Yay n No : 3345 E itim Dizisi : 164

Transkript

1 I Prof. Dr. Yunus K SHALI Tekdüzen Hesap Plan na Uygun Haz rlanm fl ve Yeni Türk Ticaret Kanunu na Göre Yeniden Düzenlenmifl fi RKETLER MUHASEBES Onalt nc Bask Beta

2 II Yay n No : 3345 E itim Dizisi : Bask - A ustos STANBUL 13. Bask - Ekim STANBUL 14. Bask - Ekim STANBUL 15. Bask - (14. Bask dan T pk ) Eylül STANBUL 16. Bask - Kas m STANBUL ISBN Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile, scanner (taray c ) ile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Bas m A.fi. Bask - Cilt : Yaz n Bas n Yay n Matbaac l k Trz.Tic.Ltd.fiti. (Sertifika No: 12028) kitelli Çevre Sanayi Sitesi 8. Blok No: Baflakflehir/ STANBUL Kapak Tasar m : Beta Yay nlar Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. (Sertifika No ) Narl bahçe Sokak Damga Binas No: 11 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 III Annemin, Babam n, Necati abimin ve Sebahat ablam n Aziz Hat ralar na...

4 IV

5 V Onalt nc Bask n n Önsözü Bu bask da da çeflitli hata ve eksiklikler düzeltilmeye çal fl lm flt r. Di er bask larda olmayan bir yenilik olarak; her bölümün sonuna test fleklinde sorular konulmufltur. Kitapta yer alan örnek problemler gözden geçirilmifl, tarihleri güncellenmifltir. Kurulan flirket say lar na iliflkin güncel istatistiki bilgi TOBB - TÜ K kaynaklar ndan derlenerek tablo fleklinde haz rlanm flt r. Yeniden düzenlenen TTK ya göre kurulmufl flirketlere ait yeni sözleflme örneklerine kitab n sonundaki ekler k sm nda yer verilmifltir. Kapsam nda yer alan bilgiler nedeniyle onuncu ve onüçüncü bask lar n önsözleri bu bask da da yer alacakt r. Bu önsözlerde yer alan adreslerinin güncel olanlar afla da s ralanm flt r. Ö retim üyesi ve görevlisi meslektafllar ma haz rlad m sunumlar da güncellenmifltir. Bunlar n Yahoo ve Google Grup üzerinden gönderilmesi art k yap - lamamaktad r. Dropbox uygulamas da verimli olmam flt r. Buna karfl l k son zamanlarda sunumlar s k flt r lm fl flekliyle talep eden meslektafllar ma bizzat gönderme uygulamas n tercih ediyorum. leriki y llarda nas l bir teknik geliflir bilemiyorum. Sunumlar çok yer kaplad için kullan lacak en yo un ve pratik olan n tercih edebilirim. Onalt nc bask n n yay mlanmas nda eme i geçen tüm Beta personeline baflta Say n Seyhan Satar olmak üzere teflekkür ederim. Tüm kullan c lara yararl olmas dileklerimle Prof. Dr. Yunus K SHALI ykishali@gmail.com yunuskishali@yahoo.com web : twitter

6 VI Onüçüncü Bask n n Önsözü Elinizde bulunan bu onüçüncü bask da, eski bask larda kullan lan Türk Ticaret Kanunu maddelerinin tümü gözden geçirilmifl, tamam na yak n de ifltirilerek yeni halleriyle ve yeni yasa madde numaralar belirtilerek yer verilmifltir. Yürürlü e girifl tarihi olarak belirlendi i için bu dersi alan ö rencilerimiz mezun olduklar nda yeni kanun maddeleri yürürlükte olacakt r. Dolay s yla yeni düzenlemeleri ö renmek de ö rencinin yarar nad r. Dersin anlat m nda kullan lmak üzere haz rlam fl oldu um sunumlar da gözden geçirip yeni TTK maddelerine yer verece im. Bu sunumlara Google Grup üzerinden eriflilmekte idi. Google ve yan hizmetlerine yap lan baz k s tlamalar nedeniyle bu sunumlara eriflmekte zorluklar olufltu u için ek olarak Yahoo Sunum Grubu da kurulmufltur. Birçok ö retim üyesi ve görevlisi meslektafl m bu hizmetlerden yararlanmaktad r. Kiflisel duyurular m adresli kiflisel web sayfamdan yapmaktay m. Ö renci ve ö retim eleman okurlar m n afla da belirtti im adresleri üzerinden bana ulaflmalar her zaman mümkündür. Bu bask önsözünde sadece yukar da anlatmaya çal flt m de iflikliklere de inilmifltir. Onuncu bask n n önsözünde yer alan ifadeler güncelli ini korudu- u için bu bask da da yer almaktad r. Tüm kullan c lara yararl olmas dile iyle Prof. Dr. Yunus K SHALI stanbul, 1 Ekim < ykishali@kocaeli.edu.tr yunuskishali@yahoo.com ykishali@gmail.com

7 Önsöz VII Onuncu Bask n n Önsözü Kitab n sekizinci bask s 30 y l aflk n bir süreden beri toplumu etkileyen enflasyonun h z kesmesi üzerine Türk paras ndan alt s f r at lmas uygulamas - n n hemen arkas ndan haz rlanm flt. Muhasebecilerin belki daha fazla etkilendi i paradaki s f r fazlal, ders kitaplar nda ve ders anlat mlar nda da s k nt l olmaya devam ediyordu y l bafl nda yeni TL nin tedavüle ç kmas üzerine kitaptaki tüm rakamlar, alt s f r at lm fl olarak yeni TL ye göre düzenlenmiflti. Yüksek enflasyonlu y llardan önce muhasebe kay tlar yap l rken tutarlar kurufllu olarak kullan l rd, kurufl bulunmazsa tutar, iflareti ile sonland r l rd. Ancak günümüzde kay tlar bilgisayarla yap ld ndan, iflareti ifle yaramaz hale gelmifltir. Dokuzuncu bask da kullan lan bu iflaretten, onuncu bask da tamamen vazgeçilmifl, kurufl hanesinde bir de er yoksa tutar,00 ile sonland r lm flt r. Türkiye de s k s k yaflanan vergi düzenlemeleri bu kitab n dokuzuncu bask s nda da yine karfl m za ç km flt r tarihinde Resmi Gazete de yay mlanan Kurumlar Vergisi Kanunu ile vergi oran % 20 ye düflürülmüfltür. Dokuzuncu bask bu uygulamadan önce haz rland için, özellikle sermaye flirketlerinin kâr da t m konular güncelli ini kaybetmiflti. Bu onuncu bask da kurumlar vergisi oranlar güncellefltirilmifl, özellikle geçici vergi uygulamalar sermaye flirketlerinin tüm kâr da t m örneklerinde kullan lm flt r. Onuncu bask, yeni Türk Ticaret Kanunu tasar s n n yasalaflmas öncesinde bas ma haz rlanm flt r. Bu tasar da ticaret flirketleri ile ilgili önemli de ifliklikler beklenmektedir. Kitap yay nland nda güncel bilgilerin ö rencilere ulaflmas için ö retim y l n n ikinci yar s nda uygulad m yöntem devam ettirilecektir. Buna göre; bu dersi iflleyen ö retim elemanlar m z afla daki mail adreslerime baflvurduklar taktirde, onlara tüm kitap için haz rlanm fl ders sunumlar internet üzerinden ulaflt r lacakt r. Bugüne kadar bu kitab n haz rlanmas nda eme i geçen herkese ve varl klar yla bana destek olan eflim Hülya, çocuklar m Emre ve Gözde ye, ayr ca baflta Say n Seyhan Satar olmak üzere Beta Bas m Yay m Da t m A.fi. yöneticileri ve çal flanlar na teflekkür ederim.

8 VIII Onuncu Bask n n Önsözü Kitapla ilgili görüfl ve öneriler ile ö retim elemanlar m z n sunu isteklerinin en h zl biçimde bana ulaflabilmesi için afla ya ve web sayfas adresleri de konulmufltur. Yararl olmas dile iyle... Prof. Dr. Yunus K SHALI STANBUL 1.A ustos ykishali@kou.edu.tr yunuskishali@yahoo.com yunus.kishali@isbank.net.tr

9 çindekiler IX Ç NDEK LER ONALTINCI BASKIYA ÖNSÖZ...V ONÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ...VI ONUNCU BASKIYA ÖNSÖZ...VII KISALTMALAR...XV 1. fi RKETLER HAKKINDA GENEL AÇIKLAMALAR fiirketlerin S n fland r lmas Adi fiirket Ticaret fiirketleri fiah s fiirketlerinin Özellikleri Sermaye fiirketlerinin Özellikleri fiirketler Muhasebesi...3 Birinci Bölüm Soru Örnekleri KOLLEKT F fi RKETLER Kollektif fiirketler Hakk nda Genel Aç klamalar Kollektif fiirketin Kurulufl fllemleri Kurulufl fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi Sermaye Olarak Para Konulmas Sermaye Olarak Para ve Paradan Baflka Varl klar n Konulmas Sermaye Taahhüdünün K smen Yerine Getirilmesi Sermaye Olarak flletme Konulmas Kollektif fiirketlerde Sermaye De iflikliklerinin Muhasebelefltirilmesi Sermaye Art r lmas Mevcut Ortaklar n Sermayelerini Art rmalar Ortaklar n fiirketteki Kâr Paylar n Çekmeyip Sermayeye Eklemeleri fiirkete Yeni Ortak Al nmas...26

10 X çindekiler Di er Bir fiirketle Birleflme Sermaye Azalt lmas fiirket Ortaklar n n Sermaye Paylar n n Azalt lmas Zarar n Tasfiyesi çin Sermaye Pay n n Azalt lmas Ç kan, Ç kar lan veya Ölen Orta n Pay Kadar Sermaye Azalt lmas Kollektif fiirketlerde Kâr ve Zarar Da t m Kâr Da t m ve Muhasebelefltirilmesi Kâr n Ortaklara Sermaye Paylar yla Orant l Olarak Da t lmas Kâr n Ortaklara Eflit Da t m Ortaklar n Sermaye Paylar na Faiz Ayr larak Kâr n Da t m Ortaklardan Birine veya Birkaç na Prim Hesapland ktan Sonra Kâr n Sermaye Paylar na Göre Da t m Sadece Eme ini Sermaye Olarak Koyan Orta a Kâr Pay Ayr ld ktan Sonra Da t m Kâr n Sermaye Paylar na Eklenmesi Zarar Da t m ve Muhasebelefltirilmesi Ortaklar n Zarar Paylar n fiirkete Ödemeleri Sermaye Paylar n n Azalt lmas Kollektif fiirketlerde Tasfiye fllemleri ve Muhasebelefltirilmesi...47 kinci Bölüm Soru Örnekleri KOMAND T fi RKETLER Komandit fiirketler Hakk nda Genel Bilgiler Komandit fiirketlerin Kuruluflu Kurulufl fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi Komandit fiirketlerde Sermaye De iflikliklerinin Muhasebelefltirilmesi Sermaye Art r lmas Sermaye Azalt lmas Komandit fiirketlerde Kâr Zarar Da t m ve Tasfiye fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi Genel Aç klamalar Kâr Da t m ve Muhasebelefltirilmesi Zarar Da t m ve Muhasebelefltirilmesi...82

11 çindekiler XI Komandit fiirketlerde Tasfiye fllemleri ve Muhasebelefltirilmesi...85 Üçüncü Bölüm Soru Örnekleri ANON M fi RKETLER Anonim fiirketler Hakk nda Genel Aç klamalar Anonim fiirketlerin Kuruluflu le lgili fllemler Ana Sözleflmenin Haz rlanmas Gümrük ve Ticaret Bakanl ndan zin Al nmas fiirketin Tescil ve lân Kuruluflu Tamamlayan fllemler Anonim fiirketin Organlar Anonim fiirketlerde Yönetim Kurulu Anonim fiirketlerde Denetleme Anonim fiirketlerde Genel Kurul Anonim fiirketin Kurulufl Kay tlar Sermayenin Tamam n fiarts z Taahhüt Etme fieklinde Kurulufl Paylar n Halka Arz Yoluyla Kurulufl Sermaye Art r lmas Yeni Hisse Senetleri Ç kararak Sermaye Art r lmas De er Art fl Fonunun Sermayeye Eklenmesi Hisse Senedi hraç Primleri Sermaye Azalt lmas Sermaye Azaltma Nedenleri Sermaye Azaltma fllemleri Sermaye Azalt lmas ile lgili Muhasebe Kay tlar Anonim fiirketlerde Tahvil (Borçlanma Senetleri) Ç kar lmas Tahvillerin Özellikleri Tahvilde fiekil fiartlar Tahvil Türleri Tahvil Ç karma Esaslar Tahvil Ç karma fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi Tahvil Faizlerinin Ödenmesiyle lgili Muhasebe Kay tlar Tahvillerin tfas Anonim fiirketlerde Kâr Da t m ve Muhasebelefltirilmesi Anonim fiirketlerde Zarar...159

12 XII çindekiler 4.8 Anonim fiirketlerin Tasfiyesi Tasfiye fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi Tasfiyenin flasla Sonuçlanmas Dördüncü Bölüm Soru Örnekleri L M TED fi RKETLER Limited fiirketler Hakk nda Genel Aç klamalar Limited fiirketlerin Kuruluflu Limited fiirketlerde Kurulufl fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi Limited fiirketlerde Sermaye De iflikli i ve Muhasebelefltirilmesi Limited fiirketlerde Sermaye Art r lmas Limited fiirketlerde Sermaye Azalt lmas Limited fiirketlerde Kâr Da t m Limited fiirketlerde Kâr Da t m n n Muhasebelefltirilmesi Limited fiirketlerde Zarar Durumu Limited fiirketlerde Tasfiye fllemleri ve Muhasebelefltirilmesi Beflinci Bölüm Soru Örnekleri SERMAYES PAYLARA BÖLÜNMÜfi KOMAND T fi RKETLER Genel Aç klamalar Sermayesi Paylara Bölünmüfl Komandit fiirketlerin Kuruluflu Kurulufl fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi Sermayesi Paylara Bölünmüfl Komandit fiirketlerde Sermaye De ifliklikleri ve Muhasebelefltirilmesi Sermaye Art r lmas Sermaye Azalt lmas Sermayesi Paylara Bölünmüfl Komandit fiirketlerde Kâr Zarar Da t m ve Muhasebelefltirilmesi Kâr Da t m ve Muhasebelefltirilmesi Zarar Da t m ve Muhasebelefltirilmesi Tasfiye fllemleri ve Muhasebelefltirilmesi Alt nc Bölüm Soru Örnekleri fi RKET B RLEfiMELER Birleflme fiekilleri Birleflmenin fiartlar...235

13 çindekiler XIII 7.3 fiah s fiirketlerinde Birleflme Sermaye fiirketlerinde Birleflme fiirketlerde Bölünme fiirketlerde Tür De ifltirme Sermaye fiirketlerinde nternet Sitesi Açma Zorunlulu u Yedinci Bölüm Soru Örnekleri EKLER Kâr Da t m Tablolar Kollektif fiirket Ana Sözleflme Örnekleri Komandit fiirket Ana Sözleflme Örnekleri Anonim fiirket Ana Sözleflme Örnekleri Limited fiirket Ana Sözleflme Örnekleri fiirket Kurulufl Bildirim Formu ve Taahhütname Tekdüzen Hesap Çerçevesi Tekdüzen Hesap Plan ARAfiTIRMA KONULARI D Z N YARARLANILAN KAYNAKLAR...301

14 XIV

15 XV KISALTMALAR Afi : Anonim fiirket BK : Borçlar Kanunu bkz : bak n z D E : Devlet statistik Enstitüsü DPT : Devlet Planlama Teflkilat GVK : Gelir Vergisi Kanunu KDV : Katma De er Vergisi KK : Kamu Kesimi KHK : Kanun Hükmünde Kararname K.te : Komandite K.ter : Komanditer krfl : kurufl KVK : Kurumlar Vergisi Kanunu m. : madde MDV : Maddi Duran Varl klar s : sayfa SPK : Sermaye Piyasas Kanunu TC : Türkiye Cumhuriyeti TL : Türk Liras TOBB : Türkiye Odalar Borsalar Birli i TTK : Türk Ticaret Kanunu TÜ K : Türkiye statistik Kurumu vb : ve benzerleri VUK : Vergi Usul Kanunu

16 XVI