 Kanguru Matematik Türkiye 07 4 puanlýk sorular. Bir dörtgenin köþegenleri, dörtgeni dört üçgene ayýrmaktadýr. Her üçgenin alaný bir asal sayý ile gösterildiðine göre, aþaðýdaki sayýlardan hangisi bu dörtgenin

Detaylı

T.C YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI

T.C YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI Yargýtay Kararlarý T.C Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI Davalý þirketin ayný il veya diðer illerde baþka iþyerinin

Detaylı

Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta

Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta Mikro Dozaj Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta ve aðýr hizmet tipi modellerimizle Türk

Detaylı

Bölüm 6: Lojik Denklemlerin Sadeleþtirilmesi

Bölüm 6: Lojik Denklemlerin Sadeleþtirilmesi ölüm : Lojik Denklemlerin Sadeleþtirilmesi. Giriþ: Karnough (karno) haritalarý 9 yýlýnda M. Karnough tarafýndan dijital devrelerde kullanýlmak üzere ortaya konmuþtur. u yöntemle dijital devreleri en az

Detaylı

Beta Katsayılarının İstikrarı:

Beta Katsayılarının İstikrarı: Yrd. Doç. Dr. Sezgin Demir Arş. Gör. Yusuf Kaderli Beta Katsayılarının İstikrarı: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda Bir Uygulama Yrd. Doç. Dr. Sezgin DEMİR Adnan Menderes Ünirsitesi, İİBF. Arş. Gör.

Detaylı

HALK HAYAT VE EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU A. TANITICI BİLGİLER

HALK HAYAT VE EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU A. TANITICI BİLGİLER A. TANITICI BİLGİLER Portföy Bilgileri Halka Arz Tarihi 13.06.2012 2 Temmuz 2012 tarihi itibariyle (*) Fon Toplam Değeri 2.155.647 Yatırım Ve Yönetime İlişkin Bilgiler Portföy Yöneticileri Murat Zaman,

Detaylı

3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? AA 2 1 1 2 1. BÖLÜM

3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? AA 2 1 1 2 1. BÖLÜM 7. SINIF COÞMAYA SORULARI 1. BÖLÜM DÝKKAT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. 3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? 2 1 1 2 A) B) C) D) 3 2 3

Detaylı

Akýlcý Çözümler Üretiyoruz Türev Ürünlere Ýliþkin Eðitimler EÐÝTÝMÝN AMACI Kýyýyý gözden kaybetmeye cesaret edemeyen insan yeni okyanuslar keþfedemez. Andre Gide Bu eðitimde katýlýmcýlara, VOB ürünlerin

Detaylı

ÝÇÝNDEKÝLER BÝRÝNCÝ BÖLÜM TÜRKÝYE EKONOMÝSÝ

ÝÇÝNDEKÝLER BÝRÝNCÝ BÖLÜM TÜRKÝYE EKONOMÝSÝ I II ÝÇÝNDEKÝLER BÝRÝNCÝ BÖLÜM TÜRKÝYE EKONOMÝSÝ Sayfa TÜRKÝYE EKONOMÝSÝNÝN GENEL GÖRÜNÜMÜ... 3 I- 2004 YILI GENEL EKONOMÝK HEDEFLERÝ... 9 A. BÜYÜME... 9 B. KAYNAKLAR-HARCAMALAR DENGESÝ... 10 II- MÝLLÝ

Detaylı

Halka Arz Tarihi 07/11/2008 Portföy Yöneticileri. Fon Toplam Değeri 527, Fonun Yatırım Amacı, Stratejisi ve Riskleri

Halka Arz Tarihi 07/11/2008 Portföy Yöneticileri. Fon Toplam Değeri 527, Fonun Yatırım Amacı, Stratejisi ve Riskleri A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖY BİLGİLERİ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka Arz Tarihi 07/11/2008 Portföy Yöneticileri 31.12.2008 tarihi itibariyle Murat İNCE Vahap Tolga KOTAN Doruk ERGUN Fon Toplam

Detaylı

Akis Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi 7 Mart 2013 Bu rapor 14 sayfadır.

Akis Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi 7 Mart 2013 Bu rapor 14 sayfadır. Allianz Hayat ve Emeklilik Anonim Şirketi Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu nun 31 Aralık 2012 Tarihinde Sona Eren Hesap Dönemine Ait Yatırım Performansı Konusunda Kamuya Açıklanan Bilgilere

Detaylı

1. Nominal faiz oranı %25, enflasyon oranı %5 olduğuna göre reel faiz oranı % kaçtır?

1. Nominal faiz oranı %25, enflasyon oranı %5 olduğuna göre reel faiz oranı % kaçtır? Temel Finans Matematiği ve Değerleme Yöntemleri 1. Nominal faiz oranı %25, enflasyon oranı %5 olduğuna göre reel faiz oranı % kaçtır? a. %18 b. %19 c. %20 d. %21 e. %22 5. Nominal faiz oranı %24 ve iki

Detaylı

Finans Portföy Yönetimi A.Ş. tarafından yönetilen

Finans Portföy Yönetimi A.Ş. tarafından yönetilen A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖY BİLGİLERİ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka Arz Tarihi 07.11.2008 Portföy Yöneticileri 31.12.2008 tarihi itibariyle Murat İNCE Vahap Tolga KOTAN Doruk ERGUN Fon Toplam

Detaylı

BİZİM PORTFÖY BİRİNCİ KİRA SERTİFİKASI KATILIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

BİZİM PORTFÖY BİRİNCİ KİRA SERTİFİKASI KATILIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ Halka Arz Tarihi: 23.02.2015 BİZİM PORTFÖY BİRİNCİ KİRA SERTİFİKASI KATILIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER 29.06.2018 tarihi

Detaylı

DENEME Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir.

DENEME Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir. 1. Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir. 1. 3 2x +1 = 27 olduðuna göre, x kaçtýr? A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 4. Yukarýda

Detaylı

A. TANITICI BİLGİLER. PORTFÖYE BAKIŞ Halka arz tarihi: 20 Mayıs 2009 YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER

A. TANITICI BİLGİLER. PORTFÖYE BAKIŞ Halka arz tarihi: 20 Mayıs 2009 YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER ASHMORE PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş. HİSSE SENEDİ ŞEMSİYE FONU NA BAĞLI ASHMORE PORTFÖY HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ Halka arz

Detaylı

5. 2x 2 4x + 16 ifadesinde kaç terim vardýr? 6. 4y 3 16y + 18 ifadesinin terimlerin katsayýlarý

5. 2x 2 4x + 16 ifadesinde kaç terim vardýr? 6. 4y 3 16y + 18 ifadesinin terimlerin katsayýlarý CEBÝRSEL ÝFADELER ve DENKLEM ÇÖZME Test -. x 4 için x 7 ifadesinin deðeri kaçtýr? A) B) C) 9 D). x 4x ifadesinde kaç terim vardýr? A) B) C) D) 4. 4y y 8 ifadesinin terimlerin katsayýlarý toplamý kaçtýr?.

Detaylı

ALFA, BETA, STANDARD HATA VE PORTFÖY SEÇİMİ

ALFA, BETA, STANDARD HATA VE PORTFÖY SEÇİMİ ALFA, BETA, STANDARD HATA VE PORTFÖY SEÇİMİ Dr. Güray Küçükkocaoğlu Özet Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli (CAPM) de bir menkul kıymet veya portföyden beklenen getiri, varlığın sistematik olmayan

Detaylı

ÝÇÝNDEKÝLER BÝRÝNCÝ BÖLÜM TÜRKÝYE EKONOMÝSÝ

ÝÇÝNDEKÝLER BÝRÝNCÝ BÖLÜM TÜRKÝYE EKONOMÝSÝ I II ÝÇÝNDEKÝLER BÝRÝNCÝ BÖLÜM TÜRKÝYE EKONOMÝSÝ Sayfa TÜRKÝYE EKONOMÝSÝNÝN GENEL GÖRÜNÜMÜ... 3 I- EKONOMÝNÝN GENEL DENGESÝ... 9 II- III- MÝLLÝ GELÝR VE SABÝT SERMAYE YATIRIMLARI A. GAYRÝ SAFÝ MÝLLÝ HASILA...

Detaylı

Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý

Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý Spor Bilimleri Derneði, üyeler arasýndaki haberleþme aðýný daha etkin hale getirmek için, akademik çalýþmalar yürüten bilim insaný, antrenör, öðretmen, öðrenci ve ilgili

Detaylı

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka arz tarihi: 16 Temmuz 2014 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle Fon un Yatırım Amacı Portföy Yöneticileri Fon Toplam Değeri Portföyünde

Detaylı

BİZİM PORTFÖY BİRİNCİ KATILIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

BİZİM PORTFÖY BİRİNCİ KATILIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ Halka Arz Tarihi: 01.02.2012 BİZİM PORTFÖY BİRİNCİ KATILIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER 29.06.2018 tarihi itibarıyla Fon

Detaylı

STAJ BÝLGÝLERÝ. Önemli Açýklamalar

STAJ BÝLGÝLERÝ. Önemli Açýklamalar Öðrencinin Adý ve Soyadý Doðum Yeri ve Yýlý Fakülte Numarasý Bölümü Yaptýðý Staj Dalý Fotoðraf STAJ BÝLGÝLERÝ Ýþyeri Adý Adresi Telefon Numarasý Staj Baþlama Tarihi Staj Bitiþ Tarihi Staj Süresi (gün)

Detaylı

ÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum

ÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum ÇEVRE VE TOPLUM 11. Bölüm DOÐAL AFETLER VE TOPLUM Konular DOÐAL AFETLER Dünya mýzda Neler Oluyor? Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum Volkanlar

Detaylı

BİZİM PORTFÖY İNŞAAT SEKTÖRÜ KATILIM HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A.

BİZİM PORTFÖY İNŞAAT SEKTÖRÜ KATILIM HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A. BİZİM PORTFÖY İNŞAAT SEKTÖRÜ KATILIM HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ Halka Arz Tarihi: 24.02.2005 YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN

Detaylı

0.2-200m3/saat AISI 304-316

0.2-200m3/saat AISI 304-316 RD Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip hava kilidleri her türlü proseste çalýþacak rotor ve gövde seçeneklerine sahiptir.aisi304-aisi316baþtaolmaküzerekimya,maden,gýda...gibi

Detaylı

1. Nüfusun Yaþ Gruplarýna Daðýlýmý

1. Nüfusun Yaþ Gruplarýna Daðýlýmý Köylerden (kýrsal kesimden) ve iþ olanaklarýnýn çok sýnýrlý olduðu kentlerden yapýlan göçler iþ olanaklarýnýn fazla olduðu kentlere olur. Ýstanbul, Kocaeli, Ýzmir, Eskiþehir, Adana gibi iþ olanaklarýnýn

Detaylı

EURO MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

EURO MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU EURO MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş 01.01.2017-31.12.2017 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU 1 EURO MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş NE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU A-TANITICI BİLGİLER: Euro Menkul

Detaylı

Türkiye de Bankalar, Sermaye Piyasası ve Ekonomik Büyüme: Koentegrasyon ve Nedensellik Analizi (1989-2000) Hakan Çetintaş & Salih Barışık

Türkiye de Bankalar, Sermaye Piyasası ve Ekonomik Büyüme: Koentegrasyon ve Nedensellik Analizi (1989-2000) Hakan Çetintaş & Salih Barışık ISSN 30-650 Yıl: Sayı: 25-26 Ocak/Haziran 2003 Türkiye de Bankalar, Sermaye Piyasası ve Ekonomik Büyüme: Koentegrasyon ve Nedensellik Analizi (989-2000) Hakan Çetintaş & Salih Barışık Hisse Senetleri İMKB

Detaylı

Aþaðýdaki tablodaki sayýlarýn deðerlerini bulunuz. Deðeri 0 veya 1 olan sayýlarýn bulunduðu kutularý boyayýnýz. b. ( 3) 4, 3 2, ( 3) 3, ( 3) 0

Aþaðýdaki tablodaki sayýlarýn deðerlerini bulunuz. Deðeri 0 veya 1 olan sayýlarýn bulunduðu kutularý boyayýnýz. b. ( 3) 4, 3 2, ( 3) 3, ( 3) 0 Tam Sayýlarýn Kuvveti Sýfýr hariç her sayýnýn sýfýrýncý kuvveti e eþittir. n 0 = (n 0) Sýfýrýn (sýfýr hariç) her kuvvetinin deðeri 0 dýr. 0 n = 0 (n 0) Bir sayýnýn birinci kuvveti her zaman kendisine eþittir.

Detaylı

Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz!

Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! Asýlsýz iddia neden ortaya atýldý? Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! 19 Haziran 2004 tarihinde, Ovacýk Altýn Madeni ile hiçbir ilgisi olmayan Arsenik iddialarý ortaya atýlarak madenimiz

Detaylı

Mantýk Kümeler I. MANTIK. rnek rnek rnek rnek rnek... 5 A. TANIM B. ÖNERME. 9. Sýnýf / Sayý.. 01

Mantýk Kümeler I. MANTIK. rnek rnek rnek rnek rnek... 5 A. TANIM B. ÖNERME. 9. Sýnýf / Sayý.. 01 Matematik Mantýk Kümeler Sevgili öðrenciler, hayatýnýza yön verecek olan ÖSS de, baþarýlý olmuþ öðrencilerin ortak özelliði, 4 yýl boyunca düzenli ve disiplinli çalýþmýþ olmalarýdýr. ÖSS Türkiye Birincisi

Detaylı

İçindekiler. Finansal Sistem. Finansal Piyasalar

İçindekiler. Finansal Sistem. Finansal Piyasalar İçindekiler BİRİNCİ BÖLÜM Finansal Sistem I. Finansal Sistemin Tanımı... 1 II. Finansal Sistemin Amaçları... 4 III. Finansal Sistemin Amaçları... 4 IV. Finansal Sistem ve Ekonomik Büyüme... 5 A. Makroekonomik

Detaylı

ALLIANZ HAYAT VE EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU

ALLIANZ HAYAT VE EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU 1 OCAK - 30 HAZİRAN 2015 HESAP DÖNEMİNE AİT YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BİLGİLERE İLİŞKİN RAPOR 1 ALLİANZ HAYAT VE EMEKLİLİK ANONİM

Detaylı

BİZİM PORTFÖY ENERJİ SEKTÖRÜ KATILIM HİSSE SENEDİ (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

BİZİM PORTFÖY ENERJİ SEKTÖRÜ KATILIM HİSSE SENEDİ (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A. TANITICI BİLGİLER BİZİM PORTFÖY ENERJİ SEKTÖRÜ KATILIM HİSSE SENEDİ (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU PORTFÖYE BAKIŞ Halka Arz Tarihi: 16.05.2012 YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER

Detaylı

Asya Emeklilik ve Hayat A.Ş. Büyüme Amaçlı Katılım Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu (AGH)

Asya Emeklilik ve Hayat A.Ş. Büyüme Amaçlı Katılım Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu (AGH) Asya Emeklilik ve Hayat A.Ş. Büyüme Amaçlı Katılım Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu (AGH) 31 Aralık 2012 tarihi itibariyle performans sunuş raporu ve yatırım performansı konusunda kamuya açıklanan bilgilere

Detaylı

Teknik Görünüm Raporu

Teknik Görünüm Raporu Teknik Görünüm Raporu 26.11.2018 BIST 100 Teknik Analiz Görünümü Destek Direnç Seviyeleri ve Pivot Değeri Kodu Son Fiyat 1 Gün Pivot 1.Destek 2.Destek 1.Direnç 2.Direnç BIST-100 93,003 0.40% 92,678 92,354

Detaylı

Risk ve Getiri (1) Ders 9 Finansal Yönetim 15.414

Risk ve Getiri (1) Ders 9 Finansal Yönetim 15.414 Risk ve Getiri (1) Ders 9 Finansal Yönetim 15.414 Bugün Risk ve Getiri İstatistik Tekrarı Hisse senedi davranışlarına giriş Okuma Brealey ve Myers, Bölüm 7, sayfalar 153-165 Yol haritası 1. Bölüm: Değerleme

Detaylı

TÜREV ÜRÜNLERÝN FÝYATLANMASINDA VE ANALÝZÝNDE KULLANILAN TEMEL ÝSTATÝSTÝK VE EKONOMETRÝ Akýlcý Çözümler Üretiyoruz Türev Ürünlere Ýliþkin Eðitimler TÜREV ÜRÜNLERÝN FÝYATLANMASINDA VE ANALÝZÝNDE KULLANILAN

Detaylı

Prof. Dr. Aydın Yüksel MAN 504T Yön. için Finansal Analiz & Araçları Ders: Risk-Getiri İlişkisi ve Portföy Yönetimi I

Prof. Dr. Aydın Yüksel MAN 504T Yön. için Finansal Analiz & Araçları Ders: Risk-Getiri İlişkisi ve Portföy Yönetimi I Risk-Getiri İlişkisi ve Portföy Yönetimi I 1 Giriş İşlenecek ana başlıkları sıralarsak: Finansal varlıkların risk ve getirisi Varlık portföylerinin getirisi ve riski 2 Risk ve Getiri Yatırım kararlarının

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2017

Kanguru Matematik Türkiye 2017 3 puanlýk sorular 1. Aþaðýdaki seçeneklerden hangisinde bulunan parçayý, yukarýdaki iki parçanýn arasýna koyarsak, eþitlik saðlanýr? A) B) C) D) E) 2. Can pencereden dýþarý baktýðýnda, aþaðýdaki gibi parktaki

Detaylı

Teknik Görünüm Raporu

Teknik Görünüm Raporu Teknik Görünüm Raporu 17.12.2018 BIST 100 Teknik Analiz Görünümü Destek Direnç Seviyeleri ve Pivot Değeri Kodu Son Fiyat 1 Gün Pivot 1.Destek 2.Destek 1.Direnç 2.Direnç BIST-100 90,529-0.94% 90,356 89,510

Detaylı

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. KATILIM HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. KATILIM HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka arz tarihi: 16 Temmuz 2014 30 Haziran 2018 tarihi itibariyle Fon un Yatırım Amacı Portföy Yöneticileri Fon Toplam Değeri Portföyünde

Detaylı

ING EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

ING EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka arz tarihi: 27 Ekim 2003 30 Eylül 2012 tarihi itibariyle Fonun Yatırım Amacı Portföy Yöneticileri Fon Toplam Değeri 56,925,032

Detaylı

BİZİM PORTFÖY İKİNCİ KİRA SERTİFİKASI KATILIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

BİZİM PORTFÖY İKİNCİ KİRA SERTİFİKASI KATILIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ Halka Arz Tarihi: 18.02.2013 BİZİM PORTFÖY İKİNCİ KİRA SERTİFİKASI KATILIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER 29.06.2018 tarihi

Detaylı

Halka Arz Tarihi 07.11.2008 Portföy Yöneticileri

Halka Arz Tarihi 07.11.2008 Portföy Yöneticileri A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖY BİLGİLERİ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka Arz Tarihi 07.11.2008 Portföy Yöneticileri 31.12.2008 tarihi itibariyle Vahap Tolga KOTAN Murat İNCE Doruk ERGUN Fon Toplam

Detaylı

BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ MATEMATÝK

BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ MATEMATÝK BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ Ders Adý Bölüm Sýnav DAF No. MATEMATÝK TS YGSH YGS 04 DERSHANELERÝ Konu TEMEL KAVRAMLAR - III Ders anlatým föyleri öðrenci tarafýndan dersten sonra tekrar

Detaylı

DENEME Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir.

DENEME Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir. 1. Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir. 1. a, b, c birbirinden farklý rakamlardýr. 2a + 3b - 4c ifadesinin alabileceði

Detaylı

30 SORULUK DENEME TESTÝ Gönderen : abana - 10/11/ :26

30 SORULUK DENEME TESTÝ Gönderen : abana - 10/11/ :26 30 SORULUK DENEME TESTÝ Gönderen : abana - 10/11/2008 12:26 Konu: 30 Soruluk Test Gönderim Zamaný: 21-Mart-2007 Saat 10:32 MALÝYET MUHASEBESÝ DENEME SINAVI 1- Aþaðýdakilerden hangisi maliyet muhasebesinin

Detaylı

GÝRÝÞ. Bu anlamda, özellikle az geliþmiþ toplumlarda sanayi çaðýndan bilgi

GÝRÝÞ. Bu anlamda, özellikle az geliþmiþ toplumlarda sanayi çaðýndan bilgi GÝRÝÞ Ýnsanoðlu günümüzde dünya tarihinde belki de bilginin en kýymetli olduðu dönemi yaþamaktadýr. Çaðýmýzda bilgiye sahip olmanýn ya da bilgi kaynaðýna kolaylýkla ulaþabilmenin önemi her geçen gün artmaktadýr.

Detaylı

Fokus Portföy Mutlak Getiri Hedefli Hisse Senedi Serbest Fon. Ekim 2017

Fokus Portföy Mutlak Getiri Hedefli Hisse Senedi Serbest Fon. Ekim 2017 Fokus Portföy Mutlak Getiri Hedefli Hisse Senedi Serbest Fon Ekim 2017 Fokus Portföy Mutlak Getiri Hedefli Hisse Senedi Serbest Fonu 20 Eylül 2013 tarihinde halka arz edilmiştir. Fon kurucusu: Fokus Portföy

Detaylı

Fokus Portföy Mutlak Getiri Hedefli Hisse Senedi Serbest Fon. Şubat 2018

Fokus Portföy Mutlak Getiri Hedefli Hisse Senedi Serbest Fon. Şubat 2018 Fokus Portföy Mutlak Getiri Hedefli Hisse Senedi Serbest Fon Şubat 2018 Fokus Portföy Mutlak Getiri Hedefli Hisse Senedi Serbest Fonu 20 Eylül 2013 tarihinde halka arz edilmiştir. Fon kurucusu: Fokus Portföy

Detaylı

Risk ve Getiri. Dr. Veli Akel 1-1

Risk ve Getiri. Dr. Veli Akel 1-1 Bölüm m 1 Risk ve Getiri Dr. Veli Akel 1-1 Risk ve Getiri urisk ve Getirinin Tanımı uriski Ölçmek Đçin Olasılık Dağılımlarını Kullanmak uportföyün Riski ve Getirisi uçeşitlendirme ufinansal Varlıkları

Detaylı

BİZİM PORTFÖY ALTIN KATILIM BORSA YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

BİZİM PORTFÖY ALTIN KATILIM BORSA YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ Halka Arz Tarihi: 02.08.2010 BİZİM PORTFÖY ALTIN KATILIM BORSA YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER 29.06.2018 tarihi itibarıyla

Detaylı

Teknik Görünüm Raporu

Teknik Görünüm Raporu Teknik Görünüm Raporu 13.12.2018 BIST 100 Teknik Analiz Görünümü Destek Direnç Seviyeleri ve Pivot Değeri Kodu Son Fiyat 1 Gün Pivot 1.Destek 2.Destek 1.Direnç 2.Direnç BIST-100 90,051-1.91% 90,778 89,230

Detaylı

DENİZ PORTFÖY BİST TEMETTÜ 25 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON)

DENİZ PORTFÖY BİST TEMETTÜ 25 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) DENİZ PORTFÖY BİST TEMETTÜ 25 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) 1 OCAK 31 ARALIK 2017 HESAP DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU VE YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BİLGİLERE

Detaylı

VOBJEKTÝF VADELÝ ÝÞLEM VE OPSÝYON BORSASI HABER BÜLTENÝ Sayý5 Mayýs 2005 Yeni dönem baþladý! 4 Þubat tan bugüne VOB da neler oldu? Vadeli Ýþlem ve Opsiyon Borsasý nda neredeyiz? Vadeli fiyatlar bir tahmin

Detaylı

3. Tabloya göre aþaðýdaki grafiklerden hangi- si çizilemez?

3. Tabloya göre aþaðýdaki grafiklerden hangi- si çizilemez? 5. SINIF COÞMY SORULRI 1. 1. BÖLÜM DÝKKT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. Kazan Bardak Tam dolu kazandan 5 bardak su alýndýðýnda kazanýn 'si boþalmaktadýr. 1 12 Kazanýn

Detaylı

Vahap Tolga KOTAN Murat İNCE Doruk ERGUN Fon Toplam Değeri 877.247,49 Fonun Yatırım Amacı, Stratejisi ve Riskleri

Vahap Tolga KOTAN Murat İNCE Doruk ERGUN Fon Toplam Değeri 877.247,49 Fonun Yatırım Amacı, Stratejisi ve Riskleri A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖY BİLGİLERİ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka Arz Tarihi 07/11/2008 Portföy Yöneticileri 31.03.2010 tarihi itibariyle Vahap Tolga KOTAN Murat İNCE Doruk ERGUN Fon Toplam

Detaylı

EURO MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş 01.01.2014-31.12.2014 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

EURO MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş 01.01.2014-31.12.2014 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU EURO MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş 01.01.2014-31.12.2014 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU EURO MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş NE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU A-TANITICI BİLGİLER: (Eski Ünvanı:

Detaylı

Rapor N o : SYMM 116 /1552-117

Rapor N o : SYMM 116 /1552-117 Rapor N o : SYMM 116 /1552-117 BÜYÜME AMAÇLI ULUSLAR ARASI KARMA EMEKLİLİK YATIRIM FONU NUN YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BİLGİLERE İLİŞKİN 30.06.2009 TARİHİ İTİBARİYLE BİTEN HESAP DÖNEMİME

Detaylı

Teknik Görünüm Raporu

Teknik Görünüm Raporu Teknik Görünüm Raporu 20.02.2019 BIST 100 Teknik Analiz Görünümü Destek Direnç Seviyeleri ve Pivot Değeri Kodu Son Fiyat 1 Gün Pivot 1.Destek 2.Destek 1.Direnç 2.Direnç BIST-100 101,742 0.01% 101,478 100,977

Detaylı

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI YÜKSELEN ÜLKELER ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI YÜKSELEN ÜLKELER ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI YÜKSELEN ÜLKELER ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ Halka arz tarihi: 30/11/2010 YATIRIM VE YÖNETİME

Detaylı

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka arz tarihi: 16 Temmuz 2014 30 Haziran 2016 tarihi itibariyle Fon un Yatırım Amacı Portföy Yöneticileri Fon Toplam Değeri Portföyünde

Detaylı

TEST. 8 Ünite Sonu Testi m/s kaç km/h'tir? A) 72 B) 144 C) 216 D) 288 K 25 6 L 30 5 M 20 7

TEST. 8 Ünite Sonu Testi m/s kaç km/h'tir? A) 72 B) 144 C) 216 D) 288 K 25 6 L 30 5 M 20 7 TEST 8 Ünite Sonu Testi 1. 40 m/s kaç km/h'tir? A) 72 B) 144 C) 216 D) 288 2. A noktasýndan harekete baþlayan üç atletten Sema I yolunu, Esra II yolunu, Duygu ise III yolunu kullanarak eþit sürede B noktasýna

Detaylı

1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn

1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn 4. SINIF COÞMAYA SORULARI 1. BÖLÜM 3. DÝKKAT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. 1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn toplamý kaçtýr? A) 83 B) 78 C) 91 D) 87

Detaylı

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka arz tarihi: 16 Temmuz 2014 30 Aralık 2016 tarihi itibariyle Fon un Yatırım Amacı Portföy Yöneticileri Fon Toplam Değeri Portföyünde

Detaylı

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ 2013-2014-2015 BÜTÇE TEKLİFLERİ

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ 2013-2014-2015 BÜTÇE TEKLİFLERİ TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ 2013-2014-2015 BÜTÇE TEKLİFLERİ TBMM 2011 MALİ YILI KESİN HESABI, 2012 YILI BÜTÇE UYGULAMALARI VE 2013-2015 DÖNEMİ BÜTÇE TEKLİFLERİ Saygıdeğer Başkan, Plan ve Bütçe Komisyonunun

Detaylı

HİSSE SENEDİ BETA KATSAYILARININ TAHMİNİ VE DÜZELTİLMESİ: İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI ÜZERİNE BİR UYGULAMA

HİSSE SENEDİ BETA KATSAYILARININ TAHMİNİ VE DÜZELTİLMESİ: İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI ÜZERİNE BİR UYGULAMA HİSSE SENEDİ BETA KATSAYILARININ TAHMİNİ VE DÜZELTİLMESİ: İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI ÜZERİNE BİR UYGULAMA Yr.Doç.Dr.Songül KAKİLLİ ACARAVCI Mustafa Kemal Üniversitesi İİBF, İşletme Bölümü sacaravci@hotmail.com

Detaylı