SIVI GEREKSİNİMİ ÇOCUKLARDA SIVI ELEKTROLİT TEDAVİSİ. Dr. Dilek DURMAZ AÜTF Acil Tıp ABD 25/05/2010. Vücut Sıvılarının Dağılımı

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SIVI GEREKSİNİMİ ÇOCUKLARDA SIVI ELEKTROLİT TEDAVİSİ. Dr. Dilek DURMAZ AÜTF Acil Tıp ABD 25/05/2010. Vücut Sıvılarının Dağılımı"

Yildiz Canan Akbaş
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ÇOCUKLARDA SIVI ELEKTROLİT TEDAVİSİ Dr. Dilek DURMAZ AÜTF Acil Tıp ABD 25/05/2010 Doğumda vücut ağırlığının %75 i su iken, büyük çocuklarda bu oran %60 dır Yaşla birlikte HDS azalırken HİS artar Akut dehidratasyon veya sıvı yüklenmesi durumlarında temel olarak hücre dışı alan etkilenir Vücut Sıvılarının Dağılımı İNTRASELLÜLER SIVI (%30-40) EKSTRASELLÜLER SIVI (%20-25) TRANSSELLÜLER SIVI (%1-3) PLAZMA ( %5) YAVAŞ DEĞ.GÖST. SIVI (%8-10) İNTERSTİSYEL SIVI (% 15) Hücre dışı sıvı kontrolünde 3 mekanizma önemli rol oynar: Susuzluk, artmış serum osmolaritesi ile uyarılır Arginin Vazopressin (ADH); plazma hacmi, osmolarite ile salgısı artar, sıvı tutulumu gerçekleşir Aldosteron; tübüler sodyum reabsorbsiyonunu etkiler SIVI GEREKSİNİMİ Sıvı tedavisinde amaç: İdame sıvısının verilmesi Eşlik eden kayıpların yerine konması Defisitin (önceki kayıpların) tamamlanmasıdır İdame sıvı ihtiyacı Solunum, terleme ve gaita ile kaybedilen hissedilmeyen kayıplar (insensibl) ve idrar miktarının toplamından oluşur Çocukluk çağında her 100 kcal (kilokalori) için ortalama 100 ml sıvı alınmalıdır 1

2 İdame tedavisinde idrar ve dışkı ile kaybedilen elektrolitlerin yerine konması gerekir Günlük ihtiyacın her 100 ml sıvı için: 3 meqna, 2 meq K, 2 meqci Defisit tedavisi Dehidratasyon derecesi (%) = (Önceki ağırlık - Şimdiki ağırlık) x 100/Önceki ağırlık Dehidratasyonu olan her hastaya IV sıvı verilmesi gerekli değildir Hafif ve orta dereceli dehidratasyonlarda ORS kullanılabilir Defisit tedavisi Hangi hastada IV tedavi? Ağır dehidratasyon ya da şok bulguları varsa, şuur değişikliği durumunda Yeterli oral alamama, şiddetli kusma Oral tedaviye yanıtsızlık Elektrolit bozukluğu söz konusu ise 2

3 Defisit tedavisi Süt çocuklarında %10, büyük çocuklarda %6 nın üzerinde kilo kaybı varsa 20 ml/kg %0.9 NaCl veya Ringer laktat dk içinde verilebilir. Gerekirse bu doz birkaç kez daha tekrar edilebilir. Oligürik hastalarda hiperpotasemi riski nedeni ile Ringer laktattan kaçınılmalıdır Defisit (litre): Vücut ağırlığı (kg) X dehidratasyon derecesi (%) /100 Dehidratasyonda sadece hücre dışı sıvı elektrolit ve sıvı kayıplarının değil, hücre içi sıvı değişikliklerinin de düzeltilmesi gerekir Sıvı kaybı süresi ne kadar uzunsa hücre içi sıvının etkilenme oranı da o kadar yüksektir İshale bağlı gelişen akut sıvı kaybı: 3 günden daha kısa bir sürede gelişmişse, bunun % ü hücre dışı sıvı, 3-7 gün arasında gelişmişse %60-75 i hücre dışı sıvı alanındandır Hücre dışı sıvıda Na + miktarı ortalama 140 meq/l, hücre içi sıvı alanında K + miktarı 150 meq/l olduğu göz önünde bulundurularak verilecek miktar hesaplanmalıdır Tedavi sırasında; dehidratasyonun klinik bulgularındaki düzelme, idrar miktarı, elektrolit bozukluklarının düzelmesi yakın takip edilmelidir idrar miktarı saatte 1-2 ml/kgolmalı DEHİDRATASYONDA 24 SAATTE VERİLECEK SIVI VOLÜMÜ Hafif Dehidratasyon 2000 ml/m 2 Orta Dehidratasyon 2500 ml/m Ağır Dehidratasyon 3000 ml/m 2 Çok Ağır Dehidratasyon 3500 ml/m 2 m 2 = kg x kg

4 Dehidratasyon Tedavisinde Sıvının Verilme Hızı Hafif dehidratasyon: 2000ml/M 2 /24 saat, Sıvının yarısı 8 saatte, diğer yarısı 16 saatte gidecek, Hastanede Yatan Çocuklarda İdame Sıvının İçeriği 10 kg nin üstü çocukta - 1/2 SF + %5 dekstroz içinde (D NaCl) Hastalık anında ADH artar İshal/kusma gibi devam eden kayıplar vardır 10 kg nin altı çocukta ¼ SF + %5 dekstroz içinde (D NaCl) Böbreklerin konsantrasyon yeteneği iyi değildir BAŞLANGIÇ DEHİDRATASYON TEDAVİSİ (ACİL TEDAVİ) Verilecek volüm 20, 30, 40 ml/kg veya 400 ml/m 2 Verilecek sıvı içeriği % 0.9 NaCl Verilme hızı Şok bulguları varsa dk.da Daha az ağır dehidratasyon ise dk.da Bulgular düzelmez ise 2-3 kez tekrarlanabilir. Hipernatremik durumlarda dahi, serum Na`u bu sıvı ile en fazla 5 meq/l yükselir. Sık kullanılan intravenöz sıvıların içerikleri SIVI Na+(mEq/L) Cl-(mEq/L) Dekstroz (gr/dl) Kalori/L Osmolarite mosm/l %5 DW %10 DW %0.9 NaCl /2 MM /3 MM /4 MM /5 MM Sıvılarda Na İçeriği Sıvının Adı % NaCl [Na] Serum % 0.9 NaCl 154 meq/l fizyolojik ½ SF %5 % 0.45 NaCl 77 meq/l Dekstroz içinde ¼ SF %5 % 0.2 NaCl 34 meq/l Dekstroz içinde %3 NaCl % 3 NaCl 513 meq/l Dehidratasyon Tiplerine Göre Fizik Bulgular Serum Sodyumu İzonatremik Hiponatremik Hipernatremik ( meq/l ) ( ) ( < 130) ( > 150) Hücre Dışı Sıvı Volümü Belirgin Azalmış İleri Derecede Azalmış Hafif Azalmış Hücre İçi Sıvı Volümü Değişmez Artmış Hafif Azalmış Deri Renk Gri Gri Gri Isı Soğuk Soğuk Soğuk, Sıcak Turgor Azalmış Çok Azalmış Hamur gibi Palpasyon Kuru Yapışkan Çok Kuru Mukozalar Kuru Hafif Nemli Çok Kuru Göz Küreleri Çökük, Yumuşak Çökük, Yumuşak Çökük Fontanel Çökük Çökük Çökük Nabız Hızlı Hızlı Az Hızlı Kan Basıncı Düşük Çok Düşük Hafif Düşük Ruhsal Durum Leterjik Koma Hiperirritabl 4

5 HİPONATREMİ SEMPTOMLARI OLAN DEHİDRATASYON Semptomlar: Konvülsiyon, Hipovolemik şok bulguları Verilecek sodyum: Hemen 5 meq/l yükselt Serum Na % 3 NaCl ile, 5 meq/l yükseltilebilir Saatte 3 meq/l`den fazla yükseltilmemeli Hipotonik Dehidratasyon ve SEMPTOMATİK HİPONATREMİ Sodyum defisiti hesabı yapılır: (130 - Hastanın Na`u) x Ağırlık x %60 = meq total verilecek Na 4-6 st.de yükseltilir Bu sürede gidecek sıvı volümü içine yerleştirilir Seçilecek sıvının cinsi Na gereksinimi ve bu volüme göre değişir Kontrol Na meq/l arasında çıkarsa defisit tedavisi tekrarlanabilir 125 meq/l`nin üzerinde ise daha yavaş yükseltilebilir veya hiç yükseltilmeyebilir HİPERNATREMİ > meq/l 160 meq/l`ye kadar tolere edilebilir(mortalite%15) Özellikle hastanede yatan her yaşta çocukta İnfantil diarelerde Viral ishal + Kusma + Az su alınması Hipertonik mamalarla Uzun süren asidoz tedavilerinde Resusitasyonda bikarbonat verilmesi ile Parenteral beslenmede Kan ürünlerinin fazla verilmesinde Diabetes insipitus Hiperaldosteronizm Renal yolla aşırı kayıp (diürez) Hipertonik Dehidratasyonda Tedavi (Hipernatremi + Volüm Kaybı) Dolaşım bozukluğu bulguları varsa 20 ml/kg (400 ml/m 2 ) izotonik NaCl (Orta derecede dehidrate ve serum Na`u 170 meq/l olan bir bebekte 20 ml/kg izotonik NaCl verilmesi, sodyumu 2-3 meq/l dilüe edebilir) Sonra meq/l Na içeren sıvılarla (1/4-1/2) ve hesaplanan total volüm %20 eksiltilerek verilir Sıvının 1/3`ü NaHCO 3 olacak şekilde hazırlanabilir Potasyum ve kalsiyum verilmelidir Hipertonik Dehidratasyonda Tedavi Klinik tablo akut ve ağır ise, su eksikliği hesaplanıp yerine konabilir. Su eksikliği hesabı: Ağırlık x 0.6 (1 145/ Serum sodyumu ) veya: (Serum Na/ İstenen Na x Ağırlık x % 60) - (Ağırlık x % 60) Verilecek sıvı - Serbest su gereksinimi = ml % 0,9 NaCl Pratik olarak 145 meq/l üzerinde her 1 meq için 3-4 ml/kg su (%5 dekstroz) verilebilir 24 saatte 12 meq/l den fazla, saatte 0.5 meq/l den fazla azaltılmamalı, serum sodyumu st te normale indirilmeli Klinik takip : Hiperaktif DTR, tremor, tetani, konvülsiyonlar DEFİSİTİ HANGİ HIZLA DÜZELTELİM? DEFİSİTİ HANGİ HIZLA DÜZELTELİM? REPLASMAN HIZI 100% 80% 60% 40% 20% 0% SAAT Hiponatremik İzonatremik Hipernatremik 5

6 POTASYUM Serum Na Düzeyi Minimal Günlük Gereksinim >150 meq/l meq/l 1/4 SF 38.5 meq/l meq/l meq/l 1/3 SF 51.2 meq/l meq/l meq/l 1/2 SF 77 meq/l <120 meq/l meq/l 1/2 SF + HCO3 Erişkinde 1 meq/100 Kcal Çocukta 2 meq/100 Kcal (2 meq/kg) HİPOPOTASEMİ VE TEDAVİSİ Nedenin belirlenmesi Öncelikle oral, bölünmüş dozlarla verilmesi Hipopotasemi bikarbonat kaybı ile birlikte ise KHCO 3, K + sitrat Diyabetik ketoasidoz ise K + fosfat 1 meq/l K + yükselmesi için 350 meq K + gerekli HİPOPOTASEMİ TEDAVİSİ İNTRAVENÖZ POTASYUM VERİLME HIZI 0,3 meq/kg/saat 20 meq/saat meq/gün meq/l sınırları aşılmamalıdır. 6

Benzer belgeler

SIVI ELEKTROLİT DENGESİZLİKLERİ. Çocuklarda sıvı elektrolit dengesizliklerini anlamak ve gerekli tedaviyi uygulayabilmek için

SIVI ELEKTROLİT DENGESİZLİKLERİ 1- SIVI ELEKTROLİT FİZYOLOJİSİ 2- DEHİDRATASYON -TANIM -DEĞERLENDİRME - PARENTERAL TEDAVİ 3- PROTOKOL - ÖRNEK Çocuklarda sıvı elektrolit dengesizliklerini anlamak ve gerekli