EKONOMİK GÖSTERGELER (ABD, Dünya ve Türkiye Ölçeğinde) İSTİHDAM VERİLERİ. İşsizlik / İstihdam / Tarım Dışı İstihdam

Transkript

1 İSTİHDAM VERİLERİ İşsizlik / İstihdam / Tarım Dışı İstihdam İşsizlik, genel anlamda bir ülkede aktif olarak iş arayan ve çalışmak isteyen bireylerin, istihdam edilmiş bireyler ve iş arayan bireylerin toplanma olan oranıdır. Kaynak: İstihdam, zaten çalışmakta olan bireylerin sayısını verir. İstihdam verisi açıklandığı zaman bu veriyle birlikte haftalık çalışma saatleri, saatlik gelirler, tarım dışı istihdam açıklanır. İstihdamın alt başlıkları olarak kabul edilen bu veriler istihdamın aslında ne kadar olumlu olup olmadığı konusunda bilgi verir. Örneğin işsizlikte belirgin bir gerileme olabilir ama gelirlerdeki gerileme veya çalışma saatlerdeki azalma, istihdamın yarı zamanlı işler sayesinde azalabileceğini gösterebilir. Bu durumda istihdam verisinin gerçekte e kadar olumlu olup olmadığı anlaşılır. Tarım dışı istihdam, her ayın ilk iş Cuması ayda bir defa olmak üzere ABD nin Doğu saatiyle saat da açıklanır ve özel ve kamu sektöründe geçmiş ay içinde kaç kişiye iş bulundu konusunda net bilgi verir. Bu veriyle birlikte işsizlik, haftalık çalışma saatleri de açıklanır. İstihdam verileri, bir ekonominin ne kadar canlı olduğunu ve bu canlılığın ne kadar devam edebileceğini gösteren önemli bir göstergedir. İşsizlik ve istihdamla ilgili veriler bir önceki ayın durumunu yansıttığından geçmişe yönelik verilerdir ancak her ay veriler açıklanırken bir önceki ayın revizyonu varsa, yani aslında önceki ay yanlış tahmin edilmişse yeniden revize edilebilir ve piyasa bu verilere son derece duyarlıdır. Haftalık İş Başvuruları İşsizlik sigortasından faydalanmak isteyen, işsiz kimselerin hafta içinde kaç tanesinin bu sigortadan faydalanmak istediğini gösteren bir veridir. Kaynak: Bu veri yeni ve devam eden başvurular şeklinde açıklanır ve genellikle her hafta Perşembe günü ABD nin Doğu saatiyle 08:30 da açıklanır. İş Yeni ve devam eden başvuruları istihdamla her hafta birebir işsizliği etkilemez ama ayda bir açıklanacak olan işsizlik veya istihdam verilerine öncü gösterge oluşturması genelde üst üste belirgin şekilde artış veya azalış olduğu zamanlara denk gelir. Örneğin eğer 4 haftalık iş yeni başvurularının ortalaması belirgin bir şekilde devam ederse, işsizlikle ilgili daha güvenilir fikirlere sahip olabiliriz. Haftalık iş başvurularının piyasada etkili olması daha çok açıklanan verinin beklentilerden ne kadar olumlu ya da olumsuz olduğuna bağlı olarak ve/veya ne kadar aşağıya ya da yukarı yönlü hareket ettiğine bağlıdır. İş başvurularındaki belirgin yükselişler, daha çok insanın işsizlik sigortasından faydalanmak istediğini gösterir, yani para kazanan insan sayısında azalış çok fazla olursa o zaman harcamalar da azalır. Bu da perakende sektörünü ve sanayi sektörünün de azalan talep nedeniyle yavaşlamasına neden olur. Yani ekonomi yavaşlar ve faizler üzeride bastırıcı etki oluşur. Bu da Dolar ın gerilemesine, hisse senedi fiyatlarının da gerilemesine neden olabilir. Bonolar üzerindeki etki de bono faizlerini aşağı yönlü etkileyebileceğinden, dolayısıyla fiyatlarını da yükseltir.

2 Bahsedilen bu etkiler her zaman bu şekilde olacak değildir ama genellikle bu şekilde bir etkileşim mevcuttur. Açık İstihdam Endeksi Gazetelerde verilen iş ilanlarıdır. Kaynak: Her ayın son Perşembesinde, ABD nin Doğu saatiyle saat da açıklanır. Aylık açıklanır ve piyasa üzerindeki etkisi düşüktür. Ülke bazında 51 gazeteye bir anket gönderilir ve ilan sayıları toplanarak bir endeks oluşturulur. İşlerin yarı zamanlı ya da tam zamanlı oldu fark etmeksizin ilanları toplanır ve buna göre hesaplamalara dahil edilir. Piyasa üzerindeki kısa vadeli etkisi azdır ama bir ekonominin durgunluğa gideceğini ya da büyüyebileceğiyle ilgili bir ön uyarı göstergesi olarak kullanılabilir. Büyümeden yavaşlamaya veya durgunluğa geçişlerde bu gösterge çabuk hareket eder ancak durgunluktan büyümeye geçiş konusunda biraz geç davranır. Bunun nedeni durgunluk sürecinde şirket yöneticileri büyümeden emin olana kadar yeni istihdam yaratmak istememeleridir. Bunun yerine var olan çalışanları daha çok çalıştırmak ve sonra istihdam yaratmak istemeleridir. Kurumsal İş Kesintileri Veri ayda bir kez açıklanır. Kaynak: Piyasa üzerindeki kısa vadeli etkisi oldukça sınırlıdır ama önemli bir göstergedir. Bir önceki ayın verisi daha sonradan revize edilmez. Yani açıklanan veri nihaidir. Biten bir ay sonrasında herhangi bir gün ABD nin dopu saatiyle, saat da açıklanır. Kurumsal birleşmeler genellikle istihdamın yeninde yapılandırılmasıyla sonuçlanır. Bu süreç içinde büyük çaplı işe alımlar ya da işten çıkartmalar genel istihdamı etileyebilir boyularda olabilir. TÜKETİM HARCAMALARI VE TÜKETİCİ GÜVENİ KONULU VERİLER Kişisel Gelirler ve Kişisel Harcamalar Kişilerin kolektif olarak ne kadar kazandıklarını, ne kadar harcadıklarını ve ne kadar tasarruf ettiklerini gösterir. Kaynak: Bir ayın sona ermesinden dört ya da beş hafta sonra, ayda bir defa olmak üzere herhangi bir gün, ABD nin Doğu saatiyle saat da açıklanır. Verilerin tam olarak tamamlanması normalde zaman aldığı için geçmiş ayların verileri genellikle revizyona uğrayabilir. ABD ekonomisi tüketime dayalı bir ekonomidir. Ekonominin yüzde 75 i perakende ağırlıklı olduğu için, kişilerin harcama alışkanlıkları bütün ekonomiyi derinden etkiler. Eğer harcamalarda azalma olursa bunun anlamı, talepte çok belirgin düşüşlerin

3 olabileceğidir. Aynı şekilde eğer harcamalarda belirgin yükselişler olursa, oluşan aşırı talep enflasyon yaratabilecek düzeylere ulaşır. Kişisel Gelirleri oluşturan faktörler: o Ücretler/Maaşlar (56%) o Serbest Gelirlilerin Kazançları (8%) o Kira Gelirleri (1.4%) o Temettü Gelirleri (4.4%) o Faiz Gelirleri (11%) o Devletten veya sosyal güvenlik kurumlarından gelen gelirler (13%) o Diğer Gelirler (6.2%) Kişisel gelirlerdeki artış ya da azalış, faizler üzerinde etkisi büyüktür. Eğe gelirlerde artış olursa genellikle faizler yukarı gitme eğiliminde olur. Bununla birlikte Dolar daha cazip olur ve Dolar yükselebilir. Hisse senetleri fiyatları da yükselmek ister ama bu yükselişler her zaman olmayabilir. Çünkü faizlerin yükselmesi hisse senetlerindeki yükselişi sınırlandırabilir. Kişisel Harcamalar genelde kişisel gelirlerle birlikte hareket eder ve ekonominin yüzde 75 ini oluşturan perakende sektörünün ne yaptığını gözler önüne serer. Veri, kişisel Tüketim Harcamaları başlığıyla açıklanır. Ekonominin yüzde 75 i perakende olduğu için, kişisel tüketim harcamalarındaki yükselişler tya da düşüşler, Gayri Safi Milli Hasılayı da direk olarak etkiler. Perakende Satışlar Bireylerin yaptıkları alış verişlerin toplamını ifade eder. Kaynak: Verinin hesaplanması öncelikle gönderilen 5000 adet farklı iyili ufaklı perakendecilere gönderilen bir anketle yapılır. Bu anketin gönderimi sonrasında 8000 adet daha anket farklı yerlere gönderilir ve sonuçları beklenir. Sonuçların gelmesi genelde zaman aldığından veri aylık açıklanır ve geçmiş iki aya kadar revize edilebilir. Perakende satışlar olmazsa bir ekonomi olmaz. Perakende satışlardaki yükseliş, genel talep seviyesinin bir göstergesidir ve aynı zamanda arzı da artırır veya azaltır. Perakende satışlar, üretimin aynası niteliğindedir. Üretim artarsa ve perakende satışlar da artıyorsa bu olumlu bir göstergedir. Ancak üretim yüksekken perakende satışlardaki gerileme fiyatların gerilemesine ve dolayısıyla enflasyonun da düşmesine neden olur. Haftalık Zincir Mağazaların Satışları 80 tane farklı zincir mağazaya gönderilen anketlerin sonucuna göre hesaplanır. Kaynak: (ICSC Inernational Council of Shoping Centers) Her hafta Salı günü, ABD saatiyle saat te açıklanır ve bir önceki Cumartesi gününün bittiği haftayı yansıtır. Veri haftalık olduğu gibi aynı zamanda aylık da açıklanır. Haftalık veriler revize edilmez ama ayık veriler, gelen yeni haftalık verilerle revize edilebilir. Zincir mağaza satışları genel olarak harcamaların ne düzeyde olduğu konusunda temsili bilgi verebilir. İnsanlar genellikle alış veriş merkezlerinde paralarını harcadıklarından kayıtlı ekonominin bir barometresi konumunda olabilir. Piyasa üzerindeki kısa vadeli etkisi oldukça azdır ve genelde tamamlayıcı bilgi olarak kullanılır.

4 Tüketici Kredileri Tüketicilerin aldıkları kredileri aylık olarak açıklayan bir rapordur. Kaynak: Açıklanan ayı sonunu takiben beş veya altı hafta sonrasında ABD2nin Doğu saatiyle da açıklanır. Veri aylık açıklanır ve aydan aya olarak belirlenir. Federal Reserve sistemi, bankalardan, kredi kumlarından, finans kurumlarından ve her çeşit para plasmanı yapmaya ruhsatlı kurumdan verileri nominal değerleriyle alır ve toplar. Veriler 5-6 hafta önceki durumu yansıttığından belirgin şekilde revize edilir. Bu nedenle verinin kendisi çok güvenilir değildir ancak birbiri ardına gelen üç-dört aylık veriler in tamamı belirgin bir yorum yapmaya olanak verir. Tüketici kredilerindeki yükseliş, insanların harcama yapmaya ne kadar iştahlı olduğuna işaret eder. Tüketici kredilerindeki yükseliş kredi piyasasını canlandırdığı ve talep artırdığı için hem enflasyonist hem de faizleri yukarı çekici bir etkisi vardır. Tüketici Güven Endeksi Tüketicilerin yaptıkları harcamalarda ne kadar rahat olduklarının bir göstergesidir. Harcamaların psikolojik analizini yapan bir veri olduğu da söylenebilir. Genel itibarıyla harcamaları, işleri ve ekonominin geneliyle ilgili beklentiler sınanır kişiye gönderilen anketler sayesinde veri endeks haline getirilir. Ankete geç cevaplayanlar yüzünden revizyonlar olsa da, oldukça düşük bir fark çıkartır. Kaynak: Veri aylık olarak açıklanır. Anketlerde sorulan sorular: o Genel olarak iş ortamını nasıl değerlendirebilesiniz? İyi? Normal? Kötü? o Altı ay sonra sizce genel iş ortamında bir iyileşme olabilir mi? Aynı mı kalır? Yoksa kötüleşir mi? o Kendi çevrenizdeki iş olanakları ne kadar? Daha mı çok? Aynı mı? Daha mı az? o Altı ay sonra kendi çevrenizdeki iş olanakları ne kadar olur? Daha mı çok? Aynı mı? Daha mı az? o Altı ay sonrasında geliriniz bugünkünden daha mı çok olur, aynı mı kalır yoksa daha mı az olur? Veri, yaşa, gelire ve farklı coğrafyalara göre çapraz olarak da değerlendirilebilir. Michigan Üniversitesi Tüketici Güven Endeksi Conference Board ın tüketici güven endeksinde olduğu gibi anket usulü yapılır. Michigan Ünversitesi toplam 500 kişiye bir anket gönderir. Bunların yüzde 60 ı yeni deneklerdir. Yüzde 40 ıysa ikinci defa anket edilir. Denekler 50 tane soru sorulur. Ve yeni deneklerden alınan cevaplar öncü endeksi oluşturur daha sonra geri kalanların (yüzde 40) ikinci defa cevap vermesi sonrasında niahi endeks üretilir. İki khaftada asıl endeks üretilir yani her niahi veri en az bir defa revize olabilir.

5 Kaynak: Sorulan sorular genelde harcama planarıyla ilglidir. Genel olarak ekonomiyle ilgili de sorular gelebilir. Bir sene ve beş sene sonrasıyla ilgili beklentiler sorulur. Anketlerde sorulan sorulardan en asıl olanları: o Siz ve aileniz bir sene öncesinden daha iyi şartlarda mı yaşıyorsunuz? o Önümüzdeki bir yıl sonrasında siz ve aileniz bugünkü şartlarınızdan daha iyi mi, aynı mı yoksa daha mı kötü şartlarda olacaksınız? o On iki ay sonrasında bugünkü şartlardan daha iyi bir ekonomik ortam içinde mi, aynı mı, yoksa daha kötü bir ekonomik ortamla karşı karşıya kalacağız? o Sizce önümüzdeki beş yıl içinde ekonomimiz hep iyi mi olacak yoksa arada bir yerde durguluk olabilir mi? o Sizce büyük paralar ödenerek alınabilecek şeyler için iyi bir zaman mı yoksa kötü bir zaman mı? Piyasaya etkisi az olmakla beraber, yüksek açıklanan veri, hisse senedi borsalarının yükselmesine neden olurken, endeksteki yükseliş faizleri de yükselte eğilimine sokabileceğinden Dolar ın güçlenmesine neden olabilir. ABC News Tüketici Güven Endeksi Conference Board ın ve Michigan Üniversitesi Tüketici Güven Endeksiyle rekabet halinde olan ABC Tüketici Güven Endeksinin çalışma prensibi, diğer ikisiyle aynıdır. Tek farkı 250 soruyu telefonla yapar ve veri bu nedenle revizyona ihtiyaç duymaz. Ay sonuna gelindiğinde 1000 kişi sınanmış olduğu için iyi bir fikir verir. Kaynak: ÜRETİN VE STOKLAR KONULU VERİLER Gayri Safi Milli Hasıla Ekonomik büyümenin kendisini gösterir. Eğer bir ekonomide harcamalar ve üretim artarsa ekonomik büyüme olabilir. Ekonomide harcama potansiyeiyle üretim potansiyelinin artması ekonomiyi büyütmez ama bu potansiyeller kullanıldığı sürece ekonomik büyümeden bahsedilebilir. GSMH ekonominin sağlığı hakkında çok önemli bilgiler verir. Dört çeyrektearasındaki zaman dilimlerinde açıklanır. Açıklama ayları, Ocak, Nisan, Temmuz, Ekimdir. Her ay sonrasında açıklanan her çeyreğin nihai verisi revize edilir. Kaynak: Evizyonlar yapılsa da çok farklı verler çıkmaz. Eğer farklı veriler açıklanırsa, piyasadaki etkileri çok büyük olur. ABD nin GSMHsi = Kişisel Harcamalar (17%) + Özel Yatırım Harcamalar (70%)ı + Dış Ticaret Dengesi (10% ihracat, 15% ithalat) + Devletin Tüketim Harcamaları ve Yatırımları (18%) Eğer GSMH de bir yükseliş olursa, bunun anlamı ekonominin üretim ve tüketim potansiyeli büyüyor demektir. GSMH yorumlanırken bir diğer yanda da enflasyonu düşünmemiz gerekir. Eğer GSMH artarken enflasyonda belirgin bir yükseliş olmadığını gözlemliyorsak, bu veri asıl ol zaman olumlu bir sinyal verir. Eğer enflasyon yükselirken, GSMH da yükseliyorsa o zaman enflasyon yükselişinin ne kadar olduğuna bakmak gerekir. Çünkü GSMH yükselirken enflasyonun yükselişi genelde kaçınılmazdır.

6 Dayanıklı Tüketim Malları Siparişleri Piyasalar bu veriye oldukça tepki gösterir. Kaynak: Veri söz konusu ayı takip eden üçüncü veya dördüncü haftası sonrasında, ABD nin Doğu saatiyle saat da açıklanır. Revizyonlar geçen iki ayı içerir ve belirgin şekilde farklılık gösterebilir. Verinin hesaplanması, en az üç sene hizmet verebilen malların üreten ve içinde sanayi kategorisinde olan ve yıllık cirosu 500 milyon Dolar ve üzerinde olan 3500 şirketin verilerine dayandırılarak yapılır. Bu verinin önemi asında kendisi değil, bu veriye bağlı olarak şekillenebilecek diğer verileri ön gördüğü için önemidir. Örneğin, istihdam artışı, sanayi üretimi, üretkenlik ve karlılıklar dayanıklı tüketim malları siparişleriyle oldukça ilintilidir ve korelasyon ve regresyon katsayısı yüksektir. Fabrika Siparişleri Çok fazla etkiye sahip olan bir veri değildir. Kaynak: Veri söz konusu ayı takip eden dördüncü veya beşinci haftası sonrasında, ABD nin Doğu saatiyle saat da açıklanır. Revizyonlar geçen iki ayı içerir ve belirgin şekilde farklılık gösterebildiği gibi piyasa üzerindeki etkisi asıl o zaman güçlü olabilir. Fabrikaların imalat faaliyetlerinin ne kadar güçlü olacağını gösterdiği için önemlidir. Aynen dayanıklı tüketim mal siparişlerinde hesaplandığı gibi yıllık cirosu 500 milyon Dolar ve üzerinde olan 3500 şirketin verilerine dayandırılarak yapılır şirkete anket gönderilir ve yaklaşık yüzde 60 ı bu ankete zamanında cevap verir. Geri kalan yüzde 40 ı daha sonra cevaplandırdığında verinin nihai şekli ortaya çıkabilir. Yüzde 60 lık kesim verinin öncüsün açıklanmasına yardımcı olur. Bu fabrikalar dayanıklı, dayanıksız, askeri mal üreten şirketlerdir. İş Dünyası Stokları Çok fazla etkiye sahip olan bir veri değildir. Kaynak: Açıklanan ayı takip eden altıncı hafta için her ay için açıklanır. Bu verinin içeriğinde çok önemli diğer göstergeler bulunur. Bunlar o Şirketlerin satışları o Satışların Stoklara Oranı o Toplam stoklar Satışlarla ilgili verilerin açıklanması asıl büyük resmin ortaya çıkmasına yardıcı olur. Bu veri sadece kendi başına kullanılırsa yanlış değerlendirilebilir. Örneğin stoklardaki yükselişler satışların azalması yüzünden mi oluyor yoksa şirketlerin ön görülerinin olumlu olmasından dolayı stok yığını yapmak üzere fazladan retim mi yapıyor sorusuna, satışları da göz önüne getirdiğimizde alırız.

7 Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanımı Bir ülkenin yedekteki kapasitesinin ne kadar olduğunu ve sanayinin mevcut kapasiteyle ne kadar üretim yaptığını gösterir. Kaynak: Her ay için, söz konusu ayı takip eden on beşinci günde ABD nin Doğu saatiyle saat te açıklanır. Yıllık revizyonlar genelde Kasım aylarında yapılır. Aylık revizyonlar da olmakla birlikte, bunlar genelde az ve etkisi de düşüktür. Eğer bir ekonomide bir yükseliş ya da düşüş varsa sanayi üretimi verileri bunu derhal eksiksiz bir şekilde gösterecek olduğundan oldukça önemli bir veridir. Aynı zamanda imalat sektöründe, istihdamda ortalama gelirler ve kişisel gelirlerin ön görülmesinde iyi bir öncü gösterge olarak bir role sahiptir. Federal Reserve, 295 adet üretilen mala, ekonomideki kullanım değerine göre bir ağırlık vererek verinin hesaplanmasını yapar. Bu verilerin yüzde 55 i hesaplandıktan sonra öncü veri açıklanır. Ardından gelen 2 ay sonrasında yani bir kez daha revizyon olduktan sonraki ilk ay, nihai açıklama yapılır. Kapasite kullanımı bir ülkede hiçbir zaman yüzde yüz olamaz. Çeşitli nedenlerden dolayı azalmalar olur. Talep, üretim olanakları, sermaye yeterlilikleri, teknik nedenler gibi konular kapasitenin altında üretim yapılmasına neden olur. Bunun ne kadar olduğunu gösteren veri kapasite kullanımıdır. Savaş zamanda ABD nin kapasitesi yüzde 90 lara yakındır. Şimdilerdeyse yüzde 80 civarında. Bu oran ABD toprakları üzerindeki üretimi gösteriyor olması dolayısıyla aslında az değildir çünkü küreselleşen ekonomide, üretim farklı yerlere (örneğin Çin e) kayabilmektedir. Dolayısıyla her geçen gün aslında kapasite kullanımı azalıyor olduğundan bu veri tam olarak gerçeği yansıtmıyor demektir. ISM (Tedarik Yönetimi Enstitüsü Endeksi) (İmalat ve Hizmet İçin) İmalat ve hizmet sektörünün büyümesini gösterir. Kaynak: Verinin bir revizyonu yoktur ancak her yılın Ocak ayında mevsimsel faktörler yeniden gözden geçirilir ve değiştirilir. Bu da bütün bir yıl içinde açıklanan endeksin genelini değiştirebilir. Piyasanın yakından takip ettiği ve tepki gösterdiği bir veridir. Veriyi yöneten enstitü, her ay sayısı 400 olan üye şirketler içinde hem imalat hem de hizmet sektörü şirketlerine yönelik olanlara anketler düzenler. Bu anketler şirketlerin satın alma müdürlerine yönelik yapılır. Satın alma müdürler bir şirketin faaliyet göstermesi için ihtiyacı olan ürünleri ve hizmetleri satın almak durumunda olduğundan, eğer bu noktada bulunan kişilerin satın almalarında bir yavaşlama görülürse, bunun anlamı o şirketin faaliyetlerinin azalacağını gösterebilir. Sorulan sorulara bağlı olarak alt endeksler oluşturulur. Bu endeksler: o Yeni Siparişler (30%) o İmalat Üretimi (25%) o İstihdam (20%) o Tedarikçilerin Sevkıyatları (15%) o Stoklar (10%) o Alt Satıcıların Stokları o Emtia Fiyatları

8 o Tamamlanmamış Siparişler o İhracat Siparişleri o İthalatlar Not: Bu kalemlerin içinden İstihdam alt endeksi, tarım dışı istihdam verisiyle son derece ilintilidir. Bu nedenle istihdam alt endeksi, tarım dışı istihdam öncesinde açıklandığı için, öncü gösterge niteliğindedir. Verinin kendisi ve tüm al endekslerin 50 sayısının üzerinde olması, büyümeyi, altında olmasıysa küçülmenin işaretidir. Chicago Satın Alma Müdürleri Endeksi (İş Dünyası Barometresi) ABD nin Orta Batı eyaletlerindeki ekonomik faaliyetlerin ekonomiyi büyütüp büyütmediğini gösterir. Kaynak: Tıpkı ISM verisinde olduğu gibi verinin bir revizyonu yoktur ancak her yılın Ocak ayında mevsimsel faktörler yeniden gözden geçirilir ve değiştirilir. Bu da bütün bir yıl içinde açıklanan endeksin genelini değiştirebilir. Yatırımcılar tarafından yakından takip edilir. Orta Batı eyaletlerinde bulunan 200 satın alma müdüründen alınan bilgiye göre belli ağırlıklarla verinin alt endeksleri hesaplanır: o Yeni Siparişler (35%) o İmalat Üretimi (25%) o Tamamlanmamış Siparişler (25%) o İstihdam (10%) o Tedarikçilerin Sevkıyatları ve Fiyatlar (15%) (Tedarikçilerin sevkıyatlarına öre aynı zamanda bir fiyat endeksi de oluşturulduğundan, enflasyonla ilgili de iyi bilgi verir) Öncü Göstergeler Endeksi Kaynak: Veri her ay açıklanır ve söz konusu ayı takip eden üçüncü haftasında ABD nin doğu saatiyle saat da açıklanır. Veri aslında diğer verilerden oluşan bir portföy gibidir. Veriyi oluşturan alt göstergeler finansal ve finansal olmayan göstergelerdir. o Finansal Göstergeler S&P 500 hisse seneleri (2.9%) Enflasyon düzeltmeli M2 Para Arzı (27.7%) FED Gecelik Fonlama Maliyetiyle 10 yıllık Hazine Bonosunun Faiz Farkları (33%) o Finansal Olmayan Göstergeler Saatlik Ortalama Çalışma Saatleri (19.7%) Haftalık Ortalama İşsizlik Sigortası Yeni Başvuruları (2.5%) İmalatçıların Yeni Siparişleri (5.9%) Tedarikçilerin Sevkıyat Zaman Endeksi (5.9%) Savunma Sanayi Hariç, İmalatçıların Yeni Siparişleri (1.5%)

9 Yeni Konutlar İçin İnşaat İiznleri (2%) Michigan Üniversitesi Tüketici Beklentiler Endeksi (1%) Bunun dışında geleceği gösteren göstergeler dışında bir de bugünü ve geçmişi yansıtan göstergelerin endeksi bulunmaktadır. o Bugünün göstergeleri olarak: (Index of Coincident Indicators) Tarım Dışı İstihdam Edilen İşçiler (52.4%) Kişisel Net Gelirler (Sigortadan ve devletten alınan ödenek ve yardımlar hariç) (21.4%) Sanayi Üretimi (14.7%) İmalat Sektörünün Satışları (11.6%) Geçmişe Yönelik Göstergeler (Index of Lagging Indicators) İstihdamın Ortalama Süresi (3.8%) Stokların Satışlara Oranı (12.5%) Üretim Başına İşçikil Maliyet Değişimi (6.5%) Bankaların Uyguladıkları Borçlanma Oranları (27.9) Ticari ve Sanayi Kredileri (9.7%) Hizmet Sektörü Tüketici Fiyat Endeksi (19.5%) Tüketici Kredilerin Kişisel Gelirlere Oranı (20.2%) KONUT VE İNŞAAT KONULU VERİLER Konut Başlangıçları ve İnşaat İzinleri İnşaat halinde olan konutların ve gelecekte inşaatı yapılacak yeni konutların izinlerinin sayısını ya da sayı değişimini oransal olarak gösterir Kaynak: Her ay için açıklanır ve söz konusu ayı takip eden iki veya üç hafta sonra ABD nin doğu saatiyle saat da açıklanır. Konut inşaatı sektöründeki büyüme, ekonominin diğer parçalarını da çalıştırdığı için önemlidir. İnşaat sektöründeki bir genişleme ekonominin geneline yayılacak kadar geniş uzantılıdır. Bu nedenle ekonomide önemli bir yei vardır ve yatırımcılar yakından takip ederler. Konutların hepsi üretilmeden önce belediyelerden izine tabidir. Belediyelerden alınan izinler gelecekte yapılacak üretimin ne kadar olacağıyla ilgili bir öncü gösterge olduğu için konut inşaatı izinleri verisi de oldukça önemlidir. Var Olan Konutların Satışları Önceden alınmış konutların satış sayısını gösterir Kaynak: Aylık olarak açıklanır Aylık revizyonlar çok azdır. Şubat ayında yapılan mevsimsel düzeltmeler, geçmiş üç yılın verilerine kadar ulaşır ve değişime neden olabilir Bu verin önemli olması, evleri satan kişilerin satış sonrasında yaptıkları sermaye karını nasıl kullanacaklarının belirsizliği açısından önemlidir. Eğer satan kişiler parayı harcama eğilimine girerse o zaman tüketim artar. Ancak yeniden kont yatırımı olura o zaman etki emlak sektöründe ve bankacılık sektöründe sınırlı kalır.

10 Verinin hesaplanışı ülke çapındaki 400 emlakçıdan alınan verilerle hesaplanır. Yeni Konut Satışları Yeni alınmış konutların satış sayısını gösterir. Kayak: Konut Sektörü Endeksi Konut sektörünün bugününü ve inşaat üretimi yapan şirketlerin beklentilerini içine katan bir göstergedir Kayak: Yatırımcılar üzerinde son derece düşük etkiye sahiptir. Konut İnşaatçıları Ulusal Birliliği (NAHB), 900 üyeye şu soruları sorar: o Konut satışların bugünü durumu nasıl? İyi, Orta, Kötü? o Önümüzdeki altı ayda konut satışlarıyla ilgili beklentileriniz nasıl? İyi, Orta Kötü? o Konut almak isteyen müşterilerin ilgisi nasıl? İyi, Orta, Kötü? Veri 50 ve üzerindeyse olumlu, altındaki veriler olumsuz resme işaret eder. Haftalık Emlak Kredisi (Mortgage) Başvuruları Konut almak için başvurulan emlak kredilerinin sayısını gösterir Kayak: Her hafta için açıklanır ve söz konusu haftayı takip eden Çarşamba günleri ABD nin doğu saatiyle saat da açıklanır. Çok kısa vadeli olması nedeniyle fazla revizyon yapılmaz. Emlak kedilerindeki yükselişler, inşaat sektörüyle yakından ilgilidir. Konut kredilerinde yükseliş olduğu zaman belli bir oranda yeni konutlara da talep artar. Bu da ekonomiyi canlandırabilen bir zinciri çalışılabilir. Diğer yandan kişilerin emlak kredilerine olan talebi de aynı zamanda bireylerin ekonomiye ve işlerine olan güveni ortaya koyar. Aralarında ticari banka, emlak kredisi bankaları, yerel emlak kredi bankaları olan adet bankadan alınan anket bilgilerine göre hesaplama yapılır. İnşaat Harcamaları Konut inşaatı yapılması için harcanan para miktarını gösterir Kayak: Her ay için açıklanır ve söz konusu ayı takip eden beş hafta sonrasında ABD nin doğu saatiyle saat da açıklanır. İnşaat sektöründeki büyüme bütün ekonomiye yayılan bir olgu olmasında dolayı oldukça önemli bir yere sahiptir. İnşat sektörü ABD ekonomisinin yüzde 9 unu oluşturduğu için GSMH üzerinde belirgin bir etkiye sahiptir. Yani büyümeyi direk etkiler. Verinin revizyonları oldukça fazla olabilir ve piyasada dalgalanmalar yaratabilir. Açıklanan öncü veriler sonrasındaki iki ay boyunca revize edilir. FEDERAL RESERVE (ABD MERKEZ BANKALARI) ENDEKSLERİ New York Eyaleti İmalat Sektörü Anketi

11 New York Eyaletindeki imalat sektörü şirketlerinin faaliyet durumunu gösterir. Kayak: Revizyonlar azdır ve en fazla aydan aya yapılabilir. Her ay için açıklanır ve söz konusu ayı takip eden yaklaşık 2 hafta sonrasında ABD nin doğu saatiyle saat da açıklanır. New York Eyaletinde bulunan 175 şirket yöneticisine bir anket gönderilir ve şu sorular sorulur: o Genel iş faaliyetlerini nasıl değerlendirirsiniz? o Yeni siparişler, sevkıyatlar ve tamamlanmamış siparişler hangi düzeyde? o Stoklar, Fiyatlar ve çalışan istihdam hangi düzeyde? o Ortalama haftalık çalışma saatleri kaç? o Teknoloji yatırımlarınız ne şekilde devam ediyor? o Sermaye harcamalarınız ne düzeyde? Philadelphia FED in İş Dünyası Beklentiler Anketi Pennsylvania Eyaletindeki imalat sektörü şirketlerinin faaliyet durumunu gösterir. Kayak: Revizyonlar yoktur. Her ay için açıklanır ve söz konusu ayı takip eden yaklaşık üçüncü Perşembe günü ABD nin doğu saatiyle saat da açıklanır. New York İmalat Endeksi Sektörü Anketindeki soruların aynıları 250 faklı iş adamına gönderilir ve gelen cevaplara göre endekslenir. Richmond FED Endeksi Columbia Eyaletindeki imalat sektörü şirketlerinin faaliyet durumunu gösterir. Kayak: Revizyonlar yoktur. Her ay için açıklanır ve söz konusu ayı takip eden yaklaşık ikinci Salı günü ABD nin doğu saatiyle saat da açıklanır. New York İmalat Endeksi Sektörü Anketindeki soruların aynıları 250 faklı iş adamına gönderilir ve gelen cevaplara göre endekslenir. Chicago FED Ulusal Faaliyet Endeksi Bütün ülkenin ekonomik faaliyetlerini ve enflasyon baskılarını ölçen bir göstergedir Kayak: Oldukça fazla revizyona uğrayabilir. Her ay için açıklanır ve söz konusu ayı takip eden yaklaşık beş hafta sonra ABD nin doğu saatiyle saat da açıklanır. 85 faklı ekonomik gösterge üzerinde çalışıp bu göstergelerin performansına bağlı olarak hesaplanır. Ana kategoriler olarak: o Üretim ve Gelirler o İstihdam Piyasası ve Çalışma Saatleri o Kişisel Tüketim ve Konut Sektörü o Satışlar, Stoklar ve Siparişler

12 Verinin 0 ve üzerinde açıklanması büyümeyi, sıfırın altında açıklanmasıysa ekonominin küçüldüğünü gösterir. BEIGE BOOK Federal Reserve Kurulunun bütün ülkenin ekonomik faaliyetlerini ve enflasyon baskılarını ölçen bir göstergedir Kaynak: Revizyon yoktur Yılda 8 defa yayınlanır FED Faizlerini belirleyen para politikası kurulunun faiz kararı vermesinden önceki iki hafta önce ABD nin doğu saatine göre saat da açıklanır. Faiz politikasını yönlendiren bir veri olması açısından ve ekonomik büyümenin ne şekilde devam ettiği konusunda bilgi verdiğinden önemlidir. 12 yerel FED yöneticisi, kendi bögelerinde bulunan iş adamlarına yönelik anketler hazırlarlar. Bu anketlerde öne çıkan sorular şunlardır: o Tüketici harcamaları ne durumda gözüküyor? o İstihdam piyasasında daralma var mı? o Konut veya ticari inşaatlarda bir azalma mı var yoksa büyüme mi? o İmalatçılar iş hacimlerinde bir değişimi fark ettiler mi? Bu sorular çerçevesinde gelen cevaplar bulguları her defasında başka bir yerel FED yetkilisi organize eder ve rapor olarak sunar. DIŞ TİCARET Dış Ticaret Açığı ABD nin yaptığı ihracat ve ithalatın ne kadar olduğunu, farkından doğan açığın ya da fazlanın ne kadar olduğunu gösterir. Kaynak: Her ayın ikinci haftasında ABD nin doğu saatiyle saat da her ay için açıklanır. Her ay açıklanan veri mutlaka geçen yedi sekiz aya kadar geri giderek revize edilebilir. Bu nedenle revizyonlar oldukça fazladır ama parasal olarak fazla fark etmeyebilirler. Nadiren parasal olarak fazla olduğu görülür. ABD petrol ithalatçısı ve tarım ürünleri ihracatçısı konumu dolayısıyla, enerji ve gıda ürün fiyatlarında piyasadaki dalgalanmalara bağlı olarak dış ticaret açığı farklılık gösterebilir. Özellikle Dolar ın zayıf olduğu ve enerji fiyatlarının yüksek olduğu dönemlerde ABD nin dış ticaret açığı yükselebilir. Eğer buna bir de tarım ürünlerinin fiyatlarında olması eklenirse, dış ticaret açığı çok sert yükselişler gösterebilir. Dış ticaret açığını fonlayan bir kalem vardır ki o da yabacı sermaye girişidir. ABD ülke dışından daha çok alıp, yurt dışına daha çok ödeme yaptığı zamanlarda bütçe açığı yükselme eğiliminde olur. Bütçe açığının azaltılması da ülke içinden borçlanma yapılması ve aynı zamanda ülke dışından da borçlanma yapılmasıyla giderilir. Eğer ülke dışından alınan borçlar yeterli olmazsa, dış ticaret açığının Dolar üzerindeki etkileri olumsuz olabilir. ABD nin Türkiye gibi ülkelerden bir farkı vardır. ABD dış ticaret açığı verdiği zaman bile, yurt dışı ödemelerini Dolar la yapabilir. Ama Türkiye gibi orta ölçekli ülkeler bunu kendi yerel para birimleriyle yapamazlar. Bu nedenle ABD dış ticaret açığı

13 verdiği sürece, yurt dışına verdiği Dolar lar bir şekilde ABD ye geri döner ancak Türkiye nin böyle bir şansı yoktur.

14 AÇIKLANACAK EK BİLGİLER FİYAT GENEL SEVİYESİ, ÜRETKENLİK, ÜCRETLER KONULU VERİLER Tüketici Fiyat Endeksi Üretici Fiyat Endeksi İstihdam Maliyet Endeksi İthalat ve İhracat Fiyatları Üretkenlik ve Maliyetler Getiri Eğrisi (Yield Curve) DİĞER, ULUSLARARASI EKONOMİK GÖSTERGELER IFO İş Dünyası Anketleri ZEW Endeksleri Japonya Tankan Anketi Fransa İş Dünyası Beklentiler Anketi Avrupa Bölgesi nin Satın Alma Müdürle Endeksleri OECD Bileşik Öncü Göstergeler Endeksi Çin Sanayi Üretimi