FREN DİNAMİĞİ. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY

Transkript

1 FREN DİNAMİĞİ Prof Dr N Sef KURALAY

2 Objektif reksiyon tlebi Ayğın gz pedlındn kldırılmsı Yğın gz pedlındn kldırılmsı Fren pedlın bsılmsı Frenleme imesinin bşlmsı Mksimum frenleme imesi Arcın durmsı Frenleme Süreci e Durm Mesfesi DOĞRUSAL FRENLEME Yty bir yol üzerinde bir rcın frenlenmesinde rcın hreket enerjisi ısıy dönüştürülür Resim e göre fren süreci şu şekildedir: Algılm, tnım, krr erme, hrekete geçme Değiştirme zmnı oşluk lınmsı e cep süresi Eşik süresi m frenleme süresi Zmn =,4,5 s =,,45 s =, s 3 Resim : ir frenleme sürecinin zmnsl kışı Prof Dr N Sef KURALAY

3 Durm mesfesi Arcın durmsı Frenleme imesi ir objektif reksiyon tlebinin orty çıkmsı Zmn t Durm mesfesi s zmn dilimleri,, e 3 değerlerine uygun olrk dört kısımdn oluşmktdır süresince rç henüz frenlenmemiştir; kt edilen mesfe : Arç hızı s Sonrki zmn dilimi süresince lineer yükselen bir frenleme imesi etkimektedir: Yol Zmn t x (t) x t Prof Dr N Sef KURALAY Eşik Süresi m Durm mesfesi Durm süresi frenlem e m frenleme Zmn t Resim : Frenleme sürecinde frenleme imesinin, rç hızının, kt edilen mesfenin zmn bğlı olrk değişimi zmnı içerisinde hız şğıdki ifdeye göre zlır : (t) X (t)dt e sonundki hız değeri : X X t 3

4 4 Prof Dr N Sef KURALAY Fzd kt edilen yolun zmn fonksiyonu, hız denkleminin integrlinden elde edilir: 3 6 X X t t dt t (t)dt (t) s X 6 s noktsındn itibren geçerli oln frenleme imesi : t (t) X X Dem eden hesplmlr burdn itibren fzdki gibi dem etmektedir Hız, süresince değer kybetmektedir: X X t tdt (t) X X Fzd lınn yol : s t t dt t (t)dt (t) s X X X X

5 Frenleme sürecinin son fzınd hızı 3 esnsınd sıfır düşer urd sbit frenleme imesi X 3 bu şrt kullnılrk hızı ifdesi de kullnılrk hesplnbilir : X 3 X X X Kt edilen son etp yol şöyle hesplnır hesplnbilir: s s 3 3 (t) 3 X X tdt X 3 X X e X 3 ifdesi kullnılr k, 4 X X 8 X 8 Durm mesfesi, kısmı mesfelerin toplmındn elde edilir : s X X X X 4 X X X Prof Dr N Sef KURALAY 5

6 Çoğu kez motor sürüklenme momenti nedeniyle oluşn X frenlemesi e son iki terim ihml edilmektedir u bsitleştirmeye göre durm mesfesi : s X Durm süresi A kısmı zmnlrın toplmındn A = Yukrıdki kısımlrd erilen 3 ifdesi, X sıfır eşit bsitleştirmesi dikkte lınrk A eşitliğinde yerine konurs; A Frenleme imesi Zmn Kesin e bsitleştirilmiş hesplm ypılrk elde edilen durm mesfeleri e frkı: Arç 44 km/h (4 m/s) hızdn 8 m/s ime ile frenlenmektedir Hesplm için =,4 s =,4 s, =, s e X = m/s için X Reksiyon Eşik süresi m frenleme süresi süresi Prof Dr N Sef KURALAY Durm süresi Resim : sitleştirilerek hesplnmış durm mesfesi e zmnı için frenleme imesinin zmn bğlı değişimi s 7,47 m (kesin hesplm) s 8 m (bsit hesplm) A,4,, 5 5,7 s Her iki sonuç rsınd ki frk ~ %,5 6

7 Prof Dr N Sef KURALAY blo : Arçlrın frklı yol, yük e donnımlrl ypıln fren denemelerinde ulşılbilen frenleme imesi değerleri 7

8 Konoyd tkip mesfesi rfik emniyeti çısındn konoy hlinde giden rçlr rsındki mesfenin rkdn çrpmyı önlemek için yeterli mesfede olmsı önemlidir kip mesfesinin hesplnmsı için iki model kbul edilecektir: Mutlk emniyetli mesfe e Reltif emniyetli mesfe Mutlk emniyetli mesfe modelinde tkip mesfesi, konoyun önündeki rcın ni olrk durmsı hlinde tkip eden rçlrın bir çrpm olmksızın durbilecekleri büyüklüktedir Mutlk emniyet mesfesi s F : s F s E X s E m lınbilir Reltif emniyetli mesfenin gerçekçi modelinde rkdn tkip eden rcın çrpmdn kçınmk için, tutunm sürtünme ktsyısını kullnrk frenleme ypılmsını rsymktdır s Frel se ( ) X X Prof Dr N Sef KURALAY 8

9 Sürücü trfındn hız bğlı olrk tkip mesfesinin thmin edilmesi zor olduğu için, çoğu kez hızdn bğımsız olrk s zmn mesfesine göre hreket edilmesi önerilmiştir Konoyd tkip mesfesi sf Mutlk emniyetli tkip mesfesi s Fbs -s tkip mesfesi s F S Resimde gösterildiği gibi, -s mesfesi mutlk e reltif emniyet modelleri rsınd yer lmktdır Reltif emniyetli tkip mesfesi s Frel Arç hızı Resim : Konoyd tkip mesfesi ; reksiyon süresi,8 s kbul edilmiştir Prof Dr N Sef KURALAY 9

10 Frenleme e utunm Sürtünmesi Kullnımı Frenleme ey negtif imelenmeyi bsitleştirmek için boyutsuz frenleme ornı krmı kullnılcktır Frenleme (ornı) z ; fren kuetinin, rç ğırlığın ornıdır: z ( ) ir rçl ulşılbilecek frenleme değeri, yol tekerlek rsı tutunm sürtünme ktsyısın ornlnırs, z H tutunm sürtünme ktsyısı kullnım ornı elde edilir Eğer rcın tüm tekerlekleri = olck şekilde frenlenirse, fiziksel olrk mümkün oln en yüksek frenleme, idel frenleme değerine ulşılır ir rçt ulşıln mksimum frenleme değerinin idel frenleme değerine ornı iyilik derecesi mx olrk ifde edilir: mx z z mx iidel z mx H Yüksek fren iyilik derecesi kıs bir frenleme mesfesi demektir Prof Dr N Sef KURALAY

11 Fren Kueti Dğılımı ir rcın frenleme drnışı öncelikli olrk fren kuetlerinin ön e rk kslr nsıl dğıldığın bğlıdır u nedenle fren kueti dğılımı fren sistemlerinin en önemli tsrım kriteridir A * l Ö z l h * Resim : Frenlenen rc etkiyen kuetler h l f f Ö A e l Ö l A f f l l l l l Ö Ö z Ön e rk ks dinmik yük değerleri: Ö A ( z ) ( z ) h z e rk ks için l h z l Prof Dr N Sef KURALAY

12 İdel fren kueti dğılımı için, kuet bğıntı ktsyılrı, yni ön e rk kstki sürtünme ktsyılrı eşit olmsı ilkesi geçerlidir f Ö = f A = ile ( ) z e burdn İdel durumd ön e rk kst eşit oln sürtünme ktsyılrı frenleme ornın eşittir z z( ) e çözümleri z( z ) z( z ) z, İdel teğetsel kuet dğılımı elde edilir: z Prof Dr N Sef KURALAY

13 z hö ha Arcın fren sisteminden fren kuetleri şğıdki gibi elde edilir: p p A A Ö A r r Ö A C C Ö A r dy n r dy n e p hö, p ha Fren hidrolik bsınçlrı A Ö, A A Ön e rk tekerlek fren silindiri piston lnı mm r Ö, r A Fren bltlrı efektif sürtünme yrıçplrı mm Resim : İdel teğetsel kuet dğılım diygrmınd krkteristik eğri gruplrı: Sbit frenleme, sbit sürtünme ktsyısı eğrileri, rc monte edilmiş fren sisteminin sbit fren kueti dğılımı doğrusu Prof Dr N Sef KURALAY 3

14 C r dyn Efekif sürtünme çpındki teğetsel kuet İç fren fktörü Açm kueti ekerlek dinmik yrıçpı r dyn = U/ Sbit bir dğılımd ön e rk kstki fren hidrolik bsınçlrı eşittir Fren kuetleri ornı / fren kueti dğılım fktörü D ile ifde edilir Sbit bir dğılım için : D A A A Ö r r A Ö C C A Ö D stndrt thrikli bir rçt yklşık,4 e önden thrikli bir rçt,35 değerindedir İnstle edilmiş fren kueti dğılımı diygrmd denklemi şğıd erilen bir doğru ile gösterilir: A D Ö Ayrıc, rk ks fren kuetinin toplm fren kuetine ornı : Prof Dr N Sef KURALAY z( ) z z e burdn 4

15 Frenleme z f A Fren sistemi hkkınd kıs bir değerlendirme - z diygrmı ile de ypılbilir u diygrmd idel fren kueti dğılımı prbol yerine eğrisi yerine 45 çı ltınd giden bir doğru ile gösterilmektedir Ön e rk kslrın tutunm sınır değerleri için gerekli oln eğriler şğıdki eşitliklerden hesplnbilir: f Ark ksın tutunm sınırı f A = ö Ön ks önce bloke olur ( )z ( z ) z ( dğılımı z z = H ) Ön ksın İdel Ön tutunm ksın fren kueti tutunm sınırı fdğılımı Ö sınırı = z f Ö = = H İdel fren kueti dğılımı z = Ark ks önce bloke olur Dğılımın instbil olduğu bölge eşitliğinden eşitliğinden f ö z f A z ( ) ( )z ( z ) eşit z eş ( z ) A yönetmenlik sınırı utunm sürtünme ktsyısı Resim : Sürtünme ktsyısı-frenleme diygrmınd (-z diygrmı) fren kueti dğılımının gösterilişi İnstbil bölgede rk ks ön kstn önce bloke olur İnstle edilmiş sbit fren dğılımı için idel durum z krit =,9 Prof Dr N Sef KURALAY 5

16 E 7/3 yönetmeliğine göre;,,8 bölgesi için z, +,85( H -,) ozucu moment z FREN SAİLİESİ S z ir fren sisteminin tsrımınd en önemli kriter fren stbilitesidir u d kslrın blokj drnışın bğlıdır loke oln bir tekerlek % fren kymsın shiptir; ylnızc bir doğrultud kueti yol iletir, yn kuet değeri sıfır olur Arç ğırlık merkezi Prof Dr N Sef KURALAY S M = S l A eri getirici moment ) Stbil b) İnstbil M = l Ö üçlendirici moment ozucu moment Ön ksın blokjı durumund rcın yönlendirilme kbiliyeti kybolur un rğmen stbil bir durumddır; çünkü bozucu bir kuet sonucu oluşn, rcı düşey ekseni etrfınd döndüren (srulm) momenti, rk kstki yn kuetin (S ), ğırlık merkezine oln mesfesi l A ile meydn getirdiği geri getirici moment (S l A ) syesinde dengelenir 6

17 Lineer Fren Kueti Dğılımınd Fren Stbilitesi Akslrın blokj drnışı e bun bğlı olrk fren stbilitesi fren kueti diygrmı üzerinden belirlenebilir Prbol boyunc her iki kst mksimum mümkün oln frenleme tlep edilir Sbit fren kueti dğılımı Sürtünme ktsyısı İdel fren kueti dğılımı prbolü Kym s Resim : Frenleme esnsınd blokj süreci H =,8 oln bir yol yüzeyinde ön ks tekerlekleri z =,77 frenleme değerinde önce bloke olurlr ( noktsı) Dh kuetli frenleme ypmy dem edilirse, z =,8 frenleme değerinde rk tekerleklerde bloke olur ( noktsı) Şyet kym sürtünme ktsyısı, tutunm sürtünme ktsyısı H değerinden küçük ise, mksimum mümkün oln frenleme değeri de düşer ( Örnekte erilen z =,75 değerine düşer 3-noktsı) Prof Dr N Sef KURALAY 7

18 Fren kueti dğılım ornı yrdımıyl kritik frenleme değeri bulunur ECE 3 numrlı düzenlemeye göre, sdece bir sürücü ile hrekete hzır rç (boş rç durumu) için z krit >,8 olmlıdır ecrübeye dynrk;,9, rsınd bir değer stbilite için uygun olcktır Yüklemenin Etkisi : Artn yük ile rk ks yük pyı büyür, fkt ks rlığın ornlı ğırlık merkezi yüksekliği çok z değişir / Dolu oş Sbit dğılım ECE 3 e göre yüklü durum için sınır eğrisi Zz krit boş oş Arç Zz krit yüklü Dolu Arç z krit u syede, prbolün orijindeki eğimi / (-) rtr Yni, yüklü rcın idel fren kueti dğılım eğrisi boş rcın eğrisinin üzerinde bulunur / Resim : Yükleme durumunun fren kueti dğılımın etkisi Ön ksın zmnındn önce blokjını önlemek için, ECE-3 e göre instle edilmiş dğılım için bir lt sınır eğrisi tnımlnmıştır Prof Dr N Sef KURALAY 8

19 Fren Kueti Sınırlyıcısının Etkisi sınc bğlı kırılm noktlı bir fren kueti sınırlyıcısının tnım eğrisi, lineer yükselen e kırılm noktsındn itibren yty gider iki doğru prçsındn oluşmktdır Yükselen kol idel dğılım eğrisini kurl olrk z krit =,5 noktsınd keser Yty kol ise / nin mksimumun değerinin % 9 seiyesinden geçer oş rçt instbil bölge Kırılm noktsı Resim : Fren kueti dğılım eğrisi içerisine fren kueti sınırlyıcısı eğrisinin gösterilmesi Dolu oş Fren kueti sınırlyıcısı =,5 değerinin üst kısmınd rk ks istisni olrk önce bloke olur e rç instbil durum düşer Yüklü rçt ise, ön ks çok erken bloke olur e fren pedlın dh kuetli bsılmsıyl rk ks fren kuetinde bir rtış elde edilemediği gibi, fren mesfesinde de bir kıslm olmz Yüke bğlı olrk etki eden bir kırılm noktsı ile bu durum düzeltilebilir Prof Dr N Sef KURALAY 9

20 Fren Kueti Kısıtlyıcısının Etkisi Fren kueti kısıtlyıcısını, fren kueti sınırlyıcısındn yırn en önemli frk, kırılm noktsındn sonrki doğru prçsının yty gitmeyip dh düşük bir eğimle yükselen doğru prçsındn oluşmsıdır Kurl olrk fren kueti kısıtlyıcısı; boş rcın kritik frenlemesi kısılm olmksızın idel eğriyi z krit =,4 değerinde kesecek gibi eğim erilerek e kırılm noktsı ise z krit değerinin % 8 9 n gelecek şekilde tsrlnır Kırılmış eğrinin eğimi de idel eğriyi z krit,8 (ECE R-3) değerinde kesecek şekilde erilir z kırılm oş z kırılm Dolu Ylnızc bsınç yrlı fren kueti sınırlyıcısının dezntjı, rç ğırlıklrı ornındki yükleme durumund kırılm noktsının düşmesidir z kırılm Dolu z kırılm oş oş Dolu Resim : sınç yrlı bir fren kueti kısıtlyıcısı eğrisinin fren kueti dğılım diygrmınd gösterilmesi Kırılm noktsı yükleme ile düşer Prof Dr N Sef KURALAY

21 Motor Fren Momentinin Etkisi Frenleme esnsınd debriyj pedlın bsılmdığı zmn, motor freni instle edilmiş fren kueti dğılımını değiştirir Ark kstn thrikte, rk kstki fren kuetleri rtr, rç instbil hle gelir, çünkü sbit fren eğrisi idel dğılım eğrisine yklşır, htt lt bölgede idel eğrinin de üzerine çıkr ) Ark kstn thrik Ön kstn thrik Yüklü oş Arkdn thrikli boş rcın yüksek hızdn frenlemesinde stbilitenin muhfzsı için debriyj bsılmlıdır Motor freni etkisi Resim: Fren kueti dğılım diygrmınd sbit dğılımın eğrisinin ön e rk kstn thrikte rç frenleme çıkış hızın bğlı olrk kymsı Hızın rtmsıyl frenleme etkisi büyür Prof Dr N Sef KURALAY

22 Önden thrikte rç dh stbil olur Arç bu durumd yrılmmış krmd ön ksın şırı frenlenmesine eğilim gösterir Motor freni etkisi rç hızı ile rtr e o n seçilmiş oln ites bsmğın bğlıdır Motor freni etkisi Resim : Motor freni etkisiyle fren kueti dğılım diygrmınd fren kueti kısıtlyıcısı eğrisinin kymsı = 4 m/s rç hızınd kısıtlyıcının eğrisi idel dğılım prbolünün üzerinde klır, rk kstn thrik edilen rç instbil durum gelir Prof Dr N Sef KURALAY

23 Fren Derelerinin ipleri Fren sistemleri hkkındki ysl düzenlemeler kurl olrk işletme fren sistemlerinin en z iki fren dereli olrk uygulnmsını şrt koşmktdır sit iki, tekerli fren sistemi Diygonl iki tekerli fren sistemi Dört e iki tekerli fren sistemi Üç tekerli fren sistemi Prof Dr N Sef KURALAY Dört tekerli fren sistemi Üç dereli fren sistemi Resim : Mümkün oln fren deresi tipleri 3

24 ir fren deresinin düşmesi durumund geriye kln dere ile yrdımcı fren etkisine ulşılbilmeli, yni = 8 km/h çıkış hızındn F P = 5 N mksimum fren pedl kuetinde x, m/s frenleme imesine ulşılmlıdır u etkiye pütürlü yol yüzeyinde tekerler bloke olmdn ulşılmlıdır (A Stndrdı : 7/3 EW) Fren dğılımının 6 mümkün oln tipi erilmiştir: A C D E F sit iki teker fren sistemi : Her bir dere bir ksı frenlemektedir (, ) Diygonl iki tekerli fren sistemi: Her bir derede bir ön ks tekeri ile diygonl bir rk ks tekeri frenlenmektedir (Ö, A) Dört e iki tekerli fren sistemi : u e tkip eden sistemde ön tekerlerde dört silindirli fren semeri instle edilmektedir Semerin bir silindir çifti bir fren deresine bğlıdır ir derenin düşmesi durumund ön kstki fren kuetinin ylnızc yrısı etkindir (/ +, / ) Üç teker fren sistemi : Her iki dere C dekine benzer simetrik ir dere yrım ön ks e bir rk tekere etkimektedir (/ + A) Dört teker fren sistemi : u sistemde ön e rk tekerlere 4 silindirli fren semeri tkılmıştır ir derenin düşmesi durumund ön e rk kst ylnızc yrım fren kueti etilidir Her fren deresi diğerini ynısıdır (/ + / ) Üç dereli fren sistemi : urd bir derede durum göre ön teker ey rk ks ylnız bğlnmıştır (SğÖ, SolÖ, ) Prof Dr N Sef KURALAY 4

25 ir fren deresinin düşmesi için prtik olrk iki neden mümkündür: Dmltm noktlrındn sızdırm ile dere dışı klm, ermik zorlnm sonucu dere dışı klm Sızdırm nedeniyle dere dışı klm riskinin thmini; bir sistemin tüm sızdırmzlık elemnlrı, mnşetleri e sökülebilir bğlntı noktlrı toplnırs mümkündür urd tehlikeli noktlrın syısı çısınd tek dereli sistemle krşılştırıldığınd iki tekerli fren sistemi (A e ) emniyetlidir 4/ e 3 tekerli sistemlerde (C e D) tehlikeli noktlr syısı % 5 rtmktdır, 4 tekerli sistemde (E) bu değer % rtmktdır ermik zorlnm sonucu dere dışı klm: Yokuş şğı inişlerdeki sürekli e sık frenlemelerde frenler ısınır Sistem bsınç ltınd kldığı süre boyunc, frenlerdeki termik şırı zorlnm sürücü trfındn frk edilmez, çünkü bsınç ltındki fren sıısının buhrlşmsı söz konusu değildir sınç klktığınd, kynm noktsı üzerinde sıı buhrlşır ir sonrki frenlemede bir kısmı buhrlşmış sıı ile bsınç oluşturm imknsızdır Sistem soğuduğund buhrlşn sıı tekrr yoğuşmuş olcğındn fren sistemi yeniden fonksiyonunu yerine getirir Fren sıısı içerisindeki su ornı burd önemli bir rol oynmktdır Prof Dr N Sef KURALAY 5

26 Diğer bir değerlendirme kriteri, bir fren deresinin düşmesi sonrsı gerekli oln fren pedl kuetinin büyüklüğüdür A dğılımınd ön ks deresinin düşmesi durumund fren kueti kybının büyük olmsı nedeniyle, bu sistem boş rç ğırlığı pyı rk kst fzl oln rçlr için uygundur sit iki, tekerli fren sistemi Diygonl iki tekerli fren sistemi Ön ks yükü fzl (önden thrikli) rçlrd sdece rk ksın frenlemesi hlinde gerekli frenleme değerine z =,9 ulşmk için müsde edilen pedl kuetinin 5 N değerini şmmsı gerekmektedir u nedenle Dört e iki tekerli fren sistemi Dört tekerli fren sistemi Üç tekerli fren sistemi Üç dereli fren sistemi e C sistemleri önden thrikli rçlr için dh uygundur A e D sistemleri dh çok stndrt tipte thrik edilen rçlr için uygundur E e F çözümleri henüz prtikte yeterince uygulnm şnsı bulmmıştır Prof Dr N Sef KURALAY 6

27 Virjd Frenleme Virjd bir engelin orty çıkmsı sonucu fren ypm mecburiyeti, gündelik rç kullnımı esnsınd krşımız sıkç çıkn bir pozisyondur Çoğu kez frenlemeden önce yğın gz pedlındn çekilmesi geldiği için, mner yük değişim reksiyonunun bir demı gibi görülebilir Yük değişme reksiyonu, yni irj giriş, bun tkiben ort frenleme imelerine kdr ypıln frenleme etkisiyle güçlenir Yüksek frenleme değerlerinde yükü boşln irj içindeki tekerlekler blokj durumun gelir Ön ksın bloke olmsı durumund rç dire yyını rtık tkip edemez e irjın dış doğru doğrusl olrk itilir Ark tekerleklerin bloke olmsı durumund rç instbil olur e kontrol edilemeyen srulm hreketleri ypr Prof Dr N Sef KURALAY 7

28 Virjd yol nkledilen fren kuetleri, ynı nd orty çıkn yn kuetler nedeniyle doğrusl hreketteki fren kuetlerinden dh küçüktür unun çıklmsı sürtünme çemberi (Kmm Çemberi) yrdımıyl ypılbilir Kmm Çemberi F S F S Resim : Lstik tems yüzeyine gelen teğetsel kuet e yn kuet rsındki ilişkinin Kmm çemberi ile çıklnmsı ir irjd ey eğrisel hrekette tekerlek tems yüzeyindeki teğetsel kuet ( thrik ey fren kuet) ile yn kuetin bileşkesi en fzl tekerlek düşey yükü ile yoltekerlek rsındki tutunm sürtünme ktsyısı H çrpımındn elde edilen mksimum yty kuete eşittir Prof Dr N Sef KURALAY 8

29 Hreket yönü yönü Çember yrıçpı mksimum tşınbilir yty kuete H g denk düşmektedir şınbilir fren kueti : Virj yrıçpı F mx H F S S Sn R S mx Noktsl cisim içim sürtünme çemberi r R Resim : ) Virjd frenleyen rc etkiyen kuetler Arç mddesel nokt olrk öngörüldüğünde sürtünme çemberi geçerlidir b) Virjd tekerlek tems yüzeyinin deformsyonu nedeniyle fren kuetleri jnt ort düzleminden etkimez Ön tekerleklerde lstik geri getirme momenti Sn R,, r R kdr küçülür Prof Dr N Sef KURALAY 9

30 H/ FH / g Düz yold frenleme İnstle edilmiş fren kueti dğılımı Virjd frenleme y =,5 m/s V / Resim : y =,5 m/s ynl imeli irj hreketi esnsınd frenlemede idel fren kueti dğılımı prbolünün kymsı; instle edilmiş fren kueti dğılımı sbit Prof Dr N Sef KURALAY 3

31 Kırılmış sbit fren dğılımın ship bir rç doğrusl sbit fren dğılımlı bir rc göre irjd frenlemede dh kritiktir Dğıtıcı kırılm noktsı Düz yold frenleme Y =,5 m/s oln irjd frenleme Sbit dğılım Resim : Y =,5 m/s ynl ime ile irj hreketi esnsınd ypıln frenlemede idel fren kueti dğılım prbolünün şğı doğru kymsı İnstle edilmiş kırılm noktlı fren kueti dğılımınd kritik frenleme değeri belirgin bir şekilde düşer Prof Dr N Sef KURALAY 3

32 Virjd frenlemede rcın drnışını yorumlmk için iki kriter ölçek olrk lınır: Srulm stbilitesi e Yönlenebilirlik sınırı Arcın düşey ekseni etrfındki dönmesinin çısl hızı (srulm çısl hızı) stbilite için bir ölçek e Yönlenebilirlik için ise ynl ime ölçektir u büyüklükler lışılgeldiği gibi, frenlemeden s sonr (sürücü reksiyon süresi sonrsı) krşılştırmy tbi tutulur u değerlerin frenleme değerine göre gidiştı değerlendirilerek rç drnışı hkkınd yorum ypılbilir Prof Dr N Sef KURALAY 3

33 eşekkür ederim Prof Dr N Sef KURALAY Prof Dr N Sef KURALAY 33