kası Büyük Ödül '97 Sizi Bekliyor. Nasıl katılacaksınız? Büyük Ödül için Edebiyat alanında önerilecek eserler en geç 31 Ekim 1997;

Transkript

1

2

3

4

5 kası Büyük Ödül '97 Sizi Bekliyor. Büyük: Ödül yılından bu yana bir İş Bankası geleneği. Her yıl yinelenen Büyük Ödül'ün amacı; ülkemizin edebiyat, sanat ve bilim alanında değerli eserler kazanmasının yanı sıra edebiyatçı, sanatçı ve bilim adamlarımızın da layık oldukları desteğe kavuşmaları. Türkiye İş Bankası'nın bu büyük organizasyonu bu yıl da sürüyor. Büyük Ödül'ün 1997 yılı konuları: Edebiyat alanında "Çocuk Edebiyatı", "Özgün Sanat alanında Baskıresim", Toplum ve İnsan Bilimleri alanında "Dünyada ve Türkiye'de Özelleştirme". Büyük ödüller her dal için; 1 milyar TL, İş Bankası Büyük Ödül Simgesi ve Onur Belgesi'nden oluşuyor. Nasıl katılacaksınız? Büyük Ödül için Edebiyat alanında önerilecek eserler en geç 31 Ekim 1997; Sanat, Toplum ve İnsan Bilimleri alanlarında önerilecek eserler en geç 14 Kasım 1997 tarihinde saat 17.00'ye kadar Türkiye İş Bankası A.Ş- Genel Müdürlük Halkla İlişkiler Müdürlüğü Atatürk Bulvarı Kavaklıdere Ankara adresine ulaşmış olmalı. Bilgi için: (0312) Büyük Ödül Yönetmeliği 'ni ve her dal için katılım koşullarını içeren broşürümüzü aynı adresten edinebilirsiniz. Kişisel başvuruların yanı sıra ödül konusu olan dallarla ilgili kurum, kuruluş, yayınevleri ile uzmanlar ve eleştirmenler de eser önerebilirler. JÜRI ÜYELERİ: EDEBİYAT "Çocuk Edebiyatı" (Başkan) Enis Tütüncü X. İş Bankası A.Ş. Yön. Kur. Üyesi (Raportör) Prof. Dr. Meral Alpay İst. Ünv. Ed. Fak. Kütüphanecilik Böl. Bşk. Prof. Dr. İnci Enginün Emekli Öğr. Üyesi-TDK Bil. Kur. Üyesi Fatih Erdoğan Editör-Çocuk Yayınları Der. Bşk. Doç. Dr. Nevin Güngör Ergan Hacettepe Ünv. Ed. Eak. Sosyoloji Böl. Öğr. Üyesi Doç. Dr. Ferhunde Öktem Hacettepe Ünv. Çocuk ve Ergen Psikiyatri Ana Bil. Dalı Öğr. Üyesi Yalvaç Ural Şair-Yazar TOPLUM VE İNSAN BİLİMLERİ "Dünyada ve Türkiye'de Özelleştirme" (Başkan) Prof. Dr. Seza Reisoğlu T. İş Bankası A.Ş. Baş Huk. Müşaviri (Raportör) Prof. Dr. Güneri Akalın Hacettepe Ünv. Maliye Böl. Öğr. Üyesi Prof. Dr. Özer Ertuna Boğaziçi Ünv. İİBF İşl. Böl. Öğr. Üyesi Prof. Dr. Yaşar Karayalçın Banka ve Tic. Huk. Araştırma Enst. Bşk. Prof. Dr. Yahya Sezai Tezel Ank. Ünv. Siyasal Bil. Fak. Öğr. Üyesi Prof. Dr. Subidey Togan Bilkent Ünv. İktisat Böl. Bşk. Ali Naci Tuncer T. İş Bankası A.Ş. Yön. Kur. Eski Üyesi SANAT "Özgün Baskıresim" (Başkan) Prof. Dr. Mustafa Asıler Emekli Öğr. Üyesi (Raportör) Doç. Dr. Aydın Ayan Mimar Sinan Ünv. GSF Öğr. Üyesi Prof. Dr. Mürşide İçmeli Emekli Öğr. Üyesi Prof. Dr. Ergin İnan Marmara Ünv. GSF Resim Böl. Öğr. Üyesi A. Emre Kocaoğlu T. İş Bankası A.Ş. Yön. Kur. Üyesi Doç. Dr. Hayati Misman Bilkent Ünv. GSF Resim Böl. Öğr. Üyesi Prof. Dr. Süleyman Saim Tekcan Mimar Sinan Ünv. GSF Öğr. Üyesi TÜRKİYE İŞ BANKASI

6 Yarının çizgileri İşte İtalyan estetiğinin son aşaması Marea. Gerçek ihtiyaçlardan yola çıkılarak geliştirilmiş, sağduyulu bir tasarım. Yumuşak dış hatları, yolu tam kavrayan, dengeli yapısıyla görkemli bir görünüm. Hem dinamik, hem de güven verici. Güzellikle mantığın bir arada olabileceğinin en somut kanıtı. Yarının konforu Marea size evinizdeki rahatlığı aratmayacak, geniş ferah bir otomobil. Özel olarak geliştirilen ses yalıtımı sistemlerinden ergonomik koltuklarına, polen filtreli ta otomatik klimasından ön panele entegre radyo-teybin Marea sizin ve ailenizin yolculuk keyfi için h donanıma sahip. TOFAŞ Geleceğin aile otomobili Marea ile mutlaka tanış

7 cırının teknolojisi Marea, size farklı iki yeni motor seçeneği sunuyor. ilerseniz, 1.6 litrelik 16 valflı motoruyla Marea ELX veya 2.0 litrelik 20 valflı 5 silindirli motoruyla Marea HLX. bu motorların her ikisi de yüksek performanslı, yakıt keriminde tutumlu ve çevreye saygılı. Yarının güvenlik standartları Marea Avrupa Birliği'nin 1998'te yürürlüğe girecek güvenlik standartlarını da şimdiden yerine getiriyor. Çelik güvenlik kafesi, dört sensörlü ABS fren sistemi, Marea HLX'te ön yolcu için ikinci bir hava yastığı gibi eksiksiz güvenlik önlemleriyle size ve ailenize tam koruma sağlıyor. Marea ile yepyeni mutluluklar yaşayacaksınız. FIAT

8

9 Sahibi: Tiyatro Yapım Yayıncılık Tic. ve San. Ltd. Şti adına: Mustafa Demirkanlı Genel Yayın Yönetmeni: Dikmen Gürün Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Mustafa Demirkanlı Yayın Koordinatörü Emre Koyuncuoğlu. Yazarlar: Memet Baydur, EYLÜL 97 SAYI Ahmet Cemal, Ahmet Levendoğlu, Yazı İşleri: Ilgın Sönmez, Nevra Savcılıoğlu Redaksiyon: A. Nalân Özübek Katkıda Bulunanlar: Üstün Akmen, Fakiye Özsoysal Çavuş, Semih Çelenk, Semra Ekşioğlu Özden, Hasan Erkek, Nihal Kuyumcu, Handan Salta Grafik Tasarım: Yeşim Demir Teknik Müdür: tiyatro A Y L I K T İ Y A T R O D E R G İ S İ Erkut Anburnu Dizgi: Nuray Lale Hukuk Danışmanı: Fikret İlkiz Dağıtım: Ahmet Ergin Ofset Hazırlık: Tiyatro Yapım Baskı: Stil Matbaası Abone Bedeli: Kurumlar Abone Bedeli: TL Tiyatro Yapım Yayıncılık Tic. ve San. Ltd. Şti. Firuzağa Mah. Ağahamamı Sok. 5/3 Cihangir İstanbul Telefon: (0.212) Fax: (0.212) Posta Çeki No: Tiyatro Yapım Banka Hesap No: T. İş Bankası, Cihangir Şb Yapı Kredi Bankası,Cihangir Şb EDİTÖRDEN Dikmen Gürün/ S.11 HABERLER/S 12 İZLENİM: TADASHI SUZUKI VE SCOT (Suzuki Company of Toga Dikmen Gürün/ S. 14 YAPI KREDİ SANAT FESTİVALİ '97 Nevra Savcılıoğlu/ S. 17 İNCELEME: GÖSTERGEBİLİMSEL ACIDAN MODERN DANS Emre Koyuncuoğlu/ S. 22 ELEŞTİRİ: "BURADA PARK YAPILMAZ" Fakiye Özsoysal Çavuş/ S. 26 9

10 ELEŞTİRİ: 8. ALAÇATI ULUSLARARASI ÇOCUK TİYATROSU FESTİVALİ Nihal Kuyumcu I S. 28 İZDÜŞÜM Ahmet Levendoğlu/ S.31 ELESTİRİ:ROBERT WİLSON VE HAMLET Handan Salta/ S 37 ELEŞTİRİ: İZLEYİCİ ACISINDAN "EVEREST MY LORD" Fakive Özsoysal Cavuş/ S. 34 İZLENİM: YARATICI İMGELEM VE "TAL" GERÇEĞİ Üstün Akmen/ S.36 İNCELEME: BOAL'IN SANATA YAKLAŞIMI Semra Ekşioğlu Özden/ S. 38 PERDE ARASI Ahmet Cemal/ S. 41 İZLENİM: YARININ TİYATROSUNA İVME KAZANDIRMAK İÇİN VERİMLİ BİR BULUŞMA: GENÇ TİYATRO ELEŞTİRMENLERİ SEMİNERİ Hasan Erkek/ S.42 KİTAP: AUGUSTO BOAL UZMANI BİR HANIM'A AÇIK MEKTUP Semih Çelenk/ S.44 İZLENİM: KOMŞİ, NAPAN? Emre Koyuncuoğlu/ S. 42 TİYATRODAN ÖNCE... TİYATRODAN SONRA/ S

11 EDİTÖRDEN Dikmen Gürün Kültür Bakanlığı, 'kültür' anlayışı çağdaşlıkla bağdaşmayan bir siyasi iktidar ve onun bakanı tarafından yeterince yıpratıldıktan sonra el değiştirdi. Sanatın içine tükürenler, balenin belden aşağı bir sanat olduğunu yumurtlayanlar, Devlet Opera ve Balesi'nin ödeneğini kesenler, bu sanatların İslam geleneğinde yeri olmadığını haykıranlar, Bakanlığı İmam Hatip mezunlarıyla dolduranlar estiler-savurdular ve gittiler... Her ne kadar 'dönmek üzere gidiyoruz' dedilerse de şimdilik görünüş o ki; 'gidiş o gidiş!' Yeni Kültür Bakanı İstemihan Talay'a çalışmalarında başarılar diliyoruz. İnanıyoruz ki Talay, çağdaş bir tiyatro yasasının yaşama geçmesi yolunda, zaman zaman kesintiye uğrayarak, bugünü kadar gelen çalışmaları da değerlendirerek bu yönde ciddi girişimlerde bulunacaktır. 1978'de Ankara DTCF'de yaptığım doktora tezimde yıllarını çok yoğun bir taramayla incelemiştim, Sonuçta 800 sayfalık bir tez çıktı ortaya. Herhalde oldukça sabırlıymışım ki, kendi arşivim için bu çalışmayı '80'li yıllara kadar getirdim... Dilerim şimdi de genç bir ekip '80'li, '90'lı yılları belgeler. Türk Tiyatrosu'nun hangi evrelerden geçtiğini gelecek kuşaklar bilmek zorunda...

12 HABERLER... Füreya Koral Vefat Etti Türkiye'nin ilk kadın seramik sanatçısı Füreya Koral 28 Ağustos tarihinde Büyükada'daki aile mezarlığında toprağa verildi. Yaşar Kemal, Füreya Koral'ın sanat tarihimizin en önemli isimlerinden biri olduğunu belirtirken, "ülkemiz böyle bir sanatçı yetiştirdiği için övünmeliydi ki, biz övünüyoruz. Gelecek kuşaklar da onun değerini bilmeli" diyordu. Mengü Ertel de onun sanatçıların önderi olduğunu söylerken, sevgi dolu, usta bir seramikçi ve büyük bir Atatürkçü olduğunu ifade etti. İzmit Şehir Tiyatrosu Sorunlara Karşın Perdelerini Açıyor Yaklaşık iki ay boyunca çalışmalarını sürdürdüğü Başkanlık Sarayı Kültür Merkezi Salonu'nun bir sağlık kuruluşuna satılması yönündeki Belediye Meclisi kararından sonra, Şehir Tiyatroları çalışmalarına Sabancı Kültür Merkezi'nde devam ediyor. Ayrıca yapımı halen süren Süleyman Demirel Kültür Merkezi inşaatı çalışmaları, Şehir Tiyatroları'na en kısa zamanda yeni bir sahne kazandırılması amacı ile, Büyük Şehir Belediyesi tarafından hızlandırıldı. Şehir Tiyatroları dokuz ay boyunca çalışacağı Sabancı Kültür Merkezi'ni bugüne değin kullanan tüm Kocaeli'li sanatçıları da bünyesine alacak biçimde programlar öngörüyor. Yine aynı programlar içinde kendi gerçekleştirdiği oyunların yanısıra, İzmit dışından gelecek özel ve ödenekli tiyatrolara da sahnesini açmaya devam edecek. Şehir Tiyatroları sanatçı kadrosu, tüm belde ve köylerdeki sanatsal yaşama da katkıda bulunmak için çalışmalarını sürdürecek; müzik, dans, resim, heykel gibi tüm sanat dallarında açılacak olan kursları da yıllık programı çerçevesinde dikkate alarak zaman ayıracak. Şehir Tiyatrosu Işıl Kasapoğlu'nun yönettiği "Hamlet" (W. Shakespeare) oyunuyla perdelerini açacak. Assos'da Buluşma Bu yıl 3. gerçekleştirilecek olan Assos Gösteri Sanatları Festivali 26 Eylül'de başlıyor. Üç gün sürecek olan Festival'de Hüseyin Katırcıoğlu yönetimindeki YaDa Tiyatro, Hollanda'dan gelen sanatçılarla birlikte bir oyun sunacak. Mustafa Avkıran'ın yönettiği 5. Sokak Tiyatrosu da Festival'in diğer Türk topluluğu. Avusturalya'dan gelecek olan Chapel of Change Çanakkale Savaşını konu alan bir gösteri sunarken, İngiliz Emmits grubu beden dili ağırlıklı Assos'a konuk olacak. Sabine Jamet bu yıl da çocuklarla bir çalışma sergileyecek, "Kuyruklu Yıldızın Gizi." Çağla Ormanlar "Kostüm Tarlası", Selçuk Gürışık "Esinti" adlı enstelasyonlarıyla festivalin konukları arasında yer alacaklar. Hüseyin Katırcıoğlu'nun yönetmenliğini yaptığı Assos Gösteri Sanatları Festivali sanat ortamına yeni bir soluk getiriyor. Darphane'de Performans Günleri Disiplinler Arası Genç Sanatçılar Derneği tarafından bu yıl ikincisi Eylül tarihleri arasında düzenlenecek olan Performans Günleri'nin bu yılki mekânı tarihi Darphane. Plastik sanatlar, tiyatro, modern dans, grafik, fotoğraf, müzik, edebiyat ve sinema gibi sanat dallarından gelen yaklaşık 30 sanatçı ve grup 4 gün boyunca çeşitli etkinlikler sunacak. Ayrıca "Sanatta Disiplinlerarasılık" ve "Performans Sanatı" adlı iki panel gerçekleştirilecek. Kuzgun Acar Sergisi Açılıyor 1976 yılında ölen heykeltraş Kuzgun Acar'ın çalışmaları Milli Reasürans Sergi Salonu'nda açılacak olan "Bir Başkaldırı Simgesi: Kuzgun Acar" adlı sergide İstanbullularla buluşacak. Kuzgun Acar'ın Gönen'de DİSK tesisleri için yaptığı heykel 12 Eylül'de söktürülmüştü. İşçiler tarafından merdiven altında yıllarca saklanan 13 metrelik heykel bu sergi nedeniyle İstanbul'a geliyor. Tiyatro masklarıyla da ünlü Kuzgun Acar, Mehmet Ulusoy'un yönettiği "Kafkas Tebeşir Dairesi" için 140 mask yapmıştı. Sanatçının tiyatro maskları da sergide yer alacak. Çolpan İlhan Küçük Sahne'de Çolpan İlhan üç yıllığına kiraladığı Küçük Sahne'de Sadri Alışık Tiyatrosu'nu kuruyor ve yaklaşık 30 yıllık bir aradan sonra tiyatro sahnesine geri dönüyor. Selim İleri'nin "Allahaısmarladık Cumhuriyet" adlı yapıtında Halide Edip rolünü üstlenecek. Oyunu Aliye Uzunatağan yönetiyor. Diğer rollerde ise Meral Oğuz ve Köksal Engür oynayacak. Latife Hanım rolü de Serap Aksoy'a önerilmiş. Çolpan İlhan, Küçük Sahne'nin sadece tiyatro olarak değil, kültür merkezi olarak da kullanılacağını belirtiyor. 12

13 HABERLER... Efe Kültür Merkezi Açılıyor Efe Dış Ticaretin ve Mecidiyeköy'de inşaatı tamamlanan Efe Han'ın sahibi olan Veysel Dursun İstanbul tiyatro izleyicisine yeni bir salon armağan ediyor. 150 kişilik bu salonda tiyatro etkinliklerinin yanı sıra söyleşiler, konferanslar da düzenlenecek. Romeo ve Juliet Balesi ve Genç Pamukbank 1991 yılından bu yana sergilediği "Romeo ve Juliet" ile Northern Bale Tiyatrosu Pamukbank sponsorluğunda ülkemize geliyor. Topluluk bu eser ile dünya çapında çeşitli ödüllerin sahibi olmuş. Sanat Yönetmenliğini Christopher Gable'ın yaptığı topluluk üç perdelik oyunu 2-5 Eylül tarihleri arasında Harbiye Açıkhava Tiyatrosu'nda sergileyecek. "Bir Ata, Krallığım" Ankara'da Geçtiğimiz sezon büyük ilgi gören ve çeşitli ödüller alan İstanbul Şehir Tiyatroları yapımı "Bir Ata Krallığım" Ankara turnesine hazırlanıyor.başar Sabuncu'nun Shakespeare'in on iki oyunundan yüze yakın alıntı ve beş soneden kurguladığı, yönettiği oyun iktidar tutkusu, yaşam, ölüm temalarını evrensel bir çizgide irdeliyor. "Bir Ata, Krallığım" 2-14 Eylül tarihleri arasında Ankara Küçük Tiyatro'da izlenebilir. Tiyatro Kulübü yeni sezona hazır, siz de hazır mısınız? Üyeliğinizi yenileyebilir, yeni üyeler önerebilirsiniz. Tel: (0212)

14 İZLENİM Dikmen Gürün TADASHI SUZUKI VE SCOT (Suzuki Company of Toga) 7976 yılında Toga'da Tadashi Suzuki tarafından kurulan Suzuki Company of Toga (SCOT), çalışmalarıyla örnek bir sanat merkezi olarak dikkatleri üzerine çekiyor. Buraya bir sanat parkı da diyebiliriz. İçinde bir açık hava tiyatrosu, tipik Japon sahnesiyle bir büyük tiyatro, iki stüdyo tiyatrosu, çalışma mekânları, yemekhane, yatakhaneler, konuk evleri ve küçük bir de galeri barındıran Toga Sanat Parkı'nın dünyada bir başka örneği var mıdır bilemiyorum. Eğer yoksa, ikinci örnek de zaten Ağustos ayında Shizuoka'da açıldı. Shizuoka Performingi Arts Center (SPAC) yine Tadashi Suzuki tartından kurulmuş olan bir sanat kompleksi. Burada da Suzuki'nin dinamik oyuncuları, Toga'da olduğu gibi, tiyatro ile yatıp tiyatro ile kalkacaklar. Tiyatro sanatını tüm boyutlarıyla irdeleyecekler, inanılmaz bir çalışma temposu ile ortaya koydukları yapıtlarda tiyatro dünyasında adlarından söz ettirecekler. Sanatı gerektiğince ciddiye alan ülkelerde devletin ve yerel yönetimlerin tiytro sanatına bakış açıları da farklı oluyor... Durum böyle olunca, yaşamsal sorunlar sıralamada öncelikli olmayınca yaratıcılık kendine daha geniş alanlar bulabiliyor... Bizim buradaki beklentimiz ise sanat parkları değil tiyatro salonları... Akihiko Senda "Tadashi Suzuki'nin Sanatı" adlı yazısına şu sözlerle başlıyor: "Yönetmen Tadashi Suzuki'nin kurduğu tiyatro topluluğu, the Suzuki Company of Toga (SCOT), çağdaş Japon tiyatrosunu dünyaya tanıtmanın ötesinde kendi ülkemizde de çok önemli bir işlevi gerçekleştiriyor." Yüzyılımızın başlarında, Shingeki (modern Japon tiyatrosu) Noh, Kabuki, Kyogen gibi geleneksel türlerle bağlarını kopartarak kendisine model olarak Batı'yı seçerken özellikle II Dünya Savaşını izleyen yıllarda Stanislavski metodu çalışmaların ağırlık noktasını oluşturuyor. Uzun bir süre gelenekselle modern sanki birbirlerinden kopuk sürdürüyorlar yaşamlarını. Bu çelişki tiyatro sahnesinde belli bir kısırlaşmanın sinyallerini de veriyor. Ama, Batı'nın, özellikle Moskova Sanat Tiyatrosu'nun etkisi altında kalan modern Japon tiyatrosu elinin altındaki geleneksel kaynaklardan yararlanma yolunda hiçbir çaba sarfetmiyor. Ta ki 1970'lerde Tadashi Suzuki geleneksel ve modern arasında sağlam bir köprünün temellerini atana dek. "Ayakların Dilbilgisi"nde, bir yandan Suzuki Medodu'nun temel hareket noktasını açıklarken öte yandan bu noktaya nasıl/neden geldiğini anlatıyor yönetmen: "Moskova Sanat Tiyatrosu'nun modern Japon tiyatrosu üstündeki güçlü etkisine karşın, bu akımın ülkedeki öncülerinden biri sürekli olarak Japon oyuncuların Japon yazarlar tarafından yazılmış Japonca oyunlarda oynamaları gerektiği tezini savunurdu. Bu, kendi içinde çelişkili bir durumdu. 'Neden?' sorusuna verdiği yanıt ise hayli ilginçti; 'Öncelikle, dış görünümümüz yanlış; kollarımız ve bacaklarımız çok kısa.' Bir yanda modern Japon tiyatrosuna hakim olan Ortodoks Batı tutkunluğu, öte yanda kollarımızın ve bacaklarımızın kısalığından yola çıkarak salt Japon oyunlarında oynamamız gerektiğinin savunusu. Bu savunu da ayrıca kendi içinde garip bir tartışma konusu olabilirdi. Elbetteki bir Chekhov oyunu Ruslara özgü davranış biçimlerini yansıtacaktır, ama ben Rusların fiziksel görünümlerinin daha üstün olduğu düşüncesinde değilim. Ama, bizim oyuncularımızın onları taklit etmek için kendilerini paralamalarına pek çok kez şahit oldum. Hiçbir zaman benzemek istediklerine benzeyemediler. Bunun suçu da pervasızca vücut yapısına yüklendi: kollar ve bacaklar çok kısa." 14

15 Yine Suzuki'ye göre; Meiji döneminden beri (1868) kültürel alanda hep Batı örnek alınmış ve Batı'yı geçmeğe uğraşılmıştır. Oyuncular da kendilerine aynı hedefi seçmişler ve bu nedenle de taklitçiliğin ötesine geçememişlerdir. "Sigarayı Batı'lı gibi içmek, Batı'lı gibi yemek yemek, onun gibi mendil kullanmak... Tamamen patetik bir kopyacılık. Vincent Van Gogh rolünde Takizawa Osamu'yu ele alalım. Bu ünlü oyuncu rolüne hazırlanmak için Fransa'ya gitti, Van Gogh'un yaşadığı yerlerde kaldı, hatta ona ait eski bir iskemlenin aynını sahnede kullanmak üzere sipariş verdi. Aslında, yazar Miyoshi Juro'nun yazmış olduğu 'Man of Flame' oyunundaki Van Gogh karakteri öyle bir iskemle üstüne oturmazdı, yerde otururdu. Ne ki, modern Japon tiyatrosu oyuncuları için böyle birşeyi düşünmek bile olanaksızdı çünkü onlar kendi yarattıkları 'gerçeklik' düşlerinin peşinde koşuyorlardı." Sanatçı, "Sahne üzerinde önemli olan sözler ve hareketlerdir" der. "Sözlerin hareketlere nasıl yansıdığıdır... Vücut ritminden, vücudun duyularından bağımsız sözler anlam taşımaz. Sahne üzerinde önemli olan bu ilişkiyi yakalamaktır. Oyunculuk sanatının inceliği etkileyici bütüne ulaşabilmektir. Bunu gerçekleştiren sanatçı oyunculuk sanatının özüne inebilmiş demektir." Tadashi Suzuki'nin 1970'lerde geliştirmeğe başladığı oyunculuk metodu eski ile yeni arasında giderek derinleşen uçurumu kapatmaya yönelik bir karakter taşır. Sanatçı, geleneksel Japon tiyatrosunun kendine özgü fiziksel öğelerini modern tiyatro ölçütleri içinde değerlendirir. "İç Açıların Toplamı" başlıklı yazısında "İyi ya da kötü oyunculuk yoktur" der. "Esas olan oyuncunun sahne üzerindeki varlığının ve bunun nedenlerinin bilincinde olması, bu derinliği yakalamasıdır." Suzuki Metodu; oyuncunun ayaklarını ve bedeninin alt kısmını kullanma biçimiyle bağlantılıdır. Yer çekimi aktörün leğen kemiklerinde (pelvis) odaklanır ki bu özellik geleneksel tiyatroda da hareketin bel kemiğidir. Bu çalışma tekniği vücut enerjisini aşağıya, toprağa doğru yönlendirir. "Benim metodum ayaklarda başlar ve ayaklarda biter." "Tiyatro Nedir?" adlı kitabında metoduyla ilgili olarak şunları söyler: "Sahnede hareket eden aktörün işlevi bu hareket sırasında bedenin bütünlüğünü bozmamak, dengeyi vücudun alt kısmından odaklanan yer çekimine göre 15

16 adeta kayarak sağlamaktır. Her an bu bütünlüğün, bu komposizyonun bilincinde olmak zorundadır. İzleyici; zarif olduğu kadar da güçlü, duygu yüklü ve hareket halinde bir heykel görmelidir sahnede. Bunu başarmak için çok çalışmak gerekir, ancak böyle bir çalışmayla alt bedenin varlığı fiziksel olarak duyumsanır ve onun üstünde bir güç oluşturulur. Dünyanın neresinde olursa olsun sahne sanatlarının gelişiminde bu çizgide bir çalışma gereklidir. Son yıllarda kendimizi sinema ve televizyon oyunculuğuna fazlasıyla kaptırdık. Oyunculukta mimiklerin en önemli öğelerden biri olduğunu düşünür olduk. İnsanın iç dünyasını onun yüz ifadesinden okuyabileceklerini düşünüyorlar. Sinema ve televizyonda her fırsatta yakın çekimlere yer veriliyor. Ama, bir insanın insan olarak varlığını hissetmek, kişiliğini okumak için onu bir 16 bütün olarak algılamak gereklidir. Çünkü, bir insanın varlığını ve bu var oluşun türünü karşımızdaki bütünün (bedenin) yaydığı enerjinin nitelik ve niceliğinde buluruz." Suzuki, yukarıda sözü edilen 'hareket'i üç kategoride inceler; yürürken, ayakta, dururken, otururken. Burada önemli olan, her durumda, hareketsiz dururken bile, 'hareket' olgusunun bir süreklilik taşıdığıdır. Buradan yola çıkarak fiziksel denge ve ses kullanımı arasındaki süreklilik/denge de gündeme gelir. Sanatçının dikkat çeken bir özelliği de sahnelediği oyunlardır. SCOT'un repertuarında özellikle Yunan klasikleri ve Shakespeare yapıtları dikkat çekiyor, ama hepsi de Suzuki'nin kendine özgü uyarlamalarıyla taşınıyor sahneye. Bu uyarlamalarda öne çıkan onun tülü tehlikeler ve kuşkularla sarmalanmış olan dünyaya bakışındaki duyarlılık. Akihiko Senda "Tadashi Suziki Yukio Mishima gibi Japon geleniğini korumaya çalışan bir yönetmen değildir" diyor, "Yüzünü Batı'ya dönmüş de değildir. İnsanları, özellikle de gelenekler ve batı değerleri arasında kalmış Japon insanının duygularını, düşüncelerini, yaşamlarını eleştirel bir gözle irdeler... İnsanları böylesine yalın çizgiler içinde incelemek onların ilkelliğini sürekli olarak anımsamak demektir. İnsanlığın temel pathos'u, grotesk pathos Tadashi Suzuki'nin formal oyunculuk biçiminin değişmez atmosferidir... Bu nedenle de Suzuki oyunlarında ne umut vardır ne de kurtuluş. Onun sahnesi kurtuluşu arayan insanların kaotik duygularıyla yüklüdür. Ama seslenişleri yanıtsız kalır."

17

18 YAPI KREDİ SANAT FESTİVALİ '97 İSTANBUL FESTİVALLERLE SOLUKLANIYOR Nevra Savcılıoğlu "Estetik duygusu tüm insanlar için bir gereksinimdir. Düşün gereksinimidir bu." Nietzsche'nin tüm sanatlardan üstün tuttuğu müziğin sahne sanatlarını nasıl büyüttüğünü, yoğunlaştırdığını ve derinleştirdiğini anlatmadan önceki tezi buydu. Vücudu, şiiri, karakteri ve fotoğrafı bütünleyen müziği duyumsamanın en iyi yolunun paylaşmak olduğunu da ekliyor Nietzsche. Festivaller konusunda İstanbul kendi içinde bir tarih oluşturuyor. Çarpık yapılaşmasına, baş döndürücü sosyal değişimine ayak uyduramadığımız bu şehrin sanatsal faaliyetleri belki bir "özür" niteliğini taşıyor ve biz her seferinde Onu bu yüzden affediyoruz. Yaygınlaşan estetik yoksunu kültüre bir başkaldırı niteliği taşıyan sanatsal gelişmeler ve bu gelişimi hızlandırıcı kurum ve kişilerle İstanbul bir yıl boyunca sanat kulvarında soluksuz koşuyor. Festivaller... Genç sanatçı adaylarına bir öğreti niteliği taşıyan, izleyici düzeyini yükselten ve kültürel bir alışverişin sağlanmasına önemli katkıları tartışılmaz sanatsal girişimler. Yapı Kredi Sanat Festivali de bu önemli girişimlerden biri. Nisan-Temmuz aylarında İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı'nın organizasyonuyla sinema, tiyatro ve müzikle iç içe olan sanatseverler Eylül ayında da Yapı Kredi Sanat Festivali'nde buluşacaklar. Festivalin içeriğine gelince: Klasik konserlerin ilki Friederic Horicke'ye ait. Başarılı ve genç bir sanatçı olarak pek çok ödüle sahip olan Horicke Beethoven, Chopin ve Liszt yorumlamalarıyla başarı kazandı. "19. yy romantiklerinin yaklaşımlarını en iyi yorumlayan sanatçı" sıfatını taşıyan Horicke konserinde, barok dönemin etkin sanatçılarından Bach'ın ve Beethoven'in eserlerine yer verecek. 1981'de yapılan Uluslararası Piyano yarışmasında ve "Philadelphia Genç Sanatçılar" yarışmasında birincilikle ödüllendirilen sanatçı, 12 Eylül günü Cemal Reşit Rey konser salonunda izlenebilir. Şirin Pancaroğlu Arp Resitali... Handel, Scarlatti, Wilhelp Posse, Carl Philipp Emanuel Bach programda yer alan bestecilerden bir kaçı. Eğitimini Amerika'da İndiana Üniversitesi Müzik Bölümü'nde sürdüren başarılı sanatçı, çalışmalarını ünlü Arpist Susann Mc Donald ile geliştirdi. 1992'de yüksek lisans derecesi alan sanatçı, klasik batı müziği dışında, bulunduğu farklı ülkelerin müzik kültürünü özümsemesiyle yeni ve farklı bir repertuarı geliştirdi yılında "Equinox Duo" adlı grubu Ignace Jang ile kurdu ve birikimlerini yeni eserlerine yansıttı. Sanatçı çalışmalarını helen İstanbul' da sürdürmektedir. Beethoven, Scriabin ve Schubert... Uluslararası Piyano günleri kapsamında Rolf Plagger'in repertuarında yeralan besteciler. Piyano ve müzik teorisi profesörü olarak çalışmalarını sürdüren sanatçı, 1990 yılında Moskova Çaykovski Yarışması'nda ödül kazanan ilk Alman piyanist olma özelliğini taşıyor. Sanatçı, Liszt'in eserlerini yorumlayarak bir başka başarıya da imza atmıştır. 18

19 İngiliz Oda Orkestrası Heidrun Holtmann ve Bartok... Yapıtlarında ülkesinin ezgilerinden yararlanarak klasik müzik anlayışına farklı bir boyut kazandıran ve halk şarkılarıyla Macar ruhunun klasik müziğe yansımasını sağlayan ünlü Besteci Bartok, 1936'da Türkiye'de Adnan Saygun'la birlikte İstanbul Konservatuarı'nda çalışmalar yaptı ve Türkiye'deki yerel müziği inceleme imkânı buldu. Heidrun Holtmann'ın repertuarında Liszt, Sehumann, Scriabin, Holliger ve Ravel de yer alıyor. Scriabin ve Debussy'nin prelüdlerinden seçmeler ve Chopin'in Preludleri sanatçının en son yayınlanan plak kayıtları arasında yer almaktadır. Siyasi gelişimlerin edebiyat ve müziğe yansıması ve Beethoven'in yaratımları... Bestecinin eserleri Thomas Duis'in yorumlamalarıyla şekillenecek. Beethoven'in yanında Sehumann ve Liszt'in eserlerine yer verilecek. Tel Aviv'de yapılan 5. Arthur Rubinstein yarışmasını kazanan ve iki yıl sonra Münih Uluslararası ARD Yarışmasında ödül alan Thomas Duis, 1989 yılında EMI/Electrola için Bach, Bach-Busconi, Beethoven ve Liszt'in piyano eserlerini yorumladı. Wolfgang Manz, Uluslararası Piyano Günleri adı altındaki programda konser veren son sanatçı. Bu konserden sonra Yapı Kredi Sanat Festivali'nin bir sürprizi var: Dünyaca ünlü altı sanatçının (Thomas Duis, Wolfgang Manz, Ueli Wiget, Heidrun Holtmann, Friederich Horicke, Rolf Plagge) katılımyla bir Gala Konseri. Liszt'in eserlerinin ağırlıkta olduğu repertuarlarıyla sanatseverlerle buluşacak bu başarılı isimler, programlarında; Liszt'in dışında, Rachmaninov, Chopin, Czerny ve Hernze'den de örnekler verecek. 18 Eylül günü CRR konser salonunda izlenebilecek bu konseri kaçırmamak gerek. Repertuarının zenginliği ile dikkat çeken Wolfgang Manz, 1981 yılında Leeds Uluslararası Pianoforte Yarışmasında kazandığı ikincilik ödülüyle sanat yaşamında önemli bir adım attı. BBC Senfoni Orkestrası, İngiliz Oda Orkestrası, London Mozart Players gibi çeşitli İngiliz Orkestralarıyla Londra, Amsterdam ve Berlin'deki müzik merkezlerinde pek çok konser gerçekleştiren sanatçı Festival kapsamında bir konser verecek olan başarılı piyanist, Rolf Plagge ile birlikte piyano ikilisi olarak CD kayıtları seslendirdi yılından bu yana Karlsruhe müzik okulunda öğretmenlik yapan piyanisti, konserinden bir gün sonra gerçekleştirilecek Gala gecesinde de izlemi imkânı bulacağız. Genç Piyanistlere müjde! Uluslararası Piyano günlerine katılan sanatçılarla genç piyanistler festival süresince bir dizi seminerle birlikte olma imkânın yakalayacaklar. Konservatuar Piyano bölümü öğrencileri ile yapılacak olan çalışma yaklaşık on kişi ile gerçekleştirilecek. Mimar Sinan ve İstanbul Üniversitesi Konservatuarlarından on piyano öğrencisi ile gerçekleştirilmesi düşünülen çalışma için detaylı bilgi Yapı Kredi'den alınabilir. Schubert... Bitmemiş Senfoni, Ölüm ve 19

20 Fransa Ulusal Senfoni Orkestrası Genç Kız ve Rosamund... Bu ünlü bestelerin yaratıcısı 200. doğum yılı nedeniyle Yapı Kredi Sanat Festivâli'nde anılıyor. Bach'tan çok Mozart'a yakınlığı ile bilinen ve bu özelliği ile geleneksel biçime canlılık kazandıran armonik buluşlarıyla dönemine canlılık kazandıran bir romantik olarak Schubertin besteleri festivalde The Artis Quartett'in yorumuyla seyircilere sunulacak. Peter Schuhmayer (Birinci keman), Johannes Meissl (İkinci keman), Herbert Kefer (Viyola), Othmar Müller (Viyolonsel) den oluşan the Artis Quartett,1980 yılında "Viyana Müzik Okulu"nda kuruldu yılında dünyanın çeşitli ülkelerinde verdikleri konserler gruba önemli bir başarı kazandırdı. The Artis Quartett'in Sony Classical, Orfeo, Accord ve CBS Sony için yaptığı kayıtlar Grand Prix du Disque, Prix Caecilla, Diaposon d'or (iki kez), Weiner Flötenuhr Uluslararası Ödüllerine layık görüldü. Topluluk 20. yüzyıl bestecilerine yer 20 verdikleri CD kayıtlarına, önümüzdeki sezon Mendelsshon ve Schubert'in eserlerine ağılık verecekler. Türkiye'nin ilk özel ve akademik aynı zamanda da uluslararası sanat topluluğu Bilkent Senfoni Orkestrası'nın Şef Gürer Aykal yönetiminde vereceği konsere Ayhan Baran, Bülent Kulakçı, Birgül Su Ariç ve Ayhan Aten solist olarak katılıyor. Orkestra festival izleyicisine repertuarında 80'in üzerinde oratoryo ve çeşitli eserler bulunan Bulgaristan Devlet Filarmoni Korosu ile birlikte, Beethoven'in Dokuzuncu Senfoni'sini sunacak. Festivalin Orkestra konserlerinden biri de İngiliz Oda Orkestrası... Şef Shuntaro Şato yönetimindeki orkestranın solisti lan Fountain (Piyano). Jeffrey Tate ile Mozart serisi ve Haydn senfonileri, Mitsuko Uchida ile Mozart piyano konçertoları, Pinchas Zukerman ile Bach, Mozart, Vivaldi ve Haydn, Sir Charles Mackerras ile Handel ve Dvorak, yaptıkları çalışmaların ve kayıtların en önemlileri arasında yer almaktadır, İngiltere müzik tarihinin oluşumunda önemli bir misyona sahip olan grup, 1993 yılında "En İyi Opera Kaydı" dalında Grammy Ödülü kazandı. Richard Bonynge ile birlikte Lehar'ın tüm operetlerinin seslendirilmesi, İngiliz Oda Orkestrasının yeni kayıt projeleri arasında yeralmaktadır. 27 Eylül tarihinde konser verecek olan Fransa Ulusal Senfoni Orkestrası Ravel, Schumann ve Berlioz'un bestelerinden oluşan repertuarlarıyla dinleyenlerle buluşacak. Sahip oldukları güçlü ve uluslararası repertuarlarıyla varlığını tüm dünyaya duyuran orkestranın kökleri 1934'lere dayanıyor. Orkestranın müzikal geleneğini kuran D.E Ingelbrecht, Debbussy ve Ravel repertuarını hazırladı. Orkestranın ünlü

21 şeflerle yaptığı birçok kayıt arasında Lorin Maazel ile "L'Enfant les Sortilege", Mstislav Rostropovıtch ile "War and Piece" Jaffrey Tate ile "Lulu (ALban Berg)" ve Kent Negano ile Varese'nin Tüm eserleri yer almaktadır. Şef Charles Dutoit ise 1991 yılından bu yana Fransa Ulusal Senfoni Orkestrası'nın müzik direktörlüğünü yapmaktadır. Lozan'da yaptığı akademik çalışmalarıyla yönlenen sanat yaşamı 1958 yılında Genova'da ilk ödülünü kazanmasıya 1977'de Montreal Senfoni Orkestrası'nın Müzik Direktörü oldu. Bir çok ödül ve değerli ünvana lâyık görülen sanatçı 1981'de Canadian Music Council tarafından verilen "Yılın Müzisyeni" ödülü, Montreal ve Laval Üniversiteleri tarafından verilen "Officer des Arts et Lettres" ünvanına sahiptir. Romantik dönemin iki önemli bestecisi, Schumann ve Berlioz'un bestelerinin seslendirileceği program Ravel'in La Pavane Pour Une Infante Defunte'si ile açılacak. Müziğin harekete geçirdiği beden ve oluşan yeni bir başkaldırı yöntemi: Dans... Yapı Kredi Sanat Festivali, Dans Programı da oldukça iddalı. Amerikalı ünlü topluluk Joffrey Bale topluluğu Festival izleyicisiyle buluşuyor. Farklı bir üslubu benimsemesi, grubu farklı bir kategoriye sokuyor ve 20.yüzyılın en başarılı repertuvarını oluşturan topluluk olarak anılmasına neden oluyor. ABD'deki pek çok dans grubuna öncülük ettiği belirtilen grup bu güne kadar elli ülkede 400 den fazla gösteri gerçekleştirerek yapılan eleştirileri doğrulama imkânı buldu. Seksen koreografla iki yüzden fazla eseri repertuvarında bulunduran topluluk elli dört kişilik dans grubuyla Yapı Kredi Sanat Festivali'nde. 12,13 ve14 Eylül'de Harbiye Açıkhava Tiyatrosu'nda görülebilecek olan bu gösterinin artistik direktörü grubun kurucularından biri olan Gerald Alpino... Gösteriye ait önemli bir açıklama: Bu bir "Billboards" adlı rock bale ve bu balenin müzikleri ise ünlü rock şarkıcısı Prince'a ait. karakteristik özelliklerini gösterme imkânı bulacaklar. 21 ve 22 Eylül'de ise Chirstina Hoyos'u, flemenkonun efsanevi yıldızını izleyenlerle buluşturacak festival. Kendine ait tarzını oluşturmayı başaran sanatçı tasarladığı "Arsa Y Torna" adlı eseri sergileyecek. Gösterinin kostümleri de ünlü modacı Chiristian Lacroix'e ait." 27 Eylül'de Tango Posion Efes Antik Tiyataro'da, 24 Eylül'de Christina Hoyos Flamenko Dans Topluluğu Adana Açıkhava Tiyatrosu'nda birer temsil gerçekleştirecekler. Bu yolla bir yaşam biçimi olan sanat İstanbul'la sınırlandıralamayacak ve paylaşılabilecek. Balenin yanında 15 Eylül akşamı Açıkhava Tiyatrosu'nda iki konser verecek Secret Garden ve Livin Joy. 16 Eylül'de Bursa Kültürpark Açıkhava Tiyatrosu'nda konser verecekler. Hızla tüketilen albümleriyle Türk dinleyicilerinin beklediği bir grup olan Secret Garden romantik müziğin son yıllardaki etkin grubu olarak tanımlanıyor. Süleyman Erguner Topluluğu ve Kyriatos Kalaycidis Ensemble, Türk müziğinin ve Bizans kilise müziğinin bileşimini sunacaklar. Geleneksel müziğin tüm niteliklerini açığa çıkaran konserde rembetikonun özel yorumlarını sunacaklar. Tasavvuf müziğinin Bizans kültürüyle yapacağı ortaklık konseri ilginç kılıyor. Bunun dışında Chaka Khan'ın üstün performansı, new age tarzında yorumlanan flemenkonun yaratıcı ve uygulayıcısı Gremi ödülü sahibi Ottomar Liebert Ve Luna Negra XL, blues müziğin önemli isimlerinde biri olan Keb' Mo', festival konukları arasında. Geçen yıl İstanbul Caz Festivali'nde ülkemize konuk olan Larry Coryell bu yıl Yapı Kredi Sanat Festivali'nde. Victor Monge Serrantino ve Philip Caterine ile izleyenlere kusursuz bir yorumla doyumsuz bir izleyici yaratacağa benzer Tango... Şiddetin, aşkın ve uyumun dansı. Tango Pasion, festivalin konukları arasında. Bu ünlü topluluğa Sexteto Mayor orkestrası eşlik ediyor. 23, 24, 25 Eylül tarihleri arasında Harbiye Açıkhava Tiyatrosu'nda Tango Pasion dansın en Şirin Pancaraoğlu 21