Beechcraft B200 King Air R/C Modelinin Yapımı

Transkript

1 İLK MODEL UÇAK YAPIM DENEYİMİM. Beechcraft B200 King Air R/C Modelinin Yapımı ANKARA MODEL UÇAK KÜLÜBÜ İsmail Yücel ANKARA 2009 Güncelleme 1.0

2 GİRİŞ Bu yazıda ülkemizde ve dünyada bir çok havayolu kuruluşunda çok yoğun olarak kullanılan King Air B200 modelinin yapılmasını ve uçurulması ile ilgili adımları okuyabilirsiniz. B200, Türkiye de, özel havayolu şirketleri, Anadolu Üniversitesi Havacılık Meslek Yüksek Okulu nda ve Kara Havacılık Okulu nda kullanılmaktadır. 17 Şubat 1993 de Orgeneral Eşref Bitlis in düştüğü uçak da bir B200 idi. Ben daha önce ARF 1 uçak toplamıştım; ancak ilk kez baştan sona bir uçak hazırladım. Uzun ve yorucu bir süreç sonunda (27 Şubat 21 Haziran) uçurabildiğim uçakla ilgili deneyimlerimi paylaşmak için bu metni hazırlamaya karar verdim. Yukarıda da değindiğim gibi ilk kez uçak yaptım. Mutlaka hatalı işlemler ya da daha pratik çözümler olacaktır. Konuda bilgili arkadaşlar isterlerse bana ismail@yucel.name adresinden ulaşarak uyarılarını iletebilirler. Ankara Model Uçak Kulübü ( atölyelerinde hazırladığım bu projenin, uçak yapmayı düşünenlere faydalı olacağını umuyorum. 1 ARF Almost Ready to Fly 3-5 saatlik montajdan sonra uçmaya hazır uçak.genelde kanat, yatay ve dikey stab motor tekerler ve elektronik dışındaki bölümleri hazır, toplanmış uçak

3 B200 Şekil 1-King Air B200 Şekil 2-Ticari Uçuşlar için hazırlanmış B200 koltuk takımı

4 Şekil 3-B200 ün Pilot Kabini Şekil 4-Anadolu Üniversitesinin B200 ü ön iniş takımı açılmayınca yukarıdaki gibi inmişti. Bu inişte can kaybı ya da yaralanma olmadı. B200 ÜN TEKNİK ÖZELLİKLERİ Turboprop jet sınıfının en gözde uçaklarından biridir. Personeli 2 pilot ve bir uçuş görevlisinden oluşur. Koltuk sayısı: 10 Boş ağırlık: kg Max: kg Motorlar: 2 adet 850 shp turboprop Performans Max hız: 530 km/h Tırmanma hızı: 3000 ft/min (Dakikada 914 m) Tavan: ft ( m) Menzil: km (2,270 miles)

5 NEDEN KING AIR B200? Neden böyle sıra dışı bir uçağın modelini yapmaya karar verdiğime gelince... Bunun sebebi rahmetli kuzenim Kara Pilot Binbaşı Timur Ayhün dür, derim. Timur ile çocukluğumuz beraber geçmişti. O askeri liseye gidince ayrılan yolumuz, Ankara da üniversite yıllarında tekrar kesişti. O Harbiye de, biz fakültede hafta sonlarında görüşüyorduk. O, mezun olup UH1 pilotu olarak Kara Kuvvetlerine katıldı. Çok geçmeden ABD de AH-1P Cobra eğitimi aldı ve uzun yıllar bu helikopter ile uçtu. Son yıllarda görevine Ankara da devam etmesi sayesinde yine bol bol görüştük. Bu dönemde Timur, bizi uçuşta sık sık ziyaret etmişti. Şekil 5 Timur Ayhün yılında Kara Kuvvetleri B200 eğitimi için onu tekrar ABD ye gönderdi. 6 aylık eğitim sonrası tekrar kıtasına katıldı; ancak 2007 sonunda yakalandığı Akciğer CA dan kurtulamayarak da hayata gözlerini yumdu. Ben kendimce onu anmak istedim. Helikopter konusunda bilgim olmadığı için de son kullandığı uçağın modelini yapıp uçurmaya karar verdim. Şekil 6-Timur Ayhün Hipodrom pistinde öndeki Scanner bana hediye ettiği uçak Şekil 7-Timur' la B200 ün pilot kabininde

6 UÇAĞIN YAPIMI Karar verdim vermesine ama, elimde uçağın resimleri ve aşağıdaki 3 görünüşlü çiziminden başka bir veri yoktu. Ben de kulüpteki arkadaşlarım sevgili Osman Şar, Barış Okat ve Yıldırım Manyas ın da fikirlerini ve yardımlarını alarak uçak yapımına başladım. Şekil 8: Uçağı hazırlamak için kullandığım çizim İlk olarak daha önce mavi mantar benzeri, elektrikli uçağımda da kullandığım Towerpro Combo T motoru ile bir sistem düşündüm. Bana göre bu motor, yaklaşık 700 gramlık uçağı akrobatik şekilde oldukça iyi uçurmuştu.ben uçağımı 2 kilograma göre hesap ederek bundan 2 tanesi ile trainer modda uçabileceğimi düşündüm. Motorla ilgili detaylı bilgi için: witem.asp?idproduct=4709 Hobbycity den almış olduğum Towerpro combo içeriği : Motor-ESC-Pervane den oluşuyor. Kargo hariç bedeli 18,56 USD oldukça güçlü bir motor basit modeller için kesinlikle tavsiye ederim. Alacak arkadaşlar mutlaka yedek şaftını da alsınlar, özellikle önden motor olarak kullanacaklarsa. Şekil 9-Towerpro T combo

7 Uçakta servo olarak gene hobbycity den aldığım; 900_9g_/_1.6kg_/_.12sec_Micro_Servo HTX 900 micro servoları kullandım (3,65 USD). Sadece elevator de metal dişli olanı tercih ettim. Şekil 10- HTX 900 mikro servo Yapım materyali olarak Bauhaus tan aldığım 5 santimetrelik mavi yalıtım köpüklerini kullandım. Kanatlar ve gövdeye 2 tane gitti ki, tanesi 10 TL idi. GÖVDENİN YAPIMI Başlangıçta gövdeyi hazırlamak için internetten bulduğum uçağın yandan görünüşünü (Yukarıdaki grafik), A4 yazıcımda, C.Draw kullanarak istediğim ölçüde büyüttüm. Parça parça yazdırarak bunları birleştirdim.yandan görünüşünü köpük üzerine çizerek 3 adet kestim. Bunları Beyaz ahşap tutkalı ile birbirine yapıştırdım. İlerideki çalışmaları engellememesi için epoksi kullanmadım.ancak beyaz tutkal da çok doğru seçim değilmiş çünkü hava almayan bölümleri kurumamış. Şekil 11- Gövdenin yandan kesilmiş hali

8 Yandan görünüşü elde ettikten sonra üstten görünüşü de yazdırarak aynı yöntemle gövdeye üstten görünüş şeklini verdim. Şekil 12-Gövde üsten kesilmiş Bundan sonra yuvarlama işini tamamen göz kararı, zımpara ile gerçekleştirdim. Sonuç olarak elimde içi dolu yunus balığı şeklindeki gövde oluştu. Şekil 13- Gövde zımpara ile şekillendirildikten sonra Uçağın buraya kadar olan en talaşlı bölümünü evde yaptım ki sakın siz yapmayın, bu iş boşanmaya kadar gider, benden demesi Aylarca evin her yerinden köpük tozu çıktı. Ben gövdeyi önce dış bölümünü yaparak hazırladım. Oldukça zor bir yöntem eğer sizin elinizde imkan varsa gövdenin profillerini bulabilirseniz gövdeyi ısıtıcı tel ile daha kolay kesebilirsiniz.

9 Bundan sonrası için benim kafamda, alttan 1 cm lik kapak keserek uçağın içini oymak vardı. Ancak kulüpte yaptığımız görüşmelerle uçağı 3 parçaya bölerek içini elektrikli tel ile oymaya karar verdik. Uçağı aşağıdaki gibi kestik. Şekil 14- Gövdenin içini boşaltmak için 3 e bölünmesi Daha sonra kalıplarımızı hazırlayarak uçağın için oyduk. Şekil 15- Gövde içi profil kalıplar yardımı ile boşaltıldı

10 Şekil 16- Gövde den çıkan parçalar Şekil 17 - Selim Özdil gövdeyi incelerken Bu işlemi yaparken resim çekmeyi ihmal ettik. Daha detaylı resimleri bir sonraki projem sevgili Dr. Uğur Berberoğlu nun Mini Funtanasını kopyalarken çektiğim resimlerle anlatmaya çalışacağım.

11 Şekil 18 -Dr.Uğur Berberoğlu'nun Mini Funtanası Şekil 19- Gövdeden ısıtıcı telin geçeceği deliğin açılması Gövdenin iki yanına kalıplar takıldıktan sonra ısıtıcı teli içinden geçirmek için ortadan bir delik açtık.

12 Şekil 20- Delik karşıdan çıkmış Açılan delikten ısıtıcı tel geçirdik. Teli ile ilgili bilgi, kanat yapımı bölümü sırasında daha detaylı olarak verilecektir. Şekil 21- Teli geçiriyoruz

13 Isıtıcı tel ve kalıplar yardımı ile gövdenin içini boşalttık. Şekil 22 -gövde içi kesilmiş Şekil 23- telin tek ucunu sökerek taktığımız gibi çıkartıyoruz

14 Şekil 24 -Gövde ve içinden çıkartılan bölüm Şekil 25 Aynı şekilde gövdenin başka bir bölümü de çıkartılıyor.

15 Şekil 26- Kulübümüz üyesi Barış Yurtsever (Barış THY de Pilot) kendi kullandığı Gulfstream ın modelini aynı yöntemi kullanarak yapıyor. Bu işlemler sırasında mutlaka yardım edecek biri gerekli. Aslında tüm yapım sırasında birileri yardım etse hiç de fena olmaz. Ben kesinlikle Barış (Okat), Osman (Şar) ve Oğuzhan (Yatkın) ı tavsiye ederim. Ayrıca Müsaade et yani Sevgili Yıldırım (Manyas) abi yi unutmamak lazım. Yalnız yanlışlıkla dolabını açmayın benden söylemesi Şekil 27- Dolguda kullandığımız ithal ve yerli dolgu malzemeleri

16 KANADIN YAPILMASI Anlatmaya başlamadan önce köpük kesme işlemlerimde kullandığımız basit sistemi gösterelim. Şekil 28- Köpük kesmek için kullandığımız ısıtıcı tel Sistem eski yıllarda kullanılan çift kişilik testerelere benzemekte. Testere yerinde ısıtıcı tel bulunmakta, bizim cihazımızda nikelkrom tel kullanılmıştır. Sistemde 220/18 V luk bir transformatör ile düşürülmüş elektrik kullanılmaktadır. Kesicinin boyu 120 cm dir. Şekil 29- Keseceğimiz kanat dış kenarlarına göre köpük üzerine çizilir.

17 Şekil 30 - Gönyeler yardımı ile basit bir düzenek kurarak köpükleri kestik. Yıldırım Manyas hassas ölçümde Şekil 31 - Kesim İşlemi

18 Şekil 32- Kesim bittikten sonra kanat profillerini düzgün takabilmek için kenarlar tam ortadan çizilir. Kanat profillerini 2 mm lik kontrandan hazırladık. iki yönden de düzgün kesilebilmesi için profiller üzerine ölçek çizdik. Ayrıca köpüğe iğneleyeceğimiz için profiller 1 lik matkapla önceden delinmelidir. Şekil 33- Kanat profilleri

19 Şekil 34- Profiller olabildiğince fazla toplu iğne ile çizgiler ortalanarak keseceğimiz köpüklere takılır. Şekil 35- Kanadın diğer ucu Kanat alttan ve üsten desteklenerek kesme işlemine başladık. Deneyimli arkadaşlar kesme işleminde ağırlık olarak mermer tavsiye ediyorlar.

20 Şekil 36- Kanat kesimi Şekil 37- Kanat kesimi

21 Şekil 38- Kanat kesimi Barış Okat çok dikkatli Kesme işleminde; iki tarafın aynı ölçüde ilerlemesi, telin gergin olması, durmayacak bir yavaşlıkta kesimin yapılması çok önemli. Şekil 39- Daha sonra aynı şekilde kanadın diğer yönü de kesilir.

22 Şekil 40- Kesimden sonra kanadımız hazır, temiz bir kesim oldu ise biraz zımpara ile düzeltmek yeterli. Diğer kanadıda aynı şekilde kestik. Şekil 41- Kanat Önemli Not: Biz uçağın kanadını keserken pistimizi de dikkate alarak biraz büyüttük.

23 KAPLAMA ÖNCESİ HAZIRLIKLAR Gövde ve kanat kaplanmadan önce mutlaka hazırlanması gerekli yerler: Servo yatakları, servo kablo kanalları (biz kaplamadan kabloları yerleştirdik bunun için gerekli servo uzatma kablolarını THK dan alabilirsiniz.) İniş takımı takılacak yerler ve kanat gövde birleştirme bölümleri, gerekiyorsa elevator,aileron bağlanma bölümler, motor yatakları. Şekil 42- İniş takımı ve motor yatağı hazırlanmış Şekil 43- Servo yatağı ve kablo kanalı hazırlanmış kablo çekilmiş

24 KAPLAMA Gövde ve kanadı hazırladıktan sonra, dayanıklılığı sağlamak ve köpüğün boyadan etkilenerek erimesini önlemek amacıyla cam kumaşı ile kaplamaya karar verdik. Kaplamada THK Model Uçak Uğraş Evi nden almış olduğumuz 49 Gr Cam kumaşı kullandık. Şekil gr Cam kumaşı THK Model Uçak Mağazası linki ekte mutlaka ziyaret edin Kaplamada epoksi olarak Firmasının KL 6707 Üniversal Tip Yavaş Sertleşen Epoksi Yapıştırıcı (Lloyd Sertifika No: MATS/2345/ euro + kdv Kullandık. Şekil 45- Kullandığımız epoksi

25 Şekil 46- Epoksi nin karıştırdıktan sonraki hali gr lık pakette gelen epoksi geç kurumasına karşın ekonomik ve kolay kullanım olmasından dolayı tercih edildi. Karışım % 40 a %60 olacak şekilde ayarlandı. İlk katta daha kolay sürebilmek için epoksi karışımına metanol ilave ettik. Cam kumaşını kanada göre kestik, kanadın üzerine bir fırça yardımı ile epoksi sürdük. Daha sonra cam kumaşını serdik. Fırça ile güzelce yapıştırdık, kurumaya bıraktık. Şekil 47- Kanada göre cam kumaşını keserken

26 Şekil 48 - Cam kumaşı kaplanmak üzere hazır Önemli Not: Her sefer yüzeyin (hangi bölüm olursa olsun) sadece bir yüzünü yapın ve bunu diğer yüzeyi kuruduktan sonra yapın. Şekil 49- Önceden köpüğü epoksiliyoruz

27 Şekil 50- Cam kumaşı epoksileniyor Tüm bölümler kuruduktan sonra ikinci bir kat daha ama daha az alkolle epoksiledik. Piller için burun tarafına üstten kapak yaptık. Görüntü bozulmasın diye alttan açabilirsiniz ancak pilleri takarken ve sökerken uçağı çevirmeniz gerekir. Bence üstten kapak açmak daha pratik. Şekil 51- Piller için yaptığımız kapak- Daha sonra klipsini üste aldık

28 TEST UÇUŞU Kaplama işi tamamlanan uçak hataları giderilene kadar zımpara ile düzeltildi. Eğer fazla oyuk var ise Koçtaş tan alabileceğiniz dolgu malzemesi ile doldurup tekrar zımparalayabilirsiniz. Kanat ve gövde parçaları montajladık. Uçak boyaya hazır. Şekil 52 - Komple kaplanmış uçak önden Şekil 53 komple kaplanmış yandan

29 Ben bu haldeyken uçağı denemeye karar verdim ve tüm montajını tamamladım. Şekil 54 -Montajı yapılmış uçmaya hazır Uçak 2 x 2200 mah 20C pillerle çalışmak üzere hazırlandı. Her motor ayrı ESC den çalıştığı için alıcı ya gelen Throttle uçlarından birinden + ucu kestik. Uçak bu hali ile 1,9 Kg gelmişti. Şekil 55-El yapımı motor mount (Barış Okat'ın Modifiye A320 sinden) Kulüpte ve pistte yaptığımız motor testlerde sorunsuz olunca uçağı uçurmaya karar verdik. Uçak o gün 3 uçuş gerçekleştirdi. Çok dengeli ve rahat bir uçuşu vardı. Rudder yapmadık uçağa.

30 3.Uçuş sonrası pisteki neşemiz Şekil 56 - Uçuştan sonra free piste ekibi Soldan Sağa-Soner Sürücü,Osman Şar,İsmail Yücel,Oğuzhan Yatgın, Barış Okat Hüseyin Kıral,İlhan Başçuhadar ve Mustafa Odabaşı 4.Sortide kalkışta filmde de göreceğiniz gibi sol motorda bir sıkıntı çıktı. Sağ motor uçağı sola çevirdi ve kırıma uğrattı. Bizim anladığımız kadarı ile motor mili gevşedi ve pervane boşa çıktı. Kırım çok kolay tamir edildi ama benim iki karar vermeme neden oldu: Motorları değiştirecektim ve uçağa Rudder yapacaktım. Motorlar için Barış ın Airbus un da kullandığı motorları kullanmaya karar verdim. Turnigy 35-30C 1100KV motor Axi 2808 benzeri olarak gösteriliyordu gr arası çekiş gücü bana yeterli idi. Bu motora 9 x 4,7 pervane aldım. ESC olarak 40 Amp. seçtim. Şekil 57- Turnigy 35-30C 1100KV motor Rudder ın yapımı, motor değişimi, motor cowlingleri,kırılan bölümlerin yapımı ardından sıra tekrar boyaya geldi.

31 BOYAMA VE GRAFİKLER Boya için kulübün yakınlarında oto boyacılarına malzeme satan bir atölyeye gittik; arkadaşlar daha önceden de alışveriş yaptıkları için işimiz kolay oldu. Beyaz rengi seçtik ve 4 adet tüp doldurttuk. Bize maliyeti adedi 12,5 tan 50 TL oldu. Boya işinde en büyük yardımı ustamız Yıldırım Abi verdi. Neredeyse bütün uçağı boyadı. 2,5 kutu ile uçağı boyadık. Yerine göre uçağa 4-5 kat boya attık boya kolay kuruduğu için işimiz çabuk bitti. Şekil 58-Boyama (Mini Funtana'dan) Ağız maskesi ve eldiven kullanılırsa daha iyi olur

32 Şekil 59-Boyama işlemi yaklaşık 25 cm uzaklıktan yapılmalı Boya işleminden sonra asıl sıkıntım uçağın üzerindeki şekilleri bulmaktı. Bu uçak bir amaç için yapılmıştı. Ama Kara Kuvvetlerine ait b200 resmi nette yoktu. Uzun uğraşlar sonucu aşağıdaki resimlere ulaştım. (Resimler için Hüseyin ve Gürol beye çok teşekkür ederim) Şekil 60 -Kara kuvvetleri B200 yandan

33 Şekil 61- Kara kuvvetleri b200 Önden Bu grafikleri elle kesmek mümkün olmayacağından Express Design dan Haluk Yılmaz dan rica ettim, eksik olmasın mükemmel bir işçilik çıkardı. Resimde kanat üstleri görünmediğinden Barış ın (Yurtsever) tavsiyesine uyarak kuyruk numarası ve yuvarlak işareti yaptım. Uçağın flaplarını, trimlerini siyah dijifix ile çizdim. Son olarak da Pilotunun ismini uçağa ekledim. Uçağın piller dahil uçuş ağırlığı 2,65 Kg oldu. Bu beni oldukça tedirgin etti ancak, uçabileceğini düşündüm. Ve Sonuç; Şekil 62 -Buda bizim B200

34 Şekil 63 - B200 Eksozları da hazır takınca resmini ekleyeceğim Şekil 64- B200 Aslında 3-4 Palli pervanelerle uçar biz eldekini kullandık Şekil 65 Elevatörleri digifixle gerçek görünüşüne benzetmeye çalıştık

35 Şekil 66 - B200 Uçuşa hazır kuleden kalkış izni bekliyor UÇUŞ 2004 yılından beri RC model kullanıyorum. Bir çok arkadaşın eğitimine katkıda bulundum. Kendi modellerim dahil bir çok modelin test uçuşunu gerçekleştirdim ama ilk kez bir model yaptım, model de özel olunca test ederken bacaklarım titredi. Uçuşu Timur un bana hediye ettiği kendi tulumu ile gerçekleştirdim. Üzerimde birliği olan taarruz taburunun patchi vardı. Şekil 67 - Taaruz helikopter Taburu Patch i İlk deneme piste uçak hızlanamayınca başarısız oldu İkinci denemede ise kalkışta kırımla karşılaştık; ancak basit bir tamiratla üçüncü denemeye geçtik. Üçüncü denemede uçak havalandı, trimsiz ve son derece stabil uçtu, yarım gazda yaklaşık 5 dakikalık uçuştan sonra hücreler 4 volt gösteriyordu. Bu da bize 5 dakika daha uçuş sağlayabilirdi. Bundan sonraki uçuşlarımı asfalt pistlerde yapma düşüncesi ile uçağımı topladım. Üçüncü deneme ilgili fotoğraflar ve film Şekil 68 Kalkış biraz fazla dik galiba

36 Şekil 69- Karşıdan geliş Şekil 70 İniş takımları daha scale olabilirdi Şekil 71 Gerçek gibi Şekil 72- Uçuş

37 Şekil 73- Uçuş Şekil 74 - B200 Şekil 75 - B200 inişe geliyor, motorlar kapatılınca çok güzel süzülmesi var

38 Şekil 76- B200 ve ben (Umarım izlemiştir ) Özel Teşekkür.: Barış Okat Osman Şar Mehmet Yıldırım Manyas Oğuzhan Yatkın Selim Özdil Barış Yurtseven Dr.Uğur Berberoğlu Mustafa Odabaşı Kağan Kantar Ezgi Irmak Yücel Öznur Vuran Doğan