I. ÜNİTE: 1881 DEN 1919 A MUSTAFA KEMAL

Transkript

1 I. ÜNİTE: 1881 DEN 1919 A MUSTAFA KEMAL A) MUSTAFA KEMAL İN HAYATI * Mustafa Kemal 1881 de... te doğmuştur. Babası Efendi, annesi... Hanım dır. Soyu baba tarafı Kocacık yörüklerine dayanır, anne tarafı ise Konyar yörüklerine dayanır. Harp Okuluna, daha sonra ise Harp Akademisine gitmiştir. 11 Ocak 1905 te Harp Akademisini Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle bitirdi. Not: Bu okulda iken padişahı ve yönetimi eleştirdiği için ceza aldı. Uyarı: M. Kemal in ilk görev yeri Şam daki 5. Ordu dur. ( SURİYE ) Burada Dr. Mustafa ve Müfit ile birlikte Cemiyetini kurdu. Yönetim bozukluğunu ve yolsuzlukları burada gördü. M. Kemal in Selanik te doğduğu ev * Mustafa Kemal in Fatma, Ahmet, Ömer, Makbule adlı kardeşleri vardır. Fatma, Ahmet, Ömer ve Naciye küçük yaşta vefat etmişlerdir. Mustafa Kemal in kardeşleri; -- Makbule ( Matematik Öğretmeni -- Ömer Naciye Fatma Ağzıaçık ) -- Naciye -- Fatma -- Ahmet * Mustafa Kemal ilk önce... Mektebine sonra Okuluna geçmiştir. Namık Kemal Uyarı: M. Kemal e göre......, Türk Milletinin Yıllardan Beri Beklediği Ses tir. Uyarı: M. Kemal 1910 da Fransa da düzenlenen Picardie (Pikardi) Manevralarına katıldı. Trablusgarp Savaşı sırasında binbaşı olacaktır. ( 1911 ) 1913 te... Ataşemiliterliğine atandı. Bu görevde iken Yarbay oldu. (1914 ) Çanakkale de ise Albay olacaktır. (1915 ) Çanakkale den sonra Diyarbakır a gitti, Bitlis ve Muş u Ruslardan kurtardı ve General oldu. Not: Mustafa bu okulda iken babası ölmüştür. Bunun üzerine annesi çocukları da alarak Selanik yakınlarında bir çiftlik işleten ağabeyinin yanına gitti. Eğitimi yarıda kalmasın diye Mustafa yı Selanik teki teyzesinin yanına yolladılar. * Daha sonra ise Selanik Mülkiye Rüştiyesi gitti. ( Burada bir öğretmenin kendisine haksızlık yaptığını düşündü. ) Kısa süre sonra ayrılarak... Askeri Rüştiyesine gitti. Burada Matematik Öğretmeni Kemal ismini eklemiştir. Buradan... Askeri İdadisine gitmiştir. Not: Manastır Askeri İdadisinde M. Kemal i etkileyen ilk kişi, tarih öğretmeni Topçu Kolağası dir. Daha sonra İstanbul 1 B) MUSTAFA KEMAL İN ASKERLİK HAYATI TRABLUSGARP SAVAŞI Savaşın Sebepleri * Sanayileşmesini geç tamamlayan İtalya nın ham madde ve pazar arayışında geç kalması. Cezayir ve Tunus u Fransızların; Mısır ı, İngilizlerin işgal etmiş olması. * İtalya nın eski Roma İmparatorluğunu yeniden canlandırmak istemesi. * Trablusgarp ( bugünkü Libya) ın İtalya ya yakın olması. * Osmanlı Devleti nin iç karışıklıklar içinde yer alması. * Trablusgarp'taki Türk savunmasının yetersiz olması.

2 Osmanlı Devleti ne yapabilir? * Karadan yardım gönderebilir. Gönderemedi! Çünkü, * Denizden yardım gönderebilir. Gönderemedi! Çünkü, * Havadan yardım gönderebilir. Gönderemedi! Çünkü, *Trablusgarp dini bakımdan halifeye bağlı kalacak. Osmanlı Devleti Trablusgarp halkıyla olan dinikültürel bağını sürdürmeyi hedeflemiştir. *Balkan Savaşlarının başlaması sonucu geçici olarak İtalyanlara bırakıldı. Ancak Osmanlıların oldukça güçsüz durumda savaştan çıktığını gören İtalya, I. Dünya savaşı başlayınca adaları topraklarına kattığını açıkladı. Lozan Antlaşması ile İtalya ya bırakılan adalar, II.Dünya Savaşı ndan İtalya nın yenik çıkması üzerine Yunanistan tarafından işgal edilmiş ve onların eline geçmiştir. (Gökçeada ve Bozcaada Türkiye nindir. ) Soru: İtalya, Trablusgarp'ta Mustafa Kemal ve arkadaşlarının örgütlediği yerli halkın direnişiyle karşılaşınca Ege Denizi'ndeki adalara asker çıkarıp Rodos ve On İki Ada'yı işgal etti. Bu sırada Osmanlı Devleti'ne karşı Balkan ittifakı kuruldu ve Balkan Savaşları başladı. Osmanlı Devleti ne yaptı? Osmanlı Devletinde Afrika'daki son toprak parçasını korumak için gönüllülerden başka kimsenin oraya gitmesi mümkün değildi. Kılık değiştirerek Yüzbaşı M.Kemal, Binbaşı Enver Bey, Fethi Okyar, Nuri Conker ve Ali Çetinkaya gibi vatanseverler yerli halkı teşkilatlandırarak direnişe geçtiler. Derne ve Tobruk ta M.Kemal; Bingazi de de Enver Paşa başarılı savunma savaşları yaptılar. Ancak başarılı olamayacağını anlayan İtalya nın; Çanakkale boğazındaki istihkâmları topa tutması, Oniki Ada yı işgal etmesi; diğer yandan Rusya nın kışkırtmasıyla savaş hazırlığına başlayan Balkan devletleri yüzünden Osmanlı Devleti İtalya ile barış antlaşması imzalamak zorunda kaldı. 10 Ekim 1912 Ouchy (Uşi) Not: M. Kemal Tanin gazetesi muhabiri olarak bölgeye gitmiştir yılında binbaşı oldu. Uşi Antlaşmasına göre; *Trablusgarp ve Bingazi İtalya'ya bırakılacak Bu durumla ilgili olarak, I. İtalya Akdeniz'e egemen olmak istemektedir. II. Balkan Devletleri, Osmanlı Devleti'nin zor durumunu fırsat olarak değerlendirmiştir. III. Trablusgarp Savaşı ve Balkan Savaşları aynı tarihte başlamıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III BALKAN SAVAŞLARI Soru: Milliyetçilik nedir? D) I ve II E) I, II ve III ( YGS ) Her ulusun kendi devletini kurup, kendi kendisini yönetmesidir. Savaşın Sebepleri * Fransız İhtilalıyla yayılan milliyetçilik fikirleri. * Rusya nın, Balkan topluluklarını kışkırtması ve bir araya getirip ittifak kurdurması. * İngiltere ve Fransa başta olmak üzere Avrupa devletlerinin kışkırtmaları. * Osmanlı yöneticilerinin, Balkanlardaki bu gelişmelerden yoksun olmaları. Bölgedeki askerin büyük kısmının terhis edilmiş olması, komutanların bir kısmının siyasi çekişmeler içinde bulunması. 2

3 * Osmanlıların İtalya ile savaş halinde olması. Not: Rusya nın geniş toprakları olmasına rağmen dünyaya açılacak limanları yoktur. Bunun için bir yandan Baltık Denizine, bir yandan da Akdeniz e ulaşmak istiyordu. Rusya nın amacı Osmanlıyı parçalamak, Boğazları ele geçirmek ve Akdeniz e ulaşmak. ( Bağımsız olan son Balkan Devleti ) İmzalanan Londra Antlaşmasıyla (1912) da Hattı nın batısındaki bütün toprakları kaybettik. Birinci Balkan Savaşı * Balkan Devletleri; Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ Rusya ya güvenerek saldırıya geçtiler. İlk saldırıyı... başlattı. Osmanlı Devletinin Balkanlardaki ordusu ikiye ayrılmıştı. Bulgarlarla çarpışan doğu ordusu yenilerek Çatalca ya geriledi. Yunan, Sırp ve Karadağ'la çarpışan Batı ordusu da başarılı olamadı.yunanlılar Gökçeada ve Bozcaada yı işgal etti. Not:..., Osmanlı Devletinden ayrılan son Balkan Devletidir. * I. Balkan Savaşı sonrası Londra da bir konferans toplandı. (Bu konferans devam ederken toplantı halindeki Bakanlar Kurulunu İttihat ve Terakki partisi basarak yönetime el koydular. (Babı Ali Baskını) İkinci Balkan Savaşı * Balkan Devletlerinin, ele geçirdikleri Balkan topraklarını aralarında paylaşamamaları üzerine (özellikle Makedonya) başlamıştır. (Bulgaristan çok toprak almıştı) Durumdan yararlanan Osmanlı Devleti, Edirne ve Kırklareli yi işgalden kurtardı. Romanya da Bulgaristan ın zor durumundan yararlanarak savaşa girdi. Not: I. Balkan Savaşına katılmadığı halde II. Balkan Savaşına katılan devlet... dır. * Londra Antlaşmasına göre; -- Osmanlı Devleti Midye-Enez hattının (Karadeniz Ege arası bir hat) batısında kalan Balkan topraklarını terk edecek.(edirne ve Kırklareli dâhil) -- Arnavutluğun bağımsızlığı tanınacak, sınırlarının tespiti büyük devletler bırakılacak. -- Ege adalarının geleceğine büyük devletler karara verecek(fiilen Ege adaları elden çıkmış oldu). Bu savaşın kaybedilmesine; komutanlar arasındaki particilik ( İttihatçı İtilafçı ve alaylı mektepli mücadelesi ), asker ve cephane sayısının yetersizliği, istihbarat eksikliği, askerlerin erken terhisi, ordunun eğitimsiz olması gibi sebepler neden olmuştur. Arnavutluk bağımsız olmuştur. 3 * Zor durumda kalan Bulgaristan, Balkan Devletleriyle Bükreş Antlaşması imzaladı. (1913) ve bazı topraklarını onlara bıraktı. * Osmanlı Devleti de Bulgaristan la... Antlaşmasını(29 Eylül 1913) imzaladı. Buna göre; -- Edirne, Kırklareli ve Dimetoka Osmanlı Devletinde kalacak, Meriç ırmağı iki ülke arasında sınır olacak. -- Bulgaristan da kalan Türkler dini inançlarını serbestçe yaşayabilecekler, müftülerini seçebilecekler, kültürlerini geliştirebilecekler. * Yunanistan la da... Antlaşması imzalandı. (14 Kasım 1913) Buna göre, -- Yunanistan da kalan Türkler de Bulgaristan dakiler gibi haklara sahip olacaklar, Türk varlığı korunacak, Girit in Yunanistan a ait olduğu kabul edilecek. -- İmroz (Gökçeada), Bozcaada ve Meis adası Osmanlılara kalacak.

4 BALKAN SAVAŞLARININ GENEL SONUÇLARI * Osmanlı Devleti nin Balkanlardaki hâkimiyeti sona erdi, Ege Adaları ve Makedonya elden çıktı. * Birinci Meşrutiyetten beri geçerli olan Osmanlıcılık görüşü önemini yitirdiğinden Türkçülük politikası etkili olmaya başlamıştır. * İttihat ve Terakki Cemiyeti yönetimi ele geçirdi.londra Konferansı devam ederken toplantı halindeki Bakanlar Kurulunu basarak hükümeti ele geçirdiler. ( Baskını ) * Bugünkü Türk-Bulgar sınırı büyük ölçüde tespit edildi. HAKİKATİ ARAMA GÜCÜ * Hakikati aramak ve hakikati konuşmak Atatürk ün yöntemiydi. O, akıl ve bilime değer verirdi. Olaylara bir bilim adamı gözüyle bakarak hakikati bulmaya çalışırdı. Akıl ve mantığın halledemeyeceği mesele yoktur. derdi. SABIR VE DİSİPLİN ANLAYIŞI * Atatürk önemli düşünceler karşısında önce düşünür, inceler, araştırır ve tartışırdı. Sonra kesin kararını verirdi. Verdiği kararın uygulanma zamanını ise sabırla beklerdi. * Atatürk olayların gidişini değerlendirerek sonucunu tespit ederdi. Çanakkale Muharebeleri sırasında, düşman donanmasının nerden çıkarma yapabileceğini önceden sezerek gerekli tedbiri alması savaşın sonucunu değiştirmiştir. AÇIK SÖZLÜLÜĞÜ * Atatürk, doğruyu söylemekten asla çekinmezdi. Ben düşündüklerimi, daima halkın huzurunda söylemeliyim, yanlışım varsa halk beni tekzip eder. derdi. * Yüz binlerce Türk, asırlardır yaşadıkları toprakları terk ederek Doğu Trakya ve Anadolu ya göç ettiler. Yerlerinde kalanlar ise büyük baskı ve zulüm gördü (Batı Trakya Türkleri Sorunu-Yunanistan ile olan sorunumuz) * Savaş sonrası, İttihat ve Terakki Partisi yöneticileri, orduda ıslahat yapılması gerektiğini anladılar. Kara ordusunu ıslah etmek için Almanya dan subaylar getirildi. (Birinci Dünya savaşında bazı Alman subayları cephelerde görev yapmıştır) Bu durum Osmanlı-Almanya yakınlaşmasını sağlamıştır. C) MUSTAFA KEMAL İN KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ * Vatan sevgisi Atatürk ün en önemli özelliğidir. Vatanın savunulması için hiçbir fedakârlıktan kaçınmamıştır. * Vatan savunmasını her şeyden önemli ve her şeyden üstün gören Atatürk ün İstiklâl Savaşının kazanılmasında vatan sevgisi ve Türk milletine olan güveni önemli bir yer tutar. İDEALİSTLİĞİ * Atatürk ün en büyük ideali, Türk Milletinin En medeni ve refah seviyesi yüksek bir millet olarak varlığını yükseltmekti. Bir idealist olarak, en kısa zamanda bu hedefe ulaşmak istiyordu. MANTIKLILIĞI * Keskin bir mantık ve zekâ gücüne sahip olan Atatürk, hayatı boyunca akıl ve mantığa büyük önem vermiştir. Bu özellik onun evrensel devlet adamı olarak tanınmasında büyük bir rol oynamıştır. ÇOK CEPHELİLİĞİ * Atatürk çok cepheli bir liderdi. O hem fikir hem de hareket adamıdır. Yani bir taraftan Türk inkılabının hazırlayıcısı diğer taraftan da uygulayıcısı olmuştur. Hem düşünen hem de eserler veren Atatürk, çok yönlü bir lider olduğunu göstermiştir. EĞİTİMCİLİĞİ * Atatürk toplumu çağdaş uygarlık düzeyinin üstüne çıkarmayı amaçladığı için milli eğitim ile yakından ilgilenmiştir. O, Eğitimdir ki bir milleti ya hür, bağımsız, şanlı, yüce bir toplum olarak yaşatır; ya da bir milleti esaret ve sefalete terk eder. YÖNETİCİLİĞİ LİDER OLMA * Mustafa Kemal iyi bir yönetici için gerekli bütün özelliklere sahipti. Kibar davranışları, dürüstlüğü, emir veriş tarzıyla örnek olmuştur. Atatürk Büyük kararlar vermek kâfi değildir. Bu kararları cesaret ve kesinlikle tatbik etmek lâzımdır. diyerek verdiği kararlarda ısrarcı olmuştur. 4

5 1881 DEN 1919 A MUSTAFA KEMAL TESTİ 1. Garip Hoca tahtaya; "Mustafa Kemal Paşa, Çanakkale Savaşı'nda ordu komutanından savaş bölgesindeki bütün kuvvetlerin kendi emrine verilmesini, Sakarya Savaşı'nda da TBMM'den Başkomutanlıkla birlikte Meclisin yetkilerini istemiştir. yazmıştır. Bu istekler onun kişiliğinin hangi yönüne örnek gösterilebilir? A) Açık sözlülüğüne B) Titizlik ve güç tutkusuna C) İnandırma gücüne D) Tez canlılığına E) Kendine olan güvenine 2. "Mustafa Kemal Atatürk, l. Birinci Dünya Savaşı'na Osmanlı Devleti'nin de girdiği günlerde bu savaşta Almanların yenileceğini, II. Çanakkale Savaşı'nın sonlarına doğru, düşmanın bir kaç gün içinde çekilebileceğini, III yılında, İtalya nın Habeşistan'a saldırmasıyla ikinci Dünya Savaşı'nın başlamış olduğunu söylemiştir." Bunlar, Mustafa Kemal Atatürk'ün kişiliğinin hangi yönünü örneklendirmektedir? A) Yurtta ve dünyada barışa önem verme B) Topluma yön verebilecek yollar bulabilme C) Olayların gidişinden sonucun ne olacağını görebilme D) Savaşın amaç değil, bir araç olduğuna inanma E) Türk Ulusunun gücüne güvenme 3. Mustafa Kemal Atatürk, önemli kararlar verirken ilgili heyet ya da meclis üyelerinin görüş ve onaylarını da almaya özen göstermiştir. Bu durum Mustafa Kemal Atatürk'ün nasıl bir lider olduğunu gösterir? A) Kötü sonuçlardan sorumlu tutulmak istenmeyen B) Kolay ve çabuk karar alma yollarını arayan C) Yurtseverliğini kanıtlamaya çalışan D) Meclis üyelerinin görüşlerini üstün gören E) Ulusal iradeyle birlikte hareket etmeye çalışan 4. Hasan Hoca tahtaya; Atatürk'ün doğumunun 100. yılı kutlamalarına çeşitli ülkeler ve bazı uluslararası kuruluşlar da katılmışlardır. yazmıştır. Hasan Hoca nın yazdığı bu cümle, Atatürk'ün hangi yönü ile en az ilişkili olabilir? A) Ülkesinin bağımsızlık savaşını başarıyla sonuçlandırmış olması B) Ulusal iradeyi her şeyin üstünde tutması C) Ülkesini çağdaşlaştırmada büyük başarılar sağlaması D) "Yurtta sulh, cihanda sulh" ilkesini ortaya koyması E) Kapitülasyonları kaldırmış olması Mart 1928 tarihli Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde yayımlanan demecinde Mustafa Kemal şunları söylemiştir: Türk demokrasisi Fransa İhtilalı nın açtığı yolu izlemiş, ancak kendine özgü niteliklere sahip bir hareket olarak gelişmiştir. Çünkü her ulus, inkılâbını toplumdaki baskıların ve gereksinimlerin yarattığı hale, duruma ve ihtilal ya da inkılâbın gerçekleşeceği zamana göre yapar. Mustafa Kemal bu sözlerinde, Türk İnkılâbı nın aşağıdaki yönlerinden hangisine değinmemiştir? A) Ortam ve koşulların dikkate alınarak gerçekleştirildiğine B) Oluşumunda dış gelişmelerden yararlanıldığına C) Demokrasi hareketinin bir sonucu olduğuna D) Türk toplumunun gereksinimlerinden doğduğuna E) Bağımsızlığını kazanan uluslara örnek olduğuna 6. Atatürk "Dünyanın her türlü ilminden, buluşlarından, ilerlemelerinden yararlanılacaktır; ancak temel, kendi içimizden çıkarılmalıdır." demiştir. Atatürk, bu sözleriyle eğitimin nasıl olmasını istemiştir? A) Zorunlu B) Mesleğe hazırlayıcı C) Demokratik D) Çağdaş ve milli E) Eşitlik sağlayıcı 7. Atatürk "Dünya milletlerinin saadetine çalışmak, diğer bir yoldan kendi huzur ve saadetini temine çalışmak demektir. En uzakta zannettiğimiz bir hadisenin bize birgün temas etmeyeceğini bilemeyiz." demiştir. Atatürk'ün bu sözleri aşağıdakilerden hangisinin değerini ortaya koymaktadır? A) Bağımsız bir devlet olmanın B) Ekonomide devletçiliği uygulamanın C)Cumhuriyet rejimini benimsemenin D) Uluslararası barışı korumanın E) Laik bir devlet kurmanın 8. Atatürk, Türk milletine gideceği yolu gösterirken, "Dünyanın her türlü ilminden, buluşlarından, ilerlemelerinden yararlanılacaktır; ancak temel, kendi içimizden çıkarılmalıdır." demiştir. Atatürk bu sözüyle, milli eğitimde çağdaşlığın, aşağıdakilerden hangisi üzerine temellendirilmesi gerektiğini vurgulamıştır? A) Birlik ve bütünlük B) Ulusallık C) Eşitlik D) Laiklik E) Sevgi ve sorumluluk 9. Anlaşma Devletleri'nin, Mondros Ateşkes Anlaşması'na dayanarak Anadolu'yu işgal etmesi öncelikle aşağıdaki ilkelerden hangisinin önemini ortaya çıkarmıştır? A) Devletçilik B) Bağımsızlık C) İnkılapçılık D) Laiklik E) Cumhuriyetçilik

6 II. ÜNİTE: MİLLİ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ A. OSMANLI DEVLETİ VE I. DÜNYA SAVAŞI I. DÜNYA SAVAŞI SAVAŞIN GENEL NEDENLERİ * Fransız İhtilalı sonucunda ortaya çıkan düşüncelerin hızla yayılması * Sanayi İnkılâbı sonucunda gelişen sanayi, beraberinde hammadde ve pazar ihtiyacını da ortaya çıkarmıştı. Hammadde ve Pazar ihtiyacı ise sömürgeci devletleri karşı karşıya getirdi. * Almanya ve İtalya nın siyasi birliklerini kurmaları sonucunda Avrupa nın siyasi dengesinin bozulması * Bloklar arası silahlanma yarışının hızlanması Almanya, Fransa dan Alses Loren bölgesini aldıktan sonra kendisini Fransa karşısında güvensiz hissetmeye başladı ve kendini güvende hissetmek için ittifaklar ve bloklaşmalar dönemini başlattı. Devletlerarası bu çıkar çatışmaları sonucunda Avrupa bloklara ayrılmıştır te Almanya, Avusturya-Macaristan ve İtalya arasında üçlü ittifak ( Bağlaşma Devletleri ) kurulmuştur. Savaş başladıktan sonra kendine Anadolu dan pay verilen İtalya bu gruptan ayrılmış; ancak bu boşluk Osmanlı Devleti ve Bulgaristan ın ittifak bloğuna katılmasıyla doldurulmaya çalışılmıştır de ise İngiltere, Fransa ve Rusya arasında Üçlü İtilaf (Anlaşma Devletleri) kurulmuş bu gruba daha sonra Japonya, Sırbistan, Romanya, Belçika, Portekiz, Brezilya, ABD ve Yunanistan gibi devletler de katılmıştır. * Fransa nın Sedan Savaşı sonucunda Almanya ya kaptırdığı Alses Loren bölgesini geri almak istemesi Almanya 1871 yılında, taş kömürü yö-nünden zengin olan Alses Loren i Sedan Savaşı ile Fransa dan almıştı. * Boğazları ele geçirip sıcak denizlere inmek isteyen Rusya nın Almanya ve Avusturya Macaristan ı etkisiz hale getirme düşüncesi. * Rusların Slavları birleştirme (Panslavizm) politikasının Avusturya-Macaristan ı etkilemesi (Slav-Germen çatışması) * Rusya nın Balkanlara yönelik politikasının Balkanlar üzerinden Orta Doğuya açılmak isteyen Almanya yı tedirgin etmesi. * Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya nın yeni sömürgeler ele geçirmek ve Akdeniz de etkili olmak istemesi. İtalya Akdeniz e yönelik emelleri için Avusturya ile karşı karşıya geliyordu ki bu durum İtalya nın I. Dünya Savaşı başladıktan sonra İttifak Grubunu terk ederek İngiltere nin yanına geçmesinde de etkili oldu. 7-Dini ve kültürel yayılma yarışı Sömürgeci devletler sömürmek istedikleri bölgelerde öncelikle dinlerini ve kültürlerini yaymaya çalışıyordu. 8-Hanedanlar arası mücadeleler * I. Dünya Savaşının temel sebebi ekonomiktir. (Ham madde ve Pazar arayışı, sömürgecilik) Soru: Bloklaşmanın önemini yazınız? * Devletlerarası gerilim arttı. * Fransa ile Almanya arasında XIX. yüzyıl sonlarında başlaması muhtemel olan ikili savaş ertelendi. * Silahlı ve bloklu tehdide dayalı zoraki barış dönemi oluştu. * Avusturya ile Sırbistan arasında 28 Temmuz 1914 de başlayan özel savaş dünya savaşına dönüştü. SAVAŞIN ÖZEL NEDENLERİ * Almanya ile İngiltere arasında ortaya çıkan siyasi ve ekonomik rekabet Özel sebepler arasında en etkili sebep bu sebeptir. Sömürgeleri kendi topraklarının 104 katına çıkan İngiltere, Almanya yı sömürgeleri için bir tehdit unsuru olarak görüyordu. Almanya nın İngiltere aleyhine büyümek istemesine rağmen; İngiltere mevcut durumunu korumak istiyordu. Örnek Soru: Bazı büyük devletlerin, Osmanlı Devleti'ni Birinci Dünya Savaşı'na sokmaya çalışmalarında Osmanlı Devleti'nin hangi özelliği önemli bir etken olmuştur? A) Askeri gücü B) Jeopolitik konumu C) Savaş tecrübesi D) Ekonomik gücü E) Siyasal yapısı 6

7 * Bahane: Savaşın başlamasını sağlayan olay Avusturya Macaristan veliahtının bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi (Gavrilo Prinsip) İtilaf Devletleri İttifak Devletleri a).. a).. b).. b).. c) c).. Not: İtalya 1915 yılında taraf değiştirmiştir. Soru: Osmanlı I. Dünya Savaşına fiilen nasıl girmiştir? * İki Alman gemisi... donanması tarafından Akdenizde takip edilmektedir.iki gemi Çanakkale Boğazına gelir ve Osmanlı satın aldığını açıklar. Goben..., Breslav... adını alır. Gemilerin isimleri, bayrağı ve denizcilerin kıyafetleri değişir. Yavuz ve Midilli Karadenize açılır, Rusyanın... ve... kentlerini bombalaması ile fiilen savaşa girdik. Not: Bombalama emrini Enver Paşa ya da Alman genelkurmayı Suşan a vermiş olabilir. Soru: Osmanlı Devleti niçin Almanya yanında savaşa girmiştir? a) Not: I. Dünya Savaşı öncesi Osmanlının İngiltere den parasını peşin olarak ödedikleri iki gemiyi ( Sultan Osman ve Reşadiye ) teslim etmemelerine tepki niteliğindedir. Osmanlının Cepheleri b) c) d)... Sınırları Dışında a)galiçya b)... Sınırları İçinde... e) Soru: Almanya niçin Osmanlının kendi yanında savaşa girmesini istemiştir? a) b) c) d) e) c)romanya Savunma Taarruz a)... a) Kafkasya b) Sina-Filistin-Suriye b)... c)... d) Hicaz-Yemen e)...!!!!!dikkat!!!!! Osmanlının savaşa girmesi ile; *Savaş alanı genişledi. *Savaş daha uzun sürdü. *Yeni cepheler açıldı. *Almanya rahatladı. *Rusya nın İtilaf Devletleri ile bağlantısı koptu. Not: M. Kemal Çanakkale Savaşındaki başarısı ile Türk Milletince tanınacaktır. Burada söylediği; Ben size taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimizi başka kuvvetler ve başka kumandanlar alabilir. emriyle Çanakkale Savaşı nın bir varoluş savaşı olduğunu anlatmıştı.

8 I. Dünya Savaşını Bitiren Antlaşmalar * Versay Antlaşması-... * Nöyyi Antlaşması-... * Trianon Antlaşması-... * Sen Jermen Antlaşması-...Avusturya... * Sevr Antlaşması-... Çanakkale Savaşı ndan sonra Edirne de bulunan 16. Kolordu Komutanlığına atandı. Daha sonra Kafkas Cephesine gönderildi. Muş ve Bitlis i Ruslardan geri aldı. Bundan sonra 7. Ordu Komutanı oldu. Veliaht Vahdettin ile Almanya ya giderek cephede incelemelerde bulundu. Almanya dan geldikten sonra 7. Ordu Komutanlığına atandı ve Suriye ye gitti. 31 Ekim 1918 te Yıldırım Orduları Grup Komutanlığına getirildi. Bu ordu kaldırılınca İstanbul a gelip Harbiye Nezaretinde göreve başladı. Not: Osmanlıların I. Dünya Savaşı nda kazandığı tek toprak Kars, Ardahan ve Batum dur. Wilson İlkeleri (8 Ocak 1918) * ABD Başkanı Wilson I. Dünya Savaşı ndan sonra yapılacak antlaşmaların esaslarını belirlemek ve dünya barışını korumak için 14 maddelik bir program belirledi. Wilson un Osmanlı İle İlgili Maddeleri * Osmanlı Devleti nin Türk bölgelerine Türklere egemenlik hakkı tanınacak * Türklerin egemenliğinde bulunan uluslara bağımsız devlet kurmaları sağlanacak * Boğazlar ticarete açık olacak Soru: Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Wilson, dünya barışını sağlamak amacıyla bazı ilkeler belirlemiştir. Bu ilkelere göre, I. bütün milletleri içine alan bir kurul oluşturulması, II. savaşta yenilmiş devletlerden savaş tazminatı alınmaması, III. her milletin kendi kaderini kendisinin kararlaştırması önerilerinden hangilerinin, Fransa ve İngiltere gibi büyük devletlerin, sömürü düzenlerini kaybedecekleri endişesiyle topraklarında uygulanmasına karşı çıktıkları savunulabilir? A) I ve II B) II ve III C) Yalnız III D) Yalnız II E) Yalnız I ( YGS ) 8 Soru: I. Dünya Savaşının genel sonuçlarını yazınız? * Milli devletler kuruldu. * Osmanlı ve Avusturya Macaristan İmparatorluğu yıkıldı. * Polonya, Litvanya, Ukrayna, Türkiye gibi yeni devletler kuruldu. * Milletler Cemiyeti (Cemiyeti Akvam) kuruldu. * Manda ve himayecilik başlamış. * İngiltere en güçlü devlet olarak ortaya çıkmıştır. * Sivil savunma önem kazandı. * Yeni rejimler(komünizm, Faşizm, Nazizm) ortaya çıktı. * On milyona yakın insan ölmüştür. * İlk kez kimyasal silahlar, tanklar ve denizaltılar kullanıldı. Notlar: * I. Dünya Savaşında ilk defa tank ve kimyasal silah kullanıldı. * Savaştan sonra sınırlar çizilirken milliyetlerin dağılımı dikkate alınmadığından dolayı savaştan sonra da milliyet olayları devam etti. * İtalya savaş başlamadan önce Fransa ile gizli antlaşma yaptı. * Paris Konferansında Doğu Trakya Yunanistan a verildi. * ABD I. ve II. Dünya Savaşının bitmesinde etkili oldu. * ABD savaşa girerken uluslararası dengede yerini almak istedi. * ABD savaşa 2 Şubat 1918 de fiilen girdi. * Savaştan sonra; Almanya nın güçlenmemesi İngiltere ve Fransa için temel politika oldu. * Versay, Nöyyi, Sen Jermen ve Trianon Antlaşmaları II. Dünya Savaşının çıkması ile yürürlükten kalktı.

9 * ABD ve Osmanlı savaşın başlamasında etkili olmamıştır. * Rusya da Bolşevik ihtilali çıkınca; Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan bağımsız oldu. * Boğazların Osmanlı nın elinde olması; Mustafa Kemal e göre Osmanlı yı savaşa sokabilecek stratejik bir etkendi. * Ukrayna 22 Ocak 1918 de bağımsız oldu. * Savaştan önce İngiliz sömürgeleri kendisinin 104 katı; Fransız sömürgeleri ise kendisinin 20 katıdır. * Osmanlı yı paylaşmak savaşın başlangıç sebeplerinden değildir. * Mağlup devletlerin bir daha savaşmaya cesaret edememesi için antlaşmalara ağır maddeler kondu. * I.Dünya Savaşı nda Danimarka, Norveç, İsveç, İsviçre ve İspanya tarafsız kalmıştır. * Osmanlı, ABD, Yunanistan, Bulgaristan, Japonya ve Romanya savaşın başlangıcında etkili olmamıştır. Soru: Birinci Dünya Savaşı sonrasında Anlaşma Devletlerinin baskısıyla Ermeni tehcirinde görevli Osmanlı memurlarının yargılanması için divanıharp oluşturulmuştur. Osmanlı Devleti bu olağanüstü mahkemelerde bağımsız yargıçların görev alması için İsveç, Hollanda, İspanya ve Danimarka hükümetlerinden bir komisyon kurulması isteğinde bulunmuş, ancak İngiltere ve Fransa nın baskısıyla bu komisyon oluşturulamamıştır. * Wilson Prensiplerinden cesaret alınması * Güney cephelerinin çökmesi * Savaş taraftarı olan İttihat ve Terakki Partisinin ülkeyi terk etmesi sonucunda başa barış isteyen Hürriyet ve İtilaf Fırkasının gelmesi. Not: Mondros Mütarekesi; 30 Ekim 1918 de Osmanlı adına Bahriye Nazırı ile; İtilaf Devletleri adına İngiliz Amirali... arasında Limni Adasının Mondros Limanında Agamemnon Zırhlısında imzalanmıştır. Mondros un Bazı Maddeleri: ( Tamamı 25 maddedir ) 1. Anlaşma devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıktığında istedikleri stratejik bir bölgeyi işgal edebilecektir. (... Madde ) *Anadolu işgale açık hale gelmiştir. * Mütarekenin en önemli maddesi... maddedir. * Bu madde itilaf devletlerinin Anadolu da yaptıkları işgallerin hukuki dayanağı olmuştur. * İtilaf Devletleri bu maddeyi ateşkese koyarak Wilson ilkelerine ters düşmekten kurtulmuşlardır. İngiltere ve Fransa nın bu tutumunun aşağıdakilerden hangisine dayandığı savunulamaz? A) Osmanlı hukuk sistemini düzenleme B) Osmanlı Devleti üzerinde baskı kurma C) Osmanlı Devleti ndeki Ermenilerin haklarını koruma D) Mahkemelerden kendi istekleri doğrultusunda karar aldırtma E) Diğer Avrupa devletlerinin soruna müdahalesini engelleme B. MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 Ekim 1918) ( YGS ) Soru: Osmanlı Devleti niçin mütarekeyi imzalamıştır? * Osmanlı nın savaşacak gücünün kalmaması * Bulgaristan ın savaştan çekilmesi sonucunda Osmanlı ile Almanya nın kara bağlantısının kesilmesi 2. Doğu Anadolu da altı ilde (Vilayet-i Sitte: Erzurum, Van, Elazığ, Sivas, Bitlis, Diyarbakır ) bir karışıklık çıktığında itilaf devletleri bu illerin herhangi birini işgal edebilecektir. (... Madde ) Bu madde anlaşma devletlerinin Doğu Anadolu da bağımsız bir Ermeni Devleti kurma projelerinin en önemli göstergesidir. 3. Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlanması dışındaki Osmanlı orduları terhis edilecek; ayrıca orduya ait cephane, taşıtlar ve donanma anlaşma devletlerine bırakılacaktır. Böylece Osmanlı Devleti yapılacak işgaller karşısında savunmasız hale getirilmeye çalışılmıştır. Bu madde Anadolu nun işgal edileceğini gösterir. 4. İran ve Kafkasya daki Osmanlı birlikleri geri çekilecek. Kuzey Afrika ve Orta Doğu da bulunan Osmanlı askerî birlikleri en yakın itilaf devletine teslim olacaktır. 9

10 5. Ermenilerle itilaf devletlerinden alınan esirler serbest bırakılacak; Türk esirler itilaf devletlerinin denetiminde kalacaktır. Bu durum devletlerin eşitliği ilkesine aykırıdır. 6. Haberleşme ve ulaşıma ait bütün araç-gereçler anlaşma devletinin denetiminde bırakılacaktır. * Böylece, işgalci devletlere karşı topyekûn bir mücadelenin Türkler tarafından başlatılması engellenmeye çalışılmıştır. * Bu durum bölgesel direniş hareketlerinin vatanın bütününe yönelik hale getirilmesini kısa bir için de olsa geciktirmiştir. * Bu madde işgallerin başlayacağını gösterir. 7. Limanlar, toros tünelleri, tersaneler ve demir yolları anlaşma devletlerine bırakılacak 8. Anlaşma devletleri akaryakıt ve kömür ihtiyaçlarını Osmanlı Devletinden karşılayacak ve bu maddeler ihraç edilmeyecektir. Anlaşma devletleri bu tür maddelerle Osmanlı Devleti nin ekonomik bağımsızlığını ortadan kaldırmış ve Osmanlı yı ekonomik bakımdan kendilerine bağımlı hale getirmeye çalışmışlardır. 9. Boğazlar İtilaf devletlerinin işgalinde olacaktır. Bu madde Osmanlı nın boğazlar üzerindeki egemenliğini sona erdirdiği gibi; İstanbul u güvenliksiz hale getirdi ve Anadolu ile Rumeli nin bağlantısını kesti. 10. Batum işgal edilecektir. İngiltere bu madde ile Kafkasya yı işgal ederek Osmanlı ile Rusya nın bağlantılarını kesmek istemiştir. 11. Osmanlı ittifak grubu ile ilişkilerini kesecektir. Soru: Mondros Mütarekesinin Önemini Yazınız? * Osmanlı Devleti İtilaf devletlerine teslim olmuştur. * Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir. * Gizli antlaşmaların uygulama safhası başlamıştır. * Milli cemiyetler kurulmuştur. * Mütarekeyi imzalayan Rauf Orbay gözden düşmüştür. * Mütarekenin imzalandığı tarihte Mustafa Kemal Suriye dedir. 10 * Gizli antlaşmaların var olması mütarekenin ağır şartlar taşımasında etkili oldu. Soru: Mondros Ateşkes Anlaşması metninde Kilikya, Mezopotamya gibi sınırları belli olmayan bölge adları kullanılmıştır. Anlaşma Devletlerinin yukarıdaki uygulamayla amaçlarının aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? A) Mebuslar Meclisini kapatmak B) İşgal edecekleri alanı genişletmek ve tepkiyi azaltmak C) İstanbul Hükümetiyle iş birliği yaptıklarını göstermek D) Kendi aralarındaki sorunları gidermek E) İşgaller karşısında halkın desteğini almak ( YGS ) Örnek Soru: Birinci Dünya Savaşı sırasında, gizli anlaşmalarda Boğazlar ve Doğu Anadolu Bölgesi'nin Rusya'ya verilmesi kararlaştırılmışken, Mondros Ateşkes Anlaşması'nda böyle bir hüküm yer almamıştır. Bu durumun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Rusya'nın Birinci Dünya Savaşı'ndan çekilmesi B) Rusya'da iç karışıklıkların devam etmesi C) Türklerin Çanakkale Cephesi'nde başarılı olması D) İngiltere nin İtalya nın dostluğuna önem vermesi E) Türklerin Muş ve Bitlis'i Ruslardan geri alması İŞGALLER * Mondros tan sonra ilk işgal edilen yer... dur. * İngilizler; Musul, İzmit, Eskişehir, Afyon, Samsun, Merzifon, Batum, Urfa, Antep ve Maraş ( Urfa, Antep ve Maraş Fransızlara verildi. ) * Fransızlar; Adana, İskenderun, Antakya ve sonradan Antep, Maraş ve Urfa. * İtalyanlar; Antalya, Kuşadası, Bodrum, Fethiye, Marmaris ve Konya * İtilaf Devletleri; 13 Kasım 1918 te donanmaları ile İstanbul u fiilen işgal ettiler. Not: * İşgallere karşı ilk tepki, 19 Aralık 1918 de Hatay a bağlı... un Karakese Köyü nde Mehmet Kara nın Fransızlara attığı kurşundur.

11 * Batı cephesinde ilk Kuva-yı Milliye direnişi ise Ali Çetinkaya komutasında... ta, Yunanlılara karşı gerçekleştirildi. Not: 18 Ocak 1919 yılında toplanan Paris Barış Konferansında daha önce İtalya ya verilen İzmir ve çevresi Yunanlılara verildi. Önemi:.... Verilme Sebebi:.... İZMİR İN İŞGALİ ( 15 MAYIS 1919 ) * Yunanlılar Paris Konferansına verdirttikleri karar doğrultusunda İzmir i işgal etmişlerdir. Not: İşgallerde Yunanlılara ilk kurşunu Hukuk-u Beşer ( İnsan Hakları ) gazetesinin başyazarı ( Osman Recep Nevres ) atmıştır. d) Mitingler düzenlendi. e) Redd-i İlhak Cemiyeti kuruldu. f) Halk işgalcilere güvenilemeyeceğini anladı. AMİRAL BRİSTOL RAPORU * İzmir in işgali dünya kamuoyunda büyük bir yankı ve kınamaya sebep olunca; olayın sorumlusu durumunda olan İtilaf devletleri kamuoyunu yatıştırmak ve İzmir bölgesindeki durumu öğrenebilmek için bölgeye Amerikalı Amiral Bristol önderliğinde bir İngiliz, bir Fransız ve bir İtalyan generalden oluşan bir rapor heyeti göndermişlerdir. Bristol Raporuna Göre; * Bölgedeki olayların sorumlusu Türkler değil; Rumlardır. * Bölgede Türkler çoğunluktadır. * Yunanlıların bölgeyi işgali ilhaka yöneliktir. Bölgenin güvenliğini sağlamaya yönelik değildir. * Bölgeden Yunanlılar çekilerek; bölgeye İtilaf devletlerinin güvenlik birlikleri yerleşmelidir. Soru: Amiral Bristol Raporunun Önemini Yazınız? * Milli Mücadelemizin haklılığını onaylayan ilk uluslararası belgedir. * Yunanlıların Paris Konferansına sahte rapor verdiği ortaya çıkmıştır. * Yunan işgalinin niteliği dünyaya duyurulmuştur. * İşgalin gereksiz ve haksız olduğu belirtilmiştir. Not: Aynı dönemde Ermeniler için Doğu Anadolu ya General... liderliğinde bir heyet gönderilmiştir. Ermenilerin iddialarının asılsız olduğu ortaya çıktı. * Bu olay üzerine Yunanlılar İzmir de katliam, yağma ve tecavüzlere başladılar. Türk subaylarını Zito Venizelos ( Yaşasın Venizelos ) diye bağırmaya zorladılar. Bağırmayan Kurmay Albay Süleyman Fethi Bey i şehit ettiler. Soru: İzmir in İşgalinin Önemini Yazınız? a) Kuva-yı Milliye ortaya çıkmaya başladı. b) Milli bilinç uyandı. c) Halkı milli mücadele için örgütlemek kolaylaştı. C. KUVAYI MİLLİYE HAREKETİ Kuvayı Milliye Nedir? Kuva-yı milliye, işgaller karşısında, halkın harekete geçerek kendi bölgelerini korumaya çalışması hareketidir. Soru: Kuvayı Milliye nin Özelliklerini Yazınız? * İşgallere tepki olarak ortaya çıktılar. * Bölgesel olarak hareket ettiler. * Düzenli ordu kurulana kadar düşmanı oyaladılar. 11

12 * Düzenli ordunun temelini oluşturdular. * TBMM ye karşı oluşan isyanları bastırdılar. * Desteğini halktan aldılar. * Tutarsız davranışları halk ile Kuva-yı Milliyenin vurucu gücü olan milislerin arasını açtı. * Ortaya çıkışında işgaller ve işgaller karşısında Osmanlı Devletinin tepkisizliği etkili oldu. * Milli cemiyetlerin silahlı koludurlar. * Disiplin ve birlikten yoksun oluşları en büyük eksiklikleridir. 3-Kardos Cemiyeti: * Bu cemiyet Rum göçmenlerine yardımcı olmak görüntüsü altında Pontus Cemiyetine yardımcı oluyordu. 4-Etnik-i Eterya Cemiyeti: * Bu cemiyet bağımsız Yunanistan ı oluşturmak için 1814 yılında Filiki Eterya adıyla kurulmuştur. * I. Dünya Savaşından sonra ise Yunanistan ı büyütmek ve Bizans Devletini kurmak için çalıştı. -- Ermeniler Tarafından Kurulanlar: Hınçak ve Taşnak Sütyun Cemiyetleri: * Doğu Anadolu toprakları, Çukurova toprakları ve Karadeniz bölgesinin bir kısmını Ermenistan a katmak için çalıştılar. -- Yahudiler Tarafından Kurulanlar: Makabi-Alyans İsrailit Cemiyetleri: * Yahudi devleti kurmak için çalışmışlardır. * Ekonomik çıkarlarının korunması ön planda olmuştur. AZINLIKLAR TARAFINDAN KURULAN CEMİYETLER -- Rumlar Tarafından Kurulanlar: 1-Mavri Mira Cemiyeti: * Fener Rum patrikhanesi tarafından kuruldu. * Bizans İmparatorluğunu yeniden canlandırmayı ve Ege de ilerleyen Yunanlılara yardım ederek Batı Anadolu ve Trakya yı Yunanistan a katmayı amaçlıyordu. ( ) * Yunan Kızılhaçı, Göçmenler Komisyonu ve Rum İzcilik Kuruluşları bu cemiyetin alt kollarıydı 2-Pontus Rum Cemiyeti: * 1904 de Merzifon da Amerikan kolejinde kuruldu. * Batum dan Sinop a kadar uzanan ve merkezi Samsun veya Trabzon olabilecek bir Rum devleti kurmayı amaçlıyordu. Not: MÖ. 281 de kurulan Pontus Devleti ni MS. 63 de Romalılar yıktı de tekrar kurulan Pontus Devleti ni 1461 de Fatih yıktı. 12 * Azınlıklar Türkleri Hıristiyan katliamı yapıyor olarak göstererek Anadolu nun işgalini başlatmak istediler. * Azınlıklar giriştikleri yıldırma faaliyetleri ile hedefledikleri bölgelerden Türkleri kaçırarak ilgili bölgelerde çoğunluk olmak istediler. Soru: Azınlık cemiyetlerinin özelliklerini yazınız? * Wilson İlkelerinden ilham aldılar. * Mondros Mütarekesi, azınlıkların çalışmaları için uygun zemin oluşturdu. * Azınlıklar Osmanlı ülkesini sömürmek isteyen işgalciler tarafından kullanıldılar. * Kiliseleri ve yabancı okullarını üs edindiler. * İşgal devletlerinden yardım gördüler. * Çıkardıkları olaylar ile TBMM yi meşgul ettiler.

13 MİLLİ VARLIĞA DÜŞMAN CEMİYETLER 1-Sulh ve Selamet-i Osmaniye Cemiyeti: * Kurtuluşun padişahın emirlerine bağlı kalmakla mümkün olacağını savunmuştur. Damat Ferit Paşa hükümetini desteklemişlerdir. * Bu cemiyet Osmanlı Devleti nin yıkılması halin-de Trakya da bir cumhuriyet kurmayı planlamaktadır. * Edirne Kongresini düzenlemiştir. Not: İşgaller sonrasında kurulan ilk yararlı cemiyettir. 2-İzmir Müdafa-i Hukuk Cemiyeti: 2-Teali İslam Cemiyeti: * Kurtuluşun halifenin emirlerine ve İslam ın prensiplerine uymakla mümkün olacağını savunmuştur. İstanbul da medrese müderrisleri tarafından kurulmuşlardır. * Ege Bölgesinde Yunanlıların bölücü faaliyetlerine karşı çalıştı. * 2-9 Mart 1919 tarihinde İzmir de Müdafa-i Hukuk Kongresini düzenledi. 3-İngiliz Muhipleri Cemiyeti: * Kurtuluşun... himayesi ile mümkün olacağına inanıyordu. Kurucusu Sait Molla dır. * Bu cemiyet hükümet tarafından da desteklenmiştir. 4-Wilson Prensipleri Cemiyeti: * Bu cemiyetin taraftarları Wilson ilkelerinden ilham almıştır. Halide Edip Adıvar, Refik Halit Karay, Rauf Orbay, Bekir Sami Bey gibi aydınlar desteklemişler ancak daha sonra bu aydınlar Milli Mücadeleye katılmışlardır. * Kurtuluşun... mandasına girmekle mümkün olacağına inanmışlardır. 3-Kilikyalılar Cemiyeti: *... ve civarının Ermeni ve Fransızlara karşı bütünlüğünü korumak için kuruldu. 4-Redd-i İlhak Cemiyeti: * İzmir in işgaline tepki olarak kuruldu. * Balıkesir ve Alaşehir kongrelerini düzenleyerek Ege Bölgesini örgütledi. * Kuvay-ı Milliyeyi harekete geçirerek silahlı direniş başlattı. 5-Hürriyet ve İtilaf Fırkası: * 1911 yılında İttihat ve Terakki Partisine karşı kuruldu. Damat Ferit Paşayı desteklediler. * 1918 den itibaren yönetimde etkili olmaya başladı. * Anadolu hareketini İttihatçıların hareketi olarak gören parti Kurtuluş Savaşına karşı gelişin liderliğini üstlendi. 1- Kürt Teali Cemiyeti: AYRILIKÇILAR * Bu cemiyetin taraftarları Wilson Prensiplerine dayanarak; halifeye bağlı olarak bir Kürt devleti kurmayı planlamışlardır. Kurucusu Seyyit Abdülkadir dir. 1-Trakya Paşaeli Cemiyeti: MİLLİ CEMİYETLER * Mavri Mira Cemiyetinin Trakya ya yönelik olarak yürüttüğü bölücü faaliyetlere karşı kurulmuştur. * İstanbul ve boğazların işgal edilmesi bu cemiyetle Anadolu nun bağlantısını kesmiştir Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti: * Orta ve Doğu Karadeniz deki Rum ve Ermeni faaliyetlerine karşı kuruldu. * Erzurum Kongresinin toplanmasına yardımcı ol-du. * Erzurum Kongresinde Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti ile birleşti. 6-Milli Kongre Cemiyeti: * İstanbul da kuruldu. * İlk defa kuvay-ı milliye tabirini kullandı. * Milli mücadele için birleşmeyi savundu. * 16 Mart 1920 de İstanbul un işgaliyle bu cemiyet dağıldı. Not: Milli mücadelemizin haklılığını basın yayın yoluyla dünya kamuoyuna anlatmıştır. 7-Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti: * Doğu Anadolu nun Ermenilere karşı bütünlüğünü korumak için kuruldu.

14 * XV. kolordunun Erzurum da dağılmamış halde olması bu cemiyeti daha da etkin hale getirdi. * Erzurum Kongresini düzenledi. * Le Pays gazetesini çıkardı. * Cemiyet; Türkleri azınlıklara göre daha güçlü tutmak için şu kararları aldı: a- İşgallere karşı direnilecektir. b- Basın yayın yoluyla propaganda yapılacaktır. c- Bölge dışına göç edilmeyecektir. d- Bilim, iktisat ve din teşkilatları kurulacaktır. 8-Anadolu Kadınları Müdafaaivatan Cemiyeti: * 5 Kasım 1919 da Sivas ta ülkenin işgalini protesto etmek ve orduya yardım toplamak için kuruldu. * İtilaf Devletleri temsilcilerine telgraf çektiler. Soru: Milli Cemiyetlerin Genel Özelliklerini Yazınız? * Türk halkının Mondros Mütarekesine ilk tepkisidir. * Basın yayın faaliyetlerinin elverişli olmasından, elçiliklerin varlığından ve merkez durumunda olmasından dolayı İstanbul u merkez edindiler. * Milli mücadeleye örgütsel zemin hazırladılar. * Halk arasında milli bilinci uyandırdılar. * İşgalleri ve azınlıkların bölücü faaliyetlerini önlemeye çalıştılar. * Bölgesel niteliklidirler. Not: M. Kemal 13 Kasım 1918 de İstanbul a geldi. Boğazda düşman gemilerini görünce yaverine; Geldikleri gibi giderler! diyecektir. Arkadaşı Rafet Ferit e ise Hata ettim, İstanbul a gelmemeliydim. Ne yapıp edip Anadolu ya dönmenin çaresini bulmalı. diyecektir. Ç. MİLLİ MÜCADELE HAZIRLIKLARI 1. Mustafa Kemal in Samsun a Çıkışı * Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesinde Cemiyetinin çalışmaları sonucunda bölgedeki Rum halkı karışıklıklar çıkarıyor ve olayın sorumlusu olarak da Türk halkı gösteriliyordu. Bu durum karşısında İngilizler, Osmanlı hükümetine bölgede güvenliğin sağlanmasını; aksi takdirde, bölgeyi işgal edeceklerini bildirdiler. Rumların da zaten beklentisi, bölgenin İngilizler tarafından işgal edilerek Rumların işlerinin kolaylaştırılmasıydı. * Bölgede güvenliğin sağlanması için İstanbul yönetimi... Ordu Müfettişliğine getirerek Mustafa Kemal i görevlendirdi. Mustafa Kemal bölgede hareket edebilmek için IX. Ordu Bölgesindeki sivil makamlara da emir verme yetkisini aldı. Soru: Mustafa Kemal in Görevini Yazınız? * Görev bölgesindeki orduları terhis etmek * Asayiş ve güvenliği sağlamak * Halkın elindeki silah ve cephaneyi toplamak * Halka silah ve cephane dağıtan kuruluşları ortadan kaldırmak Not: 16 Mayıs 1919 da Bandırma vapuru ile yola çıkan M. Kemal 19 Mayıs 1919 da Samsun a ulaştı. * Mustafa Kemal gibi birleştirici bir liderden yoksun oluşları en büyük eksiklikleridir. * İstanbul hükümetine, bağlı olmadıkları gibi; karşı da değillerdir. * Sivas kongresinden önceki en büyük eksiklikleri tek elden idare edilmemeleridir. * Türkçülük duyguları ile kurulmuşlardır. * Genellikle ittihatçılar tarafından kurulmuşlardır. * Programları bölgesel kurtuluşa yöneliktir. Bütünü kapsayan plan ve programları yoktur. * Önce basın yayın yoluyla propagandayı ilke edindiyseler de; kanlı işgallerin başlamasıyla silahlı mücadeleyi başlattılar. Not: Sivas Kongresinde Anadolu ve Rumeli Cemiyeti adı altında birleştiler. 14

15 Soru: M. Kemal in Samsun a Çıkmasının Önemini Yazınız? * Mustafa Kemal milli mücadeleyi başlattı. * Mustafa Kemal Ya İstiklal! Ya Ölüm! parolasını benimsedi. * Kurtuluşun ulusal olacağı vurgulandı. Soru: M. Kemal ile Samsun a kimler çıkmıştır? a) Kazım Dirik Kurmay Başkanı b) Hüsrev Gerede Kurmay Albay c) Arif ( Ayıcı Arif ) - Albay d) İbrahim Tali Öngören - Doktor e) Refik Saydam Doktor f) Cevat Abbas Yaver g) Muzaffer - Yaver h) Refet Bele - Sivas Kolordu Komutanı c) İtilaf devletlerine ve Osmanlı hükümetine telgraflar çekilmesini istemiştir. Mustafa Kemal yurdun çeşitli yerlerinde başlayan halk heyecanını ortak bir çizgi üzerinde birleştirmek istiyordu. Ferdi bilinçten ulusal bilince ulaşılmasını istiyordu. Mustafa Kemal İzmir in işgalini halkın uyarılması ve birleştirilmesi için kullanmak istemiştir. * Mustafa Kemal in isteği üzerine bundan sonra mitingler düzenlenmesi, Mustafa Kemal in lider olarak benimseneceğini göstermektedir. Not: Mustafa Kemal e Havza daki faaliyetlerinin sonucu olarak; İngilizlerin baskısıyla, 8 Haziran 1919 da İstanbul hükümetinden, kendisini İstanbul a geri çağıran bir telgraf geldi. Yorum : M. Kemal in ilk kişisel bildirisidir. 3. Amasya Genelgesi ( 22 Haziran 1919 ) Not: 19 Mayıs Ruhunun Anlamı; a) Kayıtsız şartsız bağımsızlık b) Milli egemenlik c) Batı uygarlığını yakalama Not: Yeni Türk Devletinin kurulmasında izlenecek yol; a) Osmanlıya ve padişaha başkaldırarak Kurtuluş Savaşı yapma b) Kurtuluş savaşında ise Ya bağımsızlık, Ya Ölüm 2. Havza Genelgesi ( 28 Mayıs 1919 ) * Samsun bölgesini, İngiliz ve Rumların varlığından dolayı, milli mücadele çalışmalarının başlaması için uygun görmeyen Mustafa Kemal; Samsun dan Havza ya hareket etti. * M. Kemal; a) İşgallere karşı protesto ve mitingler düzenlenmesini b) Yapılan mitinglerde düzenin korunması ve azınlıklara kötü davranılmaması İtilaf Devletleri tarafından Mondros un 7. maddesinin yürürlüğe konmasını engellemek amacı ile M. Kemal bu maddeyi söylemiştir. 15 Sebep: * Ülkenin içinde bulunduğu durumu millete duyurarak milleti bağımsızlık ve egemenlik için mücadeleye çağırmak. Genelgenin Hazırlayıcıları: * Mustafa Kemal, Refet Bele, Ali Fuat Cebesoy, Rauf Orbay, Kazım Karabekir ( Erzurum da ) ve Cemal Paşa ( Konya da )

16 Genelgenin Maddeleri: * Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir. a) Milli Mücadelenin... ortaya koymaktadır. b) Kurtuluş Savaşının bölgesel değil; bütünsel olduğu vurgulanmıştır. c) Bölücülere ve bölgesel kurtuluşu amaçlayanlara bir tepkidir. * İstanbul daki hükümet baskı altında olduğundan dolayı, üzerine almış olduğu sorumluluğun gereklerini yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gibi gösteriyor. a) İlk defa İstanbul hükümetine tepki gösterilmiştir. b) Milli Mücadelenin gerekçesini ortaya koymaktadır. Uyarı: Mustafa Kemal milli mücadele esnasında milli güçte bölünme yaşanmaması için padişaha karşı doğrudan tepki göstermeyip; tepkilerinde İstanbul hükümetini hedef almıştır. * Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. a) Milli egemenlik fikri ilk defa üstü kapalı bir şekilde vurgulandı. b) Kurtarıcı olarak, padişah, mandacı ve himayeci devletlerin yerini milletin kendisi aldı. c) Kaderine razı olmaya bir karşı çıkış vardır. d) İleride milli egemenliğe dayalı devletin kurulacağına dair ilk işaretler verilmiştir. e) Mustafa Kemal in Türk milletine güvendiği ve mücadeleyi millete mal etmek istediği anlaşılmaktadır. f) Milli Mücadelenin... ortaya koymaktadır. * Milletin durum ve davranışını göz önünde tutmak ve haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden kurtulmuş milli bir kurulun varlığı gereklidir. a) İlk defa heyet-i temsiliyenin kurulması istenmektedir. b) Kurtuluş savaşına, kişisellikten çıkarılarak, ulusal karakter kazandırılmaya çalışılmaktadır. c) Genelgenin ihtilalcı yönü görülmektedir. d) Milli Mücadelenin... ortaya koymaktadır. 16 * Anadolu nun her yönden güvenli yeri olan Sivas ta milli bir kongre toplanmalıdır. a) Ulusal bir kongrenin toplanması istenmiştir. b) Milli birlik ve beraberliğin sağlanması amaçlanmıştır. * Kongreye her sancaktan milletin güvenini kazanmış üç delege katılmalıdır. Delegeleri müdafaa-i hukuk cemiyetleri ve belediyeler seçmelidir. Delegelerin kongreye geliş güzergâhları ve zamanları milli bir sır olarak saklanmalıdır. a) Kararların ulusal olması amaçlanmıştır. b) Delegelerin milletin güvenini kazanmış kişilerden olmasının istenmesi kongrede alınacak kararların bütün millet tarafından kabul edilebilmesi içindir. c) Delegelerin milli mücadele taraftarı olması için delegelerin müdafaa-i hukuk cemiyetleri tarafından belirlenmesi istenmiştir. d) Delegelerin seçimle belirlenmek istenmesi ileride seçime dayalı bir sistemin olabileceğini de göstermektedir. * Doğu ileri adına 10 Temmuz 1919 da Erzurum da bir kongre toplanacaktır. Bu tarihe kadar diğer illerin temsilcileri de Sivas a gelebilirlerse; Erzurum kongresine katılmış olan delegeler Sivas a hareket edecektir. Soru: Amasya Genelgesinin Önemini Yazınız? a) Milli Mücadelenin gerekçesi (Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir); amacı (her türlü etki ve denetimden kurtulmuş milli bir kurulun varlığı gereklidir) ve yöntemi (Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.) ortaya konmuştur. b) İşgalciler ve İstanbul hükümetine bir tepkidir. c) Milli mücadelenin programıdır. d) Mustafa Kemal in millete ilk çağrısıdır. e) Türk inkılâbının ihtilal safhası başlamıştır. f) Kurtuluşun tek elden yürütülmesi için ortam hazırlanmaya çalışılmıştır. g) Milli bağımsızlık hukuki yönden belgelere bağlanmıştır. h) Evrensel haklar dile getirilmiştir. ı) Mustafa Kemal bu genelgeyi yayınlayarak ilk defa İstanbul un verdiği yetkileri aşmıştır.

17 a) Amasya Genelgesinin yayınlanmasından sonra İçişleri Bakanı Ali Kemal, Mustafa Kemal e görevinden alındığını ve İstanbul a geri dönmesi gerektiğini bildirdi. ( Gerekçe olarak ise yetkilerini aştığı bildirildi. ) b) Vakit kazanmak isteyen Mustafa Kemal ise Ben sadece padişahtan emir alırım diyerek karşılık vermiştir. 7-8 Temmuz 1919 günü İstanbul dan Mustafa Kemal in görevden alındığına dair telgraf geldi. Mustafa Kemal ise 8-9 Temmuz 1919 günü askerlik mesleğinden ayrılarak sine-i millete döndüğünü bildirdi. c) Amasya Genelgesinin esasları ilk defa Erzurum Kongresinde karara dönüştü. d) Genelgeden sonra, İstanbul un Anadolu ya egemen değil tabi olması gerektiği bildirildi. e) Genelgenin uygulanması ile ordu mensuplarının görevlendirilmesi Türk ordusunu da ihtilalın içine çekmiştir. Soru: Amasya Genelgesi nin 6. maddesi Askerî ve millî örgütlerin hiçbir biçimde dağıtılmaması, komutanlıkların başkalarına bırakılmaması, silah ve cephanenin elden çıkarılmaması, vatanın herhangi bir yerinde yeniden başlayacak bir düşman işgali bütün orduyu ilgilendirdiğinden vatanın hep birlikte savunulması şeklindedir. Bu maddeye göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) İş başındaki komutanların görevlerini terk etmemesine B) Askerî ve sivil örgütlerin birlikte hareket etmesi gerektiğine C) Temsilciler Kurulunun hükümet gibi hareket ettiğine D) Anlaşma Devletlerine cephe alındığına E) İşgallere karşı direnileceğine ( YGS ) 4. Erzurum Kongresi (23 Temmuz 7 Ağustos 1919 ) * Erzurum Kongresi, Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ile Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti tarafından Rum ve Ermenilere karşı Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesinin bütünlüğünün korunması için toplanmıştır. Alınan Kararlar: * Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, bölünemez. a) Bu madde Sivas Kongresi ve Misak-ı Milli kararlarının da ilk maddesidir. İlk kez milli sınırdan bahsedilmiştir. b) Bölgesel amaçlı olarak toplanan kongre bütünü ilgilendiren karar almıştır. c) Bütün bölücülere tepki gösterilmiştir. * Her türlü yabancı müdahalesine karşı millet, birlik olarak kendisini müdafaa edecektir. * Vatanın ve istiklalin muhafaza ve teminine İstanbul Hükümeti muktedir olamadığı takdirde; gayeyi temin için Anadolu da geçici bir hükümet kurulacaktır. Hükümeti milli kongre seçecektir. Kongre toplantı halinde değilse; bu işi temsil heyeti yapacaktır. a) İlk defa geçici hükümetten bahsedildi. b) İlk defa açıkça yeni bir devletten bahsedildi. * Kuva-yı Milliyeyi etkin, milli iradeyi hâkim kılmak esastır. a) İlk defa millet iradesinden açıkça bahsedildi. * Hıristiyan azınlığa siyasi hâkimiyetimizi zedeleyici ve sosyal dengemizi bozucu ayrıcalıklar verilemez. * Manda ve himaye kabul edilemez. a) Bağımsızlığın koşulsuz olarak sağlanacağı vurgulanmıştır. b) İlk kez manda ve himaye reddedilmiştir. * Milli meclisin derhal toplanmasına ve hükümet işlerinin meclisin denetimi altında yürütülmesine çalışılacaktır. a) İlk defa meclis-i mebusanın toplanması istenmiştir. b) Tutarsız davranışlar içinde olan Damat Ferit Paşa hükümeti kontrol altına alınmaya çalışılmıştır. 17