T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI"

Transkript

1 T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI SÜPEROKSİT DİSMUTAZ ENZİMİNİ KODLAYAN GEN (SOD2) İLE OTİZM HASTALIĞININ İLİŞKİSİ YÜKSEK LİSANS TEZİ KAHRAMAN MARAŞ Temmuz-2008

2 T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI SÜPEROKSİT DİSMUTAZ ENZİMİNİ KODLAYAN GEN (SOD2) İLE OTİZM HASTALIĞININ İLİŞKİSİ YÜKSEK LİSANS TEZİ KAHRAMAN MARAŞ Temmuz-2008

3 T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI SÜPEROKSİT DİSMUTAZ ENZİMİNİ KODLAYAN GEN (SOD2) İLE OTİZM HASTALIĞININ İLİŞKİSİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Kod No : Bu Tez 25/07/2008 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oy Birliği ile Kabul Edilmiştir. Doç.Dr. Metin DIĞRAK Doç.Dr. Yüksel BÖLEK Yrd.Doç.Dr. İsmail AKYOL DANIŞMAN ÜYE ÜYE Yukarıdaki imzaların adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. Prof.Dr. Süleyman TOLUN Enstitü Müdürü Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

4 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... ÖZET... ABSTRACT..... ÖNSÖZ..... ÇİZELGELER DİZİNİ..... ŞEKİLLER DİZİNİ..... SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ.... SAYFA 1.GİRİŞ Serbest Radikaller ve Antioksidan Sistemler Beyinde Reaktif Oksijen Türlerinin (ROS) Oluşum Mekanizmaları Beyinde Antioksidan Savunma Sistemleri Etyopatogenezinde Reaktif Oksijen Türlerinin (ROS) Olduğu İddia Edilen Bazı Nöropsikiyatrik Hastalıklar Manganez Süperoksit Dismutaz (Mn-SOD) Geninin Polimorfizmi Otizm ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR MATERYAL VE METOT Materyal Kullanılan Cihazlar Hasta ve Kontrol Gruplarından Alınan Kan Örnekleri Süperoksit Dismutaz (SOD) Gen Bölgesi Sekansı Metot Kandan DNA İzolasyonu Alanin/Valin Mutasyonunu Belirleyen Primerlerin Tasarlanması Moleküler Teknikler PCR Şartları PCR Sonrası Jel Analizi PCR Ürünlerinin Restriksiyon Endonükleaz ile Kesilmesi ve Jel Analizi Data Analizi BULGULAR VE TARTIŞMA SOD2 Geninin PCR Amplifikasyonu Amplifiye PCR Ürünlerinin Kesilmesi DNA Örneklerinin Genotiplenmesi. 18 I I III IV V VI VII VIII

5 İÇİNDEKİLER 4.4. Data Analizinin Yapılması Allel ve Genotip Frekanslarının Hesaplanması Hardy-Weinberg Denge Testi nin Uygulanması Nei nin Genetik Uzaklık Hesabı SONUÇ VE ÖNERİLER KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ II

6 ÖZET T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ ÖZET SÜPEROKSİT DİSMUTAZ ENZİMİNİ ÖZET KODLAYAN GEN (SOD2) İLE OTİZM HASTALIĞININ İLİŞKİSİ DANIŞMAN : Doç.Dr. Metin DIĞRAK Yıl : 2008 Sayfa : 32 Jüri :Doç.Dr. Metin DIĞRAK Doç.Dr. Yüksel BÖLEK Yrd.Doç.Dr. İsmail AKYOL Süperoksit dismutaz, reaktif oksijen türlerinin (ROS) neden olduğu zararlara karşı korumada rol alan bir enzimdir. Ancak; insanda 6q25 bölgesine yerleşmiş olan Mn-SOD un -9. amino asidi olan Valin yerine, gendeki bir nükleotid değişimi sonucu (T-C) Alanin amino asidi gelmektedir. Bu durum ise enzim fonksiyonu için engel oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Mn-SOD da meydana gelen bu mutasyonun otistik hastalardaki polimorfizmi incelenmiştir. Bunun için, otistik olduğu bilinen hasta grubu (n=81) ile sağlıklı kontrol grubuna (n=35) ait DNA lar polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) metoduyla amplifiye edilmiş ve bir restriksüyon endonükleaz olan NgoMIV ile kesilmiştir. Elde edilen sonuçlar, mitokondriyal sekanstaki SOD2 polimorfizminin (Ala-9Val) hasta grubunda kontrol grubuna kıyasla daha fazla bulunduğunu göstermektedir. Bu durum, Mn-SOD da meydana gelen bir bazlık mutasyonun (T-C) otizmin ortaya çıkmasında bir etken olabileceğini ifade etmektedir. Anahtar kelimeler: Otizm, MnSOD, Polimorfizm III

7 ABSTRACT UNIVERSITY OF KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES DEPARTMENT OF BIOLOGY MSc THESIS ABSTRACT ASSOCIATION BETWEEN SUPEROXIDE DISMUTASE GENE (SOD2) AND OTISM SUPERVISOR : Assoc.Prof. Dr. Metin DIĞRAK Year : 2008 Pages : 32 Jury : Assoc.Prof. Dr. Metin DIĞRAK : Assoc.Prof. Dr. Yüksel BÖLEK : Asist.Prof. Dr. İsmail AKYOL Superoksit dismutase is a protective enzyme against the hazards caused by reactive oxygen species (ROS). However, in human, instead of Val which is the 9 th aminoacid of Mn-SOD sublocalised to 6q25 region, (T-C) Ala aminoacid is replaced as a result of a nucleotide changing in gene. This is an obstacle for the enzyme function. In this research, the effects of this mutation occuring in Mn-SOD was examined for otism. For this aim, the DNA of the people who were known to be otistic (n=81) and that of healthy control group (n=35) were amplified with the method of polymerase chain reaction (PCR) and were cut with NgoMIV, which is a restriction endonuclease. The results showed that SOD2 polymorphism in mitocondrial sequence (Ala-9Val) in diseased group was higher than that of control group. This situation states that a base of mutation taking place in Mn-SOD (T-C) might be a factor causing otism. Key Words: Otism, MnSOD, Polymorphism IV

8 ÖNSÖZ ÖNSÖZ Biyolojik olarak en önemli serbest radikaller oksijenden oluşan radikallerdir. Moleküler oksijen DNA üzerinde herhangi bir olumsuz etki yapmamasına rağmen, oksijenin daha fazla elektron içeren formları olan süperoksit radikalleri(o 2 - ), hidrojen peroksit (H 2 O 2 ) ve hidroksil radikalleri DNA nın mutasyonuna sebep olmaktadır. Bu formlar organizmada serbest radikal olarak hareket ederler ve organizmanın bir çok hayati bölgesinde çok önemli zararlara sebebiyet verirler. Süperoksit formlarının vücudumuza verdiği zararlar ve üzerinde etkili olduğu hastalıkların bazıları bugün bilinmekle beraber bir çoğu bilinmemektedir. Yapılan bu çalışmada ise, süperoksit radikallerinin neden olduğu mutasyonların otism üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Tez konusunun belirlenmesi, çalışmanın yürütülmesi ve yazım aşamasında yardımlarını esirgemeyen danışman hocam Doç.Dr. Metin DIĞRAK a, değerli hocalarım Yrd.Doç.Dr. İsmail AKYOL, Doç.Dr. Emin ÖZKÖSE ve Doç.Dr. M. Sait EKİNCİ ye, Arş.Gör. Uğur ÇÖMLEKÇİOĞLU ve Biyoteknoloji ve Gen Mühendisliği Laboratuarı çalışanlarına teşekkürlerimi sunarım. Temmuz 2008, KAHRAMANMARAŞ V

9 ÇİZELGELER DİZİNİ ÇİZELGELER DİZİNİ SAYFA Çizelge 4.1. Hasta ve kontrol gruplarında gözlenen genotipler.. 18 Çizelge 4.2. Hasta ve kontrol grupları için hesaplanan allel ve genotip frekans değerleri Çizelge 4.3. Hasta ve kontrol grubu için χ 2 testi.. 19 Çizelge 4.4. Hasta ve kontrol grubuna ait allel frekansı ile heterozigotlukhomozigotluk oranları 20 Çizelge 4.5. Hasta ve kontrol grubu için genetik uzaklık matriksi VI

10 ŞEKİLLER DİZİNİ ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA Şekil 3.1. Kan örneklerinden izole edilen SOD2 gen bölgesinin şematik gösterimi. 13 Şekil 3.2. Tasarlanan primer çifti ve PCR ile çoğaltılan gen bölgesi Şekil 4.1. Amplifiye olan SOD2 geninin jel görüntüsü Şekil 4.2. Kesme enzimi, kesme bölgesi ve enzimin tanıdığı bölgede bulunan mutasyon 17 Şekil 4.3. Kesme reaksiyonu sonrası jel analizi Şekil 4.4. Genetik uzaklık değerlerine ilişkin matristen yararlanılarak çizilen UPGMA dendogramı 20 Şekil 4.5. SOD gen bölgesine ait aminoasit dizilimi VII

11 SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ A : Amper A : Adenin nükleotid a.a. : Amino asid Ala : Alenin aminoasid ALD : Alkol indüklü karaciğer hastalığı BD : Behçet hastalığı BD : Bipolar ben bozukluğu bp : Baz çifti C : Sitozin nükleotid C : Santigrat derece CAT : Katalaz cdna : Kromozomal DNA COPD : Kronik obstrüktif akciğer hastalığı Cu-Zn SOD, SOD1 : Bakır çinko süperoksit dismutaz dk : Dakika DNA : Deoksi Ribonükleik Asid EC-SOD, SOD3 : Ekstrasellüler süperoksit dismutaz EDTA : Etilen diamin tetra asit enos : Endotelyal nitrik oksit sentaz ER : Endoplazmik retikulum F : Forward Fe-SOD : Demir süperoksit dismutaz G : Guanin nükleotid GSH : Redükte glutatyon GSSG : Okside glutatyon MDD : Büyük depresif bozukluklar mm : Mili molar Mn-SOD, SOD2, soda : Mangan süperoksit dismutaz MSS : Merkezi sinir sistemi µg/ml : Mikrogram/mililitre µl : Mikrolitre ng/ml : Nanogram/mililitre NOS : Nitrik oksit sentaz PCR : Polimeraz zincir reaksiyonu pmol : piko mol R : Rewerse RFLP : Restriksiyon fragmenti uzunluk polimorfizmi ROS : Reaktif oksijen türleri RT-PCR : Rewerse transkripsiyon-polimeraz zincir reaksiyonu sn : Saniye SOD : Süperoksit dismutaz T : Timin nükleotid TBE : Tris-Brote-EDTA TD : Tardif disknezi UPGMA : Unweigthed pair-group method UV : Ultra viyole VIII

12 SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ Val W : Valin aminoasid : Wolt IX

13 GİRİŞ 1. GİRİŞ 1.1. Serbest Radikaller ve Antioksidan Sistemler Ortaklanmamış elektron taşıyan ve diğer biyolojik materyallerle reaksiyona girme eğilimi taşıyan atom veya moleküllere serbest radikal adı verilmektedir (Ames ve ark., 1993; Holley ve Cheeseman, 1993). İnsan vücudunda bütün hücrelere hiçbir zorlukla karşılaşmadan giren ve en çok kullanılma özelliğine sahip olan moleküler oksijen (O 2 ), yapısı itibariyle radikal olmaya çok uygun olduğundan serbest radikal denilince aslında serbest oksijen radikalleri, daha genel bir tabirle reaktif oksijen türleri (ROS) akla gelmektedir (Slater, 1984; Oyanagui, 1991; Frei, 1994). İnsan vücudunda serbest radikallerin fizyolojik koşullarda oluşturulduğu birçok mekanizma ve metabolik yol vardır (Cheeseman ve Slater, 1993; Akkuş, 1995; Bast ve ark., 1997). Bunlardan bazıları aşağıdaki gibi sıralanabilir: 1) Mitokondrial elektron transport zinciri: Normal elektron akışı esnasında en son oluşan ürün şudur: O 2 + 4H + + 4e - 2H 2 O Halbuki elektronların elektron transport zincirinden kaçıp moleküler oksijenle direkt olarak reaksiyona girmesi süperoksit radikalini oluşturur. O 2 + e - O 2.- Mitokondriyal solunum zincirinde akan elektronların yaklaşık olarak %1-2 si bu şekilde toksik bir ürünü oluşturmak üzere sızıntıya uğrar. Süperoksit radikallerinin üretimi ve salınımı iç mitokondri membranından sitozolik tarafa doğru olur. Bununla beraber, mangan süperoksit dismutaz (Mn-SOD) aktivitesinin oldukça yüksek olmasına bağlı olarak mitokondrideki süperoksit düzeyi denge halinde tutulur ve yalnızca hidrojen peroksit, mitokondri membranını geçerek sitoplazmaya ulaşabilir (Freemean ve Crapo, 1982; Grisham ve Granger, 1989; Basaga, 1990). 2) Mikrozomal elektron transport zinciri: Endoplazmik retikulumda özellikle ksenobiyotiklerin metabolizmaları esnasında ve diğer endojen maddelerin metabolizması esnasında yan ürün olarak serbest radikaller üretilir. Burada elektronların kaçak yaptığı en önemli yapı NADPH sitokrom P450 redüktaz enzimidir (Freemean ve Crapo, 1982). 3) Karışık fonksiyonlu oksidazlar: Amino asit oksidaz, sitokrom oksidaz, monoamin oksidazlar, ksantin oksidaz en önemlileridir. Bunlardan özellikle ksantin oksidaz pürin katabolizmasının en son iki reaksiyonunu katalizleyen enzim olarak bazı özel durumlarda fazla miktarda O 2.- üretir (Akkuş, 1995; Dikici, 1999). 4) Solunum patlaması: Nötrofiller fagositoz esnasında, membran ve sitoplazmalarında bulundurdukları NADPH oksidaz ve miyeloperoksidaz enzimleri ile hem serbest oksijen radikalleri hem de aşırı okside edici HOCl gibi ajanları üreterek karşılaştıkları virus, bakteri, mantar gibi ajan patojenleri yok ederler. Bu işlemler esnasında 1

14 GİRİŞ hem ana hem de ara ürün olarak çok fazla miktarda ROS oluşur (Akkuş, 1995; Freeman ve Crapo, 1982; Huysal, 1999). 5) Prostaglandinlerin sentezi: Prostaglandinlerin sentez edildiği lipooksijenaz ve siklooksijenaz ana metabolik yollarında farklı basamaklarda ROS üretilir. Bunların dışında ayrıca bazı küçük moleküllerin oto-oksidasyonu (tiyoller, katekolaminler, hidrokinonlar, flavinler, antibiyotikler gibi) ROS oluşumuna katkıda bulunmaktadır. Son olarak kişilerin maruz kaldığı bazı eksojen ajanlar da vücutta ROS oluşumuna sebep olmaktadır. Bunlar (stres, radyasyon, antineoplastik ajanlar, ksenobiyotikler, bağışıklık yapan bazı maddeler, hiperoksi, pestisitler, aromatik hidrokarbonlar, anastezik maddeler, sigara dumanı vb.) serbest radikallerin eksojen kaynakları olarak da adlandırılmaktadır (Özyurt, 2002). İnsan vücudunda fizyolojik olarak veya maruz kalınan anormal koşullara bağlı olarak patolojik bir şekilde üretilen bu serbest radikalleri her seviyede engelleyebilecek antioksidan sistemler bulunmaktadır. Bu antioksidanlar etki etme tiplerine göre; baskılayıcı antioksidanlar (vitaminler, flavonoidler, mannitol, trimetazidin), yok edici antioksidanlar (mitokondri, sitoplazma ve hücre dışı alanda görev yapan antioksidan enzimlerin hepsi), zincir kırıcı antioksidanlar (fenoller ve aromatik aminler) ve tamir etkisine sahip antioksidanlar olmak üzere sınıflandırılabilir. Genel olarak bakıldığında endojen ve eksojen kaynaklı enzim olmayan antioksidanlardan bazıları şunlardır: glutatyon (β-alanil sisteinil glisin), A, C ve E vitaminleri, bilirubin, ürik asit, çift bağ ve redoks potansiyeline sahip grup taşıyan amino asitler, seruloplazmin, laktoferrin, transferrin, albumin, hemoglobin, taurin, pirüvat, glukoz, melatonin, oksipurinol, ve son olarak demir şelatörleri olan karnozin ve homokarnozin (Rice Evans ve ark., 1991; Akkuş, 1995) Beyinde Reaktif Oksijen Türlerinin (ROS) Oluşum Mekanizmaları Beyinde başlıca ROS oluşum mekanizmaları kısaca şunlardır: - Katekolaminler ve özellikle dopaminin monoamin oksidaz tarafından katalizlenen oksidasyonu. Katekolaminlerin toksik kinon metabolitleri beyinde ROS üretiminde ve dolayısı ile birçok patolojik sürecin başlamasında önemli bir role sahiptirler. Şizofrenide ve Parkinson hastalığında nigrostriatal ve mezolimbik sistemlerdeki dopaminerjik nöronların dejenerasyonu söz konusudur. Bu dejenerasyonun sebebi olarak anormal miktarda üretilen serbest radikaller gösterilmektedir. Ayrıca adrenalinin oksidasyon ürünü olan adrenokrom da nörotoksik ve psikomimetik özelliklere sahiptir. Dopaminerjik sistemde dopamin o- kinona, o da aminokroma dönüşerek redoks bir siklus oluşturur. - Prostaglandin metabolizması - Fenton reaksiyonu ile demir tarafından serbest radikallerin oluşturulması. - Makrofaj fonksiyonu gören mikroglial hücrelerin aktivasyonu - Beyin endoteli ve nöronlarda nitrik oksit üretimi (Cheeseman ve Slater, 1993). 2

15 GİRİŞ 1.3. Beyinde Antioksidan Savunma Sistemleri 1) Glutatyon Peroksidaz: Vücudun bütün doku ve hücrelerinde bulunmakla birlikte organlara göre farklılıklar mevcuttur. Beyindeki aktivitesi diğer bazı dokulara göre daha azdır. Hücre içinde sitoplazmada ve mitokondride daha yoğun olarak bulunur. Vücutta hidrojen peroksitin (H 2 O 2 ) detoksifikasyonunda ve ayrıca lipid hidroperoksitlerin detoksifikasyonunda görev alır. Koenzim olarak glutatyonu (GSH) kullanır (Paglia ve Valentine, 1967; Jones ve ark., 1981; Flohe, 1988; Michiels ve ark., 1994; Akkuş, 1995; Dikici, 1999). H 2 O 2 + 2GSH 2H 2 O + GSSG 2) Katalaz: Dört adet alt üniteden oluşmuş glikoprotein yapısında bir hemoproteindir. Beyindeki aktivitesi diğer birçok dokuya göre azdır (spesifik aktivite olarak). Hücrenin özellikle peroksizom partikülleri ve mitokondrilerinde, daha az yoğunlukta ise sitoplazma ve endoplazmik retikulumunda bulunur. Özellikle H 2 O 2 miktarının aşırı arttığı durumlarda devreye girerek büyük bir spesifiklikle bu molekülü suya çevirir (Tudhope, 1967; Akkuş, 1995; Dikici; 1999). 2H 2 O 2 2H 2 O + O 2 3) Glutatyon Redüktaz: Glutatyon peroksidazın reaksiyonu esnasında oluşan okside glutatyonu (GSSG) redükte glutatyona (GSH) dönüştürerek, direkt değil de dolaylı olarak antioksidan etki gösteren bir enzimdir. Bu katalizi gerçekleştirirken koenzim olarak NADPH kullanır (Rice-Evans ve ark., 1991; Akkuş, 1995; Dikici, 1999). 4) Süperoksit Dismutaz: Süperoksit radikallerini direkt olarak hidrojen peroksite ve moleküler oksijene çevirmektedir (Mc Cord ve Fridovich, 1969; Fridovich, 1975; Henry ve ark., 1976; Flohe ve Otting, 1984; Gonzales ve ark., 1984; Cerutti ve ark., 1988; Wheeler, 1990; Bast ve ark., 1997). 2O H + H 2 O 2 + O 2 Ökaryotlarda SOD enziminin üç adet izoenzimi vardır (Fridovich, 1975; Asada, 1976; Asada ve ark., 1980; Allen ve ark., 1984; Smirnoff ve Palanca, 1995). Bunlar taşıdıkları prostetik grup olan metallere ve lokalizasyonlarına göre; bakır-çinko SOD (Cu,Zn-SOD), mangan SOD (Mn-SOD, SOD 2) ve ekstrasellüler SOD (EC-SOD) şeklinde sınıflara ayrılırlar. Bunların dışında ökaryotlarda bulunmayıp prokaryotlarda bulunan demir SOD (Fe-SOD) mevcuttur. Ayrıca, beyinde bulunan ve enzim olmayan antioksidan ajanlar şunlardır: suda eriyen C vitamini, yağda eriyen E vitamini, GSH, demir şelatörü olan karnozin ve homokarnozin ve melatonin (Marklund, 1984; Dikici, 1999) Etyopatogenezinde Reaktif Oksijen Türlerinin (ROS) Olduğu İddia Edilen Bazı Nöropsikiyatrik Hastalıklar 1) Down Sendromu: Cu,Zn-SOD enzim geninin 21. kromozom üzerinde lokalize olması ve trizomi 21 li kişilerin eritrositlerinde SOD aktivitesi ve ekspresyonunun artmış bulunması, bu hastalığın patogenezinde ROS un bulunabileceğini akla getirmektedir. 3

16 GİRİŞ Down sendromlu hastaların bazılarında 4. dekattan sonra tipik olarak Alzheimer demansının görülmesi, ROS un Alzheimer hastalığında oynadığı olası rolü anlamak için kullanılabilecek önemli bir model oluşturmuştur (Kedziora ve Bartosz, 1988). 2) Parkinson Hastalığı: Nigrostriatal dopaminerjik nöronların selektif ve ilerleyici hasarı ile karakterize bir hastalıktır. Bu hasara sebep olan mekanizmalardan biri de ROS aracılı mekanizmadır. Burada aracı mekanizma olarak da dopaminin oksidatif metabolizmasına bağlı olarak gelişen H 2 O 2 ve bir nörotoksin olan 6-hidroksidopamin birikimi gösterilmektedir. Ayrıca substansia nigrada GSH konsantrasyonunun diğer beyin bölgelerine göre azalmış olarak bulunması Parkinson hastalığında ROS un muhtemel rolünü kuvvetlendirmektedir (Adams ve Odunze, 1991). 3) Alzheimer Hastalığı: Bu hastalığın tanı koydurucu bir bulgusu olan ekstrasellüler senil plaklarda amiloid depoları ve nöronlarda filamentlerin görülmesi, ROS ile bir ilişkinin olabileceğini akla getirmektedir (Velicer ve Crino, 1990). Alzheimerli hastalarda beyin glukoz-6-fosfat dehidrogenaz aktivitesinin, eritrosit glutatyon peroksidaz aktivitesinin ve membran lipid peroksidasyonunun artması ve ayrıca antioksidan vitaminler olan A ve E vitaminlerinin plazma düzeyinin düşük bulunması (Zaman ve ark., 1992), bu hastalığa oksidatif stresin direkt veya indirekt katkısının olabileceğini göstermektedir. 4) İkiuçlu (Bipolar) Duygulanım Bozukluğu: Hem bir nörotransmitter hem de serbest oksijen radikali olarak bilinen nitrik oksit (NO) düzeyi bipolar hastaların plazmalarında yüksek bulunmuş, bu bileşiğin süperoksit radikali ile verdiği peroksinitrit ürününün oldukça potent bir oksidan ajan olduğu ve membran yapılarını etkileyerek nöron fonksiyonlarında bozukluk yapabileceği bildirilmiştir (Savaş ve ark., 2002). Bir başka çalışmada yine depresyonda antioksidan savunma sisteminin azaldığı bulunmuştur (Kuloğlu ve ark., 2002). Ayrıca Eritrosit SOD aktivitesinin şizofrenik hastalarda arttığı (Vaiva ve ark., 1994), değişmediği (Herken ve ark., 2001) veya azaldığı (Mukerjee ve ark., 1996) bulunmuştur. Önceki çalışmalar variant-9ala allelinin sporadik motor nöron hastalığı (Van-Landeghem ve ark., 1999), diyabetik nefropaty (Nomiyama ve ark., 2003), meme kanseri (Ambrosone ve ark., 1999) ve ankylosing spondylitis (Yen ve ark., 2003) ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Bunların hepsi oksidatif stres ve serbest radikalden korunma mekanizmasının anormal olması ile alakalıdır Manganez Süperoksit Dismutaz (Mn-SOD) Geninin Polimorfizmi Bir toplumda sadece tekrarlayan mutasyonlarla sürdürülemeyecek oranlarda varolan, nadir sıklıktaki, devamlılık göstermeyen iki veya daha fazla genetik özelliğin birlikte oluşumu durumuna polimorfizm adı verilmektedir. Eğer toplumun %2 veya daha fazlası nadir bir alleli taşıyorsa, bu durum polimorfiktir. Polimorfizmler insan genetik araştırmalarında anahtar bir fonksiyon üstlenmiştir ve genetik bir marker gibi görev yapmaktadır. SOD enziminin insanda üç adet izoenzimi tariflenmiştir. Bunlardan mitokondrial izoenzim olan Mn-SOD, indüklenebilir olma özelliğinden dolayı ayrı bir öneme sahiptir. Süperoksit üretiminin artması ile enzimin transkripsiyon yoluyla üretimi de artmaktadır. 4

17 GİRİŞ SOD2 olarak da adlandırılan insan Mn-SOD enzimi 6q25 bölgesine yerleşmiştir (Church ve ark., 1992). Homotetramerik bir molekül olup, her bir alt ünitesi 222 amino asitten oluşmaktadır. Önce sitoplazmada sinyal sekansı içeren prekürsör bir molekül olarak sentezlenmekte, daha sonra mitokondri içine girerek bu sinyal sekansını kaybetmektedir (Wispe ve ark., 1989). İnsan Mn- SOD geninin amino asit dizisi ile beraber nükleotid dizisi de tam olarak aydınlatılmış olup toplam olarak 1026 baz çiftinden oluşmaktadır. Mn-SOD enzim proteininin sentez edildikten sonra, -9. aminoasit olan Val yerine gendeki bir nükleotid değişimi sonucu Ala amino asiti gelebilmekte, bu da enzimin mitokondriye girişini ve dolayısıyla fonksiyon görmesini etkileyebilmektedir (Shimoda-Matsubayashi ve ark., 1996). İlgili genin allellerinin tercihli formlarından herhangi birinin farklı çıkması mitokondri gibi ROS oluşumunun çok yoğun olduğu bir organelde ve dolayısıyla hücrenin tümünde bazı anormalliklerle sonuçlanmaktadır. Ön kabule göre, hücrelerde SOD enziminin ve asıl olarak bunun önemli bir izoenzimi olan Mn-SOD enziminin daha az çalışan polimorfik bir tipinin sentezlenmesi membranlar başta olmak üzere hücrenin bütün kesimlerini etkileyebilecek olayların başlamasına sebep olabilir. Bilindiği gibi hücrelerin sentez ettiği enerjinin büyük bir kısmı hücre membranlarının bütünlüğünün korunması ve içeriye ve dışarıya yapılacak madde transferlerinin gerçekleştirilmesi için harcanmaktadır. Mn-SOD enziminin daha az efektif çalışması sonucunda dolaylı olarak ROS un artması ile membranlarda lipid peroksidasyonu zincir reaksiyonları şeklinde başlar ve membran fonksiyonlarını bozacak şekilde ilerleyebilir. Membranlarda lokalize olan birçok yapısal ve fonksiyonel protein bu olaylar zincirinden etkilenir. Özellikle taşıma ve pompa görevi yapan proteinler, lipid peroksidasyonuna bağlı değişikliklerden etkilenerek üç boyutlu değişime uğrarlar. Ayrıca üç boyutlu yapısı değişen membran enzimlerinin aktivitesi de bu değişikliklerden etkilenir. Bütün bu değişiklikler, membran fonksiyonlarının büyük ölçüde bozulması anlamını taşır. Bu şekilde olayların meydana geldiği hastalarda beyin bölgelerine göre bilişsel, fonksiyonel, motor ve psikosomatik bulgular ortaya çıkabilir (Horrobin ve ark., 1994) Otizm Otizm, sosyal etkileşimde bozukluk, dil, konuşma ve sözel olmayan iletişimde gerilik ile birlikte tekrarlayıcı ve stereotipik hareketler ile karakterize MSS nin gelişimsel bir bozukluğudur (Davidovicz, 1996; Volmar ve Pauls, 2003; Wing, 1997; Folstein ve Rosen- Sheidley, 2001). Otizm, kronik bir bozukluktur, yaşam boyu sürer, yaşla ve olgunlaşma ile semptomların görünüm ve şiddetinde değişiklik görülür. Günümüze kadar etiyolojisi tam olarak saptanamamıştır (Lamb ve ark., 2000; Newschaffer ve ark., 2002) yılında otizm, doğumsal bir hastalık olarak tanımlamış, 1956 yılında ise anormal çocuk bakımına bir reaksiyon olarak ortaya çıktığı bildirilmiştir (Kanner, 1943; Kanner ve Eisenberg, 1956). Yani çocuğun emosyonel ihtiyaçlarına yanıt vermeyen soğuk anne çocuklarında meydana geldiği şeklinde fikrini değiştirmiştir. Ancak daha sonraki yıllarda yapılan çalışmalarda bu durumu kanıtlayan bir sonuca ulaşılamamıştır yıllarında biyolojik teori otizmin etiyolojisinde kabul görmüştür. Bu teoride otizmin bilinen tıbbi bir hastalık veya doğum travması sonucu ortaya çıktığı kabul edilmiştir. Bu hastalarda mental gerilik ve epilepsinin yüksek sıklıkta görülmesi biyolojik temelli bir hastalık olduğuna kanıt sayılmış, otizmin Merkezi Sinir Sistemini etkileyen bir veya daha fazla faktörün sebep olduğu bir davranış sendromu olduğu görüşü hakim olmuştur. Son 5

18 GİRİŞ yirmi yıldan beri ise altta yatan biyolojik ve psikolojik olaylarda göz ardı edilmeksizin etiyolojide spesifik genetik faktörlerin yanı sıra çevresel faktörlerin de etkili olduğu anlaşılmıştır (Yüksel, 2005). Otizmin bazı genetik hastalıklar ile ilişkili olduğu görülmüştür. Otistik hastaların %10-15 inde çeşitli genetik hastalıklar saptanmıştır (Gillberg ve Coleman, 1996). Etyolojinin belirli olduğu ikincil otizmin gözlenebileceği tek gen bozuklukları arasında; frajil X sendromu, tuberoskleroz, fenilketonüri, Rett Sendromu, Nörofibromatozis I, Sotos sendromu, Joubert sendromu ve Smith- Lemli-Opitz sendromu bulunmaktadır (Reddy, 2005). Günümüze kadar yapılan aile ve ikiz çalışmaları hastalığın etiyolojisinde genetik faktörlerin önemli bir rol oynadığını göstermiştir. Hastalığın hem lokus hem de allelik heterojenite gösterdiği, kalıtım tipinin ise eşik değerli multifaktöryel kalıtım modeli ile uygunluk gösterdiği saptanmıştır (Yüksel, 2005). Günümüzde otizm genetiğiyle ilgili, kromozom anomalilerinin incelenmesinde, ilişki çalışmalar ve genetik bağlantı analiz çalışmaları hızlı bir şekilde devam etmektedir. Otistik olgularda hem yapısal hem de sayısal çok sayıda kromozom anomalisi bildirilmiştir. İlişki ve genetik bağlantı çalışmalarında hasta seçme kriterlerinin farklı olması, farklı genetik markırların kullanılması, genetik harita ve istatistik analizlerinin değişkenliğinden dolayı farklı sonuçlar bulunmuştur. Bununla birlikte 7 kromozom bölgesinde (2, 3, 7, 11, 15, 17, X kromozomları) maksimum Lod skor anlamlı bulunmuştur. Günümüzde otistik hastalarda, kromozom 3 te GAT1 ve OXTR, kromozom 7 de FOXP2, WNT2, RELN, HOXA1 ve HOXB1, kromozom 11 de HRAS, kromozom 15 de GABRB3, GABRA5, GABRG3, UBE3A ve ATP10C, kromozom 17 de 5-HTT, kromozom X de MeCP2, NLGN3 ve NLGN4 genlerinde çeşitli değişiklikler saptanmıştır (Yüksel, 2005). Yapılan bu çalışmada ise, otizm konu alınacak ve bu hastalıkların genetik düzeyde süperoksit dismutaz enziminin mutasyonuyla ne derecede ilgili olduğu araştırılacaktır. Bu sayede, gen düzeyinde bir polimorfizmin varlığı tespit edilecektir. 6

19 ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Süperoksit radikallerinin insanlar ve diğer organizmalar üzerinde sebep olduğu zararlar ve bunlardan doğal bir korunma mekanizması olan süperoksit dismutaz ve katalaz gibi enzimler üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Bunlardan bazıları şu şekildedir: Hori ve ark. (2000), manganez süperoksit dismutaz gen polimorfizmi ve şizofrenitardif disknezi (TD) ilişkisi başlıklı çalışmalarında insan manganez (Mn) SOD genindeki fonksiyonel polimorfizim (Ala-9Val) ve şizofreni veya TD arasındaki genetik ilişkiyi araştırmışlardır (192 şizofrenik hasta: 39 u TD li ve 153 ü TD siz, 141 control). Sonuçta şizofrenler ve kontrol grupları arasındaki allelik veya genotipik dağılımda önemli farklılıklar gözlenmemiştir. Bununla birlikte TD li şizofrenikler ve TD siz şizofrenikler (p=.03) arasındaki genotipik dağılımda önemli bir farklılık tespit edilmiştir. Ayrıca, TD li olan hastalar arasında, azalan -9Ala (mutant) alleli bulunmuştur (p =.02; olasılık oranı = 0.29; %95 güven aralığı = ). TD örneklerinde artan serbest radikaller ve azalan SOD aktivitesi gibi eski bulgularla birlikte, bu sonuçlar, -9Ala (yüksek aktiviteli) MnSOD allelinin şizofreniklerde TD ye olan duyarlılığa karşı korumada bir rol üstlenebileceğini göstermişlerdir. Zhang ve ark. (2002), TD si olan ve olmayan şizofreni hastalarında yaptıkları Mn- SOD polimorfizm çalışmasında, genetik analizlerle beraber ilgili enzimin aktivitesini de ölçmüşler ve polimorfizm ile enzim aktivitesi arasında herhangi bir ilişki bulamamışlardır. Mn-SOD enzim aktivitesi TD si olan hastalarda TD si olmayan hastalar ve kontrollere göre önemli ölçüde yüksek bulunmuştur. TD olup olmamasına göre herhangi bir ayrım yapılmaksızın enzim aktivitesi ile genotipler karşılaştırıldığında Val/Val genotipine sahip hastaların Mn-SOD aktivitesi Ala/Val genotipine sahip hastalara göre daha yüksek bulunmuş ancak fark istatistiksel olarak anlamlı görülmemiştir. Aynı farklılık TD si olan hastaların kendi içinde de mevcuttur. Val/Val genotipine sahip TD li hastaların Mn-SOD aktivitesi Ala/Val genotipine sahip olan TD li hastalara göre daha yüksek bulunmuştur. Stewart ve ark. (2002), yaptıkları çalışmada şöyle bir sonuca ulaşmışlardır: Alkolün indüklediği karaciğer hastalıklarının (ALD) patojenezisinde, genetik faktörlerin rolünün dikkat çekici bir şekilde attığı tahmin edilmektedir. Son zamanlarda, manganez süperoksit dismutaz ın (Mn-SOD) mitokondriyal hedef sekansında alenine değişen bir valin homozigotisinin ağır ALD için bir risk faktörü oluşturduğu rapor edilmiştir. 281 ileri ALD li hasta (siroz/fibroz) ve 218 karaciğer hastalıkları bulunmayan içicilerde Mn- SOD daki valin-alanin polimorfizmi genotiplendiğinde, alanin allelinin homozigot (%19 - %23) veya heterozigot (%50 - %55) frekansları arasında farklılık olmadığı gösterilmiştir. Sonuç olarak ele alınan popülasyonda, Mn-SOD daki Val-Ala polimorfizmi ne alkolün indüklediği karaciğer fibrosisinde ne de alkolün indüklediği oksidatif streste duyarlılığı etkilememiştir. Reaktif oksijen türleri (ROS), şizofreninin fizyopatolojisi açısından çok önemli bir rol oynamaktadır. Önemli intrasellular (hücreler arası) enzim olan sitoplazmadaki bakırçinko süperoksit dismutaz ve mitokondrideki manganez süperoksit dismutaz (Mn-SOD) enzimleri, süperoksit radikallerini hızlı ve spesifik bir şekilde hidrojen perokside redükler. Antioksidan enzimleri kodlayan genlerdeki polimorfizm, şizofreniye yatkınlığa neden olabilmektedir. Akyol ve ark. (2005), bu konu ile ilgili olarak, şizofreni ve Mn-SOD 7

20 ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR geninin Ala-9Val polimorfizmi arasındaki ilişkiyi inceleyen bir çalışma yapmışlardır. Bu çalışmada, şizofrenik hastalarda (n=153) insan Mn-SOD genindeki fonksiyonal bir polimorfizm (Ala-9Val) ve sağlıklı kontroller (n=196) arasındaki genetik ilişki PCR/RFLP metodu kullanılarak ortaya konulmuştur. Şizofrenikler ve kontroller arasındaki genotipik dağılımda önemli farklılıklar ortaya konulmuştur. Şizofreniklerde genetik dağılım kontrollerden farklı olarak, Ala/Ala 14 (%9.2), Ala/Val 106 (%69.3) ve Val/Val 33 (%21.6) şeklindeyken, kontorollerde ise genetik dağılım sırasıyla 46 (%23.5), 83 (%42.3) ve 67 (%34.2) şeklindedir (p0.0001). Şizofrenili hastalar paranoit ve rezial olarak organize edilmemiş iki alt gruba bölündüğünde, alt gruplar arasındaki genotipik dağılımda önemli bir faklılık olduğunu belirtmişlerdir (x 2 =11.35, df=4, p=0.023). Şizofreni ve -9Ala Mn-SOD alleli arasındaki bu ilişki ortaya koymaktadır ki -9Ala varyantı, şizofreninin fizyopatogenezisinde etkili olabileceğini göstermişlerdir. Pae ve ark. (2006), manganez süperoksid dismutaz (MnSOD: Ala-9Val) gen polimorfizmi ve duygudurum bozukluğu ile ilgili yaptıkları çalışmalarında, MnSOD gen polimorfizmi (Ala-9Val) ile büyük depresif bozukluklar (MDD) ve bipolar ben bozukluğu (BD) gibi duygudurum bozuklukları arasındaki ilişkiyi araştırmışlardır. Bu çalışmada 80 BD li, 61 MDD li hasta ve kontrol olarak 106 sağlıklı insan kaydedilmiştir ve PCR metodu kullanılarak genotiplenmiştir. Sonuç olarak, Ala-9Val polimorfizminde MDD ve BD li hastaların ve kontrol gruplarının genotip ve allellerinin dağılımı benzer bulunmuştur. Ala- 9Val polimorfizminin, duygudurum bozukları veya bunların klinik parametreleriyle ilişki olmadığını belirtmişlerdir. Antioksidantlar, muhtemel kanserojenlerin etkisine karşı önemli bir rol oynarlar. Ho ve ark. (2006), bu konuyla ilgili olarak, Manganez Süperoksit Dismutaz ve Katalazın Genetik Polimorfizmi, Aktivite Oranları ve Akciğer Kanseri Riski başlıklı çalışmalarında, akciğer kanseri gelişimi riskinin manganez süperoksit dismutaz (MnSOD) ve katalazın genetik polimorfizmi ile ilgisini ve eritrosit antioksidant aktivitesi ile olan ilişkisini araştırmışlardır. Örnekolay ve kontrol grupları, akciğer kanseri olduğu tespit edilmiş hastalardan ve yaş grupları aynı olan sağlıklı kontrollerden oluşmaktadır. Periferal beyaz hücrelerden ekstrakte edilen DNA larda MnSOD ve katalazın genotiplenmesi, polimeraz zincir reaksiyonu-restriksiyon fragmenti uzunluk polimorfizmi (PCR/RFLP) metodu kullanılarak yapılmıştır. Eritrosit süperoksit dismutaz ve katalaz aktiviteleri, kimyasal kinetik reaksiyonlar kullanılarak spektrofotometrik olarak ölçülmüştür. Çalışma esnasında, akciğer kanseri olan 240 hasta (%63 erkek, yaş /- 11.9, %58 adenokarsinoma, %85 klinik safha III veya IV) ve yaşları benzer olan 240 sağlıklı kontrol kullanılmıştır. Akciğer kanseri hastaları ve kontrollerin her ikisinde de MnSOD geninin Val alleli ve katalaz geninin C allelinin frekansı benzer dağılım ile ortaklık gösterir (sırasıyla %86 ve %90). MnSOD ve katalazın homozigot varyant genotipleri, akciğer kanseri riskinin artması ile ilişkili olmadığını tespit etmişlerdir. Eritrosit SOD ve katalaz aktivitesinin, genotipleri hesaba katmaksızın, kontrollerle karşılaştırıldığında akciğer kanseri olan hastalar arasında önemli ölçüde daha düşük olduğu bulunmuştur. Oysa, adenokarsinomalı olan ve olmayan hastalar, kontrollerle yapılan karşılaştırmada farklı genotipler arasında SOD ve katalaz aktivitelerindeki farklılıkları göstermiştir. Sonuçta, katalaz geninin promotor bölgesinde ortak olan Val116Ala MnSOD polimorfizmi ve C-T substitisyonunun, Hong Kong daki Çinliler üzerinde akciğer kanseri riskini arttırmadığı veya redüklemediği anlaşılmıştır. 8

Parkinson Hastalığı ile α-sinüklein Geni Polimorfizmlerinin İlişkisinin Araştırılması

Parkinson Hastalığı ile α-sinüklein Geni Polimorfizmlerinin İlişkisinin Araştırılması İ.Ü. CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TIBBİ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI Parkinson Hastalığı ile α-sinüklein Geni Polimorfizmlerinin İlişkisinin Araştırılması Araş.Gör. Yener KURMAN İSTANBUL

Detaylı

Serbest radikal. yörüngelerinde) eşleşmemiş tek. gösteren, nötr ya da iyonize tüm atom veya moleküllere denir.

Serbest radikal. yörüngelerinde) eşleşmemiş tek. gösteren, nötr ya da iyonize tüm atom veya moleküllere denir. Superoxide Dismutase Hazırlayanlar: Funda İLHAN (050559017) Ebru KORKMAZ (050559021) Mehtap BİRKAN (050559008) Nihan BAŞARAN (050559007) Prof. Dr. Figen ERKOÇ Gazi Eğitim Fakültesi GAZİ İ ÜNİVERSİTESİİ

Detaylı

POLİMERAZ ZİNCİR REAKSİYONU (PZR-PCR) VE RESTRİKSİYON PARÇA UZUNLUĞU POLİMORFİZMİ (RFLP)

POLİMERAZ ZİNCİR REAKSİYONU (PZR-PCR) VE RESTRİKSİYON PARÇA UZUNLUĞU POLİMORFİZMİ (RFLP) Deney: M 1 POLİMERAZ ZİNCİR REAKSİYONU (PZR-PCR) VE RESTRİKSİYON PARÇA UZUNLUĞU POLİMORFİZMİ (RFLP) a) PCR yöntemi uygulaması b) RPLF sonuçları değerlendirilmesi I. Araç ve Gereç dntp (deoksi Nükleotid

Detaylı

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın Mitokondri, ökaryotik organizmanın farklı bir organeli Şekilleri küremsi veya uzun silindirik Çapları 0.5-1 μm uzunlukları 2-6 μm Sayıları

Detaylı

15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ

15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ 15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ İyonlaştırıcı radyasyonların biyomoleküllere örneğin nükleik asitler ve proteinlere olan etkisi hakkında yeterli bilgi yoktur. Ancak, nükleik asitlerden

Detaylı

SNP TEK NÜKLEOTİD POLİMORFİZMLERİ (SINGLE NUCLEOTIDE POLYMORPHISMS)

SNP TEK NÜKLEOTİD POLİMORFİZMLERİ (SINGLE NUCLEOTIDE POLYMORPHISMS) SNP TEK NÜKLEOTİD POLİMORFİZMLERİ (SINGLE NUCLEOTIDE POLYMORPHISMS) Herhangi iki bireyin DNA dizisi %99.9 aynıdır. %0.1 = ~3x10 6 nükleotid farklılığı sağlar. Genetik materyalde varyasyon : Polimorfizm

Detaylı

Kromozom, DNA ve Gen. Allel Segregasyonu. DNA çift sarmalı. Hastalık yapan mutasyonlar protein fonksiyonunu bozar. Hastalık yapan mutasyonlar

Kromozom, DNA ve Gen. Allel Segregasyonu. DNA çift sarmalı. Hastalık yapan mutasyonlar protein fonksiyonunu bozar. Hastalık yapan mutasyonlar Temel Genetik Kavramlar DNA izolasyon yöntemleri Kromozom, DNA ve Gen Hücre Nukleus Kromozomlar Gen Prof.Dr.Uğur ÖZBEK Protein DNA çift sarmalı Allel Segregasyonu Şeker Fosfat omurga Bazlar Baz çifti A

Detaylı

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ 05-06 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 0: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ Ders Kurulu Başkanı: / Başkan Yardımcıları: / Histoloji Embriyoloji Yrd. Doç. Dr. Bahadır Murat Demirel / Üyeler: / Tıbbi / Dersin AKTS

Detaylı

MOLEKÜLER BİYOLOJİ DOÇ. DR. MEHMET KARACA (5. BÖLÜM)

MOLEKÜLER BİYOLOJİ DOÇ. DR. MEHMET KARACA (5. BÖLÜM) MOLEKÜLER BİYOLOJİ DOÇ. DR. MEHMET KARACA (5. BÖLÜM) TRANSKRİPSİYONU (ÖKARYOTİK) STOPLAZMA DNA Transkripsiyon hnrna RNA nın işlenmesi mrna G AAA Eksport G AAA NÜKLEUS TRANSKRİPSİYONU (PROKARYOTİK) Stoplazma

Detaylı

18.Eyl Rektörlük Programı Eğitim Köyü Pazartesi Rektörlük Programı Eğitim Köyü Rektörlük Programı Eğitim Köyü

18.Eyl Rektörlük Programı Eğitim Köyü Pazartesi Rektörlük Programı Eğitim Köyü Rektörlük Programı Eğitim Köyü 18.Eyl.17 09.00-09.50 Rektörlük Programı Eğitim Köyü Pazartesi 10.00-10.50 Rektörlük Programı Eğitim Köyü 11.00-11.50 Rektörlük Programı Eğitim Köyü 13.00-13.50 Rektörlük Programı Eğitim Köyü 14.00-14.50

Detaylı

III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler

III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler MBG 111 BİYOLOJİ I 3.1.Karbon:Biyolojik Moleküllerin İskeleti *Karbon bütün biyolojik moleküllerin omurgasıdır, çünkü dört kovalent bağ yapabilir ve uzun zincirler

Detaylı

ETKİN İLAÇ KULLANIMINDA GENETİK FAKTÖRLER. İlaç Kullanımında Bireyler Arasındaki Genetik Farklılığın Mekanizması

ETKİN İLAÇ KULLANIMINDA GENETİK FAKTÖRLER. İlaç Kullanımında Bireyler Arasındaki Genetik Farklılığın Mekanizması ETKİN İLAÇ KULLANIMINDA GENETİK FAKTÖRLER İlaç Kullanımında Bireyler Arasındaki Genetik Farklılığın Mekanizması Absorbsiyon İlaç hedefleri Dağılım Hastalıkla ilgili Metabolizma yolaklar Atılım Farmakokinetik

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜFREDATI

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜFREDATI I. YARIYILI T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2016-2017 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜFREDATI B 601 Temel Biyokimya I Zorunlu 3 0 3 4 B

Detaylı

attomol apo B-100 quicktype

attomol apo B-100 quicktype attomol apo B-100 quicktype İnsan apolipoprotein B-100 (apo B-3500 mutasyonu) gen inde 10708G>A geçiş tespitine yönelik kit Sadece in vitro diagnostik kullanım içindir! 20 tespit sipariş numarası: 1015

Detaylı

(ZORUNLU) MOLEKÜLER İMMÜNOLOJİ I (TBG 607 TEORİK 3, 3 KREDİ)

(ZORUNLU) MOLEKÜLER İMMÜNOLOJİ I (TBG 607 TEORİK 3, 3 KREDİ) T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TIBBİ BİYOLOJİ VE GENETİK ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) MOLEKÜLER

Detaylı

RTA JEL / PZR Saflaştırma Kiti

RTA JEL / PZR Saflaştırma Kiti RTA JEL / PZR Saflaştırma Kiti Kullanma Kılavuzu Yayın Tarihi - 2011-12 DNA parçalarının agaroz jelden geri kazanımı ve PZR ürünlerinin saflaştırılması için Yalnızca profesyonel kullanım için REF 09009050

Detaylı

MOLEKÜLER BİYOLOJİ LABORATUVARI

MOLEKÜLER BİYOLOJİ LABORATUVARI MOLEKÜLER 2014-2015 BİYOLOJİ LABORATUVARI GÜZ DÖNEMİ MOLEKÜLER BİYOLOJİ LABORATUVARI 7.HAFTA DERS NOTLARI GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ BİYOLOJİ BÖLÜMÜ Sayfa 1 / 6 1. RFLP (RESTRİKSİYON PARÇA UZUNLUK

Detaylı

I. YARIYIL TEMEL BİYOKİMYA I (B 601 TEORİK 3, 3 KREDİ)

I. YARIYIL TEMEL BİYOKİMYA I (B 601 TEORİK 3, 3 KREDİ) T.C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL TEMEL BİYOKİMYA I (B 601 TEORİK 3, 3

Detaylı

Serbest radikallerin etkileri ve oluşum mekanizmaları

Serbest radikallerin etkileri ve oluşum mekanizmaları Serbest radikallerin etkileri ve oluşum mekanizmaları Serbest radikallerin yapısında, çoğunlukla oksijen yer almaktadır. (reaktif oksijen türleri=ros) ROS oksijen içeren, küçük ve oldukça reaktif moleküllerdir.

Detaylı

DÖNEM 1- A, 3. DERS KURULU (2015-2016)

DÖNEM 1- A, 3. DERS KURULU (2015-2016) DÖNEM 1- A, 3. DERS KURULU (2015-2016) DERS SAATİ DERS ADI DERS KONUSU DERSİ VEREN ÖĞRETİM ÜYESİ 4. DK 1. Hafta 07 Aralık Pazartesi Mikrobiyoloji Mikrobiyolojinin tarihçesi ve mikroorganizmalara genel

Detaylı

HÜCRE YAŞLANMASI Prof.Dr. T. Ulutin

HÜCRE YAŞLANMASI Prof.Dr. T. Ulutin HÜCRE YAŞLANMASI Prof.Dr. T. Ulutin HÜCRE YAŞLANMASI Hücrenin biyosentez mekanizmalarındaki hatalar toplamıdır Hücresel metabolizmanın yavaşlaması sonucu geri dönüşü olmayan olaylar toplamıdır Yaşlılık

Detaylı

Protein Ekstraksiyonu

Protein Ekstraksiyonu Protein Ekstraksiyonu Dr.Gaye Güler Tezel Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı Proteinler tüm canlı organizmalar için en önemli makromoleküllerden biridir. Bazıları yapısal komponentleri

Detaylı

OKSİDAN- ANTİOKSİDAN SİSTEM PROF.DR.GÜLER BUĞDAYCI

OKSİDAN- ANTİOKSİDAN SİSTEM PROF.DR.GÜLER BUĞDAYCI 1 OKSİDAN- ANTİOKSİDAN SİSTEM PROF.DR.GÜLER BUĞDAYCI Amaç 2 SR oluşturdukları hasar ve ilişkili hastalıklar Vücuttaki oksijen kaynakları Radikal hasara karşı koruyular; antioksidan sistem GİRİŞ Aerobik

Detaylı

Dr. Nilay HAKAN Muğla Sıtkı Koçman Üniv. Tıp Fak. Neonatoloji Bilim Dalı Perinatal Medicine Nisan 2017, İZMİR

Dr. Nilay HAKAN Muğla Sıtkı Koçman Üniv. Tıp Fak. Neonatoloji Bilim Dalı Perinatal Medicine Nisan 2017, İZMİR Nedeni Açıklanamayan Patolojik ve Uzamış Sarılığı Olan Yenidoğanlarda UDP- Glukuroniltransferaz 1 (UGT1A1), Hepatik Organik Anyon Taşıyıcısı (SLCO1B) ve Glutatyon S-transferaz (GST) Polimorfizmlerinin

Detaylı

BRCA 1/2 DNA Analiz Paneli

BRCA 1/2 DNA Analiz Paneli FAST-BRCA Sequencing Kit BRCA 1/2 DNA Analiz Paneli Dizi Analizi Amaçlı Kullanım İçin KULLANIM KILAVUZU İÇİNDEKİLER 1 GİRİŞ... 3 2 KİT İÇERİĞİ... 3 3 SAKLAMA... 3 4 GEREKLİ MATERYAL VE CİHAZLAR... 3 5

Detaylı

α1-antitrypsin quicktype

α1-antitrypsin quicktype attomol α1-antitrypsin quicktype İnsan α-1 antitripsin gen inde M-, Z- and S-alellerin tespitine yönelik kit Sadece in vitro diagnostik kullanım içindir! Z-mutasyonun tespiti için 10 sipariş numarası:

Detaylı

BAKTERİLERİN GENETİK KARAKTERLERİ

BAKTERİLERİN GENETİK KARAKTERLERİ BAKTERİLERİN GENETİK KARAKTERLERİ GENETİK MATERYALLER VE YAPILARI HER HÜCREDE Genetik bilgilerin kodlandığı bir DNA genomu bulunur Bu genetik bilgiler mrna ve ribozomlar aracılığı ile proteinlere dönüştürülür

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

Prof.Dr.Ahmet ÖZKAĞNICI Prof.Dr. Saim AÇIKGÖZOĞLU Prof.Dr. V.Meltem ENERGİN Prof.Dr. Mehmet KOÇ Doç.Dr. Mehmet ÖZDEMİR

Prof.Dr.Ahmet ÖZKAĞNICI Prof.Dr. Saim AÇIKGÖZOĞLU Prof.Dr. V.Meltem ENERGİN Prof.Dr. Mehmet KOÇ Doç.Dr. Mehmet ÖZDEMİR DÖNEM I T.C. KONYA N.E. ÜNİVERSİTESİ MERAM TIP FAKÜLTESİ 2014-2015 DERS YILI B GRUBU I. DERS KURULU (7 HAFTA) (HÜCRE BİLİMLERİ) (29 EYLÜL- 14 KASIM 2014) DEKAN BAŞKOORDİNATÖR BAŞKOORDİNATÖR YARD. DÖNEM

Detaylı

Yeni Tanı Hipertansiyon Hastalarında Tiyol Disülfid Dengesi

Yeni Tanı Hipertansiyon Hastalarında Tiyol Disülfid Dengesi Yeni Tanı Hipertansiyon Hastalarında Tiyol Disülfid Dengesi İhsan Ateş 1, Nihal Özkayar 2,Bayram İnan 1, F. Meriç Yılmaz 3, Canan Topçuoğlu 3, Özcan Erel 4, Fatih Dede 2, Nisbet Yılmaz 1 1 Ankara Numune

Detaylı

BİYOİNORGANİK KİMYA 5. HAFTA

BİYOİNORGANİK KİMYA 5. HAFTA BİYOİNORGANİK KİMYA 5. HAFTA ESER ELEMENTLER İnsan vücudunda en yüksek oranda bulunan element oksijendir. İkincisi ise karbondur. İnsan vücudunun kütlesinin %99 u sadece 6 elementten meydana gelir. Bunlar:

Detaylı

BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI

BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI SAĞLIK BİLİMLERİ ENSİTÜSÜ İ Yüksek Lisans Programı SZR 101 Bilimsel Araştırma Ders (T+ U) 2+2 3 6 AD SZR 103 Akılcı İlaç Kullanımı 2+0 2 5 Enstitünün Belirlediği

Detaylı

İyonize Radyasyonun Hücresel Düzeydeki Etkileri ve Moleküler Yaklaşımlar

İyonize Radyasyonun Hücresel Düzeydeki Etkileri ve Moleküler Yaklaşımlar İyonize Radyasyonun Hücresel Düzeydeki Etkileri ve Moleküler Yaklaşımlar Aysun Manisalıgil, Ayşegül Yurt Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Medikal Fizik Anabilim Dalı Hücre ve Moleküller

Detaylı

Maskeli Hipertansiyonda Anormal Tiyol Disülfid Dengesi

Maskeli Hipertansiyonda Anormal Tiyol Disülfid Dengesi Maskeli Hipertansiyonda Anormal Tiyol Disülfid Dengesi İhsan Ateş 1, Mustafa Altay 1, Nihal Özkayar 2, F. Meriç Yılmaz 3, Canan Topçuoğlu 3, Murat Alışık 4, Özcan Erel 4, Fatih Dede 2 1 Ankara Numune Eğitim

Detaylı

Sebahat Usta Akgül 1, Yaşar Çalışkan 2, Fatma Savran Oğuz 1, Aydın Türkmen 2, Mehmet Şükrü Sever 2

Sebahat Usta Akgül 1, Yaşar Çalışkan 2, Fatma Savran Oğuz 1, Aydın Türkmen 2, Mehmet Şükrü Sever 2 BÖBREK NAKLİ ALICILARINDA GLUTATYON S-TRANSFERAZ ENZİM POLİMORFİZMLERİNİN VE GSTT1 POLİMORFİZİMİNE KARŞI GELİŞEN ANTİKORLARIN ALLOGRAFT FONKSİYONLARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Sebahat Usta Akgül 1, Yaşar Çalışkan

Detaylı

HLA Tiplendirmesi PCR-SSP. Türker Duman PhD

HLA Tiplendirmesi PCR-SSP. Türker Duman PhD HLA Tiplendirmesi PCR-SSP Türker Duman PhD Büyük Doku Uygunluk Kompleksi (Major Histocompatibility Complex - MHC) İlk olarak farklı fare suşlarında deri naklinin reddiyle tanımlanan genetik bölgedir Alloreaktiviteden

Detaylı

MİTOKONDRİ Doç. Dr. Mehmet GÜVEN

MİTOKONDRİ Doç. Dr. Mehmet GÜVEN MİTOKONDRİ Doç.. Dr. Mehmet GÜVENG Hemen hemen bütün b ökaryotik hücrelerde ve ökaryotik mikroorganizmalarda bulunur. Eritrositlerde, bakterilerde ve yeşil alglerde mitokondri yoktur. Şekilleri (küremsi

Detaylı

Prof.Dr.Celalettin VATANSEV Prof.Dr. Ayşe Saide ŞAHİN Prof.Dr. Faruk AKSOY Prof.Dr. Nizamettin DALKILIÇ Doç.Dr. Mehmet ÖZDEMİR

Prof.Dr.Celalettin VATANSEV Prof.Dr. Ayşe Saide ŞAHİN Prof.Dr. Faruk AKSOY Prof.Dr. Nizamettin DALKILIÇ Doç.Dr. Mehmet ÖZDEMİR DÖNEM I T.C. KONYA N.E. ÜNİVERSİTESİ MERAM TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 DERS YILI A GRUBU I. DERS KURULU (7 HAFTA) (HÜCRE BİLİMLERİ) (28 EYLÜL-13 KASIM 2015) DEKAN BAŞKOORDİNATÖR BAŞKOORDİNATÖR YARD. DÖNEM

Detaylı

MOLEKÜLER TANISI DÜZEN GENETİK HASTALIKLAR TANI MERKEZİ. SERPİL ERASLAN, PhD

MOLEKÜLER TANISI DÜZEN GENETİK HASTALIKLAR TANI MERKEZİ. SERPİL ERASLAN, PhD β-talaseminin MOLEKÜLER TANISI DÜZEN GENETİK HASTALIKLAR TANI MERKEZİ SERPİL ERASLAN, PhD BETA TALASEMİ HEMOGLOBİNOPATİLER Otozomal resesif (globin gen ailesi) Özellikle Çukurova, Akdeniz kıyı şeridi,

Detaylı

BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ...

BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... 1 Bilinmesi Gereken Kavramlar... 1 Giriş... 2 Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri... 2 Hücrenin Kimyasal Yapısı... 2 Hücrenin Fiziksel Yapısı... 4 Hücrenin Bileşenleri... 4

Detaylı

TEST 1. Hücre Solunumu. 4. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi oksijenli solunumda substrat olarak kullanılamaz? A) Glikoz B) Mineral C) Yağ asidi

TEST 1. Hücre Solunumu. 4. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi oksijenli solunumda substrat olarak kullanılamaz? A) Glikoz B) Mineral C) Yağ asidi 1. Termometre Çimlenen bezelye tohumlar Termos Çimlenen bezelye tohumları oksijenli solunum yaptığına göre yukarıdaki düzenekle ilgili, I. Termostaki oksijen miktarı azalır. II. Termometredeki sıcaklık

Detaylı

I. DÖNEM - 2. DERS KURULU ( )

I. DÖNEM - 2. DERS KURULU ( ) Açıklamalar: I. DÖNEM - 2. DERS KURULU (2014-2015) Kısaltmalar: DK: Ders kurulu, IHU: İyi hekimlik uygulamaları, Mİng: Akademik/Medikal İngilizce, TDE: Türk Dili ve Edebiyatı, Bilgisayar Okur yazarlığı:

Detaylı

REKOMBİNANT DNA TEKNOLOJİSİ. Araş. Gör. Dr. Öğünç MERAL

REKOMBİNANT DNA TEKNOLOJİSİ. Araş. Gör. Dr. Öğünç MERAL Araş. Gör. Dr. Öğünç MERAL 1960 lardan bu yana genetik ve moleküler biyolojideki kavrayışımızın hızla artması, biyoteknolojide heyecan verici buluşlar ve uygulamalara yol açtı. DNA yapısı ve fonksiyonlarının

Detaylı

Sınıf ; Çalışma yaprağı 3

Sınıf ; Çalışma yaprağı 3 Öğrencinin Adı ve soyadı ; Sınıf ; Çalışma yaprağı 3 F.8.2. DNA ve Genetik Kod / Canlılar ve Yaşam Bu ünitede öğrencilerin; DNA ve genetik kod ile ilişkili kavramları açıklamaları ve aralarındaki ilişkileri

Detaylı

Replikasyon, Transkripsiyon ve Translasyon. Yrd. Doç. Dr. Osman İBİŞ

Replikasyon, Transkripsiyon ve Translasyon. Yrd. Doç. Dr. Osman İBİŞ Replikasyon, Transkripsiyon ve Translasyon Yrd. Doç. Dr. Osman İBİŞ DNA replikasyonu DNA nın replikasyonu, DNA molekülünün, sakladığı genetik bilgilerin sonraki nesillere aktarılması için kendi kopyasını

Detaylı

BAKTERİLERDE EKSTRAKROMOZAL GENETİK ELEMENTLER

BAKTERİLERDE EKSTRAKROMOZAL GENETİK ELEMENTLER BAKTERİLERDE EKSTRAKROMOZAL GENETİK ELEMENTLER Plazmid ve Epizomlar Bakterilerin kendi kromozomlarının yanı sıra, kromozom dışı bazı genetik parçacıklar bulunmaktadır Bakteri kromozomundan daha küçük yapıda

Detaylı

Agaroz jel elektroforezi

Agaroz jel elektroforezi MOLEKÜLER TEKNİKLER Dr. Naşit İĞCİ Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü 4. Sınıf (2017-2018 Bahar) 2. NOT Agaroz jel elektroforezi PAGE daha çok proteinlerin ve küçük

Detaylı

Prolidaz; Önemi ve güncel yaklaşımlar

Prolidaz; Önemi ve güncel yaklaşımlar Prolidaz; Önemi ve güncel yaklaşımlar Dr. Ahmet Çelik Sütçü İmam Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı 1. Kahramanmaraş Biyokimya Günleri 7-9 Kasım 2013 Kahramanmaraş Başlıklar Tarihçe,Tanım

Detaylı

Toksisiteye Etki Eden Faktörler

Toksisiteye Etki Eden Faktörler Toksisiteye Etki Eden Faktörler Toksik etki (toksisite) Tüm ksenobiyotiklerin biyolojik sistemlerde oluşturdukları zararlı etki. 2 Kimyasal Madde ile İlgili Faktörler Bir kimyasal maddenin metabolizmasında

Detaylı

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ Ders Kurulu Başkanı: Prof. Dr. Şahin A. Sırmalı / Histoloji ve Embriyoloji Başkan Yardımcıları: Doç. Dr. Ayşegül Çört / Tıbbi Biyokimya / Üyeler: Prof. Dr. İlker Saygılı / Tıbbi Biyokimya / / Dersin AKTS

Detaylı

PEYNİR ALTI SUYU VE YOĞURT SUYUNDA Zn Ve TOPLAM ANTİOKSİDAN KAPASİTESİ TAYİNİ DANIŞMANLAR. 29 Haziran-08 Temmuz MALATYA

PEYNİR ALTI SUYU VE YOĞURT SUYUNDA Zn Ve TOPLAM ANTİOKSİDAN KAPASİTESİ TAYİNİ DANIŞMANLAR. 29 Haziran-08 Temmuz MALATYA TÜBİTAK -BİDEB Kimya Lisans Öğrencileri Kimyagerlik, Kimya Öğretmenliği, Kimya Mühendisliği- Biyomühendislik Araştırma Projesi Eğitimi Çalıştayı KİMYA-3 (ÇALIŞTAY 2012) PEYNİR ALTI SUYU VE YOĞURT SUYUNDA

Detaylı

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ Ders Kurulu Başkanı: / Başkan Yardımcıları: Yrd. Doç. Dr. Hakan Darıcı / Histoloji ve Embriyoloji / Üyeler: Doç. Dr. İlker Saygılı / Tıbbi Biyokimya / Dersin AKTS Kredisi: 9 Kurul Başlangıç Tarihi: 16

Detaylı

SERBEST OKSİJEN RADİKALLERİ VE ANTİOKSİDANLAR

SERBEST OKSİJEN RADİKALLERİ VE ANTİOKSİDANLAR SERBEST OKSİJEN RADİKALLERİ VE ANTİOKSİDANLAR Yard.Doç.Dr Doç.Dr.. Mustafa ALTINIŞIK ADÜ Tıp Fakültesi Biyokimya AD AYDIN-2000 1 Sunum Planı Oksijen, reaktif oksijen türleri (ROS) ve serbest radikaller

Detaylı

¹GÜTF İç Hastalıkları ABD, ²GÜTF Endokrinoloji Bilim Dalı, ³HÜTF Geriatri Bilim Dalı ⁴GÜTF Biyokimya Bilim Dalı

¹GÜTF İç Hastalıkları ABD, ²GÜTF Endokrinoloji Bilim Dalı, ³HÜTF Geriatri Bilim Dalı ⁴GÜTF Biyokimya Bilim Dalı Dr. Derda GÖKÇE¹, Prof. Dr. İlhan YETKİN², Prof. Dr. Mustafa CANKURTARAN³, Doç. Dr. Özlem GÜLBAHAR⁴, Uzm. Dr. Rana Tuna DOĞRUL³, Uzm. Dr. Cemal KIZILARSLANOĞLU³, Uzm. Dr. Muhittin YALÇIN² ¹GÜTF İç Hastalıkları

Detaylı

Dr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü ANTİOKSİDANLAR

Dr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü ANTİOKSİDANLAR Dr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü ANTİOKSİDANLAR ANTİOKSİDANLAR Aktif oksijen türevleri (ROS) normal metabolizma sırasında vücudumuzun ürettiği yan ürünlerdir. Ancak bazı dış kaynaklardan da serbest

Detaylı

Hafta VIII Rekombinant DNA Teknolojileri

Hafta VIII Rekombinant DNA Teknolojileri GENETĐK 111-503 Hafta VIII Rekombinant DNA Teknolojileri Doç.Dr. Hilâl Özdağ Rekombinant DNA Teknolojisi Amaç Spesifik DNA dizilerinin yerlerinin belirlenmesi. DNA nın belirli noktalardan kesilmesi Belirli

Detaylı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Eğitim Yılı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Eğitim Yılı Dönem I. 2. Ders Kurulu II. HÜCRE BİLİMLERİ-I Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Prof. Dr. Alirıza ERDOĞAN Yrd. Doç. Ders Kurulu

Detaylı

Chapter 10. Summary (Turkish)-Özet

Chapter 10. Summary (Turkish)-Özet Chapter 10 Summary (Turkish)-Özet Özet Vücuda alınan enerjinin harcanandan fazla olması durumunda ortaya çıkan obezite, günümüzde tüm dünyada araştırılan sağlık sorunlarından birisidir. Obezitenin görülme

Detaylı

cdna Kitaplık Hazırlanışı

cdna Kitaplık Hazırlanışı cdna Kitaplık Hazırlanışı Uzm.Bio.Veysel Sabri HANÇER İstanbul Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Doktora Programı 2602043040 Genetik Bilginin İki Kaynağı Vardır; Genomik DNA mrna Ökaryotlardaki

Detaylı

Hemodiyaliz hastalarında resistin ile oksidatif stres arasındaki ilişkinin araştırılması

Hemodiyaliz hastalarında resistin ile oksidatif stres arasındaki ilişkinin araştırılması Hemodiyaliz hastalarında resistin ile oksidatif stres arasındaki ilişkinin araştırılması Osman Yüksekyayla, Hasan Bilinç, Nurten Aksoy, Mehmet Nuri Turan Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nefroloji Bilim

Detaylı

TIBBİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI

TIBBİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI TIBBİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI SAĞLIK BİLİMLERİ ENSİTÜSÜ İ Yüksek Lisans Programı SZR 101 Bilimsel Araştırma Yöntemleri Ders (T+ U) 2+2 3 6 AD SZR 103 Akılcı İlaç Kullanımı 2+0

Detaylı

ÖZEL EGE LİSESİ AĞIR METALLERİN SEBZELER ÜZERİNDE YARATTIĞI LİPİD PEROKSİDASYON DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ

ÖZEL EGE LİSESİ AĞIR METALLERİN SEBZELER ÜZERİNDE YARATTIĞI LİPİD PEROKSİDASYON DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ AĞIR METALLERİN SEBZELER ÜZERİNDE YARATTIĞI LİPİD PEROKSİDASYON DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ HAZIRLAYAN ÖĞRENCİ:Umutcan YAĞAN 9-B DANIŞMAN ÖĞRETMEN:Rüçhan ÖZDAMAR 2005 İZMİR İÇİNDEKİLER Serbest Radikal-Hidroksil

Detaylı

NİKOTİN BAĞIMLILIĞI VE DİĞER BAĞIMLILIKLARLA İLİŞKİSİ

NİKOTİN BAĞIMLILIĞI VE DİĞER BAĞIMLILIKLARLA İLİŞKİSİ NİKOTİN BAĞIMLILIĞI VE DİĞER BAĞIMLILIKLARLA İLİŞKİSİ Doç. Dr. Okan Çalıyurt Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD, Edirne Temel Kavramlar Madde kötüye kullanımı Madde bağımlılığı Yoksunluk Tolerans

Detaylı

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ Ders Kurulu Başkanı: / Başkan Yardımcıları: Yrd. Doç. Dr. Ayşegül Çört / Tıbbi Biyokimya Yrd. Doç. Dr. Bahadır Murat Demirel / Üyeler: Prof. Dr. Şahin A. Sırmalı / Histoloji ve Embriyoloji Doç. Dr. İlker

Detaylı

Mitokondrial DNA Analiz Paneli

Mitokondrial DNA Analiz Paneli FAST-mtDNA Sequencing Kit Mitokondrial DNA Analiz Paneli Dizi Analizi Amaçlı Kullanım İçin KULLANIM KILAVUZU İÇİNDEKİLER 1 GİRİŞ... 3 2 KİT İÇERİĞİ... 3 3 SAKLAMA... 3 4 GEREKLİ MATERYAL VE CİHAZLAR...

Detaylı

Nitrik Oksit Sentaz ve Nitrik Oksit Ölçüm Yöntemleri

Nitrik Oksit Sentaz ve Nitrik Oksit Ölçüm Yöntemleri Nitrik Oksit Sentaz ve Nitrik Oksit Ölçüm Yöntemleri Nitrik Oksit Sentaz ve Nitrik Oksit Ölçüm Yöntemlerine Giriş Doç. Dr. Bahar Tunçtan ME.Ü. Eczacılık Fakültesi Farmakoloji Ab.D. ME.Ü. Tıp Fakültesi

Detaylı

OKSİJENLİ SOLUNUM

OKSİJENLİ SOLUNUM 1 ----------------------- OKSİJENLİ SOLUNUM ----------------------- **Oksijenli solunum (aerobik): Besinlerin, oksijen yardımıyla parçalanarak, ATP sentezlenmesine oksijenli solunum denir. Enzim C 6 H

Detaylı

POYRAZ TIBBİ CİHAZLAR EDVOTEK

POYRAZ TIBBİ CİHAZLAR EDVOTEK POYRAZ TIBBİ CİHAZLAR EDVOTEK EDVOTEK VİZYON Edvotek, bir çok disiplini bir araya getirerek karmaşık gibi görünen birçok bilimin temellerini anlatarak «Nasıl bilim adamı yetiştiririz?» sorusuna karşılık

Detaylı

Biyoteknoloji ve Genetik II. Hafta 8 TRANSLASYON

Biyoteknoloji ve Genetik II. Hafta 8 TRANSLASYON Biyoteknoloji ve Genetik II Hafta 8 TRANSLASYON Prof. Dr. Hilal Özdağ A.Ü Biyoteknoloji Enstitüsü Merkez Laboratuvarı Tel: 2225826/125 Eposta: hilalozdag@gmail.com TRANSLASYON Translasyon a. mrna ribozoma

Detaylı

ETKİN İLAÇ KULLANIMINDA GENETİK FAKTÖRLER. İlaç Kullanımında Bireyler Arasındaki Genetik Farklılığın Önemi

ETKİN İLAÇ KULLANIMINDA GENETİK FAKTÖRLER. İlaç Kullanımında Bireyler Arasındaki Genetik Farklılığın Önemi ETKİN İLAÇ KULLANIMINDA GENETİK FAKTÖRLER İlaç Kullanımında Bireyler Arasındaki Genetik Farklılığın Önemi PLAVİX FİLM TABLET 75 mg KISA ÜRÜN BİLGİSİ 4.2. Pozoloji ve uygulama şekli Farmakogenetik CYP2C19

Detaylı

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir.

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. METABOLİZMA ve ENZİMLER METABOLİZMA Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. A. ÖZÜMLEME (ANABOLİZMA) Metabolizmanın yapım reaksiyonlarıdır. Bu tür olaylara

Detaylı

Mikrobiyolojide Moleküler Tanı Yöntemleri. Dr.Tuncer ÖZEKİNCİ Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji A.D

Mikrobiyolojide Moleküler Tanı Yöntemleri. Dr.Tuncer ÖZEKİNCİ Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji A.D Mikrobiyolojide Moleküler Tanı Yöntemleri Dr.Tuncer ÖZEKİNCİ Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji A.D 1 Enfeksiyonun Özgül Laboratuvar Tanısı Mikroorganizmanın üretilmesi Mikroorganizmaya

Detaylı

Suyun Radyasyon Kimyası

Suyun Radyasyon Kimyası Suyun Radyasyon Kimyası Radyobiyolojide ve reaktör teknolojisinde kimyasal işlemlerde su ve sulu çözeltilerin önemi nedeniyle suyun radyasyon kimyası deneysel ve teorik çalışmalarda esas konu olmuştur.

Detaylı

Biochemistry Chapter 4: Biomolecules. Hikmet Geçkil, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University

Biochemistry Chapter 4: Biomolecules. Hikmet Geçkil, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University Biochemistry Chapter 4: Biomolecules, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University Biochemistry/Hikmet Geckil Chapter 4: Biomolecules 2 BİYOMOLEKÜLLER Bilim adamları hücreyi

Detaylı

DÖNEM I TIBBA GİRİŞ DERS KURULU (01 EKİM Kasım 2018)

DÖNEM I TIBBA GİRİŞ DERS KURULU (01 EKİM Kasım 2018) DÖNEM I TIBBA GİRİŞ DERS KURULU (0 EKİM 208-6 Kasım 208) DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM Tıbbi Biyoloji 40 X2 46 Tıbbi Biyokimya X2 7 Biyofizik 2-2 Halk Sağlığı 2 4x4 28 Tıbbi Genetik 7 -- 7 Tıp Tarihi ve

Detaylı

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ Ders Kurulu Başkanı: Doç. Dr. Zafer Çetin / Tıbbi Biyoloji Başkan Yardımcıları: Dr. Öğr. Üyesi Tuba Denkçeken/ Biyofizik Öğr. Gör. Dr. Deniz Mıhçıoğlu / Tıbbi Biyoloji Üyeler: Prof. Dr. İlker Saygılı /

Detaylı

KORONER ARTER EKTAZİ

KORONER ARTER EKTAZİ KORONER ARTER EKTAZİ HASTALARDA DNA HASARI, LİPİD PEROKSİDASYONU VE BAZI ANTİOKSİDANT ENZİMLER HAZIRLAYAN :Prof.Dr.Halit Demir GİRİŞ TANIM: Koroner ektazi koroner arterin bir bölümünün anormal olarak,

Detaylı

KAPİLLER ELEKTROFOREZ DNA SEKANSLAMA

KAPİLLER ELEKTROFOREZ DNA SEKANSLAMA İçerik Giriş...2 Deney İçin Gerekli Olan Malzemeler...3 Deneyin Yapılışı... 4-9 Genomik DNA Kalıbının Hazırlanması...4 PCR Amplifikasyonu... 4-5 DNA Miktarının Belirlenmesi...6 Sekans Reaksiyonunun Hazırlanması...7

Detaylı

Gen Arama Yordamı ve Nörolojik Hastalıklarla İlgili Gen Keşfi Çalışmalarına Türkiye den Örnekler

Gen Arama Yordamı ve Nörolojik Hastalıklarla İlgili Gen Keşfi Çalışmalarına Türkiye den Örnekler Gen Arama Yordamı ve Nörolojik Hastalıklarla İlgili Gen Keşfi Çalışmalarına Türkiye den Örnekler Doç. Dr. Sibel Aylin Uğur İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü-Genetik 13. Ulusal Sinirbilim

Detaylı

2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI

2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 1. BÖLÜM 1. I. Adaptasyon II. Mutasyon III. Kalıtsal varyasyon Bir populasyondaki bireyler, yukarıdakilerden hangilerini "doğal seçilim ile kazanır? D) I veii E)

Detaylı

TÜBİTAK BİDEB LİSE ÖĞRETMENLERİ FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ, MATEMATİK- PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI LİSE3 (Çalıştay 2013) BİYOLOJİ GRUP TUHAF

TÜBİTAK BİDEB LİSE ÖĞRETMENLERİ FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ, MATEMATİK- PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI LİSE3 (Çalıştay 2013) BİYOLOJİ GRUP TUHAF TÜBİTAK BİDEB LİSE ÖĞRETMENLERİ FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ, MATEMATİK- PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI LİSE3 (Çalıştay 2013) BİYOLOJİ GRUP TUHAF PROJE ÖNERİSİ ADI TUHAF MATERYALLERDEN İZOLE EDİLEN DNA

Detaylı

YGS ANAHTAR SORULAR #1

YGS ANAHTAR SORULAR #1 YGS ANAHTAR SORULAR #1 1) Yıkımları sırasında Tüketilen O2 miktarı 2) H2O2 H2O2 H2O2 Grafikte bazı organik bileşiklerin yıkımları sırasında tüketilen oksijen miktarı verilmiştir. Buna göre organik bileşiklerin

Detaylı

SERBEST RADİKALLER, OKSİDATİF STRES VE ANTİOKSİDAN SİSTEMLER

SERBEST RADİKALLER, OKSİDATİF STRES VE ANTİOKSİDAN SİSTEMLER SERBEST RADİKALLER, OKSİDATİF STRES VE ANTİOKSİDAN SİSTEMLER SERBEST RADİKALLER Serbest radikaller dış yörüngelerinde eşlenmemiş elektron bulundurmaları nedeniyle diğer bileşiklerden farklı kimyasal bileşiklerdir.

Detaylı

RENAL TRANSPLANT ALICILARINDA C5aR 450 C/T GEN POLİMORFİZMİ: GREFT ÖMRÜ İLE T ALLELİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

RENAL TRANSPLANT ALICILARINDA C5aR 450 C/T GEN POLİMORFİZMİ: GREFT ÖMRÜ İLE T ALLELİ ARASINDAKİ İLİŞKİ RENAL TRANSPLANT ALICILARINDA C5aR 450 C/T GEN POLİMORFİZMİ: GREFT ÖMRÜ İLE T ALLELİ ARASINDAKİ İLİŞKİ Ramazan GÜNEŞAÇAR 1, Gerhard OPELZ 2, Eren ERKEN 3, Steffen PELZL 2, Bernd DOHLER 2, Andrea RUHENSTROTH

Detaylı

Kistik Fibrozis DNA Analiz Paneli

Kistik Fibrozis DNA Analiz Paneli FAST-CFTR Sequencing Kit Kistik Fibrozis DNA Analiz Paneli Dizi Analizi Amaçlı Kullanım İçin KULLANIM KILAVUZU İÇİNDEKİLER 1 GİRİŞ... 3 2 KİT İÇERİĞİ... 3 3 SAKLAMA... 3 4 GEREKLİ MATERYAL VE CİHAZLAR...

Detaylı

PROKARYOTLARDA GEN EKSPRESYONU. ve REGÜLASYONU. (Genlerin Gen Ürünlerine Dönüşümünü Kontrol Eden Süreçler)

PROKARYOTLARDA GEN EKSPRESYONU. ve REGÜLASYONU. (Genlerin Gen Ürünlerine Dönüşümünü Kontrol Eden Süreçler) PROKARYOTLARDA GEN EKSPRESYONU ve REGÜLASYONU (Genlerin Gen Ürünlerine Dönüşümünü Kontrol Eden Süreçler) Nihal EYVAZ (050559015) Şerife OKAY (050559025) Prof. Dr. Figen ERKOÇ Gazi Eğitim Fakültesi Gen

Detaylı

5.111 Ders Özeti #12. Konular: I. Oktet kuralından sapmalar

5.111 Ders Özeti #12. Konular: I. Oktet kuralından sapmalar 5.111 Ders Özeti #12 Bugün için okuma: Bölüm 2.9 (3. Baskıda 2.10), Bölüm 2.10 (3. Baskıda 2.11), Bölüm 2.11 (3. Baskıda 2.12), Bölüm 2.3 (3. Baskıda 2.1), Bölüm 2.12 (3. Baskıda 2.13). Ders #13 için okuma:

Detaylı

FİBRİNOJEN DEPO HASTALIĞI. Yrd.Doç.Dr. Güldal YILMAZ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı Ankara

FİBRİNOJEN DEPO HASTALIĞI. Yrd.Doç.Dr. Güldal YILMAZ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı Ankara FİBRİNOJEN DEPO HASTALIĞI Yrd.Doç.Dr. Güldal YILMAZ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı Ankara H. K., 5 yaşında, Kız çocuğu Şikayet: Karında şişlik Özgeçmiş: 8 aylıkken karında

Detaylı

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ (AAA-FMF)

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ (AAA-FMF) AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ (AAA-FMF) MOLEKÜLER YAKLAŞIMLAR DÜZEN GENETİK HASTALIKLAR TANI MERKEZİ SERPİL ERASLAN, PhD AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ Otozomal resesif kalıtım Akdeniz ve Ortadoğu kökenli populasyonlarda

Detaylı

KRONİK BÖBREK HASTALIĞI (YETMEZLİĞİ) OLAN TÜRK HASTALARINDA TÜMÖR NEKROZ FAKTÖR ALFA ve İNTERLÖKİN-6 PROMOTER POLİMORFİZMLERİNİN ETKİSİ

KRONİK BÖBREK HASTALIĞI (YETMEZLİĞİ) OLAN TÜRK HASTALARINDA TÜMÖR NEKROZ FAKTÖR ALFA ve İNTERLÖKİN-6 PROMOTER POLİMORFİZMLERİNİN ETKİSİ KRONİK BÖBREK HASTALIĞI (YETMEZLİĞİ) OLAN TÜRK HASTALARINDA TÜMÖR NEKROZ FAKTÖR ALFA ve İNTERLÖKİN-6 PROMOTER POLİMORFİZMLERİNİN ETKİSİ Hazırlayan: Meral YILMAZ Cumhuriyet Üniversitesi KRONİK BÖBREK HASTALIĞI

Detaylı

TRANSLASYON ve PROTEİNLER

TRANSLASYON ve PROTEİNLER TRANSLASYON ve PROTEİNLER Prof. Dr. Sacide PEHLİVAN 13 Aralık 2016 mrna daki baz sırasının kullanılarak amino asitlerin doğru sıra ile proteini oluşturmasını kapsayan olayların tümüne Translasyon veya

Detaylı

YARIŞ ATLARINDA OKSİDATİF STRES

YARIŞ ATLARINDA OKSİDATİF STRES YARIŞ ATLARINDA OKSİDATİF STRES Aşağıdaki yazı, AVEF ( Fransız At Veteribnerleri Birliği) kongresinde sunulmuş olan bilimsel bir araştırmanın özetidir. (de Moffarts et al.,2003) Bu araştırma Prof. Pierre

Detaylı

SAĞ VE SOL KOLON YERLEŞİMLİ TÜMÖRLER: AYNI ORGANDA FARKLI PATOLOJİK BULGULAR VE MİKROSATELLİT İNSTABİLİTE DURUMU

SAĞ VE SOL KOLON YERLEŞİMLİ TÜMÖRLER: AYNI ORGANDA FARKLI PATOLOJİK BULGULAR VE MİKROSATELLİT İNSTABİLİTE DURUMU SAĞ VE SOL KOLON YERLEŞİMLİ TÜMÖRLER: AYNI ORGANDA FARKLI PATOLOJİK BULGULAR VE MİKROSATELLİT İNSTABİLİTE DURUMU Ezgi Işıl Turhan 1, Nesrin Uğraş 1, Ömer Yerci 1, Seçil Ak 2, Berrin Tunca 2, Ersin Öztürk

Detaylı

Genom analizi için belirteç olarak kullanılan DNA dizileri

Genom analizi için belirteç olarak kullanılan DNA dizileri Salgınların Araştırılmasında Hızlı Genotiplendirme Yöntemleri Avantajları-Dezavantajları Doç. Dr. Z. Ceren KARAHAN Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobioyoloji Anabilim Dalı Moleküler Genetik

Detaylı

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX! Özel Formülasyon DAHA İYİ Yumurta Verimi Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Detaylı

Biyoteknoloji ve Genetik I Hafta 12. Prokaryotlarda Gen İfadesinin Düzenlenmesi

Biyoteknoloji ve Genetik I Hafta 12. Prokaryotlarda Gen İfadesinin Düzenlenmesi Biyoteknoloji ve Genetik I Hafta 12 Prokaryotlarda Gen İfadesinin Düzenlenmesi Prof. Dr. Hilal Özdağ A.Ü Biyoteknoloji Enstitüsü Merkez Laboratuvarı Tel: 2225826/125 Eposta: hilalozdag@gmail.com Gen İfadesi

Detaylı

Hücre içinde bilginin akışı

Hücre içinde bilginin akışı Hücre içinde bilginin akışı 1 DNA Çift Zincir Heliks 2 Hücre Çekirdeği ve Çekirdek Zarının Yapısal Organizasyonu Hatırlıyor musunuz? DNA Kromatin Kromatid Kromozom RNA Protein Çekirdek Çekirdekcik Nükleotid

Detaylı

Oytun Erbaş, Hüseyin Sedar Akseki, Dilek Taşkıran

Oytun Erbaş, Hüseyin Sedar Akseki, Dilek Taşkıran Yağlı Karaciğer (Metabolik Sendrom) Modeli Geliştirilen Sıçanlarda Psikoz Yatkınlığındaki Artışın Gösterilmesi ve Bu Bulgunun İnflamatuar Sitokinlerle Bağlantısının Açıklanması Oytun Erbaş, Hüseyin Sedar

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 12. Sınıf 1 GENDEN PROTEİNE

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 12. Sınıf 1 GENDEN PROTEİNE YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 12. Sınıf 1 GENDEN PROTEİNE Protein sentezini tüm canlılar gerçekleştirir. Bir mrna molekülünde en fazla 64 çeşit kodon bulunur. DOĞRU YANLIŞ SORULARI Canlıların heterotrof beslenenleri

Detaylı

NÜKLEİK ASİTLERİN ELEKTROFOREZİ

NÜKLEİK ASİTLERİN ELEKTROFOREZİ T.C. FIRAT ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ BÖLÜMÜ NÜKLEİK ASİTLERİN ELEKTROFOREZİ Yüksek Lisans Semineri Hazırlayan: Venhar ÇELİK Danışman: Yrd.Doç.Dr. Dilek Turgut-BALIK NÜKLEİK ASİTLERİN

Detaylı