PANELİSTİN ADI SOYADI: Dr. Leyla ÜNAL KONU BAŞLIĞI: TAKİP MESAFESİNİ TAKİPTEYİZ

Transkript

1 PANELİSTİN ADI SOYADI: Dr. Leyla ÜNAL KONU BAŞLIĞI: TAKİP MESAFESİNİ TAKİPTEYİZ

2 ÇALIŞMANIN AMACI: Yanlış anlaşılan ve/veya algılanan, nasıl korunacağı bazı sürücüler tarafından bilinmeyen bir sürücü davranışı olan takip mesafesi konusunda anket çalışması yaparak konuya ilişkin önerilerde bulunmak Yılında ülkemizde gerçekleşen ölümlü yaralanmalı kazaların %9,28 i arkadan çarpma şeklinde gerçekleşmiştir. Sürücüler önlerinde giden taşıtı güvenli bir mesafe bırakmadan seyretmektedir. Takip mesafesini korumak trafik güvenliği açısından önemli bir davranıştır. Önemli bir trafik güvenliği davranışı olmakla birlikte algıda yanılmalar ve yanlış anlamalar olabilmektedir. Doğru algılanmakla birlikte bazı sürücüler açısından korunmaması saldırgan bir sürücü davranışı olarak ortaya çıkabilmektedir. Doğru mesafeyi belirleme konusunda bilgi eksikliği olabilmektedir. Literatürde 10 yanlış anlaşılan kural arasında yer almaktadır.

3 10 YANLIŞ ANLAŞILAN KURAL 1. Dönel Kavşaklar 2. Dönüşlerde Yayalara Yol Vermek 3. Cep Telefonlarının Kullanımı 4. Katılımlar 5. Sol Şerit Kullanımı 6. Farların ve Sis Lambalarının Kullanımı 7. U Dönüşler 8. Güvenli Takip Mesafesi 9. Okul Geçitleri 10. Sarı Işık Kullanımı

4 AYIN KONUSU ANKETLERİ: Takip Mesafesi Yolda Çalışma Var Bölünmüş Yol Algısı Modern Dönel Kavşaklar Mobil Cihazların Kullanımı Şehirlerarası Yollarımızda Hız

5 AYIN KONUSU ANKETLERİ: Takip Mesafesi

6 AYIN KONUSU ANKETLERİ: Yolda Çalışma Var

7 TRAFİK GÜVENLİĞİ VE İNSAN DAVRANIŞI SÖZ KONUSU OLDUĞUNDA Hızlı Araç Kullanmak Alkol ve İlaç kullanarak Araç Kullanmak Yorgun ve Uyku Halinde Araç Kullanmak Dikkatsizlik Saldırganlık Emniyet Kemeri Takmamak Araç Kullanırken Cep Telefonu Kullanmak

8 TRAFİK KAZALARINDA ÖNEMLİ ÜÇ UNSUR İnsan (Sürücü, Yaya) Yol Taşıt

9

10 SÜRÜCÜ DAVRANIŞLARINA İLİŞKİN YAPILAN PEK ÇOK ARAŞTIRMANIN AMACI: Ölümlü Yaralanmalı Kazaların Azaltılması Ölümlerin Azaltılması Geleneksel Stratejiler ile Riskli Davranışların Azaltılması Eğitim İle Farkındalık Yaratıp Güvenli Davranışa Yönlendirme Denetim ile Riskli Davranışı Cezalandırma Yol ve Taşıt Tasarımlarıyla (Akıllı Yollar, Akıllı Taşıtlar, Affeden Yollar) Sürücüleri Riskli Davranış Sonuçlarından Koruma TAKİP MESAFESİNİ KORUMAMAK Ve/Veya KORUYAMAMAK RİSKLİ BİR DAVRANIŞ İSE TAKİP MESAFESİNİ TAKİPTEYİZ

11 13/10/1983 tarihli ve 2918 Sayılı Kanunun Hız Kuralları ile ilgili başlığının 52.maddesi der ki, Araçlar diğer aracı izlerken önlerinde güvenli bir mesafe bırakmak zorundadırlar Ayrıca ilgili maddenin d fıkrası der ki, Kol ve grup halinde araç kullananlar, araçları arasında yönetmelikte belirtilen esaslara uygun olarak diğer araçların güvenle girebilecekleri açıklıklar bulundurmak zorundadırlar Bu maddeye uymayan sürücüler ise 2014 yılı trafik cezalarına göre 80 TL trafik cezası ile cezalandırılırlar

12 TAKİP MESAFESİ: KARAYOLUNDA AYNI ŞERİTTE BİRBİRİ ARDINA HAREKET HALİNDE OLAN İKİ ARAÇ ARASINDAKİ MESAFE GÜVENLİ TAKİP MESAFESİ: ARAÇLARIN ÖNLERİNDE SEYREDEN ARAÇLA ARASINDAKİ MESAFENİN, HERHANGİ BİR NEDENLE BU ARACIN DURMASI DURUMUNDA ONA ÇARPMADAN GÜVENLE DURABİLECEĞİ MESAFE BU MESAFE SÜRÜCÜLERİN YAŞAM İLE ÖLÜM ARASINDA BIRAKTIKLARI MESAFEDİR.

13 Ülke Adı Mevcut kanun veya düzenleme Kanun veya düzenlemeler ile belirlenen eşik değer Yorumlar Avusturya Danimarka Estonya Finlandiya Fransa Almanya İzlanda İrlanda İtalya Lüksemburg Hollanda Norveç Portekiz İsveç İsviçre İngiltere Var - Gerekli durumlarda durabilecek mesafe ayarlanmalı - Minimum zaman veya mesafeye dayalı yaptırım Var - Açıklık (Gap)<0,4 s - Mesafe<50m kamyonlar için 2 saniye kuralı polisler tarafından kullanılmaktadır. Sürücü okullarında 2 saniye kuralı öğretilmekte ve kaplamada işaretleme kullanılmaktadır. 2 saniye kuralı uygulanmaktadır. Var - Çarpışmayı önlemek için yeterli mesafe korunmalı Yok Temel kural olarak 2 saniye kuralı kullanılmaktadır. Var - Gerekli olması durumunda durabilecek mesafe ayarlanmalı - Minimum zaman veya mesafeye dayalı yaptırım Var - Eğer öndeki araç fren yapar veya durursa çarpışmayı önlemek için yeterli mesafe korunmalı Var - Eğer öndeki araç fren yaparsa sürücüler zamanında durabilmeli - 50m kamyonlar için eğer hız>50 km/s Var - Çarpışmayı önlemek için yeterli mesafe korunmalı Yok - Kanunlar dikkatli ve tedbirli sürmeyi zorunlu kılmaktadır. Var - Gerekli durumlarda ve çarpışmayı önlemek için durabilecek mesafe ayarlanmalı Var - Çarpışmayı önlemek için yeterli mesafenin korunması Var - Eğer mesafe<1 s ise ceza uygulaması Var Var - Eğer öndeki araç duruyorsa veya hızını düşürüyorsa kazadan kaçınmak için yeterli mesafe korunmalı Var - Eğer mesafe<1 s ise ceza uygulaması Var - Öndeki aracın fren yapması durumunda yeterli mesafe korunmalı Yok - Ancak "dikkatli ve tedbirli sürüş" kanunda vurgulanmaktadır. Var - Açıklık (Gap)<1 s; mesafe hıza bağlı - Açıklık<1,5 s kamyonlar için; mesafe hıza bağlı Var - Açıklık (Gap)<2 s - Mesafe<50m 3,5 tondan ağır veya 7 metreden küçük kamyonlar için, şehirlerarası yollarda aynı hızda Var - Çeyrek (dörttebir) hız kuralı Cezalar gerçekleşmiş hıza ve mesafeye dayalıdır ve çeyrek-hız kuralına uymayan sürücülere uygulanmaktadır. Yok Yok Temel kural olarak 2 saniye kuralı kullanılmaktadır. Belirli altyapılarda, daha yüksek minimum güvenlik mesafeleri zorunlu kılınmaktadır. Sürücüler hızın yarısı kadar olan mesafeden daha fazla mesafeyi veya 2 saniye zaman açıklığını tutmalıdır (her ikisi de ampirik kurallardır fakat mahkeme kararları ile ayrıca onaylanmıştır). 2- saniye kuralı güvenli duruş mesafesi olarak "Yolların Kuralları"nda yer almaktadır ancak yasal bir zorunluluk değildir. Cezalar esas olarak çarpışmadan doğan zararlar veya kayıplar ile ilgilidir. Var Sürücü okullarında prensip - <100 m kentsel alanlar dışındaki kamyonlar arasında olarak 2 saniye kuralı - <100 m (şehirlerarası) ve 50 m (kentiçi) tehlikeli öğretilmektedir. madde taşıyanların arkasında Var - Zaman<1 s - Açıklık (Gap)<0,3 s (eğer araç <3,5 t) - Açıklık (Gap)<0,5 s (eğer araç>3,5 t) Yok Eğer <0,5 s, ehliyet iptal edilmektedir. Yok 2-saniye kuralı uygulanmaktadır. Uygulama problemleri mevcut Pratikte 2-saniye kuralı veya yarı-hız kuralı uygulanmaktadır. 2- saniye kuralı güvenli duruş mesafesi olarak "Karayolu Kod Kuralları"nda yer almaktadır ancak yasal bir zorunluluk değildir. Avrupa Yol Yöneticileri Toplantısı Güvenli Yol Takip Mesafesi Düzenlemeleri Özeti Takip Mesafesinin korunması bilinirliği Dünyada 2 sn kuralı veya 3 sn kuralı

14 AYIN KONUSU ANKETİ 1: TAKİP MESAFESİ AMAÇ: Konuyla ilgili olarak kamunun bilgi düzeyinin ölçülmesi, algı ve bilgideki eksikliklerin ortaya çıkarılması YÖNTEM: Araştırmanın veri toplama yöntemi birincil veri kaynaklarından biri olan web üzerinden anket uygulamasıdır. Aylar İtibariyle KGM Web Sayfasını Ziyaret Edenlerin ve Ankete Giriş Yapanların Dağılımı Tarih KGM Web Sayfasını Ziyaret Sayısı Ankete Katılan Sayısı Mayıs ,3% 1 30 Haziran ,4% 1 31 Temmuz ,4% 1 12 Ağustos ,3% TOPLAM ,4% %

15 YÖNTEM: Araştırmada amacına uygun olarak nicel (quantitave) veri toplama tekniği ile betimsel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırma için gerekli veriler, KGM resmi web sayfasında üç ay süresince yayınlanan Takip Mesafesi Anketi ile internet üzerinden toplanmıştır. Ankette eşit aralıklı, nominal ve ordinal ölçümler kullanılmıştır. Anket cinsiyet, yaş ve eğitim durumları gibi demografik bilgiler, yaşanılan il, araç kullanım durumu, araç kullanım süreleri, şehirlerarası seyahat durumu, trafik cezası alma durumları, takip mesafesi bilgi ve davranış soruları olmak üzere toplam 10 sorudan oluşmaktadır. Ankette yer alan davranış sorusuna ilişkin beş seçenek; a) hiçbir zaman, b) nadiren, c) yarı yarıya, d) çoğunlukla ve e) her zaman şeklinde verilmiştir. Bununla birlikte cevabın evet veya hayır olma durumuna göre iki seçenekli olan sorular da mevcuttur. Ayrıca takip mesafesi bilgi sorusu için çoktan seçmeli seçenekler verilmiş ve fikrim yok seçeneği de ilave edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS 17.0 (Statistical Packages for Social Science) paket programından yararlanılmıştır.

16 BULGULAR VE TARTIŞMA: Anketin aktif olduğu dönemde toplam kişi ankete giriş yapmıştır. Bunlardan 18 yaşından büyük ve araç kullananların ankete devam etmeleri sağlandığı için, toplam kişinin görüşleri bu çalışma kapsamında ele alınmıştır. Farklı oranlarda olmak üzere 81 ilin tamamından katılım gerçekleşmiştir. Bununla birlikte, İstanbul (%24), Ankara (%17), İzmir (%5), Bursa (%3) ve Antalya (%3) illerinden katılım toplam katılımın %50 sini oluşturmaktadır.

17 BULGULAR VE TARTIŞMA: Katılımcıların şehirlerarası seyahat etme durumları incelendiğinde, son bir yıl içerisinde km den fazla seyahat edenler %24 gibi ciddi bir oranı oluşturmaktadır. Ayrıntılı incelendiğinde bu kişilerin ( km den fazla seyahat edenlerin) %85 inin her gün araç kullandığı, %11 inin de haftada 3-4 kez araç kullandığı görülmektedir. Yılda km den az ve km seyahat edenlerin oranı eşit olmakla birlikte %26 dır ve katılımcıların %50 sinin son bir yıl içerisinde km den az şehirlerarası seyahat ettiği söylenebilir. Bu sonuçlara göre, ankete katılanlar dikkate alındığında son bir yıl içerisinde şehirlerarası seyahat kilometresinin medyanı km, modu km olarak hesaplanmıştır. Örnekleme planından ötürü bu değerler bu çalışma kapsamında derlenen veriler olarak dikkate alınmalı, Türkiye tahmini olarak değerlendirilmemelidir.

18 Katılımcılara ilişkin Demografik Bilgiler

19 Katılımcılara ilişkin Taşıt Kullanım Bilgileri

20 Katılımcılara ilişkin Taşıt Kullanım Ve Trafik Ceza Bilgileri

21 Trafik Cezası Alma Sıklığı

22 Yaşa göre son 1 yıl içerisinde trafik cezası alma sıklığı (%) Toplam 1 kez kez kez 'den fazla Toplam Yaşa göre son 1 yıl içerisinde trafik cezası alma sıklığı (%) 1 kez 2 kez 3 kez 3'den fazla Toplam yaş ve üzeri

23 Eğitim seviyesine göre son 1 yıl içerisinde trafik cezası alma sıklığı (%) 1 kez 2 kez 3 kez 3'den fazla Toplam İlkokul Ortaokul Lise Yüksekokul Üniversite Lisansüstü Araç kullanım sıklığına göre son 1 yıl içerisinde trafik cezası alma sıklığı (%) Her Haftada Haftada Ayda 3-4 Ayda 1-2 Çok daha Toplam gün seyrek 1 kez kez kez 'den fazla Toplam

24 Araç kullanım sıklığına göre son 1 yıl içerisinde trafik cezası alma sıklığı (%) 1 kez 2 kez 3 kez 3'den fazla Toplam Her gün Haftada 3-4 kez Haftada 1-2 kez Ayda 3-4 kez Ayda 1-2 kez Çok daha seyrek

25 Takip Mesafesi Bilgi Sorusuna Verilen Cevapların Dağılımı Cinsiyete Göre Takip Mesafesi Bilgi Sorusu Dağılımı (%) Yanlış Cevap Doğru Cevap Fikrim Yok Toplam Erkek Kadın

26 Yaş Aralıklarına Göre Takip Mesafesi Bilgi Sorusu Dağılımları (%) Yanlış Cevap Doğru Cevap Fikrim Yok Toplam

27 Eğitim Seviyesine Göre Takip Mesafesi Bilgi Sorusu Dağılımları (%) Yanlış Cevap Doğru Cevap Fikrim Yok Toplam İlkokul Ortaokul Lise Yüksekokul Üniversite Lisansüstü

28 Araç Kullanım Sıklığına Göre Takip Mesafesi Bilgi Sorusu Dağılımları (%) Yanlış Cevap Doğru Cevap Fikrim Yok Toplam Her gün kullanıyorum Haftada 3-4 kez Haftada 1-2 kez Ayda 3-4 kez Ayda 1-2 kez Çok daha seyrek Araç Kullanım Süresine Göre Takip Mesafesi Bilgi Sorusu Dağılımları (%) Yanlış Cevap Doğru Cevap Fikrim Yok Toplam 1 yıldan az yıl yıl yıl yıl yıldan fazla

29 Son Bir Yıl İçerisinde Karayolları ile Yapılan Şehirlerarası Seyahat Durumuna Göre Takip Mesafesi Bilgi Sorusu Dağılımları (%) Yanlış Doğru Fikrim Toplam Cevap Cevap Yok Yılda km'den az Yılda km Yılda km Yılda km Yılda km'den fazla

30 Son Bir Yıl İçerisinde Trafik Cezası Alan ve Almayanların Bilgi Sorusunu Doğru Bilme Dağılımı

31 Araç sürerken takip mesafesinin korur musunuz?

32

33 Takip Mesafesini Çoğunlukla veya Her Zaman Koruduğunu Belirtenlerin Takip Mesafesi Bilgi Sorusuna Verdikleri Cevapların Dağılımı

34 Cinsiyete Göre Takip Mesafesi Tutum Dağılımları (%) Hiçbir zaman veya nadiren Yarı yarıya Çoğunlukla veya her zaman Toplam Erkek Kadın Yaş Gruplarına Göre Takip Mesafesi Tutum Dağılımları (%) Hiçbir zaman veya nadiren Yarı yarıya Çoğunlukla veya her zaman Toplam

35 Eğitim durumuna göre takip mesafesi tutum dağılımları (%) Hiçbir zaman veya nadiren Yarı yarıya Çoğunlukla veya her zaman Toplam İlkokul Ortaokul Lise Yüksekokul Üniversite Lisansüstü

36 Araç Kullanım Sürelerine Göre Takip Mesafesi Tutum Dağılımları (%) Hiçbir zaman veya nadiren Yarı yarıya Çoğunlukla veya her zaman Toplam 1 yıldan az yıl yıl yıl yıl >20 yıl

37 Araç kullanım sıklığına göre takip mesafesi tutum dağılımları (%) Hiçbir zaman veya nadiren Yarı yarıya Çoğunlukla veya her zaman Toplam Her gün kullanıyorum Haftada 3-4 kez Haftada 1-2 kez Ayda 3-4 kez Ayda 1-2 kez Çok daha seyrek Trafik Cezası alma Durumlarına Göre Takip Mesafesi Tutum Dağılımları (%) Hiçbir zaman veya nadiren Yarı yarıya Çoğunlukla veya her zaman Toplam Trafik Cezası Alan Trafik Cezası Almayan

38 Son Bir Yıl İçerisinde Alınan Ceza Sayısına Göre Takip Mesafesi Tutum Dağılımları (%) Hiçbir zaman veya nadiren Yarı yarıya Çoğunlukla veya her zaman Toplam 1 kez kez kez 'ten fazla Son Bir Yıl İçerisinde Şehirlerarası Seyahat Edilen Mesafeye Göre Takip Mesafesi Tutum Dağılımları (%) Hiçbir zaman veya nadiren Yarı yarıya Çoğunlukla veya her zaman Toplam Yılda km'den az Yılda km Yılda km Yılda km Yılda km'den fazla

39 Eğitim Durumlarına Göre Doğru Bilme Yüzdesi ve Tutum Puanı

40 Yaş Gruplarına Göre Doğru Bilme Yüzdesi ve Tutum Puanı

41 Cinsiyete Göre Doğru Bilme Yüzdesi ve Tutum Puanı

42 GENEL DEGERLENDİRME Araştırma kapsamında anketi değerlendirilenlerin takip mesafesi ortalama tutum puanları 79,41 ile iyi durumdadır. Tutum puanları açısından yaş grupları; yaş grubu birinci grup, yaş grubu ikinci grup ve 45 ve üzeri yaş grubu üçüncü grup olmak üzere üç homojen grupta toplanabilmiştir. Buna göre yaş arttıkça tutumun pozitif yönde arttığı, takip mesafesini daha çok korumaya yönelik davranış sergilendiği görülmüştür. Tutum açısından eğitimin etkin bir neden olmadığı göze çarpmaktadır. Eğitim seviyeleri arasında tutum açısından belirgin bir farklılık gözlenmemiştir. Araç kullanım sıklığı da tutum açısından etkin bir neden olarak belirlenmemiştir. Çalışma kapsamında değerlendirilen katılımcıların kaç yıldır araç kullandığı yani tecrübeleri arttıkça takip mesafesini koruma yönünde bir tutum sergiledikleri gözlenmiştir. Takip mesafesini koruduğunu ifade edenlerin yaklaşık %30 unda takip mesafesi ile ilgili trafik bilgisinde eksiklikler olduğu saptanmıştır.

43 GENEL DEGERLENDİRME Son bir yıl içerisinde ceza almış olması ya da olmamasından daha çok, aldığı trafik ceza sayısının tutum üzerinde daha etkili olduğu görülmüştür. Yıl içerisinde alınan trafik cezası sayısı arttıkça takip mesafesi tutumu da kötüleşmektedir. Araştırma kapsamında katılımcıların %66 sı takip mesafesi ile ilgili bilgi sorusunu doğru cevaplamıştır. Yaşın, araç kullanma ve seyahat durumunun bilgi yönünden bir fark yaratmadığı, bu konuda eğitimin etkin olduğu, eğitim seviyesi arttıkça doğru bilme oranının ciddi oranda arttığı gözlenmiştir. Ankete katılanlar arasında, takip mesafesinin korunması hususunda saldırgan davranış sergileyen sürücülerin oranı %5 dir. Bu grubun büyük çoğunluğunu yaş aralığında yer alan gençler oluşturmaktadır. Literatürde gençlerin riskli araç kullandığı vurgulanmakta olup, bu çalışmada da benzer sonuca ulaşılmıştır.

44 SONUÇ Ankete katılanlar çerçevesinde doğru bilme ve tutum puanı arasında ilişki olup olmadığı araştırılmış ve soruyu doğru cevaplayanlar ile doğru cevaplayamayanlar arasında tutum puanları açısından istatistiksel olarak bir fark olmadığı (p=0,846) görülmüştür. Bilgi düzeyinin tutum üzerinde bir etkisi olmadığı düşünülebilir. Araştırmanın kapsamında takip mesafesi tutumunun iyi olduğu fakat bilgi yönünden eksiklikler de olduğu saptanmıştır. Bu konuda yapılacak gerek işaretleme, uyarı vb. gerekse yazılı (bilgi notu, haber vb.) veya görsel (kamu spotu gibi) bilgilendirmeyi ve farkındalığı artırmaya yönelik düzenlemelerle, takip mesafesinin öneminin vurgulanmasıyla, olumlu olan tutumun doğru uygulanmasına katkı sağlayacağı ve böylelikle takip mesafesine bağlı trafik kazalarının önlenmesine yardımcı olacağı düşünülmektedir.

45 SONUÇ Bu kapsamda, literatürde ve birçok ülkede 2 sn. kuralı olarak verilen güvenli takip mesafesi ölçümünün ülkemizde hızınızın yarısı kadar mesafe yerine seksensekiz seksendokuz şeklinde uygulanan belirleme yönteminin 2 saniye kuralı şeklinde adlandırılarak yaygınlaştırılması önerilmektedir. İlk olarak İngiltere otoyollarında kullanılan takip mesafesi yatay ve düşey işaretlemesi ülkemiz otoyollarında da denenebilir.

46 Takip Mesafesi Yatayda İşaretleme Tipleri İngiltere Otoyolları Takip Mesafesi İşaretlemes

47 Yakın Takip Etiketi İngiltere Örneği

48 ULAŞIM MALİYETLERİ VE VERİMLİLİK ŞUBESİ MÜDÜRLÜĞÜ