T ürkiye nin 24 Kasım 2015 tarihinde

Transkript

1 Tarihi ZirVE Türkiye - Rusya İlişkilerinde Yeni Dönem HABER ANALİZ TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ Türkiye ile Rusya, ikili ilişkilerde yeni bir sayfa açıyor. Ağustos ayı başında Rusya nın St. Petersburg kentinde gerçekleştirilen zirvede 2019 a kadar sürecek orta vadeli bir program üzerinde anlaşmaya varıldı. Zirve sonrası varılan mutabakatla ilişkilerdeki bütün kısıtlamalar kaldırılıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 9 ay sonra St. Petersburg taki Konstantin Sarayı nda bir araya geldi. Sıcak bir ortamda gerçekleştirilen zirvede bozulan ilişkilerin yeniden inşa edileceği, ekonomik ilişkilerin artırılacağı mesajı verildi. Erdoğan-Putin zirvesinden mutabakat çıktı T ürkiye nin 24 Kasım 2015 tarihinde Suriye sınırında Rusya Ordusu na ait Su 24 tipi Rus uçağı düşürmesinin ardından gerilen Türkiye-Rusya ilişkileri sonrası yeni bir sayfa açıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 9 ay sonra St. Petersburg taki Konstantin Sarayı nda bir araya geldi. Sıcak bir ortamda gerçekleştirilen zirvede bozulan ilişkilerin yeniden inşa edileceği, ekonomik ilişkilerin artırılacağı mesajı verildi. İki lider 24 Kasım öncesi 35 milyar doları bulan ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkartılması için önemli kararlar aldı. Zirvede ekonomi, ticaret, enerji ve turizm alanlarını kapsayan orta vadeli bir program üzerinde anlaşmaya varıldı. Putin düzenlenen ortak basın toplantısında Önceliğimiz ilişkileri kriz öncesi duruma döndürmek dedi ve Türkiye ye yönelik yaptırımların aşamalı olarak kaldırılacağını söyledi. Erdoğan ise ilişkilerin eski seviyelere taşınmasında iki tarafın da son derece kararlı olduğunu vurgulayarak Akkuyu Nükleer Santral projesine stratejik yatırım statüsü verileceğini ve Türk Akımı projesinin hızlı bir şekilde hayata geçirileceğini söyledi. LİDERLERİN İLK MESAJLARI NE OLDU? Erdoğan ve Putin görüşme öncesinde kısa bir açıklama yaptı. Putin, iki ülke ilişkilerin normalleşmesinin her iki ülke halkının yararına olacağını söyledi. Her türlü darbe girişiminin karşısındayız. Ticari-ekonomik ilişkilerimizi, terörle mücadeleyi ele alacağız dedi. Erdoğan ise, Hassas bir dönemde nahoş bir olaydan sonra süratle bir araya geldik. Darbe girişiminin ardından aramanız bizi mutlu etmiştir. İnanıyorum ki attığımız ve atacağımız adımlarla çok farklı bir sürece gireceğiz ifadelerini kullandı. UÇAK KRİZİ SONRASINDAKİ İLK GÖRÜŞME Rusya nın St. Petersburg kentindeki görüşme, hem Putin ve Erdoğan ın Kasım 2015 te Türk F16 larının Rus Su-24 uçağını düşürmesinden sonra gerçekleştirdiği ilk yüz yüze görüşme olması, hem de Erdoğan ın Türkiye deki darbe girişimin ardından yaptığı ilk yurt dışı ziyaret olması bakımından önemliydi. Tarihi görüşme, Türkiye nin, AB ile imzalanan sığınmacı anlaşması çerçevesinde kendisine verilen sözlerin tutulmadığı yönündeki eleştirilerini ve darbe girişimi karşısında Batılı ülkelerden beklenen desteği alamamanın hayal kırıklığını dile getirdiği bir dönemde gerçekleşti. Putin in, darbe girişiminin ardından Erdoğan ı arayan ve desteğini gösteren ilk yabancı liderlerden biri olmuş olması da dikkat çekici olarak nitelendirildi

2 HABER ANALİZ TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin le yapılan tarihi görüşmenin ayrıntılarını anlatırken, Yoğun ve verimli bir görüşme oldu. İlişkilerimizi 24 Kasım 2015 ten önceki süreçten çok daha öte bir noktaya taşıma arzusundayız. Bu konuda bir mutabakat oluştu dedi. Erdoğan, Rusya ile ticaret, turizm ve enerji başta olmak üzere öncelikli olarak 12 madde konusunda adım atılacağını söyledi. İkili görüşmelerin ardından gerçekleştirilen basın toplantısında ilk konuşmayı yapan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin şunları söyledi: Somut ve yapıcı bir görüşme yaptık. İkili ilişkiler, bölgesel ve uluslararası konuları ele aldık. Türkiye ye karşı kısıtlamaları kademeli olarak kaldıracağız. İşbirliği mekanizmalarını canlandıracağız. Önceliğimiz krizden önceki döneme dönmektir. Bu iki ülke için de çok önemli bir hedeftir

3 HABER ANALİZ TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ TARİHİ SARAYDAKİ ZİRVE Stn. Petersburg da 1797 de Rus Çarı Petro nun emriyle inşaa edilen Konstantin Sarayı nda gerçekleştirilen Erdoğan-Putin zirvesi sonrasında iki lider aldıkları kararları açıkladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan a Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Mehdi Eker ile MİT Müsteşarı Hakan Fidan eşlik etti

4 HABER ANALİZ TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ ÖNEMLİ KARARLAR ALINDI TÜRKİYE -RUSYA ORTA VADELİ PROGRAM İÇİN ANLAŞTI Saint Petersburg ta 9 Ağustos ta gerçekleştirilen tarihi zirvede hem Erdoğan hem Putin, iki ülke ilişkilerinin eskiye dönmesi konusunda kararlılık vurgusu yaptı. Zirvede arasını kapsayan bir orta vadeli program üzerinde mutabakat sağlandı. Bu mutabakat kapsamında ekonomi, ticaret, enerji, turizm ve beşeri alanlarda bazı kararlar alındı. Enerji konusu mutabakatın önemli başlıklarından biriydi Rusya ile yapılan 12 Maddelik Mutabakat Üst düzey işbirliği konseyini yeniden canlandırılacak. Charter uçuşları başlayacak. Tarım ürünleri dâhil ikili ticareti kısıtlayan yasaklar kaldırılacak. Türk müteşebbislerine yönelik yasaklar kaldırılacak. Vizesiz rejimi tam teşekküllü olarak tekrar yürürlüğe koymak için peydeypey ve müştereken adımlar atılacak. Akkuyu ya stratejik yatırım statüsü verilecek. Akkuyu projesi hızlandırılacak. Türk Rus ortak yatırım konseyi kurulacak. Savunma sanayiinde işbirliği arttırılacak. Türkiye-Rusya-Azerbaycan üçlü zirvesi mekanizması kurulacak. Ankara-Moskova hattını bir güven ve dostluk hattı haline getirilecek. Türk Akımı projesi hızlı biçimde hayata geçirilecek

5 HABER ANALİZ TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ ERDOĞAN: İLİŞKİLERİN ESKİ SEVİYEYE TAŞINMASINDA KARARLIYIZ Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın açıklamasından satır başları şöyle: Değerli dostum Putin e teşekkür ediyorum. Bu görüşme uzun bir aradan ve malum olaydan sonra ilk yüz yüze görüşmemdi. Darbe girişimi sonrası ilk ziyaretim Rusya ya oldu. İki ülke kriz öncesine hatta sonrasına taşımak iki tarafın da isteğidir. Türkiye ve Rusya ilişkilerini olması gereken seviyeye ulaştırma kararı aldık. Charter uçuşları, tarım ürünleri ticareti, Vizesiz rejimin tekrar yürürlüğe konulması konularında adımları peyderpey atacağız. Akkuyu ya stratejik adım olarak görüyoruz. Savunma sanayi alanında işbirliği yapacağız. Türkiye, Azerbaycan Rusya işbirliği konseyi kuracağız. İnşallah bu adımlarla Ankara Moskova hattını yeniden dostluk ve güven hattı haline getireceğiz. 15 Temmuz da ülkemiz en kanlı en alçak girişimini yaşadı. Bütün bunlara rağmen çalışmalarımıza el birliği ile devam edeceği. Türk akımı projesi hızlı bir şekilde hayata geçirilecektir. Türk akım ın Avrupa ya geçmesi adımı da hayata geçirilecektir. Darbe girişiminin ertesi günü sayın başkanın bizi araması psikolojik olarak büyük önem arz etmiştir. İşbirliğimiz aynı zamanda bölgesel ve küresel barışın tesisi açısından da önemlidir. Biraz sonra çok çok dar kapsamda ikili görüşmeleri ele alacağız. Bizler bu dostluğa tesadüfen değil muazzam işbirliği ile geldik. Temaslarımızı her seviyede yoğun şekilde sürdüreceğiz. Sahip olduğumuz potansiyeli daha etkin kullanacağız. Türkiye Rusya ilişkileri çok daha dirençli hale geldi. PUTİN: türkiye YE KARŞI KISITLAMALARI KADEMELİ OLARAK KALDIRACAĞIZ İkili görüşmelerin ardından gerçekleştirilen basın toplantısında ilk konuşmayı yapan Putin in açıklamalarından satır başları şöyleydi: Somut ve yapıcı bir görüşme yaptık. İkili ilişkiler, bölgesel ve uluslararası konuları ele aldık. Türkiye ye karşı kısıtlamaları kademeli olarak kaldıracağız. İşbirliği mekanizmalarını canlandıracağız. Önceliğimiz krizden önceki döneme dönmektir. Bu çok önemli bir hedeftir. Ticari işbirliğinde en önemli noktayı enerji işbirliği yer alıyor. Bu enerji işbirliğini başlatmak için somut adımlar atmamız gerekiyor. Nükleer ve Türk akımı gibi konularda üzerimize düşen adımları attık. Kriz öncesine dönmek için zamana ihtiyacımız var. Charter uçuşlarının yeniden düzenlenmesi de zaman meselesi ama muhakkak olacaktır. Türkiye vatandaşlarının inşaat şirketlerinde çalışması kısa zamanda yeniden başlayacaktır. Ulaşım projeleri Türk inşaat firmaları tarafından yapılanlar, yeniden gündeme geliyor. Uluslararası konulara da değindik. Basın toplantısı sonrasında Suriye konusunu yeniden görüşmeye karar verdik. Ortak mücadelemiz terörle. Sayın Erdoğan a teşekkür etmek istiyorum. Yalnızca bölgemizde değil tüm dünyada barışın sağlanması için çalışacağız

6 HABER ANALİZ TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ Erdoğan: Putin: Hedefimiz 100 milyar dolar ticaret hacmine ulaşmak Ekonomik ilişkilerimizi politize etmeliyiz Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ikili görüşmenin ardından basın mensuplarının sorularını yanıtladı. Ekonomik konularda bir takım anlaşmalardan bahsettiniz. Güney akımı mı daha kıymetli Rusya için yoksa Türk akımı mı? Erdoğan Akkuyu dan bahsetti ama bu konuda pratik adımlar ne zaman atılacak. Bazı kanunların çıkarılması lazım Putin: Ekonomik ilişkileri politize etmeyiz. Güney akımı Güney Avrupa ülkelerinin enerji ihtiyacı için. Bulgaristan a projeye sonlandırma talimatı verildi. Bulgaristan dönmek istiyor bu projeye ama bir takım zararlara uğradık. Bu açıdan hukuki garantilere ihtiyacımız var. Türk akımına gelince biz bunu alternatif olarak düşünmedik aslında. Türk akımının bir kısmı Türkiye nin iç pazarı için düşünüldü. Türk akımı en kısa zamanda hayata geçirilebilir. Bu konuda bir şüphemiz yok. İzinlere gelecek olursak Türk tarafının hakkını yememek lazım. Güney akımına rağmen Türk tarafı krize rağmen çalışmaya sonlandırmadı ve somut adımlar attılar. Akkuyu ya gelecek olursak Türkiye deki 3 yasaya bu konuda gerekli değişiklikler yapıldı. Stratejik yatırım seviyesine geçirilecek. Erdoğan: Akkuyu projesi ile ilgili buranın stratejik yatırım haline getirilme konusuydu. Süratle bu konuda karar alınacak ve Akkuyu stratejik yatırım da yerini alacaktır. Bir diğer konu da Türk akımı projesi. Bizim aldığımız Rusya dan 28 milyar metreküptür. Bu akımın girişinde 2 hat olacak. Türkiye nin istifade edebileceği gibi Avrupa da alacaktır. Putin: İşbirliğimiz sadece enerji değil, metalürji, otomotiv ve tarım da var. 24 Kasım dan öncesine dönme kararlılığı var ama bugün ilişkilerin eskiye dönmesi için bir takvimlendirme var mı? Ve vize konusunda yeniden harekete geçilecek mi? 15 Temmuz önemli bir andı. Türkiye-ABD arasındaki gerginlik söz konusu olduğundan yeni bir ilişki söz konusu olabilir mi? Putin: İlişkilerin yeniden eskiye dönmesini istiyoruz. Bazı kısıtlamalar getirildiğinden beri bazı transformasyonlar geçirdik. Bu konuda bir karar aldık. Hükümetler arasında orta vadeli bir program hayata geçirilecek ve en kısa zamanda da bunu hayata geçireceğiz ve ok uzun zaman almayacaktır. Haftalar içinde halledilecektir. İlgili bakanlıkların çalışmalarını takip etmenizi öneririm. Bazı kararlar en kısa zamanda alınacak. Vize konusun en kısa sürede halledilmesi lazım. Ekonomik işbirliğini etkileyen hususlar bunlar. Erdoğan: Bir kıyas zemini teklif ediyorsunuz. Türkiye ve Rusya ilişkilerinde 35 milyar dolarlık seviyeyi yakalamış ülkeleriz. Bizim burada üst düzeyli iştişari konsey anlaşmamız var. Bu yıl kaldığımız yerden yolumuza devam edeceğiz ve hedefimiz 100 milyar dolar gibi bir hedeftir, ticaret hacminde. Bunu şimdi artık yeniden süreci başlatıyoruz. Rusya dan Türkiye ye gelen turist noktasında Türkiye ye sağlanan imkan vardı. Halklarımızın kaynaşması konusunda da bu konu önemliydi. Bugün yaptığımız görüşmede de charter sürecini de hızlandıracaklarını söylediler

7 HABER TÜRKİYE - RUSYA İŞ KONSEYİ Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başbakanı Vladimir Putin arasında gerçekleştirilen görüşmenin ardından iki ülke arasındaki yatırımların hız kazanması bekleniyor. DEİK Türkiye-Rusya İş Konseyi Başkanı Tuncay Özilhan, Türkiye nin Rusya ya ihracatı artar ve önemli projeler devreye alınırsa 100 milyar dolarlık ticaret hacmini yakalamak hayal değil dedi. TUNCAY ÖZİLHAN Türkiye-Rusya İş Konseyi Başkanı 100 milyar dolar hedefe 2019 da ulaşırız DEİK Türkiye-Rusya İş Konseyi Başkanı Tuncay Özilhan, iki ülke arasındaki ticaret hacminde önemli bir düşüş olduğunu ve ilk 6 aylık rakamlarda da bunun görüldüğünü ifade etti. İki lider arasındaki görüşmeyi tarihi olarak nitelendiren Özilhan, Çok önemli kararlar alındı ama uygulamaya geçmesi biraz zaman alacak. Tahmin ediyorum yıl sonunu bulur. Bakanlıklar arası yeni komiteler oluşturuldu. Bu çalışmalar yapılıyor diye konuştu. FOKUSLAR ARTTIRILMALI Söz konusu çalışmalar ile birlikte en kısa sürede 24 Kasım öncesine dönülmesini hedeflediklerini ve yıl sonuna kadar yapılacak çalışmalarla bu hedefe ulaşılabileceğini vurgulayan Özilhan, iki ülke arasındaki ticaret hacminin gelecek yıl belli bir artış trendine gireceğini söyledi. Özilhan, şunları kaydetti: 100 milyar dolarlık hedefin gerçekleşmesi bir zaman gerektirir. Önemli olan her iki ülkede hem bürokratlar hem siyasetçiler hem de iş adamlarının bu konuda fokuslarını artırmaları. 100 milyar dolarlık hedefe ulaşmak 2019 olur 2020 olur... Önemli olan bu trendin artarak devam etmesidir. Çünkü iki ülkenin de önemli potansiyeli var ama tabii ki petrol fiyatları düşük. Fiyatlar ileride yükselirse, Türkiye nin Rusya ya ihracatı artarsa, birçok önemli proje de var, bunlar devreye girdiğinde söz konusu rakamlara ulaşması hayal değil. Ulaşılabilecek rakamlar. Bu büyük projelerin tamamlanmasıyla çok alakalı bir durum. PROJELERE FON DESTEĞİ Tuncay Özilhan, Türkiye- Rusya-Azerbaycan üçlü zirve mekanizmasının kurulmasının önemli faaliyetler sağlayacağını belirterek, Dolayısıyla öyle geniş bir platform Türkiye ye ihracat, müteahhitlik hizmetleri ve enerji sağlaması açısından çok önemli katkılar sağlar dedi. Türk-Rus Ortak Yatırım Fonu nun yeni komitelerde çalışarak bunun altını dolduracağını kaydeden Özilhan, şöyle devam etti: Büyük projeler de buradan desteklenecek. Önümüzdeki dönemde daha detaylı görme imkanı elde edeceğiz. Sadece enerji değil, savunma sanayi konusu da geçti. Savunma sanayi alanında iş birliğinin artırılması her açıdan fayda sağlar. Hem teknolojik hem üretim açısından fayda sağlar. Önümüzdeki dönemde komitelerin oluşturulmasıyla bu çalışmalar devreye girecek. Bir zaman gerektiriyor. Yıl sonuna kadar altyapı çalışmaları gerekecek

8 HABER TÜRKİYE İHRACATÇILAR MECLİSİ Mehmet Büyükekşi TÜRKİYE İHRACATÇILAR MECLİSİ BAŞKANI İHRACATÇILAR Rusya ile ticarette lira ve ruble kullanmak istiyor Türkiye ile Rusya arasındaki ekonomik ilişkilerin normalleşme sürecine girmesinin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında 9 Ağustos ta gerçekleştirilen tarihi zirve ile birlikte gündeme gelen iki ülke arasındaki dış ticarette Türk lirası ve Rus rublesi kullanımına ihracatçılardan da destek geldi. T ürkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, Rusya ya yapılan ihracata bakıldığında, 2005 yılında yüzde 82 sinin dolar, yüzde 16 sının avro ve yüzde 1,4 ünün ise TL kullanılarak gerçekleştirildiğini söyledi. Büyükekşi, 2016 ya geldiğimizde ise ilk 7 ayda ihracatımızda doların payı yüzde 54 e gerilerken, avronun payı yüzde 35 e, TL nin payı ise yüzde 2,6 ya yükselmiş durumda bulunuyor. Ruble ise yüzde 8,1 lik paya sahip. Yani, geçtiğimiz 11 yıl boyunca TL ve ruble toplamının ihracatımızdaki payı 10 katına yükselmiş. Bu bizler için son derece sevindirici. Hedefimiz bu oranı çok daha yukarılara taşımak. diye konuştu. Büyükekşi, Rusya ile ilişkilerin tekrar düzelmesi ile birlikte bu ülke ile olan dış ticaretin tekrar eski seviyelere dönmesini ve hedef olarak koydukları 100 milyar dolar seviyesine yükselmesini beklediklerini kaydetti. İlk yarıda ihracatın 62,5 milyon dolarlık kısmı Rus rublesi karşılığında yapıldı Rus savaş uçağının 24 Kasım 2015 te Türkiye nin hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle düşürülmesinin ardından çıkmaza giren Türkiye-Rusya ilişkileri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın 9 Ağustos ta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin i ziyaret etmesiyle yeniden ivme kazanmıştı. Türkiye nin Rusya ya ihracatı, 2013 te 6 milyar 964 milyon dolara çıkarak zirveyi görmüş, ancak 2014 ve 2015 yıllarında petrol fiyatlarının gerilemesi, AB nin Rusya ya yaptırımlar uygulaması ve Rus ekonomisinin küçülme yaşaması nedeniyle sırasıyla 5 milyar 943 milyon dolara ve 3 milyar 588 milyon dolara gerilemişti. Uçak krizinden sonra uygulanan yaptırımlarla daha da düşen ihracat yılın ilk yarısında 737 milyon dolar olarak gerçekleşti. Söz konusu gelişmeler, iki ülke arasında yerel para birimi kullanılarak yapılan ticarete de yansıdı. Türkiye nin, bu yılın ilk yarısında gerçekleştirdiği 71 milyar 668 milyon 595 bin dolar tutarındaki ihracatın 62 milyon 547 bin dolarlık bölümü Rus rublesi karşılığında yapıldı. Rus rublesi karşılığında yapılan ihracat 2010 da ise 92 milyon 468 bin dolar, 2011 de 148 milyon 456 bin dolar, 2012 de 198 milyon 308 bin dolar, 2013 te 454 milyon 639 bin dolar, 2014 te 482 milyon 532 bin dolar ve 2015 te 193 milyon 363 bin dolar oldu. İthalat ise 2014 yılında 25,3 milyar dolar ile en yüksek seviyesine ulaşırken, geçen yıl 20,4 milyar dolara geriledi. İthalat, bu yılın ilk 6 ayında ise yüzde 30 azalışla 7,8 milyar dolara düştü

9 HABER TÜRK MÜTEAHHİTLER BİRLİĞİ TÜRK müteahhitler Rusya da hedef BÜYÜTTÜ Türk müteahhitler, Rusya ile ilgili hedeflerini büyüttü. Limak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir, İlişkilerin normale dönmesiyle ihale ve görüşme safhasında olan 2,5 milyar dolarlık işlerin önü açıldı dedi. Mithat Yenigün Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Nihat Özdemir Limak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Erden Timur Nef İcra Kurulu Başkanı Türk müteahhitler, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin in St. Petersburg da gerçekleştirdiği görüşmenin ardından Rusya ile ilgili hedeflerini büyüttü. Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Mithat Yenigün, Yeni dönemde ilk etapta yaklaşık 2 milyar dolar tutarındaki projenin yeniden başlaması, kademeli normalleşme sürecinde yıllık yeni proje tutarının kriz öncesi seviyelere dönmesi ve bu seviyeleri aşması hedeflenmektedir dedi. Yenigün yaptığı açıklamada, Türk müteahhitlerin dünyaya açıldığı pazarlar arasında Rusya nın her zaman önemli bir yere sahip olduğunu ifade ederek, pazara ilk defa giriş yapılan 1988 den bu yana üstlenilen bin 941 projenin toplam bedelinin yaklaşık 65 milyar dolar olduğunu bildirdi. Yenigün, yurt dışında üstlenilen projelerin ülkelere göre dağılımına bakıldığında Rusya nın yüzde 20 pay ile lider konumda bulunduğunu, Rusya nın inşaat malzemeleri talebi nedeniyle ülke ihracatı açısından da önemli olduğunu vurgulayarak, Erdoğan-Putin görüşmesine ekonomik konuların damgasını vurduğunu, her iki liderin Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkilerin lokomotifinin inşaat sektörü olduğunu ifade ettiğini söyledi. Görüşmede alınan kararlara da değinen Yenigün, Türk inşaat firmaları tarafından yapılan projelerin yeniden hayata geçirileceğinin açıklandığını bildirdi. Tüm bu gelişmelerin inşaat sektörü açısından memnuniyet verici olduğunu dile getiren Yenigün, yeni dönemde ilişkilerin normalleşmesiyle iki ülkenin de ekonomisine pozitif katkının devam etmesini beklediklerini kaydetti. Türk müteahhitlerin Rusya da aldığı iş miktarının 2013 te 4,8 milyar dolar, 2014 te 3,9 milyar dolar ve 2015 te 5,4 milyar dolar olduğunu belirten Yenigün, Bu değerlendirme ile orta vadede yıllık bazda bu büyüklükte bir potansiyel proje tutarından söz etmek mümkündür, dedi. Nihat Özdemir: 2,5 milyar dolarlık işlerin önü açıldı Limak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir, ziyaretin sadece müteahhitlik sektörü için değil, başta turizm ve enerji olmak üzere birçok sektör için büyük önem arz ettiğini dile getirerek, Rusya bundan sonra daha büyük projeler yapmak istiyor. Türk müteahhitler bu projeleri üstlenme konusunda yeniden iddialı hale gelecek. dedi. Türk müteahhitlerin Rusya da yeniden aktif rol almasının birçok alana olumlu yansıyacağını, bu sektörlerden birinin de Türk inşaat malzemeleri olduğunu belirten Özdemir, müteahhitlerin inşaatlarda kullandıkları malzemeleri Türkiye den götürdüğünü aktardı. Özdemir, iki ülke arasında gerginliğin sürdüğü dönemlerde, personel ve malzeme götürüp getirme konusunda zorluk yaşandığına işaret ederek, bundan sonrası için böyle bir zorluk beklemediklerini kaydetti. Şu anda Rusya da inşa ettikleri Rostov Havalimanını 2017 sonunda bitirmeyi planladıklarını bildiren Özdemir, ilişkiler normale döndüğünde daha rahat personel götüreceklerini, malzemeleri daha rahat ileteceklerini söyledi. Özdemir, şöyle devam etti: Müteahhitlerimizin dünyada en etkili olduğu ülkelerin başında neredeyse Rusya geliyor. Şu anda Türk müteahhitlerin öz anlaşmasını yaptığı, ihalesini kazandığı veya takip ettiği 2,5 milyar dolarlık iş var. İlişkilerin normale dönmesiyle ihale ve görüşme safhasında olan 2,5 milyar dolarlık işlerin önü açıldı. Erden Timur: Rusya, bundan sonra da önemli yer tutacak Nef İcra Kurulu Başkanı Erden Timur ise iki ülke arasındaki ilişkilerde yumuşama olmasına piyasaların olumlu tepki verdiğini ifade ederek, İlişkilerin normale dönmesi Türk müteahhitlik sektörü açısından memnuniyet verici bir durumdur dedi. Rusya nın büyük altyapı ve üst yapı projeleri olduğunu belirten Timur, Rusya, bundan önce olduğu gibi bundan sonra da Türk müteahhitlerin yurt dışı işlerinde önemli yer tutacak ifadesini kullandı

10 HABER RÖNESANS HOLDİNG ERMAN ILICAK: YATIRIM BAĞLARINI GÜÇLENDİRECEĞİZ Rönesans Holding Başkanı Dr. Erman Ilıcak, Bu ülkede doğmuş olan bir şirket olarak, Rusya yı her zaman en sağlam ve en önemli ülkelerden biri olarak değerlendirdik diye konuştu. Kurulduğumuz günden bu yana, çok farklı projeleri başarı ile tamamladık ve bu pazarda güçlü ilişkiler geliştirdik. Bu ilişkileri bir adım daha ileri götürerek RDIF ile ortaklık kurmaktan ve Türkiye ile Rusya arasındaki yatırım ortaklığının güçlenmesine katkı sağlamaktan gurur duyuyoruz diyen Ilıcak, sözlerini şöyle sürdürdü: Her iki ülkede de ortak projeleri hayata geçirmemizi sağlayacak bu işbirliğinin, hem Rusya hem de Türkiye yi daha güçlü kılacağına inancımız tam. Rusya YATırım Fonu ile 400 milyon dolarlık anlaşma Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF) ile Türkiye nin müteahhitlik ve gayrimenkul yatırım firmalarından Rönesans Holding, ortak yatırım faaliyetlerinin geliştirilmesi kapsamında önemli bir anlaşmaya vardı. Taraflar bu anlaşma ile Rusya Federasyonu nda önemli yatırım fırsatlarına odaklanacak. Anlaşma kapsamında, sağlık, inşaat, altyapı ve ticari gayrimenkul sektörleri öncelikli sektörler olarak belirlendi. Anlaşma, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın Rusya Federerasyonu na gerçekleştirdiği resmi ziyaretle eş zamanlı olarak imzalandı. Gerçekleştirilen işbirliği ile şirketler toplamda 400 milyon dolarlık yatırım yapabilecek. Rusya daki cazip projeleri değerlendiriyoruz Konuya ilişkin açıklama yapan Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF) CEO su Kirill Dmitriev Rönesans Holding ile işbirliğimizi sürdürüyor olmaktan mutluluk duyuyoruz. RDIF ve Rönesans Holding olarak Rusya daki cazip projeleri değerlendiriyoruz. Bu süreçte, Rönesans Holding in altyapı, inşaat, sağlık, enerji ve gayrimenkul geliştirilmesi alanlarındaki deneyim ve gücünden faydalanacağız. Rusya ve Türkiye de ortak projeler yürütmekteki bağlarımız ve deneyimimizin, iki ülke arasındaki yatırım ortaklığının güçlenmesine önemli bir katkı sağlayacağını umuyoruz dedi

11 HABER HAYAT HOLDİNG Hayat Holding, Rusya da yatırımlara devam edecek Rusya da kişisel temizlik ve ahşap üretimi alanında 700 milyon dolarlık yatırımı bulunan Hayat Holding, Rusyaile ilişkilerin normalleşme yoluna girmesi sonrası bu ülkedeki yatırımlarını büyütme kararı aldı. Rusya ile ilişkilerin normalleşmeye başlamasıyla birlikte bu ülkedeki Türk yatırımları da tekrar ayağa kalkıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın 9 Ağustos ta Rusya ya yaptığı günü birlik ziyarette katılan Hayat Holding İcra Kurulu Üyesi ve Ağaç Grubu Başkan Yardımcısı Onur Güven, Hayat Kimya ve Kastamonu Entegre nin 700 milyon dolara yakın yatırımla girdiği Rusya da büyümeye devam edeceğini söyledi. Zirvede, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın, Türkiye nin Rusya pazarına verdiği önemin seviyesini göstermek için, Hayat Kimya ve Kastamonu Entegre nin yatırımlarına dikkat çektiğini belirten Onur Güven, Sayın Cumhurbaşkanı en iyi şirketlerimizi Rusya ya yatırıma gönderdik ifadesini kullandı diye konuştu. Toplantıda, Tataristan Cumhurbaşkanı Rustem Minnihanov un da Hayat Kimya ve Kastamonu Entegre Alabuga daki yatırımlarından övgüyle bahsettiğine dikkat çeken Güven, Cumhurbaşkanı Erdoğan ı da Kastamonu Entegre Alabuga Tesisleri nin ikinci MDF hattının açılışına davet ettiğini bildirdi. İlişkilerin 24 Kasım öncesine dönecek olmasının çok sevindirici olduğunu dile getiren Onur Güven, Toplantıda alınan Ankara-Moskova Güven Hattı kararı, bu bölgede iş yapan tüm Türk yatırımcıları rahatlatan bir gelişme oldu. Hızlı tüketim ve ağaç ürünleri sektöründe 32 markamızla, 5 kıtada 100 e yakın ülkede milyonlarca eve ulaşıyoruz dedi. Rusya dan Asya ya açılacak Kuzey, Orta Afrika ve Ortadoğu daki bölgesel güçlerini Rusya ile Asya ya genişleterek güçlendirmeyi hedeflediklerine değinen Güven, Dünya çapında 14 bine yakın çalışan ile Türkiye den doğan markalarımızı globalleştirmek için emin adımlar atmaya devam ediyoruz. Hayat Holding olarak, son 1.5 senede Kastamonu Entegre ve Hayat Kimya için yaklaşık 700 milyon dolarlık yatırımla giriş yaptığımız Rusya da büyümeye devam edeceğiz ifadelerini kullandı. Dünyanın en büyük tesislerinden Rusya da, 200 milyon dolara yakın yatırımla gerçekleştirdikleri dev temizlik kağıdı üretim tesisini 24 ay gibi kısa bir sürede faaliyete geçirdiklerini söyleyen Güven, pazara girdikten 1.5 sene sonra Papia ve Familia markalarıyla en büyük ikinci oyuncu olduklarını anlattı. Ağaç ürünleri sektörünün lider firmalarından biri olan Kastamonu Entegre nin ise Rusya da 500 milyon dolara yakın yatırımla 2 MDF (ahşap levha) tesisini faaliyete geçirdiğini vurgulayan Onur Güven, Açılışında Avrupa nın en büyük MDF üretim tesisi ünvanını taşıyan Alabuga tesisi, 2016 Nisan da yapılan ek yatırımla Floorpan marka laminat parke üretim kapasitesi (485 bin m3/yıl MDF kapasitesi) ile tek lokasyonda dünyanın en büyük MDF tesislerinden biri oldu ifadelerini kullandı

12 ANALİZ RUSYA EKONOMİSİ RUSYA, Türkiye nin en önemli partneri T ürkiye nin altıncı büyük Ticaret ortağı olan Rusya, ekonomik anlamda son 10 yılın en sıkıntılı dönemini yaşıyor. Ekonomik geliri petrol ve doğal gaz ihracatına dayalı ülke, devlet bütçesinin küçülmesi nedeniyle birçok önemli projeyi askıya almış durumda. Rusya, aynı zamanda Türk müteahhitlik sektörünün en önemli ve en büyük pazarlarından biri. Bugüne kadar 64 milyar dolarlık projeye imza atan Türk şirketleri, ekonomideki iyileşme ile daha fazla projede yer almanın hesaplarını yapıyor. Ukrayna krizi nedeniyle uygulanan uluslararası yaptırımların olumsuz etkileri ve yapısal olumsuzluklar son yıllarda Rusya ekonomisine büyük darbe vurdu. Düşen petrol fiyatları ve hızlı sermaye çıkışları Rublenin değer kaybına neden oldu. Bu nedenle enflasyon yükseldi ve zincirleme etki ile hane halkı tüketimi geriledi. Rusya ekonomisi büyük ölçüde petrol ve doğalgaz ihracatına dayalı olduğu için son yıllarda bu ürünlerin fiyatlarında yaşanan düşüşler ülkeyi ekonomik anlamda ciddi zorluklarla karşı karşıya bıraktı. Hem ihracatı hem de bütçe gelirleri azalan Rusya 2016 yılı devlet bütçesini petrol fiyatlarının varil başına 50 dolar olması tahmini ile yaptı, fakat fiyatların 30 dolar seviyelerine düşmesi ile yeni bir şok daha yaşadı. Diğer taraftan, 2014 yılında 22 milyar dolar doğrudan dış yatırım alan Rusya ekonomisine 2015 yılında sadece 4,8 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırım girişi oldu. Krizin zirveye ulaştığı 2009 yılında bile 36,6 milyar dolarlık doğrudan yabancı sermaye girişinin yaşandığı Rusya da bu gösterge son 10 yılın en düşük düzeyine geriledi. Düşük petrol fiyatları ile Rublenin değer kaybetme eğiliminin devam etmesinin Rusya ekonomisini olumsuz etkileyeceği öngörülüyor. Devlet Başkanı V. Putin, bütçe açığının GSYİH ya oranının yüzde 3 ün üzerine çıkmaması ve kamu harcamalarının kısılması talimatı vermişti yılında Rusya da reel ücretler yaklaşık yüzde 4, 2015 yılında ise yüzde 9 oranında azaldı. 2 milyon kişinin fakirlik sınırının altında yaşadığı tahmin ediliyor. Emekli maaşlarının 2016 yılında sadece yüzde 4 artırılabileceği öngörülüyor. Tüketim harcamalarının hızla düşmesine neden olan bu gelişmeler ekonomide beklenen canlanmanın da gecikmesine yol açıyor

13 ANALİZ RUSYA EKONOMİSİ RUSYA TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER Nominal GSYİH (milyar dolar, cari fiyatlarla) 2.026, , , ,5 Fert Başına Milli Gelir (dolar, cari fiyatlarla) Reel Büyüme Oranı, % 4 3,6 1,2 0,7-3,7 Enflasyon Oranı (TÜFE, % ) 6 6,5 6,4 11,4 12,9 Toplam İhracat (Milyon Dolar) Toplam İthalat (Milyon Dolar) Cari İşlemler Dengesi (Milyon Dolar) Kaynak: The Economist Intelligence Unit, Country Report July 2016 / Dünya Bankası İKİLİ İLİŞKİLERDE YENİ BİR SAYFA AÇILDI Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, son olarak Moskova Merkez Camii nin açılış töreni için 23 Eylül 2015 tarihindeki Moskova ziyaretleri vesilesiyle Devlet Başkanı V. Putin ve aynı törene katılmak üzere Moskova da bulunan Filistin Devlet Başkanı Mahmut Abbas ile kapsamlı görüşmelerde bulunmuştu. Liderler G-20 Antalya Zirvesi sırasında da 15 Kasım 2015 te bir araya gelmişlerdi. Ancak, Türk hava sahasını ihlal eden Rus uçağının 24 Kasım 2015 tarihinde düşürülmesiyle birlikte ilişkilerde ciddi bir kriz doğdu. Bunun sonucu olarak, Üst Düzeyli İşbirliği Konseyi nin 2015 yılı sonuna doğru Rusya da gerçekleştirilmesi planlanan 6. Toplantısı iptal edilmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 27 Haziran 2016 tarihinde kamuoyuna açıklanan Rusya Devlet Başkanı V. Putin i muhatap mektubu ikili ilişkilerde yeni bir dönemin başlangıcına işaret etti. Keza, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 1 Temmuz da Soçi de yapılan Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü Dışişleri Bakanları Toplantısına katılarak, Rusya Dışişleri Bakanı S. Lavrov la ikili ilişkileri bütün yönleriyle ele alan görüşmeler yaptı. Ayrıca, Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek ve Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, 26 Temmuz 2016 tarihinde Moskova yı ziyaret etti ve Rus muhataplarıyla görüştü. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 9 Ağustos ta St. Petersburg u ziyareti ve Rusya Devlet Başkanı V. Putin le bir araya gelmesi, ikili ilişkilerde yeni bir dönemin başlayacağını açık bir şekilde ortaya koydu. TÜRKİYE RUSYA TİCARİ VE EkonomİK İLİŞKİLERİ 2015 yılı itibarıyla Rusya Türkiye nin ihracatında 2. sırada, ithalatında ise 3. sırada yer alıyor. Rusya, Türkiye nin 3. büyük ticaret ortağı iken, Türkiye, Rusya nın 6. büyük ticaret ortağı konumunda yılında Rusya ya ihracatımız bir önceki yıla göre yüzde 39,6 oranında azalarak, 3,591 milyar dolara geriledi, bu ülkeden ithalatımız ise bir önceki yıla göre yüzde 19,3 oranında azaldı ve 20,4 milyar dolar olarak gerçekleşti yılında Rus ekonomisinin yaklaşık yüzde 4 civarında daralması ikili ticaretteki gerilemenin en önemli nedenini oluşturdu. Ayrıca, 24 Kasım 2015 tarihinde meydana gelen uçak krizi akabinde Rusya nın Türkiye ye karşı uyguladığı ekonomik tedbirler kapsamında bazı tarım ürünlerimize ithalat yasağı koyması, Türk mallarının gümrüklerde olağandışı kontrollere tabi tutulması, Türk vatandaşlarının istihdam edilmelerine kısıtlama getirilmesi, 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren vize muafiyet anlaşmasını tek taraflı olarak askıya alması dış ticaretin daha da daralmasına neden olduğu gibi, Rusya daki yatırım ve müteahhitlik hizmetlerinde durağanlığa yol açtı. TÜRKİYE-RUSYA DIŞ TİCARETİ (MİLYON DOLAR) TÜRKİYE RUSYA DIŞ TİCARETİ (MİLYON DOLAR) YILLAR İHRACAT İTHALAT DENGE HACİM Kaynak: TÜİK TÜRKLERİN RUSYA DAKİ YATIRIMLARI 10 MİLYAR DOLARI BULDU 2016 yılının ilk 6 ayında Rusya ya ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 59,8, bu ülkeden ithalatımız ise yüzde 30,3 gerilerken, toplam ticaret hacmimiz yaklaşık yüzde 35 oranında düşmüştü. Rusya da faaliyet gösteren Türk firmalarının yaklaşık 10 milyar dolar yatırımı bulunuyor. Türk firmalarının en fazla yatırım yaptığı bölgeler arasında Moskova, Tataristan (Alabuga Serbest Ekonomik Bölgesi), Rostov, Krasnodar, Soçi, Novorossisk, Lipetsk (Serbest Ekonomik Bölge), St. Petersburg öne çıkıyor. Uçak krizi öncesinde Rusya da faaliyette bulunan Türk firma sayısı 3 bin civarında iken, aradan geçen 8 aylık süre zarfında bu sayı azaldı yılında Rusya da yerleşik Türk vatandaşlarının sayısı düştü. RUSLARIN OTEL YATIRIMI 2.5 MİlyaR DOLARA ULAŞTI Türkiye deki Rus yatırımlarının toplam değeri 10 milyar doları aştı. (25 milyar dolar bütçeli Akkuyu Nükleeer Santral Projesi dahil değil) Rus firmalarının ülkemizdeki özelleştirme süreci kapsamında yaptıkları yatırımlara ek olarak, Antalya ve civarındaki oteller ve tatil köylerindeki Rus yatırımlarının tutarının yaklaşık 2,5 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Son yıllarda çok sayıda Rus vatandaşı Türkiye de taşınmaz satın aldı. Rus vatandaşlarınca ülkemizde edinilen gayrimenkul sayısı yaklaşık 8 bin civarında yılında Rus vatandaşlarının Türk emlak sektörüne yatırımları 300 milyon dolar olarak gerçekleştiği tahmin ediliyor

14 ANALİZ RUSYA EKONOMİSİ TÜRK MÜTEAHHİTLERİ 64 MİlyaR DOLARLIK PROJEYE İMZA ATTI Türk müteahhitlik sektörünün şimdiye kadar Rusya da üstlendiği projelerin toplam bedeli yaklaşık 64 milyar dolar. Bu rakam toplam yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinin yüzde 20 sine tekabül ediyor. Bugün itibarıyla Rusya inşaat firmalarımızın en fazla proje üstlendiği ülke konumunda. Türk müteahhitlik sektörü 2015 yılında Rusya da 4,3 milyar dolar tutarında proje üstlendi. Uçak krizi sonrasında Türkiye ye karşı uygulanan ekonomik engellemeler kapsamında Türk firmalarının müteahhitlik ve müşavirlik sektöründe faaliyette bulunmasının yasaklanması ve Türk vatandaşlarına yönelik olağandışı idari tedbirlerin uygulanması bu sektördeki işbirliğini olumsuz yönde etkiledi. ENERJİDE İŞBİRLİĞİ Enerji, ülkelerimiz arasındaki ilişkilerin en önemli unsurlarından birini teşkil etmektedir ve stratejik öneme sahip. Rusya ile enerji alanında kapsamlı bir işbirliği mevcut olup, Türkiye nin ilk nükleer güç santrali olacak Akkuyu NGS projesi Rusya tarafından hayata geçiriliyor. TÜRKİYE YE GELEN TURİST SAYISI AZALDI 2014 yılında ülkemizi 4 milyon 479 bin Rus vatandaşı ziyaret etti. Böylece, Türkiye Rus vatandaşlarının en çok ziyaret ettiği ülke oldu. Rus ekonomisindeki daralmanın etkisiyle 2015 yılında Türkiye yi ziyaret eden Rus vatandaşlarının sayısı 3 milyon 651 bine geriledi. Türkiye ye yönelik charter seferlerin ve paket turların yasaklanması, tarifeli seferlerle bireysel ziyaretler mümkün olsa dahi, ülkemize yönelik Rus turist sayısında kayda değer miktarda azalmaya yol açtı yılının ilk 5 ayında ülkemizi ziyaret eden Rus vatandaşlarının sayısı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 82,8 oranında azalarak, e düştü. 84