Ünite 7 ATATÜRK ÜN ÖLÜMÜ

Transkript

1 Ünite 7 ÜR Ü ÖÜMÜ

2 Ü 7 ÜR Ü ÖÜMÜ Bilgi öşesi tatürk tarafından hazırlanan Başbakan Celal Bayar tarafından okunan 1 asım 1938 BMM nin 5. çılış Söylevi. Başbakan Celal Bayar; nayasamızın 36 ncı maddesi hükümlerine uyarak Cumhurbaşkanımız tatürk ten aldığım emir üzerine bu yıla ait nutuklarını okuyorum. Sayın arkadaşlarım, Her şeyden önce size kıvançla arz edeyim ki ulus ve ülke geçen yılı tam bir huzur ve sükun içinde yükselme ve kalkınma çalışmaları ile geçirmiştir. Özel idare ve belediyelerin bu yılki çalışmaları; geçen yıllardakinden çok daha verimli olmuştur. Büyük Meclisin onayına sunulmuş olan yeni nüfus kanununun kabulü ve uygulanması nüfus işlerinin daha modern ve düzenli bir biçimde yürütülmesini sağlayacaktır ÜR Ü ÖÜMÜ MUSF M ÜR Ü ÖÜMÜ J Büyük önder Mustafa emal tatürk 1881 de Selanik te doğmuştur. imseye haber vermeden kendi isteği ile askeri okul sınavlarına girmesi ve askeri eğitimindeki başarısı kararlı bir kişiliğe sahip olduğunu küçük yaşından itibaren göstermişti. Okul sıralarında ülke sorunlarına karşı olan duyarlılığı onun arkadaşları arasında ön plana çıkmasını sağlamıştı. Harp Okulu nda ve Harp kademisi nde kendisi gibi düşünen arkadaşları ile ülke sorunları üzerinde görüşmeler yapardı. Mesleğinin ilk yıllarından itibaren gerekli gördüğü durumlarda yetkilileri uyarmaktan çekinmezdi. Mustafa emal in doğduğu ev J Çalışmak bana hayat veriyor diyen tatürk askerlik mesleğine başladığı ilk gün- J skerlik, evlet şleri ve nkılapları gerçekleştirirken gösterdiği dikkat ve özeni sağlığına göstermeyen Ulu Önder in ilk rahatsızlığının rablusgarp taki görevi sırasında göz ve böbreklerindeki şikayetleri ile ortaya çıktığı belirtilmiştir da kalp rahatsızlığı geçiren tatürk ün aramızdan ayrılmasına, ebediyete kavuşmasına yol açan asıl hastalığının ise bir karaciğer hastalığı olan siroz olmuştur. Hastalığı konusunda alova gezisi sırasında ilk teşhisi koyan Prof. r. ihat Reşat Berger ile bunu doğrulayan özel doktoru Prof. r. eşet Ömer rdelp ile Fransa dan gelen r. Fisinger in Büyük kumandan büyük harpler yaptınız. Muzaffer oldunuz. ma bu işin kumandanı da benim. Siz bana tabi olacaksınız, bana yardım edeceksiniz. diyerek kesin olarak dinlenmesi gerektiğini önerdikleri halde tatürk, bu önerileri dinlemeyerek, Gemlik Suni pek ve Merinos Fabrikalarını açmak üzere Bursa ya gitmişti. üce Milletvekilleri, Ülkede var olan huzur ve güvenliğe paralel olarak adalet organları da düzenle işlemektedir. nkılabımızın devamlılığını sağlamak için yeni kanuni önlemler alınmıştır den, ölümüne kadar geçen tüm süreçte, hakkında verilen tutuklama kararlarına ölüm fermanlarına tüm tehlikelere göğüs gererek, hastalıklarını hiçe sayarak milleti için çalışmaktan geri durmamıştır. Çanakkale yi geçilmez kılan, herkesin umudunu yitirdi- tatürk Bursa Merinos Fabrikasında 2 Şubat 1938 Birinci beş yıllık sanayi planımız başarı ile bitmek üzeredir. Buna ek olarak, üç yıllık bir maden işletme programı hazırlanmış ve uygulanmasına başlanmıştır Geçen yıl yapılmasına başlandığını bildirdiğim radyo merkezi stüdyosu tamamlanmıştır. Geçen yıl ivriği ye ulaştığını gördüğümüz demiryolunun, bu yıl rzincan a vardığını ve önümüzdeki yıl içinde de rzurum şehrine ulaşacağını kıvançla müjdelerim. ği bir anda milletine güvenerek 19 Mayıs 1919 da Samsun dan başlattığı ongrelerden BMM nin açılışına, Sakarya dan Baş omutanlık Meydan Savaşı na kadar Milli Mücadelemizin her anında elde ettiği başarılarıyla ürk Milleti ne bağımsızlık yolunu açmış, 600 yıllık Osmanlı Saltanatı na son vererek, benim en büyük eserim dediği Cumhuriyet i ilan etmiştir. Bunlarla yetinmeyen ulu önder,ürk milletinin refah ve mutluluğunu sağlamak, çağdaş bir yapıya kavuşturmak amacıyla, siyasi, hukuki ekonomik ve kültürel alanlarda birçok yenilik gerçekleştirmiştir. J 25 Şubat 1938 de Balkan ntantı toplantısına katılan Ulu Önder doktorların kesin olarak dinlenmesi gerektiği önerilerine rağmen Bu benim şahsi davam dediği Hatay Sorunu nu çözmek için 20 Mayıs 1938 de Mersin e, 24 Mayıs 1938 de ise dana ya gitmiştir. Hastalığının giderek artması üzerine stanbul da önce Savarona atı na daha sonra da olmabahçe Sarayı na geçmişti. Buralarda da devlet işlerinden uzak duramayan Ulu Önder Bakanları ve yabancı devlet adamlarıyla görüşmelerini sürdürmeye devam etmiştir. 234

3 J J J J Cumhuriyetimizin 15. yılı kutlamalarına katılmak için nkara ya gelmek istemiş ise de hastalığının artması nedeniyle nkara ya gidişi iptal edilmiştir. 1 asım 1938 de büyük emeklerle açtığı BMM nin açılış konuşmasını yapmak istemiş ise de bu da mümkün olmamış hazırladığı konuşma metnini Başbakan Celal Bayar okumuştur. 8 asım 1938 de rahatsızlığı daha da artan Ulu Önder Mustafa emal tatürk 10 asım 1938 de Perşembe günü saat 9.05 de tüm ulusu yasa boğarak Büyük mücadelelerle dolu yaşamına veda etmiştir. tatürk ün ölümü üzerine Hükümet; tatürk ün Ölümü üzerine ürk Basınından Bilgi öşesi üksek öğretim gençlerini, istediğimiz ve ihtiyaç duyduğumuz gibi milli bilinç sahibi, modern kültürlü olarak yetiştirmek için stanbul Üniversitesi nin gelişmesi, nkara Üniversitesi nin tamamlanması ve oğu Üniversitesinin yapılan çalışmalarla belirlenmiş olan kurallar içinde, Van Gölü civarında kurulması çalışmaları, hızla ve önemle sürdürülmektedir. Ü 7 ÜR Ü ÖÜMÜ ürk Milleti büyük ta sını, insanlık büyük evladını kaybetti. Milletimize içimiz yanarak bu tarife sığmaz kaybından dolayı en derin taziyelerimizi sunarız Ölmez olan onun büyük eseri Cumhuriyet ürkiye sidir sözleriye Resmi uyuru yayımlamıştır. J tatürk ün ürk bayrağına sarılı tabutu hastalığının son dönemlerini geçirdiği olmabahçe Sarayı nda ürk halkının ziyaretine açılmıştır. ürk arih ve il urumları nın çalışmaları övünülecek değer ve nitelik göstermektedir. ürk gençliğinin kültürde olduğu gibi, spor alanında da amacına ulaşması için yüksek Meclisin onaylandığı Beden erbiyesi anunu nun uygulanmasına geçildiğini görmekle kıvançlıyım. Sayın arkadaşlarım, tatürk ün ölümü ile ilgili doktor raporu Hükümet in resmi duyurusu J J tatürk ün naaşı 20 asım 1938 de BMM ne 21 asım da geçici istirahat yeri olan tnografya Müzesine götürülerek katafalka konulmuş, 10 asım 1953 de ise nıt abir e nakledilmiştir. BMM, 11 asım 1938 de anayasa gereğince Meclis Başkanı M. bdülhalik Renda nın Başkanlığında yeni Cumhurbaşkanı nın seçimi için toplanmış ve gizli oyla yapılan seçim sonunda 348 oy alan Malatya Milletvekili smet nönü ürkiye Cumhuriyeti nin 2. Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Bu görevini aralıksız 1950 yılına kadar sürdürmüştür. Vatanın ve rejimin koruyucusu olmakla kalmayıp, en geniş ve gerçek anlamı ile bir barış etkeni ve bir eğitim ve öğretim ocağı olan yenilmez ordumuzun geçen yıl da belirttiğim ve açıkladığım gibi, son sistem silah ve motorlu araçlarla donatılması yolundaki çalışmalara hız verilmiştir. Barış, ulusları refah ve mutluluğa eriştiren en iyi yoldur Hatay sorununun son yıl içinde geçirmiş olduğu evreleri bilmektesiniz. Bu milli davayı bir ürk - Fransız dostluk anlaşması ile sonuçlandırmak yolundaki çalışma başarı ile sona erdi. Büyük Meclis, şimdiye kadar olduğu gibi bütün işlerinizde başarılar dilerim. Sözleriyle yaşamının son günlerinde bile ülke sorunları ile ilgilenmişti. 235

4 Ü 7 ÜR Ü ÖÜMÜ ÜZR ÜR BSII ÜR Ü ÖÜMÜ 236

5 ÜR Ü ÖÜMÜ SOR SÖR evletimizin kurucusu ve milletimizin fedakar, sadık hizmetkarı, insanlık idealinin aşık ve mümtaz siması, eşsiz kahraman tatürk, Vatan sana minnettardır. smet nönü 2. Cumhurbaşkanı lemimiz, hicranımız çok büyüktür. Fakat inancımız ve güvenimiz de o nispette çok büyüktür. Celal Bayar Başbakan tatürk ürkiye yi tek düşman kalmaksızın bırakmıştır. Bu zamanımızın hiçbir devlet şefinin başaramadığıdır. lman Volkischer Beobachter Gazetesi lmanya, ÜR ün eserine ve mücadelesine hayrandır. Onda, tarihi eseri, özgürlüğü seven bütün milletler için bir sembol olarak kalacak kudretli bir kişilik görmektedir. Berlin, lman jansı Ü 7 ÜR Ü ÖÜMÜ Ömrümüzün ve ürk tarihinin en acı yasını tutmak bize düştü. Halk en büyük ürk kahramanını, ordu en büyük ürk başbuğunu, tarih en büyük ürk ü, asrımız en büyük insanını kaybetti. Falih Rıfkı tay Gazeteci O nun ismi, dünya tarihinin kahramanları arasında silinmez bir şekilde kalacaktır. Çünkü kişiliği kendi ülkesinin sınırlarını aşmıştır. Onu, hem düşman hem de dost olarak tanımış olan unan ulusu, kendisini düşman olarak ne kadar takdir etmişse, bir dost olarak da o kadar sevmiştir. unan, leftron Vima Gazetesi Sovyet Rusya Hariciye azırı itvinof ile görüşürken kendisine onun fikrince bütün vrupa nın en kıymetli ve en ziyade dikkate değer devlet adamının kim olduğunu sordum. Bana vrupa nın en kıymetli devlet adamının ürkiye Cumhurbaşkanı Mustafa emal olduğunu söyledi. Franklin. ROOSV.B.. Başkanı Benim üzüntüm, bu adamla tanışmak hususundaki şiddetli arzumun gerçekleşmesine artık imkan kalmamış olmasıdır. Franklin. ROOSV (.B.. Başkanı) ünya sahnesinden tarihin en dikkatli, çekici adamlarından biri geçti. Chicago ribune Istırap çeken dünyada barış ve esenliği yeniden kurmak ve insanlığın yalnız maddi değil, manevi gelişmesini sağlamak isteyenler tatürk ün iman verici ve yön göstericiliğinden örnek ve kuvvet alsınlar. Profesör Herbert MZIG(arihçi) endisinin tarihi büyüklüğü, eseri olan yeni ürkiye ye bakılarak bu günden ölçülebilir. Çelik gibi azim ve gayreti, uzağı gören akıl ve hikmetle birleşmiş olan bu gerçek halk önderi ve devlet adamı; nadolu dağlarının en uzak ve ıssız köşesindeki köylere bile başka bir ruh aşılamıştır. Illustrierte ergisi kıllı ve barışçı yöntemlerle gerçekleştirdiği eseri halkların tarihinde izlerini bırakacaktır. lbert BRU Fransız Cumhurbaşkanı ürkiye tarihi, bugün her zamandan çok Batı ve vrupa tarihinden ayrılmaz bir haldedir. Ve tatürk ün bu yöndeki gayretleri sonuçsuz kalmamıştır. Memleketlerimiz arasındaki yüzyılları aşan dostluk, bu gelişmenin temel öğelerinden biridir. Charles e GU Fransa Cumhurbaşkanı ürkiye nin önceki kuşaklarından hiçbirine nasip olmayan özgürlük ve güven dolu bir hayat sağladı. Başarıları, ürkiye nin vrupa devleti olmasını sağladı, yakın doğunun tarihini değiştirdi. imes Gazetesi O büyük insan yalnız ürkiye için değil, bütün doğu milletleri için de en büyük önderdi. manullah Han fgan ralı 237

6 Ü 7 ÜR Ü ÖÜMÜ II. CUMHURBŞI SM ÖÜ (24 ylül ralık 1973) 1884 yılında zmir de Reşit fendi ile Cevriye emelli Hanımın 2. ci oğulları olarak dünyaya geldi. lk ve Orta Öğrenimini Sivas ta tamamlayan Mustafa smet, 1 yıl Sivas Mülkiye dadisinden okuduktan sonra stanbul Mühendis dadisine geçti de Mühendishane-i Beri Hümayun a ( opçu Okulu) girip 1903 de opçu eğmeni olarak mezun oldu da rkan-ı Harbiye mektebini birincilikle bitirerek urmay üzbaşı rütbesiyle dirne deki 2. Orduya atandı. 31 Mart olayında, Harekat Ordusu karargahında görev aldı de emen uvay-ı Umumiye omutanlığı urmay Başkanlığı na atandı. eğişik görevlerde bulunan smet Bey I. ünya Savaşı nda afkas Cephesi nde olordu omutanı olarak yıllarca birlikte çalışacağı en yakın arkadaşı olan Mustafa emal ile çalıştı. Halep te 7. Ordu nun kuruluşunda Filistin Cephesi nde bulundu. ablus ta yaralanması üzerine stanbul a geldi. Mondros tan kısa bir süre önce Harbiye ezareti nde müsteşarlığa atandı. lk kez 8 Ocak 1920 de nkara ya giderek kısa bir süre Mustafa emal ile çalıştı. li Rıza Paşa Hükümeti nde Genel urmay Başkanı olan Fevzi Çakmak ın çağırısı üzerine stanbul a döndü ise de Mustafa emal in çağrısı üzerine stanbul ile bağlarını keserek 9 isan 1920 de nkara ya geri döndü. I. BMM ne dirne Milletvekili olarak katıldı. O da Mustafa emal gibi stanbul ivan-ı Harp tarafından gıyabında ölüm cezasına çarptırıldı. unanları nönü Savaşlarında 2 kez yenilgiye uğrattı. Çerkez them syanını bastırdı. Bu başarılarından dolayı BMM tarafından Orgeneral (Birinci Ferik) rütbesine yükseltildi. 4 Mayıs 1921 de Batı Cephesi omutanlığı na atandı ise de ütahya- skişehir Savaşları ndan sonra bu görevden alındı. Sakarya ve Büyük aarruz sonrasında Mudanya Görüşmeleri ne katılması için görevlendirildi. Buradaki başarısından dolayı ışişleri Bakanlığı na atanarak ozan a gönderildi. BMM adına, Mondros ve Sevr i geçersiz kılan ozan ntlaşması nı imzaladı. Cumhuriyet in ilanı üzerine, Cumhuriyetimizin ilk Başbakanı oldu. Bu dönemde Halifeliğin aldırılması, iyanet şleri Başkanlığı nın kurulması evhid-i edrisat asası nın kabulü gibi çok önemli devrimler gerçekleşti. Bir süre Başbakanlıktan ayrıldı ise de Şeyh Said syanı üzerine yeniden Başbakanlığa getirildi da Orgeneral rütbesi ile askerlikten emekli oldu te Soyadı anunu çıktığında Mustafa emal tatürk ün verdiği nönü soyadını alan smet Paşa, 1923 ten 1937 ye değin Başbakanlık görevini aralıksız sürdürdü 1937 yılında Mustafa emal ile bazı konularda görüş ayrılığına düşünce Başbakanlık ve CHP Genel Başkanı ardımcılığı görevlerinden alındı. Malatya Milletvekili olarak görevini sürdürdü. Ulu Önder Mustafa emal tatürk ün ölümü üzerine BMM tarafından 11 asım 1938 de ürkiye Cumhuriyeti nin ikinci Cumhurbaşkanı seçildi. ynı zamanda 26 ralık 1938 de CHP I. Olağanüstü urultayında Milli Şef unvanı ile değişmez Genel Başkan seçildi. Cumhurbaşkanı seçilmesinden kısa bir süre sonra çıkan II. ünya Savaşı ndan ülkemizi uzak tutmayı başardı. Savaş yıllarında çıkarılan Varlık Vergisi, Hasan li ücel in öncülüğünde kurulan öy nstitüleri unutulmazları arasında yer aldı. II. ünya Savaşı sonrasında SSCB Başkanı Stalin in olumsuz tutumu, ürkiye ye yardım yapma güvencesi veren ( ruman oktrini ) B ve Batılı devletlere yakınlaşmasında etkili oldu yılında çok partili hayata geçilmesini kararlaştırdı. 14 Mayıs 1950 de emokrat Parti nin seçimleri kazanması üzerine Cumhurbaşkanlığı ndan ayrılan smet nönü, na Muhalefet Partisi Genel Başkanı ve Milletvekili olarak siyasi yaşamını sürdürdü. 27 Mayıs 1960 dan sonra kurulan oalisyon Hükümetleri nde Başbakanlık yapan smet nönü Genel sekreter Bülent cevit ile düştüğü görüş ayrılıkları üzerine 8 Mayıs 1972 de 34 yıl aralıksız görev yaptığı CHP Genel Başkanlığından, 4 asım 1972 de CHP üyeliğinden, 14 kasım 1972 de Milletvekilliğinden istifa etti. ski Cumhurbaşkanı sıfatı ile Cumhuriyet Senatosunda Senatör olarak meclisteki çalışmalarına devam etti. 25 ralık 1973 de nkara da vefat eden stiklal Madalyası sahibi smet nönü 28 ralık 1973 de nıt abir de, tatürk ün Mozelesi karşında hazırlanan nıt Mezarda toprağa verildi. 238

7 ÜR Ü SÇRS Ü 7 IZI RU IRMIZI HFIZ HM F OĞU SH OĞU RIZ ÜR Ü ÖÜMÜ IZRŞ M OĞU M IZI C GZ MUSF M PŞ IZI MBU IZI HC OĞU SM Ğ IZI FM IZI MUR IZI M OĞU S OĞU VF VSSF OĞU SM OĞU MUSF F. IZI RM OĞU HM VSSF RŞ OĞU OĞU RŞ OĞU BR BR IZI V IZI F OĞU H IZI RU IZI RM OĞU ŞHP 239

8 Ü 7 ÜR Ü ÖÜMÜ - 1 oğru anlış şağıdaki cümleleri "oğru" ve "anlış" olarak değerlendiriniz. 1. tatürk; sıtma, böbrek, kroner spazm, siroz hastalıkları ile mücade etmiştir. 2. tatürk; 1918 de böbrek şikayetinden dolayı vusturya daki arlsbad a gitmişse de hastalığında köklü bir iyileşme olmamıştır. 3. tatürk, siroza yakalandığını 1938 yılının ortalarında öğrenmiştir. 4. tatürk hastalığı dönemince, ülke sorunları ile hiç ilgilenememiştir Mayıs 1938 de nkara da Şeref ribününe merdivenleri yürüyerek çıkamadığı için oturduğu koltukla birlikte taşınarak törenleri izlemiştir Mayıs 1938 de nkara dan ayrılmış 25 emmuz 1938 e kadar Savarona atı nda kalmıştır emmuz 1938 de rahatsızlığı ilerleyince Savarona dan ayrılıp opkapı Sarayı na taşınmıştır. 8. tatürk ün onayı ile çıkarılan genel af, 29 Haziran 1938 de kabul edilmiştir. 9. Hatay ın Suriye yi bırakılmasına karşı çıkarak 1938 Mayıs ında Mersin e giderek askeri birlikleri denetlemiştir. 10. tatürk, Hatay ın anavatana katılmasını gördüğü için mutlu ölmüştür. 11. tatürk ün 1 asım 1938 de BMM nin açılış töreninde yaptığı konuşma dinleyicileri derinden etkilemiştir. 12. tatürk stanbul Üniversitesi nin geliştirilmesi, nkara Üniversitesi nin tamamlanması, oğu nadolu da yeni bir üniversite açılması direktifini vermiştir. 13. tatürk, en son BMM nin açılış töreni konuşmasını rahatsızlığından dolayı Başbakan Celâl Bayar a okutmuştur. 14. Mustafa emal in rahatsızlığı Hatay konusunda kararlı bir tutum sergilemesine engel olmuştur. 15. tatürk 10 asım 1938 de saat te olmabahçe Sarayı nda dünyasını değiştirmiştir. 16. tatürk ün naaşı avuz zırhlısı ile zmit e götürülmüştür. 240

9 - 2 BOŞU OURM Ü 7 şağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz. 1. tatürk bir karaciğer hastalığı olan yakalanmıştır Mayıs törenlerinde rahatsızlığından dolayı şeref tribününe özel hazırlanmış çıkarılmıştır. ÜR Ü ÖÜMÜ 3. tatürk, dinlenmek amacıyla na gitmiş 25 emmuz 1938 e kadar burada yaşamıştır. 4. tatürk, 25 emmuz da ağırlaşınca daha iyi bakılması için Savarona dan na taşınmıştır. 5. tatürk ün, ölmeden önceki son başbakan dır. 6. tatürk ölmeden önce mal varlığının önemli bir bölümünü bırakmıştır. 7. tatürk, 10 asım 1938 de nda yaşamını yitirmiştir. 8. tatürk ün, naaşı ndan kaldırılmıştır. 9. tatürk ün naaşı, zırhlısı ile zmit e götürülmüştür. 10. tatürk ün naaşı, nkaraya getirildikten sonra nde 10 asım 1953 e kadar kalmıştır asım 1938 de anayasa gereği BMM olağanüstü toplanarak tek aday olan oy birliği ile ikinci cumhurbaşkanı seçmiştir. 12. tatürk, ölmeden önce ürkiye Cumhuriyeti ni ne emanet etmiştir. 13. tatürk,w kendi kaleminden çıkan adlı eserini tarihleri arasında günde okumuştur. 14. tatürk ün askerliğe ilişkin en önemli yapıtları içinde yer almıştır. 15. yılını tatürk yılı olarak ilan etmiştir. 241

10 Ü 7-3 S SORUR ÜR Ü ÖÜMÜ 1. tatürk ün çocukluk döneminde, Çanakkale Savaşları sırasında, Ulusal urtuluş Savaşı sıralarında geçirdiği rahatsızlıklar nelerdir, sırasıyla yazınız. 2. tatürk ün son dönemlerinde, yakalandığı ve ölüm nedeni olarak açıklanan hastalığı nedir, yazınız. 3. tatürk hastalığının ortaya çıktığı dönemde bile yurt gezilerine çıkmaktan geri durmamıştır. Bu yerleşim yerleri (il ilçe) nerelerdir, yazınız. 4. tatürk Bursa ve alova gezilerini ne amaçla yapmıştır, yazınız. 5. Hastalığının ilerlemesi üzerine bir dönem nkara da dinlendikten sonra hangi yerleşim yerlerini kapsayan kısa bir gezi sonrası 26 Mayıs 1938 de tekrar nkara ya dönmüştür yazınız Mayıs 1938 de dinlenmek ve tedavi olmak amacıyla nereye geçmiştir, yazınız ylül 1938 de durumunun düzelmediğini gören tatürk, kimi çağırarak vasiyetini yazdırmıştır, yazınız. 242

11 8. tatürk vasiyetinde, mirasından kimlerin ne oranda yararlanmasını istemiştir, yazınız. 9. tatürk, çiftliklerini kime bağışlamıştır, yazınız. Ü 7 ÜR Ü ÖÜMÜ 10. tatürk, Ulusal urtuluş Savaşı nın önder kadrosundan, yakın arkadaşlarından kimin çocuklarının eğitim masraflarının karışlanmasını vasiyet etmiştir, yazınız. 11. tatürk vasiyetinde kız kardeşi ve manevi çocuklarına mirasından ne oranda ve ne sürede yararlanmalarını belirtmiştir, yazınız. 12. Cumhuriyetin 15. yıldönümü kutlamalarına katılamayan tatürk, mesajını kime okutmuştur, yazınız. 13. tatürk ün ölümünü, halka duyuran hükümet mesajında nelere vurgu yapılmıştır, yazınız. 14. tütürk ün naaşı, hangi tarihte olmabahçe Sarayı nın hangi salonunda katafalka konulmuştur, yazınız. 243

12 Ü 7-4 VRM ÇIM ŞŞRM ÜR Ü ÖÜMÜ 1. olmabahçe 2. utuk(söylev) 3. nkara tnografya 4. Üçgen, beşgen, kare, yamuk 5. urttaş. tatürk ün vatandaşlık hak ve görevleri hakkında düşünceler toplayan kitabıdır. B. ul tipi insan yerine, yaratılan birey (vatandaş) C. Mustafa emal in yaşamının son bulduğu stanbul daki saray. tatürk ün sürekli istirahatgahı olan nıtkabir in bulunduğu nıttepe mevkinin eski adı 6. Irk birliği,din birliği 7. Özgürlük 8. ant, Rousseau, escartes, Montesqiue 9. Rasattepe 10. tatürk ün Fedaisi 11. tatürk e ait çiftliklerin kaderi 12. amık emal, evfik Fikret Mehmet min urdakul 13. Medeni Bilgiler itabı 14. tatürk ün cenaze namazını kıldıran iyanet şleri Başkanı 15. ürk arih ve il urumu 16. Hatay ın ilk ve son başbakanı 17. avuz Gemisi 18. Milli Şef 19. evletçilik 20. Siroz. opal Osman ğa F. Çiftlikler hazineye aktarıldı. G. Şerafettin altkaya H. bdurrahman Melek I. tütürk ün mirasından önemli pay ayırdığı iki ulusal kurum. emokrasinin baş koşuludur.. tatürk ulusçuluğunda olsa da olur olmasa da M. tatürk ün okuduğu ve etkilendiği bazı ürk yazar ve düşünürler. tatürk ün naaşını zmit e getiren gemi O. tatürk ün naaşının nkara ya getirildikten sonra 1953 e kadar geçici istirahatgahı olan yer P. tatürk ün okduğu ve etkilendiği yabancı yazar çizer ve düşünürler. R. smet nönü ye CHP kurultayında verilen ünvan S de tatürk ün 5 ilkesi yanında 6. ilke olarak anayasaya girmiştir.. tütürk ün ölüm nedeni olan bir tür karaciğer hastalığı U. tatürk ün rapça, Farsça terimlerle dolu olan Geometri kitabını yeni sözcükler türeterek daha anlaşılır hale getirme çabasının ürünüdür. V. Ülkemizin parçalanıp, işgal edildiği günlerden başlayarak tarihimizde bir dönüm noktası olan Ulusal urtuluş Savaşı nı, ürkiye Cumhuriyeti nin kuruluşunu ve devrimlerin yapılışını anlatan birinci elden en değerli eser. 244

13 - 5 ZII SORURI... Ü 7 1. tatürk ün, hastalığına ilk tanıyı koyan doktor, tanıyı doğrulayan özel dokturu ve hastalığın artması üzerine Fransa dan çağrılan prof. dr un adları nelerdir, yazınız. ÜR Ü ÖÜMÜ 2. şağıda verilen bilgilerin doğru olanının başına () yanlış olanının başına () harfi koyunuz. Mustafa emal, Manastır skeri dadisi nde öğrenci iken ülke sorunları üzerinde kafa yordu çözüm arayışlarına girdi. Harp Okulu ve Harp kademisi nde okurken çıkardığı gazete o dönemde tırajı en yüksek gazeteydi Çanakkale deki başarısı Ulusal urtuluş Savaşı nın en önemli evresini oluşturur. Hakkında verilen idam fermanı bile onu inandığı yoldan döndürememiştir. Sakarya Meydan Muharebesi, Büyük aarruz, Başkomutanlık Meydan Muharebelerini kazanmıştır. 3. Mustafa emal 25 Şubat 1938 de nkara ya hangi devlet adamları ile görüşmek üzere gelmiştir? 4. Mustafa emal 1923 te dana da yaptığı bir konuşmada, Güney sınırımızla ilgili, ırk asırlık ürk yurdu düşman elinde esir kalamaz. demiştir. Mustafa emal bu sözlerle; I. Hatay ın navatana katılması II. Musul un alınması III. erkük ün alınması durumlarından hangilerinin gerekliliğini belirtmiştir? ) alnız I B) alnız II C) alnız III ) I ve II ) II ve III 245

14 Ü 7 ÜR Ü ÖÜMÜ 5. şağıdaki verilen boşluklarını doldurunuz. a) 10 asım günü büyük önder saat te dünyasını değiştirmiştir. b) tatürk ün ürk bayrağına sarılı tabutu Sarayı nda ürk halkının ziyaretine açıldı. c) tatürk ün naaşı 20 asım 1938 de ne getirildi. d) 21 asım da tnografya Müzesi ne götürülerek kondu. e) tnografya Müzesi nden te nıtkabir e nakledildi. 6. oktorların kesin dinlenme önerilerine uymayan tatürk gündemde olan hangi sorunu çözmek için yoğun bir şekilde çalışmaya başlamıştır? 7. kıllı ve barışçı yöntemlerle gerçekleştirdiği eseri halkların tarihinde izlerini bırakacaktır. diyen devlet başkanı aşağıdakilerden hangisidir? ) lbert ebrun Fransız Cumhurbaşkanı B) yüp Han Pakistan Cumhurbaşkanı C) John F. ennedy B Başkanı ) F.. Roosevlt B Başkanı ) manullah Han fgan ralı 8. Ömrümün ve ürk tarihinin en acı yasını tutmak bize düştü. Halk en büyük ürk kahramanını, ordu en büyük ürk başbuğunu, tarih en büyük ürk ü, asrımız en büyük insanını kaybetti. tatürk ün ölümünden sonra söylenen bu sözü kim hangi gazetede yayımlamıştır? ) smet nönü, Son Posta Gazetesi B) Falih Rıfkı tay, Ulus Gazetesi C) Celal Bayar, kşam Gazetesi ) Peyami Safa, Cumhuriyet Gazetesi ) John F. ennedy, ew ork imes Gazetesi 246

15 - 6 BUMC 11 7 Ü ÜR Ü ÖÜMÜ Mustafa emal in hastalığına rağmen ilgilenip çözdüğü sorun. 2. tatürk ün ölümü sırasında başbakan olan kişi. 3. Mustafa emal in ölümü üzerine oy birliği ile Cumhurbaşkanlığı görevine getirilen kişi. 4. tatürk yalnız bu yüzyılın en büyük adamlarından biri değildir. Biz Pakistan da, onu geçmiş bütün çağların en büyük adamlarından biri olarak görüyoruz. diyen Pakistan Cumhurbaşkanı. 5. tatürk ün hastalığına alova gezisinde ilk tanıyı koyan doktor. 6. tatürk ün naaşını zmit e getiren geminin adı. 7. tatürk ün hastalığına kesin tanıyı koyan özel doktoru. 8. Mustafa emal in olmabahçe Sarayı ndan önce dinlendiği yatın adı. 9. tatürk ün ebedi istirahatgahı olan nıtkabir in bulunduğu mevkinin yeni adı 10. tatürk ün vefatı sırasında Meclis başkanı olan kişi 11. Celal Bayar ın okuduğu (1 asım 1938) Söylev inde tatürk, yarım kalan, tamamlanmasını istediği üniversite 12. ynı söylevde geliştirilmesini istediği üniversite 13. O büyük insanı yalnız ürkiye için değil, bütün doğu milletleri için de en büyük önderdi. diye fgan ralı. 14. Benim üzüntüm, bu adamla tanışmak konusundaki şiddetli arzumun gerçekleşmesine artık olanak kalmamış olmasıdır. diyen B Başkanı. 15. Celal Bayar ın istifası sonucu Başbakanlığı üstenen r. 247

16 Ü 7-7 RŞIRM SORURI ÜR Ü ÖÜMÜ Soru 1 Fransızların, Suriye den çekilme hazırlıklarına başladığı dönemde tatürk, ürkiye nin Hatay konusundaki kararlılığını göstermek amacıyla hangi il ve yerleşim yerlerini içine alan askeri amaçlı bir geziye çıkmıştır, araştırarak yazınız.. Soru 2 tatürk hastalığın artması üzerine, stanbul noterlerinden kimi huzuruna çağırarak kimlerin tanıklığında daha önceden hazırladığı vasiyeti hangi tarihte teslim etmişti, araştırarak yazınız. Soru 3 tatürk vasiyetinden kimlerin ne oranda yararlanacağını ayrıntılı bir biçimde belirtmiştir. Buna göre kız kardeşi, manevi çocukları hangi kurumlar, hangi belediyeler, hangi arkadaşının çocuklarının eğitim masraflarının karşılanması gibi konuları araştırarak yazınız. Soru 4 kim yı sonlarına doğru rahatsızlığı iyice artan tatürk, nkara ya gidemediği için Cumhuriyetin kaçıncı yıl dönümü kutlamalarına katılamamıştır, ayrıca 1 asım 1938 de BMM nin yeni yasama dönemi törenlerine de katılmadığı için hazırladığı konuşma metnini kim okumuştur, araştırarak yazınız. 248

17 Soru 5 tatürk, hangi tarihte komaya girdi, hangi tarihte hangi gün saat kaçta yaşamını yitirdi, hangi tarihler arası, tatürk ün katafalkı nerede, halkın ziyaretine açıldı, araştırarak yazınız. Ü 7 ÜR Ü ÖÜMÜ Soru 6 tatürk ün cenaze namazı hangi tarihte kim tarafından kıldırıldı, daha sonra naaşı hangi gemi ile nereye gitti, oradan nkara ya hangi araçla taşındı, araştırarak yazınız. Soru 7 tatürk ün naaşı hangi tarihte geçici istiratgahı olan nakara daki hangi müzeye getirildi, daha sonra 10 asım 1953 de ebedi istiratgahı olan nereye taşınmıştır, araştırarak yazınız. Soru 8 tatürk ün ölümünün ülke içi ve dışındaki yankılarını araştırarak yazınız. 249

18 Ü 7 ÜR Ü ÖÜMÜ est 1 1. tatürk ün ebedi istiratgahı olan nıtkabir in inşa yeri olarak, eski adı rasattepe yeni adı nıttepe yi ilk öneren kişi aşağıdakilerden hangisidir? ) Prof. min Onat B) oc. Orhan rda C) ydın Milletvekili Mithat ydın ) Başbakan Celal Bayar ) Cumhurbaşkanı smet nönü tatürk ün Ölümü 4. I. Barış, ulusları refah ve mutluluğa eriştiren en iyi yoldur. II. Bu yıl Gölcük savaş tersanemizin yapımına başlanacaktır. III. stanbul Üniversitesi nin gelişmesi, nkara Üniversitesi nin tamamlanması, oğu Üniversitesi ninde Van Göl ü civarında kurulması çalışmaları sürdürülmektedir. alnız bu bilgilere bakarak; tatürk ün 1938 asama ılı na ilişkin gönderdiği konuşma metninde aşağıdakilerden hangisine değinilmediği söylenebilir? 2. şağıdakilerden hangisi, nıtkabir e ilişkin doğru bir bilgi değildir? ) apımına 9 kim 1944 de başlanmıştır. B) nıtkabir için 1941 de açılan yarışmaya 49 proje katılmıştır. C) Prof. min Onat ile oç. Orhan rda nın projesi kabul edilmiştir. ) tatürk, Selçuklu Osmanlı kümbet mimarisine göre yapılmış sekizgen şeklindeki mezar odasında yatmaktadır. ) slanlı yolun sağ ve solunda bulunan 16 aslan, 16 ürk evleti ni temsil etmektedir. ) ültür B) ış Politika C) Ordunun gücü ) Sağlık ) ğitim 5. Bugün ona ağlayıp yanmak için bir tek kalbiz; yarın onun eserini ve davasını müdafaa etmek için bir tek irade gibi kaynaşacağız. diyen kişi aynı zamanda Çankaya adlı eserinde yazarıdır. tatürk ün ölümüne bu kadar anlamlı tepki veren kişi aşağıdakilerden hangisidir? ) smet nönü B) Falih Rıfkı tay C) Celâl Bayar ) Orhan Seyfi Orhon ) Fevzi Çakmak 3. Hatay meselesinin son sene zarfında geçirmiş olduğu safhalar malumunuzdur. Bu milli davrayı bir ürk Fransız dostane antlaşması ile halletmek yolundaki mesai muvaffakiyete erdi. tatürk ün 1938 yılı meclis açılışına gönderdiği konuşma metninden alınan bu bölümün aşağıdaki alanlardan hangisi ile ilgilidir? ) ğitim B) ış Politika C) konomi ) ültür ) Ordunun gücü 6. Hiç şüphe yoktur ki, O nun hayata gözlerini yumması ile insanlık, yeri kolay kolay doldurulamayacak büyük bir adamı kaybetmiştir. diyen Bulgar General aşkolof tatürk ün hangi yönüne vurgu yapmıştır? ) skeri B) önetici C) evrimci ) nsan ve insanlık ) ültürel 250

19 7. şağıdakilerden hangisi tatürk ün ölümünün yabancı ülkelerdeki yankıları içinde değerlendirilemez? ) Cenaze törenine, üst düzeyde katılmışlardır. B) Ülkelerinde yas ilan ederek acımızı paylaşmışlardır. C) Okullarını kapatarak eğitime ara vermişlerdir. ) Ülkelerinde saygı duruşlarında bulunmuşlar, O nun için özel radyo programları yapmışlardır. ) omşularımız televizyon programları ve internet ortamlarıyla gerekli ilgiyi göstermişlerdir. 10. ünya sahnesinden tarihin en dikkat çekici adamlarından biri geçti. Chicago ribune nin manşetine bakarak tatürk ün kişisel özelliklerinden hangisinin öne çıkarıldığı söylenebilir? ) Çok cepheliliği B) Mantıklılığı C) Hakikati arama gücü ) Vatanseverliliği ) Gurura ve ümitsizliğe yer vermemesi Ü 7 ÜR Ü ÖÜMÜ 8. tatürk ün öldüğü gün nayasa nın 33. maddesi uyarınca boşluk aşağıdakilerden hangisi ile doldurulmalıdır? ) BMM Başkanı bdülhalit Renda seçimler yapılana kadar vekalet edecekti. B) BMM deki 348 milletvekilinin tümünün oyunu alarak smet nönü ürkiye nin ikinci cumhurbaşkanı oldu. C) Maraşal Fevzi Çakmak seçimler yapılana kadar geçici olarak cumhurbaşkanlığı makamına vekalet edecekti. ) Başbakan Celal Bayar seçimler gerçekleşene kadar makama vekalet edecekti. ) Milli Savunma Bakanı âzım Özalp Cumhurbaşkanı nın asker kökenli olması gerektiği hatırlattı. 11. tatürk emişti ki; Benim naciz vücudumu bir gün elbette toprak alacaktır. Fakat ilelebed payidar kalacaktır. 10 asım 1938 kşam Gazetesi II. Manşet yukarıda boş bırakılan kısım aşağıdakilerden hangisi ile doldurulmalıdır? ) ürk Gençliği B) ürkiye Cumhuriyeti C) Mevcut Hükümet ) Meclis Hükümeti ) Başkanlık Sistemi 9. merikalı General Mc rthur la 1931 senesinde yaptığı konuşmada Mustafa emal tatürk şöyle diyor : Versay ntlaşması I. ünya Savaşı nı hazırlayan nedenlerin hiç birini ortadan kaldırmamış, aksine derinleştirmiştir. ukarıdaki durum saptaması tatürk ün kişisel özelliklerinden öncelikle hangisi ile ilgilidir? ) Vatanseverliği B) dealistliği C) leri görüşlülüğü ) aratıcı zihniyeti ) öneticiliği 12. şağıdakilerden hangisi tatürk ün ölüm raporunda imzası bulunan Prof. r. lardan biri değildir? ) Prof. r. ihat Reşat Belger B) Prof. r. Mim emal Öke C) Prof. r. eşat Ömer rdalp ) Prof. r. Halil nalcık ) Prof. r. Hayrullah iker 251

20 Ü 7 ÜR Ü ÖÜMÜ 13. şağıdakilerden hangisi, doğru bilgi değildir? ) tatürk ün naaşı, yola çıkmadan önce dini merasim yapılmasını isteyen kızkardeşi Makbule tadan dı. B) Cenaze namazı opkapı Sarayı nın salonunda iyanet şleri Başkanı n mamlığında büyük bir cemaatin katılımı ile kılındı. C) iyanet şleri Başkanı Prof. Şerafeddin altkaya nın anrı Uludur. diyen sesiyle namaz başlamak üzere idi. ) Cumhurbaşkanı ncesaz Heyeti Şefi Hafız aşar Okur llah için namaza /Meyyit için duaya /Uyun imama ey hazirun diye seslendi. 15. ta nın tabutu, omuzlar üstünde iskele üzerinde hazırlanmış... taşındı. matem marşı eşliğinde cenaze alayı ilerledikçe o ana kadar sessizce ağlayanların feryatları, dört bir tarafı sardı. ukarıda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri sırasıyla yazılmalıdır? ) alafalka Chopin B) Vagona Mozart C) oparabasına Mozart ) ahdi Beothoven ) Platform Chopin ) Midilli zırhlısı ile zmit e gelen naaşı katafalka kondu. 14. ta nın naaşını taşıyan zırhlısı da e yanaştı. abut omuzlar üstünde taşındı. ukarıda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri sırasıyla yazılmalıdır? ) Midilli zmit B) avuz zmit C) Hamidiye znik ) Zafer znik ) ınaztepe stanbul 16. taşıdığı tabut bu matem selinin ortasından ilerleyerek özel bir a konuldu. Bu sırada avuz un projektörleri vagonu aydınlatıyor ve her beş dakikada bir top atarak ta yı selamlıyordu. ukarıda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri sırasıyla yazılmalıdır? ) rlerin atafalka B) Prof. ların atafalka C) Generallerin Vagon ) tsubayların atafalka ) Sivil halkın oparabasına 252