PLAN AYAK BİLEĞİ VE AYAK YARALANMALARI. Epidemiyoloji. Anatomi. Anatomi. Ayak Bileğinin Bağları. Ayak Bileği Yaralanmaları

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "PLAN AYAK BİLEĞİ VE AYAK YARALANMALARI. Epidemiyoloji. Anatomi. Anatomi. Ayak Bileğinin Bağları. Ayak Bileği Yaralanmaları"

Eser Poçan
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 PLAN AYAK BİLEĞİ VE AYAK YARALANMALARI Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Dr. Engin ŞENAY Ayak Bileği Yaralanmaları Hikaye 3. Fizik Muayene 4. Görüntüleme 5. Travmalar, Tedavileri ve Prognoz 6. Konsültasyon Zamanı 7. Acil Servis Tedavisi Epidemiyoloji Acil serviste çoğu hastalar < 40 yaş ve K=E Kırıklar: > 50 yaş kadınlarda < 50 yaş ise erkeklerde daha sıktır Kırıklı çıkıklar kadınlarda daha sıktır Ayak bileği eklemi; Vücut ağırlığını taşır Tibia, fibula ve talus kemiklerinden oluşur Ligamentler ile desteklenir: Lateral ligament kompleksi Deltoid ligament Sindesmoz ligament 1. Fibula 2. Tibia 3. Eklem Aralığı 4. Tibia çıkıntısı (Promontorium) 5. Talusun troklear yüzeyi 6. Talus 7. Talusun arka tuberkülü 8. Kalkaneus 9. Sustentaculum tali 10.Tarsal tünel 11.Naviküler kemik 12.Kuneiform kemik 13.Küboid kemik Ayak Bileğinin Bağları 1

2 Ayak Bileğinin Bağları Ayak Bileğinin Bağları LATERAL KOMPLEX: Ön talofibular ligament (ATFL) Arka talofibular ligament (PTFL) Kalkaneofibular ligament (CFL) DELTOİD LİGAMENT: Tibionavikular ligament Anterior tibiotalar ligament Posterior tibiotalar ligament Tibiokalkaneal ligament SYNDESMOS: Tibia ile fibula arasında uzanan ligament Ayak bileği eklemi 1. Dorsifleksiyon 2. Plantar fleksiyon 3. İnversiyon 4. Eversiyon Bu hareketler dört grup kas tarafından yaptırılır Ayak Bileğinin Hareketleri Dorsifleksiyon M. Tibialis Anterior M. Extensor Digitorum Longus M. Extensor Hallucis Longus Plantar Fleksiyon M. Soleus M. Gastrocnemius kasları 2

3 Ayak Bileğinin Hareketleri İnversiyon M. Tibialis Posterior M. Fleksor Digitorum Longus M. Fleksor Hallucis Longus Bu kasların tendonlarının yapışma yeri medial malleolun arkasındadır Ayak Bileğinin Hareketleri Eversiyon M.Peroneus Brevis M.Peroneus Longus kasları Bu iki kasın tendonları aynı synovial kılıfa sahip olup lateral malleolun ve superior retinakulumun arka yüzünde seyrederler. Bu hareketleri yaptıran tüm kaslar siyatik sinirin dalları tarafından innerve olurlar Patofizyoloji Ayak bileği ekleminin hemen hemen tüm hasarlanmaları talusun anormal hareketine bağlı Talusun hareketi malleollerin ve ligamentlerin üzerinde bir strese ve sonunda yaralanmaya yol açar Ne zaman anstabil? Eğer talus yer değiştirirse (ligament yırtığı ve malleol kırığı) Her iki malleol kırığı Her iki ligamentin yırtılması Grafide her iki malleol ve talar kubbe arasındaki aralıkta asimetri Öykü: Değerlendirme Yaralanma mekanizması Eşlik eden başka yaralanma varlığı Kronik tıbbi hastalık varlığı Duyu defisiti Kronik immunsupresif tedavi Önceki kemik veya yumuşak doku yaralanması ve zamanı Fizik Muayene: Değerlendirme Aktif hareketler Pasif hareketler Palpasyonla ağrı Dizde, fibula başında veya proximal fibulada duyarlılık Baldırda fibuladan tibiaya baskı uygulanarak syndesmos yaralanması değerlendirilir Şişme muayeneyi zorlaştıracağı için acilde soğuk uygulama ve elevasyon erken dönemde yapılmalıdır 3

4 Görüntüleme 18 yaşın üzerindeki bireylerde ayak bileği ve ayak travmalarında grafi için karar vermeyi kolaylaştırır Yumuşak Doku Yaralanmaları Lateral ligament yaralanması En sık görülen yaralanma, sıklıkla minör yırtık k / fonksiyonel sınıflamalar Acil serviste kullanılan sınıflama; Stabil Stress testi negatif ve bulgular doğal Potansiyel anstabil veya anstabil Stress testi pozitif, aşırı şişlik ve ağrı Ottowa Ayak ve Ayak Bileği Kuralları Lateral ligament yaralanması TEDAVİ Grade 2 ve 3 sprain: saat RICE Grade 3 cerrahi tedavi yapılanlarda uzun dönem sonuçlarında farklılık yok Erken dönem mobilizasyon (inversiyon önlenerek plantar/dorsifleksiyona izin veren atel ile) ile uzun süreli immobilizasyon tedavilerinin uzun dönem sonuçları benzerdir Medial Ligament Yaralanmaları Deltoid ligamentin izole yaralanması oldukça nadirdir ve fibula kırığı veya syndesmoz yaralanması eşlik eder Eversiyon mekanizması ile yaralanma olur Medial malleolde şişlik ve duyarlılık varsa Maisonneuve kırığından şüphelenmek gerekir 4

5 Tibiofibular Syndesmoz Kompleksi Hiperdorsifleksion sonucu yaralanma olur Talusun yukarı hareketi ile tibia ve fibula ayrılması sonucu, syndesmozun kısmi veya tam rüptürü görülür RICE, ortopedi konsültasyonu gerekir Uzun dönemde iyileşir Ligamentöz Yaralanmaların Prognozu Fonksiyonel instabilite Mekanik instabilite (laksisite) Kronik ağrı Tekrarlayan şişme ve sertlik Uzun dönemde tedavi için rehabilitasyon önerilir STRAINLER VE KONTÜZYONLAR Strainler genellikle kaslarda veya tendonlarda olan hasarlanmalardır Genellikle spesifik bir travmaya bağlı oluşmazlar Daha çok aktivite sonrası aşırı kullanıma bağlıdır hasarlanma mekanizması Kontüzyonlar ise genelde direkt travmaya bağlıdır (Tipik olarak beysbolcularda veya hokey oyuncularında) TEDAVİ: Basit analjezik ve buz uygulama STRAİNLER VE KONTÜZYONLAR Strain Tedavi: Basit analjezikler İstirahat Provakatif faktörlerin belirlenmesi ve önlenmesi Uygun rehabilitasyon egzersizleri Peroneal Tendon Subluksasyonu Peroneal tendon hiperfleksionda iken ayağın ani hiperdorsiflexiyonu ile oluşur En sık kayak sporunda görülür. Lateral malleol arka kenarında ekimoz ve duyarlılık vardır Lateral lig sprain ile karışır!... ATFL de duyarlılık olmaz Tedavi; önce atel sonra retinakulumun cerrahi tamiridir 5

6 Ayak bileği kırık sınıflamaları Lauge-Hansen Sınıflaması Danis-Weber Sınıflaması / AO Sınıflaması Radyolojik sınıflama: Unimalleolar Bimalleolar Trimalleolar Tedavi Ayak bileğinin tüm kırıkları (fibulanın avülsiyon kırıkları hariç) sadece alçı veya alçıyı izleyen dönemde ameliyat ile redüksiyon edilir Avülsiyon kırıkları stabil ayak bileği burkulmaları gibi tedavi edilir. Eğer; Minimal desplase Çap 3 mm altı Medial ligament yaralanması yok ise Osteokondral Kırıklar: Akut travma ve tekrarlayan stres sonucu olur Talar kubbedeki avülsiyon kırığı kıkırdak üzerinden ayrılır Ortopedi görüşü gerekir Tedavi; o bölgeyi cerrahi olarak çıkartmak ve 6 hafta kadar alçı ile immobilizasyondur AYAK BİLEĞİ KIRIKLARININ PROGNOZU Ayak bileği kırıklarının erken komplikasyonları ve sekelleri ciddidir: Cilt nekrozu Osteomyelit kısa dönemdeki Kronik ağrı Osteoartrit Malunion Nonunion Refleks sempatik distrofi uzun dönemdeki komplikasyonlarıdır. Redüksiyon sonrası artrit fraktürlerin %30 unda görülür Ayak Bileği Çıkıklı Kırıkları Posterior çıkıklar en sık görülür Lateral malleol kırıkları veya tibiofibular ligamentin rüptürü ile ilişkilidir Anterior çıkıklar ayak dorsifleksionunda ve tibianın anterior kırığı ile birlikte oluşur Lateral çıkıklara, tek veya her iki malleol kırığı ile ligament yaralanması da eşlik eder Ayak Bileği Çıkıklı Kırıkları Çıkıklı kırığı olan hastalarda nörovaskuler yapılara bası olabileceği akılda tutulmalıdır Eğer vasküler bası söz konusu ise nabızların yokluğu, soğuk-morarmış bir ayak ve kırığa bağlı ciltte çadırlaşma görülecektir Böyle bir durum varlığında redüksiyon düşünülmelidir 6

7 Ayak Bileği Çıkıklı Kırıkları Ayak Bileği Çıkıklı Kırıkları Açık kırıklarda kontaminasyondan korunmak için ıslak ve steril bir gazlı bezle yara üzeri örtülmelidir Hiçbir çalışmada kesi yerine betadin emdirilmiş gazlı bez konmasının yararı kanıtlanmamıştır Grafi ve kesin tedavi yapılıncaya kadar atel uygulanmalıdır Tetanoz-difteri aşısı gerekliyse yapılmalı ve eğer ciddi kontaminasyon tehlikesi varsa tetanoz imunglobulin düşünülmelidir Antibiyotik: Sefaleksin + Aminoglikozid eğer yaranın geniş kontaminasyonu varsa Klindamisin eğer penisilin alerjisi öyküsü varsa Hızlı kons. Tüm açık kırıklar Tüm kırıklı çıkıklar Tüm çıkıklar, trimalleolar ve bimalleolar kırıklar Anstabil unimalleolar ve pediatrik Salter- Harris 3 kırıklar Maisonneuve kırıkları KONSULTASYON ZAMANI Ertelenmiş kons. Stabil unimalleolar fraktürler Anstabil ligament hasarları Akut peroneal çıkıklar Salter-Harris Hafta içinde Potensiyal anstabil burkulmalar TEDAVİ Basit burkulmalarda asetaminofen ve elastik bandaj yeterlidir Ayak bileği kırıklarında NSAID kullanımının faydalı bir etkisi gösterilmemiştir İmmobilizasyon için; alçı, Jones bandajı, brace Tintinalli 6th edition. KAYNAKLAR 7

Benzer belgeler

Giriş. Anatomi. Anterior kompartman BACAK YARALANMALARI. Tibia. Fibula

Giriş. Anatomi. Anterior kompartman BACAK YARALANMALARI. Tibia. Fibula BACAK YARALANMALARI Gülçin BACAKOĞLU Giriş Alt bacak yaralanmaları daha sık görülür Tibia en sık kırılan kemiktir Beraberinde önemli yumuşak doku yaralanmaları oluşabilir Değerlendirmede hikaye ve FM önemlidir