T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Yaban Hayatı Dairesi Başkanlığı

Transkript

1 T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Yaban Hayatı Dairesi Başkanlığı Kış Ortası Su Kuşu Sayımları

2 GİRİŞ Kış Ortası Su Kuşu Sayımları (KOSKS), su kuşu populasyonlarının ve sulak alan ekosistemlerindeki değişimlerin uzun dönemde izlenebilmesi için kullanılan temel yöntemlerden biridir. Ulusal su kuşu sayımları günümüze dek uluslararası ve ulusal çok sayıda kurum, sivil toplum kuruluşu ve kuş gözlemcisinin özverili katkılarıyla gerçekleştirilmiştir. Ülkemizde Kış Ortası Su Kuşu Sayımları Sulak alanlar Sulak alan tanımı 1971 yılında imzalanan Uluslararası Ramsar Sözleşmesi yle belirlenmiştir. Buna göre: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gelgit hareketlerinin çekilme devresinde altı metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta sukuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık, sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler sulak alan olarak tanımlanmaktadır. Ülkemiz 1994 yılından bu yana Ramsar Sözleşmesi ne taraftır. Sulak alanlar ekosistem ve biyolojik çeşitliliğin önemli parçalarıdır. Türkiye, sulak alanlar açısından hem Avrupa, hem de Orta Doğu nun önemli ülkelerinden biridir. Türkiye de yer alan sulak alanlardan en az 135 tanesi Ramsar kriterlerine göre uluslararası önemde sınıflandırılmışlardır. Bunlardan 14 tanesi, Ramsar Sözleşmesi çerçevesinde Ramsar Sulak Alanı statüsüne alınmıştır. Kış Ortası Su Kuşu Sayımları da sulak alanlardaki su kuşu değişimlerini mevsimsel olarak izleyerek önemli ölçüde veri elde edilmesini sağlamakta, sayımlar sırasında alanlar hakkında toplanan veriler güncellenebilmektedir. Su Kuşu Nedir? Ramsar Sözleşmesi nde yer alan tanıma göre su kuşu, ekolojik olarak sulak alanlara bağlı olan kuşlar olarak tanımlanmaktadır. Uluslararası sukuşları sayımları için Uluslararası Sulak Alanlar Kurumu (Wetlands International) tarafından kabul edilen su kuşu familyaları Tablo 1 de yer almaktadır. Kış Ortası Su Kuşu Sayımları 2015 KOSK sayımları, su kuşlarının mevsimsel göç hareketlerinin en az olduğu 15 Ocak - 15 Şubat tarihleri arasında yapılmaktadır. Sayımlar; Müdürlüklerimiz ile üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları arasında imzalanan protokoller kapsamında gerçekleştirilmiştir. Protokol yapılmayan yerlerde ise sayımlar gönüllüler tarafından yapılmıştır. Sayımlara Müdürlüklerimiz tarafından katılım ve destek sağlamıştır. 2

3 Tablo 1. Uluslararası Sulak Alanlar Kurumu (Wetlands International) tarafından belirlenen su kuşu familyaları, 2012 Bilimsel Adı Türkçe Adı Bilimsel Adı Türkçe Adı Gaviidae Dalgıçlar Podicipedidae Batağanlar Pelecanidae Pelikanlar Phalacrocoracidae Karabataklar Anhingidae Yılanboyunlar Ardeidae Balabanlar ve Balıkçıllar Scopidae Çekiçbaşlıgiller Ciconiidae Leylekler Balaenicipitidae Pabuçgagalıgiller, Threskiornithidae Aynaklar ve Kaşıkçılar Phoenicopteridae Flamingolar Anhimidae Çığlıkçıllar Anatidae Ördekler, Kazlar ve Kuğular Gruidae Turnalar Aramidae Bataklıkkuşu Turnasıgiller Rallidae Suyelveleri ve Mekeler Heliornithidae Dalgıç Sutavuğugiller Eurypygidae Güneş Balabanları Jacanidae Jakanagiller Rostratulidae Boyalıçulluklar Dromadidae Yengeç Yağmurcunları Haematopodidae Poyrazkuşları Ibidorhynchidae Aynakgagalar Recurvirostridae Kılıçgagagiller Burhinidae Kocagözler Glareolidae Bataklıkkırlangıcıgiller Charadriidae Yağmurcunlar Scolopacidae Düdükçünler ve Çulluklar Pedionomidae Kırkoşanıgiller Thinocoridae Kum Çulluğugiller Laridae Martılar ve Sumrular Anseranatidae Sayımların Amacı Türkiye deki sulak alan işleyişini ve kullanım faaliyetlerini (avcılık, yapılaşma, tarım, hayvancılık, saz kesimi, balıkçılık, vb.) izlemek, koruma çalışmalarına altlık oluşturmak, Yıllara göre tür sayısı ve populasyon büyüklüğündeki değişiklikleri takip ederek, özellikle nesli tehlike altında olan türler için hazırlanacak tür eylem planlarına altlık oluşturmak, Sayım sonuçlarına göre; sulak alanlar, su kuşları ve çevre konularında kamuoyunun bilgilendirilmesine katkı sağlamaktır SAYIMLARI ler ve Sayım Yapılan Alanlar Genel Müdürlüğümüz geçmiş yıllarda yapılan sayım sonuçlarını dikkate alarak sayılması gereken öncelikli 65 sulak alanı belirlemiştir (Tablo 2). Bu alanların tamamında sayım yapılmıştır. Bu alanların dışında 59 alanda daha gözlemler yapılmış, toplamda 125 alan sayılmıştır. 3

4 Tablo 2. Genel Müdürlükçe belirlenen ve sayım yapılması planlanan alanlar 1. Acarlar Longozu 18. Devegeçidi Barajı 34. Karamık Sazlıkları 50. Samsun Merkez kıyıları 2. Acıgöl 19. Eğirdir Gölü 35. Karataş Gölü 51. Sapanca Gölü 3. Ağyatan Gölü 20. Ekşisu Sazlıkları 36. Karkamış Barajı 52. Sarıkum ölü 4. Akşehir Gölü 21. Erçek Gölü 37. Kastabala Vadisi 53. Sarıyar Barajı 5. Akyatan Gölü 22. Gebekirse Gölü 38. Kaz gölü 54. Seyfe Gölü 6. Amik 23. Gediz Deltası 39. Keban Barajı (güney) 55. Seyhan Barajı 7. Aralık Sazlıkları 24. Giresun kıyıları 40. Kızılırmak Deltası 56. Sinop Kıyıları 8. Artvin kıyıları 25. Göksu Deltası 41. Kocaçay Deltası 57. Sultansazlığı 9. Atatürk Barajı 26. Gölyaka Efteni Gölü 42. Köyceğiz Gölü 58. Tahtaköprü Barajı 10. Bafa Gölü 27. Hazar Gölü 43. Kuyucuk Gölü 59. Terkos Gölü 11. Balıkdamı 28. Hirfanlı Barajı 44. Küçükçekmece Gölü 60. Tortum Gölü 12. Bendimahi Sulakalanı 29. Işıklı Gölü 45. Manyas Gölü 61. Trabzon kıyıları 13. Beyşehir Gölü 30. İğneada Langozu 46. Marmara Gölü 62. Tuzla Gölü 14. Burdur Gölü 31. İstanbul Boğazı 47. Meriç Deltası 63. Uluabat Gölü 15. Büyük Menderes Gölü 32. Karakaya Barajı 48. Ordu kıyıları 64. Yeşilırmak Deltası 16. Büyükçekmece Gölü 33. Karakuyu Gölü 49. Rize kıyıları 65. Yumurtalık Lagünü 17. Çardak-Beylerli Gölü Sayım Yöntemi Sayımlar genel sayım koordinatörü desteğinde bölgesel sayım koordinatörleri aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. sel sayım koordinatörleri genel sayım koordinatörünün kendisinden sayım yapmasını istediği alanlar için planlama yapar. Bu planlama, gönüllülerin belirlenmesi, hangi alana hangi ekibin gideceği, sayımın ne zaman yapılacağı, sayım için gerekli olan araç ve gereç ihtiyacının belirlenmesi, varsa eksiklerin genel koordinatörle işbirliği halinde kapatılması, sayım için gerekli maddi harcamaların belirlenmesini kapsar. sel koordinatörler sayım ekiplerinin ulaşım, konaklama, beslenme ve güvenlik gibi ihtiyaçlarının karşılanmasından genel koordinatör ile birlikte ortaklaşa sorumludur. Sayımlar için bölgesel sayım ekiplerinin yeterli olmadığı alanlarda gezici sayım ekipleri oluşturulur. Ekipler, sayım yaptıkları her bir alan için ayrı bir kayıt formu doldurur. Bu form, kuş bilgilerinin yanı sıra alandaki doğal yaşam alanları (habitat), tehdit gibi bilgileri de içerir. Sayım noktaları önceki yılların bilgileri, alan haritaları ve GPS yardımıyla belirlenir. Sayımlar, çoğunlukla daha önceki Kış Ortası Su Kuşu Sayımlarında kaydedilen ve güncelleştirilen noktalarda, normal şartlarda tüm sulak alan taranacak şekilde ve standart sayım teknikleri kullanılarak yapılır. Bir sulak alandaki sayım, en çok bir günde tamamlanır. Kuşların gece hareketleri, sayımı farklı günlerde yapmayı geçersiz kılmaktadır. Amaç alandaki sayımları detaylı ama en hızlı bir şekilde bitirmektir. Bu, bize asgari kuş hareketini sunacağından sayımlar da bir o kadar doğru olacaktır. Standart sayım tekniklerinin uygulanma amacı sayımların alanın büyük çoğunluğunu kapsaması ve ayrı grupların aynı alanı iki kere sayması gibi sorunlara engel olmaktır. Sayım ekipleri alan içerisinde herhangi bir nedenle (avcı baskısı ve yırtıcı canlılar vb.) yer değiştiren kuş ya da kuş grupları tespit ettiğinde bunları sayıca ve ilerleme yönü belirterek not eder. Sonuçta bu grupların yer 4

5 değiştirme yönüne bağlı olarak toplam sayım listesine ekler ya da çifte sayımı engellemek için listeden çıkarır. Kuşlar, grupların yoğunluğuna ve grup içerisindeki tür çeşitliliğine göre tek tek sayılabilir. Sayıca büyük grupların sayılması için bir başka yöntem ise 5 er, 10 ar, 20 şer bireylik gruplar ya da grubun büyüklüğüne bağlı olarak arazide belirlenen uygun sayıda kümelendirmedir. Yapılan bilimsel çalışmalar sayıca büyük kuş gruplarının kümelenerek sayılmasının teker teker sayımdan çok daha doğru sonuçlar verdiğini ortaya koymuştur. Sayımlar sırasında hava ve ışık şartlarının kötü olduğu, alanın yeterince görülemediği, zamanın daraldığı, kuşların çok kalabalık, hareketli ya da çok uzakta olduğu ve tür ayrımının sağlıklı olarak yapılamadığı durumlarla da karşılaşılabilmektedir. Bu tarz durumlarda sayım uzmanı alanda bulunan kuşları tahminen kümeleyerek sayar. Bu durum su kuşu populasyonunun minimum büyüklüğü hakkında çok önemli bilgiler vermesi nedeniyle önem taşımaktadır. Bunlar kayıt formlarında tanımsız su kuşu olarak kaydedilen kuşlardır. Kış Ortası Su Kuşu Sayımları için Müdürlükleri bazında Bakanlık personeli, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarından katılımcıların yer aldığı ekipler oluşturulmuştur. Sayım noktaları, önceki yılların bilgileri, alan haritaları ve GPS yardımıyla belirlenmiştir. Sayımlar, çoğunlukla daha önceki KOSK sayımlarında kaydedilen noktalarda, normal şartlarda tüm sulak alan taranacak şekilde ve standart sayım teknikleri kullanılarak yapılmıştır. Kuşların gece hareketleri sayımı farklı günlerde yapmayı geçersiz kıldığından, herhangi bir sulak alandaki sayım aynı günde tamamlanmıştır. Buna göre Uluabat Gölü, Bafa Gölü, Hirfanlı Barajı, Kızılırmak Deltası gibi büyük sulak alanlarda birden fazla ekiple sayımlar gerçekleştirilmiştir. Değerlendirme Yöntemi Bu raporda sayım yapılan 125 sahada genel değerlendirmeler yapılmıştır. Bu değerlendirmeler; en fazla sayıda gözlemlenen türler, en fazla türün gözlemlendiği alanlar, en fazla su kuşunun gözlendiği alanlar ve birey sayıları, en fazla gözlemlenen türlerin grafiklenmesi şeklinde olmuştur. müdürlükleri içinde sayım yapılan alanlar ve bu alanlara ait tür sayıları ve birey sayıları tablo haline getirilmiştir yılındaki 125 sahadaki sayımda tespit edilen 105 türün listesi verilmiştir. SONUÇLAR 1- Genel Sayım Sonuçları Türkiye genelinde 2015 yılı sayımlarında 125 alanda sayım yapılmıştır. Yapılan bu sayımlarda 105 kuş türünden su kuşu sayılmıştır. Öncelikli 125 sahada görülen su kuşu sayısı bakımından elde edilen sonuçlar büyükten küçüğe doğru sıralanarak en çok ve en az görülen türler belirlenmiştir. En fazla sayılan ilk ondört tür Şekil 1 de sunulmaktadır. Sayımlarda gözlemlenen ve birey sayısı en düşük türler; Erguvan Balıkçıl, Kara Ördek, Küçük Suçulluğu, Küt Kuyruklu Korsanmartı, Leylek, Pufla, Sarı Bacaklı Kumkuşu 1 er birey, Bıyıklı Sumru, Korsanmartı, Kuzey Gümüş Martısı, Sümsük 2 şer birey, Kızılgerdanlı Dalgıç 3 er birey, Terek Düdükçünü 5 er bireydir. 5

6 Angıt Kaşıkgaga Macar Ördeği Van Gölü Fiyu Karabatak Gümüş Martı Bahri Flamingo Yeşilbaş Çamurcun Elmabaş Patka Karabaş Martı Sakarmeke Toplam Birey Sayısı Sayım yapılan alanlardaki tür sayısı değerlendirilmiş ve en fazla türün görüldüğü ilk 15 alan Şekil 2 de sunulmaktadır. En az türün gözlendiği ilk 10 alan ise sırasıyla; Kuyucuk Gölü ve Boğaçay (2 tür), Gölcük Gölü, Karagöl ve Ladik Gölü (3 tür), Çardak Beylerli Göleti, Çorak Gölü, Yazır Gölü, Aralık Sazlıkları ve Sodalı Göl (4 tür) dür. Işıklı Gölü Acıgöl Kocaçay Deltası Tuzla Lagünü Meriç Deltası Hersek Lagünü Marmara Gölü Göksu Deltası Büyükçekmece Gölü Yumurtalık Lagünü Büyük Menderes Deltası Kuş Gölü Yeşilırmak Deltası Kızılırmak Deltası Gediz Deltası Tür sayısı Sayım yapılan alanlarda birey sayısı bakımından büyükten küçüğe doğru sıralanmıştır. En çok bireyin görüldüğü ilk 15 alan Şekil 3 te sunulmaktadır. En az kuş bireyinin sayıldığı ilk on alan sırasıyla; Boğaçay (2 birey), Ladik Gölü (13 birey), Gölcük Gölü (20 birey), Beylerli Gölü (25 birey), Aralık Sazlıkları (27 birey), Manavgat Barajı 6

7 (30 birey), Karagöl (36 birey), Kuyucuk Gölü (38 birey), Oymapınar Barajı (49 birey), Titreyen Göl (50 birey) dür. Büyükçekmece Gölü Keban Barajı Atatürk Barajı Yumurtalık Lagünleri Kuş Gölü Sarıyar Barajı İstanbul Boğazı Karkamış Barajı Marmara Gölü Gediz Deltası Hirfanlı Barajı Uluabat Gölü Kızılırmak Deltası Eğirdir Gölü Akyatan Lagünü Birey sayısı Şekil 3. Birey sayısı en fazla olan ilk 15 alan Sayımı yapılan türlerin gözlenme sıklığı açısından belirlenen ilk 15 tür Şekil 4 te verilmektedir. Bıyıklı Sumru, Küt Kuyruklu Korsanmartı, Terek Düdükçünü, Küçük Suçulluğu, Kızıl Kumkuşu, Sarı Bacaklı Kumkuşu, Kara Ördek, Pufla, Karabaş Patka, Leylek, Erguvani Balıkçıl ve Sümsük nadir gözlenen türler olup, sadece bir alanda gözlenmiştir. 7

8 Birey Sayısı Alan Sayısı Kaşıkgaga Kara Boyunlu Batağan Angıt Fiyu Elmabaş Patka Gümüş Martı Karabaş Martı Küçük Batağan Çamurcun Bahri Büyük Ak Balıkçıl Karabatak Yeşilbaş Gri Balıkçıl Sakarmeke Alan sayısı Şekil 4. Sayım yapılan alanlardaki türlerin gözlenme sıklığı Ülkemizde 1967 yılından bugüne kadar yapılan sayımlar sonucu elde edilen 31 yıllık veriler derlenerek Şekil 5 te verilmiştir Yıl Şekil yılları arası KOSK sayım sonuçları 8

9 2- sel Sayım Sonuçları Orman ve Su İşleri Bakanlığı taşra teşkilatı faaliyetlerini sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulan 15 Müdürlüğü ve bunlara bağlı 81 Şube Müdürlüğü kanalıyla yürütmektedir. Müdürlüklerinin merkezleri liste halinde aşağıda sunulmuş olup Şekil 6 da verilmiştir. 1. İstanbul (Kırklareli Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ) 2. Bursa (Bilecik, Yalova) 3. Çanakkale (Edirne, Balıkesir) 4. Manisa (Aydın, İzmir, Muğla) 5. Afyonkarahisar ( Denizli, Eskişehir, Kütahya, Uşak) 6. Burdur (Antalya, Isparta) 7. Adana (Hatay, Kayseri, Mersin, Niğde, Osmaniye) 8. Konya (Aksaray, Karaman, Nevşehir) 9. Ankara (Bolu, Çankırı, Düzce, Kırıkkale, Kırşehir, Yozgat) 10. Sinop (Bartın, Karabük, Kastamonu, Zonguldak) 11. Samsun (Amasya, Çorum, Tokat, Ordu) 12. Rize (Artvin, Giresun, Gümüşhane, Trabzon) 13. Erzurum (Ağrı, Ardahan, Bayburt, Bingöl Erzincan, Iğdır, Kars) 14. Van (Hakkâri, Muş, Bitlis) 15. Malatya (Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kilis, Mardin, Siirt, Sivas, Şanlıurfa, Şırnak, Tunceli) Şekil 6. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Müdürlükleri Tablo 6 da Müdürlükleri sınırları içerisindeki 125 sulak alanda yapılan sayımlarda tespit eidlen tür sayısı ve toplam gözlenen birey sayısı verilmiştir. Sayım yapılan alanlarda tespit edilen türler ve birey sayıları Tablo 6 da verilmiştir. 9

10 Tablo 3. Müdürlükleri bazında gözlenen su kuşu tür ve toplam birey sayısı Müdürlüğü 1. BÖLGE 2. BÖLGE 3. BÖLGE 4. BÖLGE 5. BÖLGE Alan Adı Tür Sayısı Birey Sayısı Acarlar Longozu 4 99 Büyükçekmece Gölü İğneada Longozu İstanbul Boğazı Küçükçekmece Gölü Sapanca Gölü Terkos Gölü Hersek Lagünü Kocaçay Deltası Uluabat Gölü Çardak Lagünü Kuş Gölü Meriç Deltası Saros Körfezi Alaçatı Körfezi Azap Gölü Bafa Gölü Bakırçay Deltası Belevi Gölü Bozgöl Aliağa (Yenişakran) Büyük Menderes Deltası Çaltıdere Deltası Köyceğiz Gölü Dalyan Lagünü Demirköpü Barajı Gediz Deltası Güllük Deltası Güzelhisar Deltası İzmir Körfezi Kutlu Aktaş Barajı Küçük Menderes Deltası Marmara Gölü Milas Tuzla (Metruk) Tahtalı Barajı Acıgöl Balıkdamı Çardak Beylerli Göleti 4 25 Eber Gölü Işıklı Gölü Karakuyu Sazlıkları Karamık Bataklığı Toplam Tür Sayısı Toplam Birey Sayısı

11 Tablo 6 nın devamı. Müdürlüğü 6. BÖLGE 7. BÖLGE 8. BÖLGE Alan Adı Tür Sayısı Birey Sayısı Avlan Gölü Beymelek Lagünü Boğaçay 2 2 Boğazkent Burdur Gölü Çorak Gölü Demre Kuş Cenneti Eğirdir Gölü Gölcük Gölü 3 20 Gölhisar (Yamadı) Gölü Karacaören Barajı Karaçal Barajı Karagöl 3 36 Karamanlı Barajı Karataş Gölü Kepez Su Ürünleri Göleti Kırgözhan Sazlıkları Kovada Gölü Manavgat Barajı 5 30 Onaç Barajı Oymapınar Barajı 5 49 Salda Gölü Titreyen Göl 5 50 Yapraklı Barajı Yarışlı Gölü Yazır Gölü 4 51 Ağyatan Lagünü Akyatan Lagünü Amik Gölü Göksu Deltası Kastabala Vadisi Kesik Göleti Seyhan Barajı Sultansazlığı Tuzla Lagünü Yumurtalık Lagünü Akşehir Gölü Beyşehir Gölü Toplam Tür Sayısı Toplam Birey Sayısı

12 Tablo 6 nın devamı. Müdürlüğü Alan Adı Tür Sayısı Birey Sayısı Toplam Tür Sayısı Toplam Birey Sayısı 9. BÖLGE Gölyaka Efteni Gölü Hirfanlı Barajı Sarıyar Barajı Mogan Gölü Kapulukaya Barajı Seyfe Gölü BÖLGE Sarıkum Gölü Sinop Kıyıları BÖLGE 12. BÖLGE 13. BÖLGE 14. BÖLGE Almus Barajı Kaz Gölü Kızılırmak Deltası Ladik Gölü 3 13 Ordu Kıyıları Samsun Merkez Kıyıları Yedikır Barajı Yeşilırmak Deltası Artvin Kıyıları Giresun Kıyıları Rize Kıyıları Trabzon Kıyıları Aşkale Göleti Aralık Sazlıkları 4 27 Ekşisu Sazlıkları Erzurum Bataklıkları Karasu Sazlıkları Kuyucuk Gölü 2 38 Tortum Gölü Ahlat Sazlıkları Bendimahi Deltası Dönemeç Deltası Erçek Gölü Sodalı Göl 4 90 Yaylıkaya Sazlığı

13 Tür Sayısı Birey Sayısı Tablo 6 nın devamı. Müdürlüğü 15. BÖLGE Alan Adı Tür Sayısı Birey Sayısı Akçakale Atatürk Barajı Birecik Barajı Cip Barajı Devegeçidi Barajı Gölbaşı Gölleri Gölbaşı Gölleri-Azaplı Gölü Gölbeşı Gölleri-İnekli Gölü Hazar Gölü Karakaya Barajı Karkamış Barajı Keban Barajı Tahtaköprü Barajı Toplam Tür Sayısı Toplam Birey Sayısı TOPLAM 125 Alan tür Müdürlüklerinde gözlemlenen türler ve birey sayıları Şekil 7 de verilmiştir Müdürlüğü Şekil 7. müdürlüklerinde gözlemlenen tür ve birey sayıları Buna göre tür çeşitliliği en fazla olan bölgeler 4., 11. (70 tür) ve 7. (64 tür) dir. En az tür çeşitliliği olan bölgeler ise; 12. (25 tür) ve 8. (23 tür) olmuştur. 13

14 Tablo 7. Sayım yapılan alanlar, tür sayıları ve birey sayıları Sıra no Euring Kod Bilimsel Adı Türkçe Adı Toplam Sayı Görüldüğü Alan Sayısı En fazla sayıldığı alan ve birey sayısı IUCN Tehlike Statüsü 1 20 Gavia stellata Kızıl Gerdanlı Dalgıç 3 3 Büyük Menderes, Kızılırmak Deltası, Sarıkum LC 2 30 Gavia arctica Kara Gerdanlı Dalgıç Ordu kıyıları Birey LC 3 70 Tachybaptus ruficollis Küçük Batağan Marmara Gölü birey LC 4 90 Podiceps cristatus Bahri Kızılırmak Deltası LC Podiceps grisegena Kızıl Boyunlu Batağan 10 4 Tortum Gölü - 4 birey LC Podiceps nigricollis Kara Boyunlu Batağan Eğirdir Gölü birey LC Puffinus yelkouan Yelkovan İstanbul Boğazı birey VU Morus bassanus Sümsük 2 1 Yumurtalık Lagünleri LC Phalacrocorax carbo Karabatak Beyşehir Gölü birey LC Phalacrocorax aristotelis Tepeli Karabatak İşstanbul Boğazı birey LC Microcarbo pygmeus Küçük Karabatak Kuş Gölü birey LC Pelecanus onocrotalus Ak Pelikan Meriç Deltası - 40 birey LC Pelecanus crispus Tepeli Pelikan Marmara Gölü birey VU Botaurus stellaris Balaban 12 8 Kızılırmak, Yeşilırmak, Meriç, Ahlat sazlıkları LC Nycticorax nycticorax Gece Balıkçılı Keban Barajı birey LC Bubulcus ibis Sığır Balıkçılı 41 4 Kızılırmak Deltası, Bafa Gölü - 18 birey LC Egretta garzetta Küçük Ak Balıkçıl Balıkdamı birey LC Ardea alba Büyük Ak Balıkçıl Akyatan Lagünü birey LC Ardea cinerea Gri Balıkçıl Keban Barajı birey LC Ardea purpurea Erguvani Balıkçıl 1 1 Manyas Gölü LC Ciconia nigra Kara Leylek 23 4 Kastabala Vadisi - 14 birey LC Ciconia ciconia Leylek 1 1 Karasu Sazlıkları LC Platalea leucorodia Kaşıkçı Büyük Menderes Deltası - 72 birey LC Phoenicopterus roseus Flamingo Akyatan Lagünü birey LC Cygnus olor Kuğu Meriç Deltası birey LC Cygnus columbianus Küçük Kuğu Sarıyar Barajı birey LC 14

15 Tablo 7 nin devamı. Sıra no Euring Kod Bilimsel Adı Türkçe Adı Toplam Sayı Görüldüğü Alan Sayısı En Fazla Görüldüğü Alan ve birey sayısı IUCN Tehlike Statüsü Cygnus cygnus Ötücü Kuğu Meriç Deltası birey LC Anser albifrons Sakarca Karataş Gölü birey LC Anser anser Boz Kaz Karataş Gölü birey LC Tadorna ferruginea Angıt Sarıyar Barajı birey LC Tadorna tadorna Suna Gediz Deltası birey LC Anas penelope Fiyu Akyatan Lagünü birey LC Anas strepera Boz Ördek Marmara Gölü birey LC Anas crecca Çamurcun Akyatan Lagünü birey NT Anas platyrhynchos Yeşilbaş Kızılırmak Deltası birey LC Anas acuta Kılkuyruk Gediz Deltası birey LC Spatula querquedula Çıkrıkçın Keban Barajı birey LC Anas clypeata Kaşıkgaga Akyatan Lagünü birey LC Netta rufina Macar Ördeği Eğirdir Gölü birey LC Aythya ferina Elmabaş Patka Eğirdir Gölü birey LC Aythya nyroca Pasbaş Patka Gölyaka Efteni Gölü - 29 birey NT Aythya fuligula Tepeli Patka Eğirdir Gölü birey LC Aythya marila Karabaş Patka 6 1 Karakaya Barajı LC Somateria mollissima Pufla 1 1 Kızılırmak Deltası LC Melanitta nigra Kara Ördek 1 1 Yeşilırmak Deltası LC Melanitta fusca Kadife Ördek Yeşilırmak Deltası birey EN Bucephala clangula Altıngöz 50 7 Yeşilırmak Deltası - 40 birey LC Mergellus albellus Sütlabi Sarıyar Barajı - 84 birey LC Mergus serrator Tarakdiş Yeşilırmak Deltası - 38 birey LC Oxyura leucocephala Dikkuyruk 64 7 Sapanca Gölü - 32 birey EN Rallus aquaticus Sukılavuzu Gediz Deltası, Acıgöl - 6 birey LC Gallinula chloropus Saztavuğu Işıklı Gölü - 79 birey LC 15

16 Tablo 7 nin devamı. Sıra no Euring Kod Bilimsel Adı Türkçe Adı Toplam Sayı Görüldüğü Alan Sayısı En fazla sayıldığı alan ve birey sayısı IUCN Tehlike Statüsü Fulica atra Sakarmeke Eğirdir Gölü birey LC Grus grus Turna Yumurtalık Lagünleri birey LC Haematopus ostralegus Poyrazkuşu 31 3 Gediz Deltası - 23 birey LC Himantopus himantopus Uzunbacak 14 4 Ağyatan Lagünü - 8 birey LC Recurvirostra avosetta Kılıçgaga Gediz Deltası birey LC Charadrius dubius Halkalı Küçük Cılıbıt 6 3 Çardak Lagünü, Marmara Gölü, Tuzla Lagünü LC Charadrius hiaticula Halkalı Cılıbıt 61 7 Çardak Lagünü - 24 birey LC Charadrius alexandrinus Akça Cılıbıt Yumurtalık Lagünü birey LC Pluvialis apricaria Altın Yağmurcun Gediz Deltası birey LC Pluvialis squatarola Gümüş Yağmurcun Gediz Deltası birey LC Vanellus spinosus Mahmuzlu Kızkuşu 8 2 Acıgöl - 6 birey LC Vanellus vanellus Kızkuşu Kızılırmak Deltası birey LC Calidris canutus Büyük Kumkuşu 8 2 Hersek Lagünü -6 birey LC Calidris alba Ak Kumkuşu 15 3 Yeşilırmak Deltası - 12 birey LC Calidris minuta Küçük Kumkuşu Büyük Menderes Deltası birey LC Calidris temminckii Sarı Bacaklı Kumkuşu 1 1 Birecik Barajı LC Calidris ferruginea Kızıl Kumkuşu Yumurtalık Lagünleri LC Calidris alpina Kara Karınlı Kumkuşu Yumurtalık Lagünleri birey LC Philomachus pugnax Döğüşkenkuş 36 5 Yumurtalık Lagünleri - 23 birey LC Lymnocryptes minimus Küçük Suçulluğu 1 1 Bakırçay Deltası LC Gallinago gallinago Suçulluğu Keban Barajı birey LC Scolopax rusticola Çulluk 69 4 Karakaya Barajı - 55 birey LC Limosa limosa Çamurçulluğu 86 4 Gediz Deltası - 45 birey LC Numenius arquata Kervançulluğu Gediz Deltası birey NT Tringa erythropus Kara Kızılbacak 68 9 Gediz Deltası - 45 birey LC 16

17 Tablo 7 nin devamı. Sıra no Euring Kod Bilimsel Adı Türkçe Adı Toplam Sayı Görüldüğü Alan Sayısı En fazla sayıldığı alan ve birey sayısı Tringa totanus Kızılbacak Gediz Deltası birey LC Tringa stagnatilis Bataklık Düdükçünü 82 6 Acıgöl - 45 birey LC Tringa nebularia Yeşilbacak Sarıyar Barajı birey LC Tringa ochropus Yeşil Düdükçün Işıklı Göl - 60 birey LC Xenus cinereus Terek Düdükçünü 5 1 Demre Kuş Cenneti - 5 birey LC Actitis hypoleucos Dere Düdükçünü Keban Barajı birey LC Arenaria interpres Taşçeviren 6 2 Hersek Lagünü -4 birey LC Stercorarius pomarinus Küt Kuyruklu Korsanmartı 1 1 Yeşilırmak Deltası LC Stercorarius parasiticus Korsanmartı 2 2 Artvin, Sinop Kıyıları LC Ichthyaetus ichthyaetus Büyük Karabaş Martı Keban Barajı birey LC Ichthyaetus melanocephalus Akdeniz Martısı Işıklı Gölü birey LC Hydrocoloeus minutus Küçük Martı Karakaya Barajı birey LC Chroicocephalus ridibundus Karabaş Martı İstanbul Boğazı birey LC Chroicocephalus genei İnce Gagalı Martı Akyatan Lagünü birey LC Larus canus Küçük Gümüş Martı Artvin kıyıları birey LC Larus fuscus Kara Sırtlı Martı 6 3 Büyükçekemece Gölü - 3 birey LC Larus argentatus Kuzey Gümüş Martısı 2 2 Büyükçekmece Gölü - Samsun Kıyıları LC Larus armenicus Van Gölü Martısı Hazar Gölü birey LC Larus michahellis Gümüş Martı Gediz Deltası birey LC Larus cachinnans Hazar Martısı Tahtaköprü Barajı birey LC Hydroprogne caspia Hazar Sumrusu Yumurtalık Lagünleri birey LC Thalasseus sandvicensis Kara Gagalı Sumru Rize kıyıları birey LC Sterna hirundo Sumru 83 6 Işıklı Gölü - 44 birey LC IUCN Tehlike Statüsü Chlidonias hybrida Bıyıklı sumru 2 1 Göksu Deltası LC 17

18 Tablo 7 nin devamı. Sıra no Euring Kod Bilimsel Adı Türkçe Adı Toplam Sayı Görüldüğü Alan Sayısı En fazla sayıldığı alan ve birey sayısı IUCN Tehlike Statüsü Halcyon smyrnensis İzmir yalıçapkını 10 2 Kastabala Vadisi - Kesik Göleti LC Alcedo atthis Yalıçapkını Balıkdamı - 16 birey LC Ceryle rudis Alaca yalıçapkını 60 8 Yumurtalık Lagünleri - 21 birey LC Tanımsız Kıyıkuşu 2984 Tanımsız Martı Tanımsız Ördek Tanımsız Su Kuşu

19 Aşağıda sayımlarda gözlemlenen türlerden nesli tehlike altında ya da tehlike altına girebilecek türlerin alansal dağılımları ve birey sayılarındaki değişim verilmiştir. 6 Yelkovan Büyük Menderes Deltası Giresun Kıyıları 947 İstanbul Boğazı Kızılırmak Deltası 1590 Ordu Sahil Kıyıları Rize Kıyıları Sarıkum Gölü 155 Saros Körfezi 211 Sinop Kıyıları Terkos Gölü Yeşilırmak Deltası 19

20 Tepeli Pelikan 1 8 Azap Gölü 376 Bafa Gölü Bakırçay Deltası Belevi Gölü Büyük Menderes Deltası Demirköprü Barajı 293 Gediz Deltası Güllük Dalyanı Işıklı Gölü İzmir Körfezi Kızılırmak Deltası 20

21 Pasbaş Patka Acıgöl Birecik Barajı Burdur Gölü 10 Ekşisu Sazlıkları Gediz Deltası Gölyaka Efteni Gölü Karakaya Barajı Kızılırmak Deltası Marmara Gölü 29 Uluabat Gölü 21

22 1 Kadife Ördek Küçükçekmece Gölü Yeşilırmak Deltası

23 Dikkuyruk Burdur Gölü Büyükçekmece Gölü Hersek Lagünü 32 8 Hirfanlı Barajı Küçükçekmece Gölü Marmara Gölü 8 Sapanca Gölü 3 23

24 57 2 Kervançulluğu Acıgöl Akyatan Alaçatı Kıyısı Bakırçay Deltası Büyük Menderes Deltası Çaltılıdere Dönemeç Sazlığı Gediz Deltası Göksu Deltası Kızılırmak Deltası Kocaçay Deltası 24

25 Katılımcı Listesi Katılımcılar 1. Ergun Bacak, Cemil Gezgin, Sercan Bilgin 2. Tuğba Gözükara, Burçak Gönül, Alper Tüydeş, Aziz Güler, Fatih Bülbül, Kadri kaya, Alper Tüydeş, Aziz Güler, 3. Kader Güleç, Lider Sunal, Oğuz Mülayim, Mustafa KAYA, Erdem KÖSE Ömer Döndüren, A.Cumhur Durmaz, Hasan Paşalı, Dilara Kızıl, Ozan Arslan, Caterina Scaramelli, Süreyya İsfendiyaroğlu, Güven Eken, Burçin Feran, Derya Engin, Burak Özkırlı,Orhan Gül, Taner Vatansever, Hüseyin Çelik, Esra KARTAL, Edip Işık, Lon Mutlu BRIET, Belkıs BALPINAR Ünal ÖZELMAS, Muharrem KARAKAYA, Fevzi KIRAÇ, Cihan Akbel, Tuncay ERDOĞAN, Mustafa Arık, Raşit Urhan, Merve Tepe, Cemil Ozan Akbulut 6. Lale Aktay, Mustafa Erturhan, Zeynep Erturhan, Sinan Cansever, Ersan Berberoğlu, Yasin Ünal, Gürhan Sinan Özgünlü, Ertürk Reçber, Mustafa Arslan, Nebahat Ongun, Veli Uslu, Zeki Çetin, İsmail Kaya, Yasir Karakuş, Şermin Tan, Halil Belen, Burak Anıl, Osman Nurullah Berk, Deniz Oğuz, Bekir Aynur, İshak Ertaş, Semih Kural, Berna Yalçınkaya, Aslan Merdin, Doğan Akdemir, Mustafa Sarıkaya, Yasin Baytekin, Ali Aydın, Serdi Can Kuyruk, Ömer Usta, Kadir Gökbelen, Ziya Kıyak, Ahmet Çankaya, Mehmet Can, Şenol Kapçı, Celal Yılmaz, Gökhan Ayanoğlu, Ziya Çelik, Ramazan Güngör Halil FIRAT, Mehmet ÜNLÜ, Hülya ALKAN, Şevket TAŞ, Güler Bozok, Cenk Polat, Ali Murat Devecili, Ali Atahan, Mehmet Atahan, Mehmet Gül, Halil Fırat, Süleyman Ekşioğlu, Kadri Kaya, Muhammed Ali Şahutoğlu, Bulut Yıldız Lale Aktay, Mustafa Arslan, Mehmet Şener, Sinan Cansever, Veli Uslu, Semih Kural, İshak Ertaş, Yasin Baytekin, Ali Aydın, Serdi Can Kuyruk, Ömer Usta, Mehmet Can, Şenol Kapçı, Celal Yılmaz,Özlem Saygın, Figen Koyuncu, Nebi Altuntaş, Mahmut Koca 9. Barbaros DEMİRCİ, Gernant MAGNİN, Kerem Ali BOYLA, Murat YARAR, Lider SINAV, Lütfiye ÖZDİREK, Güler BOZOK, Cenk POLAT, Can YENİYURT, Eray ÇAĞLAYAN, Semiha DEMİRBAŞ ÇAĞLAYAN, Ayça ELEMAN, Esra PER, Aydan ÖZKİL, İlker ÖZBAHARAkif Keten, Hatice Yurttaş, Ayfer Avcı, Cemil Sert, Erdinç Sarcan, Kenan Yavuz Fatma Karahan, İdris Ölmez, KirazErciyas Yavuz, Ömral Ünsal Özkoç, Dilek Geçit, Tunç Geçit, Cansu Özcan, Seda Avcı, Başak Şentürk, Mehmet Görkem Ocak, Ata Barsbay, Kiraz Erciyas Yavuz, Nizamettin yavuz, Ömral Ünsal Özkoç, Emre Uçar, Cansu özcan, Seda Avcı, Cemal Özsemir, Dilek Geçit, Tunç Geçit, Başak Şentürk, Mehmet Görkem Ocak, Özen Sağlam Kiraz Erciyas Yavuz, Nizamettin yavuz, Ömral Ünsal Özkoç, Emre Uçar, Cansu özcan, Seda Avcı, Rıza Kamil, Gökhan Ergin, Mustafa Akça, Murat Günher, Yusuf Dede, Mehmet Gün, Ahmet Güzel, Resul Kaya, Servet Uzun, Ertan Keskin, Mecit Keleş, N. Alper Memişoğlu, Yunus Aydem İr, Mevlüt Özyanık 25

26 Durmuş Ali BAL, Yusuf SOYSAL, M. Fuat GÜLER, Kadir KAHRAMAN, Cemal Sevindi, Yaşar Günbeyi, Mete TÜRKOĞLU, Emrah ÇOBAN, Oğuzhan, Şentürk, Mustafa Erturhan, Soner Bekir, Emine Hesna Kandır, Zeynep Erturhan, Arzu Gürsoy, Hatice Yurttaş, Murat Biricik, Murat Yıldırım, Beytullah Rehber, Erhan Taşcan, M.Ali TABUR, Mustafa GÖZEL, Berrin ÖZKUL, Abdullah GÖKSEL, Sabri SALTAN, Tarkan IŞINAY, Abdullah ŞAHİN, Refik TÜRKER, Şeyh Mehmet ASLANCAN, Sabri CEYRAN, Adem KUTLU, Şevket DÜNDAR, Yusuf Gökhan DURSUN, Mustafa ÇOBAN Protokol Yapılan STK ve Üniversiteler Listesi: - Doğa Araştırmaları Derneği - Doğa Derneği - Kuzeydoğa Derneği - Eskişehir Osmangazi Üniversitesi - Trakya Üniversitesi - Ondokuz Mayıs Üniversitesi - Afyon Kocatepe Üniversitesi 26