ULUSAL HAVZA YÖNETİM STRATEJİSİ

Transkript

1 ULUSAL HAVZA YÖNETİM STRATEJİSİ Hanifi AVCI Genel Müdür 11-Ağustos-2014

2 ULUSAL HAVZA YÖNETİMİ STRATEJİ BELGESİ Ulusal Havza Yönetimi Strateji Belgesi tarihinde Yüksek Planlama Kurulu tarafından onaylandı ve tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

3 UHYS SÜRECİ BAŞLICA UHYS FAALİYETLERİ TARİHİ I. UHYS Çalıştayı (4 adet) Mart 2010-Nisan 2012 Sektör Notu Hazırlandı Kasım 2010 UHYS Yönlendirme Komitesi Toplantıları yapıldı (5 adet) Mart 2011-Eylül 2012 UHYS Teknik Komite Toplantıları yapıldı (9 adet) Mart 2011-Eylül 2012 görüşleri doğrultusunda Taslak UHYS geliştirildi Mart 2011-Eylül 2012 Kamuoyu görüşleri alındı Nisan 2012 Taslak UHYS ne son şekli verildi Eylül 2012 Taslak UHYS Kalkınma Bakanlığına gönderildi Aralık 2012 YPK tarafından onaylandı Haziran 2014 Resmi Gazetede yayınlandı Temmuz 2014

4 ULUSAL HAVZA YÖNETİM STRATEJİSİ (UHYS) Gayesi; Ülkemiz su havzalarının korunması, geliştirilmesi ve sürdürülebilir yararlanılması ile ilgili uzun vadeli kararlara ve yatırım programlarına rehberlik sağlamak, farklı kurumlarca yürütülecek çalışmaların eşgüdümlü ve bütünleşik olarak gerçekleşmesi için ortak bir çerçeve oluşturmaktır. lar; 30 kamu kurum ve kuruluşu, Üniversiteler, Belediyeler ve STK lar. Koordinasyon; Strateji Belgesinin hazırlık çalışmaları ÇEM tarafından yürütülmüştür.

5 HAVZA YÖNETİMİ İLE İLGİLİ KAMU KURUM VE KURULUŞLARI Orman ve Su İşleri Bakanlığı (OSİB): ÇEM, OGM, DSİ, SYGM, DKMP, MGM, BİD, SGB, SUEN. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı: TRGM, BÜGEM, TAGEM, BSGM, Eğitim Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı, CBS Daire Başkanlığı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı: Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü, ÇED, ÇYGM, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, İller Bankası Genel Müdürlüğü, Altyapı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı: MİGEM Kültür ve Turizm, İçişleri, Milli Eğitim ve Sağlık Bakanlıkları Başbakanlık: Hazine Müsteşarlığı; AFAD Kalkınma Bakanlığı İçişleri Bakanlığı: (Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü) Yerel İdareler: Valilikler, Kaymakamlıklar, İl Özel İdareleri, Belediyeler, diğer birimler Bölge Kalkınma İdareleri Kalkınma Ajansları

6 HAVZA YÖNETİMİ İLE İLGİLİ DİĞER PAYDAŞLAR Sivil Toplum Kuruluşları (toprak ve su kaynakları, biyolojik çeşitlilikle ve kırsal kalkınma ile ilgili STK lar, dernekler vb.); Meslek Kuruluşları, Odalar; Havza Birlikleri (HB); Havzalarda yaşayan kırsal topluluklar; Kentsel topluluklar; Bilim, ve eğitim kuruluşları (TÜBİTAK, Üniversiteler, Araştırma Enstitüleri, vb.); İlgili özel sektör kurum ve kuruluşları.

7 UHYS NİN KAPSAMI Ulusal Havza Yönetim Stratejisi; 7 Amaç 9 Alt Amaç 46 Hedef 72 Performans Göstergesi ihtiva etmektedir.

8 UHYS NİN BÖLÜMLERİ ULUSAL HAVZA YÖNETİMİ STRATEJİSİ Önsöz Kısaltmalar Tanımlar GİRİŞ Ulusal Havza Yönetim Stratejisi nin Amacı ve Kapsamı Ulusal Havza Yönetim Stratejisi nin Dayanakları Ulusal Havza Yönetim Stratejisi nin Hazırlanması Süreci HAVZA YÖNETİMİNİN MEVCUT DURUMU Türkiye Havzalarının Mevcut Durumu Havza Yönetimi ile İlgili lar Havza Yönetiminin Güçlü, Zayıf Yönleri, Fırsatları, Tehditleri VİZYON, İLKELER, AMAÇLAR, HEDEFLER Vizyon İlkeler Amaçlar Hedefler ve Hedeflere Ulaşmak için Uygulanacak Stratejiler

9 UHYS NİN BÖLÜMLERİ ULUSAL HAVZA YÖNETİM STRATEJİSİ UYGULAMASININ KOORDİNASYONU, İZLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Strateji Uygulamasının İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Kurumsal Düzenlemeler ve Sorumluluklar Performans Göstergeleri Ulusal Havza Yönetim Stratejisi Eylem Planı nın Hazırlanması EKLER EK 1 Tablo 2: Ulusal Havza Yönetim Stratejisi Özet Tablosu EK 2 Tablo 3: Ulusal Havza Yönetim Stratejisi Hedefleri için Performans Göstergeleri ve Kurumsal Sorumluluklar EK 3 Tablo 4: Havza Önceliklendirme Kriterleri

10 Vizyon UHYS VİZYON VE İLKELER Ülkemiz havzalarının eşgüdümlü, katılımcı ve ekosistem odaklı yönetimi ile havza kaynaklarını ve biyolojik çeşitliliğini korumak, geliştirmek, havzaların çevresel, ekonomik, sosyo-kültürel hizmet ve faydalarını sürdürülebilir olarak temin etmek suretiyle yaşam kalitesinin ve refah düzeyinin artırılmasına, ülkenin kalkınmasına gerekli katkıları sağlamak `tır. İlkeler Sürdürülebilirlik Katılımcılık Eşgüdüm Verimlilik Etkinlik: Çevreye duyarlılık Şeffaflık Hesap verebilirlik Bilimsellik Kalite Ulaşılabilirlik Ulusal kalkınma politikaları ve diğer ulusal strateji belgeleri ile uyum Uluslararası sözleşmelerden doğan yükümlülükleri yerine getirme Maliyet ve faydaların adil paylaşımı.

11 UHYS AMAÇLARA GÖRE ALT AMAÇ, HEDEF VE GÖSTERGE SAYILARI AMAÇ ALT AMAÇ SAYISI HEDEF SAYISI GÖSTERGE SAYISI TOPLAM

12 UHYS AMAÇLARI AMAÇLAR AMAÇ.1 AMAÇ.2 AMAÇ.3 AMAÇ.4 AMAÇ.5 AMAÇ.6 AMAÇ.7 Havzaların sürdürülebilir yönetimi için yasal ve kurumsal kapasitelerin güçlendirilmesi, kurumlar ve paydaşlar arasında eşgüdüm ve işbirliğinin sağlanması. Havzaların su kaynaklarının sürdürülebilir olarak yönetimi ve kullanımı Havza alanlarında ve doğal kaynaklarında tahribatın ve erozyonun önlenmesi, bozuk havza alanlarının ıslahı ve sürdürülebilir kullanımı Havzaların biyolojik çeşitliliğinin, doğal ve kültürel peyzaj kaynak değerlerinin korunması ve yönetimi ile ekosistem hizmetlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanması. Havzalarda yaşayan halkın bilinçlendirilmesi, yaşam kalitesinin ve refah düzeyinin yükseltilmesi ve doğal kaynaklar üzerine baskılarının azaltılması. Havza yönetiminde doğal afetler ve zararlarına karşı önlem ve mücadele mekanizmalarının entegrasyonu, geliştirilmesi ve etkinleştirilmesi. Havza yönetimine iklim değişikliğinin muhtemel etkilerinin ve bu etkilere uyumun dahil edilmesi, uyum ve mücadele mekanizmalarının geliştirilmesi

13 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Kurumsal Sorumluluklar Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları 1.Der. Sor. 1 Havzaların sürdürülebilir yönetimi için yasal ve kurumsal kapasitelerin güçlendirilmesi, kurumlar ve paydaşlar arasında eşgüdüm ve işbirliğinin sağlanması. H.1.1 Havza çalışmalarına temel teşkil edecek, havza, alt havza ve mikrohavza sınırları ve alanlarını gösteren ve ilgili kurumların üzerinde uzlaştıkları, bir ulusal havza sınıflama sistemini geliştirmek. G Havza, alt havza ve mikrohavza sınırlarını ve alanlarını gösteren ve kurumların üzerinde uzlaştıkları havza sistemi haritası. H.1.2 Havzaların yönetimi ile ilgili politika kararlarının alınmasının, uygulama sonuçlarının üst düzeyde izlenmesi ve değerlendirmesinin ilgili kurumların ve paydaşların yetkili temsilcilerinin katılımıyla eşgüdümlü olarak gerçekleştirilmesini sağlayacak ulusal ve havza düzeyinde kurumsal düzenlemeleri gerçekleştirmek. G Ulusal Su Yönetimi Yönlendirme Koordinasyon Kurulunun oluşum, yetki ve görevlerinin havza yönetimi çalışmalarının ulusal bazda koordinasyonunu da kapsayacak şekilde geliştirilmesi için düzenleme. G Havzalar düzeyinde kurulmuş olan HYK sayısı. BİD SYGM DSİ, SYGM, ÇEM, OGM, DKMP, MGM, ÇŞB, GTHB, diğer bakanlıklar, Üni. ARGE-KR, STK lar, ilgili dernekler, İÖİ, YY, DSİ, OGM, ÇEM, DKMP, MGM, BİD, ÇŞB,KB, GTHB,diğer bakanlıklar, STK lar, YY, üniversiteler

14 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorumluluklar 1.Der. Sor. 1 Havzaların sürdürülebilir yönetimi için yasal ve kurumsal kapasitelerin güçlendirilmesi, kurumlar ve paydaşlar arasında eşgüdüm ve işbirliğinin sağlanması. H.1.3 İlgili kurum ve kuruşlar tarafından yürütülen havza yatırımları ve faaliyetlerinin uygun önceliklere göre gerçekleştirilebilmesi için havzaları gelişme ihtiyaç ve potansiyelleri itibariyle önceliklendirmek. G Önceliklendirmesi tamamlanmış nehir havzası sayısı. SYGM DSİ, ÇEM, OGM, DKMP, MGM, BİD, ÇŞB, GTHB, KB, YY, ARGE-KR, STK, Üniversiteler, MİGEM H.1.4 Havza yatırımları ve uygulamalarının etkilerinin ve sonuçlarının izlenmesi ve değerlendirmesini etkinleştirecek coğrafi bilgi sistemi tabanlı Ulusal Entegre Havza Yönetim Bilgi Sistemi ni (UHYBS) oluşturmak. G UHYBS bağlantılı Su Bilgi Sistemi. SYGM DSİ G UHYBS bağlantılı Orman Bilgi Sistemi. G UHYBS bağlantılı Tarım Bilgi Sistemi. G UHYBS bağlantılı Çevre Bilgi Sistemi. G UHYBS bağlantılı Doğal Afetler Veri Tabanı ve İzleme Sistemi. G UHYBS bağlantılı Arazi Örtüsü Veri Tabanı ve İzleme Sistemi. OGM GTHB ÇŞB AFAD BİD MGM, ÇEM, DSİ OGM, GTHB

15 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorum. 1.Der. Sor. 1 Havzaların sürdürülebilir yönetimi için yasal ve kurumsal kapasitelerin güçlendirilmesi, kurumlar ve paydaşlar arasında eşgüdüm ve işbirliğinin sağlanması. H.1.4 Havza yatırımları ve uygulamalarının etkilerinin ve sonuçlarının izlenmesi ve değerlendirmesini etkinleştirecek coğrafi bilgi sistemi tabanlı Ulusal Entegre Havza Yönetim Bilgi Sistemi ni (UHYBS) oluşturmak. G UHYBS bağlantılı Erozyon-Çölleşmeyle Mücadele İzleme Sistemi. ÇEM G UHYBS bağlantılı Korunan Alanlar Veri Tabanı (Biyolojik Çeşitlilik Veri Tabanı destekli) ve İzleme DKMP ÇŞB Sistemi. G Havzalar bazında demografi, sosyal ve ekonomik veri tabanı. ÇEM G UHYBS bağlantılı Meteoroloji Bilgi Sistemi. MGM G Havzalarda tesis edilecek meteoroloji otomatik gözlem ve izleme istasyonu sayısı (halen 519 adet) MGM G UHYBS bağlantılı Ulusal Toprak Veri Tabanı. GTHB BİD GTHB, OGM BİD, GTHB G UHYBS bağlantılı Kuraklık İzleme Sistemi. GTHB ÇEM, BİD G UHYBS bağlantılı Çevre Düzeni Planları Bilgi Sistemi. ÇŞB BİD G UHYBS bağlantılı Arazi Kullanım Planları Bilgi Sistemi. GTHB BİD

16 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorumluluklar 1.Der. Sor. 2 Havzaların su kaynaklarının sürdürülebilir olarak yönetimi ve kullanımı 2.1 Su kaynaklarının korunması, geliştirilmesi ve sürdürülebilir kullanımı kapsamında, havza bazında çalışmalara ortak temel oluşturacak yasal düzenlemelerin, plan, program ve stratejilerin tamamlanması ve uygulamaya konması. H H H Ulusal Su Planını Hazırlamak G Hazırlanan Plan sayısı Tüm (25) nehir havzalarının Koruma Eylem Planlarını tamamlamak. G Hazırlanan HKEP sayısı. *2014yılı Ocak ayında tamamlandı 2015 yılına kadar 4 Nehir Havza Yönetim Planını, 2020 yılına kadar ise tüm (25) nehir havzaları için Havza Yönetim Planlarını hazırlamak ve uygulamaya koymak. G Tamamlanan NHYP sayısı. SYGM SYGM SYGM DSİ, ÇEM, OGM, DKMP, AFAD, ÇŞB, HB, GTHB, Belediyeler, Bilim Sanayi Tek Bak., İÖİ, Sağlık Bak., TÜİK, Üniversiteler, ARGE DSİ,ÇEM, OGM, DKMP, AFAD, ÇŞB, HB, GTHB, MİGEM, Belediyeler, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bak., İÖİ, Sağlık Bak, TÜİK, Üniversiteler, ARGE-KR DSİ, ÇEM, OGM, DKMP, AFAD, ÇŞB, HB, GTHB, Belediyeler, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bak., İÖİ, Sağlık Bak., TÜİK, Üniversiteler, ARGE-KR

17 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorumluluklar 1.Der. Sor. 2 Havzaların su kaynaklarının sürdürülebilir olarak yönetimi ve kullanımı 2.1 Su kaynaklarının korunması, geliştirilmesi ve sürdürülebilir kullanımı kapsamında, havza bazında çalışmalara ortak temel oluşturacak yasal düzenlemelerin, plan, program ve stratejilerin tamamlanması ve uygulamaya konması. H H H H Havza master planlarını güncellemek G Yenilenen havza master planı sayısı. Havza bazında sektörel su tahsislerinin planlamasını tamamlamak. G Su tahsisleri tamamlanmış havza sayısı. Havza Koruma Eylem Planları tamamlanan havzalar için kısa vadeli tedbir strateji belgesini UHYS eylem planı olarak hazırlamak. G Tamamlanan strateji belgesi Su kütlelerinin kalitesini korumak ve iyileştirmek, bu maksatla alınması gereken tedbirleri belirlemek ve uygulamaların takibini yapmak ile Su Kalite Yönetimi Strateji Belgesi ve Eylem Planını hazırlamak ve uygulamaya koymak G Hazırlanan Strateji belgesi DSİ SYGM SYGM SYGM SYGM, ÇEM, OGM, DKMP, BİD, MGM, GTHB, ÇŞB, STK, Üniversiteler, ARGE-KR DSİ, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bak., GTHB, Belediyeler DSİ, ÇEM, ÇŞB, OGM,DKMP, GTHB, İÖİ Belediyeler, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bak., Sağlık Bak., TÜİK, KB DSİ,ÇEM, ÇŞB, OGM, GTHB, Belediyeler, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bak., İÖİ, Sağlık Bak., TÜİK,KB, Üni., ARGE

18 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları 2 Havzaların su kaynaklarının sürdürülebilir olarak yönetimi ve kullanımı 2.2 Su kullanım verimliliğinin ve tasarrufunun artırılması. Kurumsal Sorumluluklar 1.Der. Sor. H Su kaynaklarının korunması ve geliştirilmesine yönelik çalışmalar sürdürülerek, su potansiyelinin etkin kullanımını artırmak. DSİ ÇŞB, Belediyeler G Kullanılan toplam su miktarı. H H Havza bazında yeraltı suyu işletme rezervini esas alan beslenim-boşaltım dengesine 2023 yılında ulaşmak. G Yeraltı suyu işletme rezervini esas alan beslenim-boşaltım dengesine ulaşma oranı. Havzada suyun ekolojik bütünlüğü destekleyecek şekilde verimli kullanımına yönelik tedbirleri gerçekleştirmek G Hazırlanan ve uygulamaya konan Su Tasarrufu Eylem Planı. G Teknik ve ekonomik uygulanabilirlik dikkate alınarak halihazırda % 60 olan su kayıp kaçak oranının düşürülmesi. DSİ SYGM GTHB, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bak., ÇŞB, DSİ, MGM, MİGEM, STKlar Belediyeler, ARGE-KR, Üniversiteler

19 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları 2 Havzaların su kaynaklarının sürdürülebilir olarak yönetimi ve kullanımı Kurumsal Sorumluluklar 1.Der. Sor. 2.3 Kentsel ve kırsal yerleşim yerlerinin içme, kullanma ve sanayi suyu ihtiyaçlarının yeterli miktar ve kalitede karşılanması. H Yerleşim yerlerinin içme ve kullanma suyu ihtiyaçlarının tamamını sağlamak. G Su ihtiyacı karşılanan nüfusun ülke nüfusuna oranı. DSİ ÇŞB İÖİ İller Bankası, Belediyeler, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bak. H H H Ülke genelindeki tüm yerleşimler için atık su toplama ve arıtma sistemlerinin kurulmasını ve standartları sağlayacak şekilde çalıştırılmasını sağlamak. G Atıksu arıtma tesisi ile hizmet verilen belediye nüfusunun ülke nüfusuna oranı. Mevzuat çalışmaları çerçevesinde korunmasına rağmen su kalitesi bozulan yüzeysel sular için Özel Hüküm Belirleme çalışmalarını yapmak. G Tamamlanan Özel hüküm belirleme çalışması sayısı. Mevzuat çalışmaları çerçevesinde korunmasına rağmen su kalitesi bozulan yeraltı suları için Özel Planlama çalışmalarını yapmak. G Tamamlanan Özel Planlama çalışması sayısı. ÇŞB SYGM DSİ SYGM DSİ, Belediyeler, Üniversiteler, ARGE-KR, İller Bankası OSİB, Belediyeler, ÇSB, İÖİ, GTHB, Sağlık Bak. OSİB, Belediyeler, ÇSB, İÖİ, GTHB, Sağlık Bak.

20 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları 2 Havzaların su kaynaklarının sürdürülebilir olarak yönetimi ve kullanımı Kurumsal Sorumluluklar 1.Der. Sor. 2.4 Tarımsal sulama alanlarının havzanın iklim, toprak ve su koşullarına uygun şekilde genişletilmesi, sulama sistemleri ve sulama verimliğinin geliştirilmesi. H sonu itibarıyla sulamaya açılan 5,6 milyon ha alanı artırarak, teknik ve ekonomik olarak sulanabilir alanını 2023 yılında 8,5 milyon ha a ulaştırmak G Sulanan toplam tarım alanı. DSİ GTHB, SB, İÖİ DSİ H H Modern sulama yöntemlerinin (yağmurlama, damla) kullanılabileceği potansiyel tarım arazilerini belirlemek ve modern sulama yöntemine uygun mevcut sulama tesislerinin teknik ve ekonomik imkânlar çerçevesinde dönüşümünü sağlamak. G Yağmurlama ve damla sulama potansiyel alanları belirlenmiş havza alanları yüzdesi. G Yağmurlama ve damla sulama tesisleri kurulan alan Arıtılmış atık suyun tarımsal sulamada kullanımını sağlamak. G Tarımsal sulamada kullanılan arıtılmış atık suyun oluşan atık suya oranı. DSİ GTHB SB, İÖİ SYGM DSİ ÇŞB DSİ GTHB GTHB, Belediyeler, Üniversiteler

21 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları 2 Havzaların su kaynaklarının sürdürülebilir olarak yönetimi ve kullanımı Kurumsal Sorumluluklar 1.Der. Sor. 2.5 Havzalardaki hidroelektrik enerji potansiyelinden yararlanmanın geliştirilmesi, HES yatırımlarının çevresel, sosyal ve ekonomik etkilerinin uygun değerlendirmelere dayalı olarak gerçekleştirilmesi. H Sürdürülebilir hidroelektrik potansiyelinden 2023 yılına kadar tam olarak yararlanmak. H G Kamu ve özel sektör tarafından geliştirilen hidroelektrik kurulu gücü HES projelerinin kümülatif etkilerinin (ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerinin, maliyetlerinin, faydalarının) belirlenmesi ve değerlendirilmesi ile ilgili yöntemleri ve mevzuatı geliştirmek, kurumsal kapasiteleri güçlendirmek. G Geliştirilen kümülatif etki değerlendirmesi kılavuzu sayısı. DSİ ÇŞB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bak., EPDK DSİ, SYGM, DKMP, ARGE-KR Üniversiteler

22 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorumluluklar 1.Der. Sor. 3 Havza alanlarında ve doğal kaynaklarında tahribatın ve erozyonun önlenmesi, bozuk havza alanlarının ıslahı ve sürdürülebilir kullanımı 3.1 Tarımsal sulama alanlarının havzanın iklim, toprak ve su koşullarına uygun şekilde genişletilmesi, sulama sistemleri ve sulama verimliğinin geliştirilmesi. H Tarım alanlarının ve kaynaklarının korunması, ıslahı, geliştirilmesi, sürdürülebilir kullanımı. G Toplulaştırılması tamamlanan tarım alanı. (2011 sonuna kadar toplulaştırılmış alan= ha) GTHB (TRGM) DSİ, İÖİ, yerel halk. H Tarım arazilerinin yanlış kullanımlara tahsisinin, toprak ve su kirlenmesinin önlenmesi, iyi tarım uygulamalarının yaygınlaştırılmasını sağlamak. GTHB OSİB, yerel halk G İyi tarım uygulamaları gerçekleştiren üretici sayısı ( Kişi ) 3.2 Mera ve otlak alanlarının korunması, ıslahı, sürdürülebilir kullanımı. H yılına kadar ha, 2023 yılına kadar ha bozuk mera alanlarında ıslah ve erozyon önleme tedbirlerinin alınmasını sağlamak. G Islah çalışmaları gerçekleştirilen mera alanı. GTHB OGM, yerel halk, STK lar

23 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorum. 1.Der. Sor. 3 Havza alanlarında ve doğal kaynaklarında tahribatın ve erozyonun önlenmesi, bozuk havza alanlarının ıslahı ve sürdürülebilir kullanımı 3.3 Orman alanları ve kaynaklarının korunması, ıslahı, geliştirilmesi, sürdürülebilir kullanımı. H yılına kadar ha alanda erozyon kontrolü, ağaçlandırma ve orman içi mera ıslahı çalışmaları ve tedbirlerini gerçekleştirmek. G Erozyon kontrolü tedbirleri alınan alan. G G Ağaçlandırma alanı. Islah edilen orman içi mera alanı. OGM H Bozuk orman alanlarında gerçekleştirilecek rehabilitasyon ve ağaçlandırma çalışmaları ile havzalardaki ormanların halen %50 sini oluşturan normal/verimli orman alanlarını 2023 yılında OGM % 75 e çıkarmak. G Normal/verimli ormanların toplam orman alanı içindeki oranı. H Gerçekleştirilecek erozyon kontrolü tedbirleri ile halen yılda 250 milyon ton olan erozyonla taşınan rusubat miktarını 2023 yılında 150 milyon tona indirmek. OGM G Erozyonla taşınan rusubat miktarı (250 milyon ton/yıl Yılı). ÇEM, DSİ, STK lar, YY ÇEM, DSİ, STK lar, YY ÇEM, DSİ, GTHB, STK lar, YY

24 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorum. 1.Der. Sor. 3 Havza alanlarında ve doğal kaynaklarında tahribatın ve erozyonun önlenmesi, bozuk havza alanlarının ıslahı ve sürdürülebilir kullanımı 3.4 Kentsel alanlar ve yerleşim yerleri çevresindeki havzalarda yoğun ve düzensiz yapılaşmanın ve bunun neden olduğu toprak, bitki örtüsü, su kaynakları ve doğal denge bozulumunun önlenmesi. H H Çevre Düzeni Planlarının (ÇDP) ve 5403 sayılı Kanun çerçevesinde Arazi Kullanım Planlarının tamamlanmasını ve uygulamalarının etkinleştirilmesini sağlamak G G Çevre Düzeni Planları tamamlanan alanların oranı. Arazi Kullanma Planları tamamlanan alanların oranı. ÇŞB GTHB OSİB, diğer ilgili bakanlıklar, YY, MİGEM, STK lar. Havzalarda yaşanan katı atık, tehlikeli atık, vb. çevresel kirliliğin önlenmesi için gerekli tesislerin tamamlanmasını sağlamak (2023). ÇŞB Belediyeler G Belediyeler ve belediye birlikleri tarafından yapılacak katı atık düzenli depolama tesisi sayısı.

25 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorum. 1.Der. Sor. 4 Havzaların biyolojik çeşitliliğinin, doğal ve kültürel peyzaj kaynak değerlerinin korunması ve yönetimi ile ekosistem hizmetlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanması. H.4.1. Havzadaki kendine özgü, tüm hassas ekosistemleri, sulak alanları, önemli biyolojik çeşitlilik sahalarını, doğal ve kültürel peyzaj değerleri açısından önem taşıyan alanlar ve korunan alanları havzalar itibariyle belirlemek, veri tabanını hazırlayarak havzalarda faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların yararlanmasına sunmak. G G G G Önemli biyolojik çeşitlilik sahaları ve korunan alanları belirlenmiş ve veri tabanı tamamlanmış havza sayısı. Doğal ve kültürel peyzaj elemanları açısından önemli alanları belirlenmiş ve bununla ilgili veri tabanı tamamlanmış havza sayısı. Havzalarda çalışan değişik kurumlarca projelerin hazırlanması ve uygulamaları sırasında biyolojik çeşitlilik ve peyzaj üzerindeki etkilerin değerlendirilmesi ile ilgili kılavuzlar. Biyoloijk çeşitlilik açısından hassas alanlar ile korunan alanları belirlemeye yönelik geliştirilen doküman, form, sistem sayısı. DKMP ÇŞB, GTHB, BİD, Harita Genel Komutanlığı, DSİ, SYGM, OGM, MGM, TUİK, YY, ÇEM, ARGE- KR, Üniversiteler

26 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorum. 1.Der. Sor. 4 Havzaların biyolojik çeşitliliğinin, doğal ve kültürel peyzaj kaynak değerlerinin korunması ve yönetimi ile ekosistem hizmetlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanması. H.4.2. H.4.3. H.4.4 Havzalardaki korunan ve hassas alanların sürdürülebilir yönetimini sağlamak G G G Korunan alanlar için hazırlanan plan sayısı. Biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımını destekleyen etkinliklerin (ekoturizm ve alan kılavuzluğu uygulamaları vb.) sayısı. Korunan alanlarda yapılan peyzaj restorasyon oranı. Havzada ekosistemlerde, türlerde ve genetik çeşitlilikte ortaya çıkan değişiklikleri belirlemek ve izlemek amacıyla araştırma, envanter-izleme yöntem ve programlarının geliştirilmesini ve uygulanmasını sağlamak (2023). G Biyolojik çeşitlilik ve biyolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımı hakkında yapılacak araştırma raporu sayısı. G Ekosistem bazlı biyoloijk çeşitlilik izleme programı. Havzalarda ekosistem hizmetlerini belirlemek G Ekosistem hizmetleri çalışması yapılan alan sayısı. DKMP DKMP DKMP ÇŞB, GTHB, OGM, ARGE- KR, Üniversiteler ÇŞB, GTHB, OGM, ARGE- KR, Üniversiteler ÇŞB, GTHB, OGM, ARGE Üniversiteler

27 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorum. 1.Der. Sor. 5 Havzalarda yaşayan halkın bilinçlendirilmesi, yaşam kalitesinin ve refah düzeyinin yükseltilmesi ve doğal kaynaklar üzerine baskılarının azaltılması. H.5.1. H.5.2 Havza koruma ve rehabilitasyon çalışmalarının doğal kaynaklar üzerinde baskı oluşturan düşük gelirli halkın yaşam ve gelir koşullarının iyileştirilmesi faaliyetleri ile beraber yürütülmesine yönelik büyük ölçekli entegre ve katılımcı havza rehabilitasyon projelerini uygun havzalarda hazırlamak ve uygulamak. ÇEM OGM G.51.1 Hazırlanan ve uygulanan büyük ölçekli entegrekatılımcı havza rehabilitasyon projesi sayısı. Odun dışı orman ürünlerinden yararlanmayı geliştirmek, üretilen ve pazarlanan ürün miktarını ve yerel köylülerin bu ürünlerden gelirlerini en az % 25 artırmak. OGM G Odun dışı ürünlerin üretiminde ve gelirlerinde artış oranı. GTHB, ÇŞB, YY, MİGEM, STK, Üniversiteler, ARGE-KR ORKOOP, GTHB

28 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorum. 1.Der. Sor. 6 Havza yönetiminde doğal afetler ve zararlarına karşı önlem ve mücadele mekanizmalarının entegrasyonu, geliştirilmesi ve etkinleştirilmesi. H.6.1 H.6.2. H.6.3. H.6.4 Doğal ve insan kaynaklı afetler için havzalar itibariyle bütünleşik afet tehlike ve risk haritalarını tamamlamak. G Afet tehlike ve risk haritaları için hazırlanan broşür sayısı. G Dönem sonunda afet tehlike ve risk haritaları tamamlanan il sayısı Havza bazlı Taşkın Risk haritaları ve Yönetim Planları nı ilgili kurum ve kuruluşlar işbirliği ile tamamlamak. G Taşkın risk haritaları ve yönetim planları tamamlanmış havza sayısı. Havzalarda afet (sel, taşkın, çığ, vb.) tahmin ve erken uyarı sistemlerinin kurulması ve güçlendirilmesini sağlamak. G Afet uyarı sistemi kurulmuş havza sayısı. Havzalarda derelerin ıslahı, taşkınların önlenmesi ve düzenlenmesi için gerekli ve uygun su yapılarını tesis etmek. G Toplam taşkın koruma tesisleri sayısı. AFAD SYGM AFAD AFAD MGM DSİ DSİ DSİ, ÇEM, OGM, SYGM, MGM, YY, MİGEM, HB, STK, ARGE-KR, Üniversiteler, Belediyeler DSİ, ÇEM, OGM, SYGM, MGM, ARGE-KR, YY, Üniversiteler, Belediyeler SYGM, ÇEM, OGM, YY, HB, STK, Üniversiteler, ARGE-KR OGM, ÇEM, MGM, AFAD, YY, HB, Belediyeler

29 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorum. 1.Der. Sor. 6 Havzaların biyolojik çeşitliliğinin, doğal ve kültürel peyzaj kaynak değerlerinin korunması ve yönetimi ile ekosistem hizmetlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanması. H.6.5. Yukarı havza alanlarında doğal afetlere karşı havza ıslahı, sel, çığ ve heyalan projelerini hazırlamak ve uygulamak. G G G G Havza ıslah proje sayısı Sel proje sayısı Heyelan proje sayısı Çığ proje sayısı ÇEM OGM DSİ, SYGM, MGM, ARGE- KR, YY, Üniversiteler, Belediyeler

30 Amaç Alt Amaç Hedef (H) Perf. Göst. (G) Amaç, Alt-amaç, Hedef, Gösterge tanımları Kurumsal Sorum. 1.Der. Sor. 7 Havza yönetimine iklim değişikliğinin muhtemel etkilerinin ve bu etkilere uyumun dahil edilmesi, uyum ve mücadele mekanizmalarının geliştirilmesi H.7.1 H.7.2. H.7.3. Bilimsel araştırmalar ve modelleme çalışmalarıyla havzalar için iklim değişikliği projeksiyonları geliştirmek ve iklim değişikliğine karşı en hassas havza alanlarını belirlemek. G Model çalışması yapılan havza sayısı. İklim değişikliğinin havzaların su, tarım, mera, orman ve diğer havza alanları ve faaliyetleri üzerindeki olası etkilerini bilimsel araştırmalar ve değerlendirme çalışmaları ile belirlemek, uyum stratejilerini geliştirmek ve uygulamaya koymak. G Uyum stratejisi hazırlanan havza sayısı. Havzaların orman sahalarında halen yılda 15,5 milyon ton olan yıllık karbon yutak kapasitesini 2023 yılında 20 milyon ton a çıkarmak. G Orman alanlarında ulaşılacak yıllık karbon yutak miktarı. ÇŞB MGM ÇŞB OGM Üniversiteler, ARGE-KR, GTHB, DSİ, OGM, ÇEM, SYGM, AFAD, HB, MGM, DSİ, Üniversiteler, ARGE-KR, ÇEM, DKMP, GTHB, OGM, SYGM, AFAD, HB ÇEM, ÇŞB, Üniversiteler, ARGE-KR

31 AMAÇ.1 UHYS AMAÇLARI ve ÇEM İLE İLGİLİ GÖSTERGE SAYILARI AMAÇLAR Havzaların sürdürülebilir yönetimi için yasal ve kurumsal kapasitelerin güçlendirilmesi, kurumlar ve paydaşlar arasında eşgüdüm ve işbirliğinin sağlanması. SORUMLU OLDUĞU GÖSTERGE SAYISI İŞBİRLİĞİ YAPILACAK GÖSTERGE SAYISI 2 6 AMAÇ.2 Havzaların su kaynaklarının sürdürülebilir olarak yönetimi ve kullanımı - 6 AMAÇ.3 AMAÇ.4 AMAÇ.5 AMAÇ.6 Havza alanlarında ve doğal kaynaklarında tahribatın ve erozyonun önlenmesi, bozuk havza alanlarının ıslahı ve sürdürülebilir kullanımı - 5 Havzaların biyolojik çeşitliliğinin, doğal ve kültürel peyzaj kaynak değerlerinin korunması ve yönetimi ile ekosistem hizmetlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanması. - 4 Havzalarda yaşayan halkın bilinçlendirilmesi, yaşam kalitesinin ve refah düzeyinin yükseltilmesi ve doğal kaynaklar üzerine baskılarının azaltılması. 1 - Havza yönetiminde doğal afetler ve zararlarına karşı önlem ve mücadele mekanizmalarının entegrasyonu, geliştirilmesi ve etkinleştirilmesi. 4 5 AMAÇ.7 Havza yönetimine iklim değişikliğinin muhtemel etkilerinin ve bu etkilere uyumun dahil edilmesi, uyum ve mücadele mekanizmalarının geliştirilmesi 3 TOPLAM 7 29

32 ÇEM İN BİRİNCİ DERECEDE SORUMLU OLDUĞU GÖSTERGELER VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Performans Göstergesi Gösterge Tanımı Birim Hedefleri Hedefleri 2023 Toplam Yılı Miktar Yılı Miktar Miktar Açıklama G UHYBS bağlantılı Erozyon-Çölleşmeyle Mücadele İzleme Sistemi. Adet Çalışmalar devam ediyor. G Havzalar bazında demografi, sosyal ve ekonomik veri tabanı. Adet yılında yapılacak G Hazırlanan ve uygulanan büyük ölçekli entegre-katılımcı havza rehabilitasyon projesi sayısı. Adet yılı itibarı ile 2 adet proje yapılmıştır. (MHRP- İFAD ile SAY-FAO)

33 Performans Göstergesi ÇEM İN BİRİNCİ DERECEDE SORUMLU OLDUĞU GÖSTERGELER VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Gösterge Tanımı Birim Hedefleri Hedefleri 2023 Toplam Yılı Miktar Yılı Miktar Miktar Açıklama G Havza ıslah proje sayısı (M.H) Adet yılı itibarı ile 2 adet proje* yapılmış, 3 adet proje yapım aşamasındadır. G Sel proje sayısı Adet G Heyelan proje sayısı Adet G Çığ proje sayısı Adet yıl sonu itibarı ile 42 adet projeye ulaşılacaktır yıllarında 3 adet proje yapıldı de 3 adet yapılacak yıllarında 5 adet proje yapıldı de 2 adet yapılacak. *MH Projeleri: Tektek Dağları Entegre Sel Kontrolü, Gökdere MH Entegre Rehabilitasyon Projeleri

34 ÇEM İN İŞBİRLİĞİ YAPACAĞI FAALİYETLER (1) PERFORMANS GÖSTERGESİ G G G G G GÖSTERGE TANIMLARI Havza, alt havza ve mikrohavza sınırlarını ve alanlarını gösteren ve kurumların üzerinde uzlaştıkları havza sistemi haritası. Ulusal Su Yönetimi Yönlendirme Koordinasyon Kurulunun oluşum, yetki ve görevlerinin havza yönetimi çalışmalarının ulusal bazda koordinasyonunu da kapsayacak şekilde geliştirilmesi için düzenleme. Önceliklendirmesi tamamlanmış nehir havzası sayısı. UHYBS bağlantılı Erozyon-Çölleşmeyle Mücadele İzleme Sistemi. Havzalar bazında demografi, sosyal ve ekonomik veri tabanı. KURUMSAL SORUMLULUKLAR Birincil Derecede Sorumlu Kurum BİD SYGM SYGM ÇEM ÇEM ÇEM in Sorumluluğu G UHYBS bağlantılı Kuraklık İzleme Sistemi. GTHB

35 ÇEM İN İŞBİRLİĞİ YAPACAĞI FAALİYETLER (2) PERFORMANS GÖSTERGESİ GÖSTERGE TANIMLARI KURUMSAL SORUMLULUKLAR Birincil Derecede Sorumlu Kurum ÇEM in Sorumluluğu G Hazırlanan Plan sayısı SYGM G Hazırlanan HKEP sayısı. SYGM G Tamamlanan NHYP sayısı. SYGM G Yenilenen Havza Master Planı Sayısı. DSİ G Tamamlanan Strateji Belgesi SYGM G Hazırlanan Strateji belgesi SYGM

36 ÇEM İN İŞBİRLİĞİ YAPACAĞI FAALİYETLER (3) PERFORMANS GÖSTERGESİ GÖSTERGE TANIMLARI KURUMSAL SORUMLULUKLAR Birincil Derecede Sorumlu Kurum ÇEM in Sorumluluğu G Erozyon kontrolü tedbirleri alınan alan. OGM G Ağaçlandırma alanı. OGM G Islah edilen orman içi mera alanı. OGM G Normal/verimli ormanların toplam orman alanı içindeki oranı. OGM G Erozyonla taşınan rusubat miktarı (250 milyon ton/yıl-2010 Yılı). OGM

37 ÇEM İN İŞBİRLİĞİ YAPACAĞI FAALİYETLER (4) PERFORMANS GÖSTERGESİ G G G G G GÖSTERGE TANIMLARI Önemli biyolojik çeşitlilik sahaları ve korunan alanları belirlenmiş ve veri tabanı tamamlanmış havza sayısı. Doğal ve kültürel peyzaj elemanları açısından önemli alanları belirlenmiş ve bununla ilgili veri tabanı tamamlanmış havza sayısı. Havzalarda çalışan değişik kurumlarca projelerin hazırlanması ve uygulamaları sırasında biyolojik çeşitlilik ve peyzaj üzerindeki etkilerin değerlendirilmesi ile ilgili kılavuzlar. Biyoloijk çeşitlilik açısından hassas alanlar ile korunan alanları belirlemeye yönelik geliştirilen doküman, form, sistem sayısı. Hazırlanan ve uygulanan büyük ölçekli entegrekatılımcı havza rehabilitasyon projesi sayısı. KURUMSAL SORUMLULUKLAR Birincil Derecede Sorumlu Kurum DKMP DKMP DKMP DKMP OGM-ÇEM ÇEM in Sorumluluğu

38 ÇEM İN İŞBİRLİĞİ YAPACAĞI FAALİYETLER (5) PERFORMANS GÖSTERGESİ G G G GÖSTERGE TANIMLARI Afet tehlike ve risk haritaları için hazırlanan broşür sayısı. Dönem sonunda afet tehlike ve risk haritaları tamamlanan il sayısı Taşkın risk haritaları ve yönetim planları tamamlanmış havza sayısı. KURUMSAL SORUMLULUKLAR Birincil Derecede Sorumlu Kurum AFAD AFAD SYGM-AFAD ÇEM in Sorumluluğu G Afet uyarı sistemi kurulmuş havza sayısı. AFAD-MGM G Toplam taşkın koruma tesisleri sayısı. DSİ

39 ÇEM İN İŞBİRLİĞİ YAPACAĞI FAALİYETLER (6) PERFORMANS GÖSTERGESİ GÖSTERGE TANIMLARI KURUMSAL SORUMLULUKLAR Birincil Derecede Sorumlu Kurum ÇEM in Sorumluluğu G Havza ıslah proje sayısı OGM-ÇEM G Sel proje sayısı OGM-ÇEM G Heyelan proje sayısı OGM-ÇEM G Çığ proje sayısı OGM-ÇEM G Model çalışması yapılan havza sayısı. ÇŞB-MGM G Uyum stratejisi hazırlanan havza sayısı. ÇŞB G Orman alanlarında ulaşılacak yıllık karbon yutak miktarı. OGM

40 HAVZALARIN ÖNCELİKLENDİRME KRİTERLERİ No 1 Kriter Doğal Kaynakların Durumu ve Bozulumu İle İlgili Kriterler Alt Kriter Sayısı Gösterge Sayısı Su Kaynakları İle İlgili Kriterler Sosyo-ekonomik Kriterler Havza Biyolojik Çeşitlilik Ve Korunan Alanlar Kriterleri 1 4 Toplam 18 48

41 HAVZALARIN ÖNCELİKLENDİRME KRİTERLERİ No Kriter Değerlendirme Göstergesi 1 Doğal Kaynakların Durumu ve Bozulumu İle İlgili Kriterler Erozyon derecesi ve riski durumu Havzalar itibariyle Yıllık Ortalama Sediment Miktarları Havza alanlarının erozyon şiddetine göre dağılımı Havzada taşınan toprak miktarı (ortalama) Birim alanda taşınan ortalama toprak miktarı Toplam sediment miktarı (ortalama) Veri Temin Edilecek Kaynak BİD erozyon riski veri tabanı. ÇEM, OGM BİD, ÇEM BİD, ÇEM, DSİ

42

43