METEOROLOJİNİN TANIMI

Transkript

1 METEOROLOJİNİN TANIMI Meteoroloji, dünyamızı çevreleyen atmosferi ve atmosferde meydana gelen değişiklikleri matematik, fizik, kimya gibi pozitif bilimlerin esaslarına dayanarak inceleyen bilim dalıdır. Havacılık Meteorolojisi (Aeronatik Meteoroloji) :Uçuş faaliyetlerini etkileyen meteorolojik olay (Oraj, Downburst, Microburst, Türbülans, Buzlanma, Sis gibi) ve p arametrelerin gözlem ve tahminlerini kapsamına alan ve meteorolojinin havacılıkla ilgilenen dalıdır. ATMOSFER Atmosferin Tanım Atmosfer,genel olarak dünyayı çevreleyen bir gaz küre olarak tarif edilmektedir.alt sınırı yer yüzeyidir.üst sınırı teorik olarak bulunmamakla birlikte atmosfer basıncının sıfır veya değişmez olduğu yer, atmosferin tepe noktası olarak kabul edilmektedir. Atmosferin Tabakaları 1.Troposfer :Sivil havacılık açısından atmosferin en önemli tabakasıdır.sivil uçuşların büyük bir çoğunluğu ve bilinen tüm hava olayları bu tabaka içerisinde meydana gelmektedir. Troposfer tabakasında sıcaklık yükseldikçe düşer.her 1000 metrede bir 6.5 C derece sıcaklık düşer.sıcaklığın 56.5 C olduğu yer Troposferin üst limitidir ve Tropopoz olarakta adlandırılır. 2.Stratosfer : Ozon gazının en büyük oranda bulunduğu atmosfer tabakasıdır. 1 1

2 3.Mezosfer : Yerden 50 km yükseklikte başlar ve 80 km yüksekliğe kadar devam eder.bu tabakada sıcaklık yükseldikçe düşer.üst sınırlarda sıcaklık 80 C ile 100 C derece civarındadır.atmosferin en soğuk noktası olarakda bilinir. 4.Termosfer : Yerden km yükseklikte başlar ve km yüksekliğe kadar çıkar.bu tabakada sıcaklık yükseldikçe artar ve üst sınırlarda sıcaklık 1000 C 2000 C arasındadır. 5.İyonosfer : Bu tabaka, radyo dalgalarının yayıldığı ve yansıdığı yerdir.sıcaklık 1200 C 1400 C ye kadar yükselir. Ref. Meteoroloji Ders Kitabı, Seyrüsefer Dairesi Başkanlığı, Hava Trafik Müdürlüğü, Sıtkı Kağan ERTAŞ Standart Atmosfer ICAO Standart Atmosfer ICAO Atmosfer Özellikleri : Standart hava tamamen kuru kabul edilmiştir. Ortalama deniz seviyesinde basınç hpa (29.92inch) dir. Ortalama deniz seviyesinde sıcaklık 15 C derecedir (59 F). Ortalama deniz seviyesinde atmosfer yoğunluğu kgm 3 tür. Tropopozun ortalama deniz seviyesinde olan yüksekliği 11 km ( feet) tir. Yükseklikte sıcaklık değişimi : 1. Ortalama deniz seviyesinden 5 km aşağı 11 km yukarıya kadar 6.5 C derece azalır km 20 km ye kadar sabit km 32 km ye kadar 1C derece artar km 47 km ye kadar 2C derece artar km 51 km ye kadar sabit km 71 km ye kadar 2.8C derece azalır km 80 km ye kadar 2C derece azalır. BULUTLAR Bulutluluk Miktarının Tespiti Bulutluluk Miktarı (Kapalılık Oranı) Oranı Kısaltması 2 2

3 Açık 0/8 SKC Sky Clear Az 1/8, 2/8 FEW Dağınık 3/8, 4/8 SCT Scattered Parçalı 5/8, 6/8, 7/8 BKN Broken Kapalı 8/8 OVC - Overcast Bulut Türleri Bulutlar oluşumlarına göre Küme Bulutları ve Tabaka Bulutları olmak üzere iki sınıfa ayrılır.küme Bulutları içinde dikine hava akımı bulunan hava kütlelerinde oluşur ve son derece kabarık, karnıhabahar şeklini andıran bulutlardır.tabaka Bulutları içinde dikine hava akımı bulunmayan hava kütlelerinde oluşan ve düz bulutlardır.bunların yanında bulutlar yüksekliklerine göre olarakta incelenir. Ref. Meteoroloji Ders Kitabı, Seyrüsefer Dairesi Başkanlığı, Hava Trafik Müdürlüğü, Sıtkı Kağan ERTAŞ Bulut Tipleri Yüksek İrtifa Bulutları Cirrus (Ci) Cirrostratus (Cs) Cirrocumulus (Cc) Orta İrtifa Bulutları Altostratus (As) Altocumulus (Ac) Alçak İrtifa Bulutları Stratus (St) Stratocumulus (Sc) Nimbostratus (Ns) Dikine Gelişen Bulutlar Cumulus (Cu) Cumulonimbus (Cb) GÖRÜŞ (RÜYET) Gündüzleri aydınlatılmamış, geceleri ise aydınlatılmış uygun boyutları olan bir cismin, atmosferik koşullara bağlı olarak görülüp algılanabileceği en uzak mesafe olarak tanımlanmaktadır.görüş her yönde aynı olmayabilir.örnek vermek gerekirse; bir noktadan kuzeye baktığınızda görüş 3000 metredir fakat doğuya baktığınızda görüş 1500 metre olabilir. Pist Görüş Mesafesi (Runway Visual Range RVR) Pist merkez hattı üzerindeki bir hava aracının pilotu tarafından, pist yüzey işaretlemelerinin veya pisti ya da merkez hattını belirleyen pist ışıklarının görülebileceği en uzak mesafedir. 3 3

4 RÜZGAR Rüzgar kavramı havanın yatay hareketi olarak adlandırılabilir ve uçuşa etki eden en önemli faktörlerden birisidir.rüzgar, bir uçuş esnasında hava aracının hızını,irtifasını direk olarak etkilemektedir. Rüzgarı hava aracının hareket yönüne bağlı olarak üç şekilde sınıflandırabiliriz; Karşı Rüzgar (Ön rüzgar veya Kafa rüzgarı Up Wind); hava aracının hareket yönünün aksi istikametinden esen rüzgardır. Yan Rüzgar (Cross Wind); hava aracının hareket yönüne etki eden, hareket eksenine 90 derecelik bir açı ile esen rüzgardır. Arka Rüzgar (Tail Wind); Hava aracının hareket yönünde esen rüzgardır. Ref. Meteoroloji Ders Kitabı, Seyrüsefer Dairesi Başkanlığı, Hava Trafik Müdürlüğü, Sıtkı Kağan ERTAŞ Rüzgar Kesmesi (Wind Shear) Rüzgarın mesafesinde ve şiddetinde mesafeye bağlı olarak meydana gelen, rüzgarın yatay ve dikey yönünde oluşan ani değişimdir.özellikle iniş ve kalkış sırasında daha çok düşük süratli hava araçlarının maruz kaldığı ve çoğunlukla kırım ile sonuçlanan bu hava hareketinin tam olarak yerinin saptanması mümkün değildir.daha çok Rüzgar Kesmesine maruz kalan hava araçlarının pilotları tarafından rapor edilir. METEOROLOJİK KODLAMALAR Havacılıkta kullanılan raporlar çok çeşitlidir fakat bunlardan en çok kullanılanları METAR, SPECI, TAF ve SIGMET tir. METAR; Düzenli aralıklarla 30 dakika veya 1 saatlik periyodlarla yayınlanan ve Havaalanındaki meteorolojik şartları gösteren meteoroloji raporudur. SPECI; Gün içinde yayınlanan iki metar arasında, havacılık faaliyetlerini etkileyebilecek değişiklikler olması halinde, METAR a ilave olarak yayınlanan, METAR kodlaması ile tamamen aynı, özel meteorolojik rapordur. 4 4

5 TAF; Belirli periyodlarla yayınlanan, genelde 9 veya 24 saatlik aralıklarla havaalanı ve civarında karşılaşılması öngörülen meteorolojik hadiseleri içeren hava tahmin raporudur. SIGMET;yol boyu (Enroute) karşılaşılabilecek önemli hava hadislerinin belirtildiği meteorolojik rapordur. Bazı Meteorolojik Kodlar BC Parçalı DS Toz Fırtınası FG Sis BL Savrulan DV Geniş alana yayılmış toz FU Duman CAVOK Ceiling And Vibility OK DZ Çiselti FZ Aşırı soğumuş DR Sürüklenen FC Hortum GR Dolu GS Küçük dolu NSC Önemli Bulut Yok RA Yağmur HZ Toz PL Buz Paleti RR Partlar IC Buz Kristalleri PO Toz, Kum SG Kar Granleri MI Sis Tabakası PROB Muhtemelen SH Sağnak SKC Sky Clear SQ Squalls TEMPO Geçici SN Kar SS Kum Fırtınası TS Oraj VA Volkanik Kum VC İstasyon Civarı (-) : Hafif (+) : Siddetli Ref. Meteoroloji Ders Kitabı, Seyrüsefer Dairesi Başkanlığı, Hava Trafik Müdürlüğü, Sıtkı Kağan ERTAŞ METAR RAPORU VE KODLARI Meydan Kodları Havalimanlarını ve havaalanlarını tanımlayabilmek için 4 harften oluşan ICAO kodu kullanılmaktadır. LFPG = Roissy Charles de Gaulle (L=Europe, F=France, P=Paris, G=Gaulle) LFML = Marseille-Provence Burada LFPO, Paris-Orly havaalanının ICAO kodudur. LIRF = Rome Fiumicino EDDF = Frankfurt 1.Harf : Dünya üzerinde bulunduğu sektörü 5 5

6 (Fransa L sektöründedir). 2.Harf : Bulunduğu sektördeki ülke ismini (F, Fransa). 3.Harf : Ülke içinde bulunduğu sahayı (Orly, Fransa daki P sahasında). 4.Harf : Havalanının adına göre belirlenir (Orly için O). EDDM = Munich EHAM = Amsterdam EBBR = Bruxelles EGLL = Londres Heathrow EIDW = Dublin KJFK = New York Kennedy KLAX = Los Angeles LTBA = Istanbul Ataturk LTAC = Ankara Esenboğa Gün ve Saat Yukarıdaki meteoroloji rasatı ilgili ayın 4. günü saat 1300Z(UTC) itibari ile hava durumunu göstermektedir.. 04 = Ayın dördüncü günü olduğunu belirtir = Z (UTC) cinsinden saati belirtir. Rüzgar Rüzgar 360 den 20kts (knots) hızla esmektedir KT = Rüzgar sakin. 6 6

7 1 knot = metre 27010G25KT = 270 den 10 kts hamlesi 25 kts. VRB03KT = Değisken (Variable) yönden 3 kts KT 320V040 = Rüzgar 360 den 20 kt, 320 ve 040 arasında değişken. Görüş Mesafesi 7 7

8 Görüş 1200 metre,26 pisti görüş mesafesi (Runway Visual Range) 400 metre = 4000 metre (5 kilometre ve altındaki görüş mesafeleri metre olarak ifade edilir.) 09SM = Görüş 09 Statues Miles = Görüş mesafesi 50 metreden az = Görüş mesafesi 10 km den fazla. 4000NE = Görüş mesafesi kuzeydoğuya doğru 4000 metre. 1400S 4000N = Görüş mesafesi güneye doğru 1400 metre,kuzeye doğru 4000 metre. R25/M0075 = Pist Görüş Mesafesi (RVR),25 pistinde 75 m den az. R33L/P1500 = Pist Görüş mesafesi, 33 pistinde sola dogru 1500 m den fazla. R16R/1000D = Pist Görüş Mesafesi, 16 Sağ pistinde 1000 metre, görüş düşüyor. (D=Azalma) R33C/0900N = Pist Görüş Mesafesi, 33 Merkez pistinde 900 m, değişiklik beklenmiyor. (N= Değişiklik yok) R27/0150V0300U = Pist Görüş Mesafesi, 27 Pisti için 150 m ile 300m arasında değişken (V =Variable), görüş artıyor. (U= Artma) Önemli Hava Hadiseleri Yukarıdaki raporda şiddetli sağnak yağış olduğu belirtilmektedir. BC = Parçalı BL = Savrulan SS = Kum Fırtınası GR = Dolu (Çapı > 5 mm) 8 8

9 Yağışın şiddeti: + = Ağır / Şiddetli - = Hafif = Orta şiddet Görüş Yakınlığını: VC = Meydan çevresinde veya etrafında (8km ye kadar). DR = Sürüklenen FZ = Aşırı soğumuş,dondurucu MI = Sığ SH = Sağnaklar TS = Oraj Yağışın Tipi : DZ = Çisenti DU = Geniş alana ayılmış toz SA = Kum GS = Dolu (Çapı < 5 mm) IC = Buz kristali RA = Yağmur SG = Kar greni SN = Kar Diğer hava olayları: BR = Pus (Görüş 1000m den 3000 m ye kadar) HZ = Toz Pusu(Görüş<3000 m) DU = Tozlu FG = Sis (Görüş < 1000 m) FU = Duman (Görüş < 3000 m) 9 9

10 Bulutlar ve Bulut Tavanı 4000 feet te parçalı bulutlu bulutlu, Kuleli Kümülüs. Bulutluluk Miktarı: FEW = Az bulutlu 1 à 2 octas SCT = Parçalı bulutlu - 3 à 4 octas BKN = Parçalı çok bulutlu - 5 à 7 octas OVC = Kapalı 8 octas Bulut tipleri : CB = Kümülünimbus TCU = Kuleli (yüksek) Kümülüs veya Yoğun Kümülüs SKC = Sema açık OVC/// = Sema Kapalı,bulutlar havalimanı seviyesinde. VV002 = Dikey görüş mesafesi 200 feet. CAVOK = Bulut tavanı ve görüş OK. (Ceiling and Visibility OK) Hava ve İşba Sıcaklığı Hava sıcaklığı 17 C, işba 15 C derece. 02/M01 = Sıcaklık 2 C,İşba -1 C derece. M03/M05 = Sıcaklık -3,İşba -5 C derece. Sıcaklık F (US METARs-Fahrenheit) gösterilebilir (71 mutlaka F cinsindendir C olması muhtemel değildir.) 10 10

11 Hava Basıncı QNH = 1015 hpa (hectopascals - 1 hpa = 1 mb - millibar) Ayrıca ; A2985 = Altimetre QNH inhg Ek Bilgiler RETS = Geçmiş hava olayı Oraj. RERA = Geçmiş hava olayı yağmur. RESN = Geçmiş hava olayı kar. Metar rasat saatinden itibaren bir veya yarım saat içerisindeki fakat rasat saatinde olmayan hadiseleri rapor etmek için kullanılır. WS TKOF RWY 26 = 26 pistinden kalkışta rüzgar kesmesi (windshear). WS LDG RWY 26 = 26 pistine inişte rüzgar kesmesi (windshear)

12 Eğilim Göstergesi M2 = Pist Görüş Mesafesi Kötüleşmekte. M = Kötüleşme, B = İyileşme,düzelme. 0 = Maximum rüzgar hızı. 1 = Ortalama rüzgar hızı ve yönü. 2 = Pist Görüş Mesafesi 3 = Bulutlar 4 = Yağış 7 = Toz fırtınası, kum fırtınası veya kar fırtınası 8 = Yağışlı veya yağışsız fırtına 9 = Bora,ani fırtına. Pist Durumu 26 pisti, buzlu (7), 51% ile 100% arası buzlu (4),kalınlığı 12 mm, Frenleme belirsiz (99). 1. ve 2. figürler = Pisti 3. figür = Pistin durumunu 0 = Pist temiz ve kuru. 1 = Nemli,yaş. 2 = Islak. 3= Donmuş,don. 4 = Karlı. 5 = Islak karlı. 1 = 10% dan az 2 = 11 ile 25% arası 3 = 26 ile 50% arası 4 = 51 ile 100% arası / = Belirsiz 01-90=milimetre 92 = 10 cm 93 = 15 cm 94 = 20 cm 95 = 25 cm 96 = 30 cm 01 ile 90 =Kat sayı 0.01 den 0.90 a. veya 95 = İyi 94 = Orta, iyi eğilimli 93 = Orta 12 12

13 4. figür = Pist üzerindeki birikintiyi,kirlilik durumunu. 5. ve 6. figürler = Birikinti miktarını. 7. ve 8. figürler=frenleme durumunu belirtir. 6=Erimiş,erimeye başlayan kar. 7 = Buzlu. 8 = Yoğun,sıkı kar. 9 = Birikmiş Kar veya temizlenmekte olan. 97 = 35 cm 98 = 40 cm 99 = Belirsiz // =Ölçülemeyen 92 = Orta, zayıf eğilimli 91 = Zayıf 99 = Kesin olmayan //= Bilinmeyen / = Belirsiz veya temizlenmekte olan. BULUTLAR ALTOCUMULUS CUMULONIMBUS 13 13

14 ALTOSRATUS CUMULUS CIRROCUMULUS NIMBOSTRATUS CIRROSTRATUS STRATOCUMULUS CIRRUS STRATUS IVAO-TR Eğitim Departmanı (2014) TR-TC Ali Osman Atabay TR-TAC Güner Ercan TR-TA1 Mehmet Kılıç TR-TA2 Mert Tufan Vatandost TR-TA3 Berk Çolakoğlu TR-TA4 Öner Ocak Bu doküman İzzet Berk BİNGÖL tarafından yazılmıştır. Tüm hakları saklıdır

15 15 15