TÜRKİYE ÖZÜRLÜLER ARAŞTIRMASI TURKEY DISABILITY SURVEY 2002

Transkript

1 TÜRKİYE ÖZÜRLÜLER ARAŞTIRMASI TURKEY DISABILITY SURVEY T.C. BAŞBAKANLIK DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ BAŞKANLIĞI STATE INSTITUTE OF STATISTICS PRIME MINISTRY REPUBLIC OF TURKEY T.C. BAŞBAKANLIK ÖZÜRLÜLER İDARESİ BAŞKANLIĞI TURKISH PRIME MINISTRY PRESIDENCY OF ADMINISTRATION ON DISABLE PEOPLE

2

3 Bu yayının 846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu na göre her hakkı Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı na aittir. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından izinsiz çoğaltılamaz ve dağıtılamaz. State Institute of Statistics, Prime Ministry reserves all the rights of this publication. Unauthorised duplication or distribution of this publication is prohibited under Law No: 846. ISBN Yayın Numarası Publication Number 9 İLGİLİ ŞUBELER - RELATED DIVISIONS [ Yayın istekleri için(*) For publication order Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü + () () Revolving Fund Administration + () / 9 - İstatistiki veri ve bilgi istekleri için For requests of statistical data and information Bilgi Dağıtım Şubesi Müdürlüğü + () () Data Dissemination Division + () / () Yayın içeriğine yönelik sorularınız için For questions of contents about publication Demografi İstatistikleri Şubesi + () / Demographic Statistics Division (*) Genel Bütçeli Kamu Kurumları, Ulusal İstatistik Enstitüleri ve Uluslararası Organizasyonlar, yayın isteklerini ücretsiz olarak karşılaması için Bilgi Dağıtım Şubesi Müdürlüğü ne resmi yazı ile başvurabilir. Domestic General Budgeted State Institutions, National Statistical Institutions and International Organizations should apply officially to Data Dissemination Division to obtain publications without paying dissemination and/or production costs. T.C. Başbakanlık E-posta - yayin@die.gov.tr Devlet İstatistik Enstitüsü İnternet - Internet : Necatibey Cad. No: ANKARA / TÜRKİYE Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası - Ankara, Eylül State Institute of Statistics, Printing Division - Ankara, September 009 MTB: Adet - Copies *. Baskı - nd Edition

4 ÖNSÖZ - Preface Ülkelerin sa lık, e itim ve ekonomik kalkınma göstergelerinde, özürlü nüfusun ya am düzeyi ile özürlü nüfusa sunulan hizmetin kalitesi önemli bir yer tutmaktadır. Son yıllarda, özürlülerle ilgili politikalar uluslararası düzeyde geli me göstermi tir. Bu politikaların izlenmesi ve de erlendirilmesi amacıyla özürlülerle ilgili istatistiklerin toplanmasına büyük önem verilmi tir. Türkiye de özürlü nüfusa yönelik bir kayıt sistemi olmadı ından özürlülerin gerek sayısal gerekse nitelikleri konusunda büyük ölçüde bilgi eksikli i bulunmaktadır. Ülkemizdeki özürlülere ili kin bilgi eksikli inin giderilmesi amacıyla Ba bakanlık Özürlüler daresi Ba kanlı ı ve Devlet Planlama Te kilatı ile i birli inde Devlet statistik Enstitüsü tarafından ilk kez Türkiye Özürlüler Ara tırması uygulanmı tır. Ara tırmada özürlü nüfusun ya, cinsiyet, e itim durumu, medeni durumu, i gücü durumu, sosyal güvenlik durumu ile kurum ve kurulu lardan beklentilerine ili kin bilgiler derlenmi tir. Ara tırmada, özürlü nüfusun, özür türlerine ili kin olarak özrün ortaya çıkı zamanı, nedeni, derecesi, özürlünün cihaz kullanma ve tedavi olma durumlarına ili kin bilgiler derlenmi tir. Bu ara tırmada, ayrıca, ilk kez Türkiye de süre en hastalı a sahip olan nüfus belirlenerek bu nüfusun temel niteliklerine ili kin bilgiler de elde edilmi tir. Ara tırmanın sonuçları Türkiye, yedi co rafi bölge ve kent-kır bazında kullanıcıya sunulmaktadır. Ara tırmaya ili kin sonuçların yer aldı ı bu yayının karar alıcılara, ara tırmacılara ve tüm kullanıcılara yararlı olaca ı inancı ile bilgileri veren hanehalklarına, ara tırma boyunca de erli katkılarını ve desteklerini esirgemeyen ba ta yöneticileri olmak üzere Devlet Planlama Te kilatı Müste arlı ı na, ilgili kurum ve kurulu lara ve özverili çalı malarından dolayı Devlet statistik Enstitüsü ile Özürlüler daresi Ba kanlı ı çalı anlarına te ekkürlerimizi sunuyoruz. Doç. Dr. Ömer DEM R Ba kan Devlet statistik Enstitüsü Living standards of disabled population and quality of services offered to them take place an important role in health, education and economic development indicators of countries. Policies related to disabled population have developed at international level in recent years. Collecting statistics about disabled population has been given great importance with the purpose monitoring and evaluation of related policies. Since there is currently no registration system of disabled population in Turkey, there is lack of quantitative and qualitative information about disabled population. Disability Survey in Turkey was carried out by The State Institute of Statistics for the first time in cooperation with The State Planning Organization and The Presidency of Administration on Disabled People. This survey was aimed to eliminate information deficiency problem on disabled people. Information about age, sex, education, marital status, labor force, social security and their expectations from institutions of disabled population is compiled in this survey. Information about disabled people regarding the type of disability, appearance time, cause and degree of the disability and the status of treatment and using apparatus has been gathered as well. Also, information on population having chronic illnesses is compiled in this survey for the first time. The survey results have been presented on the basis of Turkey, seven geographical regions and urban-rural areas. We would express our special thanks to households providing information, employees, primarily the administrator of The State Planning Organization and all related institutions who gave valuable contribution and support and also The State Institute of Statistics and The Presidency Administration on Disabled People employees for their selfsacrificing. We believe that this publication will be beneficial for decision-makers, researchers and all other users. Associate Prof. Dr. Ömer DEM R President The State Institute of Statistics Dr. Mehmet AYSOY Ba kan V. Özürlüler daresi Ba kanlı ı Dr. Mehmet AYSOY Representative of President The Presidency Administration on Disabled People DİE, 00 TÜRKİYE ÖZÜRLÜLER ARAŞTIRMASI - SIS, 00 Turkey Disability Survey III

5 İÇİNDEKİLER - Contents Sayfa Page Önsöz III Preface Açıklama VII Explanation Bölüm I: Özürlüler Ara tırmasının Temel Göstergeleri Section I: Basic Indicators of Disability Survey [Yerle im yeri, Cinsiyet ve Bölge] [Place of residence, Sex and Region] Özürlü Nüfusun Temel Nitelikleri Basic Characteristics of Disabled Population Özürlü Nüfus Oranları Proportions of Disabled Population Ya Yapısı 7 Age Structure E itim Durumu 8 Educational Level Medeni Durum Marital Status gücü Durumu 4 Labor Force Status Sosyal Güvenlik Durumu 6 Social Security Status Sosyal Güvenlik Kurumuna Kayıtlılık Durumu 9 The Registration Status of Social Security Institution Özrün Türlerine li kin Nitelikler Characteristics by the Types of Disability Özürlülük Oranı Disability Proportion Özrün Ortaya Çıkı Zamanı The Appearance Time of Disability Özrün Nedeni 4 The Cause of Disability Özrün Derecesi 6 The Degree of Disability Tedavi Olma Durumu 9 The Status of Being Treated Cihaz Kullanma Durumu 0 The Status of Using Apparatus Özürlülerin Kurum ve Kurulu lardan Beklentileri 0 The Expectations of Disabled People from Organizations Bölüm II: Özürlü ve Süre en Hastalı a Sahip Olan Section II: Basic Characteristics of Disabled Population Nüfusun Temel Nitelikleri and Population Having Chronic Illnesses [Yerle im yeri, Cinsiyet ve Bölge] [Place of residence, Sex and Region] Bölüm III: Özürlü Nüfusun Özür Türlerine li kin Section III: Characteristics of Disabled Population by Nitelikleri Types of Disability [Yerle im yeri, Cinsiyet ve Bölge] 6 [Place of residence, Sex and Region] Bölüm IV: Özürlü Çocuk Nüfusun Nitelikleri Section IV: Characteristics of Disabled Children [Yerle im yeri, Cinsiyet ve Bölge] 9 [Place of residence, Sex and Region] Section V: Basic Characteristics of Household Bölüm V: Hanehalkı Nüfusunun Temel Nitelikleri Population [Yerle im yeri, Cinsiyet ve Bölge] [Place of residence, Sex and Region] Ek: 00 Türkiye Özürlüler Ara tırması Soru Ka ıdı Appendix: 00 Turkey Disability Survey Questionnaire DİE, 00 TÜRKİYE ÖZÜRLÜLER ARAŞTIRMASI - SIS, 00 Turkey Disability Survey V

6 AÇIKLAMA - Explanation Giri Ülkemizin de içinde yer aldı ı birçok ülke, özürlülere ili kin istatistiki bilgilere sahip olmadıkları için Dünya Sa lık Örgütü nün (DSÖ) tahminlerini kullanmaktadır. Kayıt sistemleri geli mi olan ülkeler, özürlülere ili kin bilgileri kurumlardaki kayıtlarından elde etmektedir. Belirli aralıklarla yapılan ara tırmalarla da kurum kayıtlarında mevcut olmayan bilgileri derlemektedirler. Özürlülere ili kin veri kaynaklarından bir tanesi nüfus sayımlarıdır. Ülkemizde 98 ve 000 yıllarında yapılan Genel Nüfus Sayımlarında özürlülerin sayısal büyüklüklerine ili kin bilgi alınmı tır. Ancak, bu bilgilerin yeterli olmadı ı gözlenmektedir. Ülkemizdeki özürlülerin sayısal büyüklükleri konusunda de i ik yöntemlerle tahminler yapılmakla birlikte, özürlülerin sayısal büyüklükleri, sosyo-ekonomik nitelikleri, ya adıkları sorunlar ve toplumdan beklentileri konusunda kapsamlı bir çalı ma bulunmamaktadır. Amaç Özürlüler konusundaki bilgi ve veri eksikli ini gidermek amacıyla Ba bakanlık Devlet statistik Enstitüsü Ba kanlı ı ve Ba bakanlık Özürlüler daresi Ba kanlı ı i birli i ile 00 Türkiye Özürlüler Ara tırması 00 yılı Aralık ayında gerçekle tirilmi tir. Ara tırmada, Türkiye de özürlülerin sayısı, oranı, sosyo-ekonomik yapısı, sosyal ya amda kar ıla tıkları sorunlar, beklentileri, özürlülük türü, özrün olu sebebi, bölgesel farklılıkların ölçülmesi ile süre en hastalı a sahip olma oranlarının ölçülmesi hedeflenmi tir. Ara tırma soru ka ıtları, el kitabı ve ara tırmanın yayın içeri inin hazırlanması ve de özürlülere ili kin tanımların belirlenmesi çalı maları Özürlüler daresi Ba kanlı ı ile birlikte yapılmı tır. Introduction Many countries including Turkey utilize World Health Organization s (WHO) forecasts because of their lack of statistical information on disabled population Countries having developmental registration systems obtain relevant information on disability from registrations of institutions. They also collect information missing in the above records with survey conducted at regular intervals. One of the data sources on disabled people is population census. Information about disabled population is taken from General Population Census of 98 and 000 in our country. Yet, it has been observed that information in population census is insuffient. There are some forecasts about the size of disabled population in our country. However, there is no detailed study about the size, socioeconomic characteristics, problems and expectations from community of the disabled population. Purpose For eliminating information and data deficiency in this field, 00 Turkey Disability Survey was carried out in December, 00 by The State Institute of Statistics and The Presidency of Administration on disabled people collectively. In this survey, it has been targeted to measure number of disabled people, disability proportion, their socio-economic characteristics, their problems in social life, expectations, type of disability, causes of disability and regional differences and also the proportion of population having chronic illnesses. Preparations of survey questionnaires, manual and contents of publication and also definitions related to the disability were made together with The Presidency of Administration on Disabled People. DİE, 00 TÜRKİYE ÖZÜRLÜLER ARAŞTIRMASI - SIS, 00 Turkey Disability Survey VII

7 Explanation Kapsam Türkiye genelinde, her bir yerle im yerindeki haneler, örnek seçimi için kapsama dahil edilmi tir. Nüfusu 00 ün altında olan yerle im yerleri yeterli hane sayısı içermedi i varsayılarak kapsam dı ı bırakılmı tır. Ancak, geni letme katsayıları hesaplanırken bu yerle im yerleri toplama dahil edilmi tir. Kurumsal nüfus, bu ara tırmanın kapsamında yer almamaktadır. Scope Countrywide, houses in each residential area are included in the scope for selecting samples. Place of residence with population less than 00 are excluded because it is assumed that they have inadequate number of households. Yet, these place of residences are included in total population while factor coefficients (weighting) are calculated Institutional population is excluded in this survey. VIII Örneklem Birimi Ara tırmanın örneklem birimi hanehalkıdır. Çerçeve Kullanılan adres çerçevesi 000 yılı binalar çetveli Form lere dayanmaktadır. Binalar cetveli sonuçları kullanılarak, cadde/sokak bazında toplam hane sayılarına ula ılmı, daha sonra cadde/sokaklar yakla ık 00 hanelik bölümler elde edilecek ekilde bloklanmı tır. Nüfusu 000 nin altında olan yerle im yerlerinin her biri tek bir blok olarak alınmı tır. Örnek Hacmi Hedeflenen tahmini vermek için 06 blok örne e seçilmi tir. Alan çalı ması sonucunda 97 4 hane ile görü me gerçekle tirilmi tir. Örnekleme Yöntemi Örnek tasarımı, Türkiye, 7 co rafi bölge ve kent-kır tahminlerini verecek ekilde olu turulmu tur. Örnekleme yöntemi tek a amalı küme örneklemesidir. Tabakalama Bölge, kent-kır ve nüfus grubu bazında tabakalama yapılmı tır.. Bölge bazında tabakalama: Türkiye de 7 co rafi bölge ayrımı kullanılmı tır.. Kent-kır tabakalaması: Devlet Planlama Te kilatı nın en son kent tanımı ele alınarak 0 00 ve daha fazla nüfuslu yerler kent, ve daha az nüfuslu yerler kır olarak tabakalanmı tır. Yerle im yerleri nüfusları dikkate alınarak, kentsel yerle im yerleri 4, kırsal yerle im yerleri tabakaya ayrılmı tır. SIS, 00 Turkey Disability Survey Sampling Unit The sampling unit of survey is household. Frame Used address frame is based on 000 Building List (Form ). Total number of houses is taken based on street that used the results of Building List. Then, streets are blocked as approximately 00 houses. Every place of residence with population less than 000 is taken as single block. Sample Size To targeted estimation, it is selected 06 blocks for the sampling. At the result of field study, it was interviewed with 97 4 households. Sampling Method Sampling is constituted to be given estimations based on Turkey, 7 geographical regions and urban-rural. Sampling method is a single-stage stratified cluster sampling. Stratification Stratification was made according to region, urban-rural settlement and population group.. Stratification by region base: 7 geographical region differentiation has been used in Turkey.. Urban-rural stratification: According to the urban definition of The State Planning Organization, localities with a population 0 00 and more have been stratified as urban and localities with a population of less than have been stratified as rural. Urban localities have been stratified into 4 strata and rural localities have been stratified into strata by taking into consideration of their population.

8 . Geli mi lik durum tabakalaması: Kentsel ve belediye te kilatı olan kırsal yerle im yerleri cadde/sokakların sosyo-ekonomik yapıları dikkate alınarak fakir, orta ve zengin ayrımında tabakaya ayrılmı tır. Alan Uygulaması Ara tırmanın hazırlanan soru ka ıtlarının ön-testi Ekim 00 tarihinde yapılarak, daha sonra soru ka ıtları revize edilmi tir. Özürlüler ara tırmasının alan uygulaması Aralık 00 tarihinde gerçekle mi tir. Ara tırmanın alan uygulaması öncesi Devlet statistik Enstitüsü Ba kanlı ı merkezi ve bölge müdürlüklerinde anketör ve kontrolörlere iki gün e itim verilmi tir. Özürlüler Ara tırması, örnek hanehalklarında yüz yüze görü me yöntemi ile gerçekle tirilmi tir. Ara tırma Soru Ka ıtları Ara tırmanın alan çalı masında, Hanehalkı Soru Ka ıdı ve Özürlü Birey Soru Ka ıdı olmak üzere iki farklı soru ka ıdı uygulanmı tır. Hanehalkı Soru Ka ıdı Hanehalkı Soru Ka ıdı, örne e çıkan hane halklarındaki tüm fertlere uygulanmı tır. Bu soru ka ıdı ile hanehalkı bireylerine ili kin; ya, cinsiyet, ö renim durumu, medeni durum, çalı ma durumu, sosyal güvenlik durumu ve süre en hastalı a sahip olma durumuna ili kin bilgiler alınmı tır. Hanehalkı soru ka ıdının son kısmında yer alan sorular ile hanedeki ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma veya zihinsel özürlü bireyler tespit edilmi tir Özürlü Birey Soru Ka ıdı Hanehalkı Soru Ka ıdında tespit edilen her bir ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü bireye Özürlü Birey Soru Ka ıdı uygulanmı tır. Özürlü birey soru ka ıdının birinci bölümünde özürlü bireyin kendisine ili kin temel bilgiler, çevresi, hizmet veren kurumlar ve beklentilerine ili kin bilgiler alınmı tır. kinci bölümünde ise her bir özür grubuna ili kin özre yönelik ayrıntılı bilgiler elde edilmi tir.. Stratification of development status: Urban settlements and rural settlements having municipality organization are stratified into strata as poor, middle and rich by taking into consideration of socio-economic structure of streets. Field Study Pre-test of survey s questionnaires was conducted in October 00. Then, questionnaires were revised. Field study of the survey was conducted in December 00. Before field study, two-days training was given to interviewers and supervisors in the Headquarters and Regional Directorates of the State Institute of Statistics. Disability survey was conducted with face to face interview with sampling households. Survey Questionnaires In the field study, two separate questionnaires which are the Household Questionnaire and Disabled Person Questionnaire have been applied. Household Questionnaire The Household Questionnaire is applied to all individuals in the households. The following information is obtained from this questionnaire; age, sex, level of education, marital status, employment status, social security status, chronic illness. In the last part of the questionnaire, disabled persons having orthopedical, seeing, hearing, speaking or mental disabilities in households are determined. Disabled Person Questionnaire The disabled person questionnaire is applied all the orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled population determined in the household questionnaire. In the first part of the questionnaire, information on the disabled individual s characteristics, his/her environment, the institutions serving him/her and the individual s expectations from institutions are obtained. In the second part of the questionnaire, detailed information on disability related to each group of disabled person is obtained. DİE, 00 TÜRKİYE ÖZÜRLÜLER ARAŞTIRMASI AÇIKLAMA IX

9 Explanation TANIM ve KAVRAMLAR Özürlü: Do u tan veya sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yetilerini çe itli derecelerde kaybetmi, normal ya amın gereklerine uyamayan ki ilerdir. DEFINATION and CONCEPTS Disabled Person: Person unable to ensure by himself or herself, wholly or partly, the necessities of a normal individual and/or social life, as a result of deficiency, either congenital or not, in his or her physical capabilities. Özürlülük Oranı: Özürlü olan nüfusun toplam nüfusa oranıdır Ortopedik Özürlü: Kas ve iskelet sisteminde yetersizlik, eksiklik ve fonksiyon kaybı olan ki idir. El, kol, ayak, bacak, parmak ve omurgalarında, kısalık, eksiklik, fazlalık, yokluk, hareket kısıtlılı ı, ekil bozuklu u, kas güçsüzlü ü, kemik hastalı ı olanlar, felçliler, Serebral Palsi, spastikler ve spina bifida olanlar bu gruba girmektedir. Görme Özürlü: Tek veya iki gözünde tam veya kısmi görme kaybı veya bozuklu u olan ki idir. Görme kaybıyla birlikte göz protezi kullananlar, renk körlü ü, gece körlü ü (tavuk karası) olanlar bu gruba girer. itme Özürlü: Tek veya iki kula ında tam veya kısmi i itme kaybı olan ki idir. itme cihazı kullananlar da bu gruba girmektedir. Dil ve Konu ma Özürlü: Herhangi bir nedenle konu amayan veya konu manın hızında, akıcılı ında, ifadesinde bozukluk olan ve ses bozuklu u olan ki idir. itti i halde konu amayan, gırtla ı alınanlar, konu mak için alet kullananlar, kekemeler, afazi, dil-dudak-damak-çene yapısında bozukluk olanlar bu gruba girmektedir. Zihinsel Özürlü: Çe itli derecelerde zihinsel yetersizli i olan ki idir. Zeka gerili i olanlar (mental retardasyon), Down Sendromu, Fenilketonüri (zeka gerili ine yol açmı sa) bu gruba girer. Disability Proportion: The proportion of disabled population to the total population. Orthopedically Disabled Person: Person having a functional limitation as a result of a deficiency in his/her muscular and skeleton system. This orthopedical group includes lack of shortness and excess of hands, arms, foots, legs, fingers, backbones and also with restricted movement, disfigurement, weakness of muscle, bone disease, paralysis, cerebral palsy, spastic and/or spina bifida. Seeing Disabled Person: Person who have partial or no vision in one or both eyes. This group includes the persons using eye prosthesis who have color blindness and/or night blindness. Hearing Disabled Person: Person who is completely deaf or has partial hearing in one or both ears. The using hearing apparatus is also included in this hearing group. Speaking Disabled Person: Persons who can not speak or have a deficiency in speech flow. Person not speaking but hearing, who lack of throat, who use apparatus, who stammer, and who have deficiency in tongue-lip-palate-chin are all included in this group. Mentally Disabled Person: Persons who have a mental impairment at different levels. Persons having mental retardation and down syndrome are also included in this group X SIS, 00 Turkey Disability Survey

10 Süre en Hastalık: Ki inin çalı ma kapasitesi ve fonksiyonlarının engellenmesine neden olan, sürekli bakım ve tedavi gerektiren hastalıklardır (Kan hastalıkları, kalp-damar hastalıkları, solunum sistemi hastalıkları, sindirim sistemi hastalıkları, idrar yolları ve üreme organı hastalıkları, cilt ve deri hastalıkları, kanserler, endokrin ve metabolik hastalıklar, ruhsal davranı bozuklukları, sinir sistemi hastalıkları, HIV). Özürlülük Ara tırmalarında, süre en hastalıklar da, özür türü içerisinde bir alt ba lık olarak yer almaktadır. Bu ara tırmada, süre en hastalıklar, Özürlüler daresi Ba kanlı ı nın kimlik verilmesine esas olan, Tarih ve 90 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan, Özürlülere Verilecek Sa lık Kurulu Raporları Hakkındaki Yönetmelik çerçevesinde belirlenmi tir. Ancak; ara tırmada, süre en hastalık dı ındaki özür türlerine ili kin ayrıntılı bilgiler sorgulanırken, süre en hastalı ın, bireyin normal kabul edilen davranı biçimlerindeki sürekli kayıpları konusunda yeterli sorgulama yapılmamı tır. Bu nedenle, süre en hastalık, toplam özürlülük oranı içerisinde yer almakta ancak nitelikleri incelenirken, di er özür türlerinden ayrı olarak de erlendirilmi tir. Kurumsal Olmayan Sivil Nüfus: Okul, yurt, otel, hastane, rehabilitasyon ve bakım merkezleri, çocuk yuvası, huzurevi, hapishane, kı la ya da orduevinde olan nüfusun dı ında kalan nüfustur. Hanehalkı: Aralarında akrabalık ba ı bulunsun veya bulunmasın, aynı konutta veya aynı konutun bir kısmında ya ayan, hanehalkı hizmet ve yönetimine katılan, gelir ve giderlerini ayırmayan, bir veya birkaç ki inin olu turdu u topluluktur. Kent: 0 00 ve daha fazla nüfuslu yerle im yerleri. Kır: ve daha az nüfuslu yerle im yerleri. Ya : Anket çalı ması sırasında ki inin bitirmi (tamamlamı ) oldu u ya tır. Çocuk: 8 ya altındaki ki iler çocuk olarak tanımlanmı tır. Medyan Ya : Bir nüfusu olu turan ki ilerin ya ları küçükten büyü e sıralandı ında ortada kalan ki inin ya ıdır. Buna göre, nüfusun yarısı bu ya tan küçük, di er yarısı da bu ya tan büyüktür. Chronic Illness: It is illness which obstructs a person s capacity to work and functions and which makes necessary for the person s continuous care and treatment (Blood diseases, heart-vein diseases, respiratory system diseases, digestive system diseases, urethra and productory organ disease, skin diseases, cancers, metabolic diseases, the deficiency of psychological behaviour, nerves system diseases and HIV). Chronic illness is taken as the sub-group within the type of disability in disability surveys. In this survey, chronic illnesses are determined in frame of The Regulation on Health Committee Reports Given Disabled People published in Official Gazette (No.90 and Date) based on identification given by The Presidency of Administration on Disabled People. But in this survey, it is taken detailed information on the type of disability except chronic illnesses. It is not taken detailed information on chronic illnesses That s why, chronic illnesses is only involved in total disability proportion. However, in the section of the characteristics of people having chronic illnesses, chronic illnesses are evaluated different from other types of disabilities (orthopedical, seeing, hearing, speaking, and mental disability). Non - Institutional Civilian Population: Population outside school, hostel, hotel, hospital, rehabilitation and care centres, nursery school, retirement home, prison, barracks or officer s club. Household: One person or a group of persons with or without a family relationship who live in the same house or in the same part of a house, who share their earnings and expenses, take part in the management of the household and render services to the household. Urban: Population of settlement places, 0 00 and over. Rural: Population of settlement places, and below. Age: Age completed by the person during field study. Child: Persons under 8 years of age are defined as children. Median Age: The age of the person in the middle when ages all of persons in the population are arranged in ascending order. In this respect, half of the population is younger than this age and the other half is older. DİE, 00 TÜRKİYE ÖZÜRLÜLER ARAŞTIRMASI AÇIKLAMA XI

11 Explanation Medyan ya = I+ ( (N/) -f ) * i fmed Burada; I : Medyan ya grubunun alt sınırı N f fmed i : Toplam nüfus : Medyan ya grubundan küçük ya gruplarındaki nüfus toplamı : Medyan ya grubunun nüfusu : Medyan ya grubunun aralık büyüklü ü Median age = I+ ( N/) -f ) * i fmed Where; I : The lower limit of the median age group N f fmed i : Total population : Total population of age groups below the median age group : The population of median age group : The size of median age group interval XII Okuryazar Nüfus: Okuma ve yazma bilen nüfustur. Ortaokul dengi meslek okulu mezunları ortaokul mezunları içerisinde, lise dengi meslek okulu mezunları ise lise mezunları içerisinde gösterilmi tir. Yüksek ö retim mezunları; yüksekokul, fakülte, yüksek lisans veya doktora mezunlarını kapsamaktadır. Okuma Yazma Bilen Nüfus Oranı: 6 ve daha yukarı ya taki her 00 ki i içinde okuma yazma bilen ki i sayısıdır Tamamlanmı E itim Düzeyi: ve daha yukarı ya taki ki ilerin tamamlamı oldukları e itim düzeyidir. Burada; ki inin ya ına kadar tüm e itim düzeylerini tamamladı ı varsayılmı tır. gücü: stihdam edilenler ve i sizlerin olu turdu u nüfusu kapsar. gücüne Katılma Oranı: ve daha yukarı ya taki i gücünde olan nüfusun toplam nüfusa oranıdır. stihdam Edilenler: Referans döneminde en az bir saat ücretli, maa lı, yevmiyeli, i veren, kendi hesabına veya ücretsiz aile i çisi olarak ayni (mal) ya da nakdi (para) gelir elde etmek amacıyla ekonomik faaliyette bulunan veya bir i le ba lantısı bulunan ve daha yukarı ya taki ki ilerdir. siz: Referans döneminde istihdamda olmayan, i arayan ve son üç ay içinde i arama kanallarından en az birini kullanmı olan ve daha yukarı ya taki tüm ki ilerdir. Ayrıca, i bulmu veya kendi i ini kurmu ki ilerden i e ba lamak veya i ba ı yapmak için bekleyenler de i siz nüfus kapsamına girmektedir. SIS, 00 Turkey Disability Survey Literate Population: The persons who can read and write. Vocational school at junior high school level graduates are given in junior high school graduates and vocational school at high school level graduates are also given in high school graduates. The higher education graduates include graduates of college, university, masters and Ph.D. Proportion of Literate Population: Number of persons who can read and write per 00 persons 6 years of age and over. Completed Educational Level: It is the level of completed education of population years of age and over. Here, it is assumed that all the educational level of person would be completed up to age. Labor Force: It includes the population consisting of employed and unemployed. Labor Force Participation Rate: The proportion of the population in labor force to the population years of age and over. Persons Employed: The persons who take place in an economic activity at least one hour in the reference period either as a regular or casual employee or as unpaid family worker for an income either in kind (good) or in cash (money) and who is years of age and over. Unemployed: The persons who are not employed, and who have been seeking a job and who have used at least one active method in seeking a job in the last three months and the persons who are years of age and over in the reference period. Additionally, the ones who found a job or who established their business but waiting for starting the job are also considered as unemployed.

12 sizlik Oranı: siz nüfusun i gücündeki nüfusa oranıdır. gücünde Olmayan Nüfus: Referans döneminde istihdamda olmayan ve i siz kapsamına girmeyen ve daha yukarı ya taki ki ilerdir Sembol - Bilgi yoktur. Bilgilerin Sunumu Tablolar arası toplamların tutmaması, örneklem sonuçlarının geni letme katsayısı ile çarpılarak kitleye ula ması için yapılan hesaplamalardaki yuvarlamalardan kaynaklanmaktadır. Bazı de i kenlere ait standart hata de erleri istenildi inde verilebilecektir. Ara tırmada kullanılan co rafi bölgelerin hangi illerden olu tu u a a ıda verilmi tir. Unemployment Rate: The proportion of the unemployed population to the population in labor force. Population not in Labor Force: Persons who are years of age and over and are not employed in reference period and who are not included in the unemployed population. Symbol - Denotes magnitude nil. Presentation of Information Inconsistency between the totals of the tables results from the rounding in the calculations made to reach the population by multiplying the sampling outcomes with the expanding coefficient (factor). Standard errors of the selected variables will be given if it is requested. Geographical regions used in survey which include provinces are given below. AÇIKLAMA Co rafi Bölgeler Geographical Regions Kapsanan ller Province to Comprise Marmara Balıkesir, Bilecik, Bursa, Çanakkale, Edirne, stanbul, Marmara Kırklareli, Kocaeli, Sakarya, Tekirda, Yalova Ege Aegean Afyon, Aydın, Denizli, zmir, Kütahya, Manisa, Mu la, U ak Akdeniz Adana, Antalya, Burdur, Hatay, Isparta, Mersin, Mediterranean Kahramanmara, Osmaniye ç Anadolu Ankara, Çankırı, Eski ehir, Kayseri, Kır ehir, Konya, Central Anatolia Nev ehir, Ni de, Sivas, Yozgat, Aksaray, Karaman, Kırıkkale Karadeniz Amasya, Artvin, Bolu, Çorum, Giresun, Gümü hane, Ordu, Black Sea Kastamonu, Rize, Samsun, Sinop, Tokat, Trabzon, Zonguldak, Bayburt, Bartın, Karabük, Düzce Do u Anadolu East Anatolia A rı, Bingöl, Bitlis, Elazı, Erzincan, Erzurum, Hakkari, Kars, Malatya, Mu, Tunceli, Van, Ardahan, I dır Güneydo u Anadolu Southeast Anatolia Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Mardin, Siirt, anlıurfa, Batman, ırnak, Kilis DİE, 00 TÜRKİYE ÖZÜRLÜLER ARAŞTIRMASI XIII

13

14

15 ÖZÜRLÜ NÜFUSUN TEMEL NİTELİKLERİ Basic Characteristics of Disabled Population Ki ilerin do u tan veya sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çe itli derecelerde kaybetmesi nedeniyle özürlü olması, süre en (kronik) hastalı ı olan ki ilerin ise çalı ma kapasitelerinin ve ya amsal fonksiyonlarının engellenmesi, bu durumdaki ki ilerin ya amsal aktivitelerini kısmi ya da tam olarak engellemekte ve de en önemlisi sosyal ya amlarını sürdürmelerini zorla tırmaktadır. Türkiye de özürlü ve süre en hastalı a sahip olan ki i sayısı, oranı ve bunlara ili kin sosyoekonomik nitelikler hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Özrün ve süre en hastalı ın ortaya çıkı nedeni ve olasılı ı ya a göre de i im gösterdi inden özrü veya süre en hastalı ı olanların ya amsal faaliyetlerini yerine getirmede önemli farklılıklar ya anması nedeniyle bu bölümde özürlü nüfus (ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma, zihinsel ) ile süre en hastalı ı olan nüfus iki ayrı grupta incelenmi tir. Özürlü Nüfus Oranları Özürlü olan nüfusun toplam nüfus içindeki oranı %.9 dur. Ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlülerin oranı %.8 iken süre en hastalı ı olanların oranı ise % 9.70 dir. Özürlü olma oranları ya grubu bazında incelendi inde her iki grupta da ileri ya larda artmaktadır. Ancak, bu artı süre en hastalı ı olanlarda di er özür grubundakilere göre daha fazladır. 0-9 ya grubunda ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü olanların oranı %.4 iken 0-9 ya grubunda süre en hastalı a sahip olanların oranı %.60 tır. Bu oran, ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü olanlarda 0-9 ya grubu, süre en hastalı ı olanlarda ise 0-9 ya grubunda yakla ık iki katına çıkmaktadır (Tablo. ). Ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü nüfus cinsiyet ayrımında incelendi inde, erkeklerin oranının daha yüksek oldu u, süre en hastalı a sahip olan nüfusta ise kadınların oranının daha yüksek oldu u gözlenmektedir. Ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü olanların oranı kırda daha yüksek iken süre en To be disabled because of loss of physical, mental, psychological, sensory and social abilities in various levels as a result of any illnesses or accidents from congenital or subsequently of people, and also to be obstructed of working capasity and vital functions of people having chronic illnesses obstruct vital activities of these people partially or completely and also it is important thing to make their social life difficult. There is no enough information on the number and proportion of disabled people and people having chronic illnesses and also their socioeconomic characteristics. They have important differences in realizing their living activities because of the cause and probability of the appearance time of disability varying according to the age. That is why, the orthopedical, seeing, hearing, speaking, mental disability and chronic illness were all examined in two different groups in this section. Proportions of Disabled Population Total disability proportion in the overall population is.9 %. The proportion of orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people is.8 % and the proportion of people having chronic illnesses is 9.70 % as well. When the proportion of these disabilities is examined by age groups, it is observed that proportion of disabled people increaes in older ages. This is especially observed in people having chronic illnesses. While the proportion of orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people is.4 % in 0-9 age group, this proportion is.60 % for people having chronic illnesses in 0-9 age group. While the proportion of orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people is doubled in 0-9 age group, the proportion of people having chronic illnesses is doubled in 0-9 age group approximately (Table. ). When the proportions are examined by sex, it is observed that while the proportion of orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people is higher in males, the proportion of people having chronic illnesses is higher in females. while the proportion of orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people is higher in rural, the DİE, 00 TÜRKİYE ÖZÜRLÜLER ARAŞTIRMASI - SIS, 00 Turkey Disability Survey

16 Basic Characteristics of Disabled Population hastalı a sahip olanların oranı kentte daha yüksektir. Özürlülük oranı bölgelere göre incelendi inde, ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü olanların oranı %. ile en yüksek Karadeniz Bölgesinde, %. ile en dü ük Marmara Bölgesinde gözlenmektedir. Süre en hastalı ı olanların oranı ise % 0.90 ile en yüksek Marmara Bölgesinde, % 7.8 ile en dü ük Güneydo u Anadolu Bölgesinde gözlenmektedir (Tablo.). proportion of people having chronic illnesses is higher in urban. When the proportion of disability is examined by regions, it is observed that while Black Sea Region has the highest proportion with.%, Marmara Region has the lowest proportion with. % for orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people. On the other hand, it is observed that while the proportion of people having chronic illnesses is the highest in Marmara Region with 0.90 %, this proportion is the lowest in Southeast Anatolia Region with 7.8 % (Table.).. Özürlülük oranı The proportion of disability A. Toplam-Total B. Erkek-Males C. Kadın-Females (%) Toplam özürlü nüfus Total disabled population Ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ve zihinsel özürlü nüfus Orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled population Süre en hastalı a sahip olan nüfus Population having chronic illnesses A B C A B C A B C Türkiye-Turkey Ya grubu Age group Bilinmeyen Unknown Yerle im yeri Place of residence Kent -Urban Kır-Rural Bölge-Region Marmara-Marmara Ege-Aegean Akdeniz Mediterranean ç Anadolu Central Anatolia Karadeniz Black Sea Do u Anadolu East Anatolia Güneydo u Anadolu Southeast Anatolia SIS, 00 Turkey Disability Survey

17 . Yaþ grubuna göre özürlü nüfus oraný. Yaþ grubuna göre süreðen hastalýða sahip nüfus oraný The proportion of disabled population by age group The proportion of population having chronic illnesses by age group 9 4 % % Ya grubuna göre özürlü nüfus oranı The proportion of disabled population by age group 0-9 0_ _ Erkek-Males 0_ _ _ Kadýn-Females 0_ _ % Ya grubuna göre süre en hastali a sahip nüfus oranı The proportion of population having chronic illnesses by age group Veri için tablo. e bakýnýz. For data, see table.. Erkek-Males Kadın-Females Erkek-Males Kadın-Females Veri için tablo.'e bakınız. - For data, see table.. Veri için tablo.'e bakınız. - For data, see table.. % _ _ Erkek-Males 0_ _ _ Kadýn-Females 0_ _ ÖZÜRLÜ NÜFUSUN TEMEL NİTELİKLERİ Ya Yapısı Medyan ya, nüfusun ya yapısının yorumlanmasında kullanılan bir göstergedir. Bu gösterge toplam nüfusu iki e it parçaya bölen ya tır. Ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlüler için medyan ya.86, süre en hastalı ı olanlar için dir. Medyan ya toplam nüfus için ise 6.4 tür. Bu de erlere göre toplam nüfusun yarısı 6 ya ından, ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü olan nüfusun yarısı yakla ık 4 ya ından ve süre en hastalı ı olan nüfusun yarısı da yakla ık 49 ya ından daha büyük ya lardadır. Ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü nüfus, toplam nüfustan daha ya lı bir nüfus yapısına sahip iken süre en hastalı ı olanların ise en ya lı nüfus yapısına sahip oldu u görülmektedir (Tablo.). Özürlü nüfusta, kadınların medyan ya ı erkeklerden daha yüksektir. Ancak, cinsiyetler arası farklıla ma ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü olanlarda daha fazladır (Tablo.). Medyan ya, bölge bazında incelendi inde en dü ük Güneydo u Anadolu Bölgesinde görülmektedir (Tablo.). Age Structure Median age is an indicator used in evaluation of age structure of population. This indicator is that age which divides population into two equal pieces. The median age for orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people is.87 and the median age for people having chronic illnesses is Median age for total population is 6.4 as well. According to these values, the half of population is older ages than the age of 6, the half of orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people is older ages than the age of 4 and also the half of people having chronic illnesses is older ages than the age of 49 approximately. While ortopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people have older population structure then total population structure, it is observed that people having chronic illnesses have the oldest population structure (Table.). In disabled population, median age of females is higher than that of males. But, the difference among sexes is higher in orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people (Table.). When median age is examined by regions, the lowest median age is seen in Southeast Anatolia Region (Table.). DİE, 00 TÜRKİYE ÖZÜRLÜLER ARAŞTIRMASI 7

18 Basic Characteristics of Disabled Population. Özürlü nüfusun medyan ya ı Median age of disabled population Ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ve zihinsel özürlü nüfus Orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled population Medyan ya - Median age Süre en hastalı a sahip olan nüfus Population having chronic illnesses Türkiye - Turkey Yerle im yeri - Place of residence Kent - Urban Kır - Rural.7.0 Cinsiyet - Sex Erkek - Males Kadın - Females Bölge - Region Marmara - Marmara Ege - Aegean Akdeniz - Mediterranean ç Anadolu - Central Anatolia.9.47 Karadeniz - Black Sea Do u Anadolu - East Anatolia Güneydo u Anadolu Southeast Anatolia E itim Durumu Okuryazarlık Durumu Özürlü nüfusun okuryazarlık durumu incelendi inde, altı ve daha yukarı ya taki ki ilerden okuma yazma bilmeyenlerin oranı ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlülerde % 6. iken süre en hastalı ı olanlarda % 4.8 oldu u görülmektedir. Toplam nüfus için bu oran %.94 tür. Ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlülerde okuma yazma bilmeyenlerin oranı hem toplam nüfustan, hem de süre en hastalı ı olanlardan daha yüksektir. Toplam nüfus içerisinde her on ki iden yakla ık bir ki i okuma yazma bilmemekte iken bu süre en hastalı ı olanlarda iki ki iye ve ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü olanlarda da dört ki iye çıkmaktadır (Tablo.). Okuma yazma bilmeyenlerin oranı kent-kır ayrımında incelendi inde, kırda okuma yazma bilmeyen ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlülerin oranı % 4.44 iken bu oran kentte % 9.8 dir. Okuma yazma bilmeyen süre en hastalı a sahip nüfus oranı ise kırda %.8 iken kentte % 0.49 olarak gözlenmektedir. Bu oran toplam nüfus için kentte %0.04, kırda ise %7.7 dir. Educational Level The Literacy Status When the level of education of disabled population is examined, it is seen that while the illiteracy rate of orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people six years of age and over is 6. %, this rate for people having chronic illnesses is 4.8 %. This rate for total population is.94 %. In orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people, illiteracy rate is higher than both total population and people having chronic illnesses. In total population, while approximately one person from ten persons is illiterate, this number increase to two persons in people having chronic illnesses and four persons in orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people (Table.). When the illiteracy rate is examined by urbanrural, it is observed that while illiteracy rate of orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people in rural is 4.44 %, this rate is 9.8 % in urban. On the other hand, it is observed that while the illiteracy rate of people having chronic illnesses is.8 % in rural, this rate is 0.49 % in urban. This rate for total population is 0.04 % in 8 SIS, 00 Turkey Disability Survey

19 Her iki yerle im yerinde de okuma yazma bilmeyen ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlülerin oranı süre en hastalı ı olanların oranından daha yüksektir (Tablo.). Okuma yazma bilmeyenlerin oranı cinsiyet bazında ele alındı ında, toplam nüfus, ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü olan nüfus ve süre en hastalı ı olan nüfusun her üçünde de cinsiyetler arasında farklılık gözlenmektedir. Ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü erkeklerde okuma yazma bilmeyenlerin oranı % 8.4, kadınlarda % 48.0 iken süre en hastalı ı olanlarda okuma yazma bilmeyenlerin oranı erkeklerde % 9.78, kadınlarda ise %.04 tür. Toplam nüfusta okuma yazma bilmeyenlerin oranı erkeklerde % 6.89, kadınlarda ise % 8.8 tür. Her üç nüfus grubunda da okuma yazma bilmeyen kadınların oranı erkeklerden daha yüksektir (Tablo.). urban and 7.7 % in rural. The illiteracy rate of orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people is higher than that of people having chronic illnesses in both urban and rural (Table.). Illiteracy rate is examined by sex, it is observed that in total population, orthopedically, seeing, hearing, speaking, mentally disabled people and people having chronic illnesses, there is difference between males and females. While illiteracy rate of orthopedically, seeing, hearing, speaking, mentally disabled people is 8.4 % for males and 48.0 % for females, illiteracy rate of people having chronic illnesses is 9.78% for males and.04 % for females. In total population, illiteracy rate is 6.89 % for males and 8.8 % for females. In every three population groups, the illiteracy rate of females is higher than that of males (Table.). ÖZÜRLÜ NÜFUSUN TEMEL NİTELİKLERİ. Okuryazarlık durumuna göre özürlü nüfus oranı The proportion of disabled population by the status of literacy [6>=ya age] Ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ve zihinsel özürlü nüfus Orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled population Okuma yazma bilmeyen Illiterate Okuma yazma bilen Literate (%) Süre en hastalı a sahip olan nüfus Population having chronic illnesses Okuma yazma bilmeyen Illiterate Okuma yazma bilen Literate Türkiye - Turkey Yerle im yeri Place of residence Kent - Urban Kır - Rural Cinsiyet - Sex Erkek - Males Kadın - Females Bölge Region Marmara - Marmara Ege - Aegean Akdeniz - Mediterranean ç Anadolu Central Anatolia Karadeniz - Black Sea Do u Anadolu East Anatolia Güneydo u Anadolu Southeast Anatolia DİE, 00 TÜRKİYE ÖZÜRLÜLER ARAŞTIRMASI 9

20 Basic Characteristics of Disabled Population Okuma yazma bilmeyenlerin oranı bölgelere göre incelendi inde, hem ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlülerde hem de süre en hastalı ı olanlarda sırasıyla %., % 4. ile en yüksek Güneydo u Anadolu Bölgesinde, en dü ük ise sırasıyla %6.6, % 7.4 ile Marmara Bölgesinde gözlenmektedir (Tablo.). Tamamlanmı E itim Durumu Ülkemizdeki e itim sistemine göre yakla ık olarak ya ında örgün (resmi) e itim tamamlanmaktadır. Bu nedenle, tamamlanmı e itim durumu ve daha yukarı ya taki özürlü ki iler için de erlendirilmi tir. Tamamlanmı e itim düzeyine göre ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlülerde okuma yazma bilmeyenlerin oranı % 6.7 ile süre en hastalı ı olanlardan (% 6.64) ve toplam nüfustan (%. ) daha yüksektir (Tablo.4). When the illiteracy rate is examined by regions, in both orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people, and people having chronic illnesses, the illiteracy rate is the highest in Southeast Anatolia Region with. % and 4. %, and also the lowest in Marmara Region with 6.6 % and 7.4 % respectively (Table.). Completed Level of Education Formal education is completed approximately in years of age by education system in Turkey. Because of this, completed educational level is evaluated for disabled population of years of age and over. According to the completed educational level, the rate of illiteracy in orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people is higher with 6.7 % than people having chronic illnesses (6.64%) and total population (. %) (Table.4). % % Tamamlanmı e itim durumuna göre özürlü nüfus oranı The proportion. Tamamlanmýþ of disabled eðitim population durumunaby göre completed özürlü nüfus educational oraný level The proportion of disabled population completed educational level Okuma-yazma bilmeyen Illiterate Ok-yaz. bilen fakat bir okul bitirmeyen Literate without a Okuma-yazma bilen fakat diploma bir okul Okuma-yazma bilmeyen Illiterate bitirmeyen - Literate without a diploma lkokul Primary school Ýlkokul Primary school Veri için tablo.4'e bakınız. - For data, see table.4. Orta ve dengi Junior high school and equivalent Orta ve dengi Junior high school and equivalent Erkek-Males Lise ve dengi Yüksek ö retim High school Higher and equivalent education Lise ve dengi High school and equivalent Erkek-Males Kadýn-Females Yüksek öðretim Higher education Kadın-Females.4 Tam am lanm ı e itim durumuna göre süre en hastalı a sahip nüfus oranı.4 Tamamlanmýþ eðitim durumuna göre süreðen hastalýða sahip nüfus oraný The The proportion of of population population having having chronic illnesses chronic byillness completedby educational completed level educational % 60 level 60 0 Erkek-Males Kadýn-Females Okuma-yazma Ok-yaz. bilen lkokul Primary Orta ve dengi Lise ve dengi Yüksek ö retim 0 Okuma-yazma bilmeyen Okuma-yazma fakat bir bilen okul Ýlkokul school OrtaJunior ve dengihigh Lise High ve dengi school Yüksek öðretim Higher bilmeyen Illiterate fakat bitirmeyen bir okul Primary Junior school high and High and school equivalent Higher education Illiterate bitirmeyen - Literate school school and and equivalent education without Literate a diploma equivalent equivalent without a Erkek-Males Kadın-Fe m ales Veri için tablo.4 e bakýnýz. diploma For data, see table.4. % 0 Bitirilen okul durumu incelendi inde, ilkokul mezunu olanların oranında ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma, zihinsel özürlü olanlar ile süre en hastalı ı olanlar arasında önemli bir farklılık gözlenmektedir. Ancak, süre en hastalı a sahip olanlarda yüksek ö retim mezunu olanların oranı, ortopedik, görme, i itme, dil ve konu ma ile zihinsel özürlü olanların oranının yakla ık iki katıdır. SIS, 00 Turkey Disability Survey It is seen that there is a fundamental difference in primary school graduates between orthopedically, seeing, hearing, speaking, mentally disabled and people having chronic illnesses. However, the rate of higher education of people having chronic illnesses is approximately doubled of orthopedically, seeing, hearing, speaking and mentally disabled people. In every educational