OHSAS : 2007 İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ

Transkript

1 OHSAS : 2007 İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ Rahile Yeni Çevre Mühendisi IRCA ISO ÇYS Baş Tetkikçisi IRCA ISO 9001 KYS Baş Tetkikçisi 1

2 Yönetim Sistemi Nedir? Bir yönetim sistemi kuruluşun beklediği çıktıları alabilmek için çalışanlarının kullandığı bir altyapı = sistematiktir. Kısaca yönetim sistemi işlerin nasıl yapılmasını istediğimiz dir. Yönetim Sistemi Kuruluşun işleyişiyle ilgili planlanmış düzenlemeleri içerir. Kuruluşun başarmak istediği performans çıktılarını tanımlar. 2

3 Yönetim Sistemi Nedir? Yönetim Sistemi Kalite Çevre İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı Gıda güvenliği gibi unsurları işaret edebilir. Her bir sistemin odaklandığı alan farklıdır; Kalite Müşteri ihtiyaçları Çevre Çevre etkilerinin azaltılması İş Güv.ve Çal.Sağlığı İş güvenliğinin ve çalışanın sağlığının sağlanması Gıda Güvenliği Ürünün insan sağlığı açısından güvenli üretimin sağlanması 3

4 Yönetim Sistemi Nedir? Bir yönetim sisteminin etkin olabilmesi için İstenen ve beklenen performansa ulaşıp ulaşmadığının kontrol edilmesi Sürekli iyileşmenin garanti altına alınması için süreçlerin sürekli gözden geçirilmesi gerekir. 4

5 Ön Şartlar İş Sağlığı ve Güvenliği Sistemi Kurmak için Organizasyon OHSAS 18001:2007 standartının gereklerini karşılayan bir sağlık ve güvenlik sistemi planlamalı, yerine getirmeli, uygulamalı ve gözden geçirmelidir Bu aynı zamanda çevre, sağlık ve güvenlik yasalarının gereklerini karşılamada kuruluşa yol gösterecektir 5

6 Kaza Nedir? Bana bir şey olmaz! Şimdiye kadar hep böyle yaptık. Böyle olacağı aklıma gelmemişti. Güvenli görünüyordu! 6

7 Kaza Nedir? 7

8 Kaza Teorisi Kaza geliyorum der! 8

9 Kaza Teorisi 1 majör kaza minör kaza maddi hasar ucuz atlatma/ ramakkala 9

10 Kaza Teorisi Kazaların % 79 u insan hatası % 20 si mekanik hatalar % 1 i kader İnsan Hatası Prosedürlere uyulmaması (kestirme yollar) Makinelerin koruyucu kapaklarının kaldırılması Alarm sistemlerinin devreden çıkarılması Koruyucu malzemelerin kullanılmaması 10

11 Türkiye İş günü Kaybı

12 Çalışana Maliyeti Kazalardan sonra Fiziksel - Uzuv kaybı veya hareketsizlik Ruhi - Stres veya depresyon Genel olarak hayat kalitesinin azaldığı görülmektedir 12

13 Çalışanı Etkileyen Finansal Maliyeti Tedavi maliyeti Ücret kaybı Daha yüksek maliyetli yaşam Eve uyum sağlama Özel nakil, taşınma Genelde sigorta vs ile kayıpların tam olarak karşılanması mümkün olmamaktadır 13

14 Firma Kültürü Ortak değerlerin ve görüşlerin bileşimi ve kuruluşa kendi yapısını kazandıran davranış modelleridir 14

15 İş Güvenliği Kültürünün Köken ve Tanımı İş güvenliği kültürü... bir kuruluşun İSG programlarının tarzı ve ustalığını, bu programlara taahhüdünü belirleyen bireysel ve grup değerleri, tutumları, yetkinlikleri ve davranış şekillerinin ürünüdür Pozitif iş güvenliği kültürü olan kuruluşlar karşılıklı güvene dayalı iletişim, iş güvenliğinin önemi konusunda paylaşılmış algılama ve önleyici faaliyetlerin yararlarına güvenle tanımlanır Health and Safety Commission (HSC) Organising for Safety

16 OHSAS : 2007 İSG Gereklilikler 4 İSG Yönetim Sistemleri 4.1 Genel Gereklilikler 4.2 İSG Politikası 4.3 Planlama 4.4 Uygulama ve Faaliyetler 4.5 Kontrol Etme 4.6 Yönetimin Gözden Geçirmesi 16

17 4 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SİSTEMİ GEREKLİLİKLERİ 4.1 Genel Gereklilik Kuruluş gerekli şartları 4. Madde de belirtilen bir ÇİSG Yönetim Sistemini kurmalı dokümante etmeli, uygulamalı ve sürdürmelidir 17

18 4.2 İSG Politikası Amaca uygunluk Faaliyetlerin yapısına ve risklerin cinsine uygun olmalı ÇİSG Yönetim Sistemi nin iyileştirilmesi ve gerekliliklere uygunluk taahhüdü Hedeflere yol gösterme Bilinme ve benimsenme İlgili tarafların erişimine açık 18

19 4.3.1 Tehlikelerin Belirlenmesi Risk Değerlendirme ve Kontrollerin Belirlenmesi Tehlikenin Tanımlanması, Risk Değerlendirmesi ve Riskin Kontrolü (OHSAS 18001) Risk Değerlendirmesi 19

20 4.3.1 Tehlikelerin Belirlenmesi Risk Değerlendirme ve Kontrollerin Belirlenmesi Kuruluş, kontrol edebileceği ve etki edebileceği Planlanan Yeni geliştirilen Yeni veya yenilenmiş faaliyet, ürün ve hizmetlerin çevresel unsurlarını tanımlamak ve Tehlikeleri belirlemek 20

21 4.3.1 Tehlikelerin Belirlenmesi Risk Değerlendirme ve Kontrollerin Belirlenmesi Kapsanacak konular Rutin ve rutin olmayan faaliyetler (normal, anormal, acil durumlar) Çalışma sahasına ulaşabilecek personelin faaliyetleri (ziyaretçiler ve taşeronlar dahil) 21

22 4.3.1 Tehlikelerin Belirlenmesi Risk Değerlendirme ve Kontrollerin Belirlenmesi Kuruluşun tehlikeleri belirleme ve risk değerlendirme yöntemi Faaliyetlerin kapsamına ve doğasına uygun, Proaktif yapıda, Riskleri sınıflandıran ve kontrol edilmekte olanları tanımlayan, Firmanın risk kontrol önlemleri ile uyumlu, Risk değerlendirme metodolijisini ve değerlendirme yöntemini içeren yapıda olmalıdır 22

23 4.3.1 Tehlikelerin Belirlenmesi Risk Değerlendirme ve Kontrollerin Belirlenmesi Yöntem aynı zamanda Gerekli araçların ve eğitim ihtiyacının belirlenebilmesi için geri bilgi vermeli, Faaliyetlerin etkinliğini ve zamanında uygulanmasını izlenmesini sağlamalıdır 23

24 4.3.1 İSG Riskleri Sonuç Risk Canlı Hayatın Yok olması Solunum Rahatsızlıkları Tüm bu dokümanların yayın hakkı Ekinoks Yönetim Danışmalığa aittir. Kopyalanamaz, 24

25 4.3.2 Yasal ve Diğer Gereklilikler Yasaların Gönüllü olarak kabullenilen diğer gereklerin belirlenmesi ve takip edilmesi için yöntem tanımlanmalı, dökumante edilmelidir. Çevresel unsurlara nasıl uygulandığı açıklanmalıdır. Güncelliği sağlanmalı Değişiklikler ilgililerine ulaştırılmalı (çalışanlar ve ilgili taraflar)

26 4.3.3 Amaçlar ve Programlar Yönetim tarafından belirlenen hedefler yazılı olmalı ve düzenli olarak gözden geçirilmelidir. Mümkün olabilen yerlerde ölçülebilir hedefler konmalıdır. 26

27 4.3.3 Amaçlar ve Programlar Hedefler belirlenirken Kanuni gerekler, Önemli riskler/etkiler, Doğal kaynak tüketimleri, Teknolojik ve mali imkanlar, Kazalar ve meslek hastalıkları, İlgili tarafların görüşleri dikkate alınmalıdır. 27

28 4.3.3 Amaçlar ve Programlar Spesifik Ölçülebilir Ulaşılabilir Gerçekçi Zamanla sınırlı 28

29 4.4 Uygulama ve İşletme Planlama Tetkik sonuçları Uygulama ve Operasyon Performans Ölçütlerinden Geri Besleme Kontrol ve Düzeltici Faaliyet 29

30 4.4.1 Kaynaklar, Roller, Görevler, Sorumluluk ve Yetki Kuruluşun faaliyetlerinin İSG riskleri üzerinde Yönetim Uygulama Doğrulama yetkisi olan personelin görev ve sorumlulukları dokümante edilmeli ve ilgililere iletilmelidir. Üst yönetim aktif katılımı ile İSG nin sürekli gelişmesine yönelik taahhütleri göstermelidir. 30

31 4.4.1 Kaynaklar, Roller, Görevler, Sorumluluk ve Yetki Her seviyede çalışan, görev alanlarında İSG kontrollerini yürütmek ve sorumluğu üzerine almak zorundadır. Üst yönetimden bir kişi Sistemin kurulmasından Yürütülmesinden Tüm sahalarda uygulanmasından Gözden geçirilmesi ve geliştirilmesi amacıyla üst yönetime raporlanmasından sorumlu olarak atanmalıdır. 31

32 4.4.1 Kaynaklar, Roller, Görevler, Sorumluluk ve Yetki Üst yönetim sistemin sürekliliğini ve gelişmeyi sağlayacak kaynakları temin etmelidir. İnsan kaynağı Özel yetenekler Teknoloji Mali kaynaklar Organizasyonel altyapı Üst yönetim; öğrenim, eğitim, beceri ve deneyim esas alınarak yetkin personeli görevlendirmelidir. 32

33 4.4.2 Yetkinlik, Eğitim ve Bilinç Kuruluş İSG yi etkileyen faaliyetleri yapan personelin yetkinlik ihtiyacını belirlemeli, bu ihtiyaçları karşılayacak eğitimi sağlamalı, verilen eğitimin etkinliğini değerlendirmeli, çalışanların faaliyetlerinin önemini ve İSG hedeflerine ulaşmada nasıl katkıda bulunduklarının bilincinde olmasını sağlamalı, İnsan hataları ve alışkanlık sebep olduğu durumlar belirtilmeli, öğrenim, deneyim ve eğitimle ilgili uygun kayıtları tutmalıdır. 33

34 Çalışanlar Yetkinlik, Eğitim ve Bilinç Kendi işiyle ilgili riskler, Kişisel performansın İSG üzerindeki etkisi, Sistem şartlarını karşılamada düşen görev ve sorumluluklar Acil durumlarda yapılacaklar Prosedürlerden sapmanın getirebileceği sonuçlar hakkında bilgili olmalıdırlar. 34

35 4.4.2 Yetkinlik, Eğitim ve Bilinç Eğitimler ve Eğitim Prosedürü değişik seviyelerde, Sorumluluk, yeterlilik, bilgi ve riskler dikkate alınarak Her seviyedeki çalışanın kapsayacak şekilde hazırlanmalıdır. İlgili sahalarda çalışanlar: İSG Politikası, Prosedürler, Sistem gerekleri hakkında bilinçlendirilmelidir. 35

36 4.4.3 İletişim, Katılım ve Bilgi Alma İletişim Üst yönetim, kuruluş içinde uygun iletişim proseslerinin yerleştirildiğinden, ve İSG nin etkinliği ile ilgili iletişimin olduğundan emin olmalıdır. 36

37 4.4.4 Dokümantasyon Kuruluş İSİG sistemini tarif eden bilgileri kağıt üzerinde veya elektronik ortamda tutmalıdır 37

38 4.4.4 Dokümantasyon İSG sisteminin önemli elemanları dokümante edilmeli, İlgili dokümanlara bağlanmalıdır. Dış kaynaklı dokümanlar tanımlanmalı ve kontrolü sağlanmalıdır 38

39 4.4.5 Doküman Kontrolü Kalite sisteminde olduğu gibi dökümanların kimler tarafından : Tutulacağı, Yazılacağı, Onaylanacağı vb. ilgili prosedürlerde tanımlanmış olmalıdır 39

40 4.4.5 Doküman Kontrolü Doğru yerde doğru doküman 40

41 4.4.6 Operasyonel Kontroller Kontrol gerektiren belirlenmiş riskli operasyonları tanımlamalı, Bakım vb. faaliyetlerin tanımlı şartlar altında yapılmasını sağlamalıdır 41

42 4.4.7 Acil Duruma Hazırlık ve Tepki Olası kazalar ve acil durumlar belirlenmeli, Acil durumlarda yapılacak işler planlanmalı, Olası etkilerin azaltılması için yöntemler tarif edilmelidir 42

43 4.4.7 Acil Duruma Hazırlık ve Tepki Olası Acil Durumlar Yangın Kimyasalların büyük miktarda dökülmesi Parlama / Patlama Deprem Sel / Su baskını Kontrolsüz Emisyonlar Radyoaktif Serpintiler İş kazaları ilkyardım 43

44 4.4.7 Acil Duruma Hazırlık ve Tepki Acil durum yaşanması durumunda bu planların geçerliliği doğrulanmalıdır Mümkün olan konularda acil durum planları düzenli olarak test edilmeli ve tatbikatlar yapılmalıdır 44

45 4.5 Kontrol Etme Uygulama ve Operasyon Tetkik Kontrol ve Düzeltici Faaliyet Performan s ölçüm sonuçları Yönetimin Gözden Geçirmesi 45

46 4.5.1 Performans Ölçümü ve İzleme Sistemin performansı hakkında bilgi edinmek Uygulanan kontrol yöntemlerinin etkinliğinin ölçülmesi için izleme ve ölçme prosedürü yazılmalıdır İzleme ve ölçme kriterleri, ihtiyaçlar doğrultusunda niteliksel veya niceliksel olabilir Kalibre edilmiş veya doğrulaması yapılmış ölçüm cihazı kullanılmalı ve ilgili kayıtlar saklanmalıdır 46

47 4.5.1 Performans Ölçümü ve İzleme Proaktif Ölçümler Hedeflere ulaşma, İSG yönetim programına uyum, İşlem kriterlerine uyum, Yasalara uyum konularıdır. 47

48 4.5.2 Uygunluğun Değerlendirilmesi İş sağlığı&güvenliği ile ilgili yasal ve diğer yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediği, periyodik olarak değerlendirilmeli ve prosedür ile açıklanmalıdır. Bu periyodik değerlendirme sonuçları kayıt altına alınmalıdır 48

49 4.5.3 Kaza Araştırmaları, Uygunsuzluklar, Düzeltici ve Önleyici Faaliyetler Kaza Araştırması Kazaların, Vakaların, Uygunsuzlukların araştırılması ve çözümlenmesi için yetki ve sorumlulukları da tanımlayan prosedürler yazılmalıdır 49

50 4.5.3 Kaza Araştırmaları, Uygunsuzluklar, Düzeltici ve Önleyici Faaliyetler Kaza Araştırması Prosedürler Kazanın sebebinin/oluş şeklinin ve zararın nasıl tespit edildiğinin Kaza sonrasında ilgili tarafların (İşyeri hekimi, kazayı geçiren kişi, tanık vs. ) görüşlerinin nasıl alındığını kapsamalıdır. 50

51 Uygunluğun Değerlendirilmesi Prosedürler Oluşan zararın/etkinin azaltılması, Düzeltici ve önleyici faaliyetlerin başlatılması, Alınan düzeltici ve önleyici faaliyetlerin etkinliğinin doğrulanmasını kapsamalıdır. Önerilen düzeltici ve önleyici faaliyetlerin, uygulama öncesinde risk ve çevresel boyut/etki değerlendirmeleri yapılmalıdır 51

52 Uygunluğun Değerlendirilmesi Düzeltici faaliyetler, ortaya çıkan uygunsuzluğun büyüklüğüne ve etkisine orantılı olmalıdır Uygulamalarda oluşabilecek değişiklikler dokümanlara yansıtılmalı 52

53 4.5.4 Kayıtların Kontrolü İSG ile ilgili kayıtların Tanımlanması Korunması Düzenlenmesi ile ilgili prosedür yazılmalıdır. 53

54 4.5.4 Kayıtların Kontrolü Kayıtlar Okunaklı Tanımlanmış İzlenebilir Ulaşılabilir Bozulma ve kaybolmaya karşı korunmuş olmalıdır 54

55 4.5.5 Denetim Periyodik iç denetim yapabilmek için Programlar Prosedürler oluşturulmalıdır 55

56 4.5.5 Denetim Denetimler isg yönetim sisteminin: Planlanan sisteme; OHSAS e uygunluğunu Sürekliliğinin sağlandığını Kuruluş politikası ve hedeflerinin etkin olarak karşılandığını Yönetime denetim sonuçlarının raporlandığını doğrulamalıdır 56

57 4.6 Yönetimin Gözden Geçirmesi Sistemin sürekliliğini güvence altına almak için Uygunluğu, Yeterliliği, Etkinliği üst yönetim tarafından tanımlanmış aralıklarla gözden geçirilmeli 57

58 4.6 Yönetimin Gözden Geçirmesi Gözden geçirme kayıtları saklanmalıdır 58